Beslissen met poorten en sturingen Woord vooraf
Achtergrond Dankzij dit theoretische hoofdstukje kan u zich de inhoud
Techniek is een prachtig huis met vele kamers. Als leerkracht technologische
van het onderwerp eigen maken en kan u inschatten over welke kennis de leerlingen moeten beschikken om de opdrachten aan te kunnen.
opvoeding bent u uitstekend geplaatst om jongeren met een technische knobbel te begeleiden op hun ontdekkingstocht
Eindtermen Een overzicht van de eindtermen technologische opvoeding die met de opdrachten in deze lesbrief behandeld worden.
door dat huis. Maar omdat uw tijd beperkt is, loopt dat niet altijd van een leien dakje. Daarom ontvangt u nu van toekomstopwielen.be de tweede lesbrief
Opdrachten De eigenlijke opdrachten zijn doorspekt met tips en didactische wenken om de opdracht nog beter in te kleden en te kaderen. De opdrachten variëren in moeilijkheid voor het
voor leerkrachten, het ideale hulpmiddel
1ste en het 2de jaar, maar altijd gaat het om:
om techniek en auto’s op een leuke manier
−− het opstellen van een schema of overzicht
in uw lessen aan bod te brengen.
−− het opsporen van een fout of storing −− het uitvoeren van een proef of opstelling.
Evaluatie De lesbriefonderwerpen:
Dit laatste hoofdstuk bevat de resultaten of oplossingen
Nummer 1: technisch communiceren (reeds verschenen)
van de opdrachten en suggesties voor een nabespreking.
Nummer 2: beslissen met poorten en sturingen
(nu beschikbaar)
Lesbladen
Nummer 3: elektrische kringloop (februari 2008)
De invulbladen voor de leerlingen worden u apart aan-
Nummer 4: overbrengingen (mei 2008)
geboden. U kan ze makkelijk zelf in de gewenste oplage afdrukken. Log met uw persoonlijke paswoord in op de leerkrachtenpagina van de Garagastensite. Op www.garagasten.be/
Vier lesbrieven, vier verschillende onderwerpen die per-
leerkrachten kan u zowel de lesbrief als de lesbladen in pdf-
fect inspelen op de eindtermen van het leerplan. Maar de
formaat downloaden.
indeling van de lesbrieven verandert niet. Elke editie heeft vijf vaste hoofdstukken:
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 1 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
1 Achtergrond beslissen met poorten en sturingen 1ste jaar
Besl issen met poort en
De automatische deur van een supermarkt, een spot die
Door de invoerorganen via elektriciteitskabeltjes met de
aanspringt zodra iemand in de buurt komt, de verwarming
uitvoerorganen te verbinden, bouwen de leerlingen een
die afslaat zogauw een bepaalde temperatuur bereikt is...
eenvoudige schakeling. Als ze de drukknop en de lamp
allemaal courante voorbeelden van schakelingen met poor-
verbinden, gaat de lamp branden zogauw de knop is in-
ten en sturingen. In alledrie de gevallen wordt informatie
gedrukt (gesloten stroomkring). Door de invoerorganen
elektrisch verwerkt, met een openschuivende deur, een
met een poort te verbinden en die poort dan weer met
brandend licht of een afkoelende verwarming als resultaat.
een uitvoerorgaan te verbinden, ontstaan ingewikkelder
Invoer → verwerking → uitvoer, dat is het vaste stramien
schakelingen waarbij de lamp, de zoemer of het relais
bij beslissen met poorten en sturingen.
pas werken als aan verschillende voorwaarden is voldaan.
H e t b e s lissingspaneel: i n vo er , ve rwe rk i ng, u i tvo er
De EN-poort laat enkel stroom door als z’n twee ingan-
lichtsensor en de schuifschakelaar verbonden zijn en de
Met een beslissingspaneeltje kunnen de leerlingen zelf
poortuitgang met de zoemer, dan beslist de poort dat de
eenvoudige schakelingen bouwen. Ook dat paneeltje
zoemer pas stroom krijgt als de sensor EN de schake-
werkt volgens het principe invoer, verwerking en uitvoer.
laar stroom doorlaten.
gen een signaal ontvangen. Als de poortingangen met de
De OF-poort laat stroom door zogauw ze minstens één keer stroom krijgt. Een toepassing hiervan is de centrale verwarming. Die slaat af als de thermostaat vaststelt dat een bepaalde temperatuur bereikt is OF als ze handmatig wordt uitgezet. De NIET-poort draait het ontvangen signaal om. Ontvangt ze stroom dan geeft ze geen stroom door en omgekeerd. Sluit je de drukknop en de zoemer op de NIETpoort aan, dan weerklinkt er gezoem zolang je de knop NIET indrukt.
Het linkerdeel van het paneel bevat de invoerorganen: een schuifschakelaar, een lichtsensor, een temperatuursensor en een drukknop. Als het paneel op een batterij of adapter is aangesloten, kan de stroomkring met die invoerorganen geopend of gesloten worden. De sensoren reageren op licht of warmte, de schakelaar en de drukknop worden handmatig bediend. Centraal op het paneel staan drie beslissingsorganen, drie poorten die aangeduid worden met EN, OF en NIET. De EN- en de OF-poort hebben twee stekkerbussen als ingang, de NIET-poort één. Elke poort heeft één stekkerbus als uitgang. Rechts staan een zoemer, een relais en een lamp, dat zijn de uitvoerorganen. De relaisschakelaar opent of sluit een tweede stroomkring en is dus een manier om een elek-
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN
trisch apparaat, zoals een ventilator, aan te sturen.
2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 2 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
1 Achtergrond beslissen met poorten en sturingen
2De jaar C o m b i n ati e s van poorte n Beslissingen kunnen ook genomen worden door twee of
De leerlingen van het tweede jaar zetten een stap verder
meer poorten die in een vaste volgorde geschakeld zijn.
in hun studie van de middelen waarmee gegevens
Op het paneel zijn zes combinaties mogelijk door twee
elektronisch verwerkt worden tot informatie. Zij
poorten te verbinden.
maken kennis met een nieuw beslissingsinstrument: het tellerpaneel. Ook dit paneel bestaat, net als het
EN gevolgd door NIET:
beslissingpaneel, uit drie delen.
beslissing EN-poort wordt omgedraaid OF gevolgd door NIET: beslissing OF-poort wordt omgedraaid NIET voor EN of OF: een van de ingangen van de EN- of OF-poort wordt omgedraaid EN voor OF: OF-poort geeft stroom door als ze een signaal krijgt van de EN-poort of van een invoerorgaan OF voor EN: EN-poort geeft stroom door als ze een signaal krijgt van de OF-poort en van een invoerorgaan
B lo ks c h e ma
Het tellerpaneel: invoe r , v erwerkin g, uit voer
Om de technische communicatie over schakelingen te vergemakkelijken, geven we de verbindingen verkort
Links op het paneel staan drie invoerorganen, die
weer in een blokschema. De invoerorganen, de poorten
alledrie voor impulsen (stroomstoten) zorgen. De
en de uitvoerorganen worden aangeduid met een vaste
impulsgenerator geeft afwisselend stroom en geen
letter (die zijn terug te vinden op de didactische fiche bij
stroom. De frequentie van deze impulsen kan verhoogd
deze lesbrief). Verbindingen worden aangeduid met →.
of verlaagd worden met de draaiknop. De resettoets is een drukknop die een impuls geeft als je ze indrukt, net als de teltoets. De centrale telmodule bevat drie onderdelen. De binaire teller heeft vier telleruitgangen, aangeduid met 8, 4, 2 en 1. De resetingang maakt het mogelijk om de functie van de resettoets door een ander invoerorgaan (bv van het beslissingspaneel) te laten overnemen. De telleringang laat dan weer toe dat een invoerorgaan de taak van de teltoets overneemt. De uitvoer bestaat uit een digitale display die cijfers en enkele letters kan weergeven. Bij het aansluiten van het paneel staat die display op nul.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 3 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
1 Achtergrond beslissen met poorten en sturingen
W er k i n g van he t te lle rpan eel Een van die mogelijkheden is een poortuitgang verbinden Bij elke impuls die aan de binaire teller wordt doorge-
met de telleringang. Dat is een prima manier om handmatig
geven, verhoogt het cijfer op de display met 1. Nu kan
te kunnen starten en stoppen met tellen. Als je de drukknop
je op verschillende manier voor impulsen zorgen. Op
en de impulsgenerator via de OF-poort met de telleringang
de teltoets drukken, is de meest voor de hand liggende
verbindt, dan stopt de teller zolang je de knop ingedrukt
manier. Een druk op de toets sluit de stroomkring en
houdt.
geeft een impuls aan de teller. De impulsgenerator doet hetzelfde, maar hij opent en sluit de stroomkring ge-
Ten slotte kan ook automatisch resetten van praktisch nut
heel automatisch en met een bepaalde regelmaat. Als
zijn in een technische toepassing. Automatisch resetten op
je die regelmaat zo afstelt dat er om de seconde een
de cijfers 1, 2, 4 en 8 kan heel eenvoudig door de betrokken
stroomstoot vertrekt, heb je een secondeteller gebouwd.
telleruitgang met de resetingang te verbinden. Voor andere
Je moet de generator dan wel aansluiten op de tellerin-
getallen is een combinatie met poorten vereist.
gang. Op die ingang kan je overigens ook andere invoerorganen aansluiten, bijvoorbeeld de lichtsensor van het beslissingspaneel. Bij elke verandering van donker naar licht, verhoogt de tellerinhoud dan met 1. Die inhoud
Bloksch ema
wordt met oplichtende ledjes weergegeven op de binaire teller. Als de inhoud 11 is, branden de leds van de tel-
Om de technische communicatie over schakelingen op het
leringangen 8, 2 en 1. Tellerinhoud 6 wordt weergegeven
tellerpaneel te vergemakkelijken, geven we de verbindingen
met een oplichtende led bij de ingangen 4 en 2.
verkort weer in een blokschema. De invoerorganen en telleruitgangen worden aangeduid met een vaste letter (die
Om de binaire teller en de display weer op nul te krijgen,
zijn terug te vinden op de didactische fiche bij deze lesbrief).
volstaat een druk op de resettoets. Als je een invoeror-
Verbindingen worden aangeduid met →.
gaan aansluit op de resetingang springen teller en display op nul zogauw dat invoerorgaan een impuls geeft.
C r eat i e f met het t el ler pane e l Dankzij de vier uitgangen van de binaire teller kan je ervoor zorgen dat een vooraf bepaalde tellerstand gesignaleerd wordt via de uitvoerorganen van het beslissingspaneel. Als je uitgang 8 aansluit op de lamp, dan gaat de lamp branden zogauw het display op 8 springt. Complexere getallen signaleren kan ook. Maar daar heb je de poorten van het beslissingspaneel voor nodig. Verbind uitgang 4 en uitgang 1 met de ingangen van de EN-poort en verbind de uitgang van die poort met de zoemer, en je hoort een zoemend geluid zodra de display een 5 vertoont. En natuurlijk kunnen niet alleen telleruitgangen op poorten aangesloten worden. Ook met de impulsgenerator en de sensoren en schakelaars van het beslissingspaneel kan dat. Als je de impulsgenerator en de drukknop via de OF-poort met de lamp verbindt, krijg je een knipperlicht als de knop niet is ingedrukt en een continu brandend licht als de knop wel is ingedrukt. De
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN
mogelijkheden zijn hier legio.
2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 4 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
2 EINDTERMEN A-stroom 1 Kennismaken met techniek en erover reflecteren De leerlingen −− illustreren het belang van technische tekeningen en andere technische gegevensoverdragers. −− maken kennis met de activiteiten van technische beroepsbeoefenaars, zowel mannen als vrouwen.
4 Enkele technische basisvaardigheden beheersen De leerlingen −− gebruiken voor een eenvoudig praktisch werkstuk het gepaste gereedschap. −− brengen een eenvoudige tekening over op materiaal. −− schetsen een eenvoudig technisch voorwerp. −− maken eenvoudige elektrische verbindingen aan de hand van een schema. −− passen probleemoplossende technieken toe.
2 Planmatig werken en attitudes aannemen
−− verduidelijken een eigen idee met een schets.
De leerlingen −− evalueren eigen werk in elke fase van het technologisch proces.
B-stroom
−− raadplegen een handleiding, plan of schema. −− leren systematisch te werk gaan bij het uitvoeren van een technische opdracht. −− leren het belang erkennen van de technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving, zowel voor mannen als voor vrouwen.
De leerlingen −− kunnen symbolen lezen die rechtstreeks in verband staan met het gekozen verkenningsgebied. −− kunnen eenvoudige tekeningen lezen. −− kunnen bij de opgelegde oefeningen juist, veilig en volgens gepaste regels omgaan met gereedschappen,
3 Enkele technische begrippen verwerven De leerlingen −− duiden de onderdelen aan van een technisch systeem met behulp van een eenvoudig schema (stuklijst en/of symbolen). −− herkennen in concrete situaties de meest gebruikte technische tekensymbolen en genormaliseerde afspraken. −− beschrijven het werkingsprincipe van een toestel met
toestellen of apparaten. Zij kennen ook de juiste benaming, enkele mogelijkheden en beperkingen ervan. −− kunnen onder begeleiding een opdracht voltooien en de kwaliteit controleren en evalueren. −− kunnen fouten of gebreken die ze gemaakt hebben herkennen, opzoeken en zo mogelijk herstellen. −− monteren (demonteren) of construeren of voegen de verschillende delen samen, herkennen de samenhang, benoemen de delen en voeren het geheel precies uit.
eenvoudige automatische regeling. −− herkennen de basisbegrippen “invoer”, “verwerking” en “uitvoer” bij gegevensverwerkende systemen. −− illustreren met een voorbeeld de werking en de functie van verwerkings- of beslissingseenheden (logische poorten) en demonstreren dat op een didactische eenheid. −− (tweede jaar) demonstreren het principe van een telfunctie op een didactische eenheid.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 5 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 1ste jaar
1.2 Zoek de fout: waarom werkt deze schakeling niet?
Aanpak Auto’s zitten boordevol schakelingen, van heel
In de tweede opdracht gaan de leerlingen op zoek
eenvoudige tot behoorlijk complexe. De opdrachten
naar de fout. Een paneelschema is gegeven, maar als
hieronder zijn daarom heel realistische toepassingen
de leerlingen de schakeling uitvoeren, hapert er wat.
van het schakelpaneel in de autosector. Om het helemaal
Waarom? Dit is de setting:
echt te maken, werken we met blokschema’s waarin nogal wat geijkte technische symbolen terugkomen. Om
De temperatuur kan hoog oplopen in een autogarage.
ervoor te zorgen dat er geen misverstanden ontstaan
Daarom moeten de leerlingen ervoor zorgen dat de
over die symbolen, werden ze allemaal samengebracht
airco aanslaat zogauw het te warm wordt en zolang er
op een handige fiche die apart beschikbaar is. Die
licht in de werkplaats brandt. Tegelijk zorgen ze ervoor
fiche houden de leerlingen altijd bij de hand zodat ze
dat de airco altijd handmatig kan worden afgezet.
voortdurend kunnen nagaan of ze de juiste symbolen gebruiken. Mocht u in uw lessen een andere conventie
Laat de leerlingen de fouten aanduiden op het sche-
volgen voor het aanduiden van invoerorganen,
ma. Daarna tekenen ze de juiste schakeling op het
uitvoerorganen en poorten, dan kan u uw leerlingen die
blokschema en het paneel.
symbolen op hun fiche laten aanpassen.
1.1 Hoe brandt de lamp?
De eerste opdracht is een eenvoudige toepassing van het principe invoer – bewerking – uitvoer: Als je de koffer van een auto opent, gaat automatisch een lichtje branden. Als je de koffer weer sluit, dooft ook het lichtje. Hoe ziet het blokschema eruit voor deze schakeling? En het paneelschema?
Opmerking: Om te voorkomen dat leerlingen al te creatieve oplossingen in hun schema’s uitwerken, is het goed om vooraf in klasverband na te gaan welke invoer- en uitvoerorganen nodig zijn om de opdracht tot een goed einde te brengen. Als iedereen het erover eens is dat een drukknop en een lamp absoluut vereist zijn, kan het individuele denkwerk over de concrete toepassing beginnen.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 6 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 1.3 Bouw zelf een schakeling
2de jaar
In de derde opdracht moeten de leerlingen zelf aan de slag om een schakeling te bouwen. Meteen kunnen ze
Aanpak
testen of hun denkwerk klopt. Dit is de opdracht:
Auto’s zitten boordevol schakelingen, van heel eenvoudige tot behoorlijk complexe. De opdrachten
Het gebeurt wel ’s dat een chauffeur ’s ochtends z’n wagen
hieronder zijn daarom heel realistische toepassingen
parkeert en helemaal vergeet om z’n koplampen uit te zet-
van het schakelpaneel in de autosector. Om het helemaal
ten. Als die lampen de hele dag blijven branden, komt de
echt te maken, werken we met blokschema’s waarin
chauffeur ’s avonds voor een heel onaangename verrassing
nogal wat geijkte technische symbolen terugkomen. Om
te staan: de koplampen hebben alle energie uit de accu
ervoor te zorgen dat er geen misverstanden ontstaan
verbruikt. Gevolg: de accu kan niet genoeg stroom meer
over die symbolen, werden ze allemaal samengebracht
leveren om de auto te starten. Om dat probleem te voorko-
op een handige fiche die apart beschikbaar is. Die
men, geven moderne auto’s een geluidssignaal als de por-
fiche houden de leerlingen altijd bij de hand zodat ze
tieren van de auto geopend worden terwijl de koplampen
voortdurend kunnen nagaan of ze de juiste symbolen
nog branden.
gebruiken. Mocht u in uw lessen een andere conventie volgen voor het aanduiden van invoerorganen,
Laat uw leerlingen het blokschema van deze schakeling
uitvoerorganen en poorten, dan kan u uw leerlingen die
tekenen. Daarna kan u kiezen. Hebben alle leerlingen
symbolen op hun fiche laten aanpassen.
een schakelpaneel bij de hand, dan bouwen ze de schakeling van hun blokschema na. Geen schakelpanelen voorradig? Dan laat u uw leerlingen het blokschema vertalen naar het paneelschema.
2.1 Knipperlicht in actie. De eerste opdracht is een mooie toepassing van de
Opmerking:
impulsgenerator. Die wordt gecombineerd met een
Ook hier is het goed om vooraf in klasverband na te
van de invoerorganen die de leerlingen nog kennen
gaan welke invoer- en uitvoerorganen nodig zijn om
van het vorige schooljaar. Dit is de opdracht:
de opdracht tot een goed einde te brengen. Als iedereen het eens is over de componenten van de schake-
Als de motor van een auto te heet wordt, is de kans
ling, kunnen de leerlingen ieder voor zich over de
groot dat hij schade oploopt. Zorg er daarom voor dat
concrete toepassing beginnen nadenken.
er in het dashboard een lichtje gaat knipperen als de temperatuur in de motor te hoog wordt. Hoe ziet het blokschema eruit voor deze schakeling? En het paneelschema?
Opmerking: Om te voorkomen dat leerlingen al te creatieve oplossingen in hun schema’s uitwerken, is het goed om vooraf in klasverband na te gaan welke invoer- en uitvoerorganen nodig zijn om de opdracht tot een goed einde te brengen. Als iedereen het erover eens is dat de impulsgenerator met de temperatuursensor gecombineerd moet worden, kan het individuele denkwerk over de concrete toepassing beginnen.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 7 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 2.2 Zoek de fout: waarom werkt deze schakeling niet?
2.3 Auto’s tellen
In de tweede opdracht gaan de leerlingen op zoek naar
Bij de derde opdracht moeten de leerlingen bewijzen
een fout in het gegeven paneelschema. Dit is de opdracht:
dat ze zelf een complexe schakeling kunnen bouwen. De oefening leent zich prima voor groepswerk. Verdeel
Als de koplampen van een stilstaande auto de hele dag
de klas daarom in groepen van drie en zorg ervoor dat
blijven branden, verbruiken ze alle energie uit de accu. Met
elk groepje kan beschikken over een zaklamp, een ten-
als gevolg dat die accu onvoldoende stroom kan leveren om
nisbal, schakelpanelen en verbindingskabeltjes. Dit is de
de auto te starten. Om dat probleem te voorkomen, geven
opdracht:
moderne auto’s een geluidssignaal als de portieren van de auto geopend worden terwijl de koplampen nog branden. Dat
In een fabriekshal schuiven afgewerkte auto’s op een trans-
signaal hoeft niet meteen te klinken, maar pas als het portier
portband voorbij een teller. Zorg ervoor dat er bij elke vijfde
vier seconden lang geopend is. Op die manier krijgt de chauf-
auto die voorbijschuift een geluidssignaal weerklinkt. De
feur nog de kans om z’n verstrooidheid zelf recht te zetten.
teller moet dan weer op nul springen.
In het schema zitten enkele foute verbindingen, waar-
Laat elk groepje beraadslagen over de mogelijke oplos-
door de schakeling niet naar behoren werkt. Laat uw
sing en laat hen hun voorstel uittekenen in het bloksche-
leerlingen die fouten op het schema aanduiden. Daarna
ma (en desgewenst ook in het paneelschema). Daarna
tekenen ze de juiste schakeling op het blokschema en op
kunnen ze de schakeling echt bouwen en nagaan of hun
het paneel.
denkwerk klopt.
Tip:
Tip:
vertel uw leerlingen dat er mensen zijn wier be-
Op zoek naar een eenvoudige opstap naar de oe-
roep het is om dit soort problemen op te lossen.
feningen voor het tweede jaar? Laat uw leerlingen
De diagnosetechnicus is een kei in elektronica en
dan eerst de opdrachten van het eerste jaar aan-
gewapend met elektrische schema’s en een com-
pakken.
puter gaat hij of zij op zoek naar de oorzaak van een storing in een auto.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 8 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 Evaluatie en oplossingen Evaluatie De opdrachtenreeksen hebben de leerlingen inzichten
altijd volgt (invoer, verwerking, uitvoer). Kunnen ze dat
verschaft in elektronische informatieverwerking. Vraag
ook met voorbeelden uit hun eigen leefwereld staven
hen ter evaluatie om met eigen woorden uit te leggen
(computer, gsm, cd-speler)?
welke vaste stappen elektronische informatieverwerking
Oplossingen 1.1 Hoe brandt de lamp?
1.2 Zoek de fout: waarom werkt deze schakeling niet?
1.3 Bouw zelf een schakeling
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 9 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 evaluatie en oplossingen
2.1 Knipperlicht in actie
2.2 Zoek de fout: waarom werkt deze schakeling niet?
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 10 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 evaluatie en oplossingen
2.3 Auto’s tellen
toekomstopwielen.be heeft een hart voor jongeren met technische talenten en zet heel wat acties op touw om hen wegwijs te maken in het technisch onderwijs en de autosector. Maar u als leerkracht laten we evenmin in de kou staan. Ontdek ons educatief pakket voor de tentoonstelling ‘Techniek op Wielen’ in Autoworld in Brussel. Meer info vindt u op www.toekomstopwielen.be. En natuurlijk is er vanaf dit schooljaar de GaragastenEncyclopedie. Vier keer per jaar verschijnt er een leuk naslagwerkje over een specifiek auto-onderwerp. Laat uw leerlingen zich gratis op deze encyclopedie abonneren via www.garagasten.be.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 2 NUMMER: DECEMBER 2007 e
P. 11 GARAGASTEN
Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
S
schuifknop
L
lichtsensor
T
temperatuursensor
D
drukknop
Z
zoemer
R
relais
La
lamp
I Te
impulsgenerator telknop
Res
resetknop
Te1
telleruitgang 1
Te2
telleruitgang 2
Te4
telleruitgang 4
Te8
telleruitgang 8
GARAGASTEN DIDACTISCHE FICHE Beslissen met poorten en sturingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
