Woon Kwaliteit Onderzoek Energiebesparing. Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle

Woon Kwaliteit Onderzoek Energiebesparing Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle

Uitgevoerd door VAC Zwolle in opdracht van woningcorporatie deltaWonen te Zwolle oktober 2011 www.vacpuntwonen.nl/zwolle

Voorwoord L.S., Corporaties, projectontwikkelaars en diverse gemeenten hebben hoge ambities op het gebied van energiebesparing. In 2020 moet in de bestaande bouw 30% minder energie verbruikt worden en in de nieuwbouw 50%. Dit betekent dat in veel woningen de komende jaren energiebesparende maatregelen worden toegepast. Maar sluiten deze maatregelen wel aan bij de wensen van de bewoners? Als het om energiebesparing gaat, vormt de bewoner een belangrijke schakel. Een energiezuinige woning met de nieuwste installaties garandeert geen optimale besparing. Het gedrag van de bewoner of gebruiker bepaalt voor een deel hoeveel energie er wordt verbruikt. Daarom is het zo belangrijk om te weten hoe bewoners energiebesparende maatregelen waarderen. De lokale Woon Kwaliteit Onderzoeken (WKO’s) maken deel uit van het landelijke project ‘Energie besparen met woonkwaliteit’, dat door VACpunt Wonen wordt uitgevoerd. VACpunt Wonen, de landelijke koepel van lokale Adviescommissies Wonen, verzamelt en bundelt alle lokale rapporten zodat er een goed landelijk beeld ontstaat van de gebruikskwaliteit van energiebesparende maatregelen. Uit de resultaten en conclusies formuleert VACpunt Wonen concrete richtlijnen en aandachtspunten voor planners en bouwers. VACpunt Wonen zal de richtlijnen inbrengen bij (branche)organisaties en platforms zoals SBR, NEN, UNETO-VNI, VLA en het ministerie van BZK. Het is de VAC Zwolle dan ook een genoegen u het rapport te presenteren van het Woon Kwaliteit Onderzoek (WKO) Energiebesparing dat in het voorjaar van 2011 heeft plaatsgevonden in de wijk Diezerpoort in Zwolle. VAC Zwolle heeft in opdracht van woningcorporatie deltaWonen en met de welwillende medewerking van de bewoners, dit onderzoek voorbereid en uitgevoerd. De gegevens van dit onderzoek zijn door VACpunt Wonen in Utrecht geanalyseerd en door VAC Zwolle verwerkt in bijgaand rapport. Het onderzoek betreft in 2009 gerenoveerde eengezinswoningen in de buurt Bollebieste. De betreffende woningen zijn gelegen aan de Iepenstraat, Populierenstraat en Wilgenstraat. Het gaat om 70 eengezinswoningen uit de jaren dertig. De renovatie was nodig in verband met de verouderde toestand van goten, kozijnen (aluminium), dakkapellen, keukens, sanitair en ventilatie. In de renovatie is ook de isolatie meegenomen. In het WKO is geïnventariseerd of bewoners tevreden zijn over hun woning met betrekking tot de energiebesparende maatregelen en of er bepaalde knelpunten zijn. Wij gaan ervan uit dat de uitkomst van dit onderzoek door alle partijen die bij het bouwen in Zwolle betrokken zijn serieus genomen wordt en dat dit in de ontwikkeling van toekomstige nieuwbouw- en/of renovatieplannen terug te vinden zal zijn. VAC Zwolle oktober 2011

WKO Energiebesparing, Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle, oktober 2011

1

Samenvatting Bollebieste is een buurt gelegen in de wijk Diezerpoort in Zwolle. Het renovatieproject bestaat uit 70 grondgebonden eengezinswoningen. De meeste woningen zijn eigendom van woningcorporatie deltaWonen. In 2009 hebben 56 woningen een e-renovatie ondergaan. De doelstelling van de VAC Zwolle met dit onderzoek is inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners met betrekking tot de energiebesparende maatregelen in hun woning. Van de 56 huishoudens hebben 25 huishoudens meegedaan aan het onderzoek, wat betekent dat de respons 41% is. De respondenten waarderen de energiebesparende maatregelen die toegepast zijn in de woning gemiddeld met een 7,5. De respondenten hebben bij het betrekken van de woning informatie gekregen over de energiebesparende maatregelen in de woning. De informatie over de mechanische afzuiginstallatie blijkt onvoldoende te zijn opgepakt. De ontevredenheid met betrekking tot de energiebesparende maatregelen betreft vooral de tocht en de kou die veroorzaakt wordt door de (niet-geïsoleerde) berging en het niet goed aanbrengen van tochtstrips.


2

Inhoudsopgave Voorwoord............................................................................................................................. 1 Samenvatting ........................................................................................................................ 2 1. Inleiding............................................................................................................................. 4 1.1 Doelstelling.................................................................................................................. 4 1.2 Methode van onderzoek .............................................................................................. 4 1.3 Beschrijving van de onderzoeksgroep ......................................................................... 5 1.4 Leeswijzer ................................................................................................................... 5 2. Projectbeschrijving ............................................................................................................ 6 2.1 Algemeen ................................................................................................................... 6 2.2 Woningen ................................................................................................................... 6 2.3 Installaties .................................................................................................................. 6 2.4 Informatievoorziening ................................................................................................. 7 3. WKO resultaten woningen ................................................................................................. 8 3.1 Algemeen .................................................................................................................... 8 3.2 Binnenklimaat .............................................................................................................. 9 3.3 Installaties ..................................................................................................................11 3.4 Waterbesparende maatregel ......................................................................................13 3.5 Tot slot........................................................................................................................14 4. Conclusies en aanbevelingen...........................................................................................16 Aanbevelingen..................................................................................................................16 Bijlage 1 Brieven aan bewoners ...........................................................................................18 Bijlage 2 Plattegronden van de woningen.............................................................................19


3

1. Inleiding Zwolle is de hoofdstad van de provincie Overijssel en telt ruim 120.000 inwoners. Ten noordoosten van de Zwolse binnenstad ligt de wijk Diezerpoort. De wijk Diezerpoort bestaat uit een aantal buurten: Dieze-West (met Het Noorden, de Schildersbuurt en Bollebieste), Dieze-Centrum (met de Bagijneweide), de Indische buurt en Dieze-Oost (met Meppelerstraatweg Zuid, bedrijventerrein Floresstraat & Hogenkamp). Hierdoor zullen bewoners eerder de naam van hun buurt noemen dan dat ze zeggen dat ze in Diezerpoort wonen. De bouw van Diezerpoort is in fases verlopen. Het gedeelte tegen de stadsgracht werd in de 19e eeuw gebouwd, gevolgd door Dieze-West, Bollebieste en de Indische Buurt in de jaren ’30 en '40. Dieze-Oost is een typisch naoorlogse 60er jaren wijk met veel portiekflats en veel groen. De bewoners waarderen de nabijheid van winkelcentra, de sfeervolle binnenstad en met name het vele groen, waaronder park 'De Hogenkamp'. Diezerpoort wordt gezien als een gevarieerde en levendige wijk. De meeste woningen in deze wijk zijn huurwoningen. DeltaWonen verhuurt circa 1.480 woningen in deze wijk. 1.1 Doelstelling De doelstelling van VAC Zwolle met dit onderzoek is: Inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners over de energiebesparende maatregelen die zijn toegepast in hun woning. De doelstelling van deltaWonen met dit onderzoek is: Inzicht verkrijgen in de effecten van wonen in de geïsoleerde woningen, en toepassen van verbeterpunten bij volgende e-renovaties. Overkoepelende doelstelling: Voor diverse partijen, zoals het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) waaronder Volkshuisvesting valt, is het belangrijk om te weten welke energiebesparende maatregelen in een woning toegepast worden en hoe deze worden gewaardeerd. Daarnaast is het promoten van de gebruikskwaliteit van energiebesparende maatregelen op zowel landelijk als op lokaal niveau van belang. 1.2 Methode van onderzoek Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van het WKO Energiebesparing van VACpunt Wonen, het kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving en overkoepelend orgaan van de lokaal opererende Adviescommissies Wonen. Het WKO Energiebesparing bestaat uit een compacte vragenlijst waarmee de tevredenheid van bewoners over de energiebesparende maatregelen in de woning wordt gemeten. In mei 2011 heeft deltaWonen 56 huishoudens schriftelijk uitgenodigd om mee te doen aan het onderzoek (bijlage 1). De leden van de VAC Zwolle hebben in de twee daaropvolgende weken de bewoners benaderd met de vraag of ze mee wilden werken. Er waren 25 positieve en 18 negatieve reacties. De overige 13 huishoudens konden om diverse redenen niet worden bereikt. In mei-juni 2011 is het onderzoek uitgevoerd. De commissieleden hebben bij de bewoners thuis de vragenlijsten ingevuld. De gegevens zijn door VACpunt Wonen verwerkt en geanalyseerd en door VAC Zwolle geïnterpreteerd en beschreven in dit rapport.


4

1.3 Beschrijving van de onderzoeksgroep Het aantal bewoners dat heeft meegedaan aan het onderzoek bedraagt 25, een respons van 41% . Samenstelling huishoudens Er zijn evenveel eenpersoonshuishoudens als huishoudens bestaande uit twee volwassenen, al dan niet met kinderen, ieder 44%. 12% Van de huishoudens bestaat uit eenoudergezinnen. Het totaal aantal kinderen bedraagt tien waarvan zes jonger en vier ouder dan twaalf jaar. Leeftijdsverdeling respondenten

7 6 5 4 3 2 1 0 < 30 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 - 79 > 80 Grafiek 1.1 Leeftijdsverdeling van de respondenten.

Uit de tabel valt af te lezen dat het merendeel van de respondenten tussen de 30 en 60 jaar oud is, met een piek tussen 40 en 50 jaar. Ook de zeventigers zijn met 20% ruim vertegenwoordigd. Woonduur

14 12 10 8 6 4 2 0 1-2 jaar 3-10 jaar

11-20 jaar

21-40 jaar

41-60 jaar

Grafiek 1.2 Aantal jaren in huidige woning

Ruim de helft van de respondenten (56%) woont 10 jaar of korter in de huidige woning, 8% heeft de woning na de renovatie betrokken, 44% woont er 11 jaar of langer. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt het renovatieproject Diezerpoort – Bollebieste beschreven. In hoofdstuk 3 worden de uitkomsten van het onderzoek besproken. De conclusies die hieruit getrokken zijn en de daaruit volgende aanbevelingen staan in hoofdstuk 4. WKO Energiebesparing, Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle, oktober 2011

5

2. Projectbeschrijving 2.1 Algemeen Het project behelst de renovatie van grondgebonden eengezinswoningen uit de jaren dertig in Bollebieste, gelegen aan de Iepenstraat, de Populierenstraat en de Wilgenstraat. Het totale complex bestaat uit 70 woningen, maar deze zijn niet allemaal gerenoveerd. Er zitten tussen de huurwoningen namelijk ook koopwoningen. Deze zijn betrokken bij het renovatieplan, maar voor veel eigenaren was de investering te hoog. Ook een aantal huurders wilde niet mee doen aan de renovatie. Het aantal woningen in het WKO Energiebesparing bedraagt 56. Renovatie (grootschalig onderhoud) was nodig in verband met de toestand van goten, (aluminium) kozijnen, dakkapellen, keukens, sanitair en ventilatie (schimmel, vocht). In de plannen is ook de isolatie meegenomen, zodat het gaat om een e-renovatie. Bij dit project is samengewerkt met adviesbureau Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV en Essent. De renovatie is uitgevoerd in 2009. 2.2 Woningen Er zijn 3 typen woningen, type A, B en C. Hiertoe behoren zowel de tussenwoningen als de hoekwoningen. Op de plattegronden (bijlage 2) kan men de indeling en de oppervlakte van de diverse ruimten terugvinden. De oorspronkelijke woning had geen uitbouw aan de achterzijde, wel een losstaande schuur in de achtertuin. Bij de vorige renovatie, begin jaren zeventig, is bij de meeste woningen een aanbouw met keuken gerealiseerd, aansluitend op de schuur. De schuur heet nu berging. Bij het onderzoek is geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende woningtypen. De energiebesparende maatregelen bestaan uit:  Nieuwe houten kozijnen op de begane grond en HR++ glas in alle ramen (in de benedenramen zat al dubbelglas) en in de (nieuwe) dakkapellen.  Dakisolatie: isolatie van binnenuit met schuimisolatieplaten (met nieuwe pannen in oude stijl: geglazuurd).  Vloerisolatie: inspuiting van de kruipruimte met tempexkorrels via het kruipluik.  Spouwisolatie: in de spouwmuren is oude isolatie weggehaald en nieuwe ingespoten.  Tochtstrips bij ramen, kozijnen en de buitendeur.  Kier- en randendichting aan de binnenkant van de gevel.  Mechanische ventilatie. Voor het ventilatiesysteem wordt gebruik gemaakt van natuurlijke aanvoer en mechanische afvoer: aanvoer van buitenlucht via ventilatieroosters en afvoer door middel van een mechanische afzuigventilatie.  In een aantal woningen is, 5-6 jaar eerder dan de afschrijving, de ketel vervangen door een HR-combiketel. Verder zijn de keuken en de badkamer vernieuwd. 2.3 Installaties In de woningen bevinden de elektrische installaties zich in een niet afgesloten ruimte op de zolder die met een vlizotrap te bereiken is. Daar bevindt zich eveneens de installatie voor de mechanische ventilatie. De leidinglengte van de ketel naar de badkamer is 0-2 meter en de leidinglengte van de ketel naar het aanrecht is 4-6 meter. De woning wordt verwarmd door middel van een individuele installatie. Het warmte-afgiftesysteem is in te stellen middels een kamerthermostaat in de woonkamer die is aangesloten op het warmteopwekkingsapparaat. Dit apparaat is niet programmeerbaar, handmatige actie is nodig bij het veranderen van de temperatuur. Ten behoeve van waterbesparing is een waterbesparende douchekop geplaatst. Er is bij het ontwerp van de woning geen rekening gehouden met de toetreding van zonlicht als mogelijke warmtebron. De woning is wel voorzien van een overstek.


6

2.4 Informatievoorziening De informatie aan de bewoners over de renovatie bestond uit: - Een informatiebijeenkomst met een presentatie en uitleg van het plan. Essent was hierbij aanwezig voor uitleg over besparingen. - De informatie is per brief verstuurd naar bewoners. - Er is een bewonerscommissie ingesteld waarmee maandelijks werd gesproken. - Iedere bewoner heeft thuis een één-op-één gesprek gehad met deltaWonen en de aannemer, met uitleg over maatregelen en proces. - Er zijn renovatiecontracten getekend. - Tijdens de werkzaamheden waren een opzichter en een (onder)aannemer altijd aanspreekbaar.


7

3. WKO resultaten woningen Een woning moet volgens de criteria van de WoonKwaliteitWijzer, het handboek van VACpunt Wonen, gezond en comfortabel zijn: de verwarming, ventilatie en elektrische installaties moeten naar wens functioneren en de bewoners mogen geen hinder ondervinden van tocht, vocht en geluid. In dit hoofdstuk komen bovengenoemde onderwerpen aan bod. Een aantal resultaten is in grafieken weergegeven. In de tekst wordt uitleg gegeven over opvallende scores. 3.1 Algemeen Invloed bewoners op energiebesparende maatregelen 75% Van de respondenten geeft aan geen invloed te hebben gehad op de energiemaatregelen die zijn toegepast in de eigen woning. 25% Heeft tijdens een informatieavond of gesprek met de opzichter keuzes aangegeven in wat men wilde laten doen, zoals mechanische ventilatie, extra beplating op zolder, vervangen van ramen, dak- en spouwisolatie. De respondenten vinden vrijwel alle getroffen energiebesparingsmaatregelen belangrijk. Speciaal genoemd worden dakisolatie (ook omdat dat minder lawaai en minder stof geeft), HR++ glas in alle ramen, de isolatie van de kruipruimte en spouwmuren. Informatievoorziening Van de respondenten geeft 75% aan informatie te hebben ontvangen tijdens de renovatie, 60% na de renovatie. Degenen die na de renovatie de woning hebben betrokken hebben bij de aanvaarding van de woning informatie ontvangen over de aangebrachte voorzieningen.

15%

0%

20%

zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden

65%

zeer tevreden

Grafiek 3.1 Waardering informatievoorziening m.b.t. energiebesparingsmaatregelen

Uit de grafiek blijkt dat bijna alle respondenten tevreden (65%) of zeer tevreden (15%) zijn over de informatievoorziening met betrekking tot de energiebesparende maatregelen. De overige 20% is neutraal. Toelichtende opmerkingen zijn: over de mechanische ventilatie is geen goede uitleg gegeven, gevolgd door de mededeling: “maar dat is niet erg want die wordt toch niet gebruikt”; na de renovatie is geen informatie ontvangen over de HR ketel (over bijvullen bijvoorbeeld); tijdens de renovatie is goede uitleg gegeven; opmerking: “zoals het beloofd is, zo hebben ze het ook gedaan”.


8

3.2 Binnenklimaat Behaaglijkheid verblijfsruimten

zonlicht in woning overstek

zeer ontevreden ontevreden

badkamer

neutraal

slaapkamer(s)

tevreden

keuken

zeer tevreden

woonkamer 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Grafiek 3.2 Waardering verblijfsruimten

Uit de grafiek blijkt dat de tevredenheid over de behaaglijkheid in de slaapkamers groot is, 96%. Dat geldt ook voor de badkamer, 88%. Over de behaaglijkheid in de woonkamer en de keuken is men minder tevreden. Ontevredenheid over de woonkamer bestaat bij 20% van de respondenten en over de keuken bij 28%. Uit de toelichtende opmerkingen is op te maken dat de ontevredenheid vooral de (invloed van de) berging betreft. Deze is in vrijwel alle woningen door een deur verbonden met de keuken. De berging is niet geïsoleerd en veroorzaakt tocht. Ook wordt vermeld dat de capaciteit van de radiator in de keuken te klein is. De ontevredenheid over het zonlicht in de woning betreft de schaduw van bomen en de ligging van de woning. Het bestaan van het overstek is een gegeven, geen maatregel. Slechts een enkele respondent was zich bewust van het bestaan van het overstek en de positieve werking daarvan: helpt oververhitting te voorkomen. Andere problemen die genoemd zijn: tocht in één van de slaapkamers; de woonkamer is benauwd en de keuken koud; in slaapkamers met veel zon is het in de zomer vaak te warm; het toilet is moeilijk warm te krijgen. HR-combiketel en radiatoren

zeer ontevreden

warmteopwekkingapparaat

ontevreden

warmwater-opwekkingsapparaat

neutraal tevreden

radiatoren 0%

20%

40%

60%

80%

100%

zeer tevreden

Grafiek 3.3 Waardering HR-combiketel voor opwekken warm water en warmte, en radiatoren WKO Energiebesparing, Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle, oktober 2011

9

De tevredenheid over de radiatoren is groot, 80%. Ook over de HR-combiketel is een groot deel van de respondenten tevreden: 76% is tevreden over het opwekken van warmte en 72% is tevreden over het opwekken van warm water. Ontevredenheid bestaat bij mensen die geen nieuwe ketel hebben gekregen: een aantal ketels (13-15 jaar oud) is niet vervangen. Warmteregeling middels thermostaat

Grafiek 3.4 Waardering warmteregeling middels thermostaat

76% Van de respondenten is tevreden tot zeer tevreden over de warmteregeling middels de thermostaat. Eén respondent is zeer ontevreden en heeft zelf een thermostaat aangeschaft. Over het algemeen vindt men dat de thermostaat eenvoudig en makkelijk te bedienen is. Tochtwerende middelen Het gaat hierbij om tochtstrips, naad- en kierdichting en tochtwering kruipluik.


naad- en kierdichting tochtwering kruipluik

neutraal

tochtstrips buitendeur,… 0%

tevreden 50%

100%

Grafiek 3.5 Waardering tochtwerende middelen

Uit deze grafiek blijkt dat een kwart van de respondenten (zeer) ontevreden is over de tochtstrips bij deuren, ramen en kozijnen. Over de naad- en kierdichting bestaat bij 16% van de respondenten ontevredenheid. Over de tochtwering van het kruipluik is de ontevredenheid slechts 4%. De oorzaak van de ontevredenheid betreft vooral de bevestiging van de tochtstrips: ze laten los, sluiten niet goed af, of ze zitten zo strak dat de ramen en deuren moeilijk te openen en te sluiten zijn. Dit wordt 12 maal genoemd.


10

Vocht en tocht zeer veel veel

vocht

neutraal

tocht

weinig 0%

20%

40%

60%

80%

100%

geen

Grafiek 3.6 Last van tocht en vocht

Van de respondenten heeft 44% last van tocht en 8% last van vocht. De opmerkingen met betrekking tot tocht betreffen vooral de invloed van de (nietgeïsoleerde) berging (6x) en de trek van woonkamer naar keuken, mogelijk ook veroorzaakt door de berging (3x). Verder worden genoemd het keukenraam, de schoorsteen in de kamer, de ramen in de kamer en de windgevoeligheid van het ventilatierooster. Met betrekking tot vocht worden genoemd een vochtige berging, vochtplekken op het plafond in de woonkamer en water dat bij regen binnenkomt bij de voordeur. In één woning loopt de douchevloer niet af, een andere woning heeft zwarte plekjes bij het afvoerputje van de douche die niet weggaan met schoonmaken. 3.3 Installaties Ventilatiesysteem en spuivoorziening

spuivoorziening geluid


onderhoud

neutraal

comfort

tevreden

capaciteit

zeer tevreden

bedieningsgemak 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Grafiek 3.7 Waardering ventilatiesysteem en spuivoorziening

Uit de grafiek blijkt dat 72% van de respondenten tevreden tot zeer tevreden is over bedieningsgemak en comfort van het ventilatiesysteem. Voor geluid is dit percentage 60%, voor onderhoud 48% en voor capaciteit 44%. Over de capaciteit bestaat de meeste ontevredenheid (12%), over bedieningsgemak en onderhoud is een enkeling niet tevreden (ieder 4%). WKO Energiebesparing, Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle, oktober 2011

11

Over de mechanische ventilatie en de ventilatieroosters zijn de volgende opmerkingen gemaakt:  de bedieningsstang in de keuken is te kort: je moet op het aanrecht klimmen om het rooster te bedienen;  de ventilatieroosters zijn windgevoelig (2x);  tijdens het koken ontstaat soms vocht in keuken, zodat de deur naar de berging open moet;  de rookmelder reageert op vocht uit de badkamer (2x);  als de ventilatie op de hoogste stand staat is er in het toilet geen extra zuigkracht te horen, in de keuken en de badkamer wel. Andere opmerkingen betreffen de onduidelijkheid over het onderhoud, met opmerkingen als “daar komen ze toch voor”, en “moet ik dat dan zelf doen?”. Ook over het gebruik bestaat onduidelijkheid, met opmerkingen als “er is geen informatie over gegeven, dus ik gebruik het niet” en “ik merk geen verschil tussen stand 1 en 3, dus ik gebruik het niet”. De tevredenheid over de spuivoorziening (de mogelijkheid om ramen open te zetten om de lucht te verversen) is groot: 84%. Opmerkingen hierbij zijn: de ramen in de badkamer kunnen niet ver genoeg open; ramen openen gaat soms zwaar; het uitzetraampje in de berging gaat niet open; het draaikiepraam is niet prettig; het raam in hoofdslaapkamer kan niet open omdat het uitzetijzer op verrot hout zit, waardoor het piept als het raam openstaat; het badkamerraam kan niet open tijdens het douchen in verband met inkijk door buren. Ventilatie in diverse ruimten

berging zolder overige slaapkamers

zeer ontevreden

hoofdslaapkamer

ontevreden neutraal

woonkamer

tevreden

toilet

zeer tevreden

badkamer keuken 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Grafiek 3.8 Waardering ventilatie in diverse ruimten

96% Van de respondenten is tevreden tot zeer tevreden over de ventilatie in de woonkamer en de slaapkamers. Over de zolder bestaat bij 80% tevredenheid. De ontevredenheid is het grootst over het toilet (16%), de berging (12%), de keuken (12%) en de badkamer (8%). WKO Energiebesparing, Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle, oktober 2011

12

3.4 Waterbesparende maatregel Douchekop De waterbesparende maatregel bestaat uit het aanbrengen van een waterbesparende douchekop. Van de respondenten is 72% (zeer) tevreden, 20% neutraal en 4% zeer ontevreden. Eén respondent meldt dat de douchekop na een week verstopt was. De overige opmerkingen waren positief: gemakkelijk, geeft voldoende water door, comfortabeler dan voorheen, meerdere sproeistanden. Een aantal respondenten gaf aan niet te weten dat een waterbesparende douchekop was aangebracht. Snelheid voor verkrijgen van warm water

zeer ontevreden

douche

ontevreden

wastafelkraan in badkamer

neutraal

keuken

tevreden 0%

20%

40%

60%

80%

100%

zeer tevreden

Grafiek 3.9 Waardering snelheid warm water

Over de snelheid waarmee er warm water uit de keukenkraan komt is 40% van de respondenten (zeer) ontevreden. De ketel staat op zolder, de lengte van de leiding is ongeveer 6 meter. 48% Van de respondenten is desondanks (zeer) tevreden. De leidinglengte naar de wastafelkraan in de badkamer is korter, namelijk 2 meter. Toch is 24% van de respondenten hierover (zeer) ontevreden, tegen 72% tevreden. Over de douche is de tevredenheid hoger: 80%, tegen 8% ontevredenheid.


13

3.5 Tot slot Maatregelen van bewoners Een aantal respondenten heeft zelf veranderingen in de woning aangebracht ten behoeve van energiebesparing. Genoemd worden: deur tussen kamer en keuken; extra tochtstrip deur keuken/berging; hele woning zelf geïsoleerd tussen plafonds en vloeren; in berging dak- en buitenmuur geïsoleerd; strip onder de keuken/kamerdeur; thermostaatkraan badkamer; mengkranen in keuken en badkamer; radiatorfolie aangebracht. Bewuster met gebruik van energie en water helemaal mee oneens Energie

oneens

Water

neutraal eens 0%

20%

40%

60%

80%

100%

helemaal mee eens

Grafiek 3.10 Bewuster met gebruik van energie en water

De energiebesparende maatregelen hebben weinig invloed op het bewuster omgaan met energie en water. Veel mensen geven aan dat ze al langer energiebewust bezig zijn. Als voorbeelden van bewuster gebruik worden genoemd: thermostaat eerder lager zetten, wasdroger beperkter gebruiken. Verwachtingen ten aanzien van besparingen Bijna alle respondenten denken dat ze door de toegepaste maatregelen energie besparen, waarvan een aantal minder dan ze hadden verwacht. Ruim de helft denkt op het gebied van waterverbruik niets bespaard te hebben. Over de financiële besparing zegt bijna de helft van de respondenten daar geen idee over te hebben. Een even groot aantal zegt ja.

8%

4% ja minder dan verwacht nee 88%

Grafiek 3.11 Verwacht gevolg toegepaste energiebesparingsmaatregelen


14

30%

ja minder dan verwacht

61%

nee

9%

Grafiek 3.12 Verwacht gevolg toegepaste waterbesparingsmaatregelen

ja

40%

44%

minder dan verwacht nee geen idee

4%

12%

Grafiek 3.12 Verwacht gevolg financiële besparing

Waardering maatregelen Over het algemeen zijn de respondenten tevreden over de energiebesparende maatregelen in de woning. De helft van de respondenten waardeert de maatregelen met een 8. Het gemiddelde cijfer ligt op 7,5.

14 12 10 8 6 4 2 0 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Grafiek 3.12 Rapportcijfer

Een aantal respondenten (25%) mist energiebesparingsmaatregelen. Genoemd worden:  dubbele beglazing en isolatie in de berging  het niet vervangen van een oude HR combiketel (13/15 jaar oud)  boiler in keukenkastje 

thermostaatkranen


15

4. Conclusies en aanbevelingen In dit laatste hoofdstuk staan de conclusies van de meest opvallende onderzoeksresultaten en een antwoord op de vraag naar de tevredenheid van de bewoners over de energie- en waterbesparende maatregelen die in hun woning zijn toegepast. Ook worden een aantal aanbevelingen gedaan met betrekking tot deze en toekomstige erenovaties. De tevredenheid van de respondenten over de informatievoorziening is groot. Uit diverse antwoorden blijkt echter dat de voorlichting die is gegeven over het gebruik van de mechanische afzuiginstallatie en de ventilatieroosters niet door iedereen goed is opgepakt. Een aantal mensen ziet de mechanische ventilatie als een afzuigkap om vocht af te voeren als dat nodig is en niet als onderdeel van een goed binnenklimaat. Over de behaaglijkheid in de woonkamer en de keuken bestaat bij meerdere respondenten ontevredenheid. De keuken is door een binnendeur verbonden met de berging die niet geïsoleerd is. Gebruik van de berging als bijkeuken veroorzaakt kou en tocht in woonkamer en keuken. 44% van de respondenten geeft aan last te hebben van tocht. De behaaglijkheid in de overige verblijfsruimten wordt positief beoordeeld. Over de HR-combiketel, de radiatoren en de thermostaat bestaat grote tevredenheid. Dat geldt niet voor de tochtstrips. Ze laten los, sluiten niet goed af of veroorzaken problemen bij het openen of sluiten van ramen en deuren. Niet iedereen is tevreden over het mechanische ventilatiesysteem. De ontevredenheid betreft vooral de capaciteit, het bedieningsgemak en het onderhoud. De natuurlijke ventilatie in de woonkamer en de slaapkamers is goed. Over de natuurlijke ventilatie in het toilet, de keuken, de berging en de badkamer bestaat minder tevredenheid. De respondenten zijn tevreden of neutraal over de waterbesparende douchekop. Over de snelheid waarmee warm water uit de diverse kranen komt wordt verschillend geoordeeld. Voor de keukenkraan is de ontevredenheid het grootst (40%). De vraag werd gesteld waarom er geen boiler in de keuken was geplaatst. De helft van de respondenten waardeert de energiebesparende maatregelen met een 8. Het gemiddelde cijfer ligt op 7,5. Bijna alle respondenten denken energie te besparen door de toegepaste maatregelen. Ruim de helft denkt op het gebruik van water niets te besparen. Aanbevelingen Naar aanleiding van dit Woon Kwaliteit Onderzoek Energiebesparing zijn de volgende aanbevelingen te formuleren: 

Het verstrekken van uitgebreidere informatie over het belang van een goed gebruik van de mechanische ventilatie en de ventilatieroosters. Daarbij kunnen ook de maatregelen worden genoemd die een aantal bewoners zelf heeft getroffen (zie 3.5).



Nagaan of bij de ramen en buitendeuren de tochtstrips goed aangebracht zijn.



In woningen met een aangebouwde berging de isolerende maatregelen ook toepassen in de berging, aangezien deze wordt gezien als onderdeel van de woning.


16



De leiding van de warm water installatie naar de keukenkraan zo kort mogelijk maken zodat er weinig water verspild wordt.



Ervan uitgaande dat het gedrag van de bewoner voor een groot deel bepaalt hoeveel energie er wordt gebruikt, dient enige tijd na de e-renovatie gericht voorlichting te worden gegeven over de aangebrachte energiebesparende maatregelen.


17

Bijlage 1 Brieven aan bewoners


18

Bijlage 2 Plattegronden van de woningen


19

Woon Kwaliteit Onderzoek Energiebesparing. Diezerpoort - Bollebieste te Zwolle

Recommend Documents