Wonen met meer-waarde
wonen met meer-waarde Betaalbaar wonen Leuven Sofie Deberdt Samenhuizen vzw 10-12-2013
Samenhuizen vzw Meer dan 10 jaar actief (opgericht november 2000) als vrijwilligersvereniging Subsidie als sociaal-culturele beweging 2011-2015 Missie : “Samenhuizen wil een platform en een forum zijn voor gemeenschappelijk wonen in ons land en zo een bijdrage leveren aan de verscheidenheid aan woonopties voor de bevolking in het algemeen en de realisatie van meer projecten van gemeenschappelijk wonen in het bijzonder. Vanuit kennis van zaken wil de vereniging ook actief bijdragen aan nieuw beleid dat gemeenschappelijk wonen ondersteunt en stimuleert.” Activiteiten : 1. Bekendmaking & sensibilisering 2. Beleidsbeïnvloeding 3. Informatie en kennis versterken 4. Stimuleren en ondersteunen van projecten
Activiteiten
Website en 'Prikbord' Kennis verzamelen (infotheek) en informatie verstrekken Media-aandacht verhogen Bezoeken en studiedagen Open Dag Samenhuizen (3e zaterdag van mei) Onderzoek stimuleren
Publicatie « Knelpuntennota » Publicatie « Startgids voor Samenhuizers » Onderzoek en publicatie « Samenhuizen in België » (met steun van Luchtkasteelfonds Koning Boudewijnstichting) Samenhuizen 12-2012
Politieke interesse opwekken Startgroepen steunen (bvb. Pilootproject Tolhuislaan Gent) Campagne ‘Samenhuizen in lokaal beleid (+ folders, brochure) Adviescheques aan starters & bestaande groepen (LKfonds-KBS)
Uitdagingen wonen & welzijn gezinsverdunning, groeiend aantal kleine huishoudens mismatch met het bestaand patrimonium woonmobiliteit betaalbaarheid van woningen vereenzaming, verzuring verhogen lokale veerkracht duurzame ontwikkeling wijken
vergrijzing vraag naar aangepaste woningen en zorg
Samenhuizen 12-2012
compacter bouwen vrijwaren open ruimte
1. Wat is samenhuizen ? 2. Voorbeelden 3. Meerwaarde 4. Betaalbaar ? 5. Initiatief van lokale woonactoren
Wat is samenhuizen? samenhuizen, woongemeenschap, gemeenschappelijk wonen, gemeenschapswonen, … gemeenschapshuis, woongroep, friends-wonen, groepswonen, centraal wonen, cohousing, leefgemeenschap, … ecovillage, woonerf, woonpark, gated community, compoundwonen, quattrowonen, gedeeld wonen, solidair wonen, commune, boerderijwonen woonwerkgemeenschap, begijnhof, … serviceflat, begeleid wonen, woon- en zorghotel, pensionwonen, opvangwonen, kangoeroewonen, duplexwonen, intergenerationeel wonen, tandemwonen, aanleunwonen, …
Samenhuizen = koepelterm alle vormen GW
Een waaier aan mogelijkheden insteek achtergrond visie
1 leeftijden
grootte van de groep
karakter eigenheid locatie
Samenhuizen 9-2013
mate van gemeenschappelijkheid
combinatie met zorg, kunst, cultuur, (stads)landbouw, workshops, natuur, buurthuis, co-working, autodelen
Algemene definitie Een woongemeenschap omvat personen, afkomstig uit
verschillende gezinnen die
vrijwillig
in mindere of meerdere mate van
betrokkenheid
ruimtes delen en
samen wonen in eigen beheer
met de bedoeling een sociale
meerwaarde te creëren
Types samenhuizen : twee basisvormen
traditioneel wonen
centraal wonen en cohousing
woningdelen : gemeenschapshuis en woongroep
2. voorbeelden
gemeenschapshuis en woongroep
Keimblatt (Oostenrijk)
Laken (B)
Peninsula (USA)
Haniahof (NL)
woongroep
Utopia - Haaltert 5 woonsten tontine volwassenen
centraal wonen
De Haringrokerij (Antwerpen) 11 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
centraal wonen CotéKanaL (Brussel) 17 woonsten centraal wonen mede-eigendom gemengde leeftijden
centraal wonen Meerhem (Gent) 8 woonsten mede-eigendom verbouwde school
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing
Trudeslund (Denemarken) 33 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing zones
Trekroner (Roskilde DK) heden 10 projecten
Samenhuizen 17-8-2012
cohousing Cohousing Kilen (Denemarken) glasstraat 20 woonsten coöperatieve gemengde leeftijden
In NL ook in sociale huisvesting
cohousing
La Grande Cense (Clabecq, B)
22 woonsten gemengde leeftijden juridisch : mede-eigendom
cohousing Vinderhoute (B) 17 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
3. Meerwaarde van samenhuizen voor bewoners, gemeenschap en leefmilieu praktisch sociaal
ecologisch maatschappelijk
Praktische meerwaarde voor de bewoners
• delen van ruimte en middelen (wasmachine, grasmaaier, atelier, …) • tijdswinst (onderhoud, maaltijden, …) • opvang kinderen (bijzonder voor één-oudergezinnen) • leren van elkaar (rolmodellen, kennis en vaardigheden delen)
Sociale meerwaarde voor de bewoners
• • • •
samenhorigheid, contact, gezelschap (tegen verzuring,vereenzaming) steun, opvang, hulp gezamenlijke activiteiten grotere veiligheid en veiligheidsgevoel door sociale controle
Ecologische meerwaarde • ecologisch verantwoord gebruik van de ruimte, compact bouwen Klassieke verkaveling vs. cohousing beide 34 woonsten (Cohousing Windsong, CA) ruimtegebruik verharding
rioleringen
Ecologische meerwaarde • betaalbare eco-bio opties : materialen, waterbeheer, energie • afvalbeheer, wijkcompostering, hergebruik • autodelen, Local Exchange and Trading System, …
Maatschappelijke meerwaarde
• • • • • •
samenhang van het buurtleven, integratie in de wijk, uitstraling verhoging van levenskwaliteit en gezondheid (Roseto effect) integratie en ondersteuning senioren en zorgbehoevenden zelfontwikkeling, leren sociaal functioneren bewust burgerschap, democratie van onderaf reconversie van bestaande gebouwen
Collectiviteitswinsten Uit eindrapport onderzoeksfase Pilootprojecten Wonen:
1# Effectieve vernieuwing van de woonmarkt 2# Betaalbaar wonen 3# Een gegarandeerd en genereus verblijf 4# Getemperde maatschappelijke kosten 5# Weefselversterkend en landschapssparend
Potentieel : van niche naar mainstream Peiling Universiteit Roskilde (DK): interesse bij 32% van de alleenstaande ouders voor cohousing
Peiling Harris Interactive voor Gecina (F): interesse bij 32% van de bevolking (bij18-24jaar is dit 44%)
Peiling OIVO-CRIOC (B): interesse bij 23,6% van de bevolking voor huisdelen
Peiling Metlife voor AARP Health Care (USA): interesse bij 34% van de 50-65jarigen om te leven in een cohousing-like setting
Stel slechts 5% van de Vlaamse bevolking dit is 300.000 bewoners in ca 8.000 projecten ⇒
interesse gegarandeerd voor 25 projecten per gemeente (van elk gemiddeld 40 personen)
4 Betaalbaar ? Woningdelen Ja – oa kosten delen Nee – oa voor niet-delers (vaak gezinnen) wordt de prijs onbedoeld 'opgedreven' 59% van de woningen zijn onderbezet! - > idee ecobonus Centraal wonen en cohousing Ja – oa samen bouwen, zelfontwikkeling Nee – oa investeren in gemeenschappelijke ruimtes Solidair wonen, Coöperatieve, CLT + appelen met peren vergelijken !?
5 Belang van lokaal beleid Knelpunten wegwerken - wie doet wat? Vlaams niveau Rondetafels, pilootprojecten Vlaams bouwmeester, beleidsaanbevelingen vanuit deel-economie Provinciaal niveau Brochure Woningdelen, ondersteuning regiokern, groepsondertekening Charter, … Lokaal niveau Cruciaal! Als regisseur van het lokaal woonbeleid
4
Samenhuizen in het lokaal beleid Vijf krachtlijnen 1. Creëer een positief klimaat rond goed nabuurschap, delen en lokale inspraak 2. Ondersteun gemeenschappelijk wonen 3. Informeer over gemeenschappelijk wonen 4. Organiseer samenwerking en overleg rond gemeenschappelijk wonen om concrete maatregelen uit te werken 5. Lanceer een pilootproject in je gemeente met aandacht voor het wegwerken van de knelpunten Samenhuizen 12-2012
ZIE FOLDER 'SAMENHUIZEN IN JE LOKAAL BELEID' !
4
Acties op korte termijn
Neem gemeenschappelijk wonen op in je meerjarenprogramma, BBC Onderteken het Charter Samenhuizen Studiereis naar Denemarken, informeren 17 mei 2014 = Open Dag Samenhuizen, aankondigen
Samenhuizen 12-2012
Het beleid
Mee voorzien / stimuleren van 'projectgronden' ipv reeds verkavelde projecten RUP / stedenbouwkundige voorschriften Neem gemeenschappelijk wonen op in je beleid → in BBC, meerjarenplan (kapstokken kwaliteit, betaalbaarheid...) → hou ermee rekening bij opmaak stedenbouwkundige verordening
Zorg voor continuïteit → één ambtenaar is de contactpersoon rond het thema en coördineert de initiatieven hierrond
Samenhuizen 22-11-2012 Samenhuizen 17-8-2012
Binnen de diensten:
4
Communicatie → Open Dag Samenhuizen aankondigen in krantje, op de website → ev. opportuniteiten aankondigen voor startgroepen (ook van buiten de gemeentegrenzen)
De woonwinkel Algemene info en bekendmaking (flyer samenhuizen) ev. basisondersteuning (vergaderlokaal)
Samenhuizen 12-2012
4
Organiseer Overleg tussen schepenen, gemeentediensten, ocmw, buurgemeenten… Relevante beleidsdomeinen: - wonen, huisvesting, ruimtelijke ordening, stedenbouw - welzijn - milieu, duurzaamheid - wijken, opbouwwerk → vb suggestienota werkgroep samenhuizen/samenhuren lokaal sociaal beleid Gent → afspraken maken met wijkagent (verschillen in interpretaties)
Concrete maatregelen uitwerken bvb subsidie Hasselt
Samenhuizen 12-2012
→ vb werkgroep gemeenschapshuizen woondiensten Gent en Leuven
4
Lanceer een pilootproject ism intercommunale, sociale huisvesting,… Vertrekkende vanuit → een visie, het type samenhuizen dat de gemeente wil → een initiatiefgroep (ondersteunen) → een site (aanbieden, zelf ontwikkelen of regisseren) of een combinatie
bvb Tolhuislaan Gent, AG SOB ism Samenhuizen vzw bvb Thuishuis Platform Ouderenzorg Antwerpen
Samenhuizen 12-2012
Als integrale maatregel, of vanuit een van de kapstokken: - doelgroepen bv senioren, jongeren, starters, alleenstaande ouders, zorgbehoevenden - betaalbaarheid bv minder begoede en maatschappelijk kwetsbaren - buurtwerking, leefbaarheid van de wijk - welzijn, zorg - duurzaamheid
Abbeyfield (55+)
Entre Voisins (Etterbeek, B)
Martin-Pêcheur (Watermaal-Bosvoorde, B)
8 woonsten
8 woonsten
Pilootproject Tolhuislaan Gent
Samenhuizen 17-8-2012
L'Espoir, voorloper Community Land Trust
Molenbeek (B) 12 woonsten
Start met spaargroep Bonnevie, SLO
5
Oproep en aanbod aan lokale woonactoren LNE DuLoMi projectsubsidie
GEMEENSCHAPPELIJK ECO-WONEN Stadsontwikkelingsbedrijven, OCMW's, intercommunales streekontwikkeling, sociale huisvestingsmaatschappijen...
Infomoment 28 januari 2014 Reeds geïnteresseerd: - pilootprojecten Vlaams Bouwmeester: Turnhout (sociale huisvesting), Wilrijk (Abbeyfield-huis binnen grotere ontwikkeling), CLT Gent - Sint-Niklaas, Gent, Antwerpen, Kortrijk, …
Bezoek aan bestaande woongemeenschappen
Open Dag Samenhuizen 17 mei 2014
www.samenhuizen.be
