Wmo-werkplaatsen: nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn Interventies, methodieken en onderwijsmodules
Boeken pp Outreachend werkt!
Outreachend werkt!
Redactie: Lia van Doorn, Max A. Huber, Charlotte Kemmeren, Maarten van der Linde, Marc Räkers & Tineke van Uden
Outreachend werken is in vrij korte tijd één van de belangrijkste bakens van Welzijn Nieuwe Stijl geworden. Niet zo lang geleden werd dit fenomeen nog vooral argwanend bekeken; ongevraagd bemoeien was controversieel en ‘not done’. Tegenwoordig gaat iedereen eropaf, zowel overheid als welzijn en zorg. Maar met welke intenties doen we dit? Wat hebben we te bieden? Signaleren en/of controleren werkt averechts. Juist het zorgvuldig en weloverwogen werken legitimeert de bemoeienis en maakt outreachend werken daadwerkelijk effectief. 2013 Redactie: Doorn, L. van, Huber, M.A., Kemmeren, C., Linde, M. van der, Räkers, M. & Uden, T. van Wmo-werkplaats Amsterdam
pp Outreachend besturen - in tijden van transitie
outreachend besturen
Outreachend besturen in tijden van transitie
Wmo - werkplaatsen
Martin stam m.m.v. dick Jansen, carolien de Jong & Marc räkers
2
Producten
Managers en bestuurders kunnen een innovatie maken of breken. Vernieuwing in het sociale domein ontstaat vanuit betrokkenheid. Goede managers en bestuurders nemen zelf deel aan de coöperatieve processen van professionals en cliënten waarin innovaties gestalte krijgen. Samen met de uitvoerders, maar zonder hen te domineren, ontwikkelen zij al doende nieuwe benaderingen en samenwerkingsvormen. Zo ontstaan duurzame innovaties die door alle betrokkenen gekoesterd en uitgebouwd worden. 2012 Redactie: Stam, M. Wmo-werkplaats Amsterdam
pp Supportgericht werken in de Wmo SuPPoRTgeRichT WeRken in De Wmo
Supportgericht werken in de Wmo
Wmo - werkplaatsen
De invoering van de Wmo brengt voor professionals in zorg en welzijn een nieuw uitvoeringskader met zich mee. In dit kader staat de eigen kracht van burgers en hun sociale netwerken centraal. Professionals vervullen een ondersteunende en empowerende rol. Met de overheveling van nieuwe functies vanuit de AWBZ naar de Wmo zullen steeds meer mensen met grotere zorgbehoeften en minder vitale netwerken een beroep gaan doen op de Wmo. Gelukkig is er veel kennis aanwezig die hiervoor ingezet kan worden. Deze kennis is te vinden in de rehabilitatie- en supportbenadering.
Redactie: Jean Pierre Wilken en Trudy Dankers
2012 Redactie: Wilken, J.; Dankers, T. Wmo-werkplaats Utrecht
pp De zorgkracht van sociale netwerken
De zorgkracht van sociale netwerken
Wie is er niet actief op sociale netwerksites zoals Facebook of LinkedIn? De sociale sector lijkt dat vreemd genoeg beduidend minder te doen. Dat is niet altijd zo geweest. Enkele decennia geleden was er wel degelijk de nodige beroepsinnovatie rond interventies die tot doel hadden sociale netwerken te vergroten en verstevigen. Het nieuwe sociaal beleid vraagt om meer zorgkracht uit sociale netwerken van burgers. Die zorgkracht is er niet automatisch, maar kan en moet door professionals ‘ontgonnen’ worden. Daarom wordt de oude vakkennis onder het stof vandaan gehaald en geactualiseerd met nieuwe relevante ervaringen.
Redactie: Jan Steyaert & Rick Kwekkeboom
2012 Redactie: Steyaert, J. & Kwekkeboom, R. Wmo-werkplaats Noord-Brabant
Producten
3
pp Samensturing in de maatschappelijke opvang. De tegenstelling voorbij.
SamenSturing in de maatSchappelijke opvang p De tegenstelling voorbij
Redactie: Max A. Huber & Tineke Bouwes
Wat zijn de manieren waarop burgers in kwetsbare omstandigheden zelf kunnen bijdragen aan hun herstel? De Wmo-werkplaats Amsterdam schrijft over projecten waarbij cliënten en professionals samen vorm geven aan de hulp- en dienstverlening. In deze uitgave van de Wmo-werkplaatsen wordt een verbinding gelegd tussen methodieken, instrumenten en interventies enerzijds, en de context van faciliteiten, basisvoorwaarden en vaardigheden van alle betrokkenen anderzijds. 2011 Redactie: Huber, M. & Bouwes, T. Wmo-werkplaats Amsterdam
pp Op zoek naar duurzame zorg. Vitale coalities tussen formele en informele zorg
OP ZOEK NAAR DUURZAME ZORG p Vitale coalities tussen formele en informele zorg
Redactie: Jan Steyaert & Rick Kwekkeboom
4
Producten
Vier jaar na de invoering van de Wmo verschuift de focus van de oorspronkelijke innovaties naar het overeind houden van zorgkwaliteit (en -kwantiteit), in een context van versobering van overheidsuitgaven. Het roer moet om, het is tijd voor fundamentele keuzes. In deze publicatie wordt gezocht naar strategieën om te komen tot duurzame zorg. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar vitale coalities tussen formele en informele zorg. Deze publicatie bevat de eerste resultaten van de Wmo-werkplaats Noord-Brabant. 2010 Redactie: Steyaert, J. & Kwekkeboom, R. Wmo werkplaats Noord-Brabant
Wmo gestript Een reeks korte stripcolleges over de Wmo. Het boek ‘Op zoek naar duurzame zorg. Vitale coalities tussen formele en informele zorg’ is ‘gestript’ tot 9 korte stripcolleges. Elk college duurt niet langer dan 10 minuten. Op beeldende en humoristische wijze geven ze zicht op het veranderende sociaal beleid in Nederland en de gevolgen daarvan voor de professional in zorg en welzijn. Edities WMO gestript: pp pp pp pp pp pp pp pp pp
Deel 1: Inleiding over de Wmo Deel 2: Schaarste in de zorg Deel 3: Sociale netwerkstrategieën Deel 4: Zelfhulp Deel 5: GGz en familiebeleid Deel 6: Maatschappelijke steunsystemen Deel 7: Mantelzorg Deel 8: Wmo-raden Deel 9: Natuurlijk een netwerkcoach
Producten
5
Onderwijsmodules In de afgelopen drie jaar hebben de Wmo-werkplaatsen nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn opgespoord, verder ontwikkeld en geëvalueerd. Op basis van deze praktijkervaringen- en onderzoek, ontwikkelden de werkplaatsen onderwijsmodules. Deze modules zijn geschreven voor gemeenten, instellingen in de zorg- en welzijnssector en opleiders. In elke onderwijsmodule staan een bepaald maatschappelijk probleem en een door de Wmo-werkplaats gevolgde en ontwikkelde methodiek centraal. De onderwijsmodules zijn gratis te downloaden en mogen aangepast worden aan de lokale context. Ze mogen niet zonder voorafgaande toestemming voor commerciële doeleinden gebruikt worden.
pp Zelfhulp Hoe professionals kunnen samenwerken met zelfhulp Wmo-werkplaats Noord-Brabant Eén strategie om beter en goedkoper sociaal werk te ontwikkelen, is betere samenwerking tussen formele en informele zorg. Deze onderwijsmodule legt de relatie tussen zelfhulp en professionele hulp. pp Herstel, zelfregie en ervaringsdeskundigheid Herstel, zelfregie en ervaringsdeskundigheid in het outreachend werken (ORW) Wmo-werkplaats Amsterdam Een publicatie die zich richt op de krachten van cliënten én het leggen van contact en daarbij een denk-en handelingskader aanreikt. pp Zelfredzaam en samenredzaam Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe Een introductie op het uitgangspunt binnen de Wmo: de eigen kracht van de burger. pp De ouder als ervaringsdeskundige Informele opvoedingsondersteuning en Welzijn Nieuwe Stijl Wmo-werkplaats Nijmegen Iedere ouder heeft genoeg kennis in huis om een kind op te voeden. Hun ervaring en beleving zijn het vertrekpunt voor de competentieontwikkeling ‘zelf opvoedsteun organiseren’.
6
Producten
pp Mantelzorg Visie en perspectief van de mantelzorger en mantelzorgondersteuning Wmo-werkplaats Noord-Brabant Sinds de komst van de Wmo in 2007 staat mantelzorg (weer) volop in de belangstelling. Deelnemers maken kennis met mantelzorg en alle facetten die daarbij komen kijken. pp Naastenparticipatie in de GGZ Hoe naasten actief laten participeren in de triade: cliënt, hulpverlener en naasten Wmo-werkplaats Noord-Brabant Voor een evenwichtige afstemming van betrokken partijen in het formele en informele circuit, dienen naastbetrokkenen serieus genomen te worden en vooral zichzelf serieus te nemen. pp De zorgkracht van sociale netwerken Samenwerking tussen formele en informele zorg Wmo-werkplaats Noord-Brabant In deze module staan het fenomeen zorgkracht van sociale netwerken en de relatie tussen formele en informele zorg centraal. pp Samenwerken met vrijwilligers De vrijwilliger als vanzelfsprekende partner in zorg- en welzijnswerk Wmo-werkplaats Twente Medewerkers maken kennis met de rol die vrijwilligers hebben in de Wmo met als doel samenwerking te stimuleren. pp Burgers voor burgers ‘Welzijn Nieuwe Stijl vrijwilligers’ zijn netwerkcoach Wmo-werkplaats Nijmegen Vrijwilligers versterken hun kwaliteiten zodat zij op een passende manier met burgers in gesprek kunnen gaan en hen coachen om tot een actieplan te komen waarmee het netwerk versterkt wordt. pp Krachten bundelen en benutten Zelfregie stimulerend werken voor professionals Wmo-werkplaats Twente In deze training worden enkele methodieken op empowerment gericht werken kort besproken en wordt er ingezoomd op het oplossingsgericht werken.
Producten
7
pp Maatschappelijke steunsystemen Maatschappelijke steunsysteem: wat is het, ontstaansgeschiedenis en verschijningsvormen Wmo-werkplaats Noord-Brabant Het fenomeen Maatschappelijke Steun Systemen (MSS) wordt gezien als een vorm van duurzame zorg via het ontwikkelen en versterken van vitale coalities tussen formele en informele zorg. Er wordt ingegaan op de diverse verschijningsvormen. pp Inspiratietraject Inspelen op huidige sociale ontwikkelingen in onderwijs en praktijk Wmo-werkplaats Twente Het inspiratietraject zet aan tot concrete veranderingen in onderwijs en praktijk met als doel een attitudeverandering bij professionals in opleiding. pp Outreachend werken Wmo-werkplaats Amsterdam Deelnemers leren met hun eigen vakgebied als ondergrond, meer integraal, verbindend, duurzaam en outreachend te gaan denken en te werk te gaan. pp Gebiedsgericht werken Wmo-werkplaats Amsterdam Deelnemers leren met elkaar verbindingen te maken en te netwerken in de wijk. pp Gewoon samen werken Hoe als professional (samen)werken aan samenwerking Wmo-werkplaats Twente Deze onderwijsmodule leert professionals beargumenteerde keuzes te maken bij het opzetten of optimaliseren van een netwerksamenwerking, aan de hand van korte, praktische en duidelijke oefeningen. pp Samenwerken in het kader van de Wmo Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe Hoe kunnen organisaties samenwerken met andere instellingen? Vier essentiële elementen voor professionals om tot ontschotting en daarmee samenwerking te komen. pp Signaleren in een wijknetwerk Multidisciplinair werken met signalen uit de wijk Wmo-werkplaats Twente In deze module maken zorg- en welzijnswerkers kennis met een (wijkgericht) signaleringsmodel en leren zij de methodiek van vraagverheldering, prioritering en samenwerking te gebruiken.
8
Producten
pp Omgaan met burgers met een psychiatrische achtergrond of verstandelijke beperking Introductie voor vrijwilligers Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe Studenten leren wat nodig is om als vrijwilliger een activerend huisbezoek af te leggen bij iemand met een psychiatrische achtergrond of verstandelijke beperking. pp Wie is er nou raar? Jongeren in dialoog over beeldvorming rondom mensen met een psychiatrisch probleem Wmo-werkplaats Nijmegen Jongeren worden zich bewust van de kloof tussen de ‘normale’ burger en de burger met een ‘psychiatrische achtergrond’. pp Interculturele sensitiviteit E-learningmodule - Intercultureel Vakmanschap en Welzijn Nieuwe Stijl I Wmo -werkplaats Nijmegen Dit digitale werkboek verbindt theorie en praktijk zodat sociale professionals een sensitieve beroepshouding ontwikkelen die bijdraagt aan de ondersteuning van migranten. pp Interreligieuze sensitiviteit E-learningmodule - Intercultureel Vakmanschap en Welzijn Nieuwe Stijl II Wmo-werkplaats Nijmegen Veel ouderen putten steun uit religie. Deze e-learning module benadert religie vanuit de verhalen van mensen en wordt gebruikt voor professionalisering van studenten, docenten, trainers en professionals. pp Sturing door gemeenten onder de Wmo Introductie workshop voor professionals en managers van zorg- en welzijnsinstellingen en beleidsmedewerkers, management en bestuurders van gemeenten Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe Een introductie op het terrein van overheidssturing. Als iedereen inzicht heeft in elkaars positie en rollen, kan dat bijdragen aan een effectiever verloop van processen van beleidsvoorbereiding en -uitvoering. pp Doorbreken sociaal isolement Wmo-werkplaats Utrecht Wat is sociaal isolement? En hoe kan het worden gesignaleerd en voorkomen?
Producten
9
De Wmo-werkplaatsen pp Wmo-werkplaats Amsterdam Lectoraat outreachend werken en innoveren (Hogeschool van Amsterdam) Contact: Dr. Martin Stam,
[email protected] Website: www.hva.nl (zoek op: wmo-werkplaats) pp Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe Lectoraat Rehabilitatie (Hanzehogeschool Groningen) Contact: Dr. Lies Korevaar,
[email protected] Website: www.hanze.nl (zoek op: wet maatschappelijke ondersteuning) pp Wmo-werkplaats Nijmegen Lectoraat Lokale Dienstverlening Vanuit Klantperspectief (Hogeschool Nijmegen) Contact: Dr. Martha van Biene,
[email protected] Website: www.wmowerkplaatsnijmegen.nl pp Wmo-werkplaats Noord-Brabant Lectoraat Sociale Studies (Fontys Hogeschool) Contact: Dr. Lilian Linders,
[email protected] Website: www.fontys.nl (zoek op: lectoraat sociale studies) pp Wmo-werkplaats Rotterdam Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Talentontwikkeling Contact: Dr. T. Witte,
[email protected] Website: http://talentontwikkeling.hr.nl/nl/Projecten/Time-outRebound/ Wmo-werkplaats/ pp Wmo-werkplaats Twente Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn en Technologie (Saxion Hogeschool) Contact: Marja Poldermans,
[email protected] Website: http://saxion.nl/gezondheidwelzijnentechnologie/site/onderzoek/welzijn pp Wmo-werkplaats Utrecht Kenniscentrum Sociale Innovatie (Hogeschool Utrecht) Contact: Drs. Inge Scheijmans,
[email protected] Website: www.wmowerkplaatsutrecht.nl pp Landelijke website: www.wmowerkplaatsen.nl
10
Producten
Colofon Eindredactie: MOVISIE Vormgeving: Ontwerpburo Suggestie & Illusie Bestellen via www.movisie.nl of www.wmowerkplaatsen.nl www.wmowerkplaatsen.nl. mei 2013 Deze publicatie is tot stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van VWS. Wmo-werkplaatsen zijn samenwerkingsprojecten tussen het ministerie van VWS en lectoraten van een aantal Nederlandse HBO-instellingen. Ze zijn gericht op beroepsinnovatie in de sociale sector in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dat doen ze via praktijkgericht onderzoek en bijdragen in diverse vorm aan onderwijs en deskundigheidsbevordering. Meer informatie is beschikbaar via www.wmowerkplaatsen.nl. De kennisproducten van de Wmo-werkplaatsen worden uitgegeven en beheerd door MOVISIE. MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid. Onze activiteiten zijn georganiseerd in vijf actuele programma’s: effectiviteit en vakmanschap, participatie en actief burgerschap, sociale zorg, huiselijk en seksueel geweld en gebiedsgericht werken. Onze ambitie is het realiseren van een krachtige samenleving waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.
Wmo werkplaatsen: nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn De Wmo-werkplaatsen zijn regionale samenwerkingsverbanden van hogescholen, zorg- en welzijnsinstellingen en gemeenten. Zij zijn in 2009 opgericht om de noodzakelijke vernieuwingen in zorg en welzijn tot stand te brengen en beroepskrachten te scholen. De activiteiten omvatten het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van activiteiten, interventies en methodieken, gericht op de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Er zijn in de afgelopen jaren interventies, methodieken en onderwijs-modulen ontwikkeld. Deze worden beschikbaar gesteld aan gemeenten, organisaties uit de zorg- en welzijnssector, hogescholen en andere belangstellenden.
