WMD brengt water verder
2011-2015 Beleidsplan
Inhoudsopgave Waterwereld in verandering
3
1. Klantrelatie
5
2. Watervoorziening
9
3. Mens en Organisatie
15
4. Financiën en Verantwoording
19
5. Omgeving en Samenwerking
23
6. Duurzame ontwikkeling
27
7. Internationale oriëntatie
31
Hoogtepunten uit de beleidsperiode 2006 - 2010
35
Onze Missie We willen als nutsbedrijf de drinkwatervoorziening voor de Drentse burger optimaal verzorgen en voor generaties na ons veiligstellen. Met het oog op volksgezondheid moeten kwaliteit en leveringszekerheid gewaarborgd zijn. We vervullen deze taak op een maatschappelijk verantwoorde wijze, in samenwerking met onze omgeving, met oog voor duurzaamheid, doelmatig, klantgerichtheid en voortdurend werkend aan innovatie. Met onze kennis en ervaring willen we bijdragen aan ontwikkeling van de drinkwaterwatervoorziening elders in de wereld.
Waterwereld in verandering We bevinden ons in Nederland, in Drenthe, in een bevoorrechte positie. Overal waar je komt, kun je drinkwater tappen dat misschien wel nergens ter wereld zo schoon en betrouwbaar is als hier. Het is bovendien goedkoop en niemand hoeft het te ontberen. Daar is wel het één en ander voor nodig. We putten naar het lijkt uit oneindige voorraden. Toch kunnen deze in onze welvarende maatschappij uitgeput of vervuild raken. Klimaatverandering kan hier ook een steentje aan bij gaan dragen. Niet eens zo ver bij ons vandaan, recent in 2008, had de streek Catalonië, Noord-Spanje te maken met ernstige droogte, de waterreservoirs waren leeg. Drinkwater moest met schepen worden aangevoerd. Wie had dat gedacht? Ook dichterbij zien we dat oude waterwingebieden te maken kunnen krijgen met problemen zoals verzilting. Het oppervlaktewater bevat op veel plaatsen steeds meer stoffen die we moeten verwijderen. We leven weliswaar in een delta, zijn onze waterzuiveringen tot veel in staat en technieken maken grote sprongen voorwaarts, maar we moeten zuinig zijn op onze watervoorraden en de watersystemen die deze voeden. Dat zijn we verplicht aan de generaties na ons.
De drinkwatervoorziening gaat om iets heel primairs, namelijk de volksgezondheid. Daarin past geen competitie tussen bedrijven. Het nutskarakter van WMD past ons daarom prima. Met die gedachte vormen we ons beleid voor de toekomst. WMD bevindt zich in een roerige waterwereld die voortdurend aan verandering onderhevig is. Het waarborgen van ons product drinkwater is gebaat bij stabiliteit, voorspelbaarheid en onze klanten vragen om zekerheid van levering en kwaliteit. Met deze paradox kunnen we echter prima uit de voeten. Uit ervaring blijkt dat onze organisatie floreert bij vernieuwing, deze dus ook bewust opzoekt en hieraan flexibiliteit ontleent om scherp en betrouwbaar te blijven als het gaat om onze kernactiviteiten. Onze scoop is breder dan dat. Maatschappe-
lijk verantwoord ondernemen is de tweede pijler waarop onze organisatie staat. Zorgvuldig gebruik van grondstoffen, hergebruik van reststoffen, werkgelegenheid bieden aan kansarmen op de arbeidsmarkt en activiteiten ontplooien op het vlak waar de water- en energiekringloop elkaar raken zijn slechts enkele voorbeelden. We willen meerwaarde bieden aan onze aandeelhouders, de provincie Drenthe en de inliggende gemeenten. Dit beleidsplan laat zien dat WMD die koers niet wil verlaten en inzet op voortgaande innovatie, als organisatie ‘de medewerkers maken samen het succes’ en als partner of kennisdrager in een groeiend aantal samenwerkingsverbanden ‘iedere partij moet doen waar hij sterk in is’.
3
Dit beleidsplan staat vol met ambities waarvan we met enige trots kunnen zeggen dat deze voortborduren op wat we als bedrijf al jaren goed doen. We maken uitstekend water tegen een zeer lage acceptabele prijs. Dit kunnen we alleen blijven doen door gemotiveerd te blijven om als maar beter te presteren. De komende jaren zetten we daar op in. We willen onze belangen in de regio veilig stellen. We willen toonaangevend zijn in de wijze waarop we de belangen van onze klanten dienen. Samen met andere organisaties in de waterketen in de regio doen we een hernieuwde poging om synergie te behalen uit samenwerking. Het verlagen van maatschappelijke kosten staat daarbij centraal. We hebben volop aandacht voor de mensen in ons bedrijf en voor de gevolgen van ons handelen voor het leefmilieu. Tegelijkertijd zijn we solidair met een miljard mensen in de wereld die geen toegang hebben tot schoon drinkwater. We blijven ons inspannen om, in ons geval met onze dochterbedrijven in Oost-Indonesië, drinkwater voor een grotere groep mensen beschikbaar te maken. Ook hier is samenwerking de sleutel tot succes.
Assen, april 2011 Karst Hoogsteen
4
1. Klantrelatie De klanten van WMD verlangen een betrouwbaar product en goede service zonder daar zorgen over te hoeven hebben. Drinkwater moet er simpelweg zijn: schoon, veilig, altijd voorhanden en tegen een acceptabele prijs. Klanten willen heldere en directe communicatie in die gevallen dat er toch iets schort aan de dienstverlening. Men verwacht dat we actief communiceren over activiteiten die hen direct kunnen raken, zoals incidenten die de levering onderbreken of vervanging van de watermeter. Overige klanteninformatie moet beschikbaar zijn op het moment dat ze die nodig hebben, op een laagdrempelige manier, bijvoorbeeld te lezen op de website. Als nutsbedrijf dat al bijna 75 jaar drinkwater levert aan Drentse klanten, die niet voor een andere leverancier kunnen kiezen, hebben we nog wel eens de neiging om vóór de klant te denken. Dat is een valkuil. We zijn het aan onze stand verplicht om de klant nog meer bij ons product en onze dienstverlening te betrekken. Het klantenpanel, dat sinds 2006 bestaat, heeft al op menig onderwerp, bijvoorbeeld de vereenvoudigde nota, bijgedragen aan de nodige scherpte in dienstverlening. Deze lijn willen we voorzetten.
‘onze klanten, daar doen we het voor’
5
6
We willen een klantgedreven organisatie zijn en onze dienstverlening naar de klant op peil houden. Daarbij koesteren we de Drentse identiteit in het contact met de klant. Tegelijkertijd willen we meegroeien met veranderende wensen als gevolg van ontwikkelingen op het gebied van communicatie, zoals gebruik van internet, of ontwikkelingen in de maatschappij, zoals de gewenste samenwerking in de waterketen. WMD is zich bewust van het feit dat ieder contactmoment met de klant een kans is op het verbeteren van de relatie met die klant. In het beleidsprogramma voor de komende jaren vormt dat een rode draad.
Kortom, WMD wil drinkwater leveren met oog voor de wensen van de klant. Dit betekent dat we continu een optimum zoeken tussen de drinkwatertarieven en de kwaliteit van product en service: een stabiele maatschappelijk verantwoorde prijs voor goed drinkwater. Binnen dit kader streven we ernaar met onze prestaties tot de topcategorie van de Nederlandse waterbedrijven te blijven behoren. De praktijk leert dat mensen water steeds meer gaan zien als onderdeel van hun gezondheid-, wellness- of comfortbehoeften. Klanten vinden verantwoord gebruik belangrijk en dus ook innovaties op dit gebied. Hier moeten we op inspelen en blijven zoeken naar vernieuwing.
7
Programma • We doen gerichter onderzoek naar de wensen van de klant om onze dienstverlening daarop af te stemmen. Het klantenpanel blijft hierin een belangrijk instrument. • Met behoud van de kwaliteit van onze dienstverlening streven we ernaar tot de top drie in de benchmark van waterbedrijven te blijven behoren. • We werken aan een nieuw systeem voor het monitoren van al onze prestaties in de dienstverlening naar de klant. Dit geldt zowel voor eigen werk als voor ingehuurde diensten. • We gaan e-facturering invoeren. • Ieder contact met de klant moet in orde zijn. Negatieve incidenten vormen een afbreukrisico. We zorgen dat de vaardigheden van personeel dat contact heeft met de klant op niveau zijn. • We streven naar vermindering van het aantal storingen in onze infrastructuur en we willen qua ondermaatse leveringsminuten (het aantal minuten dat een klant gemiddeld per jaar zonder water zit) tot de beste waterbedrijven behoren.
8
2. Watervoorziening Het spreekt voor zich dat we een betrouwbare leverancier van drinkwater willen zijn voor al onze gebonden en niet-gebonden klanten. De volksgezondheid staat hierbij voorop. Bij het winnen, zuiveren en distribueren van drinkwater voldoen we ruimschoots aan de door de wet gestelde eisen voor kwaliteit en leveringszekerheid. Dit zullen we zo houden, maar met die doelstelling alleen nemen we geen genoegen. Er is immers nog steeds op onderdelen in de watervoorziening winst te behalen. In de komende beleidsperiode zal dit één van onze speerpunten zijn. Het verleden heeft ons geleerd dat WMD als organisatie haar kracht juist ontleent aan een continue zoektocht naar innovaties op het gebied van de watervoorziening en het in praktijk brengen daarvan. WMD wil voorop lopen als het gaat om kennis en kunde op het gebied van drinkwater, die we graag met anderen delen. We zijn niet bang om tegen de stroom in te zwemmen. We investeren in mensen om dit te kunnen blijven doen. De komende jaren zullen in het teken staan van een duurzamer bedrijfsvoering, vooruitgang door sensortechnologie en innovatieve (zuiverings)technieken, nieuwe operationele samenwerkingsvormen in de waterketen en toonaangevende resultaten in Indonesië.
‘drinkwater is ons vak’
9
10
De ondergrondse infrastructuur is, met meer dan 10.000 km aan waterleidingen en een hoge vervangingswaarde, één van de belangrijkste bedrijfsmiddelen van WMD. We zien het laatste decennium dat het ondergronds ruimtegebruik steeds intensiever wordt en leidt tot conflicterende belangen. De overheid gaat hierin steeds meer regulerend en ordenend optreden. Wij verlangen dat we op eenvoudige wijze toegang kunnen blijven verkrijgen tot de ondergrond om leidingen te leggen. Dat moet geborgd zijn. Van belang is een goede bescherming tegen graafschade en bovengrondse ruimtelijke ontwikkelingen. Bij initiatieven om te komen tot ondergrondse ordening door de overheid willen we actief aan tafel zitten om drinkwaterbelangen veilig te stellen. Minimalisatie van maatschappelijke kosten is ook daarbij een belangrijke drijfveer.
We blijven grondwater als grondstof voor de bereiding van drinkwater gebruiken. We zijn van mening dat drinkwater nu en in de toekomst voldoende beschikbaar moet zijn. Daarom zetten we ons in om, samen met de bevoegde overheden, grondwatervoorraden in Drenthe voor (verdere) verontreiniging te beschermen. Zonder extra preventieve bronmaatregelen dreigen hogere emissies naar het watermilieu, wat voor ons een zorg is. Binnen dit kader van het op peil houden van ruimtelijke bescherming, zullen we actief blijven zoeken naar functiecombinaties in de wingebieden om meervoudig grondgebruik te bevorderen. We willen de watervoorziening in Drenthe verder optimaliseren. Binnen de beleidstermijn zal ook in Coevorden en Beilen zachter drinkwater worden geleverd en wordt de leveringszekerheid vervolmaakt. Het productiestation Dalen wordt vernieuwd en het productiestation Beilen wordt gerenoveerd.
Het leidingnet zullen we steeds (pro)actiever gaan beheren. Voorheen vloeide veel werk aan onze infrastructuur voort uit externe aanleidingen, zoals vervanging van gemeentelijke rioleringen. Dit aandeel willen we verminderen door goed overleg met de nutspartners.
We gaan het nieuwe wingebied Zeijerveen in de gemeente Assen ontwikkelen en in gebruik nemen. Voor drie strategische wingebieden, verspreid over Drenthe, worden vergunningen aangevraagd, zodat we bij onverhoopte calamiteiten in de toekomst snel kunnen uitwijken naar een alternatieve winlocatie.
11
Het saneren van waterleidingen willen we meer baseren op ons eigen kennissysteem, een risicobenadering, en we zullen meer slimme technieken toepassen waaronder relinen. In een apart saneringsprogramma voor asbestcementleidingen wordt de komende jaren extra geïnvesteerd om het aantal storingen in de drinkwaterdistributie te verminderen.
Belangrijke innovatieve ontwikkelingen op het gebied van sensoren in de drinkwaterbereiding en distributie willen we testen in Sentec, het sensortestcentrum van WLN. Een breed scala aan sensoren worden binnen het project SAWA getest op hun inzetbaarheid op praktijkschaal op allerlei watertypen. Belangrijk in dit project is het onderling contact tussen én overheden én de markt (sensorbedrijven) én onderzoeksinstituten. Het is onze intentie om met de introductie van sensoren in waterkwaliteitsmetingen een belangrijke stap voorwaarts te kunnen zetten in onze bedrijfsvoering.
De exploitatie van onze distributietaken is gebaat bij gebruik van goed ontsloten geo-informatie. We introduceren een nieuwe mobiele geoviewer en rekenen erop dat dit zal leiden tot vermindering van fouten en tot een grotere efficiency. Op het gebied van bewaking van waterkwaliteit zullen we blijven steunen op ons Waterlaboratorium Noord (WLN), die van een Stichting een BV is geworden. WLN wordt breed ingezet als het gaat om waterkwaliteits- en technologievraagstukken met betrekking tot de behandeling van drink-, industrie- en afvalwater. Nieuwe technieken voor het snel aantonen van bacteriën op basis van genetisch moleculaire technieken (PCR) zullen meer hun intrede doen en hun waarde bewijzen in snelle duiding van microbiologische verontreinigingen en het snel kunnen nemen van maatregelen daartegen.
Als waterleidingbedrijf maken we onderdeel uit van de ‘vitale infrastructuur’ van Nederland. De bescherming hiervan heeft prioriteit binnen de strategie van nationale veiligheid. Eén van de landelijke doelstellingen is het versterken van de samenwerking tussen de vitale sectoren. We willen daar ons steentje aan bijdragen, te beginnen met het afsluiten van een convenant met de Veiligheidsregio Drenthe. We zorgen ervoor dat de beveiliging van ons primaire proces op gewenst niveau (de norm van de waterbedrijven) blijft.
12
13
Programma • We schrijven een nieuw leverings- en watervoorzieningsplan op basis van een risicoanalyse. We houden rekening met een prognose van een licht dalende watervraag. De leveringszekerheid voldoet aan de VEWIN-richtlijn. • Onze beveiligingsmaatregelen houden we up-to-date en we oefenen crisissituaties met regelmaat. We betrekken onze regionale partners (overheden) vanzelfsprekend hierbij. • We proberen onze bronnen voor de toekomst veilig te stellen. We willen een actieve rol spelen in studies en projecten gericht op het vasthouden van grondwatervoorraden en behoud van de waterkwaliteit in een ingewikkeld palet aan belangen (landbouw, natuur etc.) en effecten (klimaat, verdroging etc.). • We zoeken actief naar gebruik van alternatieve bronnen voor grootverbruikers. • We willen op alle vier onderdelen van de waterkwaliteitsindex (WKI) tot de vijf beste bedrijven behoren. • Het monitoringsysteem waterkwaliteit voor kwetsbare winlocaties gaan we afmaken. • Voor het wingebied Zeijerveen ontwerpen we een bronnenveld en een transportnet. • We doen onderzoek naar de optimale inrichting van de watervoorziening van station Beilen en zullen dit station in 2014/2015 renoveren. • We voeren een intensief vervangingsprogramma asbestcementleidingen uit. • We maken masterplannen voor de gewenste leidinginfrastructuur in de grotere kernen. • Voor het beheer en onderhoud van ons leidingnet gaan we gebruik maken van nieuwe reliningstechnieken (3M) en introduceren we een nieuwe geoviewer voor onze monteurs. • De inspectie van binneninstallaties zit op het niveau van de VEWIN-aanbevelingen. • Samen met de provincie Drenthe werken we aan het behoud van het ‘blauwe goud’, de grondwatervoorraden in Drenthe. We zijn o.a. partner in een haalbaarheidsstudie en pilotproject ‘waterhouderij’ in het Hunzedal. • We denken actief mee met gemeenten en provincie over uitvoeringsprogramma bodemsaneringen op basis van de nieuwe gebiedsdossiers per beschermingsgebied. • We participeren actief in het bedrijfstakonderzoek van KWR en in Wetsus. • In twee sensorprojecten, WaterSense en SAWA, vervullen we een aanjagende en faciliterende rol. • Een interne denktank gaat onze creativiteit en ideeën verder helpen.
14
3. Mens en Organisatie In de vorige hoofdstukken is het beleid van de primaire processen van WMD beschreven. De zorg en plicht om dit te realiseren ligt bij de mensen die het moeten uitvoeren en het gezamenlijk vermogen om dat goed te organiseren. Onze medewerkers zijn ons belangrijkste kapitaal. Daarom wil WMD een aantrekkelijke werkgever zijn. We willen dat waarmaken door een vernieuwende, uitdagende, creatieve en plezierige werkomgeving te bieden. Verdere flexibilisering van arbeidsvoorwaarden hoort daar bij. We werken met mensen die hun vak verstaan, die nieuwsgierig zijn en hun grenzen willen verleggen. Gezien de uitdagingen, waar we ons voorgesteld zien de komende jaren en de gedrevenheid om te blijven vernieuwen, is het duidelijk dat we dat alleen kunnen waarmaken wanneer we als organisatie blijven leren en dit ook met elkaar willen delen. Samen weten, kunnen we meer.
‘blijven leren houdt ons jong’
15
16
De maatschappij vraagt steeds meer van mensen. Meegaan in de automatisering en digitalisering van allerlei werkprocessen. Doordat we steeds meer weten, worden activiteiten complexer, duiken nieuwe problemen op en worden oplossingen vernuftiger.
ken op gedrag en resultaat hoort daar onlosmakelijk bij. Dit vergt voor de leidinggevenden die al langer meedraaien in de organisatie een extra inspanning. We zullen hier de komende jaren een zwaarder accent op leggen en de groep leidinggevenden begeleiden om deze rol waar te kunnen maken.
WMD heeft te maken met een vergrijzende organisatie. Dit vraagt aan de ene kant om verjonging en aan de andere kant om inspanningen om de deskundigheid op het vakgebied actueel te houden. Het is ook om die laatste reden juist belangrijk in deze fase meer aandacht te schenken aan opleiding, bijscholing en kennisuitwisseling. We willen een lerende organisatie zijn en blijven.
De activiteiten van WMD kenmerken zich al jaren door groei buiten de kernactiviteiten om, ander water, drinkwater voor ontwikkelingslanden, etc. De mogelijkheden die dit biedt voor medewerkers om gemotiveerd en bij de tijd te blijven op het vakgebied blijven we maximaal benutten. Dit betekent ook dat we voldoende werk kunnen genereren om voort te gaan met wat we ons interne ingenieursbureau noemen en onze eigen werkplaats. Om onze core business te blijven kennen, moeten we de daarbij behorende werkzaamheden zelf beheersen. We willen ons hierin blijven onderscheiden.
In het kader van levensfasebewust personeelsbeleid en het vergroten van de mobiliteit van het eigen personeel zullen we daarom actief beleid gaan voeren. Dit betekent dat we in het functioneren van medewerkers op zoek zullen gaan naar persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden en daartoe kansen bieden aan onze mensen.
Het zal in de toekomst moeilijker worden om gekwalificeerd personeel aan te trekken, vooral technisch personeel met kennis van drinkwater. Om hierin tijdig te voorzien, gaan we ons traineeprogramma vernieuwen om talenten aan ons te binden en op te leiden. Daarnaast beschouwen we het als onderdeel van onze maatschappelijke rol om een bijdrage te leveren aan de doelstelling van de overheden om kansarmen op de arbeidsmarkt te helpen werk te vinden. We zullen hiervoor ook werkplekken beschikbaar houden.
In onze vergrijzende organisatie spelen de leidinggevenden een voortrekkersrol bij de wens om als organisatie jong en bij de tijd te blijven. Deze groep zal goed aangesloten moeten blijven bij de medewerkers en een voorbeeld moeten zijn. Een open bedrijfscultuur waarbij we elkaar aan durven spre-
17
Programma • We dragen zorg voor het behoud van een creatieve werkomgeving voor de eigen medewerkers. Organisatieveranderingen en een toenemende druk op procedures in het kader van kwaliteitszorg in brede zin moeten hiermee in balans zijn. • Meer teamwork binnen het managementteam is een doel waaraan we willen blijven werken. Structureren van het overleg is daarvoor één van de voorwaarden. • We streven naar een cultuur waarbij collega’s elkaar directer aanspreken op resultaten en gedrag. Om dit te bevorderen gaan we in eerste instantie bij de leidinggevenden schaven aan vaardigheden. • In een nieuw traineeprogramma werven we (water)professionals, waar mogelijk in samenwerking met de sector. • Binnen onze organisatie creëren we ruimte voor kansarmen op de arbeidsmarkt en werkervaringsplaatsen voor kinderen uit het speciaal onderwijs. We formuleren opdrachten voor stagiaires en afstudeerders om ervaring op te doen in ons vakgebied. • We verkennen de behoeftes aan flexibeler werken en de specifieke kansen die dit biedt voor WMD alvorens hier keuzes in te maken. In deze beleidsperiode wordt definitief een standpunt bepaald of dit voor WMD toepasbaar is. • Ten behoeve van onze interne communicatie, die altijd beter kan, willen we de ter beschikking staande moderne communicatiemiddelen (intranet, sharepoint) effectiever gaan inzetten. We gaan hier actief op sturen. • We blijven waakzaam op het gebied van veilig werken en het verbeteren van arbeidsomstandigheden waar nodig.
18
4. Financiën en Verantwoording Voor een waterbedrijf dat op afstand van de overheid als monopolist een publieke taak vervult, is transparantie en verantwoording afleggen een terugkerend thema met een groot belang. WMD wil dan ook volledig transparant zijn in de wijze waarop ze verantwoording aflegt over de bedrijfsvoering en de bedrijfsresultaten. We gebruiken daarvoor de richtlijnen uit de Code Good Governance (Code Tabaksblat). Het bewaken van de doelmatigheid van de organisatie vinden we primair een zaak van de aandeelhouders. We zijn van mening dat de vrijwillige benchmark in de drinkwatersector als decentraal toezichtinstrument daarop een goede aanvullende rol speelt en heeft gespeeld. Deze benchmark heeft al aangetoond dat WMD over het laatste decennium steeds efficiënter is gaan opereren. De nieuwe drinkwaterwet zal ons echter een externe toezichthouder geven die vooral het tot stand komen van de drinkwatertarieven nauwgezet onder de loep zal gaan nemen. Dit zal aanleiding geven tot extra werk en kosten, maar we zijn hier klaar voor. WMD heeft in juridische zin strikte scheidingen aangebracht tussen publieke taken en commerciële activiteiten. Zo worden kosten op een juiste wijze doorberekend en vindt geen kruissubsidiëring plaats.
‘iedereen mag ons controleren’
19
20
We keren geen winst uit aan onze aandeelhouders anders dan een vergoeding voor het geïnvesteerd vermogen. We streven naar een solvabiliteitsratio van 30% en drinkwatertarieven die minder stijgen dan de inflatie. De tarieven zijn kostendekkend, transparant en niet-discriminerend. De resultaten van de benchmark gebruiken we om de interne bedrijfsprestaties te verbeteren. We streven naar een zo hoog mogelijke positie in de benchmark. We maken onze kosten en opbrengsten zichtbaar in een apart financieel beleidsplan. Daarnaast werken we met een investeringsplanning (tien jaren voortschrijdend) voor het vastleggen en in balans houden van onze investeringsinspanningen in die tijd. Dit investeringsplan actualiseren we ieder jaar. Het vormt de basis voor onder andere de grote nieuwbouwprojecten en noodzakelijke vervangingen van onze bedrijfsmiddelen. Iedere afdeling maakt ieder jaar een afdelingsplan inclusief exploitatiebegroting waarin, naast de geplande investeringen, tevens de doelstellingen van de directie voor dat jaar worden vertaald naar werkzaamheden, inzet van personeel en alle kosten voor de werkprocessen van die afdeling.
21
Programma • We streven ernaar om de resultaten van de benchmark onder waterbedrijven te gebruiken om ons bedrijf effi ciënter en effectiever te maken om zodoende een positie bij de beste bedrijven te waarborgen. In de komende jaren lijkt het bereiken van een positie bij de beste twee bedrijven een haalbaar doel. • Onze tarieven groeien met maximaal de infl atie minus 1%. • De verhouding vastrecht en variabel tarief zullen we de komende jaren stapsgewijs verder aanpassen, zoals in de vorige periode al is ingezet. Verhoudingsgewijs zal het vastrecht stijgen en het variabel tarief dalen. • We volgen de in de wet verankerde afspraak niet meer dan 1% van de omzet in te zetten voor millennium development goals. • Daar waar fi nanciële voordelen te behalen zijn door samen te werken met partners in en buiten de watersector, zullen we dit altijd verkennen alvorens dit zelfstandig op te pakken. • We houden in ons fi nancieel beleid rekening met een extra investering van 30 M€ in tien jaar voor het vervangen van asbestcementleidingen. Een forse extra ingreep in de infrastructuur. • Het in de CAO opgenomen ‘fl exibel arbeidsvoorwaardenbudget (FAB)’ geeft ons reden scherp te kijken naar mogelijke veranderingen in de personele inzet en gevolgen daarvan voor de bedrijfsvoering.
22
5. Omgeving en Samenwerking De maatschappij is sterk in beweging. Nieuwe ontwikkelingen kunnen kansen en bedreigingen opleveren. Het marktdenken heeft definitief zijn intrede gedaan in het publieke domein. De samenleving vergrijst. Bij de jongere generatie neemt eigen belang een steeds groter aandeel dan collectief belang. Interactie wordt steeds meer bepaald door sociale netwerken op internet. De taal verengelst. In Drenthe is sprake van bevolkingskrimp op het platteland. We worden uitgedaagd te anticiperen op klimaatveranderingen, waarvan we de effecten nog slechts vaag kunnen inschatten. We leven in een roerige wereld in roerige tijden. Het is belangrijk om veranderingen vroegtijdig te signaleren om ons optimaal te kunnen aanpassen en onze belangen veilig te stellen. We blijven alert en actief bezig met wat we ‘omgevingsbeleid’ noemen. WMD wil in die maatschappij een rol van betekenis spelen en meer dan een betrouwbaar leverancier van drinkwater zijn. Water is de spil voor onze activiteiten. We willen onze organisatie regionaal verankeren. Een partner zijn waar anderen graag mee samenwerken.
‘ons water is van iedereen’
23
24
We zien dat organisaties in de waterketen, waterschappen en gemeenten, zich in een ingrijpend veranderingsproces bevinden. Dit wordt enerzijds gedreven door nieuwe inzichten, anderzijds door een (deels door de financiële crisis) gedreven hang naar het verbeteren van de efficiency van de gezamenlijke watertaken. En speerpunt in de komende beleidsperiode is onze inspanning om te komen tot meer samenwerking en synergie in de waterketen. We spreken een voorkeur uit voor het van onderaf bouwen aan samenwerking, concrete projecten samen oppakken. We zijn van mening dat belemmeringen op het gebied van wetgeving en fiscaliteit in dit traject moeten worden weggenomen.
Drentse burger. Dit uit zich in een scala aan watergerelateerde activiteiten, passend bij onze kennis, kunde en schaalgrootte. Hierbij zoeken we nadrukkelijk de samenwerking op die terreinen waar eigen kennis ontbreekt, waar specifiek waterkennis wordt gevraagd of waar efficiencyvoordelen te behalen zijn. Concreet betekent dit het ondertekenen van een waterketenakkoord Noord-Nederland, dat gaat voorsorteren op samenwerking met twee waterschappen, Waterbedrijf Groningen en 30 gemeenten in het Eemsstroomgebied. We ondersteunen initiatieven die proberen water onderwerp te laten zijn van een ander ondernemerschap (o.a. in het Hunzedal). We proberen een vervolg te geven aan het project WaterSense, waarbij met sensoren in de bodem ook waterkwaliteit beter bepaald en gestuurd zou kunnen worden. We breiden onze samenwerking met waterschap Velt en Vecht uit door een gezamenlijk operationeel team op te zetten dat meerdere installaties zal gaan beheren. We zoeken medestanders in natuurbeheer en nieuwe kansen om samen met landbouwers de beschermingsgebieden te beheren met oog voor duurzaamheid.
Water en energie worden steeds vaker aan elkaar gekoppeld. De ondergrond wordt gebruikt voor koude- en warmteopslag waarbij water het transportmiddel is. Ook het gebruik van warmte uit ons ruwwater direct uit de bronnen, kan als bijdrage aan schone energielevering worden ingezet. We zien dit als een verlengde nutstaak en proberen hier, samen met het regionale energiebedrijf Rendo, de komende jaren vorm aan te geven in een aparte organisatie.
De positie die we innemen in onze omgeving wordt deels bepaald door ons imago. We willen hier actief aan bouwen, onze zichtbaarheid vergroten door gevraagd en ongevraagd te blijven vertellen over de uitvoering van alle bedrijfsactiviteiten. Educatie over water in brede zin op scholen krijgt een nieuwe impuls, innovatieve projecten worden aan een breed publiek getoond en waterwingebieden blijven opengesteld voor recreatief gebruik.
WMD levert niet alleen allerlei soorten water, maar ook een bijdrage aan volksgezondheid, werkgelegenheid, ruimtelijk ordening, natuurontwikkeling en innovatie. We willen de waterbelangen in de regio duurzaam veiligstellen. Tegelijkertijd kiezen we ervoor om naast de uitoefening van onze publieke taak, meerwaarde te creëren voor onze aandeelhouders en voor de 25
Programma • We onderbouwen de keuzes die we maken op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en zorgen voor heldere verslaglegging en gerichte communicatie hierover. • Samen met onze aandeelhouders gaan we aansprekende projecten met maatschappelijke meerwaarde oppakken, vanzelfsprekend verband houdende met watergerelateerde problematiek. • Een aantal gemeenten in Drenthe heeft aangekondigd de bluswaterovereenkomst binnen afzienbare tijd op te zeggen. We stellen ons in deze kwestie op als partner, niet als leverancier en zullen een start maken met het gefaseerd afbouwen van het bluswaternetwerk. Dit zal uiteindelijk ten goede komen aan de drinkwaterkwaliteit. • We willen infrastructurele werken beter afstemmen met overheden en andere nutspartijen, in het bijzonder in de fase van het maken van plannen. • Voor de provincie zijn we een partner in haar taak als grondwaterbeschermer en we nemen actief deel aan de discussie en uitvoering van door water gestuurde ruimtelijkeordeningsvraagstukken. • We nemen actief deel aan de totstandkoming en uitvoering van een nieuw bestuursakkoord waterketen Noord-Nederland. • We zijn klaar en staan open voor samenwerking op operationeel gebied met de gemeenten (riolering) en waterschappen (afvalwaterzuivering). • De samenwerking met waterschap Velt en Vecht in NieuWater BV bouwen we verder uit. • Samen met Rendo verkennen we een nieuwe nutsactiviteit die zich richt op energie uit water. • We streven ernaar de eenheid in de watersector te behouden door de belangenbehartiging via VEWIN te blijven ondersteunen en waar mogelijk gezamenlijk onze publieke taak voor het voetlicht te brengen. • We werken samen in de sector (Futuro) om in eerste instantie alle ICT-zaken effi ciënter op te pakken. • We ontwikkelen een nieuw educatieprogramma, liefst samen met de waterketenpartners. • Met regelmaat publiceren we over ons werk en onze innovaties en versterken daarmee ons imago. • Al onze vormen van externe informatie zullen we voortdurend blijven vernieuwen.
26
6. Duurzame ontwikkeling Het begrip duurzaamheid wordt zo vaak en in zo’n verschillende context gebruikt, dat het op zichzelf nauwelijks nog betekenis lijkt te hebben. Het is aan ons om daar een eigen definitie aan te geven en deze in onze organisatie te gaan hanteren. Samen met WLN, Waterbedrijf Groningen en de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s hebben we een visie op een duurzame waterketen, die we als richting voor ons handelen beschouwen, als volgt omschreven:
“De waterketen is zodanig ingericht dat de volksgezondheid gewaarborgd is. Het water wordt van de natuur geleend en, wanneer het in de natuur wordt teruggebracht, wordt het ecosysteem niet langdurig belast. Toxische stofconcentraties komen daarom niet in het water voor. Niet biologische stoffen worden, zoveel mogelijk aan de bron, teruggewonnen en hergebruikt. Bovendien is de waterketen dusdanig ingericht dat kringlopen op een zo lokaal mogelijk niveau gesloten zijn. De kringloop van water heeft daarbij een nauwe relatie met die van voedsel en energie. De burger kan de waterkringloop optimaal beleven en is zich daardoor bewust van de effecten van het eigen handelen”.
‘duurzaamheid, dat is onze natuurlijke houding’
27
28
Meer concreet betekent dit dat we streven naar een duurzame ontwikkeling van al onze bedrijfsactiviteiten. We willen zuinig omgaan met natuur en milieu en we gebruiken daarom zo min mogelijk materialen die schadelijk zijn voor het milieu.
Deze visie vergt een nieuw denken over een andere organisatie van het waterbeheer en waterbeleid: • van segmentering in de waterketen naar de waterketen als geheel; • van losstaande ketens naar relaties tussen ketens; • van oplossingen naar ontwerp; • naar meer zichtbaarheid voor en betrokkenheid van de burger; • van grootschalige oplossingen naar (waar mogelijk) kleinschalig maatwerk; • van kostenafweging naar multi-criteria afweging; • naar één waterketenorganisatie per stroomgebied of bestuurseenheid.
Daarnaast streven we naar een zo laag mogelijk gebruik en verbruik van grond- en hulpstoffen. We gebruiken 100% groene stroom. Bestaande initiatieven, zoals natuurontwikkeling in eigen wingebieden en gecertificeerd duurzaam terreinbeheer, worden aangevuld met doelstellingen op het gebied van CO2-reductie, energiebesparing, zelf duurzame energie opwekken, aanbieden van ‘energie uit water’ diensten en hergebruik van afvalstoffen.
Deze visie is recent geschreven en behoeft de nodige uitwerking. We hebben het voornemen dit de komende jaren serieus verder te brengen. Daarnaast zien we het als een uitdaging om onze eigen organisatie een duurzamer houding aan te meten. Gedrag en voorbeeldgedrag zijn hierin sleutelwoorden. Duurzaamheid is een mentaliteit en geeft ons richting van denken.
WMD wil actief meedenken in ruimtelijke ordeningsvraagstukken waar (grond)water sturend is en haar bijdrage leveren aan behoud van de Drentse grondwatervoorraden.
29
Programma • We zetten de eerste stappen naar een energiebesparing van 20% in 2020. • We zoeken manieren om actief te participeren in nieuwe projecten op het gebied van hernieuwbare energie met als doel 20% van de benodigde energie zelf op te wekken in 2020. • We willen een CO2 neutraal bedrijf blijven. • Stimulering van schone landbouw in Drenthe is toe aan nieuwe initiatieven. We proberen dit te vinden samen met de boeren die werken in beschermingsgebieden. Onze zetel in KANON (kenniscentrum Akkerbouw NO Nederland) zullen we ook hiervoor gebruiken. • We stimuleren duurzaam terreinbeheer bij andere organisaties in Drenthe. • Samen met regionale waterpartners bekijken we de toepasbaarheid en het nut van nieuwe concepten (o.a. cradle to cradle) in duurzaam ondernemen. • We gaan 100% duurzaam inkopen.
30
7. Internationale oriëntatie De watervoorziening in Nederland, dus ook bij WMD, staat op een zeer hoog niveau. We zien het als onze plicht met onze kennis bij te dragen aan de drinkwatervoorziening in ontwikkelingslanden. Daarom hebben we ons gecommitteerd aan één van de millennium development goals: vóór 2015 het aantal mensen dat geen toegang heeft tot drinkwater halveren. Speerpunt voor WMD ligt in Oost-Indonesië, waar we werken aan realisatie van drinkwater voor drie miljoen mensen. Al jaren geleden zijn we samenwerkingsverbanden aangegaan met Indonesische waterbedrijven. Dit begon in feite al in Ambon in 1998. Tussen 2005 en 2007 zijn daar joint ventures met Manado op het eiland Sulawesi en met Sorong, Biak, Merauke en Wamena in Papua bijgekomen. De Nederlandse overheid verleent steun van in totaal 11 miljoen euro. De inzet van WMD is om in een periode van vijftien jaar gezonde goed functionerende waterbedrijven te vormen. We kiezen daarbij voor publiek-private samenwerking, waarbij WMD 51% meerderheidsbelang heeft gedurende de eerste vijftien jaar. De lokale aandeelhouders kunnen daarna besluiten de aandelen terug te kopen. We doen dit ‘not for profit’ en ‘not for loss’. Dat betekent dat de investeringen terugverdiend moeten worden. Winst gedurende deze looptijd wordt in de bedrijven geïnvesteerd.
‘iedereen heeft recht op schoon drinkwater’
31
32
De inzet van eigen (WMD) personeel speelt een cruciale rol. Kennis en kunde worden ingebracht. Er wordt bij de renovatie van drinkwaterstations en distributienetten, veelal in kortdurende missies van enkele maanden, letterlijk meegewerkt op operationeel gebied. De WMD-medewerkers vervullen dan een voortrekkersrol. Een vestiging (dochteronderneming) van WMD in Manado zorgt voor toezicht en begeleiding van het gehele programma. Er is een trainingscentrum in Manado waar de komende jaren intensieve lesprogramma’s op het vakgebied drinkwater verzorgd worden.
Het programma met deze Indonesische waterbedrijven bestaat uit verschillende fasen. Het is gestart met noodprogramma’s, zorgen dat er überhaupt water tijdelijk kan worden geleverd met watertrucks en openbare tappunten op plaatsen waar de drinkwatervoorziening geheel tot stilstand is gekomen. Daarna volgt de periode van wederopbouw van de primaire watervoorziening. Dit is intensief werk met vaak grote investeringen. Zorgen dat productie- en distributiemiddelen weer gaan werken, lekverliezen terugdringen, het innen van watergelden weer op gang brengen, het opleiden van personeel en het neerzetten van een passende organisatie. Terugdringen van corruptie blijkt één van de belangrijke sleutels tot succes en vanwege het meerderheidsbelang ook realiseerbaar. De aanhouder wint. Alle samenwerkingsverbanden (behoudens Ambon) bevinden zich in of aan het eind van de fase van wederopbouw. Niet alleen renovatie en nieuwbouw van productie- en distributiemiddelen is daarbij van belang, maar ook het aansluiten van steeds meer inwoners op het drinkwaternet heeft prioriteit. In de komende beleidsperiode zal de aandacht zich langzaam verleggen naar het opzetten van een goed lopende exploitatie. Een constantere drinkwatervoorziening zal leiden tot beter betaalgedrag van een groeiend aantal klanten en meer inkomsten voor de bedrijven. Dit moet er onder meer toe leiden dat er voor toekomstige investeringen gemakkelijker financiering op de financiële markt kan worden aangetrokken. We zullen de komende jaren deze strategie blijven volgen.
Samen met PWN en Dunea, onder de vlag van Stichting H2O partners Sumatra, worden de waterbedrijven in Aceh, die door de tsunami in 2005 totaal zijn verwoest, na wederopbouw nog steeds ondersteund. Deze samenwerking is op een andere leest geschoeid dan die van de bedrijven in Oost-Indonesië. De komende jaren zal advisering plaatsvinden op het gebied van het maken van businessplannen en de centrale coördinatie van besteding van toegezegde investeringsgelden. In meer algemene zin willen we een bijdrage leveren aan de wens van de rijksoverheid om water één van de sleutelgebieden van de kenniseconomie te laten zijn en hiermee wereldwijd successen en vooruitgang te kunnen boeken. In dat kader participeert WMD actief in landelijk onderzoek (KWR, Wetsus) en ontwikkeling van innovatieve technieken
33
andere initiatieven zullen we beoordelen op haalbaarheid, met oog voor de draagkracht van WMD. Een eerste bezoek aan Naledi (zustergemeente van Assen) in Zuid-Afrika, krijgt mogelijk een vervolg in de vorm van advisering over het verbeteren van drink- en afvalwaterbeheer. Waar het kan, zullen we andere waterbedrijven vragen samen op te trekken.
en technologieën (WaterSense, SAWA) en biedt ruimte voor kennisoverdracht en opleiding (traineeships). We blijven openstaan voor nieuwe initiatieven om onze kennis in te zetten voor minder ontwikkelde gebieden in de wereld. Het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden met OostIndonesische waterbedrijven is zeker mogelijk, maar ook
Programma • We blijven maximaal inzetten op het realiseren van de millennium development goals. • We gaan met de bedrijven in Oost-Indonesië de volgende fase in, zorgen voor continuïteit van levering en het innen van watergelden. • In Aceh ondersteunen we de waterbedrijven bij het oppakken van hun watertaken. • We verkennen de mogelijkheden om de gemeente Assen te ondersteunen bij hun hulp aan zustergemeente Naledi in Zuid-Afrika op het gebied van drink- en afvalwater. • We gaan, met het oog op het leveren van een bijdrage aan de Nederlandse kenniseconomie, in eerste instantie werken aan een betere en constantere manier van (intern) kennismanagement in samenwerking met Waterbedrijf Groningen en WLN. • We blijven met de watersector in volle breedte samenwerken ten behoeve van internationale waterproblematiek.
34
Hoogtepunten uit de beleidsperiode 2006 - 2010 2006 • WMD heeft zicht geconformeerd aan de Nederlandse Corporate Governance Code. • Er is een klantenpanel geïnstalleerd, dat meedenkt over verbetering van product en dienstverlening en daarover advies uitbrengt aan de directie. • Samen met de gemeente Assen, Staatsbosbeheer en het Ministerie van Defensie heeft WMD het natuurgebied Dijkveld gerealiseerd, een stuk natuurherstel in het stroomgebied van de Drentse Aa. • De beveiliging van het drinkwater is bij WMD gerealiseerd volgens de afgesproken normen in de drinkwatersector (project Bénewater). • In productiestation Zuidwolde is een nieuwe onthardinginstallatie in gebruik genomen, waardoor de inwoners van Zuidwolde e.o. nu kunnen profiteren van zacht water. • Er is een nieuw functiewaarderingssysteem ingevoerd en een nieuw systeem voor plan- en beoordelingsgesprekken. 2007 • WMD heeft haar 70-jarig bestaan gevierd. • Ondertekening van het Akkoord van Schokland: de watersector committeert zich aan de millennium development goals. • Er is een gezamenlijk watervoorzieningsplan gemaakt met Waterbedrijf Groningen. Er is een nieuw leveringscontract gesloten, waarbij beide bedrijven elkaar 1,5 Mm3 drinkwater per jaar leveren. WMD is hiervoor drinkwater vanuit Annen gaan leveren aan de stad Groningen, waarvoor een nieuwe transportleiding is gelegd. • Het eerste leveringsplan is gemaakt en aangeboden aan de Inspectie VROM. • Er is een installatie voor hergebruik van spoelwater gebouwd in Valtherbos. • Het kwaliteitszorgsysteem is succesvol geïntroduceerd. WMD is gecertificeerd (ISO 9001).
35
2008 • Het sensorproject WaterSense is van start gegaan. • WMD heeft zich gecertificeerd voor haar terreinbeheer op niveau ‘Goud’ van de Barometer Duurzaam Terreinbeheer. • Er is een overeenkomst getekend voor gezamenlijke productie van kalkmelk met Waterbedrijf Groningen. 2009 • Futuro BV wordt opgericht om in eerste instantie klanteninformatiesystemen gezamenlijk te gaan beheren. • WMD sluit een overeenkomst met een beheerboer in Breevenen, die zich in het wingebied gaat richten op weidevogelbeheer in combinatie met een vleesveehouderij. • Er is een nieuw systeem voor het registreren van storingen in gebruik genomen. 2010 • Na een periode van een aantal jaren van 0% groei, zijn de tarieven voor drinkwater voor een gemiddeld huishouden voor het eerst gedaald (circa 2%). • De exploitatie van WMD is volledig gecentraliseerd voor zowel klanten, productie als distributie. • Voor drie strategische wingebieden is een ruimtelijke reservering opgenomen in het Provinciale Omgevings Plan (POP). • Er heeft een risico-inventarisatie van alle grondwaterbeschermingsgebieden plaatsgevonden en dit heeft geleid tot gebiedsdossiers per beschermingsgebied. • Het sensorproject SAWA is gestart. • Introductie van de vijfliterfles drinkwater als extra service naar klanten die bij storingen zonder water zitten. Er zijn contracten gesloten met collega-waterbedrijven voor afname van deze vijfliterflessen bij crisissituaties. • De puurwaterfabriek is feestelijk geopend door Z.K.H. Prins Willem van Oranje.
36
Waterleidingmaatschappij Drenthe 9405 BL Assen Lauwers 3
Postbus 18 9400 AA Assen
tel: (0592) 85 45 00 fax: (0592) 85 45 99
www.wmd.nl
[email protected]
