#WKnomie14 Voetbal en economie
23 mei 2014 WK-nomie
ING #WKnomie14 Mei 2014
WK-nomie
Het WK-voetbal door een economische bril De aftrap van het WK-voetbal in Brazilië nadert met rasse schreden. Traditiegetrouw brengt het ING Economisch Bureau ook deze eindronde voetbal en economie samen. In #WKnomie14 laten we opnieuw zien dat voetbal niet alleen een mooie sport is, maar ook economisch zijn sporen nalaat. Het WK en de economie De aftrap van het WK nadert. Donderdag 12 juni is het zover. Vanaf dat moment strijden de beste 32 nationale voetbalelftallen van de wereld erom wie zich in de grootste sport ter wereld uiteindelijk de allerbeste mag noemen. Zo’n groot voetbaltoernooi gaat niet onopgemerkt voorbij. Niet alleen straten en winkels kleuren oranje, het WK draagt voor veel Nederlanders positief bij aan de sfeer in de straat en op het werk. Meer dan driekwart van Nederland geeft aan straks naar de wedstrijden van Oranje te gaan kijken. De meesten kijken thuis, maar ook bij vrienden en familie en via videoschermen in de kroeg volgen we ‘onze jongens’. Natuurlijk heeft het WK ook invloed op de economie. Economie gaat immers over keuzes. En het WK blijkt keuzes van consumenten te beïnvloeden. Hoe de bal rolt, zien we terug op de werkvloer, in de bestedingen en mogelijk in het vertrouwen van consumenten. Zelfs de handel op de beurs schakelt een tandje terug als er gevoetbald wordt.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
2
Voetbal door een economische bril Het ING Economisch Bureau grijpt het WK aan om met een economische bril naar voetbal te kijken. Economen bestuderen cijfers, trends en verbanden. Met de economische gereedschapskist in de hand kijken wij hoe het WK consumenten in Nederland en in andere landen beïnvloedt. Zo onderzoeken we voor welke fans de titel het meest waard is, van welk elftal het meest wordt verwacht en in welke landen fans het meest uitgeven aan supportersartikelen. De voetbalpool onder de loep Niet alleen in de Braziliaanse speelsteden worden straks 64 voetbalwedstrijden afgewerkt. Ook op menig werkvloer, in voetbalkantines en bij de Oranjefans thuis wordt het WK meegespeeld. Wat gaat het worden is de vraag die door veel voetballiefhebbers wordt beantwoord met het invullen van de voetbalpool. In deze publicatie duiken we verder in de wereld van de voetbalpool. Welk deel van Nederland doet mee? Waarom spelen we mee en hoeveel zetten we op het spel? Mag de winnaar van de voetbalpool straks de winst voor zichzelf houden of wordt er eigenlijk een rondje verwacht? Daarnaast nemen we een kijkje in andere voetballanden. Hoe groot is de inzet van voetbalfans over de grens? En op basis waarvan selecteren zij hun winnaar: kiezen ze met het hoofd of met het hart bij het invullen van de WKvoetbalpool?
Waarde WK-titel Nederland heeft ruim 500 miljoen over voor de titel Het veroveren van de gouden bal vindt Nederland gemiddeld ruim 39 euro waard, ruim 500 miljoen euro in totaal. Over de grens hebben de Chilenen. het meest voor de titel over. Tijdens het WK gaat de hand iets van de knip. Zo gaat er voor 70 miljoen aan Oranjeartikelen over de toonbank. Ruim een half miljard voor de WK-titel Eens in de vier jaar strijden de beste nationale elftallen om de wereldtitel. Zo’n schaarse en prestigieuze titel is heel wat waard. De vraag is alleen: hoeveel? Een manier om dat te bepalen is consumenten te vragen hoeveel zij bereid zijn te betalen voor de overwinning. Natuurlijk is de WK-titel niet te koop, maar we kunnen consumenten wel de vraag stellen hoeveel ze voor de eindoverwinning zouden opofferen. En wat blijkt: Nederlanders hebben daar gemiddeld 39 euro per persoon voor over. Niet iedereen heeft geld over voor de titel. Driekwart (77%) kent geen financiële waarde toe aan de titel. Een kwart (23%) doet dat wel. Zij willen gemiddeld 170 euro per persoon neertellen voor een zekere overwinning. In totaal vertegenwoordigt de titel daarmee voor Nederlanders een waarde van 529 miljoen euro.
overhebben voor de titel dan vier jaar geleden. Het consumentenvertrouwen is nauwelijks hoger dan toen en in de tussentijd heeft Nederland er wel vier jaar van koopkrachtverlies achter de rug. Een vergelijkbare economische redenering kan verklaren dat we de huidige WK-titel niet hoger waarderen dan die van het afgelopen EK terwijl de titel wel prestigieuzer is. WK-titel is vrouwen meer waard dan mannen Vrouwen hebben meer over voor de titel dan mannen. Hij heeft 30 euro over voor de WK-titel. Zij vindt de overwinning gemiddeld een investering van 49 euro waard, Dit opmerkelijke verschil tussen de seksen lijkt wel te verklaren. Het kan te maken hebben met wat economen ‘onderling afhankelijk nut’ noemen: als hij blij is, dan maakt dat haar ook blij. Het extra geld dat vrouwen over hebben om de overwinning veilig te stellen kunnen we beschouwen als een afkoopsom. Het kan natuurlijk flink wat waard zijn om manlief niet maandenlang te horen zeuren over die gemiste kans van Robben in de WK-finale. De waarde van winnen naar geslacht 60
De waarde van winnen gemiddelde per Nederlander
40
40
20
20
0 NL
Man
Vrouw
Waarde van winnen over de grens We kunnen het Oranje-offer in context plaatsen door ook de inwoners van andere WK-deelnemers te vragen Minder dan het vorige WK hoeveel zij over hebben voor een WK titel voor hun land. Met 39 euro is de WK-titel in Brazilië Nederlanders Gemiddeld zijn zij bereid om dieper in de buidel te minder waard dan bij het vorige WK-titel in 2010. Toen tasten dan de Nederlanders. Zij hebben er gemiddeld hadden we gemiddeld nog 47 euro over voor de zege. 185 euro voor over om hun aanvoerder op 13 juli de Hoewel de Gouden Bal nog in de Hollandse prijzenkast Gouden Bal te zien kussen. Op de Amerikanen na zijn ze ontbreekt, en de sportieve honger dus nog niet gestild is, stuk voor stuk bereid om dieper in de buidel te tasten lijkt het economisch wel te verklaren dat we nu minder dan de Nederlanders. 0
WK2010
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
WK2014
3
Latijnse passie in de top drie De Chilenen, opponent van Oranje in de poulefase, zijn het meest enthousiast. Zij vinden de titel 526 euro waard. Zij worden op de voet gevolgd door de Italianen (464 euro ) en de Argentijnen (429 euro). Daarna komen de Australiërs (176 euro ) en de Portugezen (169 euro), gevolgd door de Russen met 154 euro. Twee grote Europese voetballanden vormen de middenmoot Duitsland (149 euro) en Frankrijk (115 euro). Gastland Brazilië staat niet in de top. Hoewel een relatief groot aantal Brazilianen hun portemonnee wel zou willen trekken, hebben ze een relatief bescheiden bedrag over voor de titel. Wellicht speelt hier het enorm grote vertrouwen in de eigen kansen (maar liefst 69% van de Brazilianen gelooft in de titel voor Brazilië) een rol.
Om die reden hebben we ook gevraagd naar de bereidheid om in ruil voor de titel een jaar lang 1% van het inkomen in te leveren. Het relatieve offer is dan vergelijkbaar, ongeacht het loon- en prijsniveau. Inkomen inleveren Ruim vier op de tien Russen (42%) levert graag 1% koopkracht in ruil voor eeuwige roem, zij worden gevolgd door de opofferingsgezinde Chilenen en Argentijnen. Spanje rukt in dit klassement op richting de middenmoot. Hekkensluiters zijn Fransen (6%), de Amerikanen (5%) en wijzelf: slechts 3% van de Nederlanders is bereid 1% van zijn inkomen te geven aan dit ‘goede voetbaldoel’. Een kwart levert mobieltje een maand in De opofferingsgezindheid wordt nog een stuk groter als het niet om geld gaat. De mobiele telefoon is haast niet meer weg te denken uit het straatbeeld, maar voor een WK-titel is er toch een groot aantal mensen bereid hun telefoon een maand lang aan de kant te leggen. Internationaal gezien is gemiddeld bijna een kwart (23%) hiertoe bereid. De Russen voeren de ranglijst aan. Ons eigen land bungelt met 8% onderaan. Wel ligt de opofferingsgezindheid onder de Hollandse voetbalfans een stuk hoger: op het internationale gemiddelde.
De waarde van de WK-titel in euro lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Chili Italië Argentinië Australië Portugal Rusland Duitsland Frankrijk Brazilië Zuid-Korea Engeland België Spanje Nederland VS
Opoffering mobiele telefoon % van de respondenten lllllllllllll 0
100
200
300
400
500
Zeker gezien hun Latijnse voetbalbloed lijken de Spanjaarden op het eerste gezicht – met maar 84 euro – de opvallendste afwezige in de top. Kennelijk is er ook bij voetbaltitels sprake van enige vorm van verzadiging aangezien ‘la Furia Roja’ er bij de laatste drie titeltoernooien – waaronder de wereldbeker in ZuidAfrika met de cup vandoor gingen. De lage landen, België en Nederland, vormen onderdeel van de staartgroep met respectievelijk 91 euro 39 euro. Hekkensluiter met 37 euro is het land zonder echte voetbaltraditie: de Verenigde Staten. Koopkrachtneutraal vergelijken Geld is niet overal hetzelfde waard. Vergelijken we bijvoorbeeld de landen in onze eigen poule B dan zien we dat we voor ‘hetzelfde geld’ in Chili bijna twee keer zoveel kunnen kopen als in ons eigen land. Ook in Spanje ligt de koopkracht van een euro hoger dan hier. Consumenten krijgen een zesde meer waar voor hun geld dan in Nederland. Aan de andere kant ben je in Australië maar liefst 100 euro kwijt voor iets dat je in Nederland 86 euro kost. Een bedrag in euro’s vertegenwoordigt dus niet overal hetzelfde offer.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
4
Rusland Argentinië Italië Chili Brazilië Portugal Engeland Duitsland België Australië Spanje Zuid-Korea Frankrijk Verenigde staten Nederland 0
10
20
30
40
50
Bijna vier vakantiedagen voor de overwinning Eén op de acht werkende Nederlanders (12%) is bereid vakantiedagen in te leveren voor de WK-titel. Deze groep wil gemiddeld 4 vakantiedagen inleveren om Oranje aan de overwinning te helpen. Heel werkend Nederland heeft gemiddeld een halve vrije dag voor de wereldtitel over. Dat is vergelijkbaar met de 39 euro die Nederlanders gemiddeld voor de winst willen neertellen. Werknemers met een modaal brutosalaris (33.000 euro) verdienen netto namelijk ongeveer 45 euro met een halve dag werken. Wel zien we dat hoe hoger het inkomen – en duurder de vakantiedag – hoe minder dagen men bereid is in te leveren.
Hand iets van de knip tijdens het WK Tijdens het WK denken consumenten meer uit te geven, al gaat het niet om een hele grote verschuiving. Een op de tien (11%) denkt meer uit te geven – bijvoorbeeld aan oranje artikelen – 6% denkt minder kwijt te zijn, bijvoorbeeld vanwege minder uitjes zoals de bioscoop of het restaurant. Sommigen blijven wellicht tijdens het WK liever in Nederland in plaats van op vakantie te gaan. Onder de voetbalfans is de verschuiving veel duidelijker: een kwart (26%) van de fans geeft meer uit, slechts 1% doet rustiger aan tijdens het WK. Voor ruim 70 miljoen aan oranjeartikelen Zonder oranjeartikelen is het WK-feest niet compleet. Veel voetbalkijkers volgen ‘onze jongens’ dan ook uitgedost met oranje petjes, toeters en T-shirts. Nederlanders geven dit WK gemiddeld ruim 5 euro per persoon uit aan oranjeartikelen, hoge inkomens meer dan lagere. Lang niet iedereen trekt de portemonnee. Zo geeft driekwart (75%) niets uit aan oranjeartikelen. De overige 25% geeft gemiddeld 22 euro per persoon uit. Dat betekent dat consumenten gezamenlijk voor ruim 70 miljoen euro aan supportersspullen kopen. Dat is meer dan de 60 miljoen die consumenten vier jaar geleden bij het WK in Zuid-Afrika uitgaven. Al is de stijging in euro’s maar heel bescheiden als we rekening houden met de inflatie over de afgelopen vier jaar en de bevolkingsgroei (18+). Ook de consumptie van alcohol krijgt een impuls tijdens het WK. 14% geeft tijdens het WK meer uit aan alcohol dan normaal. Uitgaven aan fanartikelen in euro lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
oranjeartikelen cadeau krijgen; bijvoorbeeld bij de dagelijkse boodschappen. Naar Oranje-finale voor 226 euro Uiteindelijk willen de landen die meedoen aan het WK maar een ding: winnen. Als Nederland de finale van het WK haalt, dan wil iets meer dan een kwart (26%) van de Nederlanders betalen om erbij te zijn. Zij zijn bereid gemiddeld 226 euro te betalen voor het slotduel in het Maracanã-stadion in Rio de Janeiro. De echte fans gaan nog een stapje verder: zij willen 239 euro betalen voor een finalekaartje. Toch komen ze niet ver met dat bedrag. Kaartjes voor de (uitverkochte) WK-finale kostten in de voorverkoop via de internationale voetbalbond FIFA minimaal 335 euro. Op internet bieden tussenpersonen de finalekaarten inmiddels aan voor een veelvoud van dat bedrag. Meer sfeer op werk dankzij WK Ook op de werkvloer houdt het WK de gemoederen bezig. Extra lange wedstrijdanalyses bij de koffieautomaat kunnen iets ten koste van de productiviteit gaan, maar het WK kan ook positieve effecten hebben. Ruim een derde (35%) van de werknemers vindt dat de WK eindronde de sfeer op het werk positief beïnvloedt. Het WK is bijvoorbeeld ook een mooi moment om eens helder te krijgen wie van de collega’s nu echt het meeste verstand heeft van voetbal.. Voetbalpools werken vaak sfeerverhogend. Bijna zeven op de tien werknemers (69%) die meedoen, vinden dat het houden van een voetbalpool goed is voor de sfeer. Minderheid heeft 200 euro over voor voetbalvrije zomer (gemiddeld bedrag in euro's )
Argentinië Rusland Brazilië Chili Italië Spanje Zuid-Korea Duitsland Australië Frankrijk Engeland Portugal België VS Nederland
300
200
100
0 0
10
20
30
40
50
NL
60
Argentijn en Rus investeren meest in uitdossing Waar Nederland oranje kleurt tijdens het WK, daar staat het Belgische voetbalelftal bekend als de rode duivels en hebben de Fransen de bijnaam Les Blues. Elk voetbalelftal heeft zijn eigen kleuren en ieder land zijn eigen gewoontes als het aankomt op aanmoedigen. Ook de bedragen die consumenten uitgeven aan supportersartikelen lopen sterk uiteen. De Russen en de Argentijnen geven het meeste uit: beiden gemiddeld 48 euro per persoon. Gastland Brazilië volgt met 40 euro. Nederlanders zijn met ruim 5 euro het behoudendst. Een mogelijke verklaring voor onze bescheiden oranjeuitgaven is dat consumenten hier veel gratis ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
5
man
vrouw
Voetbalvrije zomer is ook wat waard Eerlijk is eerlijk, niet iedereen houdt van voetbal. In de junimaanden van de even jaren valt er echter heel moeilijk aan de Oranje-koorts te ontsnappen. Maar net als we op het behalen van de WK-titel een waarde kunnen plakken, kunnen we dat ook op een voetbalvrije zomer. Sommigen hebben er juist geld voor over om het WK deze zomer aan ons allen voorbij te laten gaan. Het gaat hier om een kleine minderheid van 6%. Voor een voetbalvrije zomer heeft deze groep gemiddeld 200 euro over. Vrouwen hebben meer over dan mannen voor een afgelast WK (290 euro tegen 130 euro).
Kansen op succes Ruim 38 miljoen op het spel Wat gaat het worden? Die vraag houdt menig voetballiefhebber bezig. Wie je het ook vraagt, de bookmakers of het volk, de kansen van Oranje worden niet al te hoog ingeschat. Brazilië is topfavoriet, België outsider. Ook veel Nederlanders buigen zich in voorbereiding op het WK over de vraag ‘wat gaat het worden' en doen mee aan een voetbalpool. Als we daarbij geld inzetten, verdelen we 38 miljoen onder elkaar. Hoop doet leven De meeste mensen hopen natuurlijk dat hun eigen land de titel pakt. In ons land hoopt 60% op de titel voor Oranje. Alleen in Frankrijk is er geen meerderheid die hoopt dat ‘les Bleus’ met de titel huiswaarts keren. De Franse voorkeur voor hun eigen elftal is maar nauwelijks (41%) groter dan hun voorkeur voor Brazilië (37%). Kijken we naar het gemiddelde over alle landen dan gunt men gastland Brazilië (14%) de titel het meest. Daarna volgen regerend kampioen Spanje (9%) en Argentinië (8%). Wat gaat het worden? Brazilië topfavoriet De goddelijke kanaries wordt wereldwijd de meeste kans toegedicht. Vier op de tien (41%) verwacht dat het gastland de titel pakt. Een op de zeven (13%) denkt dat Spanje zijn vierde grote eindronde op een rij wint. Het zelfvertrouwen onder de Brazilianen is ook het grootst, ruim twee derde van hen (69%) verwacht dat de cup na het kampioenschap in Brazilië blijft. Sowieso is men op het Zuid-Amerikaanse continent overtuigd van de eigen kansen. Ook de meerderheid van de Argentijnen (58%) gaat er vanuit dat ze wereldkampioen worden. In Europa zijn alleen de Spanjaarden erg zeker van hun zaak: 63% gelooft in weer een titel. Nederlanders erg bescheiden Het geloof in eigen kunnen is in het nuchtere Nederland niet zo hoog. Slechts 4% van de Nederlanders denkt dat Oranje wint. Naast Brazilië dichten wij onze aartsrivaal Duitsland de meeste kans toe. Eén op de zes (16%) landgenoten ziet de beker naar de Oosterburen gaan. ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
6
Wie wordt er kampioen denkt u? % respondenten llllllllllkkkkkkkkllllll
40% 30% 20% 10% 0% Bra
Dui
Spa
Nederlanders
Arg
NL
Allen
Hoewel de kansen voor Oranje op de winst niet erg hoog worden ingeschat denkt de meerderheid van Nederland wel dat we onze zware poule gaan overleven. Eén vijfde (20%) ziet Oranje stranden in de poule. De grootste groep (25%) denkt dat Nederland strandt in de kwartfinale. Onder voetbalkenners heerst wat minder optimisme. Ruim een derde van hen denkt dat we groep B niet overleven. Rode Duivels grotere kans dan Oranje Een objectievere manier om de titelkansen in te schatten, is door te kijken naar internationale weddenschappen over voetbal. Omdat er geld op het spel staat, mogen we verwachten dat degenen die een gokje wagen zo rationeel mogelijk naar de titelkansen kijken. Bovendien is het zo dat internationaal gezien de diverse fans allemaal verschillende voorkeuren hebben. De grootste kanshebbers Ook de bookmakers en deelnemers aan weddenschappen op internet hebben torenhoge verwachtingen van Brazilië. De Brazilianen maken begin mei met 24% de meeste kans op de eindzege volgens de wedmarkten. De Argentijnen komen met 16% op de tweede plaats. Duitsland (13%) en Spanje (12%) lijken volgens deze noteringen ook niet bij voorbaat kansloos.
Oranje’s kansen Oranje behoort dit WK niet tot de favorieten en moet negen kanshebbers voor zich dulden. De bookmakers dichten Oranje slechts een kleine 3% kans toe op de overwinning. Dat is net iets meer dan Portugal en Colombia, maar ruim achter onze zuiderburen. De Rode Duivels maken 5% kans en hoeven slechts vier grote voetbalnaties boven zich te dulden. Top-10 kanshebbers WK-titel (in %; obv data v/d bookmakers, 8 mei '14) Brazilië Argentinië Duitsland Spanje België
Twee derde van de vrouwen (67%) vindt dat zij weinig tot niets van voetbal weten. Onder mannen is dat 39%. Spanjaarden spelen het vaakst mee Nederlanders doen volop mee aan de voetbalpool. Een kwart (24%) doet dit WK mee aan een voetbalpool en daarmee zijn we internationaal gezien een middenmoter. In Spanje is de animo het grootst: de helft (49%) van de Spanjaarden zet geld in op WK-wedstrijden. Zij worden gevolgd door Chili (41%), Italië (40%), Brazilië (39%) en Argentinië (38%). In landen waar mensen zeggen veel van voetbal te weten, wordt vaker meegespeeld in voetbalpools. Zo zeggen de Spanjaarden, Chilenen, Italianen, Brazilianen en Argentijnen (de hele top 5) allemaal bovengemiddeld vaak dat zij veel weten van voetbal. Meedoen met de WK-pool in % van de bevolkingllllllllllll
Frankrijk Uruguay Italië Engeland Nederland 0
5
10
15
20
25
Bron: Betfair
Hoewel de bookmakers ons een objectievere manier bieden om naar de kansen te kijken, zeggen kansen vooraf natuurlijk niet alles. Gedurende het toernooi kan het verkeren, de bal blijft immers rond. En wellicht kunnen we hoop putten uit de gedachte dat de Gouden bal 4 jaar terug door de Amsterdamse grachten zou zijn gevaren als de rechterschoen van Iker Casillas een paar maatjes kleiner was geweest.
De WK-pool: ruim 38 miljoen op het spel Niet alleen Oranje bereidt zich voor op het WK. In Nederland wordt op menig werkvloer en in vele huiskamers hard nagedacht over de vraag wat het gaat worden. Bijna een kwart (24%) van de Nederlanders speelt deze zomer mee in één of meerdere voetbalpools; bijvoorbeeld met vrienden, kennissen of collega’s op het werk. Zij zetten gemiddeld 12 euro per persoon in op het spel. Dat betekent dat er in de Nederlandse voetbalpools in totaal ruim 38 miljoen euro op het spel staat. Mannen (27%) zetten vaker geld in dan vrouwen (20%). En dat is niet het enige verschil tussen de seksen. Hoewel vrouwen meer over blijken te hebben voor de titel zetten mannen aanzienlijk meer op het spel dan vrouwen (14 euro tegenover 8 euro). Dit verschil laat zich wellicht verklaren door het feit dat vrouwen vaker zeggen geen verstand te hebben van voetbal dan mannen. ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
7
Spanje Chili Italië Brazilië Argentinië Zuid-Korea Rusland Engeland Gemiddeld Nederland Duitsland Portugal België Frankrijk Australië VS 0%
20%
40%
60%
In de Verenigde Staten (9%) wordt het minst vaak gegokt. Dat is niet zo verwonderlijk, aangezien de VS geen groot voetballand is. Ook in Australië (14%) en Frankrijk (15%) doen mensen minder vaak dan gemiddeld mee aan een voetbalpool. De Australiërs en Fransen zeggen – samen met de Nederlanders - ook het minst vaak dat zij veel verstand van voetbal hebben. Meedoen vooral om de lol De overgrote meerderheid van de Nederlanders doet vooral mee aan de voetbalpool voor de lol. Ruim acht op de tien (81%) voetbalpooldeelnemers geeft aan dat ze vooral meedoen voor de sfeer. Voetbalpools op het werk worden ook door een ruime meerderheid van 70% sfeer verhogend genoemd. Een zesde (16%) vindt de saamhorigheid die de voetbalpool oplevert het belangrijkste om mee te doen. Slechts een hele kleine groep van 2% is het bij de deelname aan een voetbalpool niet zozeer om het spel, maar vooral om de knikkers te doen.
Nederlanders zetten minste geld op het spel Internationaal vergeleken zetten Nederlanders veruit het minst op het spel. Naast het feit dat we vooral voor de lol meedoen aan voetbalpools kan de verklaring ook liggen in het feit dat Nederlanders relatief bescheiden zijn over onze voetbalkennis. Wie denkt niet heel erg veel verstand van zaken te hebben, zal eerder terughoudend zijn met inzetten. De grootste gokkers zijn te vinden in Rusland (met een gemiddelde inzet van 83 euro) en Frankrijk (80 euro). Daarna volgen de Australiërs (61 euro) en de Italianen (60 euro). Inzet WK-voetbalpool in eurolllllllllllllllllllllllllllllllll
Eigen mening telt het zwaarst De één roept de hulp in van deskundigen, de ander werpt een blik op de ranglijst van voetbalbond FIFA. Iedereen heeft zo zijn eigen manier om een voetbalpool in te vullen, maar uiteindelijk weegt bij de meeste Nederlanders de eigen mening het zwaarst. Driekwart (75%) vaart vooral op zijn of haar eigen mening bij het aanwijzen van de winnaars. Eén op de acht (12%) roept hulp in van de omgeving. Zij vragen vrienden, familie en collega’s bijvoorbeeld om informatie. Daarnaast zegt 4% vooral de FIFA-ranglijst te raadplegen en vertrouwt nog eens 4% voornamelijk op de deskundigheid van tvexperts.
Rusland Frankrijk Australië Italië Zuid-Korea Portugal Duitsland Brazilië Argentinië Spanje Engeland België Chili VS Nederland 0
20
40
60
80
100
Met het hoofd of met het hart? Draait het op het veld om de goals, in de pools gaat het om het aanwijzen van de winnaars. Dus welk team wijzen we aan als winnaar wanneer we een voetbalpool invullen? Rationeel gezien kunnen we het best het team kiezen waarvan we denken dat het de meeste kans maakt op een overwinning. We kiezen dan meer met het hoofd. In de praktijk hebben we allemaal zo onze eigen voorkeuren. We kunnen dus ook het team kiezen dat we de overwinning het meeste gunnen. We kiezen dan meer met ons voetbalhart. Nog een mogelijkheid is om een outsider als winnaar aan te wijzen; bijvoorbeeld omdat de winst dan groter is, als we de uitslag goed blijken te hebben voorspeld.
Welke mening telt? 100
80 60
40 20 0 man
vrouw
Eigen mening FIFA ranglijst Overig
Vrienden en kennissen Experts op TV
Vrouwen baseren zich een stuk vaker op de mening van hun omgeving dan mannen: 21% van de vrouwen doet dit, tegenover 6% van de mannen. Vrouwen vinden ook vaker van zichzelf dat ze echt geen verstand van voetbal hebben. Bijna een derde (31%) van de vrouwen geeft aan dat ze geen verstand van voetbal hebben (onder mannen is dit 16%). Hulp inroepen – bijvoorbeeld van hun (mannelijke) partner – kan dan een slimme zet zijn.
Zuid-Korea met het hart, Spanje met het hoofd Zuid-Koreanen blijken de meest emotionele gokkers. Maar liefst 77% van de Zuid-Koreanen wijst bij het invullen van een voetbalpool normaal gesproken het team aan dat zij de overwinning het meest gunnen. In gastland Brazilië speelt de gunfactor ook een belangrijke rol bij het aanwijzen van de winnaars.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
Bijna de helft van de Brazilianen (47%) kiest gewoonlijk het team dat zij de zege het meest gunnen, op plek drie worden zij gevolgd door de Australiërs (44%). De meest rationele gokkers zijn te vinden in Spanje. Daar kiest 82% bij het invullen van de voetbalpool in principe voor het team waarvan zij denken dat het de meeste kans maakt op de overwinning. Ook in Argentinië (80%) wordt de pool vaak met het hoofd ingevuld. Nederlanders volgen op een derde plek: driekwart van de Nederlandse voetbalpooldeelnemers (74%) kiest normaal gesproken voor de grootste kanshebber.
8
Welk team gaat het worden? We hebben gezien dat fans massaal hopen en soms denken, dat hun eigen team het WK wint. Dat is begrijpelijk, maar het is natuurlijk de vraag hoe realistisch dat is. De uitslag van het WK kan op verschillende manieren worden benaderd. De historici Geschiedkundigen bestuderen het verleden. En daar zijn soms wijze lessen uit te trekken. De geschiedenis heeft immers vaak de neiging zich te herhalen. Door de jaren heen zijn WK’s op het Amerikaanse continent altijd gewonnen door een Zuid-Amerikaans team. Dik kans dat historici dit WK een team uit ZuidAmerika aanwijzen als favoriet, bijvoorbeeld Brazilië of Argentinië. De bookmakers Op grote sportevenementen worden weddenschappen afgesloten. De bookies maken het mogelijk om te wedden. Zij verzamelen veel verschillende weddenschappen en afhankelijk van de afgesloten weddenschappen rollen daar de winkansen van elk team uit. Brazilië is volgens hen de grote kanshebber. De economen Economen vergelijken cijfers, zoals hoeveel landen verdienen (het BBP), hoe ontwikkeld het is en hoeveel mensen er wonen. In een groot en rijk land wonen gemiddeld meer voetbaltalenten en is er meer geld om die talenten de kans te bieden zich te ontwikkelen. Zo bezien zouden de Verenigde Staten hoge ogen moeten gooien op het WK. De kenners De echte kenner is op de hoogte van zaken die niemand anders weet. Die speciale kennis van zo’n insider kan van grote waarde zijn. Stel dat de insider dat veel Engelse internationals extra vermoeid zijn na een lang en slopend seizoen in de premierleague. Dat soort informatie dat de kansen van Engeland op het WK danig beïnvloeden.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
9
Voetbalpool in 15 minuten Het invullen van de voetbalpool kost gemiddeld veel tijd. Nederlanders die meedoen, zijn er gemiddeld een kwartier mee bezig. Ruim de helft (52%) doet het in tien minuten of minder. Iets meer dan een kwart (27%) heeft tussen de 11 en 20 minuten nodig en 15% is er een klein half uur mee bezig. Slechts 5% heeft meer dan een half uur nodig. Echte kenners trekken er gemiddeld langer voor uit: ruim 18 minuten, terwijl de niet-kenners in 12 minuten klaar zijn. Kenners doen ook aanzienlijk vaker mee aan meer dan één voetbalpool dan de nietkenners: 21% tegenover 3%. Economisch bekeken is dat ook een manier om het risico te spreiden. Door mee te spelen in verschillende voetbalpools en verschillende uitslagen te voorspellen, kunnen deelnemers hun kansen spreiden. Natuurlijk daalt dan ook het verwachte gemiddeld rendement van de poolinzet. Twee en drie vallen ook in de prijzen “De winner takes it all”, zong de voormalige Zweedse popgroep Abba in hun gelijknamige hit uit 1980. Maar als het om voetbalpools gaat, dan doet ruim de helft (57%) van de deelnemende Nederlanders liever mee aan een pooltje waarbij de pot verdeeld wordt over een paar winnaars; de nummers één, twee en drie bijvoorbeeld. Een op de vijf (20%) geeft de voorkeur aan een pool waarvan de inleg volledig naar één winnaar gaat en 23% heeft geen voorkeur voor één van beide uitkeerschema’s. Uitdelen mag, maar hoeft niet Wat doen we met de winst? Mag de winnaar de pot helemaal in hun eigen zak steken of wordt er toch verwacht dat er wordt uitgedeeld? Een ruime meerderheid (79%) van de deelnemers aan voetbalpools vindt dat de winnaars niet per se hoeven uit te delen. De overige 21% vindt toch eigenlijk van wel. Niemand hoeft zich dus echt bezwaard te voelen om na een gunstige voetbalpooluitslag er deze zomer met het prijzengeld vandoor te gaan.
Zes tips om de voetbalpool in te vullen 1. Zet je Oranjebril af. Als het om geld gaat, is emotie vaak niet de beste raadgever. Zo laten veel mensen zich verleiden tot impulsaankopen of betalen ze teveel voor die unieke kans op dat droomhuis. Laat je Oranjehart bij het invullen van je voetbalpool niet de overhand te krijgen maar raadpleeg bijvoorbeeld ook relevante voetbalstatistieken. Kijk bijvoorbeeld naar de FIFA-ranglijst, recente topscorers en blessuregevallen. 2. Durf af te wijken. De meeste voetbalkenners voorspellen dat Brazilië wereldkampioen wordt. Maar is dat team dan ook de beste keuze als kampioen in je voetbalpool? Het is goed om ons te realiseren dat de kans dat Brazilië geen kampioen wordt nog altijd een stuk groter is dan de kans dat ze het WK wel winnen, maar liefst 76% volgens de bookmakers. De meerderheid krijgt lang niet altijd gelijk. Het kan dus best een goed idee zijn om je geld op een outsider te zetten 3. Vertrouw niet teveel op je geheugen. Informatie die we snel paraat hebben wegen de meeste mensen te zwaar. Als het drie dagen aan een stuk regent, dan overschatten we al snel de kans dat het morgen weer een natte dag wordt. Deze beschikbaarheidsfout kunnen we ook terugzien bij het inschatten van de kansen op WK-winst. Als we respondenten de vraag voorleggen de kans van ‘Heersend Europees en Wereldkampioen Spanje’ in te schatten, zijn ze behoorlijk positief. Nederland schat hier de kans op een Spaanse overwinning erg hoog in, op 50%. Een flink stuk hoger dan bijvoorbeeld de 12% van de bookies. Zorg er bij het invullen van de voetbalpool dus voor dat je niet alleen op je parate kennis afgaat, maar diverse bronnen raadpleegt en meeweegt.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
10
4. Zoek niet naar patronen zonder betekenis. Mensen hebben vaak de neiging om patronen te zien, die er niet zijn. Deze zogenaamde gokkersillusie kan zich ook voordoen bij het invullen van de voetbalpool. Een patroon lijkt bijvoorbeeld dat er in het verleden altijd een Zuid-Amerikaans team gewonnen heeft tijdens een WK op het Amerikaanse continent. Toch moeten we dit ‘historisch thuisvoordeel’ niet te zwaar laten wegen. Neem bij je voorspelling liever informatie mee over bijvoorbeeld spelers in topvorm, een oververmoeide sterspeler of heibel over de spelersbonussen. 5. Geef toeval een kans. Toeval bestaat, ook in de sport. Als er maar een beperkt aantal interlands wordt gespeeld spelen geluk en pech een serieuze rol. Komen Griekenland en Italië 10 keer tegen elkaar uit, dan zullen, de meesten waarschijnlijk voorspellen dat Italië de meeste wedstrijden wint. Maar dit WK treden deze twee teams hoogstwaarschijnlijk maar 1 keer tegen elkaar aan. Eén bal op de binnen- of buitenkant van de paal kan dan een wereld van verschil maken, vraag dat maar aan Rob Rensenbrink. 6. Geef vooraf niet teveel prijs. Informatie is onderdeel van de sleutel tot voetbalsucces. Zo kent een topkeeper de favoriete hoek van de penaltynemer van elke tegenstander. Ook bij het invullen van de voetbalpool kan het lonen om net iets meer te weten dan je opponenten. Hoewel een kwart van de deelnemers aan een voetbalpool (26%) de neiging niet kan onderdrukken om hun voorspelling vooraf te delen, is het raadzaam om specifieke voetbalweetjes even voor je te houden. Daarmee vergroot je je kans op succes. Houd dus die mogelijke blessure van de topspits van Chili nog even voor jezelf totdat de deadline van de voetbalpool verstreken is.
Verantwoording en disclaimer ING Het onderzoek naar de houding en het gedrag van consumenten ten aanzien van voetbal in deelnemende landen aan het Wereldkampioenschap is uitgevoerd door TNS Nipo in opdracht van ING. In Nederland is online onderzoek gedaan onder 1067 respondenten die representatief zijn voor de bevolking op basis van leeftijd, geslacht en inkomen. In alle andere landen zijn minimaal 500 respondenten online ondervraagd die een representatieve afspiegeling vormen van de internetbevolking naar leeftijd en geslacht. De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op de door ING vergaarde informatie en door ING betrouwbaar geachte bronnen. Deze gegevens zijn op zorgvuldige wijze in onze analyses verwerkt. Noch de ING, noch medewerkers van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. ING aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van de publicaties of voor informatie die op of via de sites wordt verstrekt. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke vermelding van de ING als bron van deze informatie. De afnemer van deze informatie is verplicht aanwijzingen van de ING betreffende het gebruik van de informatie op te volgen. Nederlands recht is van toepassing.
ING #WKnomie14 Economisch Bureau, mei 2014
11