Winterpret in Amsterdam …met schaats- en wandelroute! Tekst Inge Mink en Herman ter Balkt (Amsterdam Marketing), fotografie Hans Zeegers
Alsof je in een zeventiende-eeuws schilderij stapt…zo schilderachtig is Amsterdam in de winter. We maken een snertwandeling langs de schaatsgrachten waar je (hopelijk) volop kunt zwieren. Start is de VVV tegenover het Centraal Station, een inlooptip, alleen om het beeldschone Noord-Zuid-Hollands Koffiehuis uit 1912 waarin het is gevestigd. Je kunt hier nog altijd ‘een bakkie’ doen! We gaan over de brug richting Damrak, slaan bij het Victoria Hotel rechtsaf, de Prins Hendrikkade op. Aan het einde van deze altijd bedrijvige kade wandel je linksaf, vervolgens sla je bij de Nieuwendijk rechtsaf, de Haarlemmersluis over. Hier begint dan eindelijk de beroemde grachtengordel! Kijk eens naar links, daar zie je de Singel liggen (Amsterdammers zeggen ‘het’ Singel), de binnenste en oudste gracht van de grachtengordel. Tientallen brouwerijen Genoeg rond gekoekeloerd? Dan gaan we over de brug linksaf even het Singel op, en dan meteen rechtsaf de Brouwersgracht op. Dit is absoluut een van de schilderachtigste grachten van Amsterdam. De naam verwijst naar de tientallen brouwerijen die hier in de 17e-eeuw waren gevestigd. Het drinkwater was in die tijd niet bepaald een garantie voor een lange levensduur. Bij de Binnen Brouwersstraat ga je linksaf over de brug, de Keizersgracht op. Hopelijk kun je je ijzers uit je rugzak halen, want dit is dé schaatsgracht van Amsterdam. Jolig gezicht hoor, al die schaatsende Amsterdammers in bonte winterkleren. Sonja Barend Groot voordeel van de ‘kale’ winterbomen: je hebt onbelemmerd uitzicht op de vaak rijkversierde gevels. Herinner je je nog de geneeskrachtige maar oneetbare levertraan van vroeger? Aan de overkant werd de walvistraan op de nummers 40 tot 44 opgeslagen (let op het opschrift ‘Groenland’). Links passeer je de Herenstraat, een aantrekkelijk winkelstraatje, net als het straatje aan de andere kant van de gracht: de Prinsenstraat. Voorbij deze straat herken je vast nummer 102: De Rode Hoed. De voormalige schuilkerk is vooral bekend door de tvshows van Sonja Barend.
Bruin café We lopen verder de Keizersgracht af en arriveren op de Leliegracht. Bij de Leliegracht ga je rechtsaf, en bij de Prinsengracht linksaf. Iedereen kent het Anne Frank Huis op nummer 263, waar meestal lange rijen staan. Maar wist je ook dat iets verderop, in de Westerkerk, Rembrandt van Rijn ligt begraven? Je kunt de grafplaquette gratis bewonderen. Als je de Westermarkt hebt overgestoken, zie je op de hoek van de Prinsengracht Café Kalkhoven, een van de oudste bruine cafés op de grens van de Jordaan. Hoog tijd voor een kom zelfgemaakte erwtensoep! Of een rijkelijk belegd broodje, want dat serveert de sympathieke ober ook. Jordaneze zanglijsters Met een gevulde maag volgen we de Prinsengracht, de ándere beroemde schaatsgracht. Bij de Reestraat gaan we rechtsaf over de brug en dan weer linksaf. We volgen de Prinsengracht aan de even kant. Zo kom je aan bij de Elandsgracht. Echte Jordanezen laten het Johnny Jordaanplein natuurlijk niet linksliggen. ‘Effe een blommetje leggen’ bij beroemde Jordanese zanglijsters als Johnny,Tante Leen, Manke Nelis en Bolle Jan. Voor altijd in brons vereeuwigd. Het unieke Woonbootmuseum ertegenover is alleen voor toeristen. Amsterdammers kennen het wel. Lekkerste bonbons Nu even opletten, want via via bereiken we een ander snertadres. Een hele trendy dit keer. We lopen een stukje verder de Prinsengracht af, steken bij de Looiersgracht linksaf de brug over en gaan de Runstraat in. Dit is een van de beroemde Negen Straatjes, een trendy buurt vol aparte winkeltjes. Als we de Keizersgracht oversteken, komen we in de Huidenstraat. Mis de parmantige bonbonwinkel Pompadour op nummer 12 niet! Bij de Herengracht ga je rechtsaf en bij de Leidsegracht weer rechtsaf. Zo bereik je weer de Keizersgracht en hier gaan we linksaf. Hallo, ben je daar nog? Je moet nog wel een kom erwtensoep eten in het populaire en trendy café-restaurant Walem op nummer 449! Kroonluchterpaleis We gaan rechtsaf, de Leidsestraat in, een van de populaire winkelstraten van Amsterdam met mooie modewinkels. Zo komen we op het Leidseplein. Tot 14 januari dé locatie van een van de kleinste maar gezelligste ijsbaantjes ter wereld.
Opwarmen kan in een van de mooiste café-restaurants van Nederland: het kroonluchterpaleis Stanislavski. Ober, graag een heet glaasje Glühwein! IJsbanen in Amsterdam Leidseplein IJsbaan van 8 november 2012 t/m 13 januari 2013. Omzoomd door gezellige café’s en overdekte terrassen; één van de kleinste maar gezelligste ijsbaantjes ter wereld. In de grote poffertjeskraam geniet je van heerlijke poffertjes of een warme kop chocolademelk, met uitzicht op het gezellige winters aangeklede plein. Ook voor een glaasje echte Duitse Glühwein of een verrukkelijke braadworst ben je hier op de juiste plek. Museumplein Van 15 november 2012 tot en met 6 januari 2013 kun je naar hartenlust schaatsen op het Museumplein, met de schilderachtige gebouwen van het Rijksmuseum als decor. De vijver bij het Rijksmuseum heeft een oppervlakte van 1.360 m2. De ijsbaan is dagelijks open tussen 10:00 en 20:00 uur. De toegangsprijs is € 3,-; kinderen tot 12 jaar gratis. De traditionele koek- en zopietent biedt het nodige te eten en te drinken. Meer informatie: www.iamsterdam.com/nlNL/Ndtrc/IJsbaan%20op%20het%20Museumplein Jaap Edenbaan Op de Jaap Edenbaan kunt u tot maart 2013 schaatsen in een aangename sfeer. De Jaap Eden ijsbanen bestaan uit een prachtig gelegen onoverdekte 400 meter buitenbaan met krabbelbaan en een overdekte ijshal. Jaap Eden biedt ook uitstekende restaurants. Het garderobegebouw aan de 400m baan is voorzien van toiletten, douches en kluisjes; hier kun je je omkleden. Ook ’s avonds kan er geschaatst worden op de gezellig verlichte ijsbaan. Meer informatie http://www.jaapeden.nl/http://www.jaapeden.nl/
Schaatsen op de grachten Zodra het 's winters gaat vriezen en de vorstperiode langere tijd aanhoudt, dan worden sommige grachten in de Amsterdamse binnenstad voor de scheepvaart afgesloten, met name (delen van) de Prinsengracht, Leliegracht en Keizersgracht. Ook stopt de gemeente dan het doorspoelen ('spuien') van het grachtenwater om ervoor te zorgen dat de draagkracht van het ijs zo groot mogelijk is. Schaatsliefhebbers kunnen dan het ijs op als het een aantal dagen minstens vier graden onder nul is geweest. Het ijs is dan voldoende sterk Met name de Keizersgracht – tussen Brouwersgracht en Amstel – is populair bij schaatsliefhebbers. Het is dan de langste ijsbaan van Europa: meer dan 2.000 meter lang. Alleen het ijs onder de bruggen is niet altijd betrouwbaar genoeg. Keizersrace Als het echt lang genoeg gevroren heeft dan ontstaat er bij veel Amsterdammers een soort koorts rond de Keizersrace. Een sprintwedstrijd als afvalrace over 150 meter op de Keizersgracht, tussen Leidsestraat en Nieuwe Spiegelstraat, met tienduizenden toeschouwers langs de kades en op de bruggen. Dit deel van de gracht is dan uiteraard voor verkeer afgesloten. De Keizersgrachtrace werd voor het laatst in 2012 gereden, de vierde in zijn bestaan. Een tamelijk uniek evenement, want de vorige Keizersrace was 15 jaar daarvoor, in 1997. Om de sfeer nog te verhogen zijn er langs de gracht diverse koek- en zopie-stands en een heus dweilorkest. Suggesties restaurants voor erwtensoep en glühwein etc. - Haesje Claesz, Spuistraat 275-279 - De Vijff Vlieghen, Spuistraat 294-303 - Café Americain, Leidseplein - Walem, Keizersgracht 449 - Café Mokum, Kalverstraat 92 www.museumcafemokum.nl - Rode Leeuw, Damrak - Brasserie De Poort, N.Z. Voorburgwal 176-180
Feest rond vier eeuwen grachtengordel In 2013 bestaat de beroemde Amsterdamse grachtengordel 400 jaar. In dat jaar werd begonnen met het eerste deel van deze ambitieuze stadsuitbreiding. Het vierde eeuwfeest van de grachten wordt in 2013 in Amsterdam gevierd met een groot aantal evenementen en activiteiten. Op 12 januari verschijnt het eerste Grachten Magazine in een Nederlandse en Engelse editie. Hierin zijn alle evenementen te vinden rond 400 jaar grachten, zoals de tentoonstelling ‘Wonen aan de Gracht’ van de Amsterdam Heritage Museums, de grachtenloop Rock and Run en Chambres des Canaux, een spannende confrontatie tussen hedendaagse kunst en historische grachtenpanden. Historie grachtengordel De Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht werden gegraven vanaf de Brouwersgracht tot de Leidsegracht. Deze vormde tot 1656 de grens van de stadsuitbreiding. Pas bij de ‘Vierde Uitleg’ van 1656 en 1668 werd de halvemaanvormige grachtengordel voortgezet vanaf de Leidsegracht tot aan de Amstel. Tenslotte volgde de voltooiing van de halve cirkel tussen Amstel en het IJ, inclusief de Oostelijke Eilanden die werden aangeplempt in de vroegere haven. De Amsterdamse grachtengordel is uniek in de wereld als stedenbouwkundig en architectonisch kunstwerk en als fysieke uitdrukking van de grote economische, politieke en culturele bloei van Amsterdam in de Gouden Eeuw. De stad was destijds het warenhuis van de wereld en het brandpunt van wetenschappelijke en wijsgerige ontwikkelingen. Het heldere, ijzersterke stedenbouwkundige concept van de grachtengordel biedt tot op de dag van vandaag ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Achteraf gezien is het ontwerp van een geniale eenvoud. Het humanistische ideaal voor een stad waren in die tijd symmetrie, rechte lijnen en een concentrische plattegrond. Daarom lopen de drie hoofdgrachten niet rond, maar bestaan ze elk uit vijf geknikte rechte stukken, die samen een halve veelhoek vormen. De radialen komen samen in één punt: de Dam als centraal plein. Andere grachtensteden hadden een rechthoekige plattegrond.
Van de hoofdgrachten waren de Herengracht en Keizersgracht exclusief bestemd voor woonhuizen. Hier waren alle soorten van bedrijvigheid dan ook verboden. De buitenste gracht – de Prinsengracht – bood ook plaats aan pakhuizen en andere bedrijven zoals bierbrouwerijen. Dat verklaart waarom de Herengracht en Keizersgracht niet rechtstreeks verbonden zijn met het water van de toenmalige haven - het IJ. Die transportfunctie bleef voorbehouden aan het Singel en de Prinsengracht als ‘werkgrachten’. Amsterdam Light Festival 2012 Van 7 december 2012 tot en met 20 januari 2013 is Amsterdam een ‘verlichte’ stad tijdens het eerste Amsterdam Light Festival. Een cultureel festival van licht en water dat de pracht van de stad letterlijk in de schijnwerpers zet. In het centrum zijn lichtsculpturen te bewonderen van hedendaagse kunstenaars. Gebouwen en bruggen worden kunstzinnig aangelicht. Tot de hoogtepunten van het festival behoren de Boulevard of Light aan de Amstel tussen Munt en Amstel Hotel en de Illuminade – een wandelroute langs diverse lichtkunstwerken. Op de Boulevard of Light worden tijdens het festival tussen Munt en Amstel Hotel de musea en theaters, hotels en bruggen op een kunstzinnige manier aangelicht. Het is toch wel een erg ludieke gedachte om óp een Amsterdamse gracht te staan. Dezelfde gracht waar prinses Máxima zich zo dapper doorheen worstelde om geld in te zamelen voor de spierziekte ALS, dezelfde gracht waar al sinds 1621 toeristische rondvaartboten doorheen klieven, dezelfde gracht waar in 1988 tientallen jongeren op woonboten sprongen omdat Nederland het EK voetballen had veroverd (enkele konden dat niet aan – van de boten dan). Op diezelfde Keizersgracht wiebel ik wat onwennig op mijn noren, samen met honderden andere liefhebbers. De sfeer op het ijs is uitgelaten, oud en jong verpoost zich alsof het Koninginnedag is, het zonnetje doet de Westertoren schitteren tegen een korenblauw firmament. Zonder twijfel beschouw ik dit als hét cadeautje van Koning Winter. Woonbootzopie Zwieren over de Amsterdamse grachten. Hollandser kan bijna niet. Ik glij over de deftige Prinsen- en Keizersgracht met zijn kapitale zeventiende-eeuwse woonhuizen (beroemde bewoners: Jort Kelder en Paul de Leeuw), de Rode Hoed van waaruit Sonja Barend haar talkshows presenteerde en het Anne Frank Huis. Het is toch wel wat dat voor een paar daagjes winterse grachtenpret
sluizen worden afgesloten en boten streng geweerd worden. Maar wie eenmaal in hartje Amsterdam heeft geschaatst, beseft hoe uniek dat is. Koek- en zopiestalletjes die vaak uit niet meer dan een slee en een pan soep bestaan. Ouderwetse boogbruggetjes waar je met z’n allen onderdoor kluunt omdat het ijs daar niet dikker is dan een iPhone. Maar het meest bijzonder zijn de krakkemikkige stoelen die Amsterdammers op het ijs hebben achtergelaten voor schaatsklunzen.
