WINTER PUZZEL JE RIJK! FILOSOOF RENÉE VAN RIESSEN OVER INKEER IN DE WINTER KLEUR EEN CARLL CNEUT VIER GENERATIES FAMILIE DE VOS IN BEELD

.

ndwinter

W IN TE 6 december 2014

R

PUZZEL JE RIJK! p10

FILOSOOF RENÉE VAN RIESSEN OVER INKEER IN DE WINTER p43/44

KLEUR EEN CARLL CNEUT p26

VIER GENERATIES FA M I LI E D E V O S I N BEELD ZOEK EN KNIP EEN KUNSTWERK

1

ndwinter

BBC Earth DVD ‘Pinguïns Undercover’ HSBUJT CJKJOGPSNBUJFBBOWSBBH

Past uw zorgverzekering bij uw principes? U staat bewust in het leven. U maakt bewust keuzes op het gebied van kerk, onderwijs en leesgedrag. Maar hoe staat het met uw zorgverzekering? Past die bij uw principes of heeft u er nooit over nagedacht? Vraag vrijblijvend een informatiepakket aan 6POUWBOHU • 7,5% kortingPQVXCBTJTWFS[FLFSJOHFO10% kortingPQVXBBOWVMMFOEF UBOEBSUT WFS[FLFSJOH • )FU[PSHNBHB[JOF-JWNFUEBBSJOBSUJLFMFOPWFSQFSTPPOMJKLFFSWBSJOHFONFUDISJTUFMJKLF[PSH • GratisEF##$&BSUI%7%A1JOHVÀOTVOEFSDPWFS

Stap over en ontvang *

€ 50,-

Besluit u dit jaar over te stappen naar Pro Life? Dan ontvangt u tevens een welkomstkorting van € 50,per verzekerde van 18 jaar en ouder als u een basisverzekering met aanvullende verzekering afsluit!

.FFSJOGPSNBUJFFOWPPSXBBSEFO www.prolifecollectief.nl/nd

ndwinter

Welkom Dit nieuwe magazine, ND Winter, is een schakel tussen de overgeleverde gewoonten van het Nederlands Dagblad en de nog onbevangen toekomst van onze krant. Het belichaamt continuiteit en vernieuwing tegelijk. We bieden het de lezers aan als een eindejaarscadeau, waarmee we de viering van onze zeventigste verjaardag uitluiden en tegelijk een nieuwe traditie planten. Bijna de helft van de jaargangen van het Nederlands Dagblad werd afgesloten met een Puzzelmagazine. De ruim dertig edities van wat trouwe fans ‘het PM’ noemden, waren steeds een bundeling van raadsels, cryptogrammen, kruiswoordpuzzels, rebussen, prijsvragen, woordzoekers, kleurplaten en zo meer. De bijlage was ooit bedacht als verstrooiende bezigheidstherapie tijdens de donkere dagen voor Kerst. Begin december werd het daarom bij de abonnees bezorgd. Maar het blad lag vaak ook nog tijdens de feestdagen op tafel, tot en met Oud en Nieuw, want een deel van de inhoud leende zich prima als gezelschapsspel. En huishoudens waarvan meerdere leden tegelijk zich op één puzzel wilden storten, konden extra exemplaren aanvragen; een service waarvan grif gebruik gemaakt werd. Dat het Puzzelmagazine een echt fanproduct was, bleek wel uit de oplossingen en kleurplaten die we jaarlijks terugkregen. Dat waren er een paar duizend, en in die postzak ontmoetten we ieder jaar de bekende inzenders. Tegelijk echter hadden we aanwijzingen dat het blad bij een ander deel van ons abonneebestand direct in de krantenbak verdween. Want puzzelen – je moet er toch maar net van houden. ND Winter wil een waardige opvolger en tegelijk veel méér dan een puzzelkrant zijn. De mooie dingen en de vertrouwde kost uit het oude PM vindt u erin terug, maar de menukaart is verrijkt met smakelijke ingrediënten en verrassende amuses. Met mooie verhalen en poëzie, winterse klussen en zelfs knutselwerk met een diepere laag. Er staan nog altijd tal van puzzels in die u kunt oplossen, en waarmee prijzen te winnen zijn, dus blijf inzenden! Maar daarnaast introduceren we nieuwe vormen van interactiviteit, tot en met de pagina hiernaast waar u uw open haard mee aan kunt maken... Meer dan ooit hopen we u met dit magazine iets te bieden dat langer dan één krant-dag meegaat. ND Winter is een echt seizoensproduct, dat u niet in één etmaal hoeft te verorberen. Laat er gerust een paar nachten vorst overheen gaan, blader er nog eens in terug als de dagen weer gaan lengen, en als iets op deze menukaart u te licht of te zwaar valt, kunt u het Geniet ervan! ook nog doorgeven en uitdelen. G

voorwoord

3

ndwinter

HET MEEST VEELKLEURIGE HUISKAMERORGEL Ek_bZa`[US&'"

Johannus presenteert de nieuwe Symphonica 450. Drie klavieren vol authentieke pijporgelklanken in uw huiskamer plus de levensechte galmen van maar liefst twaalf Europese gebouwen. De nieuwe Symphonica is zonder twijfel het meest veelkleurige huiskamerorgel dat Johannus ooit gemaakt heeft. Ontdek de rijke mogelijkheden van de nieuwe Symphonica 450 op onze website of breng een bezoek aan een dealer bij u in de buurt.

ndwinter

Steeds korter Nu gaat het hard: het donkert met de dag. Het jaar is oud. Wat is de zomer lang geleden. Je blikt terug: je hebt het koud gekregen, bent weer warm geworden, je hebt de zon verdragen, de wind en de regen. Wat is er veel gebeurd. Ik kijk naar je vertrouwd gezicht. Hoe is het nu? Met jou? Ook als de langste nacht nog komen moet, ik vrees geen kwaad. Ik lees: die wemelde van licht. Je hebt een jaar geluisterd en geleefd, gewerkt, gewacht. Kom nu, kijk naar de vlammen, leg je hoofd in mijn arm, ik maak je warm. Je ogen vallen dicht en je gezicht ontspant. Slaap zacht. Ik bid je vrede toe, en licht. En als het kouder wordt stook ik het haardvuur op met dit gedicht.

Rien van den Berg

En als het kouder wordt 5

6

stook ik het haardvuur op met dit gedicht.

ndwinter

ndwinter

Combi-aanbiedingen: Paul Roescher is lager in prijs dan waar ook!

VIP-actie voor SPECTACULAIRE

nieuwbouwers A

Gaat ú nieuwbouwen?

ll inclusiv VIP arr angemeent voor nieuw bouwers Als VIP-ga

st

profiteert u van: • Gratis pa Gefeliciteerd met uw plannen! Want rker • Rode lope en r-ontvangst • Koffie / th met het VIP-arrangement van Paul ee • Gratis ocht met gebak endkrant • Geheel ve Roescher is dat een feest! rzorgde lunc h • Spectacu laire op maat vo aanbiedingen U profiteert niet alleen van Europa's or uw eigen nieuwbouw grootste keus voor keuken, bad, Maak een afspraak: 1. bel 055 360 1747 vloer en haard: dankzij de speciale 2. via de we bs www.paulro ite: escher.nl combi-aanbieding voor uw nieuw3. scan de QR-code en lin direct naar de juiste pa k bouwplan, is het nu nóg voorgina voor een af spraak deliger, en vooral makkelijker. Alles kan in één keer geregeld worden! Onze kok heeft alles al voorbereid op uw komst. Het zal u aan niets ontbreken! Laat u verrassen door ons VIP arrangement en plan direct het tijdstip wat ú uitkomt!

Topkwaliteit ke

uken

Mis het voordeel niet voor úw nieuwbouwplan!

Keuken

+

Deze combi-aanbieding geeft al een voorproefje van ons voorstel. Alles is echter volledig op uw afmetingen en budget aan te passen. Onze ontwerpers/adviseurs maken graag samen met u het plan.

badkamer

en.

lusief vijf apparat

Duitse kwaliteit inc

Keuken incl. 5 apparaten Badkamer 1995,- -/- 10% Wand- en vloertegels 1e 5 m2 wandtegels gratis

3700,1795,875,995,915,445,-

Haard 1105,- -/- 5% 35 m2 Laminaat 963,- -/- 5% Schuifdeurkast 495,- -/- 10%

+ + + + tegels

Heerlijk genieten van uw interieur? Lees de ervaringen op: www.paulroescher.nl/Klantreacties

Paul Roescher heeft Megastores in: Rijssen: (7463 PH) Plaagslagen 2, Tel. (0548) 540 340 Apeldoorn: (7317 AN) Vlijtseweg 196, Tel. (055) 360 1747

haard

vloer

Alles bij elkaar:

kast

8725,-

PAUL ROESCHER K E U K E N

•

B A D

•

V L O E R

•

Open: di. t ⁄m vrij. 9-18 uur (zat. -16.30 uur). Koopavond = do. Zon/feest dagen gesloten.

HET COMBI-VOORDEEL IS NIET VAN TOEPASSING OP BUDGET-ASSORTIMENT.

H A A R D

ndwinter

ndwinter

De puzzels, de spelregels, het wedstrijdadres en colofon Op deze pagina vindt u alle belangrijke informatie op een rij.

In dit tijdschrift vindt u elf puzzels. Daarvan zijn er vijf prijspuzzels. Het gaat om: 1. De Bijbelpuzzel voor ouders en kinderen p18: stuur de bijbelse spreuk in. 2. Japanse puzzel p19: stuur de oplossing in. 3. Winterbestendig p23: stuur de oplossing in. 4. De overlapper p49: stuur de wijze zin in. 5. Spreekwoordenpuzzel p65: stuur het spreekwoord in. Ook met de kleurplaten zijn prijzen te winnen. Het zijn bijzondere kleurplaten uit bijzondere kleurboeken, waarover u op pagina 47 bovendien meer kunt lezen. De kleurplaat voor volwassenen staat op pagina 43. Die voor de kinderen op pagina 44 en 45. In deze eerste ND Winter is bovendien een extra puzzeluitdaging voor de klassieke puzzelaar verwerkt: gewoon lekker puzzelen met puzzelstukjes. Her en der in dit tijdschrift vindt u vierkante puzzelstukjes die u kunt uitknippen. Het gevolg is wel dat er gaatjes gaan vallen, maar dat is helemaal niet erg. Daar wordt dit collector's item alleen maar leuker van. Samen vormen de vierkante stukjes een kunstwerk dat speciaal voor deze eerste ND Winter is gemaakt door kunstenares Petra Kwekkeboom. Op de achterpagina vindt u het raster waarin ze passen en daar liggen ook al een aantal stukjes voor u klaar. Wie gaat de uitdaging aan? Ook met deze puzzel is een prijs te winnen. Daarvoor mag u een kleurkopie maken van de achterkant van uw tijdschrift, maar u mag de achterkant er ook af scheuren en deze opsturen naar het genoemde wedstrijdadres. Succes!

spelregels, wedstrijdadres en colofon

SPELREGELS / Elke inzending is voorzien van een naam, voorletter(s), geslacht, adres, postcode, woonplaats en leeftijd. / Oplossingen mogen apart of gezamenlijk worden ingezonden, maar gebruik wel voor elke oplossing een apart vel papier of een aparte e-mail. / Vermeld het nummer van de prijspuzzel waaraan u meedoet steeds duidelijk op uw inzending. / De kinderkleurplaat mag u kopiëren - op A3 - maar dat geldt niet voor de kleurplaat voor volwassenen. Hierop is al een gedeelte in kleur aangegeven en het is juist de uitdaging daar mooi bij aan te sluiten. / De oplossingen kunnen schriftelijk of per e-mail worden ingezonden. / Het eindresultaat van de legpuzzel op de achterpagina mag u kopiëren (in kleur) en zo inzenden. Maar u mag de achterpagina ook afscheuren en opsturen. EXTRA EXEMPLAREN Voor 4 euro per stuk (inclusief verzendkosten) zijn extra exemplaren van ND Winter te bestellen via www.ndwinkel. nl/ndwinter2014 of via de bestelbon die regelmatig in het Nederlands Dagblad staat. WEDSTRIJDADRES Gebruik voor alle inzendingen uitsluitend het speciale wedstrijdadres: Jury ND Winter 2014 Nederlands Dagblad Postbus 208 3770 AE Barneveld E-mail: [email protected] COLOFON ND Winter is een speciale uitgave van het Nederlands Dagblad en verschijnt als bijlage van de krant. SAMENSTELLING EN REDACTIE Rien van den Berg, Monica van Bezooijen, Reiny de Fijter, Daniël Gillissen, Maurice Hoogendoorn, Sjirk Kuijper, Hilbrand Rozema, Dick Schinkelshoek, Aaldert van Soest, Rick Timmermans VORMGEVING EN ONTWERP Johanne de Heus ILLUSTRATIES EN COVER VOORZIJDE Marielle Schuurman ILLUSTRATIE COVER ACHTERZIJDE Petra Kwekkeboom FOTOGRAFIE Heidi de Gier, Dick Vos PUZZELS Elma van den Berg, Linda Bol, Annette Hildering - de Gelder, Irene Kooiman - de Gelder ORGANISATIE PRIJZEN Alie Folkers

9

10

ndwinter

De winter is een periode van inkeer, ZEGTïLOSOOFEN dichter Renée van Riessen. Maar hoe doe je dat en met welk doel? Een gesprek naar aanleiding van het gedicht Het donker van de tijd.

interview

ndwinter

Steeds luisteren naar je roeping ‘Winter’ zegt het getijdenboek, en schrijft me door het venster voor wat ik te doen heb in december: verbrand het tuinvuil dat half warm te rotten ligt onder de bladeren, en zoek de sleutel van het botenhuis. Bevrijd de ziel die als een boei in de stroom vastligt. Knip de ankerketting los. Sluit haar niet af voor wat gebeuren moet. Dagenlang zal ze zich in tijdloos donker - de dag is nu niet meer dan voortgezette schemer - overgeven

Bron: Renée van Riessen, Gevleugeld / ontvleugeld, Amsterdam 1996, p. 33.

aan bespiegelingen. Wat haar overkwam zal geopenbaard en leesbaar worden. Ten slotte zal ze trachten op te stijgen met de vogels die in V-formaties dagenlang al verleidelijk overvliegen.

TEKST AALD ERT VAN SO EST FOTO DICK VOS

11

12

interview

ndwinter

‘In november en december maken wij een reis het donker in. Je zou ook kunnen zeggen dat het licht weg reist. Dat roept een bepaald gevoel op. Tuinagenda’s schrijven voor wat in dat jaargetijde passend is om te doen. De bladeren zijn van de bomen gevallen, liggen in een hoek bij elkaar geveegd en moeten opgeruimd worden. De beelden uit de natuur resoneren met andere zaken, bijvoorbeeld met de rommel die in jezelf zit. Het is goed die twee aan elkaar te verbinden. Ze zeggen vaak: is het een chaos in je gedachten, ga dan je huis opruimen. Dan verdwijnt die rommel in je hoofd misschien ook. We bespreken nu een wintergedicht. Ooit heb ik een ander wintergedicht geschreven dat over de vrieskou ging, en hoe alles dan vast komt te zitten. Maar de ziel wil bevrijd zijn, en als het ware losgeknipt worden. Over dat verlangen gaat het hier ook. Een belangrijke zin in het gedicht is voor mij: ‘Sluit haar niet af voor wat gebeuren moet.’ In veel van mijn overdenkingen speelt ontvankelijkheid een rol. Laat de dingen toe zoals ze zijn, ook als dat verdriet geeft. En probeer ze leesbaar te maken, er iets van te begrijpen. De winter is een goede tijd daarvoor: een periode van inkeer. Inkeer en zelfonderzoek is in alle religies belangrijk. Ik heb wat dat betreft een goede wegwijzer gevonden in de katholieke traditie in de lijn van Ignatius van Loyola. Ignatius ontwikkelde in zijn Geestelijke Oefeningen een methode om te bidden en tot inkeer te komen met de Bijbel. Het gaf mij ook een nieuwe kijk op de protestantse manier van omgaan met de Bijbel: die is vaak wat rationeler, meer op kennis gericht. Neem het verhaal van de wijze en de dwaze maagden. Vroeger hoorde ik vaak in preken hele uiteenzettingen over wat voor soort olie of lampen de mensen in die tijd gebruikten. Ook heel interessant, maar je komt dan niet goed toe aan de vraag wat de tekst jou op dit moment te zeggen heeft, de innerlijke kant van de zaak. In de ignatiaanse methode zit het besef dat Bijbellezen een vorm is van toenadering tot God. Voorbereiding is nodig, niet zomaar het boek openslaan. Een tip die voor mij goed werkte was: ga eens vooraf vijf minuten in je stoel zitten, doe je ogen dicht en luister alleen naar de geluiden om je heen. Dat maakte mij al iets ontvankelijker, waardoor mijn omgang met de tekst van de dag minder rationeel werd.’ ‘Je kunt ook mediteren zonder teksten. Denk aan zenmeditatie of yoga, en dat doe ik soms ook, maar ik probeer te vermijden dat er in mijn leven twee gescheiden sporen ontstaan. Daarom probeer ik uiteindelijk de meditatie op Bijbelgedeelten te vervlechten met andere vormen van mediteren. Mediteren klinkt al gauw wat zweverig, maar mijn doel is niet om zo in hogere sferen te komen. Het gaat er mij juist om bij mezelf te komen op een manier die goed is voor mezelf en mijn omgeving. De laatste tijd ben ik erg bezig met het probleem van de haast en de snelheid. Alles gaat zo vreselijk snel, misschien ook doordat ik wat ouder word? Voor mijn werk reis ik veel, de ene keer naar Groningen, de andere keer naar Leiden of Amsterdam. Onderweg ontmoet ik mensen, en ook op mijn werk. Ik doe veel indrukken op en ben daarvan misschien meer dan een ander “onder de indruk”. Ik denk dat daar mijn drang naar mediteren en dichten over inkeer vandaan komt. Terugkomen bij jezelf en bij wat wezenlijk is. Het leuke is dat veel teksten uit het evangelie me ook proberen bij te brengen dat ik nu leef, en dat er in het voorbijgaande moment veel goeds te vinden is. Kijk naar de leliën, ze zaaien niet en maaien niet. Dat gaat ook over de vraag waar je rust, zekerheid en vertrouwen uiteindelijk op berusten en dat is goed om te bedenken in een tijd dat we zekerheid vooral van de overheid of verzekeringsmaatschappijen verwachten. Internet geeft aan ieders leven ook een enorme versnelling en verbreding. Het is een op reis gaan met de geest, dat je voortdurend KANAðEIDEN INJESTUDEERKAMER INDEKEUKEN TOTINDESLAAPKAMER

ndwinter

toe. Het eerste wat mensen doen als ze wakker worden is: Facebook checken. En het is ook het laatste dat ze ’s avonds doen. Is dat verkeerd? Ik weet het niet, ik denk wel dat je je bewust moet zijn van wat er dan gebeurt. Jonge mensen hebben hier al meer besef van dan ouderen, denk ik. De scheiding tussen de virtuele wereld en de wereld waarin je daadwerkelijk bent, is dun. "IJ)GNATIUSISROEPINGEENBELANGRIJKWOORD!ðEIDINGENVANALLERLEI soort roepen mij voortdurend weg bij wat ik eigenlijk moet doen. Wat moet ik dan doen? Dat kan niemand anders mij vertellen dan ikzelf. Daarom denk ik dat inkeer nodig is, en dat je je niet kunt laten drijven op de stroom van informatie die elke dag op je afkomt. Roeping veronderstelt dat je in staat bent te luisteren en daar is wat stilte voor nodig. Zelf probeer ik elke dag twintig minuten volgens de methode van Ignatius stil te zijn, tot inkeer te komen en God toe te laten in mijn leven. Die tijd van contemplatie is echt vrij. Dat is voor mij confronterend, want ik houd ervan om actief te zijn. Als ik stilzit, dan produceer ik niets. Ik maak geen tentamenvragen, ik kook geen maaltijd. Toch levert het veel op, want het zet mijn bestaan in een ander licht. Ik ga zo beter inzien dat het niet van mij afhangt. Dat geeft rust.’

‘De scheiding tussen de virtuele wereld en de wereld waar je daadwerkelijk bent, is dun.’

‘Advent is van oudsher een tijd van inkeer, boetedoening en onderscheiding. Het kerkelijk jaar sluit daarmee aan bij menselijke stemmingen. Het is goed dat de kerkelijke kalender anders is dan de burgerlijke kalender. In de kerk grijpen we in december al vooruit naar wat komen gaat. Met oudjaar kunnen we mooi zingen over uren, dagen, maanden en jaren die voorbijgaan, maar over die vergankelijkheid gaat het in de christelijke traditie niet. Het gaat over een licht in de duisternis, dat wij niet geschapen hebben. Het schijnt op een verrassende manier door die getijden van het gewone jaar heen. Dat licht is ook oordelend. Het laat zien waar het donker is in de samenleving of in je eigen leven. De lezingen van advent komen uit Jesaja en andere profeten. Profeten spraken het oordeel van God uit over wat fout ging in Israël, en stelden tegelijk het visioen present. Als Gods tijd aanbreekt, zitten we met z’n allen op een berg om te genieten van een goede, vette maaltijd (dat is nu misschien niet ieders ideaal, maar het staat er wel). Hoe ver is dat messiaanse rijk nog van hier? Licht maakt de duisternis zichtbaar. Dat geldt ook voor het gezelligheidslicht dat we met Kerst aansteken. Er zijn mensen die er niet bij kunnen zijn, omdat ze hun familie niet kunnen velen, omdat ze zijn gescheiden of om een andere reden. Het is goed om daarbij stil te staan: Kerst is voor veel mensen juist geen prettige tijd. Maar géén Kerst vieren, niet samen eten en het licht aansteken, dat is ook geen oplossing. Je kunt proberen feesten voor iedereen te organiseren, dat doet iemand uit onze kerk. Elk jaar is er op tweede kerstdag een groot feest achter zijn huis, met eten, liederen, vuurkorven. Iedereen die het leuk vindt is welkom. Ik denk dat het de bedoeling is dat we met deze feesten bij elkaar zijn en samen eten en drinken. In de Bijbel gaat het daar ook vaak over. Wij komen als familie met Kerst altijd bij elkaar bij ons thuis of bij een van mijn broers en zussen. We eten en drinken, houden toespraken en zingen liederen. We zijn een grote familie, er zijn altijd rond de dertig mensen aanwezig. Soms haakt er iemand aan die niet bij de familie hoort maar ook graag Kerst wil vieren. Een gestileerde maaltijd spreekt ons niet zo aan. De sfeer is altijd een beetje rommelig. Iedereen neemt ook zijn hond mee. Zijn er nog diners waar je urenlang op dezelfde plek zit? Ik kan het me niet voorstellen, niemand houdt ervan om vast te zitten. Ik wens iedereen zo’n rommelige Kerst toe.’

interview

13

14

dankbaarheid delen

ndwinter

Dankbaarheid Ann Voskamp begon een paar jaar geleden haar zegeningen te tellen, stelde een lijst van duizend blessings samen en schreef het boek Duizendmaal dank. Monica van Bezooijen vertelt hoe ze dankzij dat boek de dingen in een ander perspectief is gaan zien.

Het idee voor het koekjespakket hiernaast is afkomstig van Ann Voskamp. Zij woont samen met haar man en zes kinderen op een boerderij in Ontario en deelt via haar blog www.aholyexperience.com haar ervaringen in en om het huis en wat ze leert van God. Ze illustreert haar teksten met prachtige, verstilde foto’s die ze zelf maakt en geeft heel veel tips om je geloof in het gezin handen en voeten te geven in kleine, creatieve projecten, zoals het maken van een dankbaarheidsboom of een weggeefproject. Gegrepen door de mooie, poëtische teksten op Anns blog begon ik in haar boek, Duizendmaal dank, te lezen. Daarin beschrijft ze haar moeilijke, maar mooie strijd om dankzegging te beoefenen in alles. Een traumatische gebeurtenis uit haar jeugd had ervoor gezorgd dat ze leefde met gesloten handen, angstig. Maar toen ze werd uitgedaagd om haar zegeningen te gaan tellen en op te schrijven, opende ze haar handen en begon ze een nieuw leven van ontvangen. Ann heeft mijn ogen geopend voor de sleutelrol van dankbaarheid in het leven met Christus. Ik had me nooit zo gerealiseerd hoe belangrijk dit aspect is en hoe een veranderd perspectief alles om je heen in een ander licht zet. Alles is genade! Maar van een waarheid in mijn hart wordt dat nu meer en meer iets van mijn handen, iets tastbaars. Net als Ann probeer ik nu ook eucharisteo te beoefenen. In dit Griekse woord, dat Jezus zelf in het Lucasevangelie gebruikt als Hij de dankzegging uitspreekt over het brood, komen dankbaarheid, vreugde en genade samen. Dankbaarheid bleef voor mij – net als voor veel andere christenen – toch vaak iets algemeens. Je dankt voor de grote dingen,

je vat samen. En je dankt achteraf. Maar Ann heeft me geleerd om in te zoomen op het heel kleine, het banale haast. Om dankbaarheid te léven: Thanksgiving becomes thanksliving. Door een lijst bij te houden met dankpunten ga je zien dat het overal om je heen is. Het dwingt je ook om te focussen op het goede, op de Gever, in plaats van op wat mislukt, wat lelijk is. Zelf dank ik door de dag heen voor allerlei kleine dingen, van een stofzuiger die het doet tot een spinnenweb in de ochtenddauw. Ook schrijf ik regelmatig een paar punten op in een dankbaarheidsschrift. Op die manier leer ik om alles heel bewust te ontvangen. Het werkt ook vertragend in een leven dat toch al zo gehaast is. Dankbaarheid is voor mij echt een houvast geworden, al blijft het tegelijk ook een gevecht. Het gaat niet vanzelf en druist vaak in tegen mijn gevoel, als bijvoorbeeld de kinderen weer eens ruzie maken, de to-dolijstjes alleen maar langer worden, mijn werk me boven het hoofd groeit. Maar het begin, de bewustwording is er, en meer en meer wordt dat woord eucharisteo een soort anker in mijn leven. Ik merk dat het ook helpt als je jezelf door de dag heen steeds aan Gods woorden herinnert, door bijvoorbeeld kaartjes met Bijbelteksten op te hangen. En met het ontvangen komt ook het geven. In de Bijbel is dankbaarheid ook altijd iets van doorgeven, zoals Jezus die het brood breekt en uitdeelt. Water moet blijven stromen. Vandaar dus ook de uitdaging om op een creatieve manier de wereld om je heen te laten delen in jouw dankbaarheid. Want een geschenk blijft altijd een geschenk!

MONICA VAN BEZOOIJEN is getrouwd met Sander en moeder van Rebecca, Ezra en Micha. Ze heeft haar eigen redactiebureau Zoveel zinnen en vertaalt en redigeert teksten. Zo werkte ze onder andere mee aan Het mooiste uit Duizendmaal dank, een cadeauboekje met citaten uit Duizendmaal dank, en vertaalde ze de gespreksgids bij de dvd over Duizendmaal dank, die binnenkort verschijnt. Ook recenseert ze regelmatig literatuur in het Nederlands Dagblad.

ndwinter

delen

dankbaarheid delen 15

stap 1 Knip het envelopje uit en buig alle punten naar elkaar toe.

stap 3 Maak een koekje in de vorm van een hart en doe deze samen met de wens in het envelopje.

stap 2 Knip de wens uit.

stap 4 Maak iemand blij met het pakketje!

ik bid je vrede toe en licht

16

dankbaarheid delen

ik bid je vrede toe en licht

ndwinter

ndwinter SCHOONHOVEN

ZILVERSTAD

Rikkoert: van klok tot trouwring * Prijswijzigingen voorbehouden.

EINDEJA ARS klokkenshow Meer dan 1000 hangende en staande klokken tegen aantrekkelijke prijzen

Rikkoert Jewels & Watches

CTIE INRUIL A

Grote collectie exclusieve sieraden en horloges, o.a. Diamonde, Fjory, Frederique Constant, Lapponia, Longines, MeisterSinger, Ti Sento etc.

UW OUDE KLOK IS NU VEEL GELD WAARD!

Trendstore met o.a. Armani, Boccia, Diesel, DKNY, Esprit, Guess, GC, Mi Moneda, Pandora, Tommy Hilfiger, Trollbeads, Zinzi etc.

Klokkenreparatie in eigen atelier (gratis bij u gehaald en gebracht)

Haven 1-13

Burg. Roosstraat 22

Schoonhoven

Lekkerkerk

Tel. (0182) 38 26 51

Tel. (0180) 66 14 90 [email protected] www.rikkoert.nl

Unieke trouwringen galerie Meer dan 1000 ringen van bekende merken. Hierop ontvangt u 10% korting, m.u.v. Acredo.

Huismerk Rikkoert ringen ACTIE: Voordeligste trouwring GRATIS. Meer dan 330 modellen.

Voorbeeld: Setprijs incl. diamant € 1192,Voordeligste ring GRATIS. U betaalt € 641,-*

ONTWERP UW EIGEN RINGEN! GA NAAR: TROUWRINGDESIGNER.NL

Vrijdag koopavond. Gratis parkeren nabij het Schoonhovense veer.

UW NIE HA A YAM NOVA VI C L A O D U C TLIJ N R E PR BA A HEL SCHIK BE

18

puzzel

ndwinter

Bijbelpuzzel ouders & kinderen

Familierelaties zijn in de Bijbel heel belangrijk. We lezen van veel Bijbelse personen wie zijn/haar vader en soms ook wie zijn/haar moeder was. In de eerste kolom vindt u heel veel Bijbelse personen. Achter deze bijbelse personen kunt u invullen wie zijn of haar vader of moeder was. De vaders en moeders vindt u hieronder in alfabetische volgorde. De cijfers geven aan welke letter u van die vader - of moedernaam moet nemen om in de kolom achter de cijfers in te vullen. Als u alles goed hebt gedaan, leest u in de kolom achter de cijfers van boven naar beneden een Bijbelse spreuk die alles met familierelaties te maken heeft. De spelling van de namen is naar de NBV-vertaling van 2004. De ij bestaat uit twee letters, de i en de j.

PUZZEL DÉGÉ PUZZELS ILLUSTRATIE MARIELLE SC HUURMAN

Aäron / Abichaïl / Amittai / Amos / Amram / Asa / Beëri / Beor / Betuël / Buzi Chachalja / Chamor / Chilkia / David / Eli / Elimelech / Elkana / Eunike / Fanuël / Gideon / Haman / Hammedata / Hosea / Isaï / Jefunne / Jesaja / Joas / Job / Jochebed Jonatan / Jozef / Kis / Laban / Lea / Levi / Manasse / Manoach / Ner / Nun / Obed Petuël / Pinechas / Reüel / Saul / Sealtiël / Tamar / Terach / Zacharias / Zebedeüs

Timoteüs Jeremia Kaleb Jona Jozua Samuël Samma Rachel Aäron Sear-Jasub Nachor Pinechas Hanna Manasse Ezechiël Jemima Adalja Adonia Jesaja Lo-Ammi Zerach Abimelech Mirjam Bileam Sichem

5 4 2 3 3 3 4 5 8 2 3 1 3 3 4 1 5 3 3 2 5 1 3 3 5

Rebekka Gideon Michal Haman Zerubbabel Abner Josafat Jakobus Dina Saul Johannes Isaï Mefiboset Ichabod Simson Joël Ester Sippora Amon Nehemia Hosea Gerson Kiljon Abihu

3 2 3 6 2 3 2 5 2 1 6 1 2 3 4 1 5 3 3 7 3 3 1 5

japanse puzzel 19

ndwinter **** DEN BERG PUZZEL ELMA VAN LLE SCHUURMAN ILLUSTRATIE MARIE

De puzzel is op te lossen door logisch te redeneren, hierbij een paar hints om het zoeken/puzzelen wat te vereenvoudigen:

Japanse puzzel

/ let op de bovenste 1 in het rijtje 7, 1, 3, 2, 2, 1 en dan van onder naar boven bekijken, de 7 komt dan gedeeltelijk in beeld. / als je in het rijtje van 1, 2, 1, 2, 9, 1, 1 de bovenste 1 en of 2 invult, kun je door de bovenste 7's de 8 niet doen, van de 8, 2,2,2,1, de bovenste 1 uit het rijtje 1, 2, 1, 2, 9, 1, 1 kan pas op de zesde plek zitten. / van links naar rechts de 1, 4, 1, 3, zodat je weet waar de 2 komt van de 6,2,2,2,1 van boven naar beneden.

1 1 1 3 7 7 7 7 7 11 2

2

2

2

1

2

3

1

1

1

1

3

1

2

1

1

3

1

1

2

9

3

1

12

1

2

2

2

2

1

1

2

2

2

3

4

4

1

3

2

5

2

1

4

1

2

1

3

1

1

2

2

2

2

1

9

2

22 1 23

1

1

6

1

1

7

1

2

4

2

1

2

1

1

1

8

1

1

6

6

7

8

1

3

1

2

1

1

1

1

1

5

2

3

2

2

2

3

4

2

2

1

2

1

2

1

9

2

2

2

2

3

2

2

2

2

9

2

2

1

2

2

2

3

1

1

1

1

3

2

2

2

2

2

2

2

3

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

ndwinter

PUZZEL MEE

"+4&+

K

A

A

G

N

A

G

E

O

T

N

D

A

D

N

E

R

E

G

N

O

J

E

G

N

I

D

I

E

L

P

O

S

P

N

L

S

E

W

E

R

K

E

N

A

I

E

S

D

H

E

G

A

T

S

C

Z

O

A

E

I

D

U

T

S

L

I

J

T

P

O

O

H

N

A

W

A

D

I

S

N

M

A

M

G

I

T

S

N

W

L

A

R

D

O

O

F

L

G

A

F

O

A

A

P

E

O

R

E

B

H

A

R

E

V

E

G

K

R

E

W

LIGHT FOR THE WORLD AANPASSING AFWIJZING ARMOEDE BEROEP BLINDHEID DOOF HANDICAP JONGEREN KANS OPLEIDING ROLSTOEL STAGE STIGMA STUDIE TOEGANG WANHOOP WERKEN WERKGEVER

maakt beroepsopleidingen in Afrika toegankelijk voor jongeren met een handicap.

IK KAN

4BOHBK

DOE MEE EN MAAK KANS OP HET BOEK OVER HENRY WANYOIKE Zoek de woorden en streep ze door. De overgebleven letters vormen de oplossing van de puzzel. Onder de goede oplossingen worden vijf boeken verloot over het leven van Henry Wanyoike; de snelste blinde

5X

marathonloper ter wereld.

Stuur uiterlijk vrijdag 9 januari 2015 uw oplossing in via www.lightfortheworld.nl/puzzel.

*B BO T BQB K I DE QCL OQE BT LO IA_K $> K >> O TT T_IF

U kunt uw oplossing ook per post opsturen naar LIGHT FOR THE WORLD, Postbus 672, 3900 AR Veenendaal. Vermeld daarbij ook duidelijk uw naam en adres.

voor bestrijding van vermijdbare blindheid

IBAN NL10 INGB 0000 0001 31

voor inclusie van mensen met een handicap

www.lightfortheworld.nl

Maakt

'ĞĞŶĨŝũŶĞƌĞƉůĞŬǀŽŽƌŚĞƚŵĂŬĞŶǀĂŶĚĞ ǁŝŶƚĞƌƉƵǌǌĞů͊

hoogtepunten compleet!

bruiloft | culinair | Oud-Hollandse spelen | catering | lekker eten outdoor activiteiten | verjaardag | zakelijk | receptie

ĞƌǀĂĂƌƐĐŚĂƉĞŶůĞƌĞŶĨĂƵƚĞƵŝůƐ͊ 'ĞĚĞŐĞŶǀĂŬŵĂŶƐĐŚĂƉĞŶĞĞŶĐŽŵĨŽƌƚĂďĞůĞǌŝƚ w w w. p i n et a . nl | N u n s p e e t | T ( 0 34 1 ) 2 6 0 0 2 6 Ook verhuur van luxe bungalows voor 2-8 personen. Kijk op www.stolpenheim.nl of bel (0341) 27 47 27.

ŝŶƐĚĂŐƚͬŵǀƌŝũĚĂŐϬϵ͘ϯϬʹϭϳ͘ϯϬĂƚĞƌĚĂŐϬϵ͘ϯϬʹϭϳ͘ϬϬ 'ƌĂƚŝƐďĞǌŽƌŐŝŶŐŝŶŚĞĞůEĞĚĞƌůĂŶĚ

ŽƌƉƐƐƚƌĂĂƚϭ'ĂƌĚĞƌĞŶǁǁǁ͘ŽŶĚĞƌĚĞůŝŶĚĞďŽŽŵ͘Ŷů

prijzengalerij 21

ndwinter

2x De hemel verandert alles Todd en Sonja Burpo

2 x dvd Nederland van boven seizoen 1 en 2 Kijk vanuit vogelperspectief met behulp van helikopters, paragliders, ballonnen en vliegers naar de ritmes en patronen van Nederland.

2x Bid Luister Leef onderweg Rick Timmermans en Heleen Dekens

Eet ze Janneke Burger

2x Ruben en Claudia Martine Jonker

De Olijke Tweeling op het familiefeest Arja Peters

3x De Lynx Rechts Peter van Dijk en Linda van den Born

Chess DL Heerco Walinga

BLUT!

Blut Hans Mijnders

Hans Mijnders

Vrijkaarten voor een dagje Slagharen

Groots!

3x In het licht Sela

Thuis DIY KEUKEN MAKE-OVER

Thuis

DE HERFST VAN JE GELOOF

XXXXXXX MMM! STOOFSCHOTELS! VINTAGE KAPSELS KAMPEREN IN DE WINTER CREATIEVE KEUKENS

Thuis

De nieuwe kerst-cd en kerstconcerten van Sela staan in het licht van de grote verandering die de komst van Gods Zoon naar deze aarde teweeg heeft gebracht. Vier het feest van Kerst met nieuwe liederen. www. sela.nl

3x Straks, als ik geen pijn meer doe Matthijn Buwalda

De nieuwe cd van Matthijn Buwalda bevat zeven nieuwe liedjes over het leven met God. Een prachtige, muzikale reis die in het voorjaar van 2015 verder gaat in diverse theaters (www.truetickets.nl/matthijn).

SCHRIJFWEDSTRIJD PIMP JE CARAVAN DIY

Do it yourselfs, verdiepende artikelen, leuke reportages, craftprojecten en doetips voor thuis in een retro design, het thuis-gevoel-magazine.

Parker-pen cd Janine dvd Scherp gezien 3 Diverse dvd's Vogels tekenen, krabbelen en kleuren en prentenboek De Gouden kooi Carll Cneut

Kleur Alles Joelle Jolivet

ndwinter

Problemen met Gokken?

n? rugs?

Eten?

Alcohol?

"NFSTGPPSUt)PVUFOt#FFLCFSHFO %PSESFDIUt3PUUFSEBN

www.dehoop.org

IK BEN EEN OLDEMEYER De mooiste weken van het jaar beginnen op Camping de Oldemeyer

Meer info over de camping of groepsaccommodatie tot 90 personen: www.oldemeyer.nl of bel 0523-262805

O L D E M E Y E R

Puzzel: Hoeveel woorden van minimaal 3 letters kun jij maken van deze 9 letters? Spelregel: de letters moeten elkaar raken. Horizontaal, verticaal en diagonaal. Letters mogen maar één keer gebruikt worden. Stuur je woorden naar Camping de Oldemeyer. De winnaar met de meeste woorden ontvangt een Oldemeyer t-shirt (vergeet je adres en maat, S, M, L, XL, XXL niet)

logigram 23

ndwinter

Winterbestendig ERG ** N DEN B ELMA VA UURMAN S E PUZZEL LL CH IE MARIE T A R T S ILLU

Hoe bereid je je voor op de winter? Op de redactie leek het een goed plan om eens onderzoek te doen naar hoe hun lievelingsdier dit oppakt. Weet u de redacteur bij de dieren te vinden, hun informatiebron en het aantal artikelen dat zij erover konden schrijven?

/ 1 Pieter Papier heeft meer artikelen geschreven dan Berend Bron, maar minder dan Peter Pen / 2 De Huski wordt geliefd door iemand zonder P in de naam; dit in tegenstelling tot de Poolvos / 3 De informatie voor de 5 artikelen over de ijsbeer kwam niet van een of beide Polen / 4 De Buren gaven informatie over de Huski, terwijl Peter Pen de Noordpool bezocht / 5 Simon Schrijver schreef 3 artikelen, maar niet op de Zuidpool, waar over de Pinguïn geschreven werd / 6 Over de Huski werd 1 artikel geschreven

Piet Print

re da c

te u

r

Simon Schrijver Peter Pen Berend Bron Pieter Papier

aa nt al ar tik el en

1 2 3 4 5

in fo rm at ie br on

Buren Dierentuin

Noord- en Zuidpool Noordpool Zuidpool

aantal artikelen

Zuidpool

Noordpool

Noord- en Zuidpool

Dierentuin

Buren

Poolvos

informatiebron

Pinguïn

Noodse Stern

IJsbeer

Huski

lievelingsdier

1

2

3

4

5

ndwinter

Stichting F u n d a m e n t werkt voor christenen in Oost-Europa -

opleiding predikanten vorming ouderlingen steun evangelisatiewerk versterking onderwijs

informatie: - www.stichting-fundament.nl - elk kwartaal een Nieuwsbrief

Postbus 499, 8000 AL Zwolle E-mail: [email protected] | twitter: @st_Fundament bankrekening NL72 INGB 0003 975 627, t.n.v. Stichting Fundament, Zwolle

Bezoek onze vernieuwde website!

Gellegen n in heet Vechtd d al -

Zeer nette en goed onderhouden camping Verwarmd zwembad Veel veldjes met speelattributen voor de caravan/tent Professionele recreatiemedewerkers Recreatieprogramma voor jong en oud Ruime plaatsen (150m², stroomaansluiting van 4 -16 ampère, CAI, eigen watertap) Privé saintair mogelijk Kindvriendelijk Ook Scherpe prijzen verhuur stacaravans Gelegen in bosrijke omgeving en chalets Eigen sfeer

www.deklimberg.nl 0523 - 261955, Hardenberg

ndwinter

'HFKULVWHOLMNHFDPSLQJ LQ=XLG)UDQNULMN

&DPSLQJOLJWWXVVHQGHKHXYHOV YDQGH&RUUH]H .DPSHHUSODDWVHQPHWVFKLWWHUHQG XLW]LFKWRYHUGHYDOOHL

5 LMNHIDXQDHQIORUDURQGRP GHFDPSLQJ +HHUOLMNWHUUDVPHWSUDFKWLJXLW]LFKW 0RGHUQ]ZHPEDG 7HKXXUDYRQWXXUOLMNH6DIDULWHQW 3LSRZDJHQRI*LWH 5LYLHUWMHZDDUGHNLQGHUHQKHHUOLMN NXQQHQVSHWWHUHQ 'LYHUVHDFWLYLWHLWHQPHWHHQ FKULVWHOLMNNDUDNWHU

8

5(6(59((51

ZZZODERQQHVRXUFHQO

26

generatieportretten

ndwinter

Kerst op De Hoop De winter. Tijd van familiebezoek. Kerst en Oud en Nieuw brengen generaties samen. Dan zie je de vertrouwde trekken weer. Wat erf je, en wat geef je door? De familie De Vos uit Lekkerkerk en Krimpen aan de Lek woont al generaties aan de wijde rivier, waar ‘de roep van het water tot in alle gewesten / wordt gevreesd en gehoord’. Overgrootvader begon er als boer. De drang om buitendijkse eilanden in de Lek tegen het wassende water te beschermen, gaf hij door. Hij kreeg zeven zonen en drie dochters. Ze werden allemaal boer of trouwden er een. Opa Adrie, 87, staat elke morgen vroeg naast zijn bed. Keiharde werker. Zoals elke De Vos. Ook hij vocht tegen het water, in 1953, tijdens de Watersnood. De dieren moesten uit het ijskoude water worden gered. Geen kip verdronk. Bij de Vossen zijn ze 'gevoelig', of 'nuchter'. Aanpakken, iets neerzetten. Dat is de familietrek. Op de vraag: wat nam je over van je vader, zou een De Vos droog kunnen zeggen: ‘De boerderij.’ Wat er zo bijzonder aan is, generaties samen boeren op vooroudergrond, groenten uit eigen tuin, kaasmaken en spinnen van eigen wol – dat zie je van buitenaf. Drie broers van opa Adrie emigreerden. Maar aan de Lek komen ook deze winter weer veel Vossen bijeen. Kerst vieren ze altijd samen, met z’n veertigen rond het kampvuur, in de blokhut op riviereiland De Hoop. Hecht, hardwerkend. Nog altijd in gevecht met de rivier waaraan men leeft. Ieder jaar maken ze een foto. Hiernaast een kleine verzameling.

Kerst 2008

ndwinter

Kerst 2009

Kerst 2011

generatieportretten 27

Kerst 2013

28

generatieportretten

ndwinter

Annie de Vos (84) ‘Ik ben nu bijna 84. Mijn man Adrie is nu 87. Hij werkt nog elke dag, van ’s morgens vijf uur af. Hij kan niet anders. Hij zou ziek worden als hij een dag niet hard zou werken. Zijn eigen vader was arm, en werkte als daggelder. Die man moest al als 8-jarig kind het land op, zo ging dat. Mijn man is een echte eilandenman. Hij knokte zijn leven lang om hier al die landjes droog te krijgen. We hebben jarenlang in de Sophiapolder gewerkt bij Hendrik-Ido-Ambacht. Dat is nu onteigend als overstroom- en getijdengebied omdat de waterspiegel stijgt. Vroeger was daar meer natuur dan nu, het leefde van de vogels. Nu werkt mijn man aan De Hoop, ook zo’n buitendijks eilandje. De schepen worden groter, de golven hoger. De uiterwaarden worden gewoon weggezogen. De jongere generatie neemt het van ons over. Wat ze geërfd hebben, moeten ze maar goed beheren. Mijn man zal zelf niet gauw zeggen: ‘Dat heb je goed gedaan, jongen.’ Maar stilletjes is hij er wel ‘groos’ op hoor, hoe z’n kinderen en kleinkinderen het doen. Wij zijn niet zulke praters. Ik kan zelf ook moeilijk over het geloof praten. Dat beleef ik meer voor m’n eigen.

Alle boeren aan de Lekdijk zijn ermee opgehouden, op drie na. Van de boeren die gingen, kochten wij het land. Maar te veel boerenzonen te dicht op elkaar, dat lukt niet. Onze zoon Ad verhuisde daarom naar Zeeuws-Vlaanderen en begon daar een grote melkveehouderij en kaasmakerij, met een boerenwinkel. Ik dacht eerst dat er geen kip zou komen. Maar het loopt heel goed. De jonge generatie werkt heel anders. Alles kost nu zo veel. Ze gunnen zichzelf ook meer. Maar of het nou zoveel makkelijker is als vroeger? Het gaat niet vanzelf, dat zie ik wel. Vroeger kwam je er met een

paard en wagen, een schop en een riek. Nu is er groot geschut nodig. Ik wil echt nog niet verhuizen van de oude boerderij af. Dan vereenzaam ik! Heel lang nog hielp ik zelf mee met koeien melken en stallen schonen. Nu melkt de vrouw van mijn kleinzoon Adrie mee, dus nu is er een ander op de plecht. Ze redden zich wel. Ik loop nog altijd graag even achterom, om verse melk te halen. Je komt altijd van alles tegen. Maar je moet ze niet van ‘t werk afhouden.’

ndwinter


Levske Blonk (11) dochter van Ina, die de jongste dochter is van Adrie en Annie de Vos.

‘Ik ben Levske en ik woon met mijn ouders Ronald en Ina, een oudere zus en een jonger broertje en zusje in Lienden. We komen best vaak bij mijn opa en oma op de boerderij. Ik vind het altijd leuk om naar hen toe te gaan. Het is daar knus. De plafonds van de boerderij zijn heel hoog. Het lijkt er een beetje op vroeger. Mijn moeder heeft altijd allerlei lijstjes met dingen die er moeten gebeuren, maar mijn oma doet gewoon wat komt. Het is er altijd relaxed. Opa gaat heel vroeg uit bed, alle dagen. Tussen de middag doet hij een dutje en dan gaat hij weer verder. Oma zorgt dat het eten klaar is en ze zorgt voor iedereen. Ik ben eigenlijk jaloers op mijn moeder dat ze op de boerderij heeft gewoond en daar is opgegroeid. Dat zou ik ook wel willen.

Ik geniet van de vrijheid als ik bij mijn opa en oma ben. Het is soms lekker als je even ergens anders bent dan thuis. Daar ben ik altijd al. Als ik op de boerderij ben, ga ik naar achteren, meestal naar de melkput. Ik help dan met uiers schoonmaken of de koeien in en uit de melkput jagen. Met opa dam ik af en toe of ik zit bij hem op de trekker. Met mijn oma maak ik puzzeltjes. Bij opa en oma had ik altijd een bed waar ik lekker in kon slapen. Helaas heb ik net ontdekt dat het bed is ingestort. Het was al heel oud want opa en oma lagen erin toen ze net waren getrouwd. In de zomer gaan we vaak met de vouwwagen logeren op het eilandje bij de boerderij. Daar in de buurt wonen ook mijn

ome Daan en tante Hannie. De familie komt koffiedrinken en soms maken we een kampvuur. Mijn moeder zegt dat ik op tante Hannie lijk, maar dat vind ik zelf niet zo. Ik vind dat ik een lieve en gezellige familie heb. Ik zou niet zonder mijn opa en oma kunnen. Ze zorgen altijd goed voor ons. Als we er met de vouwwagen logeren, komt oma onze afwas ophalen. Dan hoeven wij dat niet te doen. Ze vindt het fijn als ze iets kan doen waardoor het voor ons makkelijker wordt. Ik zit nu in groep acht. Ik houd van knutselen, in de keuken staan, geschiedenis en van dingen maken. Van hout of zo. Later wil ik sowieso moeder worden. Verder weet ik het nog niet.’

ndwinter

3X]]HOPHHYRRU:HUHOG2XGHUV HQPDDNNDQVRSPRRLHSULM]HQ 9 7 1 8 4 4 8 5 2 4 4 7 9 2 3 6 1 8 2 1 4 8 9

4 2 9 1 5 1 6 7 4 6 9 7 1

De vier cijfers in de gekleurde vakjes vormen de oplossing.

WereldOuders geeft structurele hulp aan thuisloze kinderen in negen landen in Latijns-Amerika. De kinderen worden opgenomen in familiehuizen waar ze liefde, aandacht en verzorging, scholing en een (beroeps)opleiding krijgen. Jongeren blijven aan het familiehuis verbonden totdat het zelfstandige volwassenen zijn.

2SORVVLQJ:HUHOG2XGHUV6XGRNX

Naam:..................................................................................................m/v Straat:.......................................................................................................... Postcode:.................................................................................................... Woonplaats:............................................................................................... Telefoonnummer:.................................................................................... E-mail:.........................................................................................................

:HUHOG2XGHUV

Prins Bernhardstraat 10 1211 GK Hilversum tel: 035-6264578 [email protected] www.wereldouders.nl IBAN: NL60INGB0000001171

Ik word graag op de hoogte gehouden van het werk van WereldOuders. Stuur mij alstublieft: de gedrukte/digitale nieuwsbrief van WereldOuders (RPFLUNHOMHNHX]H). Stuur deze coupon YyyUMDQXDUL naar WereldOuders, Prins Bernhardstraat 10, 1211 GK Hilversum of stuur je adresgegevens en de oplossing naar [email protected].

ndwinter

BEREID MET

VERSE VOLLE

MELK

Puzzel mee met Dickninghe

5 : / 5 % 5 /7 9 85 6/ ) (5 = '

Los de rebus op en maak kans op twee overnachtingen in B&B de Molenstee in mooi Staphorst nabij het rustieke landgoed Dickninge.

* U kunt uw oplossing inzenden op www.heerlijkroomijs.nl Puzzelactie geldig t/m 30-01-2015. Voorwaarden actie kunt u lezen op www.heerlijkroomijs.nl

© Medair/Stella Chetham

ndwinter

ik wil

SLAPEN, ik ben MOE Ik ben Hiba. Samen met mij hebben duizenden Syrische en Iraakse kinderen geen veilige en warme plek om deze winter te overleven. Want het wordt koud. Heel koud. Help ons nu. Voor € 20,- geeft u ons een deken, matras en een kussen. Bescherm een kind. Geef een nieuwe dag.

Geef op IBAN 2091 | medair.org

Stroopwafelactie!

'pGHDOHUYRRUKHWNODVVLHNHRUJHO

&RQWHQW &HOHVWH

A

’S

S

K!

F EL O P WA OE

D

S I RO

K

M AR K

S U

M AR K S& U

ANDERE

& M AR

De lekkerste manier om geld in te zamelen Geld inzamelen voor een goed doel of eigen verenigingskas? Organiseer een stroopwafelactie. Met de stroopwafels van Markus & Markus natuurlijk! Met onze verse stroopwafels zit iedereen gebakken: koper, verkoper én penningmeester! Informeer naar de mogelijkheden.

1XDDQWUHNNHOLMNHQDMDDUV DDQELHGLQJHQRSDOOH QLHXZHHQJHEUXLNWHRUJHOV -RKDQQXV 2SXV

www.stroopwafelbakkerij.nl

Dé bakkers van ambachtelijke stroopwafels Markus & Markus Stroopwafels bv | Waddinxveen | (0182) 61 88 24

6GH:LW =Q

0DGHOLHIVWUDDW1LHXZ9HQQHS ±ZZZVGHZLWQO

ndwinter

WOORDZOEKER ADIEU GOD BLAUW BLOED CHRISTEN CRYPTO DEBUUT DEKIST DIT IS DE DAG DOORN DOPEN DRIEKWART EENRUIT ETENSBAK FAMILIEDINER GELOVEN GIPSY GODLIEVEND IJSREVUE INBLAZEN INKTZWAM JORAM KAAT KERST KOEK EN EI MARSBEVEL MEITAK METTERDAAD MIJNARBEID MINIMALIST NIEUWS OMROEP OORLAM PASSION PINDA SCHUB TENNISNET TRANSFUSIE VISIE VULPEN WEKKER

De oplossing kunt u met uw naam en adresgegevens insturen via www.eo-acties.nl/prijspuzzel Doe dit vóór woensdag 21 januari 2015 en maak kans op een mooi EO-pakket!

© Sanders puzzelboeken, Vaassen

Onderstaande woorden zijn in alle mogelijke richtingen in het diagram verborgen. De letters mogen meer dan eenmaal gebruikt worden. De overgebleven letters vormen de oplossing.

ndwinter

De Kle ine Belti es rust, ruimte en gezelligheid! sĂŬĂŶƟĞƉĂƌŬ͞Ğ<ůĞŝŶĞĞůƟĞƐ͕͟ĞĞŶŐĞǌĞůůŝŐĨĂŵŝůŝĞƉĂƌŬŵĞƚĞĞŶĐŚƌŝƐƚĞůŝũŬĞŝĚĞŶƟƚĞŝƚĞŶ ĞĞŶƵŶŝĞŬĞƐĨĞĞƌ͘,ĞƚƉĂƌŬŝƐŐĞůĞŐĞŶŝŶŚĞƚŵŽŽŝĞKǀĞƌŝũƐƐĞůƐĞsĞĐŚƚĚĂů͕ďĞŬĞŶĚŵĞƚǌ͛ŶǀĞůĞ ĮĞƚƐͲĞŶǁĂŶĚĞůƉĂĚĞŶ͘/ŶϮϬϭϰŝƐŽŶƐƉĂƌŬƵŝƚŐĞďƌĞŝĚŵĞƚĞĞŶƉƌĂĐŚƟŐŽǀĞƌĚĞŬƚǌǁĞŵďĂĚ ĞŶŐĞǌĞůůŝŐĞŚŽƌĞĐĂǀŽŽƌǌŝĞŶŝŶŐĞŶ͘dŝũĚĞŶƐĚĞƐĐŚŽŽůǀĂŬĂŶƟĞƐŽƌŐĂŶŝƐĞĞƌƚŚĞƚƌĞĐƌĞĂƟĞƚĞĂŵ ĂĐƟǀŝƚĞŝƚĞŶǀŽŽƌũŽŶŐĞŶŽƵĚ͘ĞϱϱнǁĞŬĞŶĚŝĞǁĞĂůƟũĚŝŶŚĞƚǀŽŽƌͲĞŶŶĂƐĞŝǌŽĞŶ ŽƌŐĂŶŝƐĞƌĞŶǌŝũŶĂůũĂƌĞŶĞĞŶŐƌŽŽƚƐƵĐĐĞƐ͘dŝũĚĞŶƐĚĞǌĞǁĞŬĞŶŝƐŽŶƐƉĂƌŬĚĞ ŝĚĞĂůĞƉůĞŬǀŽŽƌĚĞϱϱƉůƵƐƐĞƌƐĞŶĚĞũŽŶŐĞŐĞǌŝŶŶĞŶ͘ <ŝũŬŽƉǁǁǁ͘ŬůĞŝŶĞďĞůƟĞƐ͘ŶůǀŽŽƌĚĞŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ͊

:;(*(9(=(5:*/(3,;:2(47,9,5)<5.(36>:-(4030,/<0A,5

RHEEZERWEG 79 HARDENBERG TEL. 0523-26 13 03 WWW.KLEINEBELTIES.NL

woordzoeker 35

ndwinter

Woordzoeker ** PUZZEL ELMA VAN DEN BERG ILLUSTRATIE MARIE LLE SCHUURMAN

De woorden die u onder aan de pagina ziet staan, zullen we in deze periode wel vaker horen. Kunt u ze allemaal vinden in de letterbrij hieronder? De overgebleven letters geven van links naar rechts gelezen een zin, weet u welke?

S

S

I

N

E

D

J

I

N

S

E

B

A

B

Y

V

T

K

T

C

D

E

S

H

T

E

R

A

Z

A

N

B

A

O

E

E

E

I

H

E

T

E

D

E

I

L

D

O

E

I

F

L

B

I

R

E

M

A

B

P

D

O

K

U

O

T

R

F

Z

K

A

Z

O

K

N

M

P

R

Y

O

O

Z

H

A

E

D

A

S

S

E

N

I

E

G

E

E

O

G

R

L

M

R

E

S

C

T

I

R

A

N

Z

H

E

R

N

C

E

E

H

K

E

H

H

E

L

E

C

D

J

A

E

L

M

H

P

S

H

R

R

V

A

L

E

D

H

G

I

I

A

I

E

A

E

A

R

I

O

P

R

L

R

N

T

N

W

N

N

M

L

N

N

I

F

B

Z

R

I

I

A

O

V

I

F

E

N

M

N

I

M

T

N

B

A

I

A

N

A

W

E

T

E

K

A

A

L

J

G

A

H

E

N

E

S

G

D

E

R

S

Z

E

H

N

R

E

I

E

A

T

G

S

I

S

S

O

B

O

O

O

E

U

L

E

P

T

G

G

D

T

M

A

M

A

L

O

J

D

E

E

T

N

D

M

S

E

D

E

E

I

A

E

I

R

I

E

E

L

S

U

W

A

E

E

E

R

O

S

N

L

J

T

S

R

O

V

E

D

E

R

V

T

O

S

N

S

J

I

F

R

D

S

V

O

E

D

E

R

B

A

K

W

T

E

U

L

R

E

U

K

O

F

F

E

R

A

L

T

A

A

R

M

D

A

N

V

R

I

E

N

D

R

E

S

S

O

L

R

E

V

A

G

Baby / Besnijdenis / Bethlehem / Doeken / Egypte / Elisabet / Engelen / Feest / Galilea / Goud / Hanna / Heilige Geest / Herders / Herodes / Immanuël / Johannes / Jozef / Juda / Keizer / Kind / Kribbe / Lied / Maagd / Maria / Messias / Mirre / Nachtverblijf / Nazareth / Nazoreeër / Offer /Priesters / Raadsman / Reukofferaltaar / Schapen / Schriftgeleerden / Simeon / Stal / Ster / Tempel / Timmerman / Vader / Verlosser / Vertroosting / Voederbak / Volkstelling / Vredevorst / Vriend / Wierook / Wijzen / Woestijn / Wonder / Zacharias / Zoon

ndwinter

50% KORTING

Uw veiligheid maken wij bereikbaar

OP WINTERBANDEN

BEL VOOR EEN AFSPRAAK 0318 52 96 52 • TOPMERKEN • SNELLE SERVICE • OPSLAG BANDEN

GALILEÏSTRAAT 46

•

3902 HR VEENENDAAL

•

BEZOEK ONZE WEBSITE: WWW.AUTODEGROOT.NL

Winterpuzzel Hulp Oost-Europa

Ieder jaar zijn de wintermaanden voor velen in Oost-Europa een moeilijke periode. De stookkosten stijgen. Het voedsel wordt Puzzel mee en win! Vind de woorden, streep ze door. Als u alles duurder. Via plaatselijke hebt gevonden, verschijnt er een zin. Vul deze zin in en stuur gemeenten helpt Inzenders het antwoord via de mail naar [email protected]. Uit maken k Stichting Hulp a n s op alle goede inzendingen worden vijf prijswinnaars gekozen. een energ Oost-Europa mensen ie b e s p aZij ontvangen een energiebesparingspakket. ringspak die zonder hulp met ket. grote moeite de winteractie energie liefde steunen warmte maanden doorkomen. bijbel hulp oosteuropa stoken winterhulp donatie

A W R E L W P L U H

kosten

C P M I E A L K L I

Antwoord:

T A O G Z R U O E N

puzzel

I D Z R Z M H S S B

____

E S O E U T R T D I

__

voedsel

D T R N P E E E E J

F O G E A U T N O B

zorgen

E K E D N T N S V E

I E N E W N I E O L

L N N E I T W E R O

______ __

Helpt u mee om het werk van Hulp Oost-Europa mogelijk te maken? Rekening: NL84 INGB 0000 0088 87 t.n.v Stichting Hulp Oost-Europa te Barneveld o.v.v. ‘Wintergift’. Of doneer online op: www.hulpoosteuropa.nl

zweedse puzzel en cryptogram

ndwinter

Zweedse puzzel PUZZEL DÉGÉPUZZELS ILLUSTRATIE MARIELLE SCHUURMAN

TAFEL "

UITROEP "

SCHONE

ACHTTAL

STRAKS

"

GENIE

LAND

OMROEP

DEEL V.E. AUTO NAAM

SLECHTE VENT

PLAATS IN OV.

"

VLEES- " PEN

NA- GERECHT VOGEL

DEEL V.E. KOE

TAMELIJK

WATERMASSA

STUK

AMERIKA

"

GEKRAAI

ROYAAL

"

KLUIT

IN

SPIJTIG

DOPING

SCHILDER

RONDWEG

SCHURK

BOT

WEG

WAK

MUITER

VEEG

TEVENS

BIJVAL

WERKTUIG

ZWAAR

VUUR

Cryptogram 1

2

3

4

7

8

9

10

11

12

5

13

6

14

15

HORIZONTAAL

7 9 10 11 13 16 17 18 20 21 23

VERTICAAL

16

17

1 2 3 4 5

18 19 20

23

aantrekkelijke plakker (15) geef die ijspret anders nog even uitstel (6) altijd in de file met dit voertuig (7) nadert zonder goed (5) dat zing je bij een kamp (9) kletsende kijkers, da's helder (9,4) fabrieken (9) slechte raadgever (5) traag trekkend (7) dat biedt kansen (6) iemand die landen inspecteert? (15)

21

22

6 8 12 14 15 19 20 22

zangers zonder haar (10) barst mooi (4) start bij de winterstop (5) op afstand ontvangen (9) na die griezelige sinten zetten we de bloemetjes buiten (10) vogel en jongen (4) stuurt zeerovers en is illegaal (13) decemberpartij of ballenbal (10) meet de slotlijn (10) we gaan op rolletjes (9) moe(dig) (5) genre met allure (4) hoofdkeuring (4)

37

ndwinter

Één vonkje is genoeg om een vuur te ontsteken. Ook jouw vonk! Deel je geloof, hier in Nederland en ver weg. Samen zijn we Gods wereldwijde kerk en mogen we Zijn liefde en levensreddende boodschap doorgeven. In woorden én daden. Doe je mee?

LOS DE PUZZEL OP EN WIN EEN FAIR TRADE PAKKET! Streep de woorden weg en ontdek de oplossing.

G

M

I

D

J

I

W

D

L

E

R

E

W

G

G

N

S

O

N

D

E

R

W

I

J

S

E

N

S

R

I

M

I

S

S

I

O

N

A

I

R

I

V

A

O

T

I

N

V

E

S

T

E

R

E

N

R

A

M

Z

H

T

J

I

O

N

B

D

L

U

I

B

A

N

S

C

H

O

W

E

I

E

D

E

J

K

A

E

A

D

I

C

N

R

J

L

W

T

W

N

T

V

M

K

I

L

E

G

B

E

E

S

I

A

J

E

E

R

E

E

R

R

E

N

R

R

L

D

E

G

N

E

L

D

H

O

L

R

K

E

L

T

S

M

O

K

E

O

T

D

O

M

E

D

I

A

P

R

O

J

E

C

T

E

N

V

R

N

G

N

I

L

E

K

K

I

W

T

N

O

S

O

E

W

G

I

D

N

A

T

S

F

L

E

Z

I

R

E

I

T

A

S

I

L

E

G

N

A

V

E

S

J

D

S

A

M

E

N

W

E

R

K

I

N

G

geloof delen wereldwijd

bijbel dankbaar delen evangelisatie geven gezondheidszorg investeren jongeren kerk maatjes mediaprojecten missionair ondersteuning onderwijs ontwikkeling recht samen samenwerking toekomst voorlichting vrijwilligers wereldwerkers wereldwijd zelfstandig

De overgebleven letters vormen achter elkaar deze zin:

Stuur de oplossing voor 30 januari 2015 naar De Verre Naasten puzzel, postbus 499 8000 AL Zwolle (NB: Stuur uw adresgegevens mee!) of ga naar de website www.deverrenaasten.nl/NDpuzzel en vul het formulier in.

www.deverrenaasten.nl

ndwinter

‘Ik ben net gaan samenwonen op het dorp in Lekkerkerk. Oma wilde heel graag komen kijken. Ze vond het een mooi huissie, zei ze. Een gewoon burgerhuissie, geen boerderij. Ik moet wel wennen. Het is hier maar stil en ik moet rekening houden met de buren. De boerderij voelt nog steeds als thuis. Ik kom er dagelijks omdat ik samen met mijn moeder een paardenpension run. Ik voel me heel betrokken bij alles in het bedrijf en bij de dieren. Twee van de tien paarden zijn echt van mij. Toen ik nog thuis woonde, ging ik vaak even achter kijken. ‘Even kijken hoe het met de paarden gaat.’ Nu kan dat niet meer omdat ik aan het eind van de dag naar mijn eigen huis ga. Ik vind het leuk om met mijn moeder samen te werken. We vullen elkaar goed aan. Ik heb het thuis altijd heel goed gehad, ook met mijn broertje en zusje. Er is warmte en de ruimte om jezelf te zijn. Oma komt bijna dagelijks langs. Voor een kopje koffie en om appels te schillen. Ze heeft een groot hart. Dat heeft opa ook, maar hij uit het een beetje anders. Hij kan heel goed verhalen vertellen, maar over zijn gevoelens praten, doet hij niet echt. Ze zijn bijna zestig jaar getrouwd. Ik zou ze weleens willen vragen wat het recept voor een goed huwelijk is. Volgens mij gaat het tussen die twee ook niet altijd vanzelf. Ik zie wel dat ze veel van elkaar houden, dat wel. Omdat ik zelf net ben gaan samenwonen, denk ik veel na over relaties. Hoe weet je nu of je de ware te pakken hebt en hoe houd je het goed? Mijn ouders zijn gescheiden. Ik weet dat het mis kan gaan. Mijn familie voelt als thuiskomen. We zien elkaar altijd met Kerst. Er zijn mensen die dat raar vinden, maar ik vind het leuk. We zitten niet netjes in een kringetje, je gaat gewoon je gang. Mijn familie werkt graag met de handen. Ze werken buiten of ze maken iets. Ikzelf heb sociaal-pedagogische hulpverlening gedaan en ik werk in de gehandicaptenzorg. Dat zou ik graag combineren met de boerderij. Mijn familie werkt hard, maar dat vind ik van mijzelf niet direct. Ik kom af en toe om half negen uit bed. De rest van de familie heeft dan al een halve dag gewerkt.’


Anne van der Werff (26) dochter van Hannie de Vos, die een dochter is van Annie en Adrie de Vos.

ndwinter

Rusland heeft het Evangelie nodig,

juist nu! Friedensstimme ondersteunt al 35 jaar evangelisatie en Bijbelverspreiding in Rusland. Steun dit werk met uw gebed en gave.

Wij hebben een goed om een feest te organiseren voor; personeelsverenigingen, families, jubilea, verjaardagen en andere feesten. • Diverse leuke en sportieve activiteiten voor jong en oud • Heerlijke lunch, grill of koud en warme buffetten • Wij gebruiken prachtige streekproducten, die met liefde worden bereid

Partyboerderij ’t Hoge,

’t Hoge 18 8071 SV Nunspeet • Tel: 0341 – 25 10 18 www.friedensstimme.nl IBAN: NL26 INGB0004132334

Email: [email protected] Site: www.t-hoge.nl

O

KLASSIEKE A SSIE S E K E ORGELS... ORR GE GGEL E L S... EL S......

+PIBOOVTt&NJOFOUt%PNVTt.POBSLFt.JYUVVS 3VJNFLFV[FJOPDDBTJPOT

Welkom NIEUWERKERK A/D IJSSEL Vrijheidslaan 55 - tel. (0180) 31 56 52

6SHFLDOLVWLQDOOH EODDVLQVWUXPHQWHQ 7HYHQVUHSDUDWLHHQSLDQROHVVHQ

Krabbendijke Nederhemert Nrd. Papendrecht

w w w . s t o l k o r g e l s . n l

Pianolessen: Tel.: 078 621 24 97

Leeghwaterstraat 46 - 47 3364 AE Sliedrecht Tel.: 0184 41 20 93 www.dal-segno.nl [email protected] ( Bij Johan de Heer )

ndwinter

Een sudoku, rebus en woordzoeker

KLEEF A BOL-VAN PUZZEL LIND VAN KLEEF LBO A LIND ILLUSTRATIE

CREËER UW EIGEN MEUBEL! Alle stijlen mogelijk

modern, landelijk, klassiek etc.

Diverse houtsoorten Diverse stoťenleder type armleuning, zitcomfort en maatvoering

Meer dan 50 verschillende afwerkingen beits, kleurlakken en in elke Ralkleur leverbaar

In verband met het nieuwe concept, heel veel showroomaanbiedingen.

Dit woonconcept is te zien bij van Manen Wonen Voltastraat 21, 3771 RX Barneveld

(bedrijventerrein ‘De Valk’) Tel. 0342-424390

ZZZ

QO

woordzoeker, sudoku en rebus

41

ndwinter

dŝŵĞͲŽƵƚǀŽŽƌǌŝĞŶŝŶŐ,ĞƚWĂƐƐŝŽŶ ,ƵŵŵĞůŽʹ Eind 2014 hoopt stichting Het Passion 2 mooie mijlpalen te passeren met hun timeoutvoorziening voor daken thuisloze medemensen. Sinds de ontvangst van de eerste gasten en eerste diaconale vrijwilligers in oktober 2006 is er veel gebeurd.

Onvergetelijke ǁĞƌŬǀĂŬĂŶƚŝĞƐ het hele jaar door 'LDFRQDOH ZHUNYDNDQWLHV

'LDFRQDOH VWHXQ

een midweek de handen voor dit unieke project is van harte welkom. uit de mouwen voor daken thuisloze medemensen We zijn voor een groot die even op adem komen gedeelte afhankelijk van giften en collectes. in de Achterhoek

‘In die periode wordt de 1000ste gast verwelkomd en namen we bijna 1000 keer afscheid van een gast, na een bewogen en erg belangrijke periode van gemiddeld een week of vijf . Voor bijna 700 gasten was het een vertrek naar een betere leefplek en omgeving.’ ‘In dezelfde periode wordt de 2000ste diaconale vrijwilliger verwelkomd. In de hele periode van 2006 tot vandaag zijn er gemiddeld iedere maandagmorgen 5 diaconale vrijwilligers aangekomen die een midweek kwamen helpen.’

Gegarandeerd Gegarandeerd zinvol ‘Dit alles vervult ons met grote dankbaarheid en onvergetelijk, waardevol, besteed aan onze tegelijkertijd wijst het op de zorg om het werk te verrijkend en verrassend diaconale doelstelling…..

kunnen continueren’.

«ERHNQX

«GRQHHUQX

Stichting Het Passion Torenallee 6 6999 DD Hummelo

Tel. 0314 382 462 [email protected] www.hetpassion.nl

Triodos Bank: NL11 TRIO 078.13.22.618

Nu verder groeien, om een volwaardige partner te zijn in de samenwerking met andere partijen. Tijdelijk vraagt dit om meer financiële middelen. tĞ ŚŽƉĞŶ ĞŶ ďŝĚĚĞŶ ŽƉ ĚĞ ŐŽĞĚĞ ŐĞǀĞƌƐ͕ ƉĂƌƚŝĐƵůŝĞƌĞŶĞŶĚŝĂĐŽŶŝĞģŶ͘

ŝĂĐŽŶŝĞģŶĞŶǀƌŝũǁŝůůŝŐĞƌƐŵĂŬĞŶŚĞƚǀĞƌƐĐŚŝů

HELPT U ONS DE KOMENDE JAREN OOK

Puzzel mee voor de NPV! +e+

w=m

k=l r+n

-j

-z

-ge

Stuur of mail uw oplossing voor 1 februari 2015 naar: NPV Postbus 178, 3900 AD Veenendaal [email protected]

www.npvzorg.nl

Onder de inzenders verloten wij vijf exemplaren van het boek:

Waardevol leven een praktische handreiking bij medisch-etnische keuzes t.w.v. € 17,50

ndwinter

kleurplaat volwassenen 43

zie recensie op pag. 47

44

kleurplaat kinderen

ndwinter

ndwinter

kleurplaat kinderen 45

ndwinter

Balkengracht 12 Assen, T 0592 314888, oudmankeukens.nl, [email protected]

recensie

ndwinter

Kleur je rustig Wie zegt dat kleurplaten voor kinderen zijn, slaat de plank mis. Althans, tegenwoordig. Opeens zijn overal kleurboeken voor volwassenen te koop. Kleuren werkt ontspannend.

Het begon met Het enige echte kleurboek voor volwassenen, dat in 2013 verscheen en het kleurboek Creatief kleuren voor volwassenen van Ana Bjezancevic in datzelfde jaar. Beide sloegen aan. Kleuren werkt ontspannend, kleuren laat je opgaan in je eigen creativiteit en is een manier om de gedachten even op nul te zetten. Zo werd het kleurboek in de markt gezet en die boodschap kreeg navolging. Al snel volgde Het enige echte kleurboek voor volwassenen II en recent verscheen Het enige echte kleurboek voor volwassenen op reis. In de kleurboeken staan VEELABSTRACTETEKENINGEN MAAROOKïETSJES cupcakes, bloemen, huisjes en groepen mensen. Joelle Jolivet Los van de hype zijn er kunstenaars die al veel langer geleden besloten dat een kleurboek een ware sensatie moet zijn. De Franse Joelle Jolivet bijvoorbeeld. Ze maakte al in 2010 het kleurboek Kleur Alles, dat bij uitgeverij De Harmonie verscheen. In 2011 werd het bekroond met een Zilveren Penseel en het bevat schitterende kleurplaten die ook extra elementen bevatten. Op de bloementekening kun je de bloemblaadjes wegklappen. Er komen een torretje, een vlindertje en een kevertje tevoorschijn. En die kun je dan ook nog eens kleuren. En als je de vleugel van moeder eend wegklapt, zie je opeens drie kuikentjes zitten. Van het kleurboek werden 10.000 exemplaren verkocht. In 2013 verscheen Kleren Kleuren. Van prinsessen tot piraten, van Eskimo's tot ridders, alle details van hun kleding kunnen ingekleurd worden. Op pagina 44 en 45 staat een kleurplaat van Jolivet afgedrukt. Deze is bedoeld voor de kinderen, maar volwassenen mogen best stiekem meedoen. Carll Cneut In oktober verscheen bij uitgeverij De Eenhoorn in België het kleurboek Vogels tekenen, krabbelen en kleuren met Carll Cneut, samen met het

prentenboek De Gouden Kooi, dat ook door Carll Cneut is geïllustreerd. Het prentenboek is adembenemend mooi en net zo prikkelend is het kleurboek dat echter voor de helft af is: het moet nog worden ingekleurd. Carll Cneut is een Vlaamse illustrator die al veel prijzen voor zijn werk heeft gewonnen, waaronder in 2010 de Zilveren Griffel en de Zilveren Penseel voor zijn boek Fluit zoals je bent. Vogels tekenen, krabbelen en kleuren met Carll Cneut zou je een kleurboek voor zowel volwassenen als kinderen kunnen noemen. Moet kleuren rust brengen, dan is het de vraag of dat met dit kleurboek lukt. Het is zo mooi dat je met je enthousiasme bijna geen raad weet. Op pagina 43 staat een kleurplaat uit het kleurboek afgedrukt. De Gouden Kooi Dat geldt ook als je de illustraties in De Gouden Kooi ziet. Die zijn wondermooi, afwisselend en intrigerend. Je raakt er niet op uitgekeken. Het verhaal over een verwende prinses die vogels verzamelt en een vogel wil waar ze gesprekken mee kan voeren, is minder poëtisch. Valentina, de dochter van de keizer, is onuitstaanbaar. Ze ontziet niets of niemand om haar onmogelijke wens in vervulling te laten gaan. Wie faalt haar bedienden falen een voor een - verliest zijn hoofd. Hak! Er wordt heel wat gehakt in Een Gouden Kooi en dat maakt het verhaal sinister. Vele dienaars sterven totdat er een knappe, charmante jongen met diepblauwe ogen en een speelse glimlach bij de paleispoort aanklopt. Hij weet waar hij de sprekende vogel kan vinden. Maar dan moet de bloedprinses - zo noemen ze Valentina vanwege haar gehak - hem een belofte doen. Ze moet geduld hebben.

Maak de kleurplaten op pagina 43, 44 en 45 en maak kans op het kleurboek Kleur Alles van Joelle Jolivet en het kleurboek Vogels tekenen, krabbelen en kleuren met Carll Cneut met bijbehorend prentenboek De Gouden Kooi.

47

ndwinter

ZET U UW HUIS TE KOOP OF GAAT U HET VERKOPEN

AVZULSLUNVLKTVNLSPQR\Ô\PZ]LYRVWLU+H[]YHHN[VTLLU.HYHU[PL THRLSHHY,LU.HYHU[PLTHRLSHHYNHH[UHTLSPQRLLUZ[HW]LYKLY5PL[HSSLLUaVYN[ OPQLY]VVYKH[\^^VUPUNaVNVLKTVNLSPQRNLWYLZLU[LLYK^VYK[+HURaPQaPQULY ]HYPUNPUKLSVRHSLTHYR[PZOPQZWLJPHSPZ[LURHUOPQ\]VVYaPLU]HUHK]PLZVWTHH[

AV^VYK[\^^VUPUN]VVYLLUYLwSLWYPQZPUKLTHYR[NLaL[LUaL[OPQKLQ\PZ[L TPKKLSLULURHUHSLUPUVT\^WV[LU[PwSLRVWLYZ[LILYLPRLU
De Geitenmeijerij Zorg- en logeerboerderij te Fochteloo (Friesland) Wij bieden dagbesteding en logeeropvang. Een boerderij waar iedereen die extra aandacht en zorg nodig heeft, welkom is!

Zorg en logeerboerderij “de Geitenmeijerij” Noordeinde 27 8428HL Fochteloo Tel: (0516) 51 66 66 Mobiel: (06) 57 84 70 70 [email protected] www.degeitenmeijerij.nl

overlapper

ndwinter

Overlapper In deze puzzel worden steeds twee woorden van elk 5 letters gevraagd, volgens de omschrijvingen die ernaast staan. Tussen die twee woorden past steeds een woord van 4 letters. Dit woord moet u zelf vinden. De eerste krijgt u als voorbeeld cadeau. U ziet dat na het invullen van het middelste woord er 2 woorden van elk 9 letters zijn ontstaan, nl. afvalberg en bergsport. Als alles goed is ingevuld, vormen de letters in de witte hokjes van boven naar beneden gelezen een wijze zin.

PUZZEL DÉGÉPUZZELS UURMAN ILLUSTRATIE MARIELLE SCH

vuilnis geluid op sein insect klapper gehechtheid deel van een etmaal stadsdeel opgave

a

f

v

a

l

b

e

r

g

s

p o

r

t

lichaamsoefening zin orgaan clandestien voorbeeld naarling reptiel voortbrengen vertrek voortbewegen

jaargetijde

berekenen

schaakstuk

pui

vervoermiddel genre bloem (mv) toost openbenbaar vervoermiddel injectie oefenperiode retour visioen muntteken neerslag zeer harde bouwstof bouwmateriaal feest snelschrift vaardigheid

helder toe sfeerlicht vrucht meubelstuk dame onderwerp maatschappelijke groep vertegenwoordiger kwaad neerslag leider niet geheel aanbieder plank plak

volgorde

diersoort

graanproduct

goederen

graansoort

zitmeubel

proeve

geschrift

nummer

deel van een zin

soort vis

bijwoord

gesloten

toestaan

kuch

koord

levenssap

boender

geluk

snelheid

viering schenker

blaasinstrument regelmaat

49

ndwinter

Luxe Kanttekeningenbijbels Kanttekeningenbijbels groot Zonder Psalmen en formulieren, goudsnee (204 x 304 mm) KTB20BK KTB22B KTB22BK KTB22BKP KTB22BKPH KTB24 KTB24K KTB24KP KTB24KPH

koperen sloten, bruin kunstleer . . . . . . . . . . . . . . bruin leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . koperen sloten, bruin leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . koperen pilaarsloten, bruin leer . . . . . . . . . . . . . . . koperen pilaarsloten en 8 hoeken, bruin leer . . . . antiekbruin leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . koperen sloten, antiekbruin leer . . . . . . . . . . . . . . koperen pilaarsloten, antiekbruin leer . . . . . . . . . koperen pilaarsloten en 8 hoeken, antiekbr. leer .

m m m m m m m m m

102,174,223,302,441,239,292,370,509,-

Kanttekeningenbijbels klein Met Psalmen en formulieren, goudsnee (145 x 215 mm) KTBS23 KTBS23K KTBS23KP

KTB24KPH

KTBS25 KTBS25K KTBS25KP

bruin of zwart leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . koperen sloten, bruin of zwart leer . . . . . . . . . . . koperen pilaarsloten, bruin of zwart leer . . . . . . antiekbruin leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . koperen sloten, antiekbruin leer . . . . . . . . . . . . . . koperen pilaarsloten, antiekbruin leer . . . . . . . . .

m m m m m m

146,197,277,198,249,329,-

KTB22ZKP – KTB24 – KTB24KP

Bijbels ook in zwart leer verkrijgbaar. Ook luxe Bijbels in zakformaat verkrijgbaar.

Nijverheidstraat 21, 4143 HN Leerdam • Postbus 168, 4140 AD Leerdam Tel. (0345) 61 01 55 • [email protected] • www.gbs.nl Giro 1.355.824 t.n.v. penningmeester GBS te Leerdam

Op vakantie met de hele familie? Met de nieuwe groepsaccommodatie van Bungalowpark Hoge Hexel wordt uw familieweekend of uitje met vrienden een geweldige vakantie! Ruimte en luxe voor groepen van 14 - 20 personen. Of boek een luxe 8-persoons bungalow. Ga voor meer informatie naar

www.bungalowparkhogehexel.nl.

PUZZEL DÉGÉPUZZELS AN ILLUSTRATIE MARIELLE SCHUURM

margrietpuzzel

ndwinter

Margrietpuzzel

Vul om elke omschrijving, met de klok mee, een woord van zes letters in. Het pijltje geeft de positie van de beginletter aan.

knettergek

aard

heelal

dag en nacht

rivier in NoordHolland

muziekinstrument

dringend, fel

in staat zijn

kookruimte

snor

streek in Nederland

talisman

rotting

hip

diskjockey

song

ei zonder schaal

nooit

uitwerking

kleine tang

baksel met ragout

zoete lekkernij (mv)

kerkelijke vergadering

ongestoord, kalm

geheel en al

sierplant

rust in een vers

soort puzzel

deel van een automotor

onderzoeken

schade

wasgelegenheid

pardon

poolbewoner

expressie

pijnlijke aderzwelling

zoekmachine

jodenbuurt

deskundige

korte tijdsduur

beelddrager

bouwplan

leus

reukwater

openbaar berucht

vaktaal

offertafel

snibbig

51

ndwinter

Open Doors Puzzel Los de puzzel op en ontdek in de verticale paarse balk en de paarse regels 5 en 8 waar vervolgde christenen mede dankzij uw steun worden geholpen. Onderstaande woorden noteert u horizontaal in de puzzel.

Frans

vervolging

training

kinderen

advent

India

vrouwen

kerk

Irak Arabisch

Eritrea

ϭ Ϯ ϯ ϰ ϱ

Volgens Filippenzen 2 vers 15 stralen christenen als sterren in deze wereld. Christenen verspreiden licht; wij in Nederland en honderd miljoen vervolgde christenen op veelal duistere plekken. Daarbij kunt u denken aan landen als Noord-Korea, Irak, Syrië, Nigeria en Eritrea. U kunt vervolgde christenen samen met Open Doors ondersteunen en versterken, zodat hun licht blijft schijnen. Bidt en helpt u mee?

/ ' O A -

ϲ ϳ ϴ ϵ ϭϬ ϭϭ

R ^ A K s

Doe mee en win!

Lijda Hammenga

DE

Oplossing gevonden? Geef deze uiterlijk 3 januari 2015 aan ons door. Stuur uw oplossing op een briefkaart naar Open Doors, puzzelafdeling, Antwoordnummer 2047, 3840 XA Ermelo of stuur een bericht met de oplossing naar [email protected]. Graag uw naam, adres en telefoonnummer vermelden.

Onder de juiste inzendingen geven wij drie prijzen weg.

Winnaars ontvangen automatisch bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

1e prijs: Gezinsdagboek ‘Vervolgd maar niet vergeten’ 2e prijs: Het boek ‘Exodus’ van Anne van der Bijl 3e prijs: Het kinderboek ‘De schatkamer’

Vervolgde christenen

in Iran

Lijda Hammenga

Over Open Doors Open Doors komt op voor 100 miljoen vervolgde christenen en bemoedigt hen met lectuur, training en praktische hulp. Open Doors Postbus 47 3850 AA Ermelo T 0341-465 000 E [email protected]

www.opendoors.nl

ndwinter


Ad de Vos (60)

‘Als ik een halve dag niets doe, voel ik me schuldig. Dat is erin gekweekt. Mijn vader begon op een boerderij van zes hectare. Hij heeft altijd hard gewerkt om iets voor elkaar te krijgen. Als je zo opgroeit, word je een vechter. In mijn jeugd was vrije tijd en sport flauwekul. Tijd verknoeien was not done. Er moet geld verdiend worden. In het weekend moesten wij werken op de boerderij. Als je al jong gefocust bent op iets bereiken, dan blijft dat bij je. Mijn vrouw komt uit een soortgelijk nest, maar onze kinderen hebben we anders opgevoed. In de zomer werken we gerust honderd uur per week. We geven veel rondleidingen op ons erf. Die toeristen geloven niet dat wij zo hard werken, tot ze met eigen ogen zien wat er moet gebeuren. In de zomer oogsten we gras en maïs tot middernacht en om zes uur

melken we onze 215 koeien. Die zomers zijn mooi, maar het is ook goed als er weer een rustiger periode aanbreekt en we nog maar tachtig uur per week werken. Een melkveehouderij draait nu eenmaal zeven dagen per week. Alleen op zondagmiddag tussen twee en vijf hebben wij weekend. Het klinkt misschien raar, maar ik geniet daarvan. Ik ben trots op ons mooie bedrijf. En dat harde werken… Ik weet dat anderen anders leven, maar dat ken ik niet uit ervaring, dus mis ik het niet. Ik zie elke dag de zon

opkomen, werk met dieren en in de winter, als de omgeving erbij ligt als een geploegde akker, is ons erf een oase met mooie bomen en een grote vijver vol eenden. Wij verhuren twee vakantiewoningen. Anderen komen hiernaartoe voor vakantie, wij zitten hier elke dag. Daar hoort een hele manier van leven bij, dat weet ik. Maar dat is wat ik wil. Ik ben gelukkig, omdat ik tevreden ben met wat ik heb. Zelfs na een gezellige kerstdag rond de tafel ben ik blij dat ik ’s avonds de koeien nog moet melken.’

54

ndwinter

Sjaan Oosterom de Vos (80)

ndwinter

‘Ik ben Sjaan Oosterom en woon aan de Wetering ten noorden van Lekkerkerk. Mijn broer Adrie is de opa van Adrie junior. Zij wonen naast elkaar aan de Lekdijk. Zelf woon ik nu alleen op deze boerderij sinds het overlijden van mijn man. We hebben alleen nog wat kippen en schapen, ik hou me onder meer bezig met spinnen. Ik heb twee broers in Canada, in Manitoba en Ontario, en een in Oregon, Amerika. In totaal waren we thuis met drie meiden en zeven jongens, waarvan er inmiddels een is overleden. Allemaal zijn ze gaan boeren of trouwden ze met een boer. De rijke boeren hadden het hier voor het zeggen vroeger. Ze maakten echt de dienst uit. Onze familie heeft wel geluk gehad, omdat onze vader en grootvader echt strevers waren. Ze werkten zich op. En dat is helemaal goed gekomen. De eerste boerderij op De Zaag werd van zo’n rijke boer gehuurd. Waar hij ging boeren, wilde niemand boeren, dat was heel zwaar. Het ligt op de driesprong van het einde van de Lek, de Noord en het einde van de Maas. In de zomer stroomt dat buitendijkse land onder. Soms dreven de hooioppers in het water. Mijn broer Adrie geeft nooit op. Hij heeft ook wel het geluk van een sterk lichaam. Wij zijn allemaal groot gekomen op dat riviereiland, waar niks was. Alles wat wij deden om te leven, was omslachtiger dan in normale omstandigheden. Voor het kaasmaken pompten we rivierwater op uit de Lek, dat we zelf zuiverden, in tonnetjes. Kijk, deze medaille won ik als meisje in 1953 bij een kaaswedstrijd waarbij blind geproefd werd. Ik had de eerste prijs! De kaasboeren van Lekkerkerk en Opperduit keken er erg van op: die daar, van dat eiland De Zaag? In onze familie worden de kinderen nog vernoemd, zodat we nu veel Daans en Adries in de familie hebben. Je moet ze bijna nummeren.’

generatieportret en een recept 55

Rijstebrij

van tante Sjaan Een lekker winters recept is de ouderwetse rijstebrij. Tante Sjaan maakt het weleens. Vroeger, toen ze nog thuis woonde, aten ze het vaak op zondag. 'Je kon het van tevoren klaarmaken, net als soep. Dan hoefde je op zondag niets te doen. 'Als de melk kookt en de rijst is toegevoegd, haalt tante Sjaan de pan van het vuur en wikkelt die in kranten. Daarna zet ze het hele pakket in haar bed, waar het langzaam kan garen. 'Zo hoef je het vuur niet aan te laten.'

Ingrediënten voor vier porties: / 1 liter melk / 125 gram witte rijst / snufje zout / eventueel 50 gram krenten of rozijnen

Was de rijst. Breng de melk met zout aan de kook. Strooi hierin vlug de gewassen rijst. Roer in de pan tot de melk weer kookt. Draai het fornuis op de allerlaagste stand. Sluit de pan met een goed passend deksel en laat de rijst een uur tot vijf kwartier zeer zachtjes koken. Een andere optie is de tante Sjaan-methode: wikkel de pan in een krant en zet deze daarna in bed. Roer of kijk tussentijds niet in de pan. Je kunt eventueel rozijnen en/of krenten toevoegen aan de rijstebrij. Was deze dan eerst en voeg ze tegelijk met de rijst toe.

ndwinter

in vrede op aarde

Wereldwijd zijn 50 miljoen mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld of natuurrampen. ZOA gelooft in vrede en blijft zich inzetten voor vluchtelingen. )V\^TLLLUNLLMLLUNPM[]PH^^âVHUS

Er wacht een hele wereld op jou…

Weena 745 / Rotterdam / 5 minuten lopen vanaf Rotterdam CS

www.miniworldrotterdam.com

ndwinter


Marga de Gier - de Vos (59)

‘Onze grote familie bestaat uit hardwerkende mensen. Mijn vader is 87 en nog alle dagen druk. Hij is daarin een voorbeeld voor me. Waar je aan begint maak je af. Maar ook: maak keuzes die gezond zijn en blijf bij het leven dat voor jou gekozen is. Maar dat harde werken heeft een schaduwzijde. Er was in mijn jeugd weinig aandacht en interesse voor de dingen die mij bezighielden. Het harde werken, volhouden en niet moeilijk doen, was een patroon dat mij uiteindelijk verstikte. Ik hunkerde naar liefde en persoonlijke aandacht. Er moest toch meer zijn dan alsmaar hard werken?

Ik ging door een eenzame periode. Mijn hart was gebroken in stukjes. Ik was 34 jaar toen ik op een avond in bed lag en werd aangeraakt. Een stem zei: “Meisje, ik ben er ook nog”. Ik voelde dat mijn hart werd genezen. Ik besefte dat God mij had aangeraakt. Ik knielde, zocht een bijbel en las hem twee keer van kaft tot kaft. De zondag erop ben ik naar de kerk gegaan. God heb ik nooit meer losgelaten. In Hem vond ik de bron waarnaar ik zocht. Waaruit ik kon putten, want zelf was ik leeg doordat ik mezelf als moeder, echtgenoot en boerin al die jaren had gegeven. Later besefte ik dat het niet God was die

let op, loopt niet lekker af!

mij aanraakte, maar Jezus. Dat wist ik toen niet, want wat geloven betreft kwam ik uit een leeg gat, al geloofde mijn moeder wel, maar meer verborgen. Ik weet nu dat God de wereld geschapen heeft en een persoonlijke relatie met mij heeft. Hij is de Vader door wie ik mij laat opvoeden. Ik mag er zijn en ben waardevol, dat geeft mij rust. Door de jaren ben ik mijn vader gaan accepteren. Ik zie dat hij zijn best doet. Als hij mij aankijkt, ervaar ik zijn liefde. Lange gesprekken hoeven niet. Het gemis van vroeger is weg. De dingen zijn zoals ze zijn en als er iets is, kan ik nu altijd terecht bij God, in zijn grote handen.’

ndwinter

EINDEJAARSPUZZEL 2014 Op de foto’s 1 t/m 5 staan delen van omslagen afgebeeld van nieuwe Vuurbaak- en Plateau-boeken. Vul de titels van deze boeken in goede volgorde in bij de nummers 1 t/m 5 van de puzzelvakjes. 2

1

3

5

4

Vul de antwoorden op onderstaande vragen in bij de nummers 6 t/m 10 van de puzzelvakjes.

1 2 3 4

6. Welk vrolijk kerstverhaal gaat over een herbergier die maar niet rustig kan slapen? 7. Wie is de auteur van Koffie met Jezus? 8. Van welk getijdenboek is een onderweg-editie verschenen? 9. Hoe heette het boekenweekgeschenk van Lisette van de Heg? 10. Waar is Colton Burpo geweest en op wonderbaarlijke wijze van teruggekeerd?

6 7

9 10 Plaats de letters uit de gekleurde vakjes van de antwoorden 1 t/m 10 in volgorde achter elkaar. Dit is de oplossing van de puzzel!

Wat kun je winnen? Onder de juiste inzendingen (graag onder vermelding van naam en adres), die we via [email protected] toegestuurd krijgen, verloten we 4 prijzen: • als hoofdprijs: Vuurbaak-boekenpakket: Voetlicht, Koffie met Jezus, De hemel verandert alles, Bijbels dagboek 2015 • de overige 3 winnaars mogen een boek naar keuze uitzoeken op vuurbaak.nl.

HOOFDPRIJ

S

BOEKENPAKKET TIP: Alle antwoorden zijn te vinden op onze website: www.vuurbaak.nl

hout kloven voor beginners 59

ndwinter

ZAGEN Voor wie stammen hout heeft, gaat zagen voor kloven. Blokken tussen de 20 en 30 centimeter kunnen in elke kachel. Zagen met een boogzaag is een optie, maar dat vraagt veel uithoudingsvermogen. Een elektrische zaag of kettingzaag is eigenlijk onmisbaar bij dit werk.

Hout kloven voor beginners Een brandende houtkachel zorgt voor warmte én een gezellige sfeer in de koude wintermaanden. Een kist gedroogd hout laten bezorgen is de gemakkelijkste manier om de houtvoorraad op peil te brengen. Maar het echte werk is natuurlijk zelf zagen en kloven. Een korte cursus voor beginners.

GEREEDSCHAP Gebruik voor kloven de juiste bijl: een kloofbijl. Een hakbijl dringt diep in het hout, maar klooft het niet. Een kloofbijl is breed en splijt vaak met een klap het hout. Een bijl heeft bij voorkeur een lange, houten steel. Bij een misslag gaat er misschien een splinter van het handvat af, maar blijft de bijl bruikbaar. Ontstaat een barst in een kunststof steel, dan is de bijl onbruikbaar. Voor wie veel moet kloven of niet in staat is steeds met een bijl te zwaaien, kan een kloofmachine een oplossing zijn. Er zijn apparaten voor particulier gebruik in de handel.

TEKST DANIËL GILLISSEN BEELD ND

DROGEN Eerst kloven, dan drogen. Dat is de volgorde. Hout is beter te kloven als het nat is en gekloofd hout droogt beter. De vochtigheidsgraad van hout moet onder de twintig procent zijn, dan is het geschikt voor de houtkachel. Het hout moet daarvoor een tot anderhalf jaar drogen, dus leg een voorraad aan voor het jaar erop. Nat hout brandt slecht en veroorzaakt veel rook en roetaanslag in de schoorsteen. De warmteopbrengst is twee tot drie keer lager dan droog hout.

DROGEN Hout kan het beste buiten drogen onder een afdak. Een regenbui ertegenaan doet weinig, dat droogt snel genoeg weer op. Vooral de wind is belangrijk. Daarom is het niet verstandig het hout in een schuur te laten drogen. Zorg dat het hout los van de grond ligt. Blokken gewoon recht stapelen, op de hoeken eventueel kruislings om te voorkomen dat de stapel omvalt. Het is slim vakken te maken in het houthok. Een manier is het aanbrengen van een kruis, zodat vier rechthoeken ontstaan. Daardoor is het mogelijk de voorraad bij te vullen zonder eerst het oude hout te moeten afstapelen.

60

hout kloven voor beginners

ndwinter

BIJL HANTEREN Met hand hoog en laag aan de steel optillen. Met beide handen snel het einde van de steel vatten en richten. Vanaf vlak boven het hoofd naar beneden zwaaien en de zwaartekracht het meeste werk laten doen.

HANDIGHEIDJE Een spanband met veer om een houtblok zorgt ervoor dat het blok bij elkaar blijft. Heel handig voor wie geen brokstukken wil rapen, maar vooral ook voor wie kleinere stukjes wil haken als aanmaakhout.

KNOESTEN EN GROTE BLOKKEN Hout is veelal gemakkelijk te kloven. De echte problemen vormen de knoesten, de plekken waar zijtakken hebben gezeten. Van belang is van breed naar smal te kloven. Ondersteun het te kloven stuk hout met wat blokken. Meestal lukt het dan om het nog wat kleiner te slaan. Zo niet, dan wat langer laten drogen en in de kachel gooien als die goed warm is. Sommige houtblokken zijn zo groot dat ze niet in een slag zijn te splijten. Begin dan van buiten naar binnen te kloven. En let dan op barsten. Een klap in zo’n barst kan zo’n boomstam opeens laten splijten.

Na gedane arbeid gezellig bij de vuurkorf met een Herfstbock in de hand spijkers in een blok hout slaan.

hout kloven voor beginners 61

ndwinter

HOUT KOPEN Wie hout nodig heeft, houdt zijn oren en ogen open. Er zijn altijd wel buren, familie of vrienden die een boom (laten) omzagen. Dat is een slimme manier om goedkoop aan hout te komen. Soms is het mogelijk om bij een gemeente of een eigenaar van bos (zoals Staatsbosbeheer) takken te kopen. Daarnaast zijn er de handelaren. De gemiddelde prijs per kuub is dan: / Stammen hout - 45 euro / Gezaagd hout - 65 euro / Gekloofd en gedroogd hout - 85 euro / Zakjes hout - 135 euro (30 zakjes à 4,50 euro)

VEILIGHEID Let bij zagen en kloven op de veiligheid. Geen personen (let op kinderen!) achter de persoon die aan het kloven is. Wees zelf voorzichtig bij het gebruik van een kettingzaag. Volg de voorschriften nauwkeurig, want dat is een gevaarlijke machine in handen van een onervaren persoon. Bij het kloven zijn goede schoenen een aanbeveling. Een stalen neus biedt bescherming bij een misslag of doorslag. Een gymp is tegen geen bijl opgewassen.

TOP 5 HAARDHOUT 1 eik 2 beuk 3 es 4 prunus 5 kastanje / Gekocht haardhout bestaat meestal uit gemengd hout. Het grootste deel is dan eik en beuk, gemengd met andere houtsoorten zoals berk of populier. / Gekocht aanmaakhout is vaak extra droog vurenhout, hout van de fijnspar. Dat brandt snel en hevig, waardoor houtblokken tot ontbranding komen. Aanmaakhout is zelf te maken van resthout, kleine stukken die overblijven na het hakken. Een bundeltje droge dunne takjes werkt trouwens ook heel goed. / Sparrenhout is minder geschikt voor de open haard of houtkachel omdat meer roetaanslag ontstaat. Voor buiten in de vuurkorf is het wel geschikt. Door het hars in het hout brandt het snel en prettig. Zweedse fakkels zijn vaak van spar gemaakt. / Hout dat snel groeit, brandt veel sneller en is minder effectief. Langzaam gegroeid hout heeft een dichtere structuur. / Hout verschilt niet alleen in brandtijd en structuur. Fruitbomen ruiken lekker. Prunus verspreidt een aromatische geur.

WEETJES / Nederland telt ongeveer 1 miljoen open haarden, inzethaarden en houtkachels die in gebruik zijn. / Het totale houtverbruik is 1240 miljoen kilo per jaar. Dat komt naar schatting neer op 2,5 miljoen kuub. / De helft van de haarden en kachels wordt meer dan twintig dagen per jaar gebruikt. BRON: RAPPORT HOUTVERBRUIK HUISHOUDENS, CENTRAAL BUREAU VOOR DE STATISTIEK

VERSTANDIG / Brand geen geverfd hout of spaanplaat dan komen giftige gassen vrij / Laat de schoorsteen minimaal eens per jaar vegen / Gooi as bij het gewone huisafval (geen GFT)

MET DANK AAN Tim Lubbers en Johan van Mourik, Lubbers Hoveniers. (Huizen) Freek Rebel, Groen en Meer. (Almere) Baard tuin-, bos- en parkmachines. (Huizen)

ndwinter

Maak kennis met:

sOUDEENNIEUWEPIJPORGELS sRESTAURATIES sORGANISTEN sORGELBOUWERS sCOMPONISTEN sCONCOURSEN sCONCERTAGENDA sMUZIEKBIJLAGEINIEDERNUMMER

BINNENWERKGEHEELINKLEUR NUMMERSPERJAAR WAARVANDUBBELNUMMERS

De Orgelvriend is hét maandblad voor liefhebbers van orgels en orgelmuziek Als orgelliefhebber kunt u niet zonder!

www.orgelvriend.nl

Wat geef jij jongeren mee? Word jij ook enthousiast van werken met jongeren of kinderen? Kom voltijd of deeltijd studeren aan Driestar hogeschool. Wij leiden je op tot een goede pedagoog of leerkracht. Hierbij putten we uit de Bron en stimuleren Hie je je talenten te ontwikkelen. Je leert je vak als geen ander verstaan! v

Kijk voor mee

w w w.driesta

r info op

r-hogeschoo

l.nl


ndwinter

Adrie de Vos jr. (28)

‘Ik ben Adrie, zoon van Daan de Vos, kleinzoon van Adrie. Ik woon met Licelle en drie kinderen tussen hen in, aan de Lekdijk bij Krimpen. Als kind speelde ik altijd op de werf, ons erf. Op zeker moment werd dat meehelpen. Ik heb nooit iets anders willen worden. Mijn broer Piet en ik werken met mijn vader in een maatschap, het gaat supergoed. Piet werkte eerst buiten de agrarische sector, maar is nu ook thuisgekomen. Als familiebedrijf werken we voor de lange termijn. Je probeert iets op te richten en door te geven. Mijn overgrootvader begon met niks, als landarbeider bewerkte hij eigenhandig, met hard werken, De Zaag, buitendijks eiland in het overstromingsgebied van de Lek. Zonder drinkwater of stroom. De druk om er iets van te maken, die is er altijd. Er moet wel verdiend worden. Ik kijk tegen die voorouders op. Ze zijn koppig. Bizar, wat zij voor elkaar kregen. We zien elkaar elke dag. Ieder heeft een taak. Mijn vrouw Licelle en ik melken de koeien, vader en Piet verzorgen de kalfjes. Het gras kuilen voor wintervoer doen we samen. Het is afzien en je kijkt ertegen-

op, maar als het dan af is en het wordt weer licht, dan is het wel kicken. Opa Adrie houdt paarden op het erf, we zien elkaar veel. Je kent elkaars gebruiksaanwijzing wel. Er kan er maar één kapitein zijn. Uiteindelijk is mijn vader dat. Financieel en qua inspraak zijn we gelijk en hij laat ons makkelijk verantwoordelijk zijn. Er zijn heel wat boerenzonen met minder vrijheid. Bij wrijving werken we gewoon door. Misschien niet de beste manier, maar vaak gaat het zo. Je kunt er niet zomaar uitstappen, en je wilt er ook samen uitkomen. We zijn onwijs loyaal aan elkaar en totaal afhankelijk van elkaar. Je slikt meer van elkaar dan in een normaal

bedrijf, maar je gunt elkaar ook meer. Mijn ouders wonen in een heel oude boerderij. Mijn vader verandert liefst stukje bij beetje. Ik kreeg de kans om ons huis in één keer te laten verbouwen. Kijk, in huis gebruiken we de oude greep van onze oude staldeur weer. Dat vind ik nou gers. We hebben veel familie in Canada, allemaal boeren. Daar ben ik natuurlijk geweest – om te zien of dat iets voor ons was. Emigreren zou wel moeten vóór onze drie kinderen naar school gaan. En nóg hebben we het er weleens over. Maar hier is denk ik onze plek.’

ndwinter

www.che.nl

“De toekomst waar ik van droom, is op de CHE dichtbij gekomen” Julia Broekhuizen, student Verpleegkunde

Meer studenten in beeld

Open Dag

Droom eens hardop. Hoe ziet jouw toekomst eruit? Hoe

zaterdag

denk jij je talenten te gaan gebruiken? Waar je ook van

7 februari

droomt, je toekomst kan binnenkort beginnen. Kom

10.00 - 15.00

naar de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) en verzeker

Volg tijdens de open dag een

je van persoonlijke begeleiding en uitdagend onderwijs. Dichtbij en ín de praktijk. Zo groei je in alle opzichten:

STUDIEKEUZEWORKSHOP

als professional én als christen. En jij? Blijf niet dromen.

door Paulien Vervoorn

Breng je toekomst dichtbij en kom naar de CHE!

Groeien als professional? Aanbod nascholing op www.che.nl/transfer

DICHTBIJ

JEZELF

Bedrijfskunde MER • Human Resource Management • SPH • MWD • Leraar Basisonderwijs • Verpleegkunde Godsdienst Pastoraal Werk • Leraar Godsdienst/Levensbeschouwing • Journalistiek • Communicatie

puzzel

ndwinter

Even de handen uit de mouwen steken

U kent ze wel, die spreekwoorden met steeds twee zelfstandige naamwoorden erin. Een voorbeeld: De HANDEN uit de MOUWEN steken. En zo zijn er nog veel meer.

PUZZEL DÉGÉPUZZELS SCHUURMAN ILLUSTRATIE MARIELLE

Hieronder staan de betekenissen van 31 van zulke spreekwoorden. Weet u welke spreekwoorden dat zijn? Om u te helpen is zelfstandig naamwoord 1 steeds gegeven. Het staat ergens in de rij links. Hebt u het juiste woord gevonden, dan geeft het cijfer bij dat woord aan welke letter u nodig hebt van zelfstandig naamwoord 2 van het gevonden spreekwoord. Vul die letter in in de rode vakjes. Als u alles goed hebt ingevuld leest u van boven naar beneden nog zo’n –niet al te bekend– spreekwoord. Om u te helpen geven we u vast één oplossing cadeau: oude geschiedenissen weer oprakelen = oude KOEIEN uit de SLOOT halen.

aap - 3 adder - 5 appel - 2 been - 2 deur - 1 eieren - 4 gras - 6 hart - 1 hond - 3 hooi - 1 koeien - 3 kont - 3 kool - 3 neus - 4 oog - 1 paard - 4 paard - 2 paarlen - 4 pin - 2 pot - 3 puntje - 6 regen - 5 roet - 3 slakken - 1 spijker - 3 stem - 4 streep - 6 vork - 3 vuur - 4 wind - 1 zand - 2

met minder genoegen nemen dan men eerder wilde iets te zeggen hebben iemand dreigend vermanen dat is een onverwachte teleurstelling/tegenvaller iemand net iets voor zijn meteen ter zake komen slecht gehumeurd zijn kinderen lijken vaak op de ouders te veel werk aannemen iets nutteloos doen of verkeerd aanpakken de pret bederven het goede verspillen aan hen die het niet verdienen/waarderen commentaar hebben op allerlei onbelangrijke zaken weerspannig zijn iets doen voor een ondankbaar iemand iets doen/zeggen en daarmee zorgen dat de kritiek verstomt beide partijen tevreden stellen zo zit dat komen als het eten op is oude geschiedenissen weer oprakelen de kern van de zaak benoemen iemand iets wijsmaken precies op het juiste moment ergens aanwezig zijn/binnenkomen na een periode van tegenslag komt er een betere tijd ternauwernood aan gevaar ontsnappen iemand verwijt een ander iets waaraan hij zich zelf ook schuldig maakt nu blijkt wat werkelijk de bedoeling was/hoe het zit iemand moed inspreken een uiterste inspanning leveren, zich veel moeite getroosten als het erop aankomt een cadeau moet je niet te kritisch bekijken

o

65

ndwinter

350.000X

‘DANKJEWEL’

Geef voor blinden en slechtzienden

Nederland telt nu al 350.000 blinden en slechtzienden. Dat aantal groeit snel. Wij helpen hen met onderwijs, hulpmiddelen en onderzoek. Daar is veel geld voor nodig. Help je mee? steunBartimeus.nl

1

KRUISWOORDPUZZEL © Sanders puzzelboeken, Vaassen

9

HORIZONTAAL 2 paar, 9 oprijlaan, 11 omslagdoek, 13 soort brandstof, 15 aanleg, 16 hoofddeksel, 17 enzovoort (afk.), 19 droge wijn, 20 bevroren water, 21 flink, 23 Noord-Holland (afk.), 24 werkplaats, 26 van het genoemde, 28 ineenlopende kamers, 30 kleur, 32 bedenking, 33 bedrag 34 venster, 36 soort koord, 39 wapen v.e. insect, 41 vakvereniging, 42 naamloos, 44 gigabyte (afk.), 46 vis, 47 senior (afk.), 48 bovendien, 50 insect, 51 kwijt, 52 verbrandingsverschijnsel, 54 kleur, 55 schoon toekomstbeeld, 57 Turkse rijst, 58 bepaalde zwemslag.

2

3

4

5

10

6

7

11

13

14

16

17

20

12 15

18

21

19 22

23

24 26

8

25

27

28

30

31

29 32

33

VERTICAAL 1 rakel, 2 reisje, 3 vragend vnw., 4 etage (afk.), 5 lichtgevende buis, 6 augustus (afk.), 7 brievensnoer, 8 gietkegel, 10 binnenwater, 12 korte tijd, 14 groot gat in een kous, 17 voeding, 18 maaiwerktuig, 21 stedeling, 22 gewrichtsaandoening, 24 algemeen voortgezet onderwijs (afk.), 25 kustinsnijding, 27 soort boek, 29 deel v.e. dijk, 31 door middel van (afk.), 34 volgorde, 35 Turkse bevelhebber, 37 boom, 38 afbeelding, 40 aansteekkoord, 41 vocht dat uit mest sijpelt, 43 gevaar, 45 gereedschap, 47 rustteken, 49 zanggezelschap, 51 loofboom, 53 kilheid, 54 meisjesnaam, 56 milligram, 57 plaats (afk.).

34

35

36

39

40 42

44

45

48

37

38

41 43

46 49

52

47 50

51

53

55

54 56

57

58

Breng de letters uit de overeenkomstig genummerde hokjes in het diagram over naar de hokjes hieronder. Indien de kruiswoordpuzzel juist is opgelost, ontstaat er een motto. 32

42

6

14

31

17

38

26

30

12

40

55

29

37

4

41

24

23

49

17

54

20

53

Stuur de oplossing samen met uw adres voor 5 januari 2015 naar Bartiméus Sonneheerdt, Postbus 999, 3700 AZ Zeist of geef uw oplossing door via steunBartimeus.nl/winterpuzzel. En maak kans op een artikel gemaakt door blinde en slechtziende cliënten van Bartiméus in de sociale werkplaats.

Vereniging Bartiméus Sonneheerdt • Postbus 999 • 3700 AZ Zeist • Tel. (030) 693 50 50 • [email protected] • IBAN: NL94 INGB 0004 0040 40

steunBartimeus.nl VERENIGING BARTIMÉUS SONNEHEERDT GEBRUIKT UW ADRES OM U EENMALIG TE INFORMEREN OVER ONZE WERKZAAMHEDEN. INDIEN U HIER GEEN PRIJS OP STELT, KUNT U DIT KENBAAR MAKEN DOOR TE BELLEN NAAR (030) 693 50 50

ndwinter

Royal Jongbloed

Dé bijbeluitgever van Nederland

HSV Studiebijbel € 69,50

NBV Jongerenbijbel € 55,00

HSV Jongerenbijbel € 54,50

BGT Standaard € 28,50

Kans maken op een Bijbel naar keuze? I

G

N

J

C

E

B

T

J

R

N

R

L

O

F

G

P

E

O

I

U

R

R

U

G

I

E

T

L

E

F

R

L

R

R

N

A

A

T

J

E

L

A

C

S

T

T

C

I

C

C

F

S

D

I

R

A

R

T

O

I

U

U

E

E

D

D

O

L

S

N

O

P

V

E

E

R

O

C

A

G

E

S

R

B

R

U

H

M

A

R

D

P

L

O

R

Y

O

O

S

K

R

E

W

K

U

R

D

Maak de puzzel en vul op onderstaande bon uw gegevens in. Wie weet ontvangt u van ons één van de bovenstaande Bijbels naar keuze! De winnaar wordt persoonlijk op de hoogte gesteld. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Odhr. Omevr.

Mijn gegevens:

QQQQQQQQQQVoorletters: QQ Adres: QQQQQQQQQQQQQQQQQQ Postcode: QQQQQPlaats: QQQQQQQQQ E-mailadres: QQQQQQQQQQQQQQQQQ Oplossing puzzel: QQQQQQQQQQQQQQQ Voorkeur Bijbel:QQQQQQQQQQQQQQQQ Achternaam:

ND14

Alleen volledig ingevulde bonnen worden in behandeling genomen. Deze gegevens kunnen gebruikt worden om u te informeren over relevante diensten en producten van Royal Jongbloed zeer zorgvuldig geselecteerde derden. Indien u op deze informatie geen prijs stelt, kunt u dat schriftelijk kenbaar maken aan Royal Jongbloed, afdeling promotie, antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen.

Knip uit en stuur op naar: Royal Jongbloed, t.a.v Marketing, Marktweg 73a, 8444 AB Heerenveen

www.royaljongbloed.com

68

meditatie

ndwinter

Verantwoordelijk voor de zonden van je ouders

TEKST DIC K SCHINK ELSHOEK BEELD MAR IELLE SCH UURMAN

‘De vaders hebben onrijpe druiven gegeten, de tanden van de kinderen zijn stroef geworden’, mopperden de Joden in ballingschap. Onzin, natuurlijk. Alleen van wat je zelf doet, draag je de gevolgen. Of toch niet? Kun je gestraft worden voor iets wat jouw vader heeft gedaan? Maria (29), samen met haar man wonend in het Zuid-Hollandse Voorschoten, moet vast gedacht hebben van niet. Totdat op 22 juli van dit jaar burgemeester Pieter Broertjes van Hilversum op Radio 1 opperde dat ze beter Nederland kon verlaten. Alle ogen waren opeens op haar gericht. Maria’s achternaam is namelijk Putin, een paar dagen ervoor was vlucht MH17 neergestort in de Oekraïense velden. Sindsdien heeft niemand in Voorschoten de dochter van de Russische president meer gezien. Het lijkt een uiterst Bijbelse gedachte: de ongerechtigheid van de vaderen ‘bezoeken aan de kinderen’. Tot in het derde en vierde geslacht zelfs, kleinen achterkleinkinderen inbegrepen. Zo staat het tenminste in het tweede van de Tien Geboden (en niet alleen daar). En werd niet het gehele gezin van Achan gestenigd, nadat hun vader schatten had ontvreemd uit de ruïnes van Jericho (Jozua 8)? Het werd in het oude Israël weliswaar nooit een juridisch principe dat de kinderen moesten lijden onder de daden van hun ouders (vergelijk het verbod in Deuteronomium 24:16; de fout van Achans familie was dat ze hadden meegedaan). Toch zit de gedachte stevig tussen de oren als grote delen van het Joodse volk in 586

voor Christus worden gedeporteerd naar Babel. Zowel de profeet Jeremia (31:29) als zijn collega Ezechiël (18:2) moet regelmatig de volkswijsheid aanhoren die eruit groeide: ‘De vaders hebben onrijpe druiven gegeten, de tanden van de kinderen zijn stroef geworden.’ Israël kende blijkbaar niet alleen vrome, wijze spreuken zoals die van koning Salomo, maar ook bittere, cynische. En dit spreekwoord betekent zoveel als: onze ouders hebben gezondigd, maar zij ontspringen de dans en wij zitten nu met de brokken. Arme wij, hier in Babel. Je kunt niet ontkennen dat er een zweem van rechtzinnigheid hangt rond het gezegde van die onrijpe druiven. Als je een theoloog zou vragen voor een ‘Bijbelse onderbouwing’, kan hij aankomen met die waarschuwing uit het tweede gebod. Maar hij had ook Gods toezegging kunnen noemen dat er later een straf zou volgen voor de zonden van koning Manasse (2 Koningen 21). En roepen de Klaagliederen niet eigenlijk hetzelfde (5:7): ‘Onze voorouders

hebben gezondigd. Zij zijn er niet meer; nu dragen wij de schuld’? Jeremia en Ezechiël vinden er weinig rechtzinnigs aan. Jeremia kun je nog mild noemen. Hij verklaart het spreekwoord overbodig. Want God komt terug en opnieuw zal Hij ‘Israël en Juda inzaaien met mensen en dieren’. ‘Dan zal men niet meer zeggen: “Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stroeve tanden,” maar zal wie zondigt om zijn eigen zonden sterven. Wanneer iemand onrijpe druiven eet, zullen zijn eigen tanden stroef worden’ (Jeremia 31:29). Ezechiël is feller. God spreekt door zijn mond: ‘Waarom gebruiken jullie in Israël toch het spreekwoord: Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stroeve tanden? Zo waar ik leef – spreekt God, de HEER –, nooit meer mag iemand bij jullie in Israël dit spreekwoord in de mond nemen!’ Het spreekwoord deugt niet, zegt God. ‘Zowel het leven van de ouders als dat van hun kinderen ligt in mijn hand, en alleen wie zondigt zal

ndwinter

Antiek snoepgoed Druiven die nog niet rijp zijn, bevatten een grote hoeveelheid appelzuur (E296). Dit fruitzuur wordt ook vandaag nog gebruikt in snoep en frisdranken. Het zorgt voor een frisse smaak. Daarom waren onrijpe druiven in de antieke wereld populair als snoepgoed. Appelzuur tast alleen wel sterk het tandglazuur aan: de stroeve tanden (Jeremia 31, Ezechiël 18). In een lagere dosis (zoals in rijpe aardbeien, appels en druiven) wordt appelzuur - bijvoorbeeld gemengd met zuiveringszout juist aangeprezen als natuurlijk bleekmiddel voor de tanden. Maar of ze daarin in Bijbelse tijden ook geïnteresseerd waren, weten we niet.

sterven.’ Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je doet. De gevolgen ervan zijn alleen voor jou. Hoe revolutionair die profetenwoorden toen misschien voor sommige Joodse oren klonken (eerlijk is eerlijk: de Thora staat er vóór Jeremia en Ezechiël ook al vol mee), voor moderne mensen hebben ze iets vanzelfsprekends. Natúúrlijk ben je zelf verantwoordelijk. Na de uitspraken van burgemeester Broertjes over Maria Putin stak op sociale media een golf van protest op: laat dat meisje met rust; zij heeft toch niks te maken met wat haar vader doet? Dat ze tegelijk grote voordelen heeft van de macht van haar vader (haar Voorschotense

woning werd door sommige media getaxeerd op zo’n twee miljoen), werd gemakshalve even vergeten, maar het signaal was duidelijk: hoe groot de boef ook is, je pakt hem niet via zijn kinderen. Dat is immoreel. Toch hebben de spreekwoordelijke onrijpe druiven ook in deze individueel gerichte tijd een verrassend grote aantrekkingskracht. ‘Een narcoticum’, noemt Klaas Schilder, de voorman van de Vrijmaking van 1944, die slachtofferhouding. Een verslavend en verdovend soort drugs waarnaar ook ‘de kerkmens’ graag grijpt. ‘Ook hij speelt graag de criticus, de scheidsrechter; dit spel immers zet hem in het rechterstoeltje, op behoorlijke afstand van het beklaagdenbankje.’ ‘Ook wij hadden vaderen die zure druiven aten’, schrijft Schilder in een vlammende meditatie in juli 1945, kort na de bevrijding. ‘En onze tanden zijn zeer stroef, na deze harde oorlog. Zie nu de massa. Heeft ze geleerd? Pakt ieder aan? Steekt ieder zelf de handen uit de mouw? Is het hem een lust, van het saboteren over te schakelen tot het plichtsgetrouwe handelen?’ De vragen blijken retorisch van aard. ‘Onze onmacht verklaren we uit de chaos, die de voorgaande generatie heeft aangericht. En onze onmacht vertroetelen we. Ze wordt ons jarenlang geldig excuus.’ Maar hoe zit het dan met die waarschuwing uit het tweede gebod? Als het geen Bijbelse gedachte is dat kinderen de gevolgen dragen van wat hun ouders deden, zit er dan geen dijk van een tegenstrijdigheid in de

meditatie 69

Bijbel? Er is iets anders aan de hand. Je zou het een ‘tweesporenbeleid’ kunnen noemen, twee diepe waarheden als twee kanten van dezelfde medaille. En weinig blijkt lastiger dan de waarheid die op jou betrekking heeft ook daadwerkelijk op jezelf te betrekken. Tegen de vaders en de moeders, de oudere generaties, zegt God: let op wat je kiest, want de gevolgen zijn niet alleen voor jou, maar ook voor je kinderen. En in deze tijd: je kunt wel dénken dat jij een zelfstandig individu bent, dat alleen voor zichzelf bepaalt wat goed is - de werkelijkheid zit iets ingewikkelder in elkaar. Hoe meer biologen ontdekken over de genen die we doorgeven, en hoe meer psychologen ontdekken over de impact van onze opvoeding, hoe beter we begrijpen hoe dat werkt. Hoe zonde werkt. Dat zonde de neiging heeft zich te gaan opstapelen. Dat complete families de gevolgen kunnen voelen van wat in het verleden is gebeurd - tot in het derde en vierde geslacht. Dat wie misbruikt is, ook zelf grotere kans heeft te gaan misbruiken. De crux (en daarmee de vergissing achter de ‘onrijpe druiven’) zit hem in het woord ‘kans’. Want dat is de boodschap aan de kinderen, de huidige generatie: niemand die een verkeerd voorbeeld heeft gekregen, is gedwongen dat voorbeeld op te volgen. Niemand kan zijn eigen daden afschuiven op zijn opvoeding, zijn ouders, zijn kerk, of welke ‘omstandigheid’ ook. Daarom is het tweede gebod in de Bijbel in Gewone Taal ook zo gebrekkig vertaald: God stráft kinderen niet om hun ouders. God ‘bezoekt’ de kinderen ermee, Hij confronteert hen ermee. Wat zullen zij kiezen? Met het woord voor de ouders kunnen de kinderen niet wegkomen, en met het woord voor de kinderen de ouders niet. Je zou nu zomaar de andere kant vergeten, dat het tweede gebod de oudere generatie die God zoekt ook iets belooft: Gods liefde - niet tot in het derde of vierde, maar tot in ‘het duizendste geslacht’. Kun je je als kind daarop beroepen? Welnee. ‘Genade is geen erfgoed’, is een spreekwoord onder bevindelijk-gereformeerden. Maar het doet wel iets met je, zo’n vader of zo’n moeder.

ndwinter

Ǥ Ǥ ƪǡǦ Ǥǡ ǦǡǤ Ǥ ǤǤ͔͔͚͔͔͗͛͗͘͝Ǥ

ǡǡ

ndwinter

boeken, tien aanraders 71

De winter staat voor de deur. Dat betekent lekker veel binnen zitten met een goed boek, warm en knus op de bank. Of weer eens tijd voor een mooie film, zeker in de kerstvakantie. Elk jaar komen in deze periode op tv dezelfde films voorbij. Maar er zijn nog veel meer films en boeken heel geschikt om je op een donkere winteravond in te verliezen. Daarom tien aanraders. Het is weliswaar een willekeurige greep, met uiteenlopende genres, maar allemaal zijn ze meer dan de moeite waard. Oblomov – Ivan Gontsjarov (1858) Als u in de wintermaanden het liefst in bed blijft liggen, is de Russische klassieker Oblomov echt iets voor u. De gelijknamige en enigszins apathische hoofdpersoon komt de eerste tweehonderd bladzijden zijn slaapkamer niet uit. Maar let wel: saai wordt het nooit! De binnenkamer van Oblomov biedt meer dan genoeg om u mee te vermaken en om over door te denken. En als de Rus eenmaal zijn bed uitkomt, is de liefde er als de kippen bij.

De avonden – Gerard Reve (1947) Deze roman heeft liefhebbers én mensen die er absoluut niets mee kunnen. Uit ervaring weet ik dat niet iedereen het cynisme van Frits van Egters, de 23-jarige hoofdpersoon, op prijs stelt. Maar als iets een wintervertelling is, dan is het wel De avonden. Alleen al voor de laatste zinnen zou je het moeten lezen. ‘Hij zoog de borst vol adem en stapte in bed. “Het is gezien”, mompelde hij, “het is niet onopgemerkt gebleven.” Hij strekte zich uit en viel in een diepe slaap.’ Voor wie meer Frits van Egters wil: volg hem op Twitter.

Moord in de Oriënt-expres – Agatha Christie (1934) Een van de klassiekers van de Britse koningin van de misdaad. Een spannende whodunit waarin detective Hercule Poirot met de Orient-expres vanaf Istanbul door Europa reist. U raadt het al: onderweg vindt een moord plaats. En dan sneeuwt de trein ook nog eens in. Je voelt de koude als lezer. Maar u zit lekker binnen en leest in sneltreinvaart dit boek uit. Of u rekt de boel een beetje en speelt zelf ook voor detective.

De verborgen geschiedenis – Donna Tartt (1992) Student Richard Papen, van eenvoudige komaf, raakt bevriend met een groepje arrogante studenten dat zich op het bestuderen van de Griekse beschaving heeft gestort. Hij ontdekt dat ze een gruwelijk geheim verbergen. Toegegeven: het verband tussen de winter en deze roman is niet zo sterk, hoewel er zeker wel winterse passages bij zitten. Maar dit is gewoon een meesterwerk dat je gelezen moet hebben. En waarom zou je zo’n dikke pil dan niet lekker in de kerstvakantie lezen? De verborgen geschiedenis is spannend, mysterieus en in een prachtige stijl geschreven.

Oorlogswinter – Jan Terlouw (1972) Deze jeugdklassieker verhaalt over de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog, in 1944/45. De 15-jarige Michiel raakt betrokken in het ondergrondse verzet. Niemand kan hij vertrouwen bij de gevaarlijke opdrachten die hij moet uitvoeren. Een spannend boek dat veel mensen in hun jeugd wel gelezen hebben. Zo niet: doen. En anders gewoon nog eens herlezen. Het kan ook geen kwaad de puike verfilming door Martin Koolhoven uit 2008 te zien.

Wintervertelling – Mark Helprin (1983) Voor wie houdt van de magische sfeer in de Narniaboeken van C.S. Lewis is dit romantische fantasyverhaal een aanrader. Wintervertelling, waarvan dit jaar de verfilming is verschenen, speelt zich af in New York aan het begin van de vorige eeuw. De nachten zijn donker en ijskoud. Peter Lake, wees en dief, breekt in bij een prachtig huis dat niet leeg blijkt te staan. In het huis woont een doodziek, stervend meisje, Beverly. Wanneer Peter haar ontmoet, zijn ze op slag verliefd. Peters enige hoop is de tijd stil te zetten en zo Beverly te redden.

Sneeuw – Orhan Pamuk (2002) Orhan Pamuk kreeg in 2006 als eerste Turk de Nobelprijs voor de Literatuur uitgereikt. Sneeuw wordt gezien als een van zijn belangrijkste werken. Centraal daarin staat de dichter Ka, die twaalf jaar als banneling in Duitsland heeft gewoond en nu terugkeert naar Turkije. Hij belandt in het koude noordoosten. In de grensstad Kars doet hij onderzoek naar de lokale verkiezingen en naar een golf van zelfmoorden onder vrome, jonge meisjes. Langzaam raakt Ka verstrikt in een web van leugens. Zoals in veel van Pamuks boeken is er ook in Sneeuw veel aandacht voor de tegenstellingen tussen Oost en West, islam en christendom, traditie en moderniteit.

Kaas – Willem Elsschot (1933) Wie in zijn vakantie even wil verdrinken in Hollandse nostalgie, kan goed terecht bij het luchtige werkje Kaas, een klassieker in de Nederlandstalige literatuur. Hoofdpersoon Frans Laarmans neemt een baan als kaasverkoper aan, maar is zo druk met allerlei details dat hij aan kaas verkopen nooit toekomt. De inleiding van het boekje, een soort college over kunst, is al even lezenswaardig. Daarin spreekt Elsschot de beroemde woorden: ‘In kunst mag niet geprobeerd worden. Probeer niet te schelden als gij niet toornig zijt, niet te schreien als uw ziel droogstaat, niet te juichen zolang gij niet vol zijt van vreugde. Men kan proberen een brood te bakken, maar men probeert geen schepping. Men probeert ook niet te baren. Waar zwangerschap bestaat volgt het baren vanzelf, te gepasten tijde.’

White Fang – Jack London (1906) Een heerlijk jongensboek vol exotische avonturen waarbij je kunt wegdromen. White Fang (Wittand) vertelt over de goudkoorts in Canada aan het einde van de 19e eeuw. Gelukszoekers moeten vele ontberingen doorstaan in het koude en onherbergzame gebied waar zij goud hopen te vinden. Het bijzondere aan dit verhaal van Jack London is dat het geschreven is vanuit het perspectief van de dieren. Wittand, een wilde wolf met een beetje hondenbloed, neemt de lezer mee in de gewelddadige wereld van zowel de wilde dieren als de ‘beschaafde’ mens. De verfilming uit 1991 mag er ook zijn.

De sneeuwkoningin – Michael Cunningham (2014) De Amerikaanse schrijver Michael Cunningham brak in 1998 door met zijn roman The Hours, waarmee hij de Pulitzerprijs won. Zijn nieuwste roman, De sneeuwkoningin, is een zoektocht naar zingeving. De broers Barrett en Tyler zijn in de ban van tekenen van boven sinds hun moeder door de bliksem werd getroffen. Barrett gelooft niet in God, maar na een nachtelijk visioen begint hij te twijfelen aan zijn ongeloof en zoekt hij steeds meer zijn heil in de kerk. Zijn broer Tyler maakt een eigen worsteling door: zijn geliefde Beth, met wie hij op het punt staat te trouwen, is doodziek en lijkt haar einde te naderen.

72

ðLMS TIENAANRADERS

ndwinter

Snow Cake (2006) De Engelsman Alex Hughes (Alan Rickman, professor Sneep in de Harry Potterfilms) geeft de 19-jarige Vivienne een lift. Zij overlijdt nadat de auto door een truck is geraakt. Alex voelt voor de tweede keer in zijn leven verdriet over de dood van iemand die hij eigenlijk niet kende. Getraumatiseerd probeert hij in contact te komen met de hoogbegaafde en autistische moeder van Vivienne. Snow Cake is zware kost, maar een aanrader voor wie van een stevig verhaal houdt.

Bienvenue chez les Ch’tis (2008) Voor wie op zoek is naar lichter vermaak, is de Franse komedie Bienvenue chez les Ch’tis een must see. Philippe Abrams is postdirecteur in Zuid-Frankrijk. Hij probeert zich te laten overplaatsen naar de Côte d’Azur, maar zijn plan mislukt en Philippe komt in een boerendorp in Noord-Frankrijk terecht. In Philippes ogen is dat het ergste wat een mens kan overkomen; hij denkt dat daar alleen zwakbegaafden wonen en dat het er zo koud is als in Siberië. Bienvenue chez les Ch’tis is een van de best geslaagde komedies van de laatste jaren.

Lars and the real girl (2007) Lars and the real girl is een goed voorbeeld van een tragikomedie. De film vertelt het verhaal van de eenzame Lars, die via internet in contact is gekomen met Bianca. Hij is helemaal verliefd en besluit haar voor te stellen aan zijn familie. Lars’ familie schrikt zich rot als blijkt dat Bianca een pop is, terwijl Lars haar ziet als een echte partner. Een hulpverlener adviseert de familie het spel mee te spelen, en dat levert eufemistisch gezegd nogal vreemde situaties op.

Jagten (2012) De tragische film Jagten, van de Deense regisseur Thomas Vinterberg, die ook Festen maakte, laat op indringende wijze zien (en voelen) wat de kerstgedachte in elk geval níét is. Lucas (een knappe rol van Mads Mikkelsen) is net gescheiden en heeft een nieuwe baan bij een kleuterschool. Klara, een vijfjarig meisje, beschuldigt Lucas van misbruik. Ten onrechte, maar het kwaad is al geschied. Het hele dorp keert zich tegen Lucas. Jagten is een aangrijpende, noodzakelijke film die het verdiend om gezien te worden.

Ice Age (2002) De animatiefilm Ice Age (en zijn opvolgers) is zo’n heerlijke, humoristische familiefilm. Volwassenen kunnen onder het mom van ‘leuk voor de kinderen’ gewoon ongegeneerd meegenieten. Zoals de titel al doet vermoeden, vertelt de film over het leven in de ijstijd. Een aantal vreemde dieren werkt samen om een mensenkind te herenigen met zijn familie: de luiaard Sid, mammoet Manny, sabeltandtijger Diego en eekhoorn Scrat. Het is een bont en komisch gezelschap dat doldrieste avonturen beleeft.

It’s a wonderful life (1946) Het mag dan een oude film zijn in zwart-wit, It’s a wonderful life is tijdloos en verdient nog steeds veel kijkers. De film vangt aan op kerstavond, als de sympathieke George Bailey eenzaam op een brug staat met het plan een einde aan zijn leven te maken. Een engel heeft de opdracht gekregen zijn leven te redden. Vervolgens wordt in een lange flashback George’ leven getoond. De film maakt duidelijk dat ieder mensenleven onzeglijk veel waarde heeft, ook al hebben we dat gevoel zelf niet. ‘Heb je naaste lief als jezelf’ zou je het motto kunnen noemen van It’s a wonderful life.

Anna Karenina (2012) Wie niet de tijd heeft om Tolstojs lijvige roman te lezen, kan zich te goed doen aan de mooie verfilming door Joe Wright. ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, ieder ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze’, begint het meesterwerk van Tolstoj. Anna Karenina is van begin tot eind een ongelukkig en tragisch personage. Ze is gevangen in een liefdeloos huwelijk en wordt, tot haar ongeluk, verliefd op de jonge graaf Vronski. Hun affaire blijft niet ongemerkt in het societyleven van het negentiende-eeuwse Rusland, waarin Anna door iedereen in de gaten wordt gehouden. Het decor van de film verbeeldt dit prachtig; het leven is één grote balzaal, waar zien en gezien worden prevaleert.

Grand Budapest Hotel (2014) Als je wilt verdwalen in een compleet andere wereld, ben je bij regisseur Wes Anderson aan het goede adres. Zijn nieuwste film speelt zich af rond een (fictief) statig hotel in het oude Europa van voor de wereldoorlogen. Het verhaal draait om de diefstal van een onbetaalbaar schilderij uit de renaissance, de strijd om een enorm familiefortuin en de omwentelingen die Europa in de eerste helft van de twintigste eeuw zo veranderen. De film kent een ongekende verzameling topacteurs. Eigenaardige humor is bij Anderson nooit ver weg. Hoogtepunt wat dat betreft is de maffe achtervolgingsscène richting het einde.

Kruimeltje (1999) Wie in zijn kerstvakantie graag een nostalgische film van eigen, Hollandse makelij kijkt, kan altijd weer eens Kruimeltje tevoorschijn halen, gebaseerd op het boek van Chris van Abcoude uit 1923. Kruimeltje, een tienjarig ventje dat als kind te vondeling is gelegd, groeit op in het Rotterdam van de jaren 1920. Hij moet grotendeels voor zichzelf zorgen. Zijn pleegmoeder laat hem alleen binnen als hij geld bij zich heeft. Dat hij af en toe steelt, is niet verwonderlijk. Kruimeltje blijft echter hoop houden op een betere toekomst en op een hereniging met zijn vader.

Edward Scissorhands (1990) Een film uit het begin van de carrière van acteur Johnny Depp, geregisseerd door Tim Burton. De twee hebben daarna nog veel samengewerkt. Karakteristiek voor de Burton/ Depp-films is de magisch-realistische, sprookjesachtige sfeer. Dat geldt ook zeker voor Edward Scissorhands. Edward is een creatie van een uitvinder die stierf voordat hij zijn karwei kon afronden. Als gevolg hiervan loopt Edward met scharen rond in plaats van met handen. Als een vrouw hem vindt, neemt ze hem mee naar haar huis om bij haar familie te wonen. Maar Edwards afwijkende uiterlijk zorgt er spoedig voor dat de gemeenschap hem verstoot.

domino-legpuzzel en sudoku's 73

ndwinter

Domino-legpuzzel In het veld hieronder zijn de dominostenen van 0-0 t/m 6-6 neergelegd. Kunt u achterhalen hoe?

DEN BERG PUZZEL ELMA VAN LLE SCHUURMAN RIE MA IE RAT UST ILL

6

3

2

2

2

4

6

1

0

0

5

2

6

3

6

2

0

0

4

4

4

5

6

5

0

0

3

5

5

3

3

4

0

0

4

4

6

6

6

3

1

2

2

2

5

5

4

1

1

1

5

1

1

3

3

1

0-0 0-1 0-2 0-3 0-4 0-5 0-6

5-5 5-6

4-4 4-5 4-6

3-3 3-4 3-5 3-6

2-2 2-3 2-4 2-5 2-6

1-1 1-2 1-3 1-4 1-5 1-6

6-6

Sudoku’s **

**** 3

2

1

4

6

9

9

1 2

2

9

6

8

8

9

4

5

6 2

1

8 9

8

6

4 8

1 5

9 1

2

5

4

4

4

1 9

2 5

8

8 9

9

3

3

6

7

5

6

3

2

7

7 4

2

3

6

ndwinter

KO K E I N D E J A A R S P U Z Z E L Op deze pagina ziet u de omslagen van onze topboeken van 2014. Van de achternamen van de auteurs heb ik een woordzoeker gemaakt. Ziet u ze staan? Zet er dan een streep door. De namen staan horizontaal, verticaal, achterstevoren en diagonaal. Als u ze allemaal hebt gevonden, houdt u 15 hokjes met letters over. Hiervan kunt u een zinnetje maken, dit is de oplossing van de puzzel.

S M I E H S R E T E P E M E N

T B N E T N A S N A V L L P R

I R B V E R V O O R N L O P O

- Byler Younts - Earle - Hauck - Ladd - Turansky - Dowswell - Petersheim - Cambron - Austin - Epping

W U N I T S U A D E K I H I O

D I K E N E E L E N H W G N D

S N L Z I N G V I I A E A G N

I S A B Y L E R Y O U N T S E

U S S R S K B N E G C O P R G

H L S E B N S R D B K H I E O

- Grandia - Klassen - Rivers - Van Santen - Bruins Slot - Van den Brink - Tagholm - Grebe - Binnendijk - Pieterse

P O E N E N O N I I E C E E H

M T N D G W E R A V J S T N E

A L N L A D D L B R E K E E L

K A I D N A R G L M U R R V R

V L L E W S W O D I A T S U A

S T O O R V O G E L H C E H E

- Veen - Stoorvogel - Hogendoorn - Schonewille - Huveneers - Vervoorn - Hillenbrand - Kamphuis - Wits

Oplossing:

Uk kunt unt één u één van deze deze boeken boek ken winnen. wiinnen Dat gaat zo: mail de oplossing van de puzzel naar [email protected], vermeld erbij welk boek u graag wilt hebben. Doe dit vóór 1 februari 2015. Na 1 februari kiezen wij 29 winnaars: zij krijgen het gewenste boek GRATIS thuisbezorgd.

Uitgeverij Kok wenst u van harte een gezegend boekenjaar 2015! www.kok.nl | www.puurvandaag.nl

vragenkaartjes 75

ndwinter

stap 1 Hoe begin je een gesprek?

Knip alle vragenkaartjes uit.

Welk Bijbelgedeelte heeft de meeste invloed op je geloof gehad?

Stel een leuke vraag! Op een succesvolle manier een gesprek beginnen, is een ware kunst. Wat zijn juiste praatprikkels als je met de hele familie om de tafel zit, ergens de komende maand? Met leuke openingsvragen kun je een heel eind komen. Hier veertien vragen als begin voor een mooi gesprek.

stap 2 Knip het envelopje uit en buig alle punten naar elkaar toe.

Welke eigenschappen heeft de ideale gastvrouw?

Als inspiratiebron voor deze vragen is onder andere 100 questions, A Toolkit for Conversations gebruikt, verkrijgbaar bij www.theschooloflife.com

Waar word je gelukkiger van: sparen of uitgeven?

Wie heeft een slechte invloed op je gehad?

Hoe blijf jij kalm?

Heb je spijt van iets wat je hebt nagelaten omdat je te bang was?

Wanneer voel jij je verlegen?

Wat is je favoriete psalm en waarom?

Als je moet kiezen tussen een goede maaltijd met een slecht bed of een slechte maaltijd en een goed bed, wat kies je dan?

Wat heb je liever: uitzicht op de zee of uitzicht over de woestijn?

Wat is het liefste wat iemand ooit voor je heeft gedaan?

Hoe zag de beste avond uit je leven eruit?

Wat ben je aan het doen als je alles om je heen vergeet?

Als je in de spiegel kijkt, waar kijk je dan het eerst naar?

76

vragenkaartjes

ndwinter

oplossingen puzzels

ndwinter zweedse puzzel en cryptogram D

A

O C

K

V

K

E

P

U

I

K

S M

M

I

S

S

H

S

U

J

E

T

R

E

D

E

L

I

M

T

E

O

A

R

U

IJ

K E

P

R

M

O

I O

O

G

E

N

E

U

M

L

O

S

P

N

T

A

A

D

S

E

IJ

K

S

R

K

N

A

A

N

M

O

E

U

R

E

B

E

E

I

L

IJ

K

N

B

E

T

U

L

A

A

I

E

L

A

N

G

I

N

G

S

E

R S

T

I

margrietpuzzel t knettergek

e

u

S

aard

a

ij

r

e dringend, fel

n

rotting

hip

f

e uitwerking

e

i

o

a

c

t

n

l

u wasgelegenheid

e

l

g

e

o

r

t

o

a

e

i

o n

n openbaar berucht

t

o

E

K

S

IJ

E T

E

T

R

P

51

japanse puzzel

19

e

m

e bouwplan

s t i

t offertafel

r g

R

a pijnlijke aderzwelling

e

a

E

b

l

vaktaal

E

T E

g

k

s

M

N

O

a

beelddrager

j

L O

T

T

a

a

e

o

S

onderzoeken

k

korte tijdsduur

r

reukwater

l p

p

D G

e ongestoord, kalm

i

m

N

n

expressie

o

deskundige

t

leus

e

N

e

n

i

E

E

r

m

poolbewoner

x

jodenbuurt

o

s

c

g zoekmachine

o k

pardon

h

e

u

G

K

E

D

I

nooit

s

deel van een automotor

E

m

e

d

O

A

D

R

I

I

a

n

y

soort puzzel

U

L

m

kerkelijke vergadering

n

E

D

N N

S

t

u

d

u

u

ei zonder schaal

N

E

T

n

i

o zoete lekkernij (mv)

s

r

d schade

t

rust in een vers

o

a

s baksel met ragout

e

sierplant

e d

a

n

geheel en al

song

K

T

D

E

R

talisman

w i

j

p

c t

l

diskjockey

kleine tang

e l

e

y t

f

k

E

IJ

E E

I

G

N

R

S

E

O

R R

T

e l

streek in Nederland

L

K

S H

i

t

v

N

I

37

M

muziekinstrument

e

snor

e d

r

l

n

u

s rivier in NoordHolland

e

kookruimte

n e

b

t

k

n

a dag en nacht

e

in staat zijn

d e

heelal

n

p

m

P

IJ

Z

E

E K

E

E R

E

L

E

L

T

L

IJ

p

m

a

i

u

s l

IJ

A

E

T

L

R

K

S

T

T E S

F L

P I

S

R

U

T

N

T

E P

V

E

B

C

E

E

A

E S

L

N

L

P R

E

A

K

snibbig

g

a a

k

domino-legpuzzel en sudoku's 73

+ creatieve woordzoeker of bijbelse woordzoeker? woordzoeker, sudoku en rebus 41 REBUS Verdwijnen als sneeuw voor de zon WOORD ZOEKER wit als sneeuw

6

3

2

2

2

4

6

1

0

0

5

2

6

3

6

2

0

0

4

4

4

5

6

5

0

0

3

5

5

3

3

4

0

0

4

4

6

6

6

3

1

2

2

2

5

5

4

1

1

1

5

1

1

3

3

1

v

3

7

6

1

8

5

2

9

6

8

5

4

1

2

3

9

5

1

8

4

2

9

6

3

7

2

3

7

5

9

8

4

6

7 1

6

2

9

5

3

7

4

1

8

9

4

1

7

6

3

8

2

5

9

6

1

7

4

3

8

5

2

7

1

3

9

8

6

5

4

2

8

4

2

9

5

1

7

6

3

5

9

6

3

2

4

1

7

8

7

5

3

8

6

2

9

4

1

8

2

4

1

7

5

6

3

9

1

9

4

3

7

6

2

8

5

3

6

9

2

5

1

7

8

4

2

7

5

1

8

4

3

9

6

1

7

8

6

4

9

2

5

3

3

8

6

2

9

5

1

7

4

4

5

2

8

3

7

9

1

6

77

ndwinter

Moet je ze zien stralen!

AU TO R O N D R

EI ZE N

Z W E DE N

-Dít is pas een zwemparadijs!

AU TO RO ND RE IZ EN

- ZW ED EN

Arvid

is langs 13/14-daagse rondre ht oc ert ov ief inclus

Sture

vakantiewoningen

va. €

229 p.p.*

va. €

399 p.p.*

gs vakantiewoningen

is lan 20/21-daagse rondre inclusief overtocht

lusief € o.b.v. 4 personen, exc Vermelde prijzen zijn g. kin boe per ds fon Calamiteiten

27 reserveringskosten

en € 2,50 bijdrage

Vakantie. Samen reizen, samen actief bezig zijn, samen lol maken. Ervaringen opdoen die je je leven lang bij blijven. In een prachtig Zweeds meer, bijvoorbeeld. Buro Scanbrit, iedereen is wég van onze reizen.

www.buroscanbrit.nl

knutselen

ndwinter

stap 1

Knip de wolk uit.

stap 2 Plak de uitgeknipte wolk op een gekleurd stevig papier en knip de wolk nog een keer uit. Nu is de wolk stevig genoeg om zo meteen de vormpjes eraan te maken.

stap 3 Knip de vormpjes uit en maak vijf mooie rijen.

stap 4 Gebruik naald en draad of de naaimachine om de vormpjes aan de wolk vast te maken.

79

80

. knutselen

ndwinter

Plak deze kant van de wolk op stevig papier.

Kijk snel op de vorige bladzijde hoe je deze leuke wolk kunt maken!

creatieve woordzoeker 81

ndwinter

Creatieve woordzoeker In de letterbrij hieronder zijn allemaal namen verstopt. Linksom of rechtsom raken de eerste en de laatste letter elkaar. Annelies, of voor degene die hier Liesanne wil lezen, mag in dit geval natuurlijk ook, is al vastals voorbeeld gegeven. De rest van de namen is ook op deze manier verstopt. Kunt u ze vinden? Van links naar rechts gelezen vormen de overgebleven letters nog vier namen. Kunt u achterhalen welke dat zijn?

PUZZEL ELMA VAN DEN BERG ILLUSTRATIE MARIE LLE SCHUURMAN

B

A

S

I

K

D

Y

K

I

M

T

E

B

N

H

T

R

N

I

L

T

M

A

N

I

G

A

A

I

E

D

E

R

E

B

R

G

R

R

Z

A

L

B

E

G

E

E

R

G

E

B

O

I

A

K

R

D

T

R

E

K

E

L

L

E

E

N

A

I

U

R

T

I

R

J

I

E

S

N

N

E

D

L

E

D

N

N

A

N

J

T

A

N

L

M

A

T

A

D

N

A

A

F

E

S

E

I

A

C

H

R

H

C

R

S

S

I

E

H

L

I

A

N

I

I

L

B

A

S

L

T

T

E

E

K

L

S

T

E

E

W

I

L

Z

E

B

S

W

A

D

G

E

T

E

L

L

S

H

E

S

I

R

N

A

R

R

H

D

E

U

E

D

N

E

N

A

R

B

N

C

I

M

E

R

O

E

T

N

E

N

J

A

N

N

J

L

T

L

E

T

E

J

G

K

R

F

E

K

I

S

E

M

A

I

L

E

E

E

R

C

I

O

L

M

I

T

R

A

I

E

W

E

D

R

N

E

K

E

H

A

M

I

C

I

R

O

I

C

O

R

R

I

J

N

N

A

J

K

L

A

S

S

N

T

T

N

E

B

H

T

N

I

A

I

L

E

E

J

T

S

J

O

A

A

J

S

H

I

J

F

N

R

&

G

N

I

E

I

N

T

M

S

L

O

O

A

T

T

L

M

H

D

T

A

M

I

L

D

E

J

A

L

T

R

E

Albertha / AnneDirk / Annelies / Anthonie / Bastiaan / Benjamin / Bernhard / Catarina / Christel / Cornelis / Cristian / Diederik / Elisabet / Elsemiek / Engelien / Floortje / Francine / Fredrike / FreekJan / Gerbrand / Gerlinde / Gertrude / Hilbrand / Ingeborg / Jacomien / JanJelle / Jannieke / Jeanette / Johannes / Kimberly / Klaasjan / Klarisse / Klaziena / Leendert / Liesbeth / Liesette / Liselore / Lodewijk / Machteld / Margreet / Margriet / Marthijn / Mathilde / Matthijs / Meindert / Michelle / Reindert / Stefanie / Tjalling / Trijntje / Wienanda / Willissa / Zebedeus

82

dit zijn wij

ndwinter

Dit zijn wij, de mensen van het Nederlands Dagblad. De verslaggever en de advertentieverkoper, de stagiaire en de uitgever, de senior-redacteur en de receptioniste, de directiesecretaris en de gastvrouw, de man die de computers draaiend houdt en de vrouw die het geld overmaakt, de opmaker en de buitenlandcommentator, de corrector en de abonneeverzorgster, de invalkracht en de eindredacteur internet, de documentalist en de marketeer, de optimist en de denker, de sfeermaker en de jubilaris, de stille kracht en de matineuze zangeres, de topcollega en de troubleshooter, de inspirator en de praatpaal. Zonder elkaar lukt het niet, met elkaar puzzelen we dagelijks een krant in elkaar.

ndwinter

TONZON Vloerisolatie !@INGDHD?@@

Zachte of strenge winter?

“Ik woon nu altijd comfortabel”

TONZON Vloerisolatie • een slim idee Meer wooncomfort en hoog financieel rendement op uw spaargeld! TONZON Thermoskussens hebben een bijzonder isolerend effect waardoor de vloer warmer wordt dan bij welke andere vloerisolatie dan ook. Dankzij deze warmere vloer krijgt u meer wooncomfort en stookt u minder waardoor ook de energie besparing hoger is. De gemiddelde besparing bedraagt 15% tot 20% bij gewone woningen. Bij woningen met vloerverwarming kan dit oplopen tot wel 40%. De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevige Bodemfolie zodat ook vocht uit de kruipruimte voorgoed verleden tijd is. Diverse reumapatiënten melden spontaan dat klachten verminderen door het warmere en droge klimaat onderin de woning.

Vloerverwarming Reageert uw vloerverwarming traag? Met TONZON Vloerisolatie blokkeert u het warmteverlies en bespaart u tot wel 40% op uw stookkosten. Heel betaalbaar TONZON vloerisolatie is bovendien heel betaalbaar waardoor het rendement extra hoog is. Richtprijs all-in TONZON vloerisolatie: - 50m2: € 1.850,- 30 m2: € 1.325,• T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) • E: [email protected] • www.tonzon.nl

Bekijk de mogelijkheden voor u en vraag een gratis offerte aan.

www.tonzon.nl

84

.

ndwinter

68

31

09

17

29

10

26

16

72

27

62

12

04

28

75

11

02

56

01

15

23

13

14

22

18

21

06

24

03

19

30

25

20

05

08

07

55

79

80

Ik bid je vrede toe, en licht

WINTER PUZZEL JE RIJK! FILOSOOF RENÉE VAN RIESSEN OVER INKEER IN DE WINTER KLEUR EEN CARLL CNEUT VIER GENERATIES FAMILIE DE VOS IN BEELD

Recommend Documents