Umicore en Saft, duurzaam zonder kleerscheuren
Interviews met Montea en Wereldhave Belgium
Winstkansen bij Nationale Loterij zijn microscopisch klein Kansen op verlies bij aandelen veel kleiner
© Lieven Van Assche / Image Desk
maandelijks magazine | 26ste jaargang nr. 10 | december 2013
Prognoses voor het nieuwe beleggingsjaar
P209025
Vlaamse Federatie van Beleggers
www.vfb.be
Winstkansen bij Nationale Loterij zijn microscopisch klein Kansen op verlies bij aandelen veel kleiner
D
Patrick Millecam Gedelegeerd Bestuurder Value Square Verantwoordelijk voor Asset Management
De Nationale Loterij was vorig jaar de 13de de opbrengst laat terugvloeien naar de maatschappij onder grootste media-investeerder van België. Maar liefst 34 miljoen euro werd er ingezet op advertenties en tv-reclame om onze goklust aan te zwengelen. En dit lijkt te werken. In 2012 realiseerde de Nationale Loterij een recordomzet van 1,26 miljard euro. We zijn van oordeel dat in al die reclame te eenzijdig de nadruk gelegd wordt op de winstkansen. Er wordt veel te weinig ‘juiste informatie’ gegeven en er wordt te weinig gewaarschuwd voor de zeer grote verlieskansen. Volgens psychiater en expert in gokverslaving Pieter Roosen is de kans dat u de Lotto wint kleiner dan dat u een zonneslag zou krijgen van de maan. In onderstaand artikel trachten we een duidelijk beeld te geven over de verlieskansen bij de trekkings- en kansspelen van de Nationale Loterij.
Juiste informatie? De lotto (het trekkingsspel waarbij u 6 juiste cijfers moet raden) ontstond in België in 1978. Na de overstromingen in Ruisbroek in 1976 werd naast de loterij met biljetten ook een loterij met nummers georganiseerd ten voordele van de slachtoffers van de overstromingsramp. De meeste loterijen ontstonden om bepaalde rampen te financieren. Daarna werden de opbrengsten aangewend
voor goede doelen. De Nationale Loterij heeft als taak openbare loterijen, weddenschappen, wedstrijden en kansspelen te organiseren op een maatschappelijk verantwoorde wijze, betrouwbaar en veilig om de speeldrift te kanaliseren, en die December 2013
de vorm van sponsoring en subsidies. Volgens de Algemene Bepalingen van de Code voor Ethische en Verantwoorde reclame moet de reclame voldoende en juiste informatie overbrengen, zodat de gebruiker met kennis van zaken zijn of haar keuze kan maken. Ik erger me evenwel al lange tijd aan de reclame die de Nationale Loterij dagelijks op elke Belg afvuurt. Met de slogans: Word schandalig rijk, Laat geen enkele kans liggen, neem een Lotto-abonnement, Meer fun, meer winstkansen, Klaar voor een explosie van geluk?, 2000 euro voor de rest van je leven, ge moogt gerust zijn, If you can dream it, you can do it, … twijfel ik toch sterk aan de interpretatie van ‘juiste informatie’. In TVreclame wordt voortdurend ingespeeld op het sentiment van de potentiële loterijspeler door de meest exotische vakantiebestemmingen op het scherm te toveren. Eind 2012 telde de Nationale Loterij 5272 verkooppunten (benzinestations, dagbladhandelaren). Je loopt er gegarandeerd Astrid Bryan tegen het lijf en boven uw hoofd krioelt het van de affiches en reclameborden om u te overtuigen toch maar ‘snel’ te spelen en uw kans te wagen. De tekst op één affiche trok mijn bijzondere aandacht: “De kans dat dit bord op uw hoofd valt waardoor u dan in het ziekenhuis moet worden behandeld door een bloedmooie verpleegster die de ware blijkt te zijn en waar u dan de rest van uw leven gelukkig bij blijft … is vrij klein. De kans dat u 50 euro cash wint met QUICK CASH 50 is 100.000 keer groter.” De man of vrouw bij de Nationale Loterij die die eerste kans kan berekenen wil ik wel eens ontmoeten. De kans dat u 50 euro wint met Quick Cash is gemakkelijk te berekenen. Er zijn 100.000 loten van 50 euro op een totaal van 2.600.000 loten. De kans dat u één van die 100.000 loten koopt, is dus 100.000/2.600.000 of 3,846 %. De kans dat u geen 50 euro wint is dus 96,154 %. De kans dat u zo’n reclamebord op uw hoofd krijgt en met een beeldschone verpleegster trouwt is dan volgens de experts van de Nationale Loterij 1/100.000ste van deze kans of dus 0,0000003846 %. Hm … stel dat we dit vermenigvuldigen met het aantal Belgen, dan zijn er toch 4 Belgen die zo’n bord op hun hoofd gekregen hebben en getrouwd zijn met een beeldschone verpleegster. 5
Alle gekheid op een stokje, de Nationale Loterij zet de Belgen ertoe aan om te gokken. Volgens psychiater Pieter Roosen – een deskundige op het vlak van gokverslaving– is het niet de taak van de overheid om de speelzucht aan te wakkeren. De overvloedige reclame en de hoge frequentie van sommige spelletjes via internet wekt verslaving op (door de korte periode tussen de inzet en de bekendmaking van de resultaten). Er wordt overvloedig in reclame en statistieken melding gemaakt van het aantal winnaars. In het jaarverslag van de Nationale Loterij over boekjaar 2012 staat: “In 2012 heeft de Nationale Loterij meer dan 644 miljoen euro gestort aan meer dan 73 miljoen winnaars.” In 2012 waren er 19.673.533 Lotto-winnaars en 18.023.426 ‘Euro Millions’ winnaars in België. Over het aantal verliezers dat vele malen groter is, wordt niks vermeld. Volgens onze berekeningen waren er in 2012 52,3 miljoen Lotto-verliezers en 44,2 miljoen Euro Millions-verliezers. De gemiddelde winst van een ‘winnaar’ bedraagt slechts 8,77 euro. En eigenlijk moet je van de gemiddelde winst nog de gemiddelde inzet (bij Lotto was
6
Beste Belegger
de gemiddelde inzet in 2012 6,70 euro) aftrek- miljard euro neemt de Nationale Loterij 66 % ken om de echte nettowinst te berekenen. Of van alle uitgaven aan legale kansspelen in Beldie 73 miljoen winnaars ook netto geld verlo- gië voor zijn rekening. De rest gaat naar caren, wordt er niet bij vermeld. Het aantal van féspelen, casino’s, renbanen, speelzalen, wed‘73.485.945’ winnaars wordt bekomen door denschappen via bemiddelaars, tv-spelen en het aantal keer dat iemand wint bij elkaar op online-spelen. De laatste tijd kunnen we niet te tellen. Stel, u speelt elke week 2 keer op de omheen de reclamespotjes van Napoleon lotto; dit is 104 keer per jaar; u wint 4 keer en Games met hun slogan “Play when feeling verliest 100 keer … dan telt u in deze statistie- lucky.” Allen samen spendeerden de Belgen ken als 4 winnaars. De omzet van de Na- Uitgaven Nationale Loterij tionale Loterij in 2012 be- in % van inkomsten in 2012 droeg 1,257 miljard euro. Dit is het bedrag dat we alSponsoring, belastingen, andere 8 % len spendeerden vorig jaar Personeelskosten 3 % bij de Nationale LoterijCommissies verkoopkantoren 6 % operator. We spelen het meest met het trekkingsMedia-uitgaven (reclame) 3 % spel Lotto (38,9 %), kortbij Uitbetaald aan Monopolierente gevolgd door Euro Milwinnaars aan de staat lions (36,5 %), daarna vol51 % 11 % gen de krasspelen (17,8 %), Subsidies Joker (4,9 %), Keno (1 %), 18 % de e-games (0,5 %) en Pick 3 (0,4 %). Met die 1,257
vorig jaar aan legale kansspelen maar liefst 1,9 miljard euro. Kansspelen zijn legaal als ze de goedkeuring kregen van de Kansspelcommissie.
Uitgaven Nationale Loterij Vorig jaar betaalde de Nationale Loterij 225,3 miljoen euro aan subsidies uit aan diverse instellingen in ons land. De Nationale Loterij betaalt ook jaarlijks een vergoeding voor het monopolie dat ze krijgt op de trekkingsspelen (de monopolierente bedroeg in 2012 135 miljoen euro) aan de Belgische staat. De Nationale Loterij telt 421 personeels-leden waarvoor in 2012 bijna 41 miljoen euro personeelskosten werden betaald. Aan de verkoopkantoren wordt een commissie betaald van 6 à 7 % op de loterijverkoop. In 2012 gaf de Nationale Loterij 34,031 miljoen euro uit aan media-investeringen. Hiermee is ze de 13de grootste adverteerder in België. De Nationale Loterij geeft meer uit aan reclame dan Roularta, de Persgroep, Colruyt of Telenet. Men geeft ook jaarlijks een aantal miljoenen euro aan sponsoring (waaronder de Lotto Belisol-wielerploeg). En we zouden het bijna nog vergeten: 51,3 % van de omzet (644,7 miljoen euro) werd vorig jaar teruggestort aan de ‘winnaars’.
Winstkansen of beter verlieskansen? Van 1978 tot 1983 telde een lottorooster 40 vakjes. De winstkansen op de hoofdprijs waren toen 1/3.838.380 of 0,0000261 %; de kans dat u de hoofdprijs niet won, was 99,9999739 %. Van 1983 tot 2011 telde een lottorooster 42 vakjes. De kans dat u in die periode de 6 juiste cijfers aanvinkte daalde naar 1 op 5.245.786 of 0,0000191 %. De verlieskans steeg dus naar 99,9999809 %. Sinds 1 oktober 2011 bevat een lottorooster 45 cijfers. De Nationale Loterij stuurde een persbericht uit: “Het spel wordt na 33 jaar moderner en aantrekkelijker met meer winstkansen.” Om na te gaan of dat zo is, kunnen we terecht bij de statistiek (combinaties en faculteiten). Hoeveel combinaties van 6 cijfers zijn er in een reeks van 45 nummers? De volgende formule biedt de uitkomst: 45! / (6! x (45-6)!) = 8.145.060. Met 42 nummers zijn er 5.245.786 mogelijkheden en met 40 cijfers per rooster zijn er 3.838.380 mogelijke December 2013
combinaties. In absolute cijfers nam het aantal combinaties dus toe, maar daalden de winstkansen. Het persbericht en de reclameboodschappen insinueerden net het tegenovergestelde. De procentuele kans op de hoofdprijs met 45 cijfers in een rooster is dus 1 op 8.145.060 of 0,0000123 %. De kans dat u deze niet wint is 99,9999877 %. We twijfelen dus sterk of de reclamecampagnes van de Nationale Loterij ‘juiste’ informatie verspreiden
“Het aantal Lottowinnaars daalt niet enkel in absolute aantallen, maar ook tegenover het totaal aantal spelers.” zodat de gebruiker met kennis van zaken een goed oordeel kan vellen. Op 3 november 2011 verkondigde de Nationale Loterij in een persbericht: “Uitgedrukt in winnaars, houdt de nieuwe lotto eveneens al zijn beloften,” waarmee men wou insinueren dat er meer winnaars zouden zijn. Eén maand na de lancering van de vernieuwde lotto was dit misschien waar, maar nadien alvast niet meer. In 2011 waren er 25.098.755 Lotto-winnaars, in 2012 17.955.937, in 2013 (tot 6/11) 14.113.314. Het aantal Lotto-winnaars daalt niet enkel in absolute aantallen, maar ook tegenover het totaal aantal spelers. In 2011 won nog 45 % van de spelers iets, in 2012 35 % en in 2013 is dit gedaald naar 34 %.
100 % kans om 6 juiste cijfers in te vullen en gegarandeerd de hoofdprijs winnen, het kan! Als u alle 8.145.060 mogelijke combinaties invult, kost u dat 8.145.060 euro. Dan bent u zeker dat u de hoofdprijs wint. Laat u echter niet vangen. Van alle ‘gokgeld’ die er naar de Nationale Loterij vloeit, werd in 2012 slechts 51 % uitgekeerd aan de winnaars. Bij de lotto is dit nog iets minder (49,6 % gemiddeld sinds 1978). Met andere woorden, als u in bovenstaande oefening 8.145.060 euro betaalt voor alle mogelijke combinaties van 6 cijfers, bent u dus gegarandeerd de helft van uw inleg kwijt. (Netto) verlies verzekerd!
In de periode van 1 januari 2013 tot 30 oktober 2013 was er van de 87 trekkingen 54 keer geen winnaar in rang 1 (hoofdprijs van 6 juiste cijfers). In bovenstaande berekeningen waren we streng; we bekeken enkel de kans om de hoofdprijs te winnen. Er zijn evenwel nog andere prijzen te winnen. De kans dat u 5 juiste cijfers én het reservegetal hebt, bedraagt 1 op 1.357.510 of 0,0000737 %. Telt u alle kansen bij elkaar op (er zijn 8 rangen, waarbij rang 8 (2 juiste nummers en reservegetal) recht heeft op 3 euro) dan is de kans dat u minstens 3 euro wint met de lotto 1 op 25,4 of 3,937 %. De kans dat u alles verliest met de lotto is dus 96,063 %. Een even populair trekkingsspel in België als Lotto is Euro Millions. Dit is een loterijspel dat tegelijkertijd in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Luxemburg, Zwitserland, Portugal, Ierland, Oostenrijk, Zwitserland, Luxemburg en België wordt georganiseerd. Al deze landen voegen ook hun inzetten samen waardoor je veel grotere bedragen kan winnen. In België waren er vorig jaar 46 lotto-winnaars van een prijs van meer dan één miljoen euro en 3 Euro Millions winnaars van meer dan 1 miljoen euro. De twee hoofdprijzen werden behaald door 2 Euro Millions winnaars die respectievelijk 79 en 22,8 miljoen euro wonnen. De grootte-orde van deze bedragen doet mensen wegdromen en daar spelen vele reclamecampagnes gretig op in. De kans om de hoofdprijs bij Euro Millions te winnen is evenwel microscopisch klein. Bij Euro Millions moet u 5 cijfers aankruisen op een rooster van 50 getallen én eveneens 2 sterren aanvinken uit 11 sterren. Het aantal mogelijk combinaties bedraagt derhalve: (50!/(5! × 45!)) × (11!/[2! × 9!]) = 116.531.800. De kans op de hoofdprijs is dus 0,00000085813 %. Als je alle kansen optelt bij Euro Millions om iets te winnen, dan kom je aan een kans van 1 op 12,9 of 7,76 %. De kans dat u niks wint bij Euro Millions is dus 100 % – 7,76 % = 92,24 %.
Krasspelen: kleinere verlieskans Bij de krasspelen is de winstkans iets groter en de verlieskans kleiner dan bij de trekkingsspelen. Gemiddeld bedraagt de verlieskans 72,4 % bij alle krasspelen. De gemiddelde winstkans is hier 27,6 %. De po7
Krasspel (prijzen in euro) 21 Astro
Prijs 1 biljet 3 2
Max. winst euro 100 000 50 0000
Bingo Bling bling
3 1
Bling bling Astrid Bryan Cash League Casino Club In The Pocket King of Cash Kruiswoordraadsel Presto Presto 30
Herverdeling
Winnende biljetten
Uitgegeven biljetten
Verlieskans
Winstkans
364 206 157 747
36,4 % 26,3 %
208 359 150 326
1 000 000 600 000 750 000 600 000
63,6 % 73,7 %
75 000 10 000
63,83 % 60,92 % 63,73 % 60,25 %
27,8 % 25,1 %
3 3 2
100 000 100 000 50 000
62,29 % 63,67 % 61,00 %
176 036 202 889 241 011
650 000 750 000 1 000 000
72,7 % 74,9 % 72,9 % 72,9 % 75,9 %
5 5
5 000 250 000 50 000 25 000 500 000
65,20 % 66,75 %
573 200 286 538
2 000 000 1 000 000
71,3 % 71,3 %
28,7 % 28,7 %
63,17 % 60,70 % 70,35 %
66 754 235 021 363 268
250 000 1 000 000 1 000 000
73,3 % 76,5 % 63,7 %
26,7 % 23,5 % 36,3 %
100 000 250 000 20 000 50 000 25 000
63,68 % 66,50 % 60,77 % 66,92 % 60,70 %
266 628 308 128
1 000 000 1 000 000
540 032 700 032 235 021
2 600 000 2 600 000 1 000 000
73,3 % 69,2 % 79,2 % 73,1 % 76,5 %
26,7 % 30,8 % 20,8 % 26,9 % 23,5 %
100 000 250 000
63,68 % 66,50 %
266 628 308 128
1 000 000 1 000 000
73,3 % 69,2 %
26,7 % 30,8 %
3000/2000/1000/mnd
3 1 10
Presto XL Presto XXL
3 5
Quick Cash Quick Cash 50 Subito
2 5 1
Subito XL Subito XXL The Ultimate Win For Life
3 5 10
27,1 % 27,1 % 24,1 %
71,84 %
363 313
1 000 000
63,7 %
36,3 %
Win For Life
3
2
/mnd/levenslang
62,60 %
249 716
1 000 000
75,0 %
25,0 %
Win For Life Deluxe
5
Win For Life Mini Gemiddelde
1
3000/mnd/levenslang 500/mnd/levenslang
64,57 % 59,30 %
286 666 200 016
1 000 000 1 000 000
71,3 % 80,0 % 72,4 %
28,7 % 20,0 % 27,6 %
8
Beste Belegger
000
tentiële winsten in absolute bedragen zijn doorgaans een heel pak kleiner bij de krasspelen. Uit de tabel blijken de winstkansen bij de krasspelen dus hoger te liggen dan bij de trekkingsspelen. Ook wordt er meer herverdeeld (63,9 % gemiddeld) van de totale inleg. Laat u echter niet misleiden. De kans dat u de hoofdprijs wint bij bijv. Win For Life Deluxe (maandelijks inkomen van 3000 euro gedurende de rest van je leven) is 1 op 1.000.000 of 0,0001 %. De verlieskans is dus 99,9999 %. En uiteindelijk doet iedereen toch mee om die hoofdprijs te winnen.
Verliestabel Nationale Loterij
Lotto Euromillions Krasspelen E-Games
Kans op totaal verlies 96,07 % 92,24 % 72,45 % 72,30 %
Kans dat u minder dan 1000 euro wint 99,99369 %* 99,99887 %** 99,99779 % 99,99867 %
Kans dat u niet wint in rang 1 99,9999877 % 99,9999991 % 99,9994234 % 99,9998151 %
* Gebaseerd op # winnaars sinds 4/2/1978 – 6/11/2013 ** Gebaseerd op # winnaars sinds 8/10/2004 – 5/11/2013
E-games: vergelijkbare verliesDe meeste mensen spelen niet mee om 10 kans als de krasspelen Om de euro te winnen. We gingen na wat de kansen toenemende concurrentie de baas te kunnen lanceerde de Nationale Loterij drie jaar geleden elektronische kansspelen op internet. Gemiddeld bedraagt de verlieskans 72,3 % bij alle e-games. De verlieskans is dus 2,62 keer groter dan de winstkans. Opvallend op de website van elk spel is dat je om de haverklap boodschappen op je afgevuurd krijgt: Stijn uit LANDEN heeft net 2 euro gewonnen met SUBITO, Olivier uit RUISBROEK heeft net 3 euro gewonnen met WIN FOR LIFE, Cindy uit BINCHE heeft net 4 euro gewonnen met MOLLENSLAG, Wim uit SINT-ANDRIES heeft net 4 euro verloren met GOAL wordt evenwel nooit geprojecteerd …
Conclusie De mogelijke winstkansen bij de Nationale Loterij (en andere aanbieders van loterij- en kansspelen) zijn zeer klein. Eén van de slogans is: “De Nationale Loterij creëert kansen.” Die kansen zijn althans niet zozeer voor de spelers en des te meer voor de vele sociale projecten die de loterij subsidieert, waar we trouwens geen probleem mee hebben. De kansen dat u wint met Lotto, Euro Millions, een krasspel of e-games zijn dermate laag zoals blijkt uit onderstaande tabel. We zouden dus eerlijkheidshalve moeten spreken over verlieskansen in plaats van over winstkansen. De kans dat u om het leven komt in een verkeersongeval is bijvoorbeeld 55 keer groter dan dat u de Lotto wint (in rang 1)! De totale verlieskansen zijn het kleinst bij de krasspelen en de elektronische spelletjes. De winstkansen zijn er dus het grootst. Evenwel zijn de te winnen bedragen ook maar een fractie van deze bij de trekkingsspelen. De kansen dat u helemaal niks wint bij Lotto en Euro Millions zijn vrij groot met resp. 96,07 % en 92,24 %. December 2013
zijn om minstens 1000 euro te winnen. Bij de krasspelen en de e-games kan dit theoretisch uitgerekend worden. Het aantal winnende loten en bedragen wordt op voorhand bepaald en je weet hoeveel loten er in totaal zijn. De winstbedragen bij Lotto en Euro Millions worden evenwel bepaald bij elke trekking en kan je niet op voorhand mathematisch uitrekenen. Om toch een idee te geven over ‘de kans’ namen we de statistieken sinds het ontstaan van Lotto op 4 februari 1978 en deze van Euro Millions in België sinds 8 oktober 2004.
“De kans dat u op een periode van 10 jaar verliest met de beurs is redelijk klein te noemen.” Sinds 1978 vergokten we met zijn allen met Lotto 16,7 miljard euro bij de Nationale Loterij. Hiervan werd 8,3 miljard uitgekeerd aan de winnaars. Dit is een gemiddeld uitkeringspercentage van 49,6 %. In 2012 deden ‘2.893.085’ unieke spelers mee aan trekkingsspelen van de Nationale Loterij. Het aantal spelers die krasspelen kochten was in 2012 ‘2.632.501’. Indien we de jeugd tot 18 jaar uitsluiten uit de bevolkingsstatistieken (ook al bleek uit een intern onderzoek dat 26 % van de verkooppunten in 2012 ook loterijproducten verkochten aan minderjarigen) dan speelt circa 35 % van de bevolking op kansen/of loterijspelen van de Nationale Loterij. De bevolkingsgroep die het meeste uitgeeft aan deze spelen is de groep tussen 25 en 34 jaar, met een gemiddelde jaaruitgave van 759
euro. In 2012 was het gemiddelde bedrag uitgegeven per speler aan trekkingsspelen aan de Nationale Loterij 355 euro. Het gemiddelde bedrag voor krasspelen per speler in 2012 was 85 euro. We hopen de rationaliteit van de loterijspeler te hebben kunnen aanspreken met dit artikel. We weten echter dat de emotionaliteit (waarop de reclame inspeelt) vaak de bovenhand haalt. Emotie is evenwel nadelig voor uw portefeuille. We hebben een rationeler en rendabeler alternatief …
Aandelenfonds als alternatief? Als value-belegger geloof ik uiteraard veel meer in het lange termijnpotentieel van aandelen, dan in de korte termijn winstkansen van de Nationale Loterij. Aandelen zijn deelbewijzen van een onderneming. Uiteraard zijn bedrijven risicovol. Bedrijfsleiders nemen berekende risico’s met als doel het eigen vermogen te doen aangroeien. Op lange termijn wijzen statistieken uit dat je met aandelen gemiddeld 8 % per jaar kan verdienen. De kans dat u op een periode van 10 jaar verliest met de beurs is redelijk klein te noemen (gebaseerd op statistieken van de laatste 100 jaar). Het is dan ook aan te raden een beleggingshorizon te hebben van 10 jaar vooraleer u in aandelen belegt. Stel dat U 21 jaar zijt en u net actief geworden bent op de arbeidsmarkt als arbeider, bediende of zelfstandige. U gaf in 2012 355 euro uit aan de Nationale Loterij. Ik heb een goed alternatief: investeer die 355 euro per jaar in een goed gespreid beleggingsfonds tot uw 70ste verjaardag. U zal zowieso moeten werken tot uw 70 jaar. We houden er rekening mee dat dit bedrag van 355 euro elk jaar met 3 % stijgt door inflatie. Dan bedraagt uw totale investering over die 50 jaar 40.043 euro. Door de samengestelde rentevoet op lange termijn van 8 % (theoretisch lange termijn gemiddelde return voor aandelen) zal dit geïnvesteerde bedrag na 50 jaar zijn aangegroeid tot 301.910 euro. We zijn er zeker van dat dit U meer geluk zal opleveren. •
Redactie 14 november 2013 9
