Winst uit onderneming met partner......................................................................... 4 Inleiding ................................................................................................................ 4 Wat is een onderneming? ..................................................................................... 4 Wie is ondernemer? .............................................................................................. 5 Zelfstandig uitgeoefend beroep ................................................................................. 5 Medegerechtigden .................................................................................................... 5 Urencriterium ........................................................................................................ 5 Ongebruikelijke samenwerkingsverbanden ................................................................. 6 Winst uit onderneming ......................................................................................... 7 Totaalwinst en jaarwinst ........................................................................................... 7 Totaalwinst .......................................................................................................... 7 Jaarwinst ............................................................................................................. 8 Goed koopmansgebruik ............................................................................................ 8 Stelselwijziging......................................................................................................... 8 Vermogensetikettering.............................................................................................. 8 De zaak is verplicht ondernemingsvermogen .......................................................... 9 De zaak is verplicht privé-vermogen ...................................................................... 9 De zaak is keuzevermogen .................................................................................... 9 Overtollige liquide middelen: privé- of ondernemingsvermogen?.............................. 9 Keuzevrijheid.......................................................................................................10 Herziening van een eenmaal gemaakte keuze .......................................................10 Bedrijfsmiddelen .....................................................................................................11 Wat zijn bedrijfsmiddelen? ...................................................................................11 Bedrijfsmiddel of voorraad? ..................................................................................11 Huurkoop en lease ...............................................................................................11 Afschrijvingen......................................................................................................12 Afschrijvingsmethoden .........................................................................................12 Willekeurige afschrijving voor startende ondernemers ............................................ 15 Willekeurige afschrijving in het belang van het bevorderen van de economische ontwikkeling ........................................................................................................17 Investeringsaftrek ...................................................................................................17 Wat is investeren? ...............................................................................................17 Uitgesloten verplichtingen ....................................................................................17 Uitgesloten bedrijfsmiddelen ................................................................................17 De kleinschaligheidsinvesteringsaftrek ..................................................................18 Desinvesteringsbijtelling .......................................................................................18 Energie- en milieuinvesteringsaftrek .....................................................................19 Voorraden...............................................................................................................19 Waardering van voorraden ...................................................................................19 Waardering onderhanden werk ................................................................................20 Ondernemingskosten ..........................................................................................21 De bewijslast met betrekking tot ondernemingskosten ..............................................21 Privé-uitgaven zijn geen ondernemingskosten ...........................................................22 Onttrekkingen voor privé-gebruik zijn geen ondernemingskosten ............................... 22 Inkomstenbelasting .............................................................................................23 Gedeeltelijk zakelijke kosten ....................................................................................23
Niet aftrekbare algemene kosten ..............................................................................23
Uitgaven voor het voeren van een zekere staat .....................................................23 Vaartuigen voor representatie ..............................................................................23 Geldboetes ..........................................................................................................23 Kosten ten behoeve van misdrijven ......................................................................23 Kosten van illegale wapens en munitie ..................................................................24 Kosten van agressieve dieren ...............................................................................24 In aftrek beperkte algemene kosten .........................................................................24 Voedsel, drank en genotsmiddelen .......................................................................24 Representatie, daaronder begrepen recepties, feestelijke bijeenkomsten en vermaak ..........................................................................................................................24 Congressen, seminars, symposia, excursies, studiereizen en dergelijke ................... 24 Niet aftrekbare kosten voor u als ondernemer zelf .....................................................24 De werkruimte ....................................................................................................25 Telefoonabonnementen voor een aansluiting in uw woonruimte ............................. 26 Literatuur, met uitzondering .................................................................................26 van vakliteratuur .................................................................................................26 Kleding met uitzondering van werkkleding.............................................................26 Kosten van persoonlijke verzorging .......................................................................26 Inkomensafhankelijke bijdragen zorgverzekeringswet ............................................26 Reis en verblijf voor cursussen en opleidingen voor studie en beroep,etc ................ 26 Muziekinstrumenten, geluidsapparatuur, gereedschappen, beeldapparatuur.computers en andere dergelijke apparatuur, ................................ 26 Meewerkbeloning voor uw partner ........................................................................26 In aftrek beperkte kosten voor u als ondernemer zelf ................................................26 Uw verhuiskosten ................................................................................................27 Huisvesting buiten de woonplaats .........................................................................27 Gebruik privé zaken in de onderneming ................................................................27 Privé-gebruik woning ...............................................................................................27 Gebruik auto in uw onderneming .............................................................................28 U houdt de auto in privé ......................................................................................28 U zet de auto op de ondernemersbalans ...............................................................29 BTW ...................................................................................................................30 De wettelijke reserves ........................................................................................31 De kostenegalisatiereserve ......................................................................................31 Herinvesteringsreserve ............................................................................................32 Fiscale oudedagsreserve ..........................................................................................33 Toevoeging aan FOR ...........................................................................................33 Afnemingen FOR .................................................................................................33 Keuze voor dotatie FOR .......................................................................................34 Extra toevoeging .................................................................................................34 Meer dan één onderneming..................................................................................34 FOR en lijfrentepremie-aftrek ...............................................................................34 Wel of niet toevoegen? ........................................................................................34 Ondernemersaftrek .............................................................................................35 Zelfstandigenaftrek..................................................................................................35 Bijzonderheden zelfstandigenaftrek.......................................................................35 Startersaftrek ......................................................................................................36 Speur- en ontwikkelingswerk ...................................................................................36 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid....................................................................36 2
MKB-winstvrijstelling .........................................................................................37 Samenwerkende partners ...................................................................................37 Meewerkaftrek ........................................................................................................37
Wat is meewerken? .............................................................................................38 Urennorm niet tijdsevenredig ...............................................................................38 Wel aftrek, geen bijtelling ....................................................................................38 Meewerkbeloning ....................................................................................................38 Man/vrouw-firma.....................................................................................................38 Einde van de onderneming .................................................................................39 Faciliteiten bij staking van de onderneming ...............................................................39 De stakingsaftrek ....................................................................................................39 Wat is stakingswinst? ...........................................................................................39 Correctie aan de hand van de stakingsbalans ........................................................40 Bijzondere stakingskosten ....................................................................................40 Stakingslijfrente...................................................................................................40 Uitgestelde winstneming ......................................................................................41 Vennootschap onder firma of maatschap...............................................................41 Overlijdenswinst ..................................................................................................42 Ontbinding van een huwelijksgemeenschap ..........................................................42 Inbreng van uw onderneming in een BV ............................................................43 De techniek van het invullen van het aangifteprogramma ................................43 Vermogensvergelijking ............................................................................................43 Open een aparte ondernemersrekening ....................................................................45 Copyright en Disclaimer .........................................................................................49
3
Winst uit onderneming met partner Inleiding In dit hoofdstuk leggen wij eerst uit wat een onderneming is, wie winst uit onderneming geniet, hoe de winst wordt berekend, welke voordelen zijn verbonden aan het zijn van ondernemer en hoe het einde van onderneming wordt afgewikkeld. Daarna besteden wij ook nog aandacht aan het programma van de belastingdienst, want het is niet eenvoudig om dat goed en sluitend in te vullen.
Wat is een onderneming? Een onderneming is een organisatie van kapitaal en arbeid, die door deelname aan het economische verkeer duurzaam beoogt winst te maken. Die winst moet bovendien nog redelijkerwijs te verwachten zijn. Het uitoefenen van een vrij beroep wordt fiscaal eveneens als een onderneming beschouwd. Het is niet noodzakelijk dat u als eenmanszaak werkt: u kunt ook een onderneming drijven als u samen met andere personen een beroep of bedrijf uitoefent (in de vorm van een vennootschap onder firma of een maatschap). Fiscaal wordt dan ieder geacht zijn eigen onderneming te drijven. Kenmerken van de onderneming zijn: Er is geïnvesteerd. De investering kan zijn gedaan in een kantoor, of in andere bedrijfsmiddelen. Overigens is de investeringseis afhankelijk van het soort onderneming. Er zijn ondernemingen die met zeer weinig investeringen zijn te drijven. Er moet sprake zijn van bestendige omzetten en winst. Natuurlijk kunt u in tegenvallende jaren verliezen lijden, maar er moet een redelijk vooruitzicht zijn op bestendige winst wil er van een onderneming sprake zijn. Als u alleen maar zo af en toe opdrachten heeft, komt uw ondernemerschap in gevaar. Het aantal opdrachten moet zó groot zijn dat er van een bestendige omzet kan worden gesproken. U moet als ondernemer deelnemen aan het economisch verkeer. Dat betekent dat u producten of diensten te koop of te huur moet aanbieden aan afnemers. Er moet sprake zijn van een ondernemersrisico, met name het lopen van debiteurenrisico. Er moet sprake zijn van activiteiten en die activiteiten moeten een zekere omvang hebben. Normaal gesproken moet er meer dan één opdrachtgever zijn. Belastbare winst uit onderneming wordt ook genoten in de volgende gevallen: U geniet winst anders dan als ondernemer (zie verderop) of aandeelhouder, als medegerechtigde tot het vermogen van een onderneming; U heeft geld uitgeleend aan een ondernemer op een zodanige wijze dat deze lening feitelijk funktioneert als eigen vermogen van de ondernemer (achtergestelde leningen, dat wil zeggen dat deze het laatste worden terugbetaald bij betalingsproblemen of faillissement) of tegen een vergoeding die - bezien over de hele looptijd – grotendeels afhankelijk is van de winst van de onderneming. Dit geldt niet voor leningen die onder de durfkapitaalregeling vallen tot het maximale vrijgestelde bedrag. En ook leningen aan verbonden personen vallen niet onder deze regeling, die vallen immers onder de terbeschikkingstellingsregeling (zie module ‘Loon en resultaat uit overige werkzaamheden’).
4
Wie is ondernemer? U bent ondernemer als de onderneming voor uw rekening wordt gedreven en u bovendien rechtstreeks wordt verbonden voor verbintenissen van de onderneming. U moet dus rechtstreeks aansprakelijk zijn voor de ondernemingsschulden. Deze laatste eis is per 1 januari 2001 ingevoerd om alleen echte ondernemers als zodanig in de belastingheffing te betrekken. Alleen iemand die rechtstreeks verbonden wordt voor de zakelijke risico’s kan economisch immers als ondernemer worden beschouwd. Bij een eenmanszaak is dit geen enkel punt, dan is de ondernemer met zijn volle vermogen aansprakelijk voor de ondernemingsschulden.
Zelfstandig uitgeoefend beroep Wie zelfstandig een beroep uitoefent, drijft een onderneming en is ondernemer. U kunt hierbij denken aan artsen, advocaten, fysiotherapeuten, notarissen, auteurs, enzovoort. Hierbij tellen de criteria voor het drijven van een onderneming minder zwaar mee. Zo is het mogelijk dat de investeringseis bij sommige beroepen bijna niet aan de orde is. Een computer en een buro zijn voor een auteur vaak genoeg.
Medegerechtigden De commanditaire vennoot (geldschietende vennoot die zich in het algemeen niet met de onderneming bemoeit) is vaak niet verbonden voor de zakelijke risico’s of uitsluitend tot het bedrag van zijn inbreng. Dan is voor deze persoon wel sprake van een onderneming, maar hij is geen ondernemer. Deze personen worden medegerechtigde genoemd. Verlies dat door medegerechtigden wordt gemaakt, is in aftrek beperkt. In totaal kan niet meer verlies in aftrek worden gebracht dan het bedrag van de boekwaarde (gecorrigeerd met fiscale reserve, onttrekkingen en stortingen) van de deelgerechtigdheid op het moment van ontstaan ervan. Als een verlies niet in aanmerking komt voor verrekening, schuift dat door naar volgend jaar. Voorbeeld U wordt commanditair vennoot en brengt €100.000 als kapitaal in. Het gaat niet goed met de zaak en in de eerste drie jaar wordt een verlies geleden van in totaal €90.000. Dat verlies mag u verrekenen. In jaar 4 wordt €25.000 verlies geleden. Daarvan is €10.000 aftrekbaar, maar daarmee is uw inbreng verbruikt. De overige €15.000 is (nog) niet aftrekbaar. Als u €15.000 extra stort, is het verlies weer wel aftrekbaar, want dan is het totale maximum verlies verhoogd tot €115.000.
Urencriterium Er zijn grote voordelen verbonden aan het zijn van ondernemer. Er bestaat recht op allerlei gunstige regelingen, zoals de zelfstandigenaftrek, startersaftrek, het mogen opbouwen van een fiscale oudedagsreserve en de MKB-winstvrijstelling, een aftrekpost van 10,5% van de winst. Op deze faciliteiten hebben alleen ondernemers recht die voldoende tijd besteden aan hun onderneming. In feite wil de wetgever deze voordelen alleen maar gunnen aan ‘fulltime’ ondernemers. Daarom is er een urencriterium ingevoerd. Voor toegang tot deze faciliteiten moet aan dat urencriterium worden voldaan. Dat houdt het volgende in: U moet in een jaar tenminste 1225 uur hebben besteed aan werkzaamheden voor een of meer onderneming waaruit u als ondernemer winst geniet. Bovendien moet de tijd die u aan uw onderneming besteedt, tenminste 50% bedragen van alle tijd die u besteedt aan onderneming en inkomsten uit arbeid (loon en neveninkomsten) samen. 5
Als u in een of meer van de afgelopen vijf jaar geen ondernemer was, geldt deze laatste eis niet. U wordt dan als starter beschouwd. Dan mag u ook minder dan 50% van uw werkzame tijd aan uw onderneming besteden. De eis van 1225 uur blijft echter gewoon bestaan. Ook als u slechts een gedeelte van het jaar als ondernemer een onderneming drijft, moet u blijven voldoen aan de 1225-uren eis. Deze wordt niet evenredig verminderd. Bij ziekte en invaliditeit blijft de eis van 1225 uur eveneens volledig in stand. Voor zwangere onderneemster geldt een uitzondering. Tijdens het normale zwangerschaps- en bevallingsverlof worden zij geacht volgens het normale patroon te werken en mogen deze fictieve uren worden meegeteld. Tot de uren die aan ondernemingswerkzaamheden worden besteed, worden gerekend: Uren voor het woonwerkverkeer. Ook voor andere inkomsten uit arbeid tellen de uren voor het woonwerkverkeer mee. Studie-uren voor het verkrijgen of op peil houden van uw vakbekwaamheid. De uren besteed aan het verkrijgen van het diploma Algemene Ondernemers Vaardigheden tellen mee. Studie-uren voor het vergroten van de vakbekwaamheid tellen niet mee. De laatste uitspraak hierover handelde echter over de opleiding tot heks. Wellicht had de aard van de opleiding enige invloed op de uitspraak en was die anders uitgevallen als het om een andersoortige opleiding had gehandeld. Uren die worden gemaakt voor werkzaamheden die worden verricht voor het vervaardigen van een goed dat verplicht tot het ondernemingsvermogen wordt gerekend of dat door de ondernemer binnen de grenzen der redelijkheid tot zijn ondernemingsvermogen wordt gerekend, zoals een website, tellen mee voor het urencriterium. Gastouders kunnen winst uit onderneming genieten. Dat komt echter zelden voor.
Ongebruikelijke samenwerkingsverbanden Er zijn samenwerkingsverbanden waarbij de partijen ongelijkwaardig zijn, de ene partij verricht ondersteunende diensten voor de andere partij. Bij een dergelijk samenwerkingsverband kunnen wel beiden ondernemer zijn, maar de wetgever vond het ongewenst dat beiden recht hebben op de bijzonder voordelige ondernemersfaciliteiten. Daarom is er een beperking aangebracht in het urencriterium. Werkzaamheden die worden verricht in een samenwerkingsverband met een verbonden persoon en die hoofdzakelijk van ondersteunende aard zijn, tellen niet mee voor het urencriterium als het ongebruikelijk is dat een dergelijk samenwerkingsverband tussen niet-verbonden personen wordt aangegaan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de samenwerking tussen de tandarts en zijn assistente, advocaat en secretaresse en er zijn vele voorbeelden te verzinnen. Waar het om gaat is, dat er een hoofdberoep is dat door één van beiden wordt uitgeoefend, terwijl de ander hoofdzakelijk ondersteunend werk verricht. In dergelijke gevallen zou de hoofdpersoon met iemand die niet een verbonden persoon is, nooit een samenwerkingsverband zijn aangaan, maar die persoon gewoon in dienst hebben genomen. Staat eenmaal vast dat er sprake is van een ongebruikelijk samenwerkingsverband met een verbonden persoon, dan tellen geen van de uren van de ondersteunende partij mee voor het
6
urencriterium. Er wordt geen splitsing gemaakt tussen uren van ondersteunende aard en andere uren. Verbonden personen zijn voor deze bepaling personen die behoren tot uw huishouden en bloed- of aanverwanten in de rechte lijn of personen die tot hun huishouden behoren. Denk er wel om dat de keuze voor het partnerschap maakt dat de bloedverwanten van uw partner ineens uw aanverwanten worden. De bepalingen over ongebruikelijke samenwerkingsverbanden zijn ook van toepassing tussen een bovenmaatschap en een ondermaatschap. Daarvan is sprake als de hoofdpersoon zijn werkzaamheden in een maatschap uitoefent (bijvoorbeeld een maatschap van advocaten) en een maatschap aangaat met zijn echtgenote om zijn administratieve zaken binnen de bovenmaatschap af te handelen. En ook werkzaamheden voor een maatschap met een rechtspersoon waarin een verbonden persoon een aanmerkelijk belang heeft, wordt getroffen door deze bepaling. Het voldoen aan het urencriterium is van belang voor het recht op allerlei voordelige ondernemersfaciliteiten.
Winst uit onderneming Totaalwinst en jaarwinst Winst in fiscale zin heeft twee betekenissen: de totaalwinst en de jaarwinst.
Totaalwinst De totaalwinst is de winst die u met de onderneming behaalt, gerekend vanaf de start tot het einde (verkoop, overdracht, overlijden, emigratie of liquidatie). U berekent de totaalwinst als het verschil tussen het start- en het eindvermogen van uw onderneming, vermeerderd met uw kapitaalonttrekkingen (opnames) en verminderd met uw kapitaalstortingen. Voorbeeld U begint een onderneming met €0 vermogen. U brengt €10.000 geld in. U verdient gedurende het bestaan van de onderneming €200.000 en haalt er €70.000 uit. Verder stort u nog een keer €15.000 in de onderneming. Uw eindvermogen bedraagt hierdoor: 0 + €10.000 +€200.000 - €70.000 + €15.000 = €155.000. De vermogensvergelijking luidt nu: Eindvermogen 155.000 Beginvermogen 0 ---------Vermogenstoename 155.000 Bij: opgenomen bedragen 70.000 Af: gestorte bedragen -25.000 ---------Totale winst 200.000 Het is belangrijk dat u dit mechanisme begrijpt, want in het aangifteprogramma van de belastingdienst moet u op deze manier uw winst aangeven. Wij komen daar later op terug. 7
Jaarwinst De jaarwinst is de winst die aan een bepaald jaar kan worden toegerekend. Deze jaarwinst is de belastbare winst, die u ieder jaar in uw belastingaangifte moet opnemen.
Goed koopmansgebruik Uw jaarwinst moet u berekenen met inachtneming van het goed koopmansgebruik. Twee belangrijke kenmerken van een goed koopman zijn realiteitszin en voorzichtigheid. Deze beginselen brengen onder meer met zich mee dat u nog niet gerealiseerde winst niet tot uw jaarwinst hoeft te rekenen. U mag daarmee dus wachten totdat de winst echt is gerealiseerd. Uitstel tot na het realisatiemoment is echter niet toegestaan. Het realisatiemoment is het moment dat de goederen zijn geleverd of de diensten zijn verricht en er een (volwaardige) vordering op de afnemer is ontstaan. Daarentegen mag u een verlies wel onmiddellijk opvoeren in het jaar waarin bekend wordt dat het verlies gaat ontstaan. Dit mag ook als het verlies in feite pas in een later jaar valt. U kunt uw verlies dus nemen zodra u een reëel vermoeden heeft dat het zal komen.
Stelselwijziging Als u een bepaald systeem van winstberekening heeft, kunt u dat wijzigen in een ander stelsel mits dit aan de fiscale vereisten voldoet. Zo’n stelselwijziging is echter niet toegestaan als u incidenteel fiscaal voordeel wilt behalen. Voorbeeld U heeft in uw onderneming twee bedrijfspanden. U schrijft de panden af met 4% per jaar. 2009 is het laatste jaar waarin u een oud verlies kunt verrekenen. U heeft dus belang bij een hoge winst. U verlaagt de afschrijving op uw panden tot 2% zodat u een hogere winst maakt. Dit zal de fiscus afwijzen, omdat u incidenteel fiscaal voordeel wilt behalen.
Vermogensetikettering Als ondernemer bent u niet steeds vrij in uw keuze om een zaak al dan niet tot uw ondernemingsvermogen te rekenen. De gevolgen daarvan zijn als volgt. Als een zaak tot het ondernemingsvermogen behoort, mag u alle daarmee samenhangende kosten ten laste van uw winst brengen, zoals afschrijving, onderhoud, verzekering. Als u de zaak dan voor privé-doeleinden gebruikt moet u een bedrag bij uw winst tellen. Voor bepaalde zaken zijn daarvoor specifieke regels gegeven (ondernemerswoning, auto van de onderneming), waarover we verderop meer informatie geven. Als een zaak privé-vermogen is, zal de belastingheffing in box 3 plaatsvinden. Als er dan een bedrag ten laste van de winst mag worden gebracht, is dat een gebruiksvergoeding van ten hoogste het bedrag dat in box 3 wordt aangegeven. Daarbij hoeft u de schuld voor deze zaak niet in mindering te brengen. Voorbeeld U heeft een pand dat privé-vermogen is. U gebruikt eenderde gedeelte ervan voor uw onderneming en mag de kosten aftrekken. De waarde van het pand is €210.000, de schuld bedraagt €180.000. In box 3 geeft u aan eenderde van €210.000 = €70.000 en u trekt af eenderde van €180.000 = €60.000 (geen rekening houdend
8
met de schuldendrempel). U mag in uw onderneming aftrekken 4% van 70.000 = €2800. De keuze voor ondernemings- of privé-vermogen kan onverwachte gevolgen hebben. Zo zijn de kosten van beeldapparatuur, computers, software, rekenmachines, schrijfmachines, geluidsapparatuur en muziekinstrumenten niet aftrekbaar als zij tot uw privé-vermogen behoren en wél aftrekbaar als zij tot uw ondernemingsvermogen behoren. U heeft drie mogelijkheden:
De zaak is verplicht ondernemingsvermogen Een zaak is verplicht ondernemingsvermogen als u hem (nagenoeg) uitsluitend gebruikt in uw onderneming. U kunt hierbij denken aan kantoorpanden, een winkelpand, vrachtauto’s en dergelijke. Ook schulden kunnen verplicht tot het ondernemingsvermogen behoren, namelijk als zij zijn aangegaan voor de onderneming.
De zaak is verplicht privé-vermogen Dit geldt voor zaken die (bijna) uitsluitend voor privé-doeleinden worden gebruikt, zoals de videocamera waarmee u slechts opnames van uw gezin maakt.
De zaak is keuzevermogen Dat betekent dat u in beginsel vrij bent om de zaak al dan niet tot uw ondernemingsvermogen te rekenen. Dit is het geval met zaken die u zowel privé als zakelijk gebruikt, waarvan een gedeelte niet overheersend is. Het bekendste voorbeeld is de auto. Als u als ondernemer een personenauto koopt, staat het u meestal vrij deze tot uw ondernemingsvermogen te rekenen of tot uw privé-vermogen. Soms kunt u de zaak splitsen in een gedeelte privé- en een gedeelte ondernemingsgedeelte. Voorbeeld U bent huisarts. U koopt een woning en richt op de parterre drie kamers in voor uw praktijk. De andere kamers en de verdiepingen zijn voor uw eigen bewoning. U kunt het pand geheel tot uw privé-vermogen rekenen als de parterre niet een overheersend deel van de woning is, of tot uw ondernemingsvermogen, maar u kunt ook het praktijkgedeelte als ondernemingsvermogen beschouwen en het woongedeelte als privé-vermogen. Splitsing is soms ook verplicht: dat is het geval bij een pand dat uit een duidelijk afgescheiden bedrijfs- en privé-gedeelte bestaat en in het geval één gedeelte sterk overheerst en u het pand niet in zijn geheel tot ondernemings- of privé-vermogen wilt rekenen.
Overtollige liquide middelen: privé- of ondernemingsvermogen? Liquide middelen behoren tot uw ondernemingsvermogen als zij een functie in de onderneming vervullen. Is dat niet het geval, dan zijn de middelen overtollig en vormen zij verplicht privé-vermogen. De overtolligheid kan tijdelijk of blijvend zijn. Als er sprake is van tijdelijke overtolligheid, dan kunt u de liquide middelen tot uw ondernemingsvermogen blijven rekenen. Dit is met name van belang als u met deze liquide middelen iets gaat ondernemen. 9
Voorbeeld U leent kortstondig uw overtollig kasgeld uit aan een zakelijke relatie die vervolgens failliet gaat. Als de liquide middelen tijdelijk overtollig waren komt het verlies in mindering op uw ondernemingswinst. Is er sprake van blijvende overtolligheid, dan komt het verlies voor rekening van u privé, en is daarmee een niet aftrekbaar vermogensverlies. Houdt u er rekening mee dat de inspecteur ook zal toetsen of het verstrekken van de lening een zakelijk karakter had! Is dat niet het geval dan zal de inspecteur stellen dat er in feite sprake is van een onttrekking ten behoeve van privédoeleinden. U kunt overtollige liquiditeiten ook beleggen in effecten. Voor de vermogensetikettering van de effecten is van belang welke rol zij spelen in uw onderneming, courantheid van de effecten en de vraag of de belegde liquiditeiten blijvend of tijdelijk overtollig zijn. Belegt een ondernemer overtollige liquiditeiten in courante effecten (kasgeldbelegging), dan sluit dat een etikettering als ondernemingsvermogen niet uit. Courante effecten zijn immers snel liquide te maken, zodat de liquiditeiten weer beschikbaar zijn wanneer dat nodig is. Ook als een ondernemer - blijvend of tijdelijk - overtollige kasgelden belegt in effecten die een verband houden met de onderneming - bijvoorbeeld aandelen in een toeleverancier - kan er sprake zijn van ondernemingsvermogen. Vereist is dat de aandelen het ondernemingsbelang dienen, enkel brancheverwantschap is daarbij onvoldoende. Belegt een ondernemer overtollige liquiditeiten in incourante effecten, dan kan dat een aanwijzing zijn dat de liquiditeiten blijvend overtollig zijn. Feit is immers dat incourante effecten minder makkelijk liquide zijn te maken, zodat het aannemelijk is dat de liquiditeiten geen rol meer vervullen in de onderneming.
Keuzevrijheid U heeft binnen de grenzen van de redelijkheid in het algemeen een behoorlijke vrijheid bij uw keuze. Bij gemengd gebruik van panden mist u die keuzevrijheid echter als het privé- of het zakelijke gedeelte te overheersend is en bij splitsbare panden. Bij de aanschaf van een zaak is het van belang de goede keuze te maken. Als u eenmaal heeft gekozen een zaak tot uw ondernemingsvermogen te rekenen, kunt u dat later niet meer zo eenvoudig terugdraaien. Het omgekeerde geldt ook: is een zaak eenmaal door u als privé-vermogen bestempeld, dan kunt u later die zaak niet gemakkelijk tot uw ondernemingsvermogen rekenen. Als u een zaak koopt die u als privé- en als ondernemingsvermogen kunt bestempelen, hangt het vooral van uw verwachting omtrent de waarde-ontwikkeling af wat u het beste kunt kiezen. Verwacht u verlies, of bent u hier onzeker over, dan kunt u waarschijnlijk beter voor ondernemingsvermogen kiezen. Doch ook andere factoren kunnen een rol spelen, bijvoorbeeld welke kosten u in aftrek kunt brengen. Een zorgvuldige afweging kan u veel geld besparen.
Herziening van een eenmaal gemaakte keuze Een eenmaal gemaakte keuze - bij de etikettering van keuzevermogen - kunt u achteraf herzien, mits er sprake is van bijzondere omstandigheden. Als bijzondere omstandigheden kunnen feitelijke veranderingen gelden, bijvoorbeeld een ingrijpende verbouwing van een tevoren niet splitsbaar woon-werkpand, dat na de verbouwing wel splitsbaar is zodat het woongedeelte naar privé mag worden overgebracht. Ook wijzigingen in wetgeving 10
(bijvoorbeeld de invoering van het nieuwe belastingstelsel in 2001) kan een bijzondere omstandigheid zijn. In dat geval is wel vereist dat ondernemer de oorspronkelijke keuze niet gemaakt zou hebben als de - gewijzigde - wetgeving ten tijde van het maken van de keuze al geldend recht zou zijn geweest. Rechtspraak (jurisprudentie) die er toe leidt dat een wetsbepaling anders wordt uitgelegd dan voorheen, kan eveneens een bijzondere omstandigheid vormen die een herziening van etikettering rechtvaardigt. Een herziening werkt echter niet terug tot vóór het aangiftejaar waarop de rechterlijke uitspraak betrekking heeft. Voorts wordt - aldus de staatssecretaris - op onherroepelijk vastgestelde aanslagen niet teruggekomen.
Bedrijfsmiddelen Wat zijn bedrijfsmiddelen? Bedrijfsmiddelen behoren tot de bezittingen (activa) van de onderneming. Het zijn middelen die u nodig heeft om de onderneming uit te oefenen. Goederen die bestemd zijn voor de omzet of niet langer meegaan dan één productie- of omzetcyclus zijn geen bedrijfsmiddelen: voorraden handelsgoederen, grond- en hulpstoffen en eindproducten zijn daarom nooit een bedrijfsmiddel, ze zijn bestemd voor de omzet (handelsgoederen, eindproducten) of gaan in het bedrijf niet langer dan één cyclus mee (grondstoffen). U moet bedrijfsmiddelen voor de aanschafprijs of voortbrengingskosten op uw balans opnemen en er jaarlijks op afschrijven. De hoogte van de afschrijving kan de hoogte van uw winst in sterke mate beïnvloeden. Bedrijfsmiddelen zijn de zaken die u voor de uitoefening van uw onderneming gebruikt. Daar kunt u toe rekenen gebouwen, auto’s, machines, kantoorinventaris, computers, goodwill, octrooien, auteursrechten, investering in een huisstijl, winkelinventaris, e.d. Bedrijfsmiddelen moeten economisch of juridisch tot uw onderneming behoren. Juridisch tot uw onderneming behoren houdt in dat de bedrijfsmiddelen uw eigendom zijn, economisch tot uw onderneming behoren betekent dat u anders dan als eigenaar het risico van waardestijging, waardedaling en tenietgaan loopt. Zaken die u huurt, vormen voor u geen bedrijfsmiddel. Gehuurde zaken behoren niet tot het economisch risico van de huurder, maar van de verhuurder. Er zijn echter huurvormen waarbij het economisch risico bij de huurder ligt, denk aan financial lease (huurkoop) van bedrijfsmiddelen. In dat geval kunt u de zaak fiscaal als (economisch) eigendom beschouwen, de fiscus doet dit namelijk ook.
Bedrijfsmiddel of voorraad? Het onderscheid tussen bedrijfsmiddelen en voorraad kan per bedrijf verschillen. Wat voor de ene onderneming voorraad is, is voor de andere een bedrijfsmiddel. Voor een loodgietersbedrijf is een boormachine een bedrijfsmiddel, voor een gereedschappenhandel is die boormachine onderdeel van de voorraad.
Huurkoop en lease Financial lease wordt meestal gelijkgesteld met economisch eigendom, u least immers het aankoopbedrag van de te leasen zaak, niet de zaak zelf. Een financial leasecontract houdt bijna altijd in dat aan het einde van het contract het juridische eigendom van het leaseobject overgaat op de gebruiker. De fiscus leidt daaruit af dat de gebruiker het risico met betrekking tot de zaak draagt en dus economisch eigenaar is. Als u als ondernemer een zaak in huurkoop neemt, of een financial leasecontract voor een zaak afsluit, moet u de contante 11
waarde van de toekomstige huurkoop- of leasetermijnen activeren. Deze verplichting geldt voor u als aanschafprijs waarop u vervolgens moet afschrijven. De leasetermijnen bestaan uit rente en aflossing. De rente boekt u ten laste van uw winst. De aflossing boekt u af van de leaseschuld, die u onder de verplichtingen (passiva) in uw balans moet opnemen. Bij operational lease moet u de leasetermijnen ten laste van uw winst brengen. Deze leasevorm wordt gelijkgesteld aan huur. U voert derhalve geen aanschafkosten op in uw balans.
Afschrijvingen De meeste bedrijfsmiddelen zijn aan slijtage onderhevig. Die waardevermindering door slijtage of (economische of technische) veroudering komt tot uitdrukking in een jaarlijkse afschrijving ten laste van de winst. Als het bedrijfsmiddel niet aan slijtage onderhevig is (grond) is er ook geen aanleiding voor afschrijven. Zaken die binnen een jaar versleten zijn of een geringe waarde hebben, worden niet als bedrijfsmiddel beschouwd. Onder voorwerpen van geringe waarde verstaat de Wet inkomstenbelasting zaken met een aanschafwaarde beneden €450. Dergelijke zaken behoren daarom niet tot de bedrijfsmiddelen en worden in het jaar van aanschaf ineens ten laste van de winst gebracht. Als u een partij goederen tegelijkertijd koopt kan het aankoopbedrag aanzienlijk zijn, zodat afschrijving geboden lijkt. Gaat het echter om goederen die ieder apart een geringe waarde hebben, dan kan afzonderlijke boeking voordeel hebben, omdat u de aparte goederen dan direct ten laste van de winst mag brengen. Omgekeerd kan een voorwerp van geringe waarde onderdeel zijn van een groter geheel en daarin opgaan, zodat afschrijving in meerdere jaren geboden is. Deze keuze kan gevolgen hebben voor de investeringsaftrek omdat voor goederen met een waarde van minder dan €450 geen investeringsaftrek kan worden genoten (zie verderop).
Afschrijvingsmethoden U kunt afschrijven op uw bedrijfsmiddelen als deze door het gebruik in waarde dalen. Als vast staat dat de waarde niet daalt (zoals bij grond), kunt u op het bedrijfsmiddel niet afschrijven. U moet bij afschrijvingen rekening houden met de restwaarde van de zaak. Afschrijven kunt u op basis van: een vast percentage van de aanschafwaarde (ook wel kostprijs genaamd) een vast percentage van de boekwaarde (onder specifieke omstandigheden) of tot de lagere bedrijfswaarde. Aanschafwaarde De aanschafwaarde is minimaal gelijk aan de koopprijs. Voorts moet u tot de aanschafwaarde rekenen alle kosten die u heeft moeten maken om het bedrijfsmiddel aan zijn doel te laten beantwoorden. Daaronder valt ook niet-verrekenbare omzetbelasting, de installatiekosten, transportkosten en de kosten van het bedrijfsgereed maken. Met betrekking tot de niet-verrekenbare BTW kan er een probleem ontstaan voor ondernemers die zowel belaste als vrijgestelde prestaties verrichten. In een dergelijke onderneming is het pas na afloop van het jaar duidelijk welk deel van de omzetbelasting verrekenbaar is (naar rato van de belaste omzet). In zulke gevallen is het naar onze mening doelmatig om de btw buiten de aanschafwaarde te laten en aan het einde van het jaar het niet verrekenbare deel van de omzetbelasting in één keer ten laste van het resultaat te brengen, zodat u de afschrijvingsbasis van het bedrijfsmiddel meteen vast kunt stellen en niet pas na afloop van het jaar.
12
Als u een pand koopt en vervolgens verbouwt om het gereed te maken voor gebruik, behoren naast de kosten van aanschaf, zoals bijvoorbeeld de notariskosten en overdrachtsbelasting, de verbouwingskosten eveneens tot de aanschaffingskosten. Ditzelfde geldt als u een gebouw koopt en sloopt om vervolgens een nieuw pand te bouwen. Subsidies moet u afboeken op de aanschaffingskosten. Deze verminderen dus uw afschrijvingen. Als u bedrijfsmiddelen in uw eigen bedrijf produceert, gelden de voortbrengingskosten als aanschaffingskosten. Tot deze voortbrengingskosten moet u rekenen alle directe kosten die u voor de productie heeft gemaakt en tevens een aandeel in de vaste kosten van uw onderneming. Als u een zaak uit uw privé-vermogen inbrengt in uw onderneming, moet u als aanschaffingskosten in uw onderneming nemen de marktwaarde die de zaak heeft ten tijde van de inbreng. In normale gevallen zal deze marktwaarde weer afhangen van de aanschaffingsprijs verminderd met een redelijke afschrijving voor de periode dat u de zaak al privé in gebruik heeft. In bijzondere gevallen kan de marktwaarde zelfs hoger liggen dan de oorspronkelijke aanschaffingskosten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als u een schilderij of een antieke kast vanuit uw privé-vermogen in uw onderneming inbrengt. Restwaarde U moet bij de bepaling van uw afschrijvingen altijd rekening houden met de restwaarde van het bedrijfsmiddel. Dit is de geschatte waarde die het bedrijfsmiddel aan het einde van uw gebruiksperiode nog zal hebben. Tijdens de rit kunt u de restwaarde nog wijzigen en daarmee eveneens uw afschrijving. Dan moet wel aannemelijk zijn dat de restwaarde een aanmerkelijke, duurzame verandering heeft ondergaan. Het bewijs daarvoor moet u leveren. De restwaarde van gebouwen kan niet lager zijn dan de ‘bodemwaarde’. Voor gebouwen die in de onderneming worden gebruikt is deze bodemwaarde 50% van de WOZ-waarde. Voor gebouwen die ter belegging worden aangehouden is de bodemwaarde de WOZ-waarde. Hiermee worden bedoeld gebouwen die hoofdzakelijk ter beschikking worden gesteld aan anderen dan verbonden personen. Wordt een gebouw ter beschikking gesteld aan een verbonden persoon dan is de minimale restwaarde weer 50% van de WOZ-waarde. Het gaat voor het jaar 2009 om de WOZ-waarde per 1 januari 2008. Als uw gebouw op 1 januari 2007 al een lagere boekwaarde had dan de ‘bodemwaarde’, mag u daarop niet meer afschrijven. Voor een gebouw waarop u op 1 januari 2007 nog geen drie jaar heeft afgeschreven, mag u de eerste drie jaar volmaken volgens uw oude afschrijvingssysteem. Daarna gaat onverkort de minimale restwaarde gelden. Voor VAMIL-gebouwen (groenlabelkassen en duurzame stallen) mag u afschrijven tot op de echte restwaarde. Voor deze gebouwen is er geen bodemwaarde. Afschrijving op vast percentage kostprijs Bij afschrijving van een vast percentage van de kostprijs schat u de economische levensduur van het bedrijfsmiddel en deelt u vervolgens de aanschaffingsprijs min de restwaarde door het geschatte aantal gebruiksjaren.
13
Voorbeeld U heeft een productiebedrijf dat gereedschappen fabriceert. U koopt een nieuwe freesmachine. De aanschaffingsprijs is € 60.000. U schat dat u met deze machine 10 jaar kunt werken. De restwaarde van de machine schat u op €2.000. U schrijft af per jaar (€ 60.000 -/-€2.000) : 10 = €5.800. Sinds 1 januari 2007 is de maximale jaarlijkse afschrijving 20% van de kostprijs of aanschaffingskosten. Voorbeeld U heeft een auto die u €22.000 heeft gekost. U schat de restwaarde op €4000 en schrijft in 4 jaar af. De afschrijving bedraagt dan €18.000 / 4 = €4.500. De maximale afschrijving bedraagt 20% van €22.000 = €4.400. U mag dus maar €4.400 afschrijven. Voor goodwill is de maximale afschrijving 10% per jaar. Voortbrengingskosten van immateriële aktiva (bijvoorbeeld zelf ontwikkelde software) mogen in één keer ten laste van de winst worden gebracht. Als u bedrijfsmiddelen in gebruik heeft, waarover u vóór 1 januari 2007 ook al afschreef, dan geldt er overgangsrecht. U berekent hoeveel maanden u al heeft afgeschreven vóór 1 januari 2007. Als dat minder is dan 60 (voor andere bedrijfsmiddelen dan goodwill), trekt u dat af van 60 maanden. U houdt dan een aantal maanden over, dat als uitgangspunt voor de maximale afschrijving gebruikt wordt. U neemt vervolgens de boekwaarde per 1 januari 2007 en berekent daarover de maximale afschrijving over het gevonden aantal maanden. Voorbeeld U heeft een bedrijfsmiddel waarover u al 1 vanaf maart 2005 afschrijft, dat is 22 maanden tot 1 januari 2007. De boekwaarde per 1 januari 2007 bedraagt €21.650. De maximale afschrijving bedraagt per jaar 12 (maanden) / (60-22 maanden) x €21.650 = 12 / 38 x €21.650 = €6836 per jaar. Voor goodwill verloopt de berekening van het maximum volgens hetzelfde systeem, zij het met andere bedragen omdat de maximale afschrijving10% van de aanschafwaarde is. Voorbeeld U heeft in 2004 goodwill gekocht, waarvan de boekwaarde op 1 januari 2007 nog €45.000 is. U heeft afgeschreven vanaf 1 juli 2004, dat is 30 maanden tot 1 januari 2007. Uw maximale jaarlijkse afschrijving bedraagt dan vanaf 1 januari 2007: 12 (maanden) / (120 – 30 maanden) x €45.000, dat is €6.000. Voor de levensduur van een aantal bedrijfsmiddelen bestaan ervaringsregels: zo worden kantoorpanden meestal afgeschreven over een periode van 40 jaar, industriepanden over een periode van 15 tot 25 jaar, auto’s in 4 tot 5 jaar, computers en software in 3 jaar. Deze regels zijn ervaringsgegevens, dus geen voorschrift. Het staat u dus vrij een ander afschrijvingsschema te hanteren. Maar als u (veel) sneller wilt afschrijven, moet u er wel op voorbereid zijn dat de fiscus naar de motivering zal vragen.
14
Afschrijving op basis van boekwaarde In dit systeem schrijft u ieder jaar een vast percentage af van de boekwaarde. Met dit afschrijvingssysteem haalt u de afschrijving een flink stuk naar voren en stelt u dus de belastingheffing uit. Het systeem brengt op die manier rentevoordeel. Van de fiscus moet u bij toepassing ervan wel aannemelijk maken dat het nut van het bewuste bedrijfsmiddel de eerste jaren groter is dan in de latere jaren. Onder nut moet u daarbij verstaan: het in euro’s gemeten netto-rendement. U kunt dit systeem dus niet zonder meer toepassen. Ook voor afschrijving op basis van boekwaarde geldt een maximale jaarlijkse afschrijving van 20% van de aanschafwaarde. Afschrijving op lagere bedrijfswaarde Volgens dit systeem schrijft u in één keer het verschil tussen de aanschaffingsprijs en de lagere bedrijfswaarde af. De fiscus staat dit echter alleen in uitzonderlijke situaties toe. Onder andere moet u aantonen dat het bedrijfsmiddel, als gevolg van een bijzondere omstandigheid, een aanzienlijke en duurzame waardevermindering heeft ondergaan. Stijgt de bedrijfswaarde daarna weer, dan moet u het weer opwaarderen en winst nemen. Deze afschrijving op lagere bedrijfswaarde blijft ook mogelijk nu de jaarlijkse afschrijving is gemaximeerd. Een verkeerde schatting van de economische levensduur van het bedrijfsmiddel is geen reden voor een afschrijving op lagere bedrijfswaarde. Een miskoop is geen aanleiding tot afschrijving op lagere bedrijfswaarde. Ook bij een miskoop moet u volgens één van de andere systemen afschrijven en kunt u pas fiscaal verlies nemen als u de miskoop verkoopt. Onderhoud en verbetering Als u onderhoud pleegt aan bijvoorbeeld een pand, kunt u de kosten onmiddellijk ten laste van uw fiscale winst brengen. Als u een verbouwing pleegt aan uw pand en het daardoor verbetert, moet u de kosten bij de aanschaffingskosten boeken en vervolgens op die kosten afschrijven. Dat verschil kan voor u veel uitmaken; als u de kosten meteen ten laste van de winst kunt boeken, verlaagt u uw winst en daardoor uw belastingafdracht; als u moet afschrijven spreidt de lagere belasting zich uit over een periode van 5 of 10 jaar of langer. Niettemin verplicht de fiscus u om de kosten die u maakt voor verandering en verbetering van een bedrijfsmiddel af te schrijven. Alleen de onderhoudskosten kunt u direct ten laste van uw fiscale winst boeken. Als u een pand koopt voor uw onderneming en u moet daarin na de aankoop achterstallig onderhoud plegen, mag u deze kosten niet zonder meer ten laste van de winst brengen. U zult deze kosten moeten bijboeken bij de aanschaffingskosten en hierop jaarlijks moeten afschrijven. Als u het onderhoud en de verbouwingswerkzaamheden gespreid over enkele jaren, gedeeltelijk laat uitvoeren, of u wacht een aantal jaren met het uitvoeren van het onderhoud, zullen deze werkzaamheden eerder als onderhoud worden beschouwd. U kunt dan de kosten ineens ten laste van uw fiscale winst brengen.
Willekeurige afschrijving voor startende ondernemers Ondernemers die recht hebben op startersaftrek kunnen gebruik maken van willekeurige afschrijving van investeringen in bedrijfsmiddelen tot een bedrag van €240.000. Heeft u 15
meer geïnvesteerd, dan mag u op het meerdere normaal afschrijven. U mag zelf kiezen op welk bedrijfsmiddel u willekeurig afschrijft. Voorbeeld U schaft een gebouw aan van €250.000 met een restwaarde van €50.000, u mag dus afschrijven over €200.000. De afschrijvingstermijn bedraagt 40 jaar. Tevens een machine van €75.000 met een restwaarde van €10.000 en daarmee een afschrijvingsbasis van €65.000 en een afschrijvingstermijn van 10 jaar. U mag nu het hele gebouw in één jaar afschrijven (€200.000) en van de machine €40.000. Of u mag de machine in één keer afschrijven (€65.000) en van het gebouw €175.000. Het is vaak niet verstandig om versneld af te schrijven. Dat kan invloed hebben op andere regelingen, zoals op de fiscale oudedagsreserve. Uw vermogen daalt door de versnelde afschrijving waardoor u wellicht niet of minder mag toevoegen aan de FOR. Als u willekeurig mag afschrijven, mag u de afschrijving in een bepaald jaar ook achterwege laten, bijvoorbeeld in een jaar met weinig winst. Het moet gaan om investeringen die zijn aangegaan in het jaar waarin startersaftrek wordt genoten, of het jaar dat direct voorafgaat aan het jaar waarin voor het eerst startersaftrek wordt genoten. Op deze bedrijfsmiddelen mag u op ieder moment willekeurig afschrijven, ook al heeft u geen recht meer op de startersaftrek. Het gaat om het tijdstip van investeren: in dat jaar moet er recht bestaan op startersaftrek. Wel blijft de voorwaarde gelden, dat u ondernemer moet zijn. Als u willekeurig afschrijft, heeft u niet te maken met de maximering van de afschrijving tot 20% (10%) van de aanschafprijs van het betreffende bedrijfsmiddel. Als u geen verplichtingen bent aangegaan maar u kunt op een bedrijfsmiddel wel afschrijven, bijvoorbeeld doordat u het bedrijfsmiddel vanuit privé in de onderneming inbrengt, mag u wel willekeurig afschrijven. De willekeurige afschrijving kan echter pas plaatsvinden in het jaar waarin het bedrijfsmiddel in gebruik wordt genomen. U moet een verzoek met deze inhoud aan de inspecteur richten voordat de aanslag definitief is. De willekeurige afschrijving mag niet worden toegepast op de bedrijfsmiddelen waarvoor investeringsaftrek is uitgesloten. Dat zijn onder andere: - aan derden ter beschikking gestelde bedrijfsmiddelen; - grond; - personenauto’s; - effecten; - goodwill, vergunningen en concessies. Als u in 2009 recht heeft op startersaftrek en in een eerder jaar reeds een deel afgeschreven heeft op gedane investeringen, mag u de regeling voor willekeurige afschrijving op het restant van de investering toepassen (tot het bedrag van de restwaarde). Verplichtingen die zijn aangegaan binnen een bepaalde familiegroep komen in principe niet in aanmerking voor investeringsaftrek en daarmee niet voor willekeurige afschrijving. Als het echter gaat om reële investeringen, kunt u hiervan ontheffing krijgen. 16
Willekeurige afschrijving in het belang van het bevorderen van de economische ontwikkeling U mag willekeurig afschrijven op bedrijfsmiddelen die u in 2009 heeft aangeschaft en die nieuw zijn. U moet het bedrijfsmiddel dan voor 1 januari 2012 in gebruik hebben genomen. U mag niet meer dan 50% willekeurig afschrijven. Deze regeling geldt niet voor: - aan derden ter beschikking gestelde bedrijfsmiddelen (wel als de bedrijfsmiddelen zijn bestemd om voor korte duur te worden verhuurd aan opeenvolgende huurders); - grond; - bromfietsen, motoren en personenauto’s (wel voor zeer zuinige personenauto’s); - effecten; - goodwill, vergunningen en concessies.
Investeringsaftrek Iedereen die winst uit onderneming geniet heeft recht op investeringsaftrek als aan de voorwaarden wordt voldaan. Dat geldt dus niet alleen voor de echte ondernemer, maar ook voor de medegerechtigde. De investeringsaftrek is een aftrekpost van de winst, bovenop de afschrijvingen, afhankelijk van de hoogte van de investering. Bovendien zijn er speciale regels voor bijzondere soorten investering, zoals energie-investeringen en milieuinvesteringen.
Wat is investeren? Investeren is het aanschaffen van een bedrijfsmiddel. Het gaat dus niet om voorraden. De investering vindt plaats op het moment dat u de verplichting aangaat, dus bij de koopovereenkomst. Als u het bedrijfsmiddel zelf maakt, gaat het om het maken van de voortbrengingskosten. Als u zaken in privé bezit en u brengt ze in uw onderneming in, is geen sprake van investeren en heeft u geen recht op investeringsaftrek.
Uitgesloten verplichtingen Aanschaf van bedrijfsmiddelen van bloed- en aanverwanten in de rechte lijn en hun huisgenoten of van uw partner of huisgenoot komen niet in aanmerking voor investeringsaftrek. Als het echter gaat om reële verplichtingen, kunt u ontheffing krijgen van de inspecteur.
Uitgesloten bedrijfsmiddelen Voor sommige bedrijfsmiddelen is geen investeringsaftrek mogelijk. Wij noemen: - Bedrijfsmiddelen van minder dan €450; - Bedrijfsmiddelen die voor de verhuur zijn bestemd; - Gronden, met inbegrip van de ondergrond van gebouwen; - Woonhuizen en woongedeelten van gebouwen; - Personenauto’s; - Vaartuigen voor representatieve doeleinden; - Effecten, vorderingen en goodwill; - Vergunningen e.d.; - Dieren. Als een bedrijfsmiddel in 2009 nog niet in gebruik is genomen, wordt de investeringsaftrek uitsluitend toegekend voor zover het bedrag is betaald. 17
Voorbeeld U heeft een vrachtauto besteld van €50.000. U heeft een bedrag van €5000 aanbetaald. De auto wordt in 2010 geleverd. De investeringsaftrek bedraagt €10.500. Daarvan heeft u in 2009 slechts recht op €5000. €5500 investeringaftrek wordt naar 2010 doorgeschoven.
De kleinschaligheidsinvesteringsaftrek Bij de investeringsaftrek gaat het om het totale investeringsbedrag in 2009, dus het bedrag waarvoor u verplichtingen bent aangegaan. U hoeft daarbij niet mee te tellen de bedrijfsmiddelen waarvoor geen recht bestaat op investeringsaftrek (zie vorige paragraaf). U mag zelf kiezen of u investeringsaftrek wilt of niet. Als u geen investeringsaftrek wilt over bepaalde bedrijfsmiddelen, terwijl zij daarvoor wel in aanmerking komen, tellen deze toch mee voor de berekening van het percentage. Bij een investeringsbedrag van meer dan maar niet meer dan € 2.200 € 37.000 € 37.000 € 71.000 € 71.000 € 104.000 € 104.000 € 138.000 € 138.000 € 172.000 € 172.000 € 205.000 € 205.000 € 240.000 € 240.000 -
aftrek percentage 25% 21% 12% 8% 5% 2% 1% 0%
Bij een samenwerkingsverband, zoals een maatschap of een vennootschap onder firma, moet de investeringsaftrek eerst worden berekend over de investering van het samenwerkingsverband en moet het gevonden bedrag daarna worden verdeeld over maten of vennoten. Dat kan een behoorlijke beperking opleveren. Het is verstandig om met het investeren rekening te houden met de grenzen uit de tabel. Als u net boven een grens zit, heeft u ineens recht op een veel lager bedrag aan investeringsaftrek. Als u dat ziet aankomen, kunt u wellicht beter een investering uitstellen tot volgend jaar. Het heeft overigens geen zin om dan voor een bepaald bedrijfsmiddel niet te kiezen voor investeringsaftrek, omdat dat bedrijfsmiddel voor de berekening van het percentage gewoon meegeteld moet worden.
Desinvesteringsbijtelling Als u een bedrijfsmiddel waarover u investeringsaftrek heeft gekregen, binnen vijf jaar verkoopt of weggeeft, moet u daarover een bepaald percentage weer terugtellen bij de winst. Dat is het percentage dat u bij het investeren zelf heeft gekregen. Als er geen overdrachtsprijs is, moet u dat berekenen over de waarde in het economische verkeer. Is er wel een zakelijke overdrachtsprijs, dan moet het percentage daarover worden berekend. Het totale desinvesteringsbedrag moet in een kalenderjaar dan meer dan €2200 bedragen.
18
Energie- en milieuinvesteringsaftrek Als u investeringen doet in bepaalde investeringen die energiebesparend werken, heeft u recht op de energie-investeringsaftrek. De investeringen moeten voorkomen op de energielijst. Voor investeringen die op de milieulijst staan heeft u recht op de milieu-investeringsaftrek.
Voorraden Waardering van voorraden De voorraden in uw onderneming moet u op uw balans waarderen. De fiscus staat vier methoden van voorraadwaardering toe: op kostprijs; op kostprijs of lagere marktwaarde; volgens het lifo-stelsel; volgens het ijzeren-voorraadstelsel. Waardering op kostprijs Bij de waardering op kostprijs wordt bij handelsgoederen uitgegaan van de inkoopprijs vermeerderd met inkoopkosten zoals transport en verzekering. Bij zelf geproduceerde goederen moet u bij de waardering uitgaan van de productiekosten. Daarmee worden bedoeld de uitgaven die specifiek door de vervaardiging van deze goederen worden opgeroepen. Dit zijn de directe kosten, de afschrijving op de machines en gereedschappen die bij de vervaardiging worden gebruikt, de loonkosten van de productiemedewerkers, e.d. U mag het constante deel van de algemene kosten daarbij buiten beschouwing laten. Tot dat algemene deel behoren de kosten van de afschrijving gebouwen, de directiesalarissen, de overige kantoorkosten en de financieringskosten. Bij een stelsel van waardering op kostprijs mag u de waarde van de voorraden niet aanpassen als de marktwaarde van de voorraden zakt. Ook niet als dat een permanente daling is. Waardering op kostprijs of lagere marktwaarde Bij de waardering op kostprijs of lagere marktwaarde waardeert u in eerste instantie op kostprijs (zie hiervóór), maar stapt u over op de marktwaarde zodra deze lager is. Hierdoor neemt u direct verlies als de marktwaarde van uw voorraad goederen daalt. Als die vervolgens weer stijgt, stapt u weer over op waardering op kostprijs. Deze waarderingsmethode wordt veel toegepast bij seizoengevoelige producten, zoals modeartikelen, schoenen, e.d. Aan het eind van het seizoen wordt de voorraad afgewaardeerd op de geschatte marktwaarde. Deze laatste waarde kunt u vaststellen op basis van ervaringscijfers. De marktwaarde staat over het algemeen in direct verband met de ouderdom van de artikelen. Waardering volgens het lifo-stelsel Als u dit waarderingsstelsel volgt, gaat u ervan uit dat de laatst binnengekomen goederen uit uw voorraad ook het eerst worden verkocht (lifo: last in, first out). Het moet dan wel gaan om goederen die soortgelijk of soortverwant zijn. U kunt de waardering volgens dit stelsel op twee manieren uitvoeren: aan het eind van het jaar per balansdatum, of gedurende het jaar per transactie.
19
IJzeren-voorraadstelsel Bij het ijzeren-voorraadstelsel moet u onderscheid maken tussen de normale en de surplusvoorraad. De normale (of ijzeren) voorraad is die, welke u voor een ongestoorde bedrijfsuitoefening nodig heeft. Deze wordt gewaardeerd volgens vaste prijzen. Die vaste prijs is meestal de kostprijs bij invoering van het ijzeren-voorraadstelsel en die blijft dan tijdens de duur van de onderneming gehandhaafd. Dat betekent dat de prijsstijging van de voorraad direct ten laste van de fiscale winst komt in het jaar van aanschaf van de voorraad. Als uw werkelijke voorraad lager is dan de ijzeren voorraad heeft u een manco. Dit manco wordt gewaardeerd op marktprijzen. De waarde van de normale voorraad wordt met de waarde van dit manco verminderd en kan dan zelfs negatief worden. Als het manco gedurende een langere tijd blijft bestaan, zal de fiscus de ijzeren voorraad terug willen brengen naar de werkelijk aanwezige voorraad. Voorbeeld Uw ijzeren voorraad bedraagt 100 stuks die u heeft gewaardeerd tegen de prijs van het jaar van invoering van het stelsel. De prijs per stuk bedraagt €45, uw ijzeren voorraad bedraagt dan €4500. Uw voorraad is op de balansdatum 90 stuks. U heeft dan een manco van 10 stuks die u waardeert tegen de marktwaarde, die (stel) €56 per stuk is. Uw manco bedraagt dan €10 x €56 = €560. De waarde van uw voorraad is dan €4500 – 560 = €3940. Voorbeeld Uw ijzeren voorraad bedraagt 100 stuks die u heeft gewaardeerd tegen de prijs van het jaar van invoering van het stelsel. De prijs per stuk bedraagt €45, uw ijzeren voorraad bedraagt dan €4500. Uw voorraad zakt tot 90 stuks. U vult de ijzeren voorraad aan met 10 stuks, die op dat moment €56 per stuk kosten. U waardeert deze echter tegen €45 per stuk en neemt een verlies van 10 stuks à €11, is €110. De surplusvoorraad wordt afzonderlijk gewaardeerd: daarvoor wordt dan meestal de kostprijs of lagere marktwaardemethode gebruikt. Bij dit waarderingssysteem valt de stille reserve in de voorraad helemaal niet meer vrij. U schuift de belastingheffing daarover naar de (verre) toekomst en dat betekent uitstel van belasting. Dit waarderingssysteem kunt u alleen toepassen op soortgelijke goederen.
Waardering onderhanden werk Als een werk op de balansdatum nog niet af is, is er sprake van onderhanden werk. Vaak zullen er voor dit werk al wel kosten zijn gemaakt. En eventueel ook al fakturen zijn gestuurd naar de klant. Deze kosten mogen niet altijd ten laste van de winst worden gebracht, maar moeten worden geactiveerd als onderhanden werk. Stel: U heeft in 2009 al kosten gemaakt, materiaalkosten, loonkosten, projectkosten voor het vervaardigen van een machine voor een van uw opdrachtgevers. De materiaalkosten zijn waarschijnlijk redelijk nauwkeurig toe te rekenen aan een bepaalde machine. Deze kosten brengt u dan ook niet ten laste van het resultaat, maar boekt u als onderhanden werk. Voor salariskosten ligt dat wat lastiger. Er moet worden beoordeeld welke personeelsleden hoeveel uren werken aan de betreffende machine, en hoeveel een uur kost. Daarvoor is een 20
urenadministratie van het produktiepersoneel nodig. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de werkvoorbereider, de voorman en de administratieve projectstaf. Deze kosten mogen ook niet ten laste van de winst worden gebracht maar moeten worden bijgeboekt bij het onderhanden werk. Tijdens het bouwen worden gereedschappen, machines en gebouwen gebruikt. Als die direct aanwijsbaar met de produktie te maken hebben, moeten die eveneens bij het onderhanden werk worden opgeteld. En dan zijn er nog de meer algemene kosten, zoals de kosten voor directie, algemene staf, kantoorgebouwen, financieringslasten en dergelijke: de constante algemene kosten. Sinds de wetwijziging op 1 januari 2007 behoren de constante algemene kosten bij het onderhanden werk. Daarnaast moet per balansdatum ook een winstopslag worden geactiveerd bij het onderhanden werk. Dat moet worden afgemeten aan hoe ver het project al klaar is. Als u op grond van goed koopmansgebruik winst moet nemen op onderhanden werk, neemt dat niet weg dat u andere redenen kunt hebben om winst uit te stellen, denk bijvoorbeeld aan afwaardering van vorderingen wegens vermoedelijke oninbaarheid of een voorziening wegens garantieverplichtingen.
Ondernemingskosten Als u een onderneming exploiteert, kunt u de kosten die u daarvoor maakt van uw winst aftrekken. U heeft als ondernemer een grote mate van vrijheid welke kosten u wilt maken. Voorbeeld U heeft een kantoorpand gekocht. Het pand moet worden opgeknapt. U besluit om het pand te herstellen in zijn oorspronkelijke toestand met oorspronkelijke materialen. Dit kost aanzienlijk meer dan het opknappen van het pand volgens de moderne kantoorstandaard. De fiscus zal de hoogte van de uitgaven toch moeten accepteren. De fiscus mag niet op de stoel van de ondernemer gaan zitten. Hij mag derhalve geen kostenaftrek weigeren met als argument dat het beleid zakelijk niet verantwoord zou zijn geweest. Ook blunders en miskopen van de ondernemer mogen tot de aftrekbare kosten worden gerekend. Het enige wat de fiscus mag toetsen is, of u de kosten heeft gemaakt in het kader van de bedrijfsuitoefening, dan wel in verband met uw privé-belangen. Voor het overige kan de fiscus alleen kostenaftrek weigeren als u zodanig hoge kosten heeft opgevoerd dat deze in een volstrekte wanverhouding staan tot het nut dat deze uitgaven voor uw onderneming zouden kunnen hebben.
De bewijslast met betrekking tot ondernemingskosten Het kan voorkomen dat u met de fiscus van mening verschilt over de vraag of bepaalde kosten zakelijk zijn of niet. De vraag is dan: op wie rust de bewijslast? Een basisregel uit de bewijsleer luidt: wie iets stelt, moet dat ook bewijzen. In het fiscale recht vindt u deze regel in tal van voorschriften terug. Een belangrijk voorschrift voor ondernemers is bijvoorbeeld de verplichting om een administratie te voeren. Daarmee is al een zekere verdeling van de bewijslast tot stand gebracht. Een andere belangrijke bron van bewijsregels is de rechtspraak. De Hoge Raad hanteert als beleidslijn dat de bewijslast van belastingvermeerderende feiten (bijvoorbeeld het niet aanwezig zijn van een bepaalde aftrekpost) bij de inspecteur ligt en niet bij de 21
belastingplichtige. Dat neemt overigens niet weg dat als de inspecteur een aftrekpost gemotiveerd betwist, het - volgens de Hoge Raad - op de lijn van de belastingplichtige ligt om deze aannemelijk te maken. Onder aftrekposten moet in dit verband verstaan worden: aftrekbare kosten, buitengewone lasten en/of bedrijfsuitgaven in de winstsfeer. U moet van een aftrekpost zowel de aard als het bedrag aannemelijk maken. Heeft u daaraan voldaan, dan is de inspecteur aan zet (om tegenbewijs te leveren). Het zal duidelijk zijn dat naarmate u beter bewijs levert, het voor de inspecteur moeilijker is om aan te tonen dat hetgeen u wilt bewijzen c.q. aannemelijk wilt maken niet juist is. U hoeft overigens niet het onomstotelijk bewijs te leveren, voldoende is dat u de gestelde feiten aannemelijk maakt. Aannemelijk maken is volgens de jurisprudentie van de Hoge Raad hetzelfde als aantonen. Bepaalt de wet echter dat iets moet blijken dan wordt er volledig bewijs bedoeld. In het fiscale recht geldt daarbij de vrije bewijsleer als uitgangspunt, dat wil zeggen dat u het bewijs met alle wettige middelen mag leveren. Omdat het primaire middel van bewijs de financiële administratie is die elke ondernemer nu eenmaal verplicht moet voeren, zult u allereerst daaruit kunnen putten. Tot uw financiële administratie behoren in beginsel alle gegevensdragers die binnen uw onderneming worden opgemaakt, tenzij deze een zuiver privé-karakter hebben, dat wil zeggen geen gegevens over uw onderneming bevatten. Voorbeelden van gegevensdragers zijn: de boekhouding in enge zin (grootboek en de subadministraties van debiteuren, crediteuren en voorraden), aandeelhoudersregister, notulen van aandeelhoudersvergaderingen, akten en overeenkomsten, al dan niet authentiek en/of geregistreerd, notulen van interne (directie)besprekingen, zakelijke agenda of privé-agenda waarin zakelijke afspraken vastgelegd zijn, telefoon(registratie)boek, brieven- of postboek en fax(log)boek, handgeschreven notities en aantekeningen die duidelijkheid kunnen scheppen over belangrijke financiële feiten (bijvoorbeeld een notitie van een directielid over betaalde steekpenningen), overige bescheiden, zoals inventarislijsten, calculaties, calculatieschema’s, afschrijvingsstaten, orderkaarten, klantendossier, personeelsdossiers en dergelijke; en last but not least verklaringen van getuigen, accountants en andere derden.
Privé-uitgaven zijn geen ondernemingskosten Uitgaven die uitsluitend gericht zijn op privé-belangen en die geen enkel zakelijk doel kunnen dienen, zijn niet als ondernemingskosten aftrekbaar. Ook andere kosten die strikt met uw persoonlijke omstandigheden samenhangen, kunt u niet ten laste van uw ondernemingswinst brengen.
Onttrekkingen voor privé-gebruik zijn geen ondernemingskosten Als u goederen uit uw onderneming haalt om deze privé te gebruiken, geniet u daardoor een voordeel. U heeft dan immers privé de beschikking over goederen die u ten laste van uw ondernemingswinst heeft aangeschaft. U moet uw winst hiervoor corrigeren; voor kleine inkopen kunt u daarbij volstaan met het toevoegen aan uw winst van de inkoopwaarde van desbetreffende zaken. Voor meer omvangrijke zaken kan dit anders liggen, met name als datgene wat u naar privé heeft gehaald, uw omzet verlaagt. Als u een stuk van de winkelinventaris naar privé verhuist, gaat dit niet ten koste van uw omzet. Maar daarvan is wel sprake als u een stucadoorsbedrijf heeft en u verricht afbouwwerkzaamheden in uw eigen woning. In zo’n geval kan het zijn dat de fiscus erop staat dat u de winst corrigeert met een bedrag overeenkomstig hetgeen u een derde in rekening zou hebben gebracht.
22
Inkomstenbelasting Hoewel een deel van de inkomstenbelasting die u moet betalen, ongetwijfeld wordt opgeroepen door uw ondernemingswinst, wordt dit toch als een privé uitgave beschouwd en is deze niet aftrekbaar. Betaalt u die toch van de ondernemersrekening, dan moet u dit als een privé-onttrekking boeken.
Gedeeltelijk zakelijke kosten U kunt ook kosten hebben gemaakt voor zaken waar u zowel privé als zakelijk nut van heeft gehad. Als u een woon-/bedrijfspand heeft, zit er wellicht één meteraansluiting en heeft u de kosten van deze nutsvoorziening op één rekening staan. U moet deze kosten dan splitsen in een zakelijk en een privé-gedeelte; uiteraard is alleen het zakelijke gedeelte aftrekbaar.
Niet aftrekbare algemene kosten De volgende kostenposten zijn niet aftrekbaar. Daarbij doet het er niet toe of u de kosten ten behoeve van uzelf maakt of ten behoeve van personeel.
Uitgaven voor het voeren van een zekere staat Hieronder worden verstaan uitgaven waarmede iemand in zijn persoonlijke leven het maatschappelijk aanzien of gewicht van zekere functie tot uitdrukking tracht te brengen. Denk aan het houden van personeel, het wonen in een huis ‘op stand’, het lidmaatschap van bepaalde clubs.
Vaartuigen voor representatie Bij deze aftrekbepaling zijn uitsluitend drijvende vaartuigen bedoeld. Een vaartuig is elke drijvende constructie die niet gebruikt wordt voor vrachtvervoer of personenvervoer in het kader van de onderneming. De aard en bestemming van het vaartuig doen dus niet ter zake, het gebruik is doorslaggevend. Produceert u dergelijke vaartuigen, dan zijn de kosten van een vaartuig voor representatieve doeleinden wél aftrekbaar.
Geldboetes Boetes zijn niet aftrekbaar van de winst. Onder boetes moet u verstaan: geldboetes die u zijn opgelegd door de Nederlandse strafrechter (verkeersboetes, boetes bij strafvervolging), bedragen waarmee u strafvervolging heeft afgekocht, boeten op grond van de Mededingingswet, fiscale boetes en verhogingen, boetes en verhogingen opgelegd door uitvoeringsinstellingen sociale verzekeringen (voorheen: bedrijfsverenigingen) op grond van de Coördinatiewet Sociale Verzekeringen, parkeerboetes en geldboetes die u moet betalen aan instellingen van de Europese Unie. Boetes die u moet betalen op grond van een vonnis of een uitspraak van een tuchtrechter of een buitenlandse rechter zijn wel aftrekbaar.
Kosten ten behoeve van misdrijven Het gaat hierbij om kosten en lasten die verband houden met een gepleegd misdrijf en die bij het bepalen van de winst in aanmerking zijn genomen. Als er een veroordeling uitgesproken is door de Nederlandse strafrechter, kan de fiscale winst gecorrigeerd worden voor de kosten en lasten die in het jaar waarin de veroordeling onherroepelijk wordt en de vijf daaraan voorafgaande jaren ten laste van de winst gebracht zijn. Overigens laat de aftrekbeperking voor kosten en lasten van criminaliteit onverlet dat de winsten die daaruit voortvloeien gewoon belast worden door de fiscus. Concreet: als u hash smokkelt, zijn de kosten van uw hashkotter (of hashtrawler) niet meer aftrekbaar, maar de winst die u op de smokkelwaar gemaakt heeft wel belast. Als er geen sprake is van een veroordeling kan de 23
winstcorrectie soms toch toegepast worden. Dat is het geval als de ondernemer een strafvervolging heeft voorkomen door het transactievoorstel van de Officier van Justitie aan te nemen, of als een strafbaar feit niet vervolgd is omdat het bij een andere strafzaak meegewogen is bij de bepaling van de strafmaat.
Kosten van illegale wapens en munitie De aftrekbeperking voor de kosten van illegale wapens en munitie is bedoeld om criminelen te beletten de kosten van hun wapens fiscaal als kosten op te voeren. Het betreft niet alleen vuurwapens, maar alle wapens waarvan de wet het bezit en/of gebruik verbiedt. Welke wapens zoal verboden zijn, vindt u in de wet Wapens en Munitie.
Kosten van agressieve dieren Bij deze beperking is met name gedacht aan honden die omwille van hun agressieve karakter gefokt en gehouden worden, het klassieke voorbeeld is de pitbull-terrier.
In aftrek beperkte algemene kosten De volgende kosten zijn slechts gedeeltelijk aftrekbaar. Het gaat daarbij zowel om kosten die u voor uzelf als ondernemer maakt, als voor anderen, zoals personeel. Van deze kosten is de eerste €4200 niet aftrekbaar. U mag er ook voor kiezen om 26,5% niet in aftrek te brengen. U moet daar dan in de aangifte wel om verzoeken. Als u deze kosten voor uzelf maakt, hoeft u niet eerst een deel daarvan af te splitsen als besparing op privé-gebruik. De volledige kostenpost valt onder deze regeling.
Voedsel, drank en genotsmiddelen Als u uw personeel een belastingvrije vergoeding geeft voor dergelijke kosten, komt deze aftrekbeperking aan de orde. Als de vergoeding echter belast is, is sprake van loon en heeft u niets te maken met de aftrekbeperking.
Representatie, daaronder begrepen recepties, feestelijke bijeenkomsten en vermaak Het gaat niet alleen om kosten voor klanten, leveranciers en dergelijke, maar ook personeelsfeesten vallen hieronder.
Congressen, seminars, symposia, excursies, studiereizen en dergelijke Het gaat niet alleen om de kosten voor deze zaken zelf, maar ook om de daarbij behorende reis- en verblijfkosten. De aftrekbeperking geldt niet voor vakcursussen en bedrijfsopleidingen.
Niet aftrekbare kosten voor u als ondernemer zelf Er zijn ook kosten die uitsluitend niet aftrekbaar zijn als u ze voor uzelf maakt. Ook als deze kosten worden gemaakt voor iemand die tot uw huishouden behoort, zijn ze niet aftrekbaar. Maakt u dergelijke kosten voor anderen, zoals voor personeel, dan zijn ze wel aftrekbaar. 24
De werkruimte Niet aftrekbaar zijn de kosten van de werkruimte in huis voor de ondernemer zelf als deze niet aangemerkt kan worden als werkruimte in fiscale zin. We hebben het dan over de werkruimte in de privé woning. Als het betreft een eigen woning, blijft dus de hele woning onder de eigen woning regeling vallen. Tot de niet-aftrekbare kosten moeten ook worden gerekend de kosten van inrichting (meubilair, behang, gordijn, vloerbedekking en dergelijke). Computers, faxapparaten, printers en dergelijke vallen niet onder deze aftrekbeperking. Alleen in uitzonderingsgevallen zijn de kosten van een werkkamer wél aftrekbaar. Daartoe moet er voldaan worden aan de volgende eisen. Het moet gaan om een zelfstandig deel van de eigen woning. Dat uit zich in bijvoorbeeld een eigen opgang, eigen sanitaire voorzieningen, een eigen keukentje enzovoort. Bovendien moet voldaan worden aan de inkomenseis. Daaraan voldoet u onder de volgende omstandigheden. - U heeft buitenshuis ook een werkruimte, maar u verdient 70% van uw totale inkomsten uit arbeid en winst uit ondernemingen in (dus door lijfelijke aanwezigheid) de werkruimte thuis; of - U heeft buitenshuis geen werkruimte, maar u verdient 70% van uw totale inkomsten uit arbeid en winst uit onderneming in of vanuit die werkruimte thuis en bovendien 30% van die totale inkomsten in die werkruimte. Zijn de kosten wél aftrekbaar, dan verloopt de aftrek als volgt. Als het gaat om een werkkamer in een huurwoning, dan mag u een evenredig deel van de huur in aftrek brengen, en ook de inrichtingskosten, verwarmings- energiekosten, inboedelverzekering en dergelijke. Er zijn waarschijnlijk niet veel situaties waarbij een ruimte voldoet aan de criteria voor een werkruimte en waarbij de ruimte tóch tot het privé vermogen mag worden gerekend. Het zelfstandigheidscriterium zal er in verreweg de meeste gevallen voor zorgen dat dit gedeelte van het huis tot het verplichte ondernemingsvermogen behoort. Gaat het om een werkkamer in de eigen woning die wél tot het privé vermogen mag worden gerekend, dan wordt het verhaal iets lastiger. U mag de inrichtingskosten en dergelijke aftrekken. Voor de kamer zelf geldt het volgende. De werkkamer valt in box 3, waar u 4% van de waarde moet aangeven. Van de schuld op uw woning moet eveneens een evenredig deel in box 3 worden afgetrokken. De rente op dit deel is niet aftrekbaar. U mag vervolgens in uw onderneming een bedrag in aftrek brengen van maximaal 4% van de waarde die u in box 3 voor de werkruimte aangeeft. Daarbij hoeft u de schuld voor dit deel van uw huis niet in aftrek te brengen. Voorbeeld U heeft een woning met een werkelijke waarde van €200.000. Daarin bevindt zich een werkruimte waarvan u de kosten mag aftrekken. Deze werkruimte maakt 1/5 deel van uw woning uit. Uw schuld op de woning bedraagt €175.000. U geeft 4/5 deel van het eigenwoningforfait aan en trekt 4/5 deel van de rente af. In box 3 geeft u 1/5 deel van de woning, dat is €40.000, aan en trek 1/5 deel van de schuld af, dat is €35.000. In uw onderneming mag u voor het gebruik van de werkruimte 4% van €40.000, dat is €1600, in aftrek brengen. 25
Het is duidelijk dat er niet veel werkruimtes in de eigen woning meer zijn waarvan de kosten aftrekbaar zijn. Het zelfstandigheidscriterium en het inkomstencriterium staan daaraan in de weg.
Telefoonabonnementen voor een aansluiting in uw woonruimte Zakelijke gesprekken die u met deze telefoon voert, zijn wel aftrekbaar.
Literatuur, met uitzondering van vakliteratuur Niet aftrekbaar zijn boeken en tijdschriften met een algemeen karakter. Voor journalisten zullen de kosten van krantenabonnementen wel aftrekbaar zijn. Ook tijdschriften voor de wachtkamer van arts, tandarts en dergelijke zullen niet onder deze aftrekbeperking vallen, omdat zij niet voor de ondernemer zelf zijn bedoeld.
Kleding met uitzondering van werkkleding Onder werkkleding wordt verstaan kleding die uitsluitend of nagenoeg uitsluitend geschikt is om in het kader van de onderneming te worden gedragen, of is voorzien van zodanige uiterlijke kenmerken dat duidelijk is dat deze uitsluitend is bestemd voor de onderneming , zoals een logo of bedrijfsnaam. Het logo of de bedrijfsnaam moet dan tenminste 70 vierkante centimeter groot zijn.
Kosten van persoonlijke verzorging Deze kosten zijn wel aftrekbaar voor artiesten, presentatoren of als u als beroep een tak van sport uitoefent.
Inkomensafhankelijke bijdragen zorgverzekeringswet Deze premies worden weliswaar geheven omdat u winst uit onderneming geniet, maar zij zijn niet als ondernemerskosten aftrekbaar. U kunt ze ook niet meer als ziektekosten aftrekken.
Reis en verblijf voor cursussen en opleidingen voor studie en beroep,etc Deze kosten zijn voor maximaal €1500 per jaar aftrekbaar. Het gaat daarbij ook om congressen, seminars, symposia, excursies, studiereizen en dergelijke.
Muziekinstrumenten, geluidsapparatuur, gereedschappen, beeldapparatuur.computers en andere dergelijke apparatuur, De kosten hiervan zijn uitsluitend niet aftrekbaar als zij tot uw privé vermogen behoren. Als u deze zaken op uw ondernemingsbalans kunt zetten, zijn de kosten ervan wél aftrekbaar.
Meewerkbeloning voor uw partner Deze post wordt behandeld bij ‘Samenwerkende partners’.
In aftrek beperkte kosten voor u als ondernemer zelf Sommige kosten die u maakt voor uzelf of voor personen die tot uw huishouden behoren, zijn maar beperkt aftrekbaar.
26
Uw verhuiskosten Verhuiskosten die u uit zakelijke overwegingen maakt, kunt u aftrekken van uw fiscale winst, ook al hebben deze kosten betrekking op de verhuizing van uw privé-inboedel. Een zakelijk motief kan zijn dat uw onderneming is verhuisd en u privé mee wilt verhuizen. Een zakelijk motief kan ook zijn dat u dichter bij uw onderneming wilt wonen en het kan zijn dat uw bedrijfspand en woning van elkaar zijn gescheiden en dat u het met het oog op uw ondernemingsuitoefening beter vindt om het geheel in één pand onder te brengen. Zolang u voor de verhuizing een zakelijk motief heeft, levert de kostenaftrek geen probleem op. U wordt in ieder geval geacht in het kader van uw onderneming te zijn verhuisd als u binnen twee jaar na verplaatsing van de onderneming verhuist naar een woning binnen een afstand van 10 kilometer van de nieuwe vestigingsplaats van de onderneming, terwijl u voor die tijd op meer dan 25 kilometer daarvandaan woonde. Voldoet u aan deze voorwaarden, dan is de verhuizing zakelijk. Voldoet u daar niet aan, dan zult u zelf argumenten aan moeten voeren waarom de verhuizing toch zakelijk was. Als u in het kader van uw onderneming verhuist, mag u de kosten van de overbrenging van de inboedel, plus een bedrag van €7750, ten laste van de winst brengen. De kosten van de verhuizing van uw onderneming zelf mag u zonder beperking in aftrek brengen.
Huisvesting buiten de woonplaats Als u voor uw onderneming ergens anders moet wonen terwijl u wel ook uw eigen woning aanhoudt, mag u de extra kosten slechts 2 jaar in aftrek brengen.
Gebruik privé zaken in de onderneming U gebruikt wellicht privé zaken in uw onderneming. Als u deze huurt, dan mag u een deel van de huur aftrekken in de onderneming, namelijk het deel dat betrekking heeft op het gebruik in de onderneming plus de huurderslasten. Gaat het om zaken die in uw bezit zijn, dan mag ten laste van de winst komen het bedrag dat u in box 3 moet aangeven voor deze zaak. Gebruikt u de zaak maar een gedeelte van het jaar, dan moet de aftrekpost evenredig worden verminderd. Voorbeeld U heeft een tweede woning met een garage erbij. Deze garage gebruikt u gedurende zeven maanden voor opslag van uw voorraad. De waarde van de garage is per 1 januari en per 31 december €50.000. U moet in box 3 4% van €50.000 aangeven, dat is €2000. U mag ten laste van uw winst brengen 7/12 deel van €2000, dat is €1167. Als u een zaak in uw onderneming gebruikt die u niet hoeft aan te geven in box 3, dan mag u ook geen bedrag ten laste van uw winst brengen.
Privé-gebruik woning Als u woont in uw bedrijfspand, kunt u te maken krijgen met een inkomensbijtelling voor het genot van het privé-wonen. Dit is het geval als uw woning deel uitmaakt van een pand dat geheel tot uw ondernemingsvermogen behoort.
27
Bijtelling woongedeelte ondernemingspand als de WOZwaarde meer is dan
maar niet meer dan
bedraagt het percentage
€ € € €
€ 12.500 € 25.000 € 50.000 € 75.000 en hoger
0,75%, 0,95% 1,05% 1,15% 1,30%
12.500 25.000 50.000 75.000
Als waarde voor de woning geldt hier de waarde van het privé-gedeelte, dat u zelf zult moeten schatten, bijvoorbeeld door de oppervlakte als maatstaf te nemen. De hierboven genoemde percentages moet u toepassen op de waarde van het privé-gedeelte van de woning zoals die per 1 januari 2008 vastgesteld is in het kader van de Wet Waardering Onroerende Zaken (de WOZ). Aangezien de woning deel uitmaakt van een bedrijfspand en geheel tot het ondernemingsvermogen wordt gerekend, brengt u in dit geval alle kosten en lasten van de woning ten laste van uw ondernemingswinst, daaronder begrepen de afschrijvingen, verzekeringen en onderhoud.
Gebruik auto in uw onderneming Als u een auto (mede) gebruikt voor uw onderneming, heeft u in het algemeen twee mogelijkheden om de kosten daarvan ten laste van uw winst te brengen. De keuze voor het al dan niet op de balans zetten van auto hangt af van de mate van privégebruik. Is dit minder dan 10% dan moet u de auto op de balans zetten. Is dit meer dan 90%, dan mag u de auto niet op de balans zetten. Daartussenin heeft u de keuze. Deze is niet makkelijk te maken. U kunt berekeningen maken als u beschikt over (een schatting van) de volgende gegevens: totaal aantal kilometers per jaar, aantal privé c.q. zakelijke kilometers, kilometerprijs (en daarmee de totale kosten van de auto), cataloguswaarde van de auto. Daarbij spelen de gevolgen voor de BTW ook een rol (zie verderop).
U houdt de auto in privé De eerste mogelijkheid is, dat u de auto in privé houdt. U moet dan zelf alle kosten van de auto betalen. Voor iedere zakelijk gereden kilometer mag u dan €0,19 ten laste van uw winst brengen. U declareert deze dan bij wijze van spreken bij uw onderneming en betaalt de autokosten op uw privé-rekening of boekt ze als privé stortingen. Dit bedrag omvat alle kosten van vervoer, dus ook parkeer- en veergelden. Deze mogen niet apart in aftrek worden gebracht. Ook voor het woon-werk verkeer mag u €0,19 per kilometer ten laste van uw winst brengen.
28
U zet de auto op de ondernemersbalans De tweede mogelijkheid is, dat u de auto op de ondernemingsbalans zet. U mag dan alle kosten van de auto ten laste van de winst brengen, maar moet voor het privé-gebruik een bedrag bij uw winst tellen. Bijtelling privé-gebruik Als u uw auto op de balans heeft gezet, moet u 25% van de cataloguswaarde bij uw winst tellen (hoe u dat precies in de boeken verwerkt kunt u lezen in de laatste paragraaf van deze module). Er geldt een verlaagde bijtelling van 14% voor het privé-gebruik als er sprake is van een geringe CO2-uitstoot. Daarvan is sprake als deze niet hoger is dan 95 gr/km voor dieselauto’s en niet hoger dan 110 gr/km voor benzine-, LPG- en aardgasauto’s. En voor auto’s met een CO2-uitstoot tussen 95 en 116 gr/km voor dieselauto’s en tussen 110 en 140 gr/km voor andere auto’s geldt een bijtelling van 20% van de cataloguswaarde. Als u de auto maar een deel van het jaar heeft, mag u dat evenredig verminderen. Voorbeeld U start op 1 juli een onderneming en koopt op die dag een auto inclusief BTW en BPM van €18.000. U moet voor privé-gebruik bijtellen 50% van 25% van €18.000, dat is €2250. Als de totale autokosten (inclusief afschrijving) die u ten laste van de winst heeft gebracht, lager zijn dan het bedrag van de bijtelling, mag u de bijtelling op dit lagere bedrag zetten. U mag de voor uw eigen rekening komende kosten in mindering brengen op de bijtelling. Deze mag echter niet negatief worden. Waarde Het gaat om de catalogusprijs van de auto, inclusief BTW en BPM. Voor bestelauto’s gaat het om de cataloguswaarde inclusief BTW. Voor een personen- of bestelauto van vijftien jaar of ouder geldt de vrije verkoopwaarde. Deze kan heel hoog of heel laag zijn. Voor accessoires geldt de volgende regeling: - De auto is vóór 1 juli 2006 te naam gesteld: Als de accessoires afzonderlijk zijn opgenomen in de door de fabrikant of importeur vastgestelde prijslijst, verhogen zij de cataloguswaarde van de auto uitsluitend wanneer ze op of vóór de dag van de toekenning van het kenteken worden ingebouwd. Worden zij daarna ingebouwd, dan verhogen zij niet de cataloguswaarde van de auto. - De auto is op of ná 1 juli 2006 te naam gesteld: de voorzieningen die niet door of namens de fabrikant of importeur zijn aangebracht, behoren niet tot de cataloguswaarde van de auto. Datzelfde geldt voor de BPM, dus die waarde kunt u volgen. Wat zijn zakelijke kilometers? Alle voor de onderneming gereden kilometers zijn zakelijk. Maar ook het woon-werkverkeer wordt als zakelijk aangemerkt. Dat geldt ook als u tussen de middag thuis gaat lunchen.
29
Privé-gebruik minder dan 500 kilometer per jaar Alleen als u door middel van een voorgeschreven rittenadministratie kunt aantonen dat het privé-gebruik op jaarbasis lager is dan 500 kilometer, mag u de bijtelling achterwege laten. U moet daarbij ook alle garagenota’s bewaren en ook uw agenda met daarin de afspraken. De modelrittenstaat is te krijgen bij de belastingtelefoon en te downloaden van www.belastingdienst.nl. Houdt voor de zakelijke afspraken een aparte agenda bij als u niet wilt dat de inspecteur inzage heeft in uw privé afspraken. De grens van 500 kilometer wordt evenredig verlaagd als de auto slechts een deel van het jaar tot het ondernemingsvermogen behoorde. Heeft u de auto drie maanden en rijdt u in die drie maanden slechts 200 kilometer privé, dan moet u toch (een evenredig deel van) de volle 25 (14)% bij uw inkomen tellen. Op jaarbasis is dat immers 800 kilometer! Heeft u in een jaar verschillende auto’s tot uw beschikking, dan moet het privégebruik van al deze auto’s bij elkaar worden geteld. Als u een van de auto’s niet voor privé-doeleinden gebruikt dan wordt daar toch een bedrag voor bij uw winst gerekend als u met de andere auto’s op jaarbasis meer van 500 kilometer privé heeft gereden. Bestelauto Ook voor een bestelauto gelden bovenstaande regels. Alleen als de bestelauto naar aard of inrichting uitsluitend of nagenoeg uitsluitend geschikt blijkt te zijn voor vervoer van goederen, hoeft u niet een bijtelling van 25 (20, 14)% te plegen. In dit soort bestelauto’s ontbreekt bijvoorbeeld de stoel naast de bestuurder, omdat daar gereedschap is opgeborgen of goederen moeten worden vervoerd. U moet voor dergelijke auto’s het werkelijk gereden aantal privé-kilometers tegen de werkelijke kilometerprijs bij uw inkomen tellen.
BTW Als ondernemer moet u waarschijnlijk BTW afdragen en heeft u een BTW-nummer. Ongeacht hoe u uw auto in de inkomstenbelasting behandelt, voor de BTW kunt u apart kiezen of de auto als privé vermogen of als ondernemingsvermogen wordt beschouwd. Als de auto ondernemingsvermogen is, mag u alle BTW in aftrek brengen op de te betalen BTW. Dat geldt ook voor de BTW op de aanschaf van de auto, maar alleen als het gaat om een nieuwe auto of een auto die u van een andere ondernemer koopt. Koopt u een auto van een privé persoon, of brengt u uw eigen auto in bij uw onderneming, dan heeft u geen recht op teruggave van de BTW. Het is dan waarschijnlijk handiger om de auto voor de BTW in privé te houden. Vervolgens moet u ieder jaar een bedrag aan BTW afdragen wegens het privé-gebruik ervan. Dat is 12% van het bedrag dat u in de inkomstenbelasting bij uw winst moet tellen. Is de auto in de inkomstenbelasting privé-vermogen, dan is dat 12% van het bedrag dat u zou moeten bijtellen als de auto ondernemingsvermogen zou zijn. Er bestaat geen recht op vooraftrek op de ‘gedeclareerde’ €0,19 per kilometer. Dit komt neer op een bijtelling van 12% van 25 (20, 14)% van de cataloguswaarde. Als u niet hoeft bij te tellen omdat u minder dan 500 kilometer op jaarbasis privé heeft gereden, hoeft u voor de BTW ook geen bijtelling 30
te doen. En bij een bestelauto die naar aard of inrichting uitsluitend of nagenoeg uitsluitend geschikt blijkt te zijn voor vervoer van goederen, moet u bijtellen 12% van het werkelijke privé-gebruik. De bijtelling van de BTW voor privé-gebruik hoort tot de ondernemerskosten. U mag die ten laste van de winst brengen. Als u de auto verkoopt, moet u dat inclusief BTW doen, die u aan de belastingdienst moet afdragen. Als u de auto voor BTW-doeleinden tot uw privé-vermogen rekent, kunt u de eventuele BTW op de aanschaf niet als voorbelasting in aftrek brengen. Ook is dan geen aftrek mogelijk met betrekking tot later in de auto verwerkte onderdelen. Als u kiest voor privé-vermogen, kunt u wel de BTW op gebruik en onderhoud in aftrek brengen. Hierbij moet u rekening houden met het privé-gebruik. De mate waarin u de BTW op gebruik en onderhoud kunt aftrekken, moet in beginsel uit uw administratie worden afgeleid. Als uw administratie daarvoor echter onvoldoende basis biedt, mag u 75% van de BTW op gebruik en onderhoud aftrekken. Als u de auto verkoopt, hoeft u geen BTW in rekening te brengen.
De wettelijke reserves Naast de voorzieningen die door goed koopmansgebruik worden toegestaan zijn er ook nog in de wet geregelde reserves. Dit zijn de: kostenegalisatiereserve; herinvesteringsreserve; fiscale oudedagsreserve.
De kostenegalisatiereserve Om tot een gelijkmatige verdeling van kosten en lasten te komen, kunt u in uw balans een kostenegalisatiereserve opnemen. U kunt dit doen voor kosten die in een bepaald jaar tot een uitgavenpiek leiden, maar in feite zijn toe te rekenen aan de bedrijfsvoering over een reeks van jaren. Voorbeeld U heeft een onderneming en oefent deze uit in een bedrijfspand. Aan dit pand moet u eens in de zeven jaar groot onderhoud verrichten, dat wil zeggen dat u al het schilderwerk laat doen, het stucwerk laat nalopen, de dakbedekking laat controleren enzovoort. In dat jaar heeft u daardoor flink wat kosten. Het staat u natuurlijk vrij om die kosten dan in uw fiscale verlies- en winstrekening van dat jaar op te nemen. Dat betekent wel, dat u zes jaar geen kosten opvoert en in het zevende jaar alle kosten ten laste van uw fiscale winst laat komen. U kunt echter ook de kosten in dat zevende jaar schatten en vervolgens in de zes voorafgaande jaren jaarlijkse reserveringen maken. Op deze manier vormt u een kostenegalisatiereserve en stelt u de winstneming uit. Bij de vorming van een kostenegalisatiereserve mag u rekening houden met toekomstige loon- en prijsstijgingen. U kunt daarvoor de loon- en prijsindexcijfers aanhouden ofwel periodiek een offerte vragen.
31
Herinvesteringsreserve Als u bedrijfsmiddelen verkoopt, kan het natuurlijk zijn dat u daar meer voor krijgt dan de boekwaarde. U maakt dan winst, waarover u in principe belasting moet betalen. Voorbeeld U heeft een machine die voor €30.000 op de balans staat. U verkoopt deze voor €35.000. U maakt €5000 winst. Als u vervolgens een nieuwe machine koopt, mag u die voor de aanschafprijs op de balans zetten. Maar u mag ook de winst op de oude machine afboeken van de balanswaarde van de nieuwe machine. Op die manier hoeft u de winst op de oude machine niet in één keer in de winst op te nemen. De afschrijvingsbasis van de nieuwe machine gaat echter omlaag en door de lagere afschrijvingen betaalt u toch belasting over de boekwinst, maar verdeeld over de afschrijvingstermijn van de nieuwe machine. Voorbeeld U koopt een nieuwe machine voor €120.000. De restwaarde van de machine is €20.000 en u schrijft af in tien jaarlijkse termijnen van €10.000. Als u de boekwinst van de oude machine afboekt van de aanschafwaarde van de nieuwe machine, staat deze voor €115.000 op de balans. Met een restwaarde van €20.000 mag dan worden afgeschreven over €95.000. Dat is €9.500 per jaar. Over tien jaar gerekend schrijft u dus €5000 minder af dan zonder afboeking van de winst op de oude machine. De winst wordt dus in tien jaar verantwoord door €5000 lagere afschrijvingen. Als de aanschaf van het nieuwe bedrijfsmiddel niet in hetzelfde jaar plaatsvindt, mag u de boekwinst op het oude bedrijfsmiddel even ‘stallen’ in de herinvesteringsreserve. U moet op de balansdatum dan wel het voornemen hebben om het bedrijfsmiddel te vervangen. Zodra dat voornemen er niet meer is, moet de herinvesteringsreserve worden opgeheven en bij de winst worden gevoegd. Het vervangen moet binnen drie jaar gebeuren, anders valt de boekwinst in zijn geheel in de winst. Het vormen en afboeken van de herinvesteringsreserve kent een aantal zeer gecompliceerde regels die bij samenloop bijna niet meer te volgen zijn. Wij noemen: U mag de vervangingsreserve ook afboeken van een bedrijfsmiddel dat in hetzelfde jaar is aangeschaft voordat het oude is verkocht, maar alleen als het gaat om bedrijfsmiddelen waarop niet, of tenminste tien jaar wordt afgeschreven. De boekwaarde van het nieuwe bedrijfsmiddel mag niet lager worden dan de boekwaarde van het oude bedrijfsmiddel ten tijde van de verkoop. Voor bedrijfsmiddelen met een afschrijvingstermijn van tien jaar of minder is het niet nodig dat het vervangende bedrijfsmiddel dezelfde funktie vervult in uw onderneming. U mag een vervangingsreserve op kantoormeubilair dus afboeken op de aanschaf van een vorkheftruc. Als de herinvesteringsreserve is gevormd op een bedrijfsmiddel dat in tien jaar of meer wordt afgeschreven, hoeft deze reserve niet te worden afgeboekt van een nieuw bedrijfsmiddel dat een afschrijvingstermijn van minder dan tien jaar heeft (maar het mag wel). Als het nieuw aangeschafte bedrijfsmiddel een afschrijvingstermijn van tien jaar of meer heeft, mag alleen een herinvesteringsreserve worden afgeboekt die afkomstig is van een bedrijfsmiddel met eenzelfde economische functie. 32
-
Als op het verkochte bedrijfsmiddel willekeurig is afgeschreven (zie par. Willekeurige afschrijving voor startende ondernemers) mag er alleen een herinvesteringsreserve worden gevormd voor de boekwinst die zou zijn behaald met normale afschrijving.
Fiscale oudedagsreserve U kunt als ondernemer een oudedagsreserve vormen. Dat betekent dat u ieder jaar een reservering pleegt. U reserveert een stukje van uw winst en voegt die toe aan de FOR. De FOR is een post die onder het eigen vermogen opgenomen moet worden. Over de techniek van het aangeven kunt u lezen aan het einde van dit hoofdstuk. De reserve geldt per ondernemer en niet per onderneming; als u meer dan één onderneming heeft, heeft u dus toch maar één oudedagsreserve. Maten en vennoten in een maatschap, c.q. firma moeten ieder de eigen fiscale oudedagsreserve vormen.
Toevoeging aan FOR Als u gebruikt maakt van de FOR kunt u 12% van de winst reserveren, echter maximaal €11.590. Als u een verlies heeft valt er niets te reserveren. U mag niet een lager percentage toevoegen, tenzij er een beperking is. De dotatie (toevoeging) aan de FOR is aan regels gebonden. U kunt alleen maar toevoegen aan de FOR als u voldoet aan het urencriterium. Als de FOR bij het einde van het lopende boekjaar hoger is dan het ondernemingsvermogen, mag er niet gedoteerd worden. En door de toevoeging mag de FOR ook niet boven het ondernemingsvermogen uitkomen. Dan wordt de toevoeging beperkt. In het jaar van staking van de onderneming mag u toevoegen aan de FOR als u dit bedrag dan maar omzet in een lijfrente. Als u op 1 januari 2009 65 jaar of ouder was, kunt u niets meer toevoegen aan de fiscale oudedagsreserve. Als u premies heeft betaald aan een bedrijfs- of beroepspensioenregeling moet u deze in mindering brengen op de toevoeging aan de fiscale oudedagsreserve.
Afnemingen FOR Als de FOR afneemt, komt de afname ten gunste van de winst. U betaalt daarover dus belasting tegen het progressieve tarief. U mag voor de afneming echter een lijfrente bedingen, zodat u een even grote aftrekpost heeft en uw resultaat niet wordt beïnvloed. Maar over de uitkeringen uit deze lijfrente bent u natuurlijk wél belasting verschuldigd (zie de module Periodieke uitkeringen). De fiscale oudedagsreserve neemt verplicht in de volgende volgorde af: - Met het bedrag waarvoor u een lijfrente bedingt. Deze lijfrente moet worden ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij, tenzij het gaat om staking van de onderneming, dan mag hij ook worden gesloten bij degene die uw onderneming overneemt (ook de eigen BV); - met het bedrag waarmee de FOR het ondernemingsvermogen aan het einde van het kalenderjaar overtreft als er in het kalenderjaar sprake is geweest van gehele of 33
-
gedeeltelijke staking van de onderneming. U mag deze afneming in een later jaar inhalen; met het bedrag waarmee de FOR het ondernemingsvermogen aan het einde van het kalenderjaar overtreft als u in 2008 65 jaar bent geworden; met het bedrag waarmee de FOR het ondernemingsvermogen aan het einde van het kalenderjaar overtreft als u in 2008 én in 2009 niet aan het urencriterium voldeed. U mag deze afneming in een later jaar inhalen.
Keuze voor dotatie FOR U kunt jaarlijks kiezen of u de toevoeging aan de FOR wenst of niet. Als u eenmaal heeft gekozen, kunt u daarop nog terugkomen totdat de aanslag is opgelegd. Latere herziening van uw keuze is dan nog slechts bij uitzondering mogelijk. Als u een navorderingsaanslag krijgt opgelegd, mag u alsnog kiezen voor dotatie aan de FOR.
Extra toevoeging Als de FOR is afgenomen wegens onvoldoende ondernemingsvermogen in het geval dat u uw onderneming geheel of gedeeltelijk heeft gestaakt of dat u twee jaar lang niet voldeed aan het urencriterium, mag u deze afname inhalen door een extra toevoeging als uw ondernemingsvermogen weer omhoog is gegaan en daar dus ruimte voor is.
Meer dan één onderneming Mocht u meer dan één onderneming hebben, dan gelden de regels voor de gezamenlijke bedragen. U mag kiezen bij welke onderneming u de FOR onderbrengt, maar voor iedere afzonderlijke onderneming geldt, dat de FOR niet hoger mag worden dan het ondernemingsvermogen aan het einde van het jaar.
FOR en lijfrentepremie-aftrek U kunt gebruik maken van zowel de fiscale oudedagsreservering als de lijfrentepremieaftrek. Voor aftrek van lijfrentepremies is wel nodig dat u een tekort aan pensioenpobouw heeft. Dat wordt berekend als jaarruimte. Op deze ruimte moet in mindering worden gebracht de netto toevoeging aan de FOR over het voorafgaande jaar. Uw toevoeging over 2009 beïnvloedt dus de jaarruimte voor het jaar 2010. Bij de berekening van de reserveringsruimte is al rekening gehouden met de netto toevoeging van de FOR. U kunt de FOR omzetten in een lijfrente. Dat mag voor ieder willekeurig bedrag. Daarmee voorkomt u wellicht problemen bij het einde van uw onderneming, want als er dan nog een FOR staan, moet daarover worden afgerekend of het bedrag moet worden gestort als koopsom voor een lijfrente.
Wel of niet toevoegen? De FOR is niet een manier om belasting te voorkomen, maar om uw inkomen met behulp van fiscale voordelen te laten vallen in een levensfase waarin u dat nodig heeft en de belasting ook pas op dat moment te betalen. Is het verstandig om toe te voegen aan een FOR? De meeste ondernemers zijn natuurlijk erg gecharmeerd van een extra aftrekpost, maar die kan als een boemerang terugkomen. Uiterlijk bij het einde van de onderneming moet er namelijk belasting worden betaald over 34
de opgebouwde FOR. Dan moeten daar natuurlijk wel de middelen voor aanwezig zijn. En omdat het vaak om een aanzienlijk bedrag gaat, zal de vrijval van de FOR vermoedelijk tegen het hoogste tarief worden belast. Deze belastingheffing kan worden voorkomen door het bedingen van een lijfrente. Maar afgezien van situaties van inbreng van de onderneming in een eigen BV moet het hele bedrag van de FOR dan aan een verzekeringsmaatschappij worden betaald als koopsom voor een lijfrente. En ook daar moeten de middelen voor aanwezig zijn. Een FOR is dus niet een ongelimiteerd belastingvoordeel en slaat in veel gevallen om in een blok aan het been. Dit kan worden voorkomen door de jaarlijkse toevoeging aan de FOR direct om te zetten in een lijfrente. Dan komt u aan het einde van de onderneming niet voor verrassingen te staan. Waarschuwing: staar u niet blind op het belastingvoordeel van de FOR, maar onderzoek serieus of u bij het einde van de onderneming niet in de problemen komt.
Ondernemersaftrek Het ondernemerschap heeft fiscaal enkele aantrekkelijkheden, die u mist als u geen ondernemer bent. Daarvan is een belangrijke de ondernemersaftrek. Deze bestaat uit: - Zelfstandigenaftrek, inclusief de startersaftrek; - Aftrek voor speur- en ontwikkelingswerk; - Meewerkaftrek (zie samenwerkende partners verderop); - Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid; - Stakingsaftrek (zie einde van de onderneming verderop).
Zelfstandigenaftrek Voor de zelfstandigenaftrek moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: - u bent ondernemer; - u woont in Nederland; - u voldoet aan het urencriterium; - op 1 januari van het jaar waarover u de aftrek vraagt bent u nog geen 65 jaar oud (u moet dus uitgaan van het kalenderjaar, niet van een eventueel afwijkend boekjaar van de onderneming). Als u op die datum wél 65 jaar of ouder bent, heeft u recht op 50% van de zelfstandigenaftrek. Als u verschillende ondernemingen heeft, moet u de gezamenlijke winst van deze ondernemingen als basis voor de berekening nemen.
Bijzonderheden zelfstandigenaftrek Als u als verbonden persoon ieder een eigen onderneming drijft, heeft u ook allebei recht op zelfstandigenaftrek. Dit geldt ook als u de onderneming gezamenlijk drijft in de vorm van een (man/vrouw-)firma. U moet dan wel allebei afzonderlijk aan het urencriterium voldoen. Dit geldt dus niet bij ongebruikelijke samenwerkingsverbanden, daarbij heeft alleen de hoofdfirmant recht op de zelfstandigenaftrek. Als u meer dan één onderneming heeft, moet u de zelfstandigenaftrek berekenen over uw totale winst. Daarbij telt ook de stakingswinst (zie einde onderneming) mee. De tabel voor zelfstandigenaftrek luidt als volgt.
35
Bij een winst van Gelijk aan of meer dan maar minder dan
€ € € € € € €
13.695 15.890 18.080 51.765 53.955 56.150 58.340
€ € € € € € €
13.695 15.890 18.080 51.765 53.955 56.150 58.340 -
bedraagt de zelfstandigenaftrek € 9.251 € 8.600 € 7.953 € 7.087 € 6.470 € 5.785 € 5.106 € 4.488
Bij een verlies bedraagt de zelfstandigenaftrek €9251.
Startersaftrek De startersaftrek is een verhoging van de zelfstandigenaftrek voor startende ondernemers. U bent starter als u in een of meer van de vijf voorgaande jaren geen ondernemer was en u niet meer dan twee maal de zelfstandigenaftrek heeft gehad. U heeft dus maximaal drie maal recht op de startersaftrek. Voorbeeld U bent in de jaren 2004 tot en met 2008 alle jaren ondernemer geweest. U heeft in 2009 geen recht op de startersaftrek Voorbeeld U bent vanaf 2005 ondernemer en heeft in 2005, 2006 en 2008 startersaftrek gehad. In 2007 voldeed u niet aan het urencriterium. U heeft in 2009 geen recht op startersaftrek. Voorbeeld U was vanaf 2005 ondernemer, maar heeft alleen in 2007 en 2008 startersaftrek gehad. U heeft in 2009 recht op startersaftrek. De startersaftrek bedraagt, onafhankelijk van de winst €2070.
Speur- en ontwikkelingswerk Als u als ondernemer aan het urencriterium voldoet en u besteedt in een kalenderjaar ten minste 500 uur aan werk waarvoor u een S&O-verklaring heeft, heeft u recht op de S&Oaftrek van €11.806. Als u starter bent (zie startersaftrek), wordt deze nog verhoogd met €5904.
Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid U komt u in aanmerking voor de startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid als u aan de volgende voorwaarden voldoet: u was op 1 januari nog geen 65 jaar; u was in 2009 ondernemer; u was in een van de vijf voorafgaande jaren geen ondernemer;
36
u had in 2009 recht op een uitkering WIA/WAO/WAZ/Wajong of een soortgelijke buitenlandse uitkering of op een periodieke uitkering ter zake van invaliditeit of ongeval; en U voldoet aan een verlaagd urencriterium, dat wil zeggen dat u 800 uur in uw onderneming heeft gewerkt. U heeft dan recht op deze aftrekpost, die in het eerste jaar dat u aan de voorwaarden voldoet €12.000 bedraagt, in het tweede jaar €8000 en het derde jaar €4000. Deze aftrek kan nooit hoger zijn dan de winst. -
MKB-winstvrijstelling Nieuw is de MKB-winstvrijstelling. U heeft recht op een aftrekpost van 10,5% van uw winst ná aftrek van de ondernemersaftrek. U moet dan een echte ondernemer zijn en voldoen aan het urencriterium. Als u in 2009 niet aan het urencriterium voldeed, maar wel recht had op de stakingsaftrek, heeft u toch recht op de MKB-winstvrijstelling als u in drie of meer van de vijf voorafgaande jaren ondernemer was en aan het urencriterium voldeed.
Samenwerkende partners Als u met uw echtgenoot of partner in de onderneming samenwerkt, is het meestal aantrekkelijk om deze een deel van de winst toe te rekenen. Het voordeel zit in het feit dat uw partner dan een deel van de winst tegen een lager tarief voor de inkomstenbelasting kan afrekenen en soms hoeft er zelfs helemaal niet te worden afgerekend. Er zijn de volgende mogelijkheden.
Meewerkaftrek Als u ondernemer bent en voldoet aan het urencriterium, heeft u recht op de meewerkaftrek als uw fiscale partner zonder vergoeding arbeid verricht in uw onderneming. Ook als de (zakelijke) vergoeding lager is dan €5000 heeft u recht op de meewerkaftrek. U mag een vergoeding van minder dan €5000 namelijk niet ten laste van uw winst brengen. Tabel meewerkaftrek Bij een aantal uren Gelijk aan of meer dan
maar minder dan
525 875 1225 1750
875 1225 1750 -
bedraagt de meewerkaftrek 1,25% van de winst 2% van de winst 3% van de winst 4% van de winst
U neemt hiervoor de winst zonder stakingswinst en alleen de winst van de onderneming(en) waarin uw partner meewerkt. Als u ongehuwd samenwoont en niet kiest voor het partnerschap, heeft u geen recht op de meewerkaftrek.
37
Wat is meewerken? De meewerkaftrek wordt verleend voor werkzaamheden die in de onderneming zijn verricht; werkzaamheden die naar hun aard in de privé-sfeer liggen, worden dus niet meegerekend. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor: - het verlenen van de normale hulp en bijstand die tussen echtelieden en samenwonende ongehuwde partners gebruikelijk is; - schoonhouden van de zich in de woning bevindende praktijkkamers; - de uren die worden besteed aan het zich beschikbaar houden voor mogelijke werkzaamheden; - het aannemen van telefonische boodschappen binnen het normale huishoudelijke telefonische verkeer. Wel meegerekend worden: - functie van achterwacht door de partner van een huisarts; - verrichten van administratieve werkzaamheden; - het schoonhouden van de van uw woning afgescheiden bedrijfs- en beroepsruimten.
Urennorm niet tijdsevenredig De urennorm wordt niet tijdsevenredig toegepast. Om voor de aftrek in aanmerking te komen, moet uw partner hoe dan ook in 2008 het vereiste aantal uren hebben meegewerkt. Die werkzaamheden mogen overigens wel op onregelmatige basis zijn verricht; de enige eis is dat uw partner aan het vereiste aantal uren komt.
Wel aftrek, geen bijtelling De meewerkaftrek komt in mindering op uw winst, maar leidt niet tot belastingheffing bij uw echtgenoot of partner. Deze hoeft de meewerkaftrek dus niet bij diens belastbaar inkomen te tellen.
Meewerkbeloning ls uw partner u behulpzaam bij uw onderneming en die hulp houdt meer in dan de wederzijdse hulp en bijstand zoals die tussen zulke personen gebruikelijk is, kunt u hem of haar een werkelijke arbeidsbeloning toekennen. Als deze arbeidsbeloning, die zakelijk moet zijn vastgesteld, minimaal €5000 bedraagt, mag u deze in mindering brengen op uw winst. Uw partner moet deze beloning aangeven als resultaat uit overige werkzaamheden. Is de (zakelijke) arbeidsbeloning lager dan €5000, dan mag u hem niet van de winst aftrekken en hoeft uw partner hem ook niet aan te geven. Uw partner moet niet alleen inkomstenbelasting betalen over de meewerkbeloning, maar ook inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet. Rekent u vooral goed uit of het niet beter is om gebruik te maken van de meewerkaftrek. Als u ongehuwd samenwoont en niet kiest voor het partnerschap, mag u iedere zakelijke beloning ten laste van uw winst brengen. U heeft dan niets te maken met de grens van €5000.
Man/vrouw-firma Als u en uw partner samenwerken in uw onderneming, kan het fiscale voordelen bieden om een man/vrouw-firma aan te gaan, of een maatschap. De meeste voordelen zijn echter 38
gekoppeld aan het urencriterium, waarbij vooral de regels voor ongebruikelijke samenwerkingsvormen roet in het eten kunnen gooien. U bent wel allebei ondernemer, dus de winst kan (zakelijk) verdeeld worden, dat kan een tariefvoordeel opleveren. En als u de onderneming staakt, kunt u allebei gebruik maken van de stakingsfaciliteiten.
Einde van de onderneming Uw onderneming kan op verschillende manier eindigen. Door uw overlijden, door verkoop, liquidatie (u stopt gewoon met uw onderneming), inbrengen in een samenwerkingsverband of in een besloten vennootschap (BV), bij toescheiding aan uw ex-echtgenoot bij een scheiding. U staakt uw onderneming gedeeltelijk als u een gedeelte van de onderneming dat op zichzelf als zelfstandige onderneming zou kunnen worden beschouwd, verkoopt, liquideert of overdraagt aan een ander. Als u echter onmiddellijk daaropvolgend een nieuwe activiteit start en deze vormt voor de onderneming economisch hetzelfde bedrijf, staakt u dit gedeelte van de onderneming niet. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn bij een filiaal van een winkelbedrijf, als u dat verplaatst of sluit en kort daarna een nieuw filiaal opent. Van gedeeltelijke staking van de onderneming kan ook sprake zijn als de onderneming in korte tijd in belangrijke mate duurzaam wordt ingekrompen. Bij een geleidelijke inkrimping van een bedrijf is in het algemeen geen sprake van staking. Bij verplaatsing van het bedrijf binnen Nederland kan dat anders liggen, met name als de vestigingsplaats van het bedrijf van wezenlijk belang is voor de bedrijfsuitoefening. Voorbeeld U heeft een kroeg in de Amsterdamse Jordaan. Het geweld in die buurt neemt echter hand over hand toe en u besluit in een rustiger deel van het land uw geluk opnieuw te beproeven. U koopt een kroeg in Emmen. U staakt in dit geval de kroeg in Amsterdam en start een nieuw bedrijf in Emmen.
Faciliteiten bij staking van de onderneming U heeft als u de onderneming staakt, een tweetal fiscale faciliteiten: de stakingsvrijstelling en de lijfrente-aftrek bij staking.
De stakingsaftrek U heeft recht op de stakingsaftrek voor het bedrag van de stakingswinst tot maximaal €3630.
Wat is stakingswinst? Als u uw onderneming staakt, moet u een eindbalans opmaken. Alle bezittingen en schulden op die balans worden gewaardeerd naar hun werkelijke waarde in het economisch verkeer. Op deze eindbalans moet derhalve eventueel goodwill worden geactiveerd, moet herwaardering van de activa plaatsvinden en vallen de stille en fiscale reserves vrij. Bovendien moet u eventueel desinvesterings-bijtelling plegen. Dit alles behoort bij de stakingswinst. Alle zaken die u bij het einde van de onderneming niet verkoopt maar wel in eigendom houdt, moeten naar het privé-vermogen overgaan. Ook deze zaken moeten worden gewaardeerd naar hun waarde in het economisch verkeer, waarbij het verschil tussen de werkelijke waarde en de boekwaarde aan uw stakingswinst moet worden toegevoegd.
39
Voorbeeld Op uw balans staat een machine met een boekwaarde van €20.000. Tevens een auto met een boekwaarde van €15.000, met een werkelijke waarde van €18.000. U verkoopt de onderneming en krijgt voor de machine een bedrag van €35.000. De auto brengt u over naar privé. U maakt een stakingswinst van €15.000 (machine) + €3000 (auto). Na de staking kunt u nog te maken krijgen met nagekomen lasten en inkomsten. Zo kunnen er naderhand nog betalingen binnenkomen en moet u misschien verlies nemen op vorderingen die na de staking oninbaar blijken. Mogelijk wordt u na de staking nog aangesproken door iemand die schade op u wil verhalen. Dat zijn allemaal nagekomen ondernemingsbaten en -lasten en die blijven dan ook deel uitmaken van uw ondernemingswinst. De baten zijn dus belastbaar en de lasten aftrekbaar.
Correctie aan de hand van de stakingsbalans Het kan zijn dat de fiscus uw stakingsbalans in een later jaar corrigeert. Bijvoorbeeld omdat de fiscus bij nader inzien van mening is dat u een stille reserve over het hoofd heeft gezien of dat deze hoger is dan u in uw stakingsbalans had voorzien. In beide gevallen is er sprake van winst die in feite tot uw stakingswinst behoort. U kunt met de fiscus afspreken dat dit op dezelfde wijze als de stakingswinst wordt belast. Voor het geval een correctie achteraf van de stakingswinst als gevolg heeft dat u alsnog (meer) lijfrentepremies af zou willen trekken, keurt de staatsecretaris goed dat de zesmaandentermijn (die geldt voor de lijfrenteaftrek) wordt verlengd.
Bijzondere stakingskosten Bij beëindiging van uw onderneming krijgt u wellicht te maken met eenmalige bijzondere kosten. Die kunnen samenhangen met de verkoop van uw onderneming; u krijgt een rekening van de notaris, van een tussenpersoon, een makelaar en u heeft mogelijk geld uitgegeven aan advertenties. Dit soort kosten moet u in mindering brengen op uw stakingswinst en niet op uw gewone jaarwinst die u in het eerste gedeelte van het jaar nog heeft behaald. Daarnaast maakt u mogelijk meer algemene kosten ter gelegenheid van de staking van uw onderneming. Denk met name aan de kosten voor een afscheidsreceptie voor relaties, cliënten of patiënten en aan nakomende kosten vanwege toezeggingen aan werknemers. De kosten van de afscheidsreceptie vallen onder de aftrekbeperking van €4200 voor voedsel, drank en genotsmiddelen (eventueel zijn zij voor 73,5% aftrekbaar).
Stakingslijfrente Als u uw onderneming staakt, mag u voor de stakingswinst een lijfrente aankopen bij een verzekeringsmaatschappij of bij degene die uw onderneming koopt. Dat kan ook uw eigen BV zijn bij omzetting van uw onderneming in een BV. Deze lijfrente moet dan een toegestane lijfrente zijn, dat wil zeggen een (tijdelijke) oudedagslijfrente of een nabestaandenlijfrente. Bovendien is er een maximum aan de hoogte van de lijfrente: - €424.978 als - U bij het staken 60 jaar of ouder was; of - U bij het staken 45% of meer arbeidsongeschikt was en de lijfrentetermijnen binnen zes maanden na het staken ingaan; of - De staking het gevolg is van overlijden van de ondernemer (dan mag uitsluitend een nabestaandenlijfrente worden bedongen; - €212.495 als 40
- U bij het staken 50 jaar of ouder bent; of - De lijfrentetermijnen direct na het staken ingaan; - €106.253 in overige gevallen. Deze maxima moeten nog worden verminderd met de waarde van in de onderneming opgebouwde pensioenaanspraken, met het bedrag van de FOR bij het begin van het jaar, met het bedrag dat u in de jaren 1992 tot en met 2000 als lijfrentepremie heeft afgetrokken in de tweede, derde, vierde en vijfde tranche (als u nog weet wat dat is), met het bedrag dat u in de jaren vanaf 2001 aan lijfrentepremies heeft afgetrokken, met het bedrag waarmee de FOR in het verleden is omgezet in een lijfrente en eerdere stakingslijfrentes die u heeft afgesloten. U hoeft lijfrentepremies die u vóór 1 januari 1992 heeft betaald, niet in mindering te brengen op de ruimte voor de stakingslijfrente. Als u uw onderneming in 2009 heeft gestaakt, mag u voor het bedingen van een FOR- en stakingslijfrente de premies betalen tot 1 juli 2010 en ze in 2009 in aftrek brengen. Als de inspecteur in een later jaar een correctie aanbrengt op de stakingswinst, mag u de lijfrente op dat moment ook nog verhogen. U bent dan niet gebonden aan de zesmaandstermijn. In het jaar waarin u uw onderneming staakt, mag u voor de lijfrente ingevolge de jaarruimte en de reserveringsruimte uitgaan van de cijfers van het stakingsjaar. Normaal is dat het jaar voorafgaand aan het aftrekjaar. Om dubbele premiegrondslag te voorkomen moet u in 2010 dan het inkomen uit 2009 dat al is meegeteld voor de premieaftrek over 2009, in mindering brengen. Voorbeeld U staakt uw onderneming in 2009. Uw normale jaarwinst is €25.000 en uw stakingswinst €75.000. U mag voor €75.000 een stakingslijfrente bedingen. Bovendien mag u voor de jaarruimte over 2009 uitgaan van een inkomen van €100.000. Zie de module ‘Aftrek lijfrentepremies’ voor de verdere berekening van de jaarruimte.
Uitgestelde winstneming Normaal gesproken moet u belasting betalen over uw stakingswinst in het jaar waarin u uw onderneming overdraagt. Het kan gebeuren dat u uw stakingswinst dan nog niet of niet volledig heeft genoten. Dit kan onder meer in de volgende gevallen: - U draagt uw onderneming in huurkoop over - U draagt uw onderneming over tegen een koopsom, te betalen in termijnen - Overdracht tegen winstaandeel Dit soort transacties kunt u beter niet verrichten zonder daar uitgebreid advies over in te winnen.
Vennootschap onder firma of maatschap Als u uw onderneming inbrengt in een vennootschap onder firma met één of meer andere firmanten, beschouwt de fiscus deze inbreng als een gedeeltelijke staking van de onderneming. U draagt namelijk een gedeelte van uw onderneming over aan uw medefirmanten en voor dit gedeelte staakt u uw onderneming. U moet derhalve ter gelegenheid van de inbreng in de vennootschap onder firma of maatschap een balans 41
opmaken van uw eenmanszaak waarop u de activa en passiva (bezittingen en schulden) waardeert naar hun waarde in het economisch verkeer. Dat betekent dat u stakingswinst boekt (de stille reserves, de vrijval van fiscale reserves en de goodwill). U kunt het gedeelte dat u zelf blijft voortzetten, herwaarderen (dat leidt tot herwaarderingswinst die progressief wordt belast; dit is namelijk geen stakingswinst), maar u kunt dit gedeelte ook voortzetten op de oude boekwaarden. Het gedeelte van uw onderneming dat u overdraagt aan uw medefirmant(en) levert stakingswinst op, waarop stakingsfaciliteiten voor de ondernemer van toepassing zijn. Neem in dergelijke gevallen altijd kontakt op met een belastingadviseur. Er kunnen bijzonder gecompliceerde situaties optreden.
Overlijdenswinst Als een ondernemer komt te overlijden, boekt deze overlijdenswinst. De onderneming wordt namelijk geacht te zijn gestaakt op het moment vlak vóór het overlijden. Fiscaal wordt ervan uitgegaan dat het ondernemingsvermogen daaropvolgend is overgedragen aan de erfgenamen tegen de waarde in het economisch verkeer. Dat betekent dat voor de overledene de stakingsbalans moet worden opgesteld, waarop de bezittingen en schulden naar de waarde in het economisch verkeer worden opgevoerd. Eventueel aanwezige goodwill moet worden geactiveerd. De overlijdenswinst wordt bij de overledene belast tegen het normale progressieve tarief. Voor de stakingswinst bestaat wel recht op de stakingsaftrek. De vrijval van de FOR bij overlijden is eveneens belast tegen het normale progressieve tarief. Deze heffing kan voorkomen worden door voor het bedrag van de vrijval een (nabestaanden-)lijfrente aan te kopen. In bepaalde gevallen kan de afrekening over de stakingswinst problemen opleveren, met name als er weinig liquiditeit in de onderneming aanwezig is. De echtgenoot en/of één of meer erfgenamen kunnen ook een verzoek indienen om de onderneming geruisloos naar hen door te schuiven. Dan hoeft er niet afgerekend te worden over de stakingswinst. Bij zo’n geruisloze doorschuiving moeten de nieuwe eigenaren/exploitanten fiscaal geheel in de plaats treden van de overledene. Ze hoeven niet per se juridisch eigenaar te worden van de zaken van de onderneming; het kan voldoende zijn dat zij het recht van vruchtgebruik hebben, of economisch eigenaar zijn.
Ontbinding van een huwelijksgemeenschap Als u gehuwd bent en geen huwelijkse voorwaarden heeft, behoort uw onderneming tot de huwelijksgoederengemeenschap. Dit kan ook het geval zijn bij een beperkte gemeenschap. De ontbinding van deze huwelijksgoederengemeenschap (die in een later jaar kan plaatsvinden dan het fiscale einde van het huwelijk) wordt fiscaal behandeld als een fictieve vervreemding. De fiscus gaat ervan uit dat ieder van de echtgenoten voor de helft eigenaar is van de goederen die tot de huwelijksgoederengemeenschap behoren. Worden de zaken van de onderneming na de ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap voortgezet door één van beiden (bijvoorbeeld de ondernemer), dan gaat de fiscus er van uit dat de ander zijn of haar aandeel in de onderneming heeft overgedragen. Die overdracht is een vervreemding, waarbij over de helft van de stille reserves, goodwill en fiscale reserves moet worden afgerekend. Voor de investeringsaftrek geldt deze overdracht evenwel niet als een vervreemding. De niet-voortzettende echtgenoot/ondernemer wordt derhalve geconfronteerd met stakingswinst over de helft van het ondernemingsvermogen. Op deze stakingswinst zijn de normale stakingsfaciliteiten voor een ondernemer van toepassing. 42
De echtgenoten kunnen er echter ook voor kiezen dat de onderneming geruisloos wordt doorgeschoven. Dan kan de eindafrekening bij de niet-voortzettende echtgenoot achterwege blijven. De ander is dan echter gehouden om met de oude boekwaarden voort te gaan. Ontbinding van de huwelijksgemeenschap vindt plaats als één van de echtgenoten komt te overlijden, door echtscheiding of scheiding van tafel en bed, door een vonnis dat de gemeenschap opheft en door het aangaan van een huwelijk op verlof van de rechter, na vermissing van de echtgenoot. Als het huwelijk wordt ontbonden door overlijden van één van de echtgenoten, geldt de hiervóór beschreven procedure bij overlijden. Als u als ondernemer gaat trouwen en daarbij geen huwelijkse voorwaarden maakt, geldt de inbreng van uw onderneming in de huwelijksgoederen-gemeenschap niet als een vervreemding. Deze leidt derhalve niet tot gehele of gedeeltelijke staking en er vinden geen fiscale afrekeningen plaats.
Inbreng van uw onderneming in een BV Als u een onderneming heeft, kunt u deze voor eigen rekening en risico uitoefenen (eenmanszaak), ofwel u deelt de winsten en verliezen met anderen (firma en maatschap), ofwel u brengt de onderneming in een rechtspersoon onder uw beheer, de besloten vennootschap (BV). Bij inbreng in een BV is er een wezenlijk verschil met de eenmanszaak en de firma of maatschap: de onderneming komt na de inbreng niet meer voor uw rekening en risico. Ondernemingswinsten en verliezen worden niet meer aan u toegeschreven; crediteuren kunnen in beginsel geen verhaal meer op u halen voor hun schulden. U bent aandeelhouder en directeur van de BV, maar u wordt niet meer juridisch vereenzelvigd met de onderneming. U hoeft de onderneming dan ook niet meer aan te geven in de inkomstenbelasting. U geniet waarschijnlijk loon uit uw eigen BV. Daarover moet de BV loonbelasting inhouden en u geeft het loon aan als inkomsten uit dienstbetrekking. De inbreng van uw onderneming in een BV is lastig en er worden makkelijk fouten gemaakt die u geld kunnen kosten. U kunt dan ook beter naar een adviseur gaan en deze tevens de laatste aangifte als ondernemer laten verzorgen.
De techniek van het invullen van het aangifteprogramma Tot slot nog een kleine handleiding bij het invullen van het programma van de belastingdienst. Als u het systeem daarvan niet goed begrijpt en de diverse getallen niet op elkaar aansluiten, krijgt u keer op keer een foutmelding en kunt u de aangifte niet indienen.
Vermogensvergelijking Het resultaat over het jaar wordt bepaald door middel van vermogensvergelijking. Dat klinkt ingewikkeld maar we zullen het zo simpel mogelijk uitleggen. In principe is uw resultaat uw eindvermogen verminderd met uw beginvermogen. Zonder verdere complicaties (die er altijd zijn) werkt dat als volgt. Wij borduren daarbij iedere keer voort op het voorbeeld (tenzij anders vermeld). Voorbeeld Uw eindvermogen is €230.000. Uw beginvermogen is €100.000. Dan is uw resultaat €130.000. Eindvermogen 230.000 Beginvermogen 100.000 43
Resultaat
130.000
Het bedrag dat volgt uit uw winst en verliesrekening moet gelijk zijn aan het resultaat volgens de vermogensvergelijking. U kunt dat het beste controleren door in het programma in de linkerkolom te klikken op ‘Overzicht’ en dat scherm voor akkoord te klikken. Als u daar geen foutmelding krijgt, heeft u het goed gedaan. Als u daar een foutmelding krijgt moet u alles nog eens goed nalopen en wijzigingen aanbrengen net zolang tot u geen foutmelding meer krijgt. Als u geld heeft gestort op uw ondernemersrekening wordt uw ondernemingsvermogen daarmee wel verhoogd, maar dat is natuurlijk geen winst. Dat moet er dus van af. Voorbeeld Gedurende het jaar heeft u €50.000 gestort op uw ondernemersrekening. Uw resultaat is dan niet €130.000, maar €80.000. Eindvermogen 230.000 Beginvermogen 100.000 Vermogenstoename 130.000 Af: stortingen -50.000 Resultaat 80.000 U vult dit in het programma in door onder ‘Box 1 Winst uit onderneming’ het vakje privéstortingen aan te klikken en dit bedrag in te vullen. En als u voor privé-doeleinden geld opneemt van uw ondernemersrekening, verlaagt dit wel uw ondernemingsvermogen, maar dat is natuurlijk geen aftrekpost in de onderneming. Dat moet weer bij de winst opgeteld worden. Voorbeeld Gedurende het jaar heeft u €20.000 opgenomen van uw ondernemersrekening. Uw resultaat is dan niet €80.000, maar €100.000. Eindvermogen 230.000 Beginvermogen 100.000 Vermogenstoename 130.000 Af: stortingen -50.000 Bij: privé opnamen 20.000 Resultaat 100.000 U vult dit in het programma in door onder ‘Box 1 Winst uit onderneming’ het vakje privéonttrekkingen aan te klikken en dit bedrag in te vullen. Op de balans staat een ondernemersauto. Alle kosten daarvan zijn verwerkt in de verlies en winstrekening. U moet alleen nog het privé gebruik verwerken. Dat privé-gebruik is €3960 (catalogusprijs €15.840). U verhoogt hiermee uw verlies en winst, maar uw vermogen verandert hierdoor niet. Het zijn immers geen echte uitgaven, dus uw bankrekening gaat niet omlaag. In feite onttrekt u het privé-gebruik uit de onderneming. Dat wordt hetzelfde behandeld als een onttrekking in geld. Bij de onttrekkingen, die u kunt vinden onder de post ‘Box 1 Winst uit onderneming’, vinkt u aan dat het gaat om de auto en u vult de gegevens in. Als u dan naar het overzicht gaat, zult u zien dat u geen foutmelding krijgt. 44
Voorbeeld Door het privé-gebruik van uw auto moet u €3960 meer winst aangeven. Dit privégebruik wordt als een onttrekking gezien. Eindvermogen 230.000 Beginvermogen 100.000 Vermogenstoename 130.000 Af: stortingen -50.000 Bij: privé opnamen in geld 20.000 Bij: privé-gebruik auto 3.960 Resultaat 103.960 Hetzelfde kunt u doen met het privé-gebruik van de ondernemerswoning en alle overige onttrekkingen die u doet (u neemt bijvoorbeeld voorraad mee voor eigen gebruik). Dan de FOR (fiscale oudedagsreserve). Dit is een wettelijke reserve, die u niet los op de balans zet, maar als onderdeel van het vermogen. Voorbeeld Stel dat u in dit jaar wilt toevoegen aan de FOR. Aan het begin van het jaar is deze nog €0. U voegt €11.590 toe. Dit loopt niet via de verlies en winstrekening. Die blijft hetzelfde. Ook het totale vermogen blijft hetzelfde. In feite wordt de FOR afgesplitst van het vermogen. U moet in de passiva bij het ondernemingsvermogen het eigen vermogen dan ook verlagen met €11.590 en de FOR verhogen met dit bedrag. Vervolgens klikt u bij Box 1 Winst uit onderneming op ‘Wijzigingen in toelaatbare reserves’ en vult daar in dat u €11.590 toevoegt aan de FOR. Als u nu naar het Overzicht gaat, zult u zien dat uw winst is verlaagd met dit bedrag. Als de FOR vrijvalt, doet u precies het omgekeerde. De vrijval verhoogt dan uw winst. De niet of slechts beperkt aftrekbare kosten brengt u gewoon helemaal ten laste van de winst. Bij Box 1 Winst uit onderneming vinkt u het vakje ‘Niet aftrekbare of gedeeltelijk aftrekbare kosten’ aan en daar vult u het deel in dat u niet in aftrek mag brengen. In het overzicht ziet u deze kosten dan weer terug als winstverhogende post. Voor de investeringsaftrek vult u eveneens de gegevens in en het programma zal in Overzicht laten zien dat de investeringsaftrek van uw resultaat is afgetrokken. Als u met het programma aangifte doet, hoeft u zich geen zorgen te maken over welke winst welke faciliteiten (zoals zelfstandigenaftrek) worden berekend. Dat rekent het programma allemaal vanzelf uit.
Open een aparte ondernemersrekening Tot slot een advies dat u heel veel werk kan besparen. Als u uw ondernemingstransacties laat lopen via dezelfde bankrekening als uw privé transacties, moet u iedere privé transactie als een ontrekking boeken. En als er daarbij iets fout gaat, kunt u lange tijd bezig zijn om de fout op te sporen. Het is verstandiger om een aparte bankrekening te openen voor uw onderneming. Daarvan betaalt u dan alleen ondernemingskosten. Wat u denkt voor privé uitgaven nodig te hebben, boekt u dan periodiek (bijvoorbeeld eenmaal per maand, net zoals 45
salaris) over naar uw privé-rekening. U houdt de administratie daarmee overzichtelijk en simpel. Wij wensen u veel succes toe.
46
Huurkoop van bedrijfsmiddelen, 11 Illegale wapens en munitie, 24 In aftrek beperkte algemene kosten, 24 In aftrek beperkte kosten voor ondernemer zelf, 26 Inbreng in een BV, 43 Inkomensafhankelijke bijdragen zorgverzekeringswet, 26 Inkomstenbelasting, 23 Investeringsaftrek, 17 Bedrag, 18 Samenwerkingsverband, 18 Uitgesloten bedrijfsmiddelen, 17 Uitgesloten verplichtingen, 17 Wat is investeren?, 17 Jaarwinst, 8 Keuzevermogen, 9 Herziening keuze, 10 Kleding met uitzondering van werkkleding, 26 Kostenegalisatiereserve, 31 Lease van bedrijfsmiddelen, 11 Literatuur, met uitzondering van vakliteratuur, 26 Man/vrouw-firma, 38 Medegerechtigden, 5 Maximum verlies, 5 Meewerkaftrek, 37 Meewerkbeloning, 38 Meewerkbeloning voor partner, 26 Milieuinvesteringsaftrek, 19 Misdrijven, 23 MKB-winstvrijstelling, 37 Muziekinstrumenten, 26 Niet aftrekbare algemene kosten, 23 Niet aftrekbare kosten voor ondernemer zelf, 24 Onderhanden werk, 20 Ondernemer, wie is -?, 5 Ondernemersaftrek, 35 Onderneming Achtergestelde lening, 4 Kenmerken, 4 Medegerechtigden, 4 Winstafhankelijke lening, 4 Onderneming, wat is een -?, 4 Ondernemingskosten, 21 Ongebruikelijke samenwerkingsverbanden, 6
Aangifteprogramma, 43 Achterstallig onderhoud na aanschaf pand, 15 Afschrijving Aanschafwaarde, 12 Kosten bij aanschaf, 13 Onderhoud en verbetering, 15 Restwaarde, 13 Willekeurige - voor startende ondernemers, 15 Afschrijvingen, 12 Afschrijvingsmethoden, 12 Boekwaarde, 15 Kostprijs, 13 Lagere bedrijfswaarde, 15 Agressieve dieren, 24 arbeidsongeschiktheid, startersaftrek, 36 Aschrijving Zelf geproduceerde zaken, 13 Auto, 28 auto van de zaak cataloguswaarde, 29 Bedrijfsmiddel of voorraad, 11 Bedrijfsmiddelen, 11 Afschrijving, 12 Wat zijn -?, 11 Beeldapparatuur, 26 Computers, 26 Congressen, 24 Desinvesteringsbijtelling, 18 Einde van de onderneming, 39 Energie-investeringsaftrek, 19 Excursies, 24 Feestelijke bijeenkomsten, 24 Fiscale oudedagsreserve, 33 FOR, 33 Afneming, 33 Lijfrente, 34 Toevoeging, 33 Wel of niet toevoegen?, 34 Gebruik auto in uw onderneming, 28 Gebruik privé zaken in de onderneming, 27 Gedeeltelijk zakelijke kosten, 23 Geldboetes, 23 Geluidsapparatuur, 26 Goed koopmansgebruik, 8 Herinvesteringsreserve, 32 Huisvesting buiten de woonplaats, 27
47
Verbonden personen, 7 Ontbinding van een huwelijksgemeenschap, 42 Onttrekkingen, 22 Overlijdenswinst, 42 Overtollige liquide middelen, 9 Persoonlijke verzorging, 26 Privé-gebruik woning, 27 Privé-uitgaven, 22 Recepties, 24 Reis en verblijf voor cursussen en opleidingen, 26 Representatie, 24 Samenwerkende partners, 37 Seminars, 24 Speur- en ontwikkelingswerk, 36 Staken onderneming, 39 Uitgestelde winstneming, 41 Vennootschap onder firma of maatschap, 41 Stakingsaftrek, 39 Stakingskosten, 40 Stakingslijfrente, 40 Standsuitgaven, 23 Startende ondernemers Willekeurige afschrijving, 15 Startersaftrek, 36 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid, 36 Stelselwijziging, 8 Studiereizen, 24 Symposia, 24 Telefoonabonnementen voor een aansluiting in uw woonruimte, 26 Totaalwinst, 7 Urencriterium, 5
Ongebruikelijke samenwerkingsverbanden, 6 Starters, 6 Zwangere onderneemsters, 6 Vaartuigen voor representatie, 23 Verbonden personen Ongebruikelijke samenwerkingsverbanden, 7 Verhuiskosten, 27 Vermogensetikettering, 8 Verplicht ondernemingsvermogen, 9 Verplicht privé vermogen, 9 Voedsel, drank en genotsmiddelen, 24 Voorraadwaardering, 19 IJzeren voorraadstelsel, 20 Kostprijs, 19 Kostprijs of lagere marktwaarde, 19 Lifo (last in first out), 19 Voorraden, 19 Vrij beroep, 4 website voor onderneming, 6 Werkkleding, 26 Werkruimte, 25 Wettelijke reserves, 31 Willekeurige afschrijving Startende ondernemers, 15 Winst uit onderneming, 7 Zaak behoort tot ondernemingsvermogen, 8 Zaak behoort tot privé vermogen, 8 Zelfstandig uitgeoefend beroep, 5 Zelfstandigenaftrek, 35 Tabel, 35 Zwangere onderneemster Urencriterium, 6
48
Realisatie door:
www.digitaaldier.nl
Copyright en Disclaimer Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Dit document is met grote zorg samengesteld door Belastinggidsopmaat.nl. Incidentele onvolkomenheden kunnen zich desalniettemin voordoen. Ook kan het voorkomen dat bepaalde informatie is achterhaald door tijdsverloop. Belastinggidsopmaat.nl is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden, onvolkomenheden en/of ontstane schade ten aanzien van de in dit document getoonde informatie. Aan gegevens in dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Niets van dit document mag zonder onze toestemming worden gebruikt voor andere documenten of websites. Afdrukken van dit document is alleen toegestaan voor persoonlijk gebruik. Wilt u de Belastinggids op Maat of een Special onder uw eigen label / bedrijfsnaam aanbieden? Neem contact met ons op via
[email protected] om de mogelijkheden te bespreken. Copyright Belastinggidsopmaat.nl, © 2009, alle rechten voorbehouden
49
