WIN EEN DIAMANT TER WAARDE VAN wandel rally 2010 het eilandje

WIN EEN DIAMANT TER WAARDE VAN � 2.500

wandel rally•2010 het eilandje

goed om weten

ARGUS

Een greep uit onze activiteiten:

informeert en inspireert voor een duurzame, milieuvriendelijke samenleving.

• Jaarlijkse fotowedstrijd en rondreizende fototentoonstelling

ARGUS en Gazet van Antwerpen organiseren een wandelrally (4 – 5 km) in het Eilandje, een oude havenbuurt van Antwerpen. De focus ligt op de leefbaarheid van de stad. Je start en eindigt aan de Hanzestedenplaats, (het plein aan het MAS, tussen de Sint-Aldegondiskaai en de Godefriduskaai).

• Wandelzoektochten door gans Vlaanderen

Inhoud wandelboekje

• Fietstochten in het land van de Merode en in De Westhoek

Goed om te weten voor je op stap gaat�� 3

• Debatten en colloquia Al 40 jaar het frisse, groene buitenbeentje van KBC en sinds 2006 ook dat van Cera

goed om weten

• Digitale ‘kennisbank’ met steengoede milieu-informatie • Milieunieuwssite www.argusactueel.be

Informatie over het Eilandje met 20 wedstrijdvragen�� 5-21 • Een vraag met een zeteltje kun je ook thuis oplossen. • Cursieve ‘Info’-tekst i kun je gewoon thuis lezen. Juniorformulier (wedstrijdblad voor kinderen van 6 tot 12 jaar)�� 23-24 Antwoordformulier (met creatieve slotvraag)�� 25-28 8 foto’s die je in de juiste volgorde moet plaatsen��29

Meer weten? Surf naar www.argusmilieu.be. Teken er in op de ARGUStelex. Zo blijf je op de hoogte. ARGUS vzw, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen, tel. 03 202 90 70 e-mail: [email protected] Open op werkdagen van 9 u - 12 u en 13 u - 16.30 u

COLOFON Coördinator: Hilde Van den Berge, ARGUS vzw Tekst: Patrick Verheye, freelance copywriter Ecowegwijs Druk: GvA – Chloorvrij papier V.u.: Helga Van der Veken, ARGUS vzw

2

DANK AAN Annik Dirkx, Renée Cuypers, Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Barbara Descheemaecker, Jennie Baeten, AWDC Boris Fornoville, Stad Antwerpen, Energie- en Milieuagentschap Cathy Pelgrims, Rafaëlle Lelièvre, MAS Eddy Vleminx, Liesbeth De Schamphelaere, GVA Elly van Oyen, FelixArchief Erwin Joos, Eugeen Van Mieghem Museum Frank Wagemans, Natuurpunt Antwerpen Noord vzw Filip Smits, AG Stadsplanning Antwerpen Jan Goolaerts, Stad Antwerpen | SB / GB Jan Bel, Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling - Milieu Katrien Moortgat, Programma voor Stad in verandering / Eilandje & Scheldekaaien Katrien Weyn, Alain Dillen, ANB

Kris Geysen, Red Star Line Leen Aertsen, Dirk Van Regenmortel, EHA Leo Verbeke, AG Stadsplanning Antwerpen Luc Verdegem, Paul van Schoors, Havenkranen Raymond, Havenmeester, Willemdok Rony Diels, Sonia Dooms, Antwerpen Toerisme & Congres Rozemie Claeys, AG Stadsplanning Antwerpen Willy Huysmans, Rijn en binnenvaartmuseum

Deze brochure is een initiatief van ARGUS, het milieupunt van KBC en Cera Eiermarkt 8 2000 Antwerpen Tel. 03 202 90 70

www.argusmilieu.be

wandelrally•2010 het eilandje

Stratenplan��30 Afhaalpunten wandelboekjes* ARGUS, Eiermarkt 8 (onderaan Boerentoren), op werkdagen van 9 tot 12 uur en 13 tot 16 uur. Antwerpen Toerisme & Congres, Grote Markt 13, tel. 32 3 232 01 03, dagelijks van 9 tot 16.45 uur. EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout, di.-zo. van 10 tot 16.30 uur. Gazet van Antwerpen, Onthaalbalie, Katwilgweg 2, 2050 Antwerpen (Linkeroever), 03 210 03 00, werkdagen van 8.30 tot 18 uur. Infopunt MAS, vlakbij het museum op de Hanzestedenplaats, op woe van 10 tot 16.30 uur; op za. en zo. van 13 tot 16.30 uur. * Alle gesloten op 1.11, 25.12 en 31.12 - Gratis en zolang de voorraad strekt.

Naar de startplaats (Hanzestedenplaats) met het openbaar vervoer

Vanuit ARGUS: ga via doorgang ‘Parking Meir’ naar Sint-Katelijnevest. Neem tram 7 of 4 richting Sint-Pietersvliet. Afstap: derde halte. Ga naar Scheldekaaien en sla rechts de Van Meterenkaai / later Tavernierskaai in. Sla vóór kraan 9 rechtsaf = Sint-Aldegondiskaai. Vanuit Centraal Station Antwerpen: Aan Pelikaanstraat: bus 501 of 502, richting Rijnkaai. Afstap: Tavernierskaai. Tweede straat rechts = Sint-Aldegondiskaai of bus 17: richting én afstap (laatste halte) Brouwersvliet. Op T-splitsing ga je rechtsaf de Tavernierskaai in. Tweede straat rechts = Sint-Aldegondiskaai. wandelrally•2010 het eilandje

3

1 aan het mas Hanzestedenplaats (tussen Sint-Aldegondiskaai en Godefriduskaai) Napoleon Bonaparte liet hier in het begin van de 19de eeuw het Bonapartedok (petit bassin, aan je linkerkant) en het Willemdok (grand bassin, aan je rechterkant) graven en stationeerde er zijn oorlogsvloot. Hij kwam al snel ten val en Antwerpen maakte gebruik van de aangelegde infrastructuur om de havenactiviteiten verder te ontplooien. Omdat dit gebied omsloten was door vlieten, sloten en dokken, kreeg het de naam ‘het Eilandje’. De havenactiviteiten breidden zich in de loop der tijden uit en zochten zich een uitweg in noordelijke richting. Uiteindelijk rukte de haven zich los van de stad en bleef het Eilandje verweesd achter. Gelukkig trekt sinds 2002 het ‘Masterplan het Eilandje’ er de stadsvernieuwing op gang, zodat het hier weer aangenaam wonen en werken wordt. Dit Masterplan doet bij deze ontwikkelingen ook het maritieme karakter van weleer alle eer aan. Een bootmuseum mag hier dus niet ontbreken... Bewonder het Rijn- en Binnenvaartmuseum in het Bonapartedok. Hier maak je kennis met verschillende types binnenschepen. Nu en dan krijg je de kans om in de boten zelf een kijkje te nemen.

?

VRAAG 1.1 Hoe breed is de Angèle?

Pal in deze oude havensite pronkt het MAS | Museum aan de Stroom. Het vertelt verhalen over Antwerpen in de wereld en de wereld in Antwerpen.

i

Vanaf 17 mei 2011 kun je het MAS bezoeken. De vaste collectie bestaat uit 470 000 objecten, samengesteld uit gerenommeerde collecties. Ze worden met elkaar verweven rond thema’s als: ‘Een haven als kruispunt’, ‘Een stad in de wereld’, ‘Mensen en macht’ en ‘Leven en dood’. Op het gebouw tel je 3.185 aluminium handjes, gesponsord door inwoners, bedrijven en organisaties, o.m. ook ARGUS. Het mozaïek op het plein is een ontwerp van Luc Tuymans. Kun je er een doodshoofd uit afleiden?

Het museum is nog niet toegankelijk, maar gluur gerust naar binnen voor de volgende vraag:

?

VRAAG 1.2 De medaillons in het midden van de stenen zijn opmerkelijk. Je vindt er een tekst van Tom Lanoye over ‘water, stad, mensen en erfgoed’. De tekst omcirkelt ‘de ideale stad’. Het grondplan is een ontwerp van een 16e eeuwse Italiaanse architect en is in het Italiaanse stadje Palmanova gerealiseerd. Welke vorm neemt ‘die volmaakte stad’ aan? A. Ruit B. Cirkel C. Ster

Op de Hanzestedenplaats stond ooit het Hansahuis (1564-68). In 1893 brandde het volledig uit.

AWDC (Antwerp World Diamond Centre), Hoveniersstraat 22, BE-2018 Antwerpen T 03 222 05 11 | F 03 222 05 99 | [email protected] | www.awdc.be


5

1 aan het mas Ten oosten van het MAS-plein ontdek je het MAS-infopunt. Ga die richting uit. Wandel verder langs het Willemdok aan de Godefriduskaai. Vlakbij het beeld van Wiske vind je een bomenpartij.

Aan de rechterkant van de Godefriduskaai op nr. 30 vind je het Felixpakhuis.

In 2010 viert Antwerpen ‘het jaar van de boom’. En bomen krijgen hier langs de kade alle eer, dat zie je meteen aan de nieuwe aanplantingen. Je merkt in de plantvakken twee verschillende soorten bomen op. De bomen in het midden met de groene schors zijn essen. Ze worden omgeven door zwarte els. Voorlopig is er nog voor iedereen voldoende plek in het vak. Maar als de bomen groeien, wordt het er te druk en wordt er uitgedund: de zwarte elzen moeten wijken om de essen voldoende licht en ruimte te gunnen, zodat ze tot forse bomen kunnen uitgroeien. De essen zijn dus de ‘blijvers’ en de zwarte elzen de ‘wijkers’. Wat verder in het Willemdok ligt het toegangsgebouw van de jachthaven. Het Willemdok telt zo’n 300 aanmeerplaatsen. De jachthaven draagt milieuvriendelijkheid hoog in het vaandel. Getuige hiervan is de Blauwe Vlag die je langs de kade ziet wapperen. Dit internationale kwaliteitskeurmerk is enkel weggelegd voor wie voldoet aan strikte normen inzake waterkwaliteit, milieubeheer, veiligheid en adequate milieu-informatie.

?

6

VRAAG 1.3 In de jachthaven van het Willemdok leg je, na een tochtje op de Schelde, met plezier je zeilboot aan. Als dit je mogelijkheden zijn: een brief posten / aankopen doen / geld afhalen / een koffie drinken / eten / tanken / emmer vullen / elektriciteit opladen / afval deponeren / een douche nemen, wat doe je dan nog?


2 felixpakhuis Dit pakhuis uit 1863 deed meer dan een eeuw lang dienst als opslagplaats voor koffie, hop, graan, kaas, wijn en tabak. Vanaf 1975 werd enkel nog de benedenverdieping benut. Daarna werd het een beschermd monument (en dus van de sloophamer gered). Het vinden van een geschikte herbestemming voor dit gigantische gebouw met een karige lichtinval was niet evident. Gelukkig past er op elk potje een deksel, want weinig licht is net een pluspunt om oude documenten en papieren voor de eeuwigheid te bewaren. En zo verhuisde in 2006 het stadsarchief van de Stad Antwerpen met heel zijn hebben en houden naar dit grondig gerenoveerde Felixpakhuis.

?

VRAAG 2.1 In welk jaar werd het Sint-Felixpakhuis als monument beschermd?

De statige binnenstraat (70 m) vormt een monumentale brug tussen het Eilandje en de historische stad. Deze verbinding is ronduit uniek met een grand-café, stedelijke bibliotheek en evenementenruimtes. Als de toegangspoort open is, wandel je de binnenstraat helemaal uit. Zo kom je in de Oudeleeuwenrui, waar je vervolgens links afslaat. Hou even halt

aan het kruispunt met de Zeevaartstraat. Is de poort gesloten? Wandel dan verder langs de Godefriduskaai en sla de Zeevaartstraat in. Hou dan halt aan het kruispunt met de Oudeleeuwenrui. VRAAG 2.2 Ook op de Oudeleeuwenrui is de aanwezigheid van water niet ver weg. Pakhuizen en magazijnen herinneren aan de havenactiviteiten en de scheepvaart van weleer. Kijk maar! Het water komt ons in de mond en we grijpen onze mobiele telefoon… Als je weet dat letters en cijfers er als volgt zijn samengesteld: 2 = ABC 3 = DEF 4 = GHI 5 = JKL 6 = MNO 7= PQRS 8 = TUV 9 = WXYZ, welk berichtje vormen we dan als we deze toetsen gebruiken: 847946535? Wandel (terug) langs de Zeevaartstraat naar de Godefriduskaai. Ga naar rechts om zo langs het water verder te wandelen. Op het einde van het Willemdok sla je links de Entrepotkaai in. Tussen het water en het ‘Koninklijk Entrepot’ vind je Augustine.

7

Binnenin Felixpakhuis, foto Stadsarchief Antwerpen, Marion Kahane, 2008


3 den entrepot Augustine werd afgebeeld naar een werk van Eugène Van Mieghem (°1875), een kunstenaar die opgroeide op het Eilandje. Zijn vader hield café en de kleine Eugène smulde mee van de verhalen van aan de waterkant. Zijn creatief talent bloeide open en al gauw bracht hij op een krachtige en authentieke manier het havenleven in beeld. In 1902 huwde Van Mieghem met Augustine Pautre. Drie jaar later stierf ze aan tuberculose. De schilder was danig van streek dat hij jarenlang niet meer naar zijn schildersezel omkeek. Als dit werk geen mooi eerbetoon is!

Links vind je het Havenhuis.

i

De laatste jaren krijgt deze ‘schilder van het gewone volk’ enorm veel bewondering voor zijn werk. Zo liet de Stad Antwerpen in deze wijk vijf bronzen beelden naar zijn oeuvre plaatsen. Achter Augustine ligt een groot kantorencomplex. Wandel die richting uit.

Augustine door E. Van Mieghem in 1905

? 8

VRAAG 3.1: Henri de Toulouse-Lautrec (°1864), een tijdgenoot van Van Mieghem, ondertekende zijn werk met:

Hoe doet de beeldhouwster van Augustine dit? A.

B.

C.

D.

3 den entrepot

Dit complex is het AMCA, het Administratief & Maritiem Centrum Antwerpen, met zijn 100.000 m2 de grootste kantoorrealisatie ooit in Antwerpen. De witte blokken herbergen van rechts naar links: het Ministerie van Financiën, appartementen en het Havenhuis. De volksmond spreekt nog van ‘Den Entrepôt’ en verwijst daarmee naar de Koninklijke Stapelhuizen die hier in 1830 het levenslicht zagen om er douanegoederen in onder te brengen. Meteen was dit industrieel complex in gewapend beton een primeur in het piepjonge België. Na de sloop in 1990 werd dit nieuwe complex gebouwd.


?

In het Havenhuis zetelen de ondersteunende diensten van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. De voorbije jaren werkte het Havenbedrijf samen met de Vlaamse overheid en andere organisaties het ‘Strategisch Plan voor de Haven van Antwerpen’ uit. In het verleden bracht de ruimtelijke uitbreiding van de haven - zoals de bouw van de Waaslandhaven en de aanleg van het Deurganckdok - de Schelde-natuur in nauwe schoentjes. Dit Strategisch Plan bakent tot 2030 de definitieve grenzen van de haven af en voorziet meteen ook ruimte voor aaneengesloten natuurgebieden, waar planten en dieren ongestoord hun gang kunnen gaan. Of hoe economie en ecologie strategisch mooi hand in hand kunnen gaan! VRAAG 3.2 De ‘Haven van Antwerpen’ speelt graag met taal. Welke spreuk / zegswijze is hier niet van toepassing? A Kort op de bal spelen B Wel en wee C Water naar de zee brengen D Uit je doppen kijken

Als je voor het Havenhuis staat, vind je rechts een doorgang. Zigzag verder tussen de verschillende blokken, zodat je verderop aan de drukke Italiëlei komt. HIER HOUDT DE WEDSTRIJD EVEN OP. Maak een keuze of je een bijkomende luswandeling naar Park Spoor Noord wil maken. Reken dan minstens een half uurtje wandelplezier bij. Warm aanbevolen voor kinderen. De wegbeschrijving en info vind je op de volgende bladzijde. Kies je voor de korte route? Sla dan de Italiëlei links in. Zo bereik je de ‘Noorderplaats’. Steek vervolgens de Londenstraat over en wandel (links van de Porschegarage) verder tot het kruispunt met de August Michielsstraat. Sla deze links in. Blader meteen door naar blz. 11. Daar start de wedstrijd opnieuw.

Het Koninklijk Stapelhuis, Lithografie Canelle, midden 19de eeuw (PK)

9


park spoor noord Zo ga je naar Park Spoor Noord: sla de Italiëlei even links in en steek dan over. Oriënteer je op het recent opgetrokken blauwe douanegebouw; zo ga je feilloos de Ellermanstraat in. Wandel enkele honderden meters ver tot aan huisnummer 56 waar je aan de overkant een pad vind. Volg dit pad tot je aan een brug met graffiti komt. Je bent nu aan het zuidelijkste gedeelte van Park Spoor Noord. Het park ontrolt zich op een verlaten spoorwegemplacement – naar een ontwerp van Secchi-Viganò – als een groen biljartlaken van anderhalve kilometer lang midden tussen de 19de eeuwse arbeidswijken Dam, Stuivenberg en het Eilandje. Je vindt er grasvelden met hoogstammige bomen zonder struikgewas (een expliciete keuze in functie van de veiligheid). Er zijn speeltuintjes, watertuinen, sportterreinen, een skateterrein... voor elk wat wils dus! Park Spoor Noord is ook een ecologisch park. Zo draagt het hout voor de zitbanken het FSC-label. Dit internationaal label garan-

4 CADIXWIJK

deert dat het hout uit duurzaam beheerde bossen afkomstig is. De verlichting langs de paden bestaat uit energiezuinige LED-lampen. Bij hevige regenval stroomt het water naar enkele dieper gelegen zones in het park waar de ondergrond extra doorlatend is. Zo worden de riolering en uiteindelijk het waterzuiveringsstation niet nodeloos met proper regenwater belast. De oude spoorwegloodsen krijgen een nieuwe bestemming. Het 19de eeuwse gietijzeren locomotiefdepot SPTM biedt onderdak voor culturele activiteiten en je vindt er ook een sfeervol zomerterras. Park Spoor Noord kreeg intussen de ‘Prijs Bouwheer 2009’ voor dit project. Ga onder de graffitibrug door en wandel langs het skateterrein. Zo kom je uit op de Kempenstraat die je links inslaat. Loop deze helemaal uit tot het kruispunt met de Kempischdok-Westkaai. Hier start de wedstrijd opnieuw! Wandel verder rechtdoor de August Michielsstraat in.

Dokwerkers in het begin van de 20ste eeuw, Foto SA

Je bent nu in de Cadixwijk, omringd door het Kattendijk-, het Hout- en het Kempisch dok. Cadix verwijst naar de Spaanse havenstad Cadiz, ooit de belangrijkste aanvoerhaven van specerijen. De wijk telt nu nog amper 500 zielen maar het Masterplan wil deze wijk omtoveren tot een levendige buurt voor ca. 4000 bewoners. Driekwart van de wijk wordt voorbestemd voor (o.a. sociale) woningen met de nodige voorzieningen als onderwijs, kinderopvang en sport.

i

10


De Stad Antwerpen wil van meet af een energiezuinige woonwijk uit de grond stampen. Een mogelijkheid is een centraal verwarmingssysteem dat de warmte (die op een duurzame manier werd opgewekt) binnen de wijk verdeelt. Projectontwikkelaars die werk maken van laag-energie-woningen en passiefhuizen krijgen alvast een streepje voor. In de toekomst brengt een nieuwe tramlijn je vlot naar het stadscentrum. Een reuzenstap vooruit, want bereikbaar-

heid met openbaar vervoer is cruciaal om de stad leefbaar te houden. Aan een metalen poort aan je rechterkant net voor de hoek met de Napelsstraat hou je halt. Hierachter schuilt het ‘sorteerstraatje’ van de school Technicum Antwerpen Noord (TNA). Deze school bereidt jonge mensen voor op hun stiel als automechanicus, schilder, goudsmid of – uniek in Vlaanderen – uurwerkmaker. Het geproduceerde afval uit deze bedrijvigheid wordt hier alvast netjes gesorteerd: jong geleerd is oud gedaan! Blijf staan op het kruispunt met de Napelsstraat. Aan de overkant zie je een massief gebouw, in de volksmond bekend als ‘de douane’. Het parkje rondom dit gebouw zorgt voor een groenfrisse toets. En de toekomst is beloftevol. De douane heeft een ander onderkomen


11

4 CADIXWIJK gevonden zodat hier ruimte komt voor een uitgestrekt plein met groenperkjes, bomen en zitbanken. Dit wijkplein wordt de groene long van het Eilandje. Uiteraard zijn stadsvogels opgetogen met deze plannen!

?

VRAAG 4.1 Hij lijkt wat op een kauw, Is glanzend en trouw. Zoek hem echt niet al te ver. Je krijgt alvast de letter R. Van zijn naam kun je bovendien Vlakbij nog vier letters zien. Welke vogel zoeken we? Sla nu de Napelsstraat links in en steek de Londenstraat over. Op de linkerhoek aan de overkant (Londenstraat nr. 52) vind je La Riva, een gerenoveerde ‘schuilplaats voor werklieden’.

Daarom bouwde de stad verschillende schuilplaatsen (‘gaarkeukens’) waar de dokwerkers beschut konden ‘schaften’. De ‘maatschappij tot uitdeling van economische soep’ voorzag de havenarbeiders van grote potten soep en kannen thee. Dit fraaie gebouw was decennialang zo’n schuilplaats voor tal van werklieden. In 2000 werd dit pittoreske gebouwtje herontdekt en met respect opgeknapt om het een eigentijdse bestemming te geven.

?

VRAAG 4.2 In welk jaar werd dit pand gebouwd? Wandel de Napelsstraat uit en dan sla je rechts de Napoleonkaai in.

Het lot van de havenarbeiders was allesbehalve benijdenswaardig. De werkpauzes brachten ze door in openlucht, in weer en wind.

12

5 jan van rijswijck Lindebomen, zitbanken, vuilnisbakken, opmerkelijke planten aan de kaaimuren en een prachtig uitzicht op de stad, … wat wil een mens nog meer. En bovenal: geniet hier van een immens gevoel van ruimte!

?

VRAAG 5.1 Aan het begin van de Napoleonkaai vind je twee petanquebanen, netjes naast elkaar. Welke afmeting benadert het best de grootte van één van deze twee petanquebanen? A. 16m x 4m B. 13m x 2,50m C. 11m x 3m

Overal waar de liberale burgemeester kwam, bleek al snel elke zaal te klein te zijn. ‘Onze Jan’ was een sterk sociaal bewogen man. De openbare gezondheid en een goede huisvesting waren zijn eerste zorg. Hij deed hierbij een sterk appel op het solidariteitsgevoel en de burgerzin van de bevolking.

Verderop zit ‘het havenboefje’. Wandel verder door de twee overgebleven en gerestaureerde hangars. Vroeger bestond deze kade uit tientallen hangars, volgestouwd met geloste goederen. Bij de restauratie bleef het houten gebinte ongemoeid. Ze werden opengemaakt en doen nu dienst als schuilplaats bij openluchtactiviteiten. Je merkt het aan de duivenpoep op de grond: ondanks de pinnetjes in het dakgebinte zijn deze hangars een residentiële toplocatie voor deze gevederde stedelingen. De straatlantaarns op de kades zijn quasi identieke kopieën van de gaslantaarns van weleer. Ze zijn nu uitgerust met metaalhalidelampen, die tot 40% energiezuiniger zijn dan klassieke straatverlichting met natriumhogedruklampen. De reflector in de armatuur spreidt het licht maximaal naar beneden om zo lichtvervuiling tegen te gaan. Duisternis is namelijk net als zuivere lucht en water essentieel voor planten en dieren. Op het einde langs de Napoleonkaai staat voormalig burgemeester Jan Van Rijswijck je bovenaan de trap op te wachten.



13

5 jan van rijswijck De plaats voor dit standbeeld is niet lukraak gekozen. Bij de grote dokstakingen in 1900 bemiddelde Jan Van Rijswijck hier tussen de arbeiders en de ‘patrons’, onder het motto ‘er is onverdiende ontbering en er is onverdiende overvloed’. Verder verzette hij zich ook tegen ‘De Grote Doorsteek’: een groots plan, gesteund door Koning Leopold II en de regering, om de Schelde ter hoogte van deze plek recht te trekken om zo de haven uit te breiden. Van Rijswijck vreesde echter voor overstromingen in de stad en hij verzette zich met klem tegen dit plan. Het werd nooit uitgevoerd. Dit beeld van kunstenaar Tom Frantzen weerspiegelt de nauwe binding tussen de scheepvaart (de plaat) en de industrie (de buis). De trap die zich rond de boeg van het schip en de schouw slingert, staat symbool voor de toekomst.

?

6 londenbrug

VRAAG 5.2 Stel: ‘onze Jan’ komt je tijdens de wedstrijdperiode (107 dagen) dagelijks beneden begroeten. Hij verricht hiervoor een bepaalde handeling. Hij doet die handeling in het totaal 2568 keer. Wat doet hij dan precies? Noodgedwongen sla je nu rechts af en je vervolgt je weg langs het Verbindingsdok – Oostkaai. Verderop kom je opnieuw aan de Londenstraat. Steek (uiterst voorzichtig) over en geniet van het uitzicht over het Kattendijkdok.

De Londenbrug verzekert schepen de doorgang van het Willem- en het Verbindingsdok – die nu achter je liggen – naar het Kattendijkdok. Via de Kattendijksluis verderop kunnen boten de Schelde opvaren. Ter hoogte van deze sluis werd in september 2009 een zeehond gespot. Hij zal hier geen honger geleden hebben, want tal van vissen als brasem, blankvoorn, karper, snoekbaars en paling vinden in deze oude dokken een veilige winterverblijfplaats. Dankzij de betere waterkwaliteit duikt de zeehond de laatste jaren weer meer en meer in de Schelde op. In juni en juli zoeken de vrouwtjes bij eb een drooggevallen zandbank op om er hun jongen te baren.

Als enkele uren later het waterpeil stijgt, moeten de jongen al meteen het ruime sop in. Volwassen zeehonden halen met hun gestroomlijnd lichaam vlotjes snelheden tot 30 km/u.

?

VRAAG 6.1 Wat is de Friesklinkende naam van een lang, smal zeilend vrachtschip met typische ronde boeg, bestemd voor de binnenwateren? Tegenwoordig kun je er ook in groep een rondvaart mee doen.

Het Kattendijkdok wordt verder ingericht als kade voor riviercruises en rondvaartboten.

14

15

Inhuldiging van het Verbindingsdok in 1869 (Hens en Yoors, 1880, NSM)


Kaai 63: er zijn grote plannen met het gebouw van de oude brandweerkazerne. Op dit nieuwe Havenhuis laat architecte Zaha Hadid een futuristische glasconstructie aanbrengen…


7 montevideowijk

6 londenbrug ?

i

VRAAG 6.2 Stel, je wil op 29 februari 2012 liefst zo laat mogelijk onder de Londenbrug varen. Wanneer gaat de klapbrug dan (onder normale omstandigheden) voor je open?

Ook binnenvaartschepen ‘op wacht’ kunnen in dit Kattendijkdok terecht. Het zijn milieuvriendelijke en duurzame transportmiddelen. In de haven worden containers van een zeeschip naar een binnenschip overgeladen. Zo’n binnenschip geladen met 50 containers houdt evenveel vrachtwagens van de baan. Bovendien verbruikt een binnenschip van 1350 ton vier tot zeven keer minder brandstof per ton én per kilometer dan een vrachtwagen. Met 5 liter brandstof vervoert zo’n schip een ton goederen 500 km ver; een vrachtwagen raakt hiermee slechts 100 km ver. Cijfers die voor zich spreken, nu elke kilogram CO² die minder wordt uitgestoten van tel is om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

“All aboard!” Schepen brengen je overal. Toeristen van over de hele wereld bezoeken jaarlijks Antwerpen, de stad van de Schelde, de diamant, Gazet Van Antwerpen, Kai Mook en A!

?

VRAAG 6.3 Welke toplocatie krijgt sinds 1843 jaarlijks duizenden mensen over de vloer? Wandel verderop naar het groenperkje tussen de twee nieuwe woontorens. Hier ben je op de Kattendijkdok-Westkaai.

Dit groenperkje en de twee woontorens zijn slechts de voortekens van de grote ommezwaai die deze buurt te wachten staat. Op termijn komen er zes woontorens, ingebed in een groene ruimte, met parkjes en (speel)ruimte. Langs het water komt er een brede promenade en de auto’s verdwijnen in een ondergrondse parkeergarage. Kortom, deze woonwijk moet aantrekkelijk worden, dé remedie bij uitstek om de stadsvlucht tegen te gaan.

i

Hoe rustig het nu aan het water ook is, ooit was de rust hier ver zoek. De kade was het schouwspel van de noeste arbeid van havenarbeiders, schippers, zakkennaaisters, buildragers, enz. Bovendien werd hun rumoer op straat overstemd door het lawaai van timmerwerken, scheepsherstellingen, stoommachines, slijpwerken en de houten wielen van karren die over de hobbelige kasseien daverden...

?

16

Het laden en lossen van de schepen was een taak voor de buildragers. Foto: Stadsarchief Antwerpen.


Het Masterplan Eilandje moet de wijk goed voor 172 ha - terug leefbaar maken in al zijn stedelijke facetten van wonen, werken en vrije tijd. Het plan draagt het maritieme karakter van deze buurt hoog in het vaandel. Het contact tussen mens en water is van primordiaal belang. Maar ook de relatie met het centrum van de stad krijgt veel aandacht.

VRAAG 7.1 Stel: je maakt kennis met 3 bewoners (A, B, C) van de woontorens aan deze kaai. Dit vertellen ze: A “Ik woon in een hoekappartement op de tiende verdieping van den 41. Ik kan het MAS zien.” B “Ik woon op de vijfde verdieping van den 55. Ik kan het Kattendijkdok zien.” C “Ik woon op de 16de verdieping van den 42. Ik kan de Schelde zien.” Wie van hen neemt een loopje met de waarheid?

In de haven was je nooit zeker of je de volgende dag weer aan de slag kon. Als je ‘s morgens geen werk vond, dan sleet je de ochtend in een van de talrijke cafés en waagde je ‘s middags opnieuw je kans. En met wat geluk kon je dan gaan zeulen met ‘vette varkens’ (zakken suiker van honderd kilo), ‘fijn hemmekens’ (balen dierenhuid van zeshonderd kilo) of ‘haarspellekens’ (dubbel geplooide betonijzers). Hard labeur dus voor schamel brood op de plank... VRAAG 7.2 Stel je het vroegere leven op de kade voor. Op de kasseien gonst het van de bedrijvige werklieden. Tussen hen in loopt een jonge arbeidster. Ze heeft goede ogen maar een kromme rug omdat ze voortdurend naar de grond moet reiken en ze is voorzien van een (juten) zak. Wat doet ze precies? Zet de onderstaande letters van de 2 woorden in de juiste volgorde en je vindt het antwoord! FINOBOEFKEN PAREN Ga nu verder naar de straatkant en wandel in de richting van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Voor je de Montevideostraat, de eerste straat links, inslaat, hou je even halt. Gooi even een blik op de Montevideopakhuizen (1895) met hun merkwaardige sheddaken. De hellingsgraad van de schuine vlakken ervan is sterk verschillend. In het steil hellend dakvlak – naar het noorden gericht – zijn er lichtopeningen met glas voorzien: net genoeg om in het pakhuis voldoende klaar te zien én de opgeslagen goederen als boter, kaas, hesp, thee en koffie toch nog koel te houden. Wandel de Montevideostraat uit, tot je aan de Rijnkaai komt.


17

8 red star line Aan je rechterkant op de hoek van de Montevideostraat/Rijnkaai vind je de oude havenloodsen van de Red Star Line. Deze legendarische scheepvaartmaatschappij, met de rode ster in de vlag, vervoerde tussen 1873 en 1934 meer dan twee miljoen Europese emigranten naar Amerika, het beloofde land. De bevolking in Europa groeide sneller aan dan het beschikbare areaal aan landbouwgronden. Bovendien was de industrialisatie, zoals in de textielindustrie, volop aan de gang en heel wat jonge mannen liepen er werkloos bij. En zo vertrokken wekelijks twee stoomschepen met aan boord 1000 tot 1500 gelukzoekers richting New York. Enkel rijke lieden konden zich een reis in eerste klasse veroorloven. Het gros van de passagiers moest samentroepen in slecht verlichte en nauwelijks verluchte ruimtes. De opluchting die overheerste na de tiendaagse overtocht onder de niet zo comfortabele omstandigheden was dan ook groot. Het gevoel van euforie, vrijheid en hoop kon niet op! VRAAG 8.1 Wie verwelkomde als eerste de gelukzoekers uit Europa?

8 red star line vasteland in het gloednieuwe museum ‘Red Star Line | People on the Move’ aan den lijve ondervinden. Aan de overkant van de Rijnkaai zie je de unieke loodsen met grote ronde bogen. Ze stammen uit de jaren ‘50 en deden dienst als opslagplaats voor de bevoorrading van de schepen van de Holland-Amerikalijn. Later nam de Waagnatie deze loodsen in gebruik en nu is dit karaktervol industrieel complex herontdekt als een bruisende evenementenhal. Sla de Rijnkaai links in en begeef je zo richting stad.

In het gebouw uiterst links namen de gelukzoekers een verplichte douche, terwijl hun kleren verderop in het gebouw met de schoorsteen in stoomketels gedesinfecteerd werden.

?

VRAAG 8.2 Welke functie had het gebouw waarnaar de rode pijl wijst?

Wat verder zie je een indrukwekkende collectie van havenkranen. Ze zijn bijna allen geklasseerd. De restauratie van dit historisch erfgoed is echter geen evidente klus. Roest, duivenpoep en vandalisme eisen hun tol. Een kijkje nemen tussen deze ‘olifantenkranen’ of ‘havenkathedralen’ mag. Maar maak je geen illusies: je mag ze niet beklimmen.

i

De Rijnkaai maakt deel uit van de plannen om de Scheldekaaien van noord tot zuid in een nieuw, fris kleedje te steken. Aanleiding van deze grootscheepse renovatie is het Sigmaplan. Dit plan is nodig om Antwerpen en de gebieden landinwaarts langs de Zeeschelde beter te beschermen tegen overstromingen. In Antwerpen moet de muur van de waterkering met 2,25 meter opgehoogd worden. Dit wordt creatief aangepakt. Op sommige plaatsen wordt de kaaivlakte verhoogd met hellingen of trappen en elders komt er een groene dijk. De Scheldekaaien worden een aangename publieke ruimte van 6,7 km. Beter nog, stad en stroom zullen elkaar opnieuw ontdekken... Sla links de Amsterdamstraat in. Na een groenstrook steek je op het zebrapad over. Je komt uit in de Nassaustraat.

Vanaf het voorjaar 2012 kan je op deze historische site de laatste uren of dagen van de toenmalige emigrant op het Europese

18

19

Oude foto van de Red Star Line gebouwen (1923), Collectie Vrienden van de Red Star Line vzw


Binnenin het Red Star Line gebouw (1923), Collectie Vrienden van de Red Star Line vzw


9 om de nassaubrug De Nassaustraat was de chique Keyserlei van weleer, zeg maar ‘den boulevard’ van het Eilandje. Maar het was er niet altijd rozengeur en maneschijn. Tijdens de crisisjaren 19201930 legden stakende arbeiders de Antwerpse haven zo goed als lam. De toestand was zo dramatisch dat Engelse havenarbeiders werden geïmporteerd om het werk over te nemen. Wie toch aan de slag ging, werd als ‘rat’ beschimpt.

i

Stakerspiketten vind je niet meer in de Nassaustraat… Maar ratten? Jawel! De bruine rat of de rioolrat is een echte mensenrat. Hij houdt zich graag op in de buurt van woningen, omdat daar voedsel te vinden is. Naar schatting evenveel rioolratten als er Vlamingen zijn, vijf miljoen dus. Ze zijn gevaarlijk omdat ze ziektes overdragen. Vooraleer je gillend wegloopt: het was niet de bruine maar de zwarte rat die de pest verspreidde... Wandel tot het kruispunt (rechts: SintLaureiskaai, links: Napoleonkaai).

20

Wie de toestand van het Eilandje nu vergelijkt met pakweg tien jaar geleden, ziet deze wijk duidelijk een nieuw elan krijgen. De stedelijke aanpak inzake duurzame ontwikkeling, groenvoorziening, mobiliteit, historisch erfgoed,... werpt hier duidelijk zijn vruchten af. Een mooi voorbeeld van respectvol omgaan met het verleden is het lichtschip dat je in het Bonapartedok ziet liggen. Tot 1992 had deze ‘drijvende vuurtoren’, dankzij een anker van drie ton, zijn vaste stek op zo’n 40 km buiten de kust, pal in de Noordzee. Met lichtflashes, een loeiende misthoorn, onderwaterseinen en later ook met radiosignalen waarschuwde dit lichtschip schepen voor zandbanken. Ondertussen heeft een automatisch elektronisch lichtplatform deze taak overgenomen en nu kan je – met een beetje geluk – een kijkje nemen in dit museumschip.

?

VRAAG 9.1 Wat is de naam van het lichtschip in het Bonapartedok?

9 om de nassaubrug ?

Hier eindigt de stadsrally.

VRAAG 9.2 Als:

= den Entrepôt

= het MAS

Je bent nu opnieuw aan het MAS. Wie nog naar “‘t stad” wil, ziet in de verte de KBC-toren liggen en kan er in één rechte lijn naartoe wandelen.

Dan is:

=?

Ga nu naar de Nassaubrug. De Nassaubrug, tussen het Bonaparte- en het Willemdok, uit 1912 is een hydraulische draaibrug. Dankzij de kracht van perswater (50kg/cm2), afkomstig uit het Noorder- en het Zuiderpershuis, kon deze brug om haar as draaien om zo de boten door te laten. De stoomturbines van deze pershuizen knapten in de haven nog heel wat andere karweitjes op. Ze leverden ook de nodige energie om liften, sluisdeuren, kaai- en magazijnkranen, draaien rolbruggen in beweging te zetten. De knappe renovatie van deze brug is een van de vele bijdragen van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen om het stadsvernieuwingsproject op het Eilandje mee vorm te geven.

21

Wandel de brug over ... en bewonder het douanehuisje in renaissancestijl.


Luchtfoto van het Eilandje in 1974 met vooraan het Hanzahuis en in de verte de vroegere ‘Entrepôt’, Foto Collectie Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen


juniorwedstrijd

onze partners

EcoHuis Antwerpen is het informatie-, advies- en demonstratiecentrum rond ecologisch bouwen, wonen en leven in de stad. Dit trefcentrum rond duurzaamheid is meteen de uitvalsbasis voor ecostadsprojecten van de stad Antwerpen. Het EcoHuis vormt ook de spil van het natuur- en milieueducatief netwerk in de stad, met een vernieuwde tentoonstelling rond ecologische oplossingen voor energie- en milieu-uitdagingen.

Op 17 mei 2011 opent het MAS zijn deuren, een museum van onze tijd en een plek van, voor en over de Stad aan de Stroom. Het gloednieuwe museum vertelt en toont de verbondenheid van Antwerpen met de wereld. Dat gebeurt aan de hand van fascinerende verhalen over de stad, de stroom, de haven en de wereld. Prikkelend en dynamisch, beklijvend, indrukwekkend en ontroerend.

EcoHuis Antwerpen Turnhoutsebaan 139 2140 Borgerhout http://ecohuis.antwerpen.be

MAS | Museum aan de Stroom Hanzestedenplaats 1 2000 Antwerpen www.mas.be

Antwerpen Toerisme & Congres | bezoekerscentrum werkt actief aan het promoten van de stad, zowel in binnen- en buitenland. Stad Antwerpen ontvangt cruiseschepen uit de hele wereld en is ook vertegenwoordigd op verschillende vak- en publieke beurzen in de reiswereld. Op de website vinden bezoekers en professionelen uitgebreide informatie terug. Op het callcenter en aan de balie van Antwerpen toerisme & congres kunt u tickets boeken voor tal van evenementen / tentoonstellingen en hotelkamers reserveren. U plant een daguitstapje? Voor reservatie van een rondleiding kan u terecht bij onze gidsenwerking.

22

Antwerpen Toerisme & Congres Grote Markt 13-15 2000 Antwerpen www.antwerpen.be/visit

Programma voor stad in verandering I Stad Antwerpen wil zowel bewoners als niet-bewoners (stadsgebruikers) op een andere manier betrekken bij een plek in verandering. Naast communicatie en participatie is het ook belangrijk dat mensen een veranderende plek ook (opnieuw) in gebruik nemen, met acties in de sfeer van ontspanning, genieten, comfort, exploratie, kwaliteit,… Met het fotoproject FACELIFT ontdek je dit najaar in het Eilandje 12 portretten van mensen die er lang geleden woonden, werkten en droomden, naast de gezichten die vandaag hun plaats hebben ingenomen. Je wandelt als het ware door de tijd. Je ziet hoe alles verandert, maar ook een beetje hetzelfde blijft. Voor de historische foto’s ging Facelift grasduinen in de collecties van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, Museum aan de Stroom, Red Star Line, Stadsarchief en het Fotografiemuseum van de Provincie Antwerpen. De nieuwe beelden zijn van de hand van fotograaf Theo Beck.

Met dank aan:


1

2

6

3

7

4

8

5

9

juniorwedstrijd het eilandje Tijdens de Wandelrally 2010 zie je mooie gebouwen. We namen er kiekjes van. Kijk maar hierboven: de foto’s staan netjes in volgorde en zijn genummerd van 1 tot 9. Onderaan

vind je nog 9 foto’s (van A tot I). Elke foto onderaan past bij een foto bovenaan. Kijk dus goed rond tijdens de wandeling. Dan vind je welke foto’s bij elkaar horen!

a

b

c

d

e

f

23

g

h wandelrally•2010 het eilandje

i

antwoordformulier

antwoordformulier

juniorwedstrijd

Voor wie?

ANTWOORDFORMULIER** WANDELRALLY 2010 HET EILANDJE

Voor kinderen van 6 t.e.m. 12 jaar.

Wat houdt de wedstrijd in? Een foto-zoekwedstrijd (zie vorige pagina) en een tekening (zie onder). Welke weg volg je?

Volg de wandeling van de Wandelrally in dit boekje. Elk hoofdstuk uit het wandelboekje komt overeen met een fotovraag.

Hoe kan je winnen?

Los de fotovragen op en maak de mooiste tekening!

Wat kan je winnen?

Leuke prijsjes! Winnaars krijgen een brief en mogen hun prijs afhalen tijdens de prijsuitreiking in Antwerpen.

Voornaam:...................................................................................................... Naam:�� Straat:..................................................................................................................................................................................................................... Nr.:�� Postnr.:.................................................................................................................. Plaats:�� Tel.:................................................................................................................................ Leeftijd: ��

FOTOZOEKWEDSTRIJD Welke foto’s horen bij elkaar? Schrijf onder elk cijfer de bijhorende letter.

1

2

3

4

5

6

E-mail:.....................................................................................................................��

7

8

9

School/beroep:..................................................................................... Datum van deelname:�� Handtekening:

Voornaam:.....................................................................................................................................................Naam:�� Straat:.....................................................................................................................................................................Nr.:�� Postnr.:.................................................................................................................................................................Plaats:��

Als jouw antwoord op de creatieve slotvraag genomineerd wordt (zie verder), ben je dan bereid om je gedicht voor te lezen op de prijsuitreiking?

Tel.:...............................................................................................................................................................................Leeftijd:��

O JA O NEEN, LIEVER NIET

Kies je mooiste plekje uit Het Eilandje en maak er een mooie tekening van!

➙

E-mail:.......................................................................................................................................................................

Rallyprijzen De eerste prijs is een diamant ter waarde van € 2.500 euro (met dank aan het AWDC, Antwerp World Diamond Center). Verder zijn er nog 155 andere rallyprijzen te winnen, o.m. fietsen, abonnementen op Gazet van Antwerpen, tickets voor ZOO Antwerpen / Planckendael, Ecoverpakketten, waardebons, enz… Er worden (los van het aantal fouten) nog 3 ‘lucky-deelnemers’ uitgeloot. Ook zij krijgen een mooie prijs. Met de Juniorwedstrijd (zie blz. 23) kunnen kinderen 1 van de 10 hippe juniorprijzen winnen. Maak een Boom van een Gedicht 2010 is in Antwerpen ‘het jaar van de boom’. De creatieve slotvraag van de wandelrally (zie antwoordformulier) is daarom een gedichtenwedstrijd rond bomen. Ook los van de rally kun je deelnemen en er een prachtige ‘Stadsdichtersprijs’ mee winnen. Bezorg het antwoordformulier zeker terug! Dan krijg je later de oplossingen toegestuurd per e-mail.

24


✂

Iedereen mag 1 formulier invullen. Je mag dit blad eventueel kopiëren. Zend, fax of mail het ten laatste op 31-12-10 aan: ARGUS, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen www.argusmilieu.be Fax. 03 202 90 88 - e-mail: [email protected]

✂

Prijsuitreiking Alle winnaars worden uitgenodigd op de prijsuitreiking in Antwerpen (januari 2011). Errata / Wegwijzigingen worden meegedeeld aan de balie van ARGUS en Gazet van Antwerpen en vind je ook op www.argusmilieu.be. Daar vind je ook het volledige wedstrijdreglement.


25

antwoordformulier VRAAG 1.1:

antwoordformulier FOTOZOEKTOCHT Op de fotobladzijde (zie blz. 29) staan 8 foto’s (van A tot H). Noteer de letters van die foto’s in die volgorde waarin je ze langs het parcours terugvindt. Als je G als eerste ontdekt, noteer je G in het eerste vakje, enz.

. .......................................................................................................................................................................................................................................

VRAAG 1.2*: A B C VRAAG 1.3: �� . VRAAG 2.1: .......................................................................................................................................................................................................................................... VRAAG 2.2: .......................................................................................................................................................................................................................................... VRAAG 3.1*: A B C D

SCHIFTINGSVRAAG 1 De heer Patrick Janssens, Burgemeester van Antwerpen en de heer Ludo Van Campenhout, Schepen van Stadsontwikkeling, Sport en Diamant, doen graag een bijzondere inbreng in deze wandelrally. Na de wedstrijdperiode zullen zij de hoofdprijs van de wandelrally – een diamant ter waarde van 2500 euro – afhalen bij het Antwerp World Diamant Center, in het hartje van de Diamantwijk. Ze brengen de diamant alvast naar de KBC-Toren, meer bepaald naar de panoramazaal. Ze bewegen zich voort op een milieuvriendelijke manier. De diamant wordt opgeborgen in een kluis in de KBC-Toren, in afwachting van de overhandiging aan de hoofdwinnaar op de prijsuitreiking.

VRAAG 3.2*: A B C D VRAAG 4.1:............................................................................................................................................................................................................................................ VRAAG 4.2:............................................................................................................................................................................................................................................ VRAAG 5.1*: A

B

C

VRAAG 5.2:............................................................................................................................................................................................................................................

Hoeveel tijd zal er verlopen tussen het moment dat de Burgemeester en de Schepen in het AWDC de diamant officieel overhandigd krijgen tot het moment dat de diamant in de kluis wordt gedeponeerd?

VRAAG 6.1:............................................................................................................................................................................................................................................ VRAAG 6.2:............................................................................................................................................................................................................................................ VRAAG 6.3: ..........................................................................................................................................................................................................................................

Antwoord: VRAAG 7.1*: A

B

seconden

C

VRAAG 7.2: ...........................................................................................................................................................................................................................................

SCHIFTINGSVRAAG 2 Hoeveel ingevulde antwoordformulieren van deze wandelrally zullen tijdig bij ARGUS toekomen?

VRAAG 8.1: .......................................................................................................................................................................................................................................... VRAAG 8.2:............................................................................................................................................................................................................................................ VRAAG 9.1:............................................................................................................................................................................................................................................

Antwoord:

formulieren

VRAAG 9.2: ..........................................................................................................................................................................................................................................

27

**Elke deelnemer mag 1 antwoordformulier indienen. Het moet eigenhandig geschreven en ondertekend zijn. Wie meerdere formulieren indient, wordt gediskwalificeerd. Het volledige wedstrijdreglement vind je bij ARGUS of op www.argusmilieu.be. Over deze wedstrijd wordt geen briefwisseling gevoerd. wandelrally•2010 het eilandje

✂

* Omcirkel het correcte antwoord.

✂

26


fotoblad

creatieve slotvraag SLOTVRAAG WANDELRALLY 2010: MAAK EEN BOOM VAN EEN GEDICHT! Maak een gedicht over ‘het Eilandje’ van min. 4 en max. 12 lijntjes lang. 2010 staat in Antwerpen voor ‘het jaar van de boom’, dus moet het woord ‘boom’ of ’bomen’ er in vallen.

De onderstaande foto’s vind je langs het parcours terug. Je moet ze in de juiste volgorde zetten. Noteer de corresponderende letters van de foto’s in volgorde op het antwoordblad.

Vul zeker in, want je verdient er 1 punt mee in de rallywedstrijd! En bovendien kun je er – los van de rallywedstrijd – een mooie prijs mee winnen! De vijf mooiste gedichten worden bekroond met een prachtige ‘Stadsdichtersprijs’. Stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen kiest het winnende gedicht. Dat verschijnt in Gazet van Antwerpen en krijgt een plaatsje op een gevel bij het EcoHuis Antwerpen.

✒ Bezorg/zend de ingevulde antwoordformulieren uiterlijk op 31.12.2010 aan ARGUS, het milieupunt van KBC en Cera, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen - fax. 02 202 90 88 Ingescande antwoordformulieren via [email protected]


b

c

d

e

f

g

H

✂

28

a


29

KATTENDIJKDOK

BOMBAYSTRAAT

KATTENDIJKDOK WESTKAAI

7 6 VERBINDINGSDOK

BINNENVAARTSTRAAT

KEMPISCHDOK - WESTKAAI

NOORDERPLAATS

NOORDERLAAN

PARK SPOOR NOORD

bon

ENTREPOTKAAI

ELLERMANSTRAAT

Openingsuren: • di-vr: 12.00-14.00 u. 18.00-22.00 u. • za: 18.00-22.30 u.

Openingsuren: • ma-do: 8.00-18.30 u. • vr-za: 10.00-19.30 u. • zo: sluitingsdag Geldig t.e.m. 31-12-2010. V.U.: Isla Barista, Bordeauxstraat 4, 2000 Antwerpen

1 koffie betalen ÉÉN GRATIS

bon

GODEFRIDUSKAAI

TRAAT

DUBOISS

GODEFRIDUSKAAI

EI

ZEEVAARTS

2

Den Hannekesnest Bordeauxstraat 7b 2000 Antwerpen tel. 03-226 70 23 Openingsuren: • ma-vr: 11.00-’s nachts • za: 16.00-’s nachts Keuken is doorlopend open 11.00 u. tot sluitingsuur

ITA

3

HANZESTEDENPLAATS

GISTSTRAAT

AI KA IER

WILLEMDOK

GODEFRIDUSKAAI

RIJNKAAI

5

1 RN

Isla Barista Bordeauxstraat 4 2000 Antwerpen tel. 0473-75 20 33

GRATIS COUPE CAVA ROSÉ BRUT*

NAPOLEONKAAI

9

BONAPARTEDOK

TA VE

LONDENSTRAAT

BORDEAUXSTR.

NASSAUSTRAAT

BATAVIASTRAAT

STRAAT

DIANANTSTRAAT

1 koffie/thee betalen 2de GRATIS

L’île d’Anvers Verbindingsdok-Oostkaai 3 2000 Antwerpen tel. 03-226 99 09

Geldig t.e.m. 31-12-2010. V.U.: L’île d’Anvers, Verbindingsdok-Oostkaai 3, 2000 Antwerpen

KEMPISCH DOK

LONDEN

LONDENSTRAAT

bon

KEMPENSTRAAT

A. MICHIELSSTRAAT

LONDENBRUG

AMSTERDAMSTRAAT

RIGASTRAAT

4

GRATIS TAPABORD (4 tapa’s) bij een diner

KEMPISCH DOK

KRIBBESTRAAT

AMSTERDAMSTRAAT

SINT-ALDEGONDISKAAI

NAPELSSTRAAT

KATTENDIJKDOK OOSTKAAI

CADIXSTRAAT

TRAAT

RIJNKAAI

UG KATTENDIJKBR

GENUASTRAAT

8

SINT-LAUREISKAAI

BINNENVAARTSTRAAT

INDIESTRAAT

LIËLEI

DI KATTEN

SASDOK ZUIDKAAI LIMASTRAAT

MONTEVIDEOSTRAAT

bon

MADRASSTRAAT

ANK

CHT NSGRA

ERRU

UI

OUDE LEEUWENR

KOEIKE

I

ËLEI ITALI ËLEI ITALI

JKBRUG

SASDOK

trakteert met voordeelbonnen

ËL ITALI

KATTENDIJKSLUIS

KATTENDIJKDOK OOSTKAAI

stratenplan

Geldig t.e.m. 31-12-2010. 1 bon per persoon. V.U.: Den Hannekesnest, Bordeauxstraat 7b, 2000 Antwerpen

Bar Lounge Bistro Doufeu Nassaustraat 38 2000 Antwerpen tel. 03-233 06 01 Vlakbij MAS-museum (Jachthaven Eilandje) Openingsuren: • alle dagen: 12.00-15.00 u. 18.00-23.00 u. *Aangeboden bij elk gerecht. Geldig t.e.m. 31-12-2010. V.U.: Doufeu, Nassaustraat 38, 2000 Antwerpen

BROUWERSVLIET

30

9

7

hoofdroute optionele route

Kortingsbon ARGUS Publicaties • Biodiversiteit in België: e 33,75 i.p.v. e 45 • Natuurrijke tuinen: e 10 i.p.v. e 29,95 • ARGUS fotoboek 2009: e 4 i.p.v. e 8 • Kinderboek ‘De aarde heeft het te warm’: e 8 i.p.v. e 15,95 Te koop bij ARGUS, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen Open: elke werkdag 9.00-12.00 u. & 13.00-16.00 u.


bon

ÉÉN GRATIS FLANDRIA HAVENRONDVAART*

G

STEVIG PRIJSVOORDEEL*

RU

NE NA SS

ST AR

AU B

LI

EO W

G

VI D

8

D

6

RE

5

ON TE

4

M

DE

NB

RU

I JC LO N

RI

DI

VA N

3

JS W

IJK XW

OT EP

EN TR

XP AK H LI

2

CA

1

FE

M

AS

UI

S

K

IJK

bon

*Enkel bij aankoop van bovenvermelde publicaties. Geldig t.e.m. 31-12-2010. V.U.: ARGUS, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen

Naam: ................................................................................................................................................. Voornaam: ....................................................................................................................................... Straat: ................................................................................................................................................. ..................................................................................................

Nr.: .................. Bus: . ....................

Postcode: ......................... Gemeente: ................................................................................. ...................................................................................................................................................................

Telefoon: ........................................................................................................................................... E-mail: . ............................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................

Voor exacte afvaarturen en -data: zie www.flandria.nu *2,5 uren, per één betalende volwassene (e 12,50) en niet cumuleerbaar met andere voordelen. Geldig t.e.m. 28-11-2010.

IN ANTWERPEN VERANKERD OF VOOR ANKER?

LEES ALLES OVER JE REGIO EN JE BUURT IN GAZET VAN ANTWERPEN Bij Gazet van Antwerpen weten we dat u geboeid wordt door alles wat er in uw regio gebeurt. Of u nu in de stad of de in provincie Antwerpen woont, uw buurt interesseert u. Van politiek en economie tot cultuur, sport en media. Voor iedereen die in Antwerpen woont of verblijft, is het duidelijk: wie álles over Antwerpen wil weten, leest Gazet van Antwerpen.

WIN EEN DIAMANT TER WAARDE VAN wandel rally 2010 het eilandje

Recommend Documents