Wie weet maak ik het verschil wel

Wie weet maak ik het verschil wel Kwalitatief onderzoek naar de kennis en houding van Amsterdamse jongeren in het beroepsonderwijs ten aanzien van de Tweede Kamerverkiezingen Dataverzamelingsperiode 3- 12 september 2012

Anita van der Stap Henry Kasper

26 september 2012

1

“Wie weet maak ik het verschil wel”

Inhoud 1.

Samenvatting en inleiding .......................... 2

2.

Onderzoeksopzet ........................................ 5

3.

Bevindingen ................................................ 7

3.1 Verkiezingskoorts? ................................................... 7 Goede redenen om wél te gaan stemmen!................... 8 Redenen om niet te gaan stemmen: ‘er niet klaar voor’ of het niet begrijpen 10 Redenen om niet of blanco te gaan stemmen: politiek cynisme 13 Reden om niet te gaan stemmen: geen tijd!................ 17 Redenen om niet te gaan stemmen: religieus fundamentalisme 18 3. 2 Welke maatschappelijke thema’s brengen jongeren in beweging? ONDERWIJS................................................................... 20 ZORG ............................................................................. 23 BELASTINGEN ............................................................... 23 WERK ............................................................................ 23 VEILIGHEID.................................................................... 25 3.3 Hoe komen jongeren aan hun informatie .............. 30 Wijzer door stemwijzer? .............................................. 30 Campagnes ................................................................... 31 Tv debatten .................................................................. 32 BIJLAGE 1

Mini- enquête op Facebook ................. 34

BIJLAGE 2

Itemlijst diepte-interviews ................... 39

BIJLAGE 3

Samenstelling buzzmij panel ............... 40

BIJLAGE 4

Bereik buzzmij panel............................ 42

20


1. Samenvatting en inleiding

Jongeren van 18 tot en met 24 jaar vormen een niet onaanzienlijk aandeel van de totale groep Amsterdamse kiesgerechtigden (13%). Er is het een en ander bekend over de relatie die Amsterdamse jongeren hebben met politiek. Zo laat een analyse van Amsterdamse gegevens van het Bureau voor Onderzoek en Statistiek (O+S) zien dat jongeren in het algemeen minder geïnteresseerd in de politiek zijn dan volwassenen, er minder kennis over hebben en minder vaak naar de stembus gaan. Binnen de totale groep jongeren zijn er verschillen. Hoger opgeleide jongeren weten meer van politiek en stemmen vaker dan lager opgeleide jongeren. Ook geldt dat autochtone Amsterdamse jongeren vaker stemmen dan de allochtone jongeren. Enkele beelden over jongeren kloppen niet: jongeren zijn niet cynischer over politiek (maar wel meer te beïnvloeden door de media) en ze zijn ook niet linkser georiënteerd dan volwassenen. 1 Meer dan de helft van de Amsterdamse jongeren volgt een opleiding aan het MBO of HBO2. Juist van deze specifieke groep zijn relatief weinig data beschikbaar over hun electoraal gedrag en hun houding ten aanzien van politiek in het algemeen. Zij laten zich minder goed vinden en bevragen via reguliere onderzoeksmethoden. Ook staan er vragen open over de manier waarop deze jongeren zich in het huidige digitale tijdperk informeren over politiek en verkiezingen en welke media zij daarvoor gebruiken. Om hier meer inzicht in te verkrijgen heeft het Bureau voor Onderzoek en Statistiek (O+S) in samenwerking met buzzmij op een experimentele manier onderzoek gedaan onder Amsterdamse studenten in het middelbaar 1

Poppelaars en Jakobs, 2012, O+S, Jongeren en politiek (werkdocument) Jaarboek O+S 2012, tabel 4.1.3: de Amsterdamse beroepsbevolking in procenten van de bevolking van 15-64 jaar per opleidingsniveau, leeftijdsgroep en geslacht, 2011 2

2

“Wie weet maak ik het verschil wel” en hoger beroepsonderwijs, namelijk via social media accounts van een jongerenpanel (deze methodiek is in paragraaf 2 uitgebreid beschreven). Via discussies op Facebook en Twitter, een enquête geplaatst op Facebook en een tiental interviews zijn in juni 2012 kwalitatieve data verzameld om antwoord te bieden op de vraag hoe de jongeren tegen de komende Tweede Kamerverkiezingen en de politiek in het algemeen aankijken. Dit eerste onderzoek (‘FF snel kijken en dan stemmen!’ ) bood een bijzonder kijkje in de belevingswereld en argumentatielijnen van deze groep jongeren. De resultaten lieten zien dat de jongeren niet veel kennis hebben over het politieke systeem en niet in detail op de hoogte zijn van de ontwikkelingen. Toch bleken zij wel geïnteresseerd in onderwerpen zoals onderwijs, veiligheid en bezuinigingen. Ze informeren zich via hun ouders en ook de digitale media spelen een belangrijke rol. Ook bleek uit dit eerste onderzoek dat Amsterdamse jongeren tot vlák voor de verkiezingen lijken te wachten met het bepalen van hun stemkeuze. In de week voor de verkiezingen(begin september) volgde een tweede ronde van datavergaring die de uitkomsten van het eerste onderzoek moest verdiepen en valideren. Voorliggend rapport doet hier verslag van. In deze periode konden nog meer data worden verzameld dan in de eerste onderzoeksperiode. Amsterdamse jongeren hebben in deze week vlak voor de tweede Kamerverkiezingen namelijk veel met elkaar via social media gepraat, gediscussieerd, gekletst en geginnegapt over de verkiezingen, politiek in het algemeen en gerelateerde maatschappelijke onderwerpen. Het buzzmij panel heeft deze online dialoog –mede – gevoerd, aangejaagd en geregistreerd. Er deden 68 Amsterdamse jongeren actief mee aan de dialoog op Facebook die door leden van het buzzmij panel werd opgestart. Op Twitter werden 57 jongeren geregistreerd die hun mening uitten over politiek en de verkiezingen. De aldus verkregen informatie is verder uitgediept en aangevuld met een tiental diepte-interviews. Er is op deze manier aanvullende - maar wederom ook veel nieuwe informatie gegenereerd over de kennis van en de houding ten aanzien van politiek van deze groep jonge Amsterdammers. Uit dit tweede onderzoek via social media blijkt wederom dat jongeren weinig weten van de organisatorische kant van ons politieke systeem en daar ook niet veel interesse voor hebben. Tegelijkertijd beseffen jongeren dat de politiek beslissingen neemt die belangrijk zijn voor hen. De meeste jongeren zeggen dan ook stemmen belangrijk te vinden maar vinden dat je wel “ff” de belangrijkste standpunten van de partijen moet kennen om je keuze te bepalen. Dit onderzoek heeft niet bevestigd dat jongeren cynischer zijn over de politiek dan ouderen. Slechts een klein deel van hen zegt blanco of niét te gaan stemmen omdat ze in geen énkele partij vertrouwen hebben. In het tweede onderzoek werd tevens een aantal aanvullende vragen geformuleerd. De eerste vraag luidde in welke maatschappelijke onderwerpen deze jongeren zich interesseren. Uit de analyse van de vele online opmerkingen en dialogen blijkt dat veel van hun aandacht gaat naar de ontwikkelingen binnen het onderwijs. Jongeren maken zich veel zorgen om studiefinanciering en langstudeerboete en vragen zich af welke partij hen op dit punt het meest tegemoet komt.

3

“Wie weet maak ik het verschil wel” Naast onderwijs, zijn ook zorg(premies) en werkgelegenheid voor jongeren belangrijke thema’s die hun stemkeuze bepalen. Over emigratie, discriminatie, Wilders en de PVV worden op Twitter en Facebook heftige discussies gevoerd. Met name voor allochtone jongeren is het bieden van een tegenstem aan Wilders een goede reden om te gaan stemmen. Veiligheid lijkt als direct thema nauwelijks een rol te spelen maar jongeren hebben wel aandacht voor aanpalende thema’s als privacy en handhaving. Ze praten op social media vrij en ongezouten over deze thema’s en de veronderstelde gerelateerde partijstandpunten. Een andere aanvullende vraag die is geadresseerd in het tweede onderzoek, is in hoeverre jongeren in staat zijn verbanden te leggen tussen maatschappelijke thema’s en politieke partijen (en hun standpunten). Op deze vraag heeft dit onderzoek veel nieuwe informatie opgeleverd. Een deel van de jongeren weet redelijk goed in te schatten voor welke partij onderwerpen als onderwijs, veiligheid en werk belangrijk zijn. Desalniettemin geven veel jongeren openlijk en ongezouten aan dat zij de politiek eenvoudigweg niet begrijpen en de gesprekken over politieke standpunten niet te kunnen volgen. Het feit dat jongeren niet weten op welke partij te moeten stemmen, lijkt hiermee de belangrijkste reden om niét te gaan stemmen. Jongeren gaan in veel gevallen ook niet stemmen vanuit jeugdig opportunisme. Ze maken bijvoorbeeld op de dag van de verkiezingen de keuze om hun tijd tóch maar aan iets anders te besteden (zoals bijvoorbeeld aan het kopen van de nieuwste iphone). Verder gaat een enkeling niet stemmen omdat dit hen wordt ontraden om streng religieuze motieven (stemmen is haram). In dit onderzoek is verder gekeken naar de manier waarop jongeren zich informeren over politieke onderwerpen en wat de rol van social media hierin is. Gebleken is dat zij hun vrienden op Facebook veelvuldig informeren, adviseren en consulteren. Een klein aantal jongeren maakt gebruik van online stemwijzers. Over het nut daarvan verschilt men sterk van mening. Tenslotte is onderzocht wat de invloed is van de televisiedebatten en straatcampagnes op de stemkeuze van jongeren. Deze lijkt beperkt. Veel jongeren zien weinig tot niets van de tv-debatten. Daarbij zijn ze kritisch over de toegevoegde waarde. Het draait volgens hen vooral om de kunst van het debatteren en er worden volgens hen regelmatig onwaarheden gesproken. Ook vinden ze de toon te negatief. De campagnespots worden steevast door jongeren als ‘reclame’ aangeduid en als zodanig (kritisch) gewaardeerd. Kijkend naar de methodiek van datavergaring kan worden geconcludeerd dat de sociale fora van Twitter en Facebook zich uitstekend lenen om meningen van jongeren te peilen, discussies op gang te brengen en inzicht te krijgen in de belevingswereld van jongeren. Twitter lijkt daarbij vooral opiniërend terwijl Facebook meer gebruikt wordt voor uitwisseling van ideeën.

4


2. Onderzoeksopzet In dit onderzoek is gewerkt met een mix van onderzoeksinstrumenten om de mening van jongeren over politiek te achterhalen. 2.1 Werkwijze en bereik van online dialoog Het buzzmij panel verzamelde in de onderzoeksperiode via social media actief meningen van hun leeftijdsgenoten over politiek en aanverwante thema’s en hun voornemen tot stemmen. Dit gebeurde door het zoeken en initiëren van dialoog met hun vrienden en volgers op Twitter en Facebook, en via het uitzetten van een online mini-enquête welke door vijftig Amsterdamse jongens en meisjes werd ingevuld.

Er deden 68 Amsterdamse jongeren actief mee aan de dialoog op Facebook die door leden van het buzzmij panel werd opgestart. De online dialoog over politiek op Facebook heeft in 10 dagen in het totaal 20.157 personen bereikt. Dat wil zeggen dat zij de discussie op hun prikbord (Facebook) voorbij zagen komen (Zie bijlage 4) Op Twitter is slechts door twee leden van het buzzmij panel actief dialoog uitgelokt op het thema ‘verkiezingen’. Uitlokken van discussie onder hun volgers bleek niet nodig omdat Amsterdamse jongeren spontaan zeer veel twitterden over de verkiezingen 57 jongeren zijn met elkaar tweetend over politiek geregistreerd door buzzmij paneleden, in het totaal bereikten zij hiermee 14.976 andere personen of volgers (zie bijlage 4). Uiteindelijk is alle dialoog op Twitter en Facebook geanalyseerd en een deel is verwerkt in deze rapportage.

5


De aldus verkregen informatie is verder uitgediept en aangevuld met een tiental diepteinterviews3. In de samenstelling van de groep geïnterviewde jongeren is gestreefd naar een optimale diversiteit in (culturele) achtergrond en opleiding. De geïnterviewde jongeren zijn geselecteerd in én buiten het netwerk van het buzzmij panel. De interviews vonden plaats aan de hand van een itemlijst (zie bijlage 2).

3

Eén van deze interviews onvolledig; respondente Alisha maakte het interview niet af.

6


3. Bevindingen 3.1 Verkiezingskoorts? Vrienden (‘peers’) en klasgenoten lijken voor jongeren een belangrijke bron van politieke en maatschappelijke informatie, betoogde ons eerste rapport. Voorliggend onderzoek bevestigt deze aanname: in de week voor de verkiezingen praatten Amsterdamse jongeren veel (en soms uitgebreid) met elkaar via sociale media over de verkiezingen en allerlei politieke standpunten en maatschappelijke thema’s die hen raken. De verkiezingskoorts op Twitter wekt soms verbazing bij jongeren zelf.

Jongeren lijken zich bewust dat er verschillende standpunten bestaan. Ze zochten antwoorden op hun vragen, verkondigden hun mening of bezorgdheid of maakten grappen.

7


Goede redenen om wél te gaan stemmen! De meerderheid van de jongeren die persoonlijk zijn geïnterviewd óf hebben deelgenomen aan de online enquête via Facebook, is van plan te gaan stemmen. Van de vijftig online respondenten zeggen 31 jongeren (60 procent) zéker te gaan stemmen. Nog eens 12 jongeren ( 24 procent) aarzelen nog. Tabel 3.6 Stemintentie

‘’ik ga zeker stemmen, de tweede kamer moet een afspiegeling zijn van de gehele Nederlandse bevolking dus waarom zou ik niet stemmen? Ik kan denken nou ja die ene stemt wat maakt dat nou uit, maar als iedereen zo denkt gaat er niemand meer naar de stembus. Je stem vind ik zeer belangrijk’’. - Mustapha

“Ik ben 20 en het mag en we leven in een democratie.” - Linda De meerderheid van de persoonlijk geïnterviewde jongeren (zes van de tien) zegt te gaan stemmen. De meeste jongeren voelen wel degelijk de democratische plicht en waarde van het uitbrengen van je stem, zoals Mustapha en Linda.

De mening dat je moet stemmen omdat het kan wordt ook op Twitter verkondigd door R..

8

“Wie weet maak ik het verschil wel” Nicky en Loyd vertellen tijdens hun persoonlijke interview dat ze ook gaan stemmen omdat ze niet willen dat hun stem ten goede komt aan een andere partij. “Ik wil ook gewoon niet dat de PVV wint haha. Wie weet maak ik het verschil wel.“ - Loyd

“Anders gaat me stem verloren, gaat het zomaar naar een partij waar ik niet voor sta.” - Nicky

Sommige jongeren gaan duidelijk voor één thema naar de stembus, zoals Steven, die het niet eens is met de langstudeerboete.

“Ik wil gewoon af van de langstudeer boete dus ik ga stemmen op de hoop dit te veranderen en misschien denken er wel duizend andere studenten en ouders hetzelfde.” - Steven

9


Redenen om niet te gaan stemmen: ‘er niet klaar voor’ of het niet begrijpen De meest genoemde reden om niet te gaan stemmen is bij jongeren dat zij niet goed weten op welke partij ze moeten stemmen. Zowel Ram als Donisha vinden zichzelf er nog niet klaar voor.

‘‘Een reden (om niet te gaan stemmen - AS) zou zijn dat ik niet genoeg op de hoogte ben van de partijen. Ik ga niet zomaar stemmen op een partij. Dus als ik genoeg op de hoogte ben van de verkiezingen en alle standpunten ken ga ik stemmen. Maar als de stem-dag er is en ik nog steeds niet weet waar bepaalde partijen voor staan ga ik niet stemmen” - Donisha Jongeren zijn open over hun onmacht om het politieke discours te volgen. Zo zegt HBOstudent Steven op enkele momenten tijdens het interview ‘geen idee’ te hebben als het gaat om standpunten van partijen.

“Ze zeggen ook zoveel het is moeilijk om het allemaal bij te houden hahaha.” - Steven

Ook MBO-ICT student Ram geeft aan dat hij het politieke debat niet kan volgen. “Ik begrijp er niks van (over campagne spot op TV -AS) Ik kan eigenlijk gewoon geen eigen mening vormen omdat het te ingewikkeld is allemaal.” - Ram De vrienden van buzzmij panellid Z praten openlijk met elkaar over het dilemma dat zij delen; ze begrijpen te weinig van de politiek en weten niet op wie ze moeten stemmen. Vriend R. is wel van plan zich de komende dagen nog te informeren.

10

“Wie weet maak ik het verschil wel” Net als heel veel oudere stemgerechtigden zijn er veel jongeren die vlak voor de verkiezingen het ‘nog niet weten‘ . Soms omdat ze nog onvoldoende geïnformeerd zijn, soms omdat ze het een onduidelijke keuze vinden, zoals Nicky.

“Nee, zoals ik zei weet nog steeds niet op wie ik ga stemmen. Dit jaar is er gewoon veel onduidelijkheid vind ik.” - Nicky

De jongeren die aangeven weinig te snappen van de politiek, trekken hieruit verschillende conclusies. Sommige jongeren beslissen om tóch hun stem uit te brengen, zoals T die maar een gokje waagt..

Andere jongeren vinden dat je maar beter niét moet gaan stemmen als je ‘niks afweet’ van de partijen, zoals de tweet van D illustreert.

Ook de 17-jarige Ram zegt eerlijk niet van plan te zijn om te gaan stemmen (als hij dat mag, hij is pas 17 jaar) omdat hij er te weinig van weet. Moeite om informatie te zoeken doet hij niet. De oorzaak van zijn gebrek aan interesse ziet hij in de gebrekkige kennisoverdracht van politici. In het eerste buzzmij onderzoek (FF snel kijken en dan stemmen!) bleek dat veel jongeren matig tot slecht geïnformeerd waren maar desondanks aangaven van plan te zijn het nog ‘wel uit te zoeken voor de verkiezingen’. Soms lukt dat dan tóch niet (tijdgebrek?).

11

“Wie weet maak ik het verschil wel” ‘U’ is in ieder geval positief en denkt er de volgende keer wél klaar voor te zijn door “er de volgende keer meer aandacht aan te besteden.”

12


Redenen om niet of blanco te gaan stemmen: politiek cynisme Er is een kleine groep jongeren die blanco of niét willen gaan stemmen omdat ze in geen enkele partij vertrouwen hebben. Op verschillende Facebook pagina’s van het buzzpanel worden verhitte discussies onder jongeren gevoerd over het nut van verkiezingen. Sommigen jongeren zoals J de Sloper denken dat het land uiteindelijk toch wordt bestuurd door een elite. Verschillende vrienden stemmen hiermee in (‘politiek is troep’).

In de online enquête de stelling voorgelegd ‘politieke partijen zijn alleen geïnteresseerd in mijn stem, niet in mijn mening’. Driekwart van de vijftig jongeren die de enquête invulden, is het eens met deze stelling. Dit kan worden opgevat als een indicatie van een wijd verspreid politiek cynisme onder jongeren. Maar mogelijk is het tijdstip van de datavergaring debet aan overschatting van het aandeel politiek cynische jongeren; op het hoogtepunt van de campagne waarin alle politici de kiezer openlijk vrágen om de stem van de kiezer. Aan de andere kant is zeker dat een deel van de jongeren zeer cynisch en wantrouwig staat tegenover de politiek in zijn algemeen. Dit blijkt ook uit het grote aantal tweets en posts waarin jongeren zich negatief uitlaten over ‘de politiek’.

13


De post van V, S en J op Facebook zijn illustratief voor het wantrouwen dat sommige jongeren voelen jegens de politieke partijen en het democratisch systeem.

Van de tien persoonlijk geïnterviewde jongeren geeft alleen Alisha aan dat zij helemaal géén vertrouwen heeft in het politiek bestuurlijk systeem van Nederland. Ze voelt zich ongehoord en slecht vertegenwoordigd. Ze is erg ontevreden over zaken als studiefinanciering, belastingen en de administratieve lasten. Ze plant daarom binnen drie jaar naar Turkije te emigreren om daar een bedrijf op te starten en een huis te kopen. Voor de aanstaande verkiezingen is ze van plan blanco te stemmen.

14

“Wie weet maak ik het verschil wel” “Geen één partij vertegenwoordigt mij. Ze praten allemaal en veranderen niets om het beter te maken in dit land.” - Alisha Het feit dat er binnen tien jaar tijd vijf verkiezingen zijn georganiseerd leidt ook bij sommige jongeren tot teleurstelling en wantrouwen in de politiek. Voor Linda, die bovengemiddeld geïnformeerd en geïnteresseerd is in politiek, zou dit een reden kunnen zijn om niet te gaan stemmen.

“ik zou niet gaan stemmen …als ik zou denken het heeft toch geen zin. Als het steeds fout gaat. Er geen regeerakkoord komt, kabinet steeds valt.”- Linda

15

“Wie weet maak ik het verschil wel” Op Twitter uitten ook veel jongeren hun wantrouwen over de Nederlandse politiek in weinig woorden.

16


Reden om niet te gaan stemmen: geen tijd! Sommige jongeren beslissen op de dag zelf of ze langs de stembus gaan of niet. Ze maken daarbij een opportunistische keuze. Voor J bijvoorbeeld, is winkelen op 12 september nét even belangrijker dan te gaan stemmen.

17


Redenen om niet te gaan stemmen: religieus fundamentalisme Een van de buzzmij panelleden is geïnteresseerd in de Islam. Onder zijn vrienden op Facebook bevindt zich een aantal fundamentalistische moslims. Op zijn algemene vragen (“posts”) over stemkeuze en de verkiezingen krijgt hij ook reacties van vrienden die hem ontraden te stemmen vanuit religieuze motieven (stemmen is haram).

Na enkele dagen gaat de discussie op de Facebook van Z verder. Er wordt dan ook gereageerd door K die zijn vriend (‘broeder’) Z een filmpje stuurt waarin een imam uitlegt waarom de democratie verworpen dient te worden.

18


In het Youtube filmpje wordt door Abu Bashir uitgelegd waarom ware moslims niet mogen stemmen; stemmen is shirk4.

4

Shirk of sjirk (Arabisch: ‫ ) شرك‬is het islamitische concept van het toekennen van goddelijke eigenschappen aan iets of iemand anders; afgoderij.[1] Het is het tegenovergestelde van tawhid, het uitgangspunt van de islam, waarmee Shirk de meest gehate zonde is in de islam.[2] Taalkundig gezien betekent Shirk het gelijkstellen/deelnemen.

19


3. 2 Welke maatschappelijke thema’s brengen jongeren in beweging? In het eerste buzzmij onderzoek werd geconstateerd dat jongeren, ondanks hun gebrekkige kennis van het politieke systeem, zich wel degelijk betrokken voelen bij bepaalde maatschappelijk thema’s. Om onderwerpen zoals werk en onderwijs maken zij zich druk en soms uitgesproken bezorgd. In het voorliggend onderzoek is getracht te achterhalen in welke mate jongeren deze thema’s kunnen relateren aan partijpolitieke standpunten. Dit is in de eerste plaats onderzocht in de persoonlijke interviews. Daarnaast zijn hierover vragen gesteld in de online enquête. Jongeren is bijvoorbeeld de vraag voorgelegd ‘wat zou jij veranderen als je het voor het zeggen had in dit land?’ Vervolgens is hen gevraagd ‘welke partij is het op dit punt met jou het meeste eens?’ ONDERWIJS

Alle persoonlijk geïnterviewde jongeren noemen negen het thema ‘onderwijs’ als eerste onderwerp. Zij maken zich dan met name erg druk om de langstudeerboete en de studiefinanciering.

“Nou momenteel vindt ik het belangrijk dat er een einde komt aan de langstudeerboete.” - Steven

“Die langstudeerboete bijvoorbeeld. Ik en mijn zusje moeten nu alles in twee jaar proppen! Niet normaal! We worden gestraft om dat je één keer een foute keuze maakt? Dat kun je kinderen niet aandoen. In België is je collegegeld maar 300 euro. Ze beslissen dat studenten een ov kaart moeten hebben maar daar heb ik niet om gevraagd!” - Alisha

“Als ik het voor het zeggen zou hebben in Nederland zou ik als eerste veel investeren in onderwijs. De jeugd is namelijk de toekomst! Want als wij niet kunnen studeren en we zijn later allemaal schoonmaker of zitten in de bijstand, wie betaalt dan de staatsschuld?” - Mustapha

De meeste jongeren denken dat de SP en de PVDA het op dit punt het beste met hen voor hebben. Een respondent ‘weet zeker’ dat het CDA het op dit punt eens is met hem.

20


In de online enquête is de vraag gesteld “voor welke partij is onderwijs een belangrijk onderwerp volgens jou?” Een derde van de respondenten weet niet één partij te noemen. Bij de jongeren die wél een antwoord gaven, wordt D66 het meest genoemd (12 keer), gevolgd door respectievelijk PvdA en SP.

Op Twitter en Facebook wordt het standpunt ten aanzien van het onderwijs door veel jongeren besproken. Een deel van de jongeren weet niet welke partij past bij hun eigen ideeën.

Heel vaak wordt de SP genoemd als de partij die de belangen van studenten het best behartigt.

21


Op de Facebook pagina van buzzmij panellid Plien buitelen haar vrienden over elkaar heen in het uiten van hun onvrede over het studiefinancieringsstelsel. In de discussie worden ook de partijpolitieke standpunten uitgewisseld. Verschillende malen wordt de SP gepromoot.

22


ZORG

De persoonlijk geïnterviewde jongeren geven naast onderwijs nog een aantal andere thema’s aan waarover zij zich druk maken. Zo zou Mustapha verandering willen brengen in de manier waarop de zorg is geregeld in Nederland. Hij maakt de vergelijking met buurland België. “…vind ik het zeer belangrijk dat de zorg wordt aangepakt! Niet alleen in de kosten, aangezien de VVD alles kapot heeft gemaakt met hun achterlijke marktwerking waardoor wij nu 100 euro per maand betalen en het in België slechts een 10tje kost.” Mustapha Mustapha denkt dat zijn opvattingen over de zorg overeenkomen met die van de SP. Ook Alisha heeft gehoord dat de zorgpremie in België veel goedkoper is. “Je betaalt hier 140 euro ziekengeld en in België maar 5 euro.” - Alisha

BELASTINGEN

Twee jongeren noemen spontaan het thema belastingen. Dat zou anders moeten worden geregeld, vinden zij. Beide dames vinden dat je in Nederland te veel belasting moet betalen. Chanelle, werkzaam als leidster in de kinderopvang pleit voor een flattax. “We betalen ook best veel belastingen vind ik. Bij belastingen vind ik dat als je meer verdient moet je niet meer betalen. Als je hard werkt en veel verdient is het toch niet eerlijk als je dan ook veel meer belasting moet betalen? Waarom moet iemand meer betalen dan een ander?” - Chanelle

Alisha, die graag wil ondernemen, vindt de regelgeving en de belastingplichten in Nederland zo zwaar dat zij binnen drie jaar een onderneming in Turkije op wil starten. Chanelle denkt dat de VVD haar ideeën het best benadert, Alisha heeft het gevoel dat geen enkele partij haar mening vertegenwoordigt (zie eerdere citaten, paragraaf cynisme) WERK

Van de tien persoonlijk geïnterviewde jongeren tonen twee jongeren zich ongerust over de werkgelegenheid. De van oorsprong Afrikaanse Steven vindt met name de werkeloosheid onder jongeren ‘een zaak om aan te pakken’. Nicky vindt ook dat dit prioriteit behoeft.

23

“Wie weet maak ik het verschil wel” “… dat er meer werkgelegenheid komt en dat voornamelijk voor jongeren want wij hebben het zwaar nu!” – Nicky

Steven weet niet welke partij zich het meest inspant voor de jeugdwerkeloosheid. Nicky is ervan overtuigd dat de SP zijn mening op dit punt perfect vertegenwoordigt. Uit de online enquête die via Facebook is ingevuld door vijftig jongeren, blijkt dat het thema ‘werk’ door de meeste jongeren wordt geassocieerd met de PvdA (door 22 jongeren genoemd).

24


VEILIGHEID

Geen enkele keer is het thema ‘veiligheid’ expliciet genoemd door de persoonlijk geïnterviewde jongeren als iets waarover zij zich druk maken. Wel worden zaken genoemd die indirect onder dit thema vallen. Zo vindt Loyd wel dat de politie beperkt moet worden in het ‘mogen aanraken van mensen’. Hij denkt dat de PvdA het met hem eens is. Groenlinks fan Linda pleit voor strenger straffen. Ze weet dat Groenlinks het niet met haar eens is op dit punt. “Rechtssysteem veranderen, zwaardere straffen, minder lang voorwaardelijk. Als je nu iemand vermoordt kan je na zes jaar al weer buiten staan. Dat snap ik niet.” – Linda

Uit de online enquête blijkt dat een kwart van de jongeren die de vragenlijst op Facebook invulden, niet weet voor welke partij het thema ‘veiligheid’ een belangrijk onderwerp is. De partij die door de meeste jongeren met dit thema in verband wordt gebracht is de PVV, gevolgd door de VVD.

Op twitter wordt in een discussie tussen twee vrienden de SP juist gezien als de partij die de veiligheid voorstaat.

25


Naast de bovengenoemde thema’s noemden jongeren in de persoonlijke interviews nog andere zaken die zij graag zouden aanpakken als zij het voor het zeggen zouden hebben in Nederland.    

Zwerfvuil (de straten moeten schoner - Ram) De opvoeding van ouders (iedere ouder moet een opvoedcursus volgen - Ram) Uitkeringen (Als de mensen niet dodelijk ziek zijn zou ik ze verplichten om te werken - Donisha) Wietpas/ coffeeshops (gedogen - Linda, Chanelle en Nicky)

IMMIGRATIE

Twee jongeren noemen spontaan het onderwerp ‘immigratie’ op de vraag “wat zou jij in Nederland anders aanpakken?” De van oorsprong Antilliaanse MBO- studente Donisha vindt het Nederlandse beleid op dit punt niet consequent. “Wat ik jammer vindt is dat sommige mensen heel makkelijk mogen blijven en andere zoals dat jongentje Mauro die hier al jaren lang zijn moeten weer weg. De deur staat wel open voor al die Polen die hier zwart komen werken. Deze mensen pikken heel wat brood uit ons mond. Er zijn genoeg jongeren en kinderen die hier geboren zijn een steentje bij hebben gedragen aan onze maatschappij moeten wel weer weg. Het is voor ons heel moeilijk te komen in heel wat landen maar voor hen hartstikke makkelijk hier naar toe te komen.” - Donisha

Donisha twijfelt of de PVV of de VVD het met haar op dit punt het meest eens is. Chanelle, haar stadsgenote uit Amsterdam Noord, stoort zich ook aan het immigratiebeleid, maar om andere redenen. Zij denkt dat Nederland niet goed omgaat met Turken en Marokkanen.

26


“Wil niet racistisch klinken en ik heb ook niks tegen ze, maar Marokkanen en Turken etc. krijgen meteen een uitkering. Wanneer wij een uitkering vragen duurt het langer. Tenminste zo lijkt het. Ook als het gaat om een huis krijgen. Ze hebben allemaal grote gezinnen en krijgen daardoor de mooie woningen. Dat klopt eigenlijk niet. Ik vind dat wij voorrang moeten krijgen want het is toch ons land. Ze mogen hier natuurlijk ook best zijn en als ze werken okay, maar als ze niet werken dat hoort gewoon niet vind ik.” - Chanelle

Chanelle denkt dat de VVD het met haar op deze punten eens is. Ze vindt Mark Rutte een goed politicus. Met Geert Wilders van de PVV is zij het op veel punten eens maar voor zijn ‘gedoe’ over de moskee ’s heeft ze geen begrip.

“Er wonen er zoveel hier die naar een moskee gaan wat heb je er nou voor last van? Alleen op zondagochtend misschien als ze zo roepen. Maar een kerk maakt ook herrie toch? Hoe hij (Geert Wilders- AS) praat over moskee‘s, daar hebben ze (landelijke politiek – HK) niks over te zeggen. Dat hoort er nu eenmaal bij en de gemeentes gaan daar over.” - Chanelle

Op Twitter wordt in de dagen vlak voor de verkiezingen heftig gediscussieerd over de PVV. Daarbij gaat het vaak over europa of over immigratie. De veronderstelling dat de PVV de Marokkanen het land wil uitsturen als ze de verkiezingen winnen staat vaak centraal in een aantal online discussies tussen jongeren van Marokkaanse afkomst. Hieronder een paar fragmenten uit de verschillende discussies.

27


28


29


3.3 Hoe komen jongeren aan hun informatie Wijzer door stemwijzer? Uit het eerste buzzmij onderzoek onder Amsterdamse jongeren van MBO- en HBO niveau in juni 2012, bleek dat stemgedrag in volgorde van beïnvloeding bepaald wordt door ouders en de online omgeving. In dit onderzoek hebben we geconstateerd dat veel jongeren die moeite hebben om hun stemkeuze te bepalen ook antwoorden bij elkaar zoeken. De vraag is of de stemwijzer jongeren ook behulpzaam is in dit proces. In de onderstaande Facebook dialoog raadt J zijn vrienden die nog twijfelen aan om de stemwijzer (in casu de Kieswijzer) te gebruiken.

Ook vlak voor de verkiezingen weten niet alle jongeren wat een stemwijzer is. Drie van de tien persoonlijk geïnterviewde jongeren heeft nog nooit van de stemwijzer gehoord. Van de overige zeven jongeren hebben er drie ooit zelf een stemwijzer ingevuld. Jongeren oordelen wisselend over de mate waarin de stemwijzer hen wijzer maakt. Chanelle vindt het een goed hulpmiddel bij het bepalen van haar stemkeuze.

30


“Stemwijzer heeft wel geholpen. Gewoon dat je weet waar het over gaat en dat je dan kan kiezen wat je wilt. Ja ik vind het een goed ding. Je weet precies waarom je ergens op stemt. Je kunt je eigen mening geven.” – Chanelle

Voor andere jongeren zoals Steven brengt de stemwijzer juist meer verwarring. “… Nee eigenlijk niet (behulpzaam –AS), want er kwam uit dat ik voor de PVV moest stemmen. Het is dus helemaal niet betrouwbaar.” - Steven dat er meer werkgelegenheid komt en dat voornamelijk voor jongeren want wij hebben het zwaar nu! – Nicky

Campagnes Alle partijen hebben een korte en intensieve campagne gevoerd, zowel online als offline. In de persoonlijke interviews is de jongeren gevraagd wat zij hiervan hebben gemerkt. Jongeren hebben heel verschillende ervaringen. Sommige jongeren hebben veel gezien zoals Mustapha. “Je merkt wel dat het weer verkiezingstijd is, maar vooral op tv via reclamespotjes van de D66 bijvoorbeeld met zijn lullige zinnetje: ‘D66 en nu vooruit’. Maar ook aan veel programma’s zoals wat kiest Nederland op rtl 4 waar elke dag een andere politieke spreker te zien is. Ook hangen er veel posters op straat. Maar van echt actief campagne voeren heb ik weinig gemerkt, eenmaal stonden 2 mensen van de SP blaadjes uit te delen voor de Albert Heijn en de PvdA had een campagne op de Amsterdamse Nieuwmarkt.” - Mustapha

Andere jongeren geven aan niet zo veel (Nicky) of niets (Chanelle) te hebben gemerkt van de campagnes. “Vrij weinig gemerkt weinig, soms wat van de SP!” - Nicky

“Ik heb eigenlijk helemaal geen reclame gezien. Nee, ook geen posters, of spotjes op de radio. … Nee geen reclame van partijen. Tenminste, daar heb ik niks van gemerkt. Oh ja ik zag gisteren een reclame maar weet eigenlijk niet van wie. (na doorvraag AS) Nee ik heb helemaal geen debatten gezien. Daar heb ik geen interesse in.” - Chanelle

31


Veel jongeren hebben het consequent over ‘reclame’ wanneer zij het over de campagnes hebben. “Oh ja wacht, ik heb een hele lange reclame gezien maar ik weet niet van welke partij dat was.” Denise

“Voor mij blijft het een reclame. In reclames verbloemen ze altijd dingen dus zou mijn stem niet laten afhangen van een reclame” - Donisha

Tv debatten De rol van de vele tv-debatten was, volgens vele commentaren, zeer groot bij de afgelopen verkiezingen. Bij de Amsterdamse jongeren wogen de tv-debatten echter niet zo zwaar mee in hun stemkeuze. Veel jongeren keken gewoonweg niet, zoals Ram. “Nee debatten, daar heb ik nooit naar gekeken” - Ram

Ongeveer de helft van de jongeren heeft wel iets gezien van de debatten op tv. Linda vindt het een belangrijke informatiebron, net als Y en R, vrienden van buzzer Z op Facebook. “Ik ga op het debat af. Christen Unie, wat hij uitkraamt vind ik helemaal nergens op slaan. Deze week veel debatten zitten kijken en ik wil wel echt weten waar ik op stem en wat er speelt.” - Linda

Andere jongeren die wel iets hebben gezien van de debatten oordelen wel over de presentatie van de politici maar relativeren de inhoudelijke meerwaarde van de debatten. Mustapha kijkt wél naar de debatten en vindt ze wel informatief maar niet feitelijk.

32

“Wie weet maak ik het verschil wel” “Ik heb zeker dus de TV debatten gevolgd, zoals het carré debat enzo. Ik vind die dus belangrijk omdat de standpunten goed naar voren komen en goed tegen elkaar worden gesteld. Roemer van de SP debatteert niet geweldig maar zijn standpunten zijn goed. Maar Samson van de PvdA is zeer goed bezig tijdens het debat. En Rutte liegt de hele boel bij elkaar naar mijn inzien. Dus kunnen debatten ook misleidend zijn!!” Mustapha

Veel jongeren zijn negatiever over de debatten. Ze hebben kritiek op de manier waarop gediscussieerd wordt door de politici. “Voornamelijk poppenkast.” - Loyd

“Ik heb wel gekeken naar het Carré debat. Ik dacht echt dit slaat helemaal nergens op! Rutte zei twee maanden geleden dan ze Griekenland willen steunen en nu ineens wil hij dat niet meer. Wilder ging er toen echt op een ongepaste manier op in. Hij ging Rutte zelfs uitschelden. Ik heb toen besloten dat het niet waard is om te kijken.” - Denise

33

34


BIJLAGE 1

Mini- enquête op Facebook

Politieke partijen zijn alleen geïnteresseerd in mijn stem, niet in mijn mening

Frequentie Percentage

Percentage

atiefPercentage

Eens

38

76,0

76,0

76,0

Oneens

12

24,0

24,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Zou jij gaan stemmen

Cumulatief Frequentie Percentage

Percentage

Percentage

Ja zeker

31

62,0

62,0

62,0

Misschien

12

24,0

24,0

86,0

7

14,0

14,0

100,0

50

100,0

100,0

Nee

Totaal

Voor welke partij is WERKGELEGENHEID een belangrijk onderwerp?


Percentage

Percentage

PvdA

22

44,0

44,0

44,0

VVD

4

8,0

8,0

52,0

D66

2

4,0

4,0

56,0

GroenLinks

2

4,0

4,0

60,0

SP

7

14,0

14,0

74,0

35

“Wie weet maak ik het verschil wel” PVV

1

2,0

2,0

76,0

11

22,0

22,0

98,0

Anders

1

2,0

2,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Ik weet het niet

Voor welke partij is VEILIGEHEID een belangrijk onderwerp?


Percentage

Percentage

PvdA

5

10,0

10,0

10,0

CDA

1

2,0

2,0

12,0

VVD

9

18,0

18,0

30,0

GroenLinks

2

4,0

4,0

34,0

SP

2

4,0

4,0

38,0

PVV

16

32,0

32,0

70,0

Ik weet het niet

13

26,0

26,0

96,0

Anders

2

4,0

4,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Voor welke partij is ONDERWIJS een belangrijk onderwerp?


Percentage

Percentage

PvdA

10

20,0

20,0

20,0

CDA

2

4,0

4,0

24,0

VVD

1

2,0

2,0

26,0

36

“Wie weet maak ik het verschil wel” D66

12

24,0

24,0

50,0

SP

8

16,0

16,0

66,0

15

30,0

30,0

96,0

Anders

2

4,0

4,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Ik weet het niet

Hoe oud ben je?


Percentage

Percentage

13-17

1

2,0

2,0

2,0

18-22

42

84,0

84,0

86,0

7

14,0

14,0

100,0

50

100,0

100,0

23+

Totaal

Ik ben een ...


Percentage

Percentage

Jongen

29

58,0

58,0

58,0

Meisje

21

42,0

42,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Waar woon je?


Amsterdam West

19

38,0

Percentage

38,0

Percentage

38,0

37

“Wie weet maak ik het verschil wel” Amsterdam Oost

8

16,0

16,0

54,0

Amsterdam Centrum

8

16,0

16,0

70,0

Amsterdam Zuid

6

12,0

12,0

82,0

Amsterdam Zuidoost

2

4,0

4,0

86,0

Amsterdam Nieuw-West

4

8,0

8,0

94,0

Amsterdam Noord

3

6,0

6,0

100,0

50

100,0

100,0

Totaal

Welke opleiding volg je, of heb je afgerond?


Percentage

Percentage

VMBO

3

6,0

6,0

6,0

HAVO/VWO

1

2,0

2,0

8,0

MBO

14

28,0

28,0

36,0

HBO

22

44,0

44,0

80,0

Universiteit

10

20,0

20,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0

Waar komen je ouders oorspronkelijk vandaan?


Percentage

Percentage

Nederland

16

32,0

32,0

32,0

Marokko

12

24,0

24,0

56,0

Suriname

5

10,0

10,0

66,0

38

“Wie weet maak ik het verschil wel” Turkije

6

12,0

12,0

78,0

Anders

11

22,0

22,0

100,0

Totaal

50

100,0

100,0


BIJLAGE 2

Itemlijst diepte-interviews

Maatschappelijke interesse -

Als jij het voor het zeggen zou hebben in Nederland, wat zou er dan volgens jou moeten worden gedaan? Welke partij is het op dit punt met jou het meeste eens? Hoe weet je dat? Zijn er nog andere zaken die volgens jou zouden moeten worden aangepakt? En welke partij is het op dit punt met jou een? Hoe weet je dat?

De verkiezingen: Kennis/ stemintentie -

Weet je wanneer er verkiezingen zijn? Ga je stemmen? Waarom wel/niet? Wat zou een reden kunnen zijn dat je niet gaat stemmen? Heb je eerder gestemd? Op welke partij? Heb je een voorkeur voor een partij? (leg uit) Heb je een voorkeur voor een politicus? (leg uit) Is een politicus belangrijker voor je stemkeuze of een politieke partij? (leg uit) Vind jij van jezelf dat je veel weet van het politieke stelsel in Nederland? (bijvoorbeeld , hoeveel partijen ken je, ken je het verschil tussen de 1e en de 2e Kamer)

Informatiebronnen -

-

Hoe bepaal jij je stemvoorkeur? (leg uit) o Ouders o Vrienden o Kranten o Nieuwssites/ apps o Journaal/ nieuwsprogramma’s op tv Kijk je naar de debatten op TV? En wat vind je daarvan? Heb je de stemwijzer wel eens gedaan? Heeft de stemwijzer geholpen of de keuze moeilijker gemaakt (leg uit) Wordt jouw mening over bepaalde maatschappelijke onderwerpen wel eens bepaald door Facebook of Twitter? (leg uit)

Campagnes -

Wat heb je gezien/gemerkt van de reclamecampagnes van de partijen? Welke viel je op? Welke vind je goed? Ga je dan ook op die partij stemmen? Welke vind je slecht?

39

40


BIJLAGE 3

Samenstelling buzzmij panel

Het buzzmij panel bestond in dit onderzoek uit tien jongeren die actief zijn op Facebook en Twitter en die daar voornamelijk jongeren van hun eigen leeftijd als vrienden en volgers hebben. Zij vormen via de inzet van hun eigen persoonlijke accounts een brug tussen jongeren en de doelgroep van dit onderzoek; MBO-, en HBO-leerlingen in de leeftijdscategorie 18 t/m 23 jaar. Het buzzmij panel is divers qua sekse, etniciteit en stadsdeel. Tabel 2.1 buzzmij panel Aantal volgers Twitter

Aantal vrienden Facebook

Profiel

Activiteit

Ali

32

262

Jongen, Zaandam, MBO administratief, 18 jaar

Voetballiefhebber

Souhaila

N.V.T.

366

Meisje, HBO scholier, Rechten, Amsterdam.

Serieus, ambitieus, veel vrienden

Marouane

14

217

Jongen, HBO IBL, bijbaantjes, Amsterdam

Studeren, werken, voetbal analyseren

Jeffry

N.V.T.

566

Jongen, HBO communicatie, Amsterdam

Muziek, geld verdienen, plannetjes

Plien

N.V.T.

518

Meisje, HBO , 20 jaar, woont net in Amsterdam

Skateboard, alternatief

Zacharia

N.V.T.

141

Jongen, MBO ICT, Amsterdam

Free style voetbal, islam interesse

Ferit

N.V.T.

119

Jongen, MBO scholier, Amsterdam

Relaxen en dromen over ondernemen

Denise

N.V.T.

156

Meisje, MBO evenementen, Amsterdam

Shoppen, kletsen, actie

Marcella

167

NVT

Meisje, MBO, Amsterdam

Party animal

Richello

966

N.V.Y.

Jongen, MBO, Amsterdam

Party animal

“Buzzer“

41

“Wie weet maak ik het verschil wel” 2.2 Samenstelling groep geïnterviewden In het totaal is bij negen jongeren een diepte-interview afgenomen. De geïnterviewde jongeren hebben heel verschillende achtergronden en profielen. Tabel 2.2 Samenstelling groep geïnterviewde jongeren 1.

Donisha

meisje, MBO International Business, 18 jaar

Amsterdam Centrum

2.

Ram

Jongen, MBO ICT,17 jaar

Amsterdam Nieuw West

3.

Denise

Meisje, MBO event management, 19 jaar

Amsterdam West

4.

Chanelle

Meisje, MBO pedagogisch werker, 18 jaar

Amsterdam Noord

5.

Steven Adu

Jongen, 21 jr. HBO HR management

Amsterdam West

6.

Loyd

Jongen, 22 jr. HBO Communicatie

Amsterdam Zuidoost

7.

Linda

Meisje,21 jr HVA toegepast psychologie

Niet bekend

8.

Mustapha

Jongen, 21 jr. HBO rechten

Amsterdam Centrum

9.

Nicky

Meisje, 21 jr. werkend (ex MBO)

Amsterdam Centrum

Meisje, 23 jr. werkend en studerend HBO recht

Amsterdam Oost

10. Alisha

2.3 Samenstelling respondenten Facebook mini-enquête De Facebook enquête is uitgezet door het buzzmij panel via hun social media netwerk. In het totaal hebben in de periode 3 september tot 12 september vijftig Amsterdamse jongeren de enquête ingevuld. Een groot deel van dit netwerk bestaat uit medescholieren van Amsterdamse ROC’s en Hogescholen. Het stadsdeel West is oververtegenwoordigd in de respons. Tabel 2.4 Woonplaats (N = 50)

42


BIJLAGE 4

Bereik buzzmij panel

Tabel 2.5 Netto bereik online dialoog op Facebook

buzzmij-panelleden

aantal vrienden

aantal maal dialoog

1 Ali El Mandili

262

4

2 Marouane Badissi

202

4

3 Mustapha Aabachrim

251

5

4 Souhaila Ahmadan

365

5

5 Natasja Snijders

981

3

6 Zacharia Huraibi

138

3

7 Jeffry Charlemagne

564

7

8 Plien kasper

513

5

9 Ferit Gurbuz

117

3

10 Onur Dogan

139

1

11 Amir Mbarki

517

1

12 Kasper Goosen

384

1

13 James Hyslop

423

1

14 Nacer Ait Moha

308

1

15 Roosmarijn Bish

259

1

16 Saadia Benaya

N.B.

1

17 Hanif Aziz Alkatiri

217

1

18 Herity Sium

N.B.

1

19 Sylvia Dirkzwager

N.B.

1

20 Marvin Penambang

N.B.

1

21 Mustapha Splinter

439

1

22 Suzanne Ruhe

245

1

23 Jelena Krstic

N.B.

1

24 Sharita Van Der Hulst

N.B.

1

25 Kris Patmo

515

1

26 Linda Timmermans

411

1

27 Guy Des Vins

N.B.

1

28 Ewout Buurma

810

1

29 Refik Dursun

439

1

30 Sita Van Hoorn

279

1

31 Coen van Eck

371

1

32 Jorn Hagenaars

463

1

33 Daniel Erian

215

1

34 Buket Kilic

331

1

35 Jantje De Sloper

N.B.

1

36 Wesley van Tilburg

N.B.

1

37 Jacky Groot

167

1

38 Vinchenzo Calvin

N.B.

1

39 Romy Winkel

523

1

40 Hunter Bussemaker

824

1

41 Philippe Cornelisse

338

1

42 Rikie Kasper

57

1

43 Erik Kasper

298

1

Vrienden van buzzmij-panel leden nden en Volgers:

43

“Wie weet maak ik het verschil wel” 44 Mellie Meteors

693

1

45 Johan Hibender

324

1

46 Collin Kasper

520

1

47 Gülzar Aslan

N.B.

1

48 Mo Ziani

685

1

49 Ali Yildrim

52

1

50 Omar Ben Said

199

1

51 Jasmien Borsato

488

1

52 Mounier Tetouni

275

1

53 Rinesh Rmglm

663

1

54 Fatiha Fassima

N.B.

1

55 Melanie Sade Hoorn

576

1

56 Young YV Vinnie

N.B.

1

57 Alvy Soejantie Rakimin

N.B.

1

58 Taffanny Molly

499

1

59 Yasmin Yearwood

426

1

60 Dana Hamstra

N.B.

1

61 Stevland Rudge

412

1

62 Roshni Jks

N.B.

1

63 Tayra Wallé

426

1

64 Yousef Bouichrat

140

1

65 Ricardo Concalves

631

1

66 Zham Ajja

195

1

67 Ryan Al Amudi

588

1

68 Merouane Actie

N.B.

1

Bereik

20157

44

“Wie weet maak ik het verschil wel” Tabel 2.5b Netto bereik online dialoog op Twitter

buzzmij panel leden 1 2 Volgers van buzzmij panelleden 3 4 5 6 7 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 23 25 26 27 28 29 30 31 32 33 37 38 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57

Marcella Melchiori Richello

MRCLLA__ RichRoyceIV

169 790

Jason Jeremy Goudland Yentl van der Baan Shannon Uzumaki Mitchell Mahshid Ilayda Fauntleroy Mitchel Smith Ice Hajar Jay Allday Daryl Wesley Ströms Jozef Nijeholt Rosie Vincent Capocchi Bear hihi Mitchell Jack the Stripper Jorn Djimisso Simon Bram Kesselaar Sophie Rochelle Martijn T. Ward Offermans Karian KOSTA HC Lamyae Nicky Lebrechthausen Jack Hoi Willem Anis KÜBRA Alexander Pato Bolle EQ7AYVERDI Ayse Busra Fatih rachid Sanaa Khloe Santana Kevon Duku

JasonvdG JerGoudland Astonishingx Bodyne_ M1ttaaa Mahshid__ ilayda073 LUUKSE mtchllsmith Gratisweave Lady_pantera jayytjee Daryl0252 Wester90 Jozefjes RosieZoetelief Vinnccc SNH__ MBBAGELS MittG_ Rizzie94 JornPr Djimisso Splay_ FaberBrembel SophieRvA Martijnn_ Wardoffermans Karian_ Kostandinosss OFFICEELHUSEYIN LamyaeA

248 758 240 351 206 306 268 181 115 733 237 115 68 78 168 189 41 257 569 88 327 134 380 383 245 431 372 155 883 295 223 1.390

NLAFCA

86

JackBakker Marokaanse__ MrDiaby ANiSSS66 ESCOBARRR_ AhlamTweets HakanVdKazerne Trapaemin Gekketurkii58 iloveBusra FAT1H__ Rachiid023 _BniSnassia xmounaRB KevonCash

79 301 119 396 106 255 157 252 177 194 196 159 564 333 209 14976

Wie weet maak ik het verschil wel

Recommend Documents