Wie vooruit wil, rijdt duurzaam!

Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Noord-Nederland is een prachtig deel van Nederland. Prachtig vanwege de natuur, de mentaliteit van de mensen en de ruimte. Een plek waar duurzaamheid steeds meer ruimte krijgt. Ook als het gaat om autorijden. Steeds meer auto´s rijden op Groengas, biodiesel of bio-ethanol. En niet te vergeten elektrisch. Rijden op deze duurzame brandstoffen kan prima! Deze brandstoffen zijn veel minder belastend voor het milieu, beschikbaar en soms nog goedkoper ook. Fryslân, Groningen en Drenthe willen 100.000 voer- en vaartuigen op duurzame brandstoffen laten rijden of varen. Maar zonder u redden wij dit niet!

Deze folder laat zien waar u in het mooie Noorden maar ook in de rest van Nederland duurzaam kunt tanken. Wat de voor- en nadelen zijn. Ook kunt u lezen welke duurzame auto´s er allemaal zijn. Als wij deze wereld goed willen overdragen aan volgende generaties, moeten we bewuster met het milieu omgaan. Juist voor de generaties na ons. Overstappen op een duurzame brandstof draagt bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Want dit helpt mee om de klimaatverandering tegen te gaan. De huidige fossiele brandstoffen raken op en worden steeds duurder. Dus kiezen we voor alternatieven, zodat we ook in de toekomst kunnen blijven autorijden. In Noord-Nederland werken we hard aan meer vulpunten voor Groengas, biodiesel en bio-ethanol. We geven bijvoorbeeld subsidies voor groengasvulpunten. Ook werken we aan elektrische oplaadpunten. Verder rijden we zelf ook in auto’s op duurzame brandstoffen. Van het Friese provinciale wagenpark rijdt al 70 % duurzaam. We hebben 35 auto’s op Groengas, 5 op bio-ethanol en 2 elektrische auto’s. De provincie Groningen rijdt met 8 groengasauto’s en twee hybride elektrische auto’s. Het wagenpark van de provincie Drenthe bestaat op dit moment uit een groengasauto, twee elektrische motoren en een terreinwagen op biodiesel. Rijden op een duurzame brandstof kan dus! U kunt deze stap ook zetten. Onze consulenten duurzame brandstoffen kunnen u een advies op maat geven. Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Piet Adema Gedeputeerde provincie Fryslân en trekker van het 100.000 voertuigenplan

100.000 voertuigenplan In 2015 rijden of varen 100.000 voertuigen in Noord-Nederland op duurzame brandstoffen of ze zijn elektrisch aangedreven. Dat is de ambitie van de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen. Het gaat hierbij om auto's, vrachtwagens, bussen en boten. In 2007 hebben Drenthe, Fryslân en Groningen het Energieakkoord Noord-Nederland ondertekend. Een onderdeel van dit akkoord is het 100.000 voertuigenplan. Met dit plan dragen de provincies bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Ook het feit dat olie en gas opraken was aanleiding voor het plan. De noordelijke provincies en gemeenten brengen het rijden op duurzame brandstoffen onder de aandacht. Dit doen ze samen met dealers, leasemaatschappijen, bedrijven en eigenaren van tankstations. De drie provincies stimuleren het gebruik van duurzame brandstoffen. Bijvoorbeeld door het subsidiëren van vulstations. Maar ook door het eigen wagenpark op duurzame brandstoffen te laten rijden.

. 100 10 00 000 0 0 Wie slim is, rijdt Groengas!

Wat is groen gas?

Rijden op Groengas is goedkoop en schoon. Groengas is dé brandstof van nu voor morgen. Het is nu al verkrijgbaar bij een zestigtal tankstations in Nederland. Groengas wordt bijBiogas ontstaat wanneer organische afsluiting maken. voorbeeld gemaakt uit mest of afval. We kunnenmaterialen Groengas inonder Noord-Nederland van lucht worden vergist. Gewassen, drijfmest en afvalstoffen Het gas wordt via het aardgasnetwerk naar de pomp gebracht, net als groene stroom uit uw stopcontact. worden in een vergistingsinstallatie door micro-organismen omgezet in gas. Het restproduct, de mest, kan weer op de akkers

Rijden op Groengas heeft veel voordelen: het is voordelig tanken, stil, veilig en worden uitgereden. Hetermethaanhoudend biogas wordt opgewerkt betrouwbaar. Wereldwijd rijden al 10 miljoen aardgasauto’s, in Europa ruim 1,1 miljoen. naarItalië aardgaskwaliteit kan inde het aardgasnetwerk worden Duitsland, en Zweden zijn en in Europa koplopers. ingebracht. Dit opgewerkt biogas wordt groen gas genoemd.

Geen LPG, wel aardgas Rijden op Groengas is niet hetzelfde als rijden op LPG of autogas. LPG wordt gemaakt van aardolie of gewonnen uit gasvelden. Het is een mengsel van de gassen butaan en propaan. Een auto op LPG kan geen Groengas tanken. Een auto op aardgas kan wél Groengas tanken. Rijden gas eigenschappen heeft als aardgas is het aanpassen van de motor niet Omdat op hetgroen gas dezelfde nodig. Groengas is de duurzame variant van aardgas. Schoon rijden Rijden op Groengas is schoon en bijna CO2-neutraal. Een auto op Groengas stoot 80% minder fijnstof en 95% minder NOx uit dan een auto op diesel. Daarmee vallen ze nu al binnen de nieuwe Euro6-emissienorm. In 2015 gaat deze norm pas in. De norm geeft aan hoeveel schadelijke stoffen een voertuig mag uitstoten in het milieu. De norm geldt voor alle nieuwe voertuigen binnen Europa.

Virtueel

Goedkoper rijden Rijden op Groengas is goedkoop. Vanaf 13.000 kilometer per jaar is het de goedkoopste manier van autorijden. Dat komt door een lagere brandstofprijs. Op dit moment bedraagt de             kostprijs van een kilo Groengas € 0,81. Voor een bedrag van € 10,- kunt u ongeveer 250 kilo          meter rijden. Met een benzineauto betaalt u € 25,- voor dezelfde afstand en op diesel ongeveer €15,-. Met de rekentool op www.fuelswitch.nl berekent u snel en gemakkelijk wat uw             voordeel is. Stiller, veilig en betrouwbaar

Beschikbaarheid Groengasauto’s zijn stiller dan dieselauto’s. En Groengas is veilig. Groengas is namelijk lichter

dan lucht. Het vervliegt daarom snel als het in de open lucht komt. Bovendien heeft het een veel hogere ontstekingstemperatuur dan benzine. Groengas laat minder schadelijke stoffen in de motor achter. Dat betekent minder slijtage, dus minder onderhoud.























Auto’s op Groengas Ook een auto aanschaffen op Groengas? Veel automerken bieden al modellen af fabriek in personenauto’s, bestelauto’s en bussen. Maar ook vrachtwagens, reinigingsauto’s en heftrucks. De actieradius van een voertuig op Groengas ligt tussen 200 en 400 km. Dit varieert per auto. De meeste auto’s hebben ook een benzinetank, waardoor de actieradius wordt vergroot. De auto’s starten op benzine en schakelen automatisch over. Op www.fuelswitch.nl staat een actueel overzicht van beschikbare voertuigen. Dit overzicht is inclusief prijzen en specificaties.

Waar kan ik tanken? In Nederland werken overheden en bedrijven hard aan een landelijk dekkend netwerk van groengasvulstations. Nu zijn er 60 groengasvulstations en dit verdubbelt het komende jaar. In Noord-Nederland zijn nu 11 groengasvulstations; eind 2010 zijn dat er 15. Er zijn ook vulstations in Duitsland, Italië en Zweden. Wilt u een actueel overzicht van tanklocaties in Nederland en in het buitenland? Ga naar www.groengasmobiel.nl. Groengascertificaat Het uitgangspunt van Groengas tanken is hetzelfde als groene stroom. De gebruiker tankt aardgas bij een groengasvulstation met een groengascertificaat. Of bij de auto is een groengascertificaat bijgeleverd. Op een plek in Nederland wordt een gelijke hoeveelheid Groengas ingebracht in het aardgasnetwerk. De Gasunie heeft hiervoor een certificatensysteem ontwikkeld. Daarbij heeft de afnemer de zekerheid dat het om Groengas gaat. Groengas is beschikbaar Groengas is nu al beschikbaar en de productie neemt sterk toe. Het wordt lokaal geproduceerd. Naar schatting kan in 2020 Groengas in 10% van de totale aardgasvraag voorzien. De Gasunie injecteert het Groengas in haar netwerk.

In Noord-Nederland komen 5 van deze plekken.

Elektrisch rijden Elektrisch rijden is goed voor het milieu. Elektrische auto’s stoten geen schadelijke stoffen uit, zijn stil en veroorzaken geen stankoverlast. Ook zijn er financiële voordelen: goedkoop ‘tanken’, geen wegenbelasting en tot 2018 geen BPM. Het grote verschil tussen elektrisch rijden en rijden op huidige brandstoffen is de motor. Een elektrische auto rijdt met een elektromotor en accu in plaats van een verbrandingsmotor.

Steeds meer modellen De autofabrikanten ontwikkelen en produceren al elektrische auto’s en plug-in hybride. De plug-in hybride kan op zowel elektriciteit als fossiele brandstoffen rijden. Via een stekker kan de accu weer worden opgeladen. Er zijn nu al een aantal fabrikanten met elektrische auto’s. Gespecialiseerde bedrijven bouwen daarnaast ook (bedrijfs)auto’s om. Milieuvriendelijk Elektrische auto’s stoten geen schadelijke stoffen uit, zoals CO2 en fijnstof. Ze leveren daarmee een bijdrage aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Het heeft ook een direct voordeel voor de luchtkwaliteit in steden en dorpen. Er is minder stankoverlast en geluidsoverlast. Uiteraard wordt de elektriciteit voor auto’s wel opgewekt. Maar bij gebruik van groene elektriciteit loopt de vermindering van de CO2-uitstoot van productie tot en met het gebruik in elektrische auto’s op tot meer dan 90%. Voordelig rijden Elektrisch rijden is goedkoper dan rijden op benzine of diesel. Een kWh kost ongeveer € 0,20. De elektrische auto’s van nu rijden ongeveer 8 km op 1 kWh. Voor een bedrag van € 6,25 legt u ongeveer 250 kilometer af. Op benzine kost dit € 25,- en op diesel ongeveer € 15,-. Een elektrische auto heeft ook minder onderdelen, dus zijn de onderhoudskosten lager. Verder hebben elektrische auto’s tot 2014 een bijtellingpercentage van 0%. Bedrijven kunnen bij aanschaf gebruik maken van subsidieregelingen. Dit zijn bijvoorbeeld de regeling Milieuinvesteringsaftrek en Willekeurige Afschrijving Milieu-investering.

Elektrische auto’s De aanschafprijs van een elektrische auto ligt hoger dan een benzineauto. De aanKosten daalt de komende jaren sterk. Dat komt door de groeiende vraag naar elekschafprijs Rijdenauto’s op groen is goedk oper trische en degas technische ontwikkelingen. Het rijden met een elektrische auto is eenvoudig. heeftofgeen versnellingen en werkt als een automaat. De acceleradan rijdenDe opauto benzine diesel. tie van de auto is zeer goed door het direct beschikbare vermogen. De maximum snelde kostprijs Begin 2010 bedroeg heid varieert van 110 tot 130, afhankelijk van het type auto. De accu van de elekvan een kilo aardgas € 0,72. van 150 tot 200 kilometer. Dit is afhankelijk van het trische auto heeft een actieradius Concreet betekent dit dat u voor type accupakket. een bedrag van € 10,- een afstand r Kijk heteer aanbod van elektrische op:voor ditzelfde bedrag terwijl u opauto’s diesel vanvoor ongev 250 km, www.fuelswitch.nl en www.thenewmotion.nl. een afstand van 170 km rijdt en op benzine slechts 75 km. Rijden op opladen? groen gas is economisch aantrekkelijk vanaf 10.000 tot Hoe werkt Met destekker rekentool opstopcontact. 15.000 kan km per jaar.via www.fuelswitch.nl kuntopladen u zelf van een Opladen gewoon een in het Het volledig auto 4 tot 8mak uren beslag. Dit is het gebruikte voltage een neemt berekening eninom te zien ofafhankelijk het rijden van op groen gas voor u eenen het type auto. goede invVerschillende estering is. bedrijven en onderzoekers ontwikkelen al snelopladers. Daarmee wordt de oplaadtijd teruggebracht tot 10 minuten! In Leeuwarden staat inmiddels het eerste sneloplaadstation. Hier laadt de batterij al in 30 minuten op. Schoon

Aardgasmotoren stoten 20% minder CO2 uit dan benzinemotoren, 80% Waar kan ik opladen? Bedrijven opladen hebben DDUOLHIVWauto P LQGHU1op 2[hun PLQGHU¿kunnen MQVWRIHeen QPelektrische GDQeigen GLHVHterrein. OPRWRUHiervoor HQ zij een geschikt stopcontact of een krachtstroomaansluiting nodig. Particulieren laden Daarmee voldoen deze motoren nu al aan de Euro6-emissie norm die hun elektrische auto gewoon thuis op. Het aantal publieke oplaadpunten is nog pas in 2015 ingaat. Rijdt de auto op groen gas, dan is deze zelfs klimaatbeperkt. Maar landelijk werken overheden, netwerkbeheerders en energieleveranciers neutr aal. aan een dekkend netwerk van oplaadpunten. Kijk voor een actueel overzicht van oplaadpunten in Stilop enwww.oplaadpunten.nl veilig Nederland. Aardgasmotoren zijn veilig en stiller dan dieselmotoren. Groen gas is lichter dan lucht en vervliegt snel als het in de open lucht komt. Bovendien heeft het een veel hogere ontstekingstemperatuur dan benzine. De meeste auto’s op CNG hebben ook een benzinetank, waardoor de actieradius wordt vergroot. Het tanken kost evenveel tijd als het tanken van een andere brandstof.

'2 ' 2

Geen LPG

Rijden op groen gas is niet hetzelfde als rijden op LPG of autogas. LPG LVHHQELMSURGXFWYDQGHROLHUDI¿QDJHHQLVHHQPHQJVHOYDQEXWDDQHQ propaan. In een auto op LPG kan geen biogas en geen aardgas getankt worden.

Rijden op bio-ethanol of E85 Bio-ethanol is een schoon alternatief voor benzine. Het is een CO2-neutrale brandstof. Bio-ethanol is op dit moment de meest gebruikte biobrandstof ter wereld. Zo rijden auto’s in Zuid- Amerika er al tientallen jaren op. Ook in Zweden rijden auto’s al jaren op bio-ethanol. In Nederland is E85 de meest gebruikte bio-ethanol. E85 is het mengsel van 85% bio-ethanol en 15% loodvrije benzine. Klimaatneutraal Bio-ethanol wordt gemaakt door het vergisten van suikers uit bijvoorbeeld suikerbieten, riet of maïs. Bio-ethanol is een CO2-neutrale brandstof. Bij het gebruik van bio-ethanol komt wel CO2 in de lucht. Maar de grondstoffen van het product, de planten, nemen dit weer op uit de lucht.

Bio-ethanolmotoren stoten 34% minder CO2 uit dan benzinemotoren en 45% minder dan dieselmotoren. En deze motoren veroorzaken minder uitstoot van fijnstof en stikstofoxiden dan diesel. Kosten Bio-ethanol of E85 is nu aan de pomp goedkoper dan gewone benzine. Dit komt door een verlaging van de accijns. Bio-ethanol komt uit voedingsproducten als suikerbieten en maïs. Door de vraag naar deze producten kan de kostprijs stijgen. De prijs van bio-ethanol is nu € 1,31 per liter en benzine € 1,54 per liter. Een motor op bio-ethanol verbruikt wel meer brandstof dan een auto op benzine. Bio-ethanol auto’s De prijs van een auto op bio-ethanol is niet hoger dan de kostprijs van een auto op benzine of diesel. Bio-ethanol is niet geschikt voor elke auto. Autofabrikanten als Audi, Ford, Volvo en Saab hebben flexifuel auto’s op de markt gebracht. Deze auto’s rijden naast benzine ook op E85. Het ombouwen van voertuigen voor gebruik van bio-ethanol is in ontwikkeling. Waar kan ik tanken? Bio-ethanol of E85 is te verkrijgen op 30 locaties in Nederland. Ook in de rest van Europa is bio-ethanol al op veel plaatsen verkrijgbaar. Kijk op www.fuelswitch.nl voor een actueel overzicht van tanklocaties in Nederland en het buitenland. Ook vindt u hier een actueel overzicht van beschikbare voertuigen.

Rijden op biodiesel Biodiesel is een schoon alternatief voor diesel. Net als bio-ethanol is biodiesel een biobrandstof. Biodiesel komt uit plantaardige olie zoals koolzaad-, zonnebloem- en palmolie. Maar ook van afvalproducten als oud frituurvet. In NoordEuropa wordt vooral koolzaad gebruikt. Biodiesel wordt vaak toegepast in mengvorm met diesel. De meest bekende mengvorm is B20 (een mengsel van 80% diesel en 20% biodiesel). De pure vorm van biodiesel heet B100.

Schone brandstof Biodiesel kent belangrijke voordelen. Het is een van de schoonste duurzame brandstoffen, alleen Groengas heeft een lagere CO2-uitstoot. Wel stoot biodiesel meer stikstofoxiden uit dan een auto op andere duurzame brandstoffen. Voertuigen op diesel of benzine kunnen ook rijden op biodiesel. Het gaat dan om de bijgemengde vorm (B20). Een auto op biodiesel is stiller dan een auto op gewone diesel. Rijden op biodiesel is veilig en niet schadelijk voor het milieu. Als pure biodiesel in het water of op de grond terecht komt, dan wordt het op natuurlijke wijze afgebroken. Kosten Biodiesel is aan de pomp duurder dan gewone diesel. Nu kost een liter biodiesel € 1,50 en gewone diesel € 1,23. Het verbruik is ongeveer gelijk aan gewone diesel. De kosten van onderhoud van een biodieselauto zijn ook hoger. Ongeveer 25% hoger dan van een benzineauto en 10% hoger dan van een dieselauto. Bij langdurig gebruik moeten de huidige dieselmotoren wel worden aangepast. Biodiesel heeft een hogere zuurgraad en kan bij permanent gebruik brandstofleidingen en pakkingen aantasten. Deze moeten worden vervangen door een zuurbestendig materiaal. De kosten van het ombouwen van een gewone diesel             naar biodiesel zijn gering.                      Waar kan ik tanken? Biodiesel is te verkrijgen op 25 locaties in Nederland. Ook in de rest van Europa is biodiesel verkrijgbaar. In Duitsland rijdt men al jaren op biodiesel. Het is daar bij al meer dan 1700 tankstations beschikbaar. Ook in Frankrijk is biodiesel, gemengd met gewone diesel, al op veel plaatsen te krijgen. Kijk op www.fuelswitch.nl voor een actueel overzicht van tanklocaties in Nederland en  het buitenland.         

Informatie en contact Informatie en Contact Wilt u meer informatie over rijden oprijden duurzame brandstoffenbij enutankstations bij u in Meer informatie over duurzaam en tankstations in de buurt? de buurt? Kijk op www.fuelswitch.nl. Kijk op www.fuelswitch.nl Ook vindt u informatie op: Ook vindt u informatie op www.groengasmobiel.nl Groengas www.schonevoertuigen.nl Elektrisch rijden www.landvanenergie.nl Provinciaal initiatief www.landvanenergie.nl Provinciaal initiatief www.groningengeeftgas.nl Provinciaal initiatief www.groningengeeftgroengas.nl Provinciaal initiatief www.aardgasmobiel.nl Aardgas www .schonev oertuigen.nl Elektrisch rijden Als wagenparkbeheerder kunt u gratis een vrijblijvend advies krijgen van de consulent alternatieve brandstoffen. De noordelijke provincies en gemeenten brengen het rijden op alternatieve brandstoffen onder uw aandacht. Dit doen ze samen met dealers, leasemaatschappijen en eigenaren van tankstations. Als wagenparkbeheerder kunt u gratis een vrijblijvend advies krijgen van een consulent alternatieve brandstoffen.

Wilt u een gratis en vrijblijvend advies? Neem dan contact op met: Provincie Fryslân Mevrouw P. Kroes Telefoon 06 128 59 487 E-mail [email protected]

DO10020509

. 100 10 00 000 000 0