Wettelijke vertegenwoordiging Informatiebrochure
1
Inhoudsopgave Inleiding 1. Niet wettelijke of informele vertegenwoordiging 2. Wettelijke vertegenwoordiging 3. Wie kan (wettelijke) vertegenwoordiging aanvragen? 4. Is (wettelijke) vertegenwoordiging altijd nodig? 5. Hoe kies je de juiste vorm van vertegenwoordiging? 6. Wie kan bewindvoerder, curator of mentor zijn? 7. Wat te doen bij onvrede over de (wettelijk) vertegenwoordiger? 8. Duur aanvraag (wettelijke) vertegenwoordiging 9. Kosten 10. Werkwijze Werkwijze cliënten Verzorging, verpleging en thuiszorg (VVT) Werkwijze cliënten met een verstandelijke beperking 11. Meer informatie 12. Bijlage
Deze uitgave is een productie van Amsta. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen aan de inhoud geen rechten worden ontleend. © Amsta dec 2014.
2 3
Inleiding
1. Niet wettelijke of informele vertegenwoordiging
De meeste mensen zijn heel goed in staat om zelf beslissingen te nemen over allerhande zaken. Maar er kan een moment komen dat iemand niet meer in staat is om de eigen belangen goed te behartigen of de gevolgen van zijn/haar besluiten goed te overzien. Bijvoorbeeld door dementie of een verstandelijke beperking. Iemand is dan niet meer handelingsbekwaam.
Niet wettelijke vertegenwoordigers zijn vertegenwoordigers die niet door de rechter zijn benoemd. Er zijn twee vormen: - Persoonlijk gemachtigden - Onbenoemde vertegenwoordigers
In die gevallen kan de cliënt of zijn familie of de wetgever een (wettelijk) vertegenwoordiger aanwijzen. Deze persoon helpt de betrokkene bij het nemen van beslissingen over materiële (bv financiën) en niet-materiële zaken (bv zorg en behandeling). We kunnen twee vormen van vertegenwoordiging onderscheiden: - -
Wettelijke vertegenwoordiging (mentor, bewindvoerder of curator) Niet-wettelijke of informele vertegenwoordiging (de persoonlijk gemachtigde en de onbenoemde vertegenwoordiger)
In deze folder kunt u meer lezen over beide vormen van vertegenwoordiging en welke uitgangspunten we binnen Amsta hanteren met betrekking tot vertegenwoordiging. Samen met medewerkers van Amsta (meestal de maatschappelijk werker of gedragswetenschapper) kunt u, als vertegenwoordiging nodig is, bepalen welke vorm van vertegenwoordiging het meest passend is in uw situatie.
Persoonlijk Gemachtigden Een cliënt kan schriftelijk vastleggen wie zijn belangen op het terrein van zorg en behandeling moet behartigen als hij daar zelf niet toe in staat is. Diegene is persoonlijk gemachtigd om beslissingen te nemen op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Onbenoemde vertegenwoordigers Als een cliënt geen persoonlijke gemachtige heeft aangewezen en er ook geen wettelijke vertegenwoordiger is (zie bij 2) dan kan er gebruik gemaakt worden van onbenoemde vertegenwoordigers. De wet geeft hiervoor categorieën aan: - - -
De partner van de cliënt Een kind of ouder van de cliënt Broer of zus van de cliënt
Let op: een onbenoemde vertegenwoordiger is niet hetzelfde als een contactpersoon. Een onbenoemde vertegenwoordiger kan de cliënt formeel vertegenwoordigen in beslissingen over zorg en behandeling. Een contactpersoon heeft geen formele status en kan dit niet.
5
2. Wettelijke vertegenwoordiging Als informele vertegenwoordiging geen optie is, kan de cliënt of zijn familie ook gebruik maken van wettelijke vertegenwoordiging. Er zijn drie vormen: 1) Bewindvoering 2) Mentorschap 3) Curatele. Bewindvoering De bewindvoerder behartigt de belangen van de betrokkene op het gebied van financiën en bezittingen en houdt de boekhouding bij. De bewindvoerder houdt in de gaten hoeveel geld de betrokkene heeft en kijkt samen met hem/ haar hoe het geld het beste besteed kan worden. De bewindvoerder kan een rekening openen voor de betrokkene, maar moet voor grote overboekingen (meer dan € 1.000) toestemming vragen aan de kantonrechter. De bewindvoerder is bevoegd om beslissingen te nemen over financiële aangelegenheden. De bewindvoerder wordt benoemd door de kantonrechter en kan een natuurlijk persoon zijn, maar mag ook een rechtspersoon zijn (bv. Een stichting) Mentorschap De mentor behartigt de belangen van de betrokkene op het gebied van verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. De mentor kijkt samen met de betrokkene of er goede verzorging, verpleging of behandeling wordt gegeven. Hij of zij is bevoegd om beslissingen te nemen op die terreinen maar doet dit zoveel mogelijk in overleg met de betrokkene. De mentor overlegt met de betrokkenen hoe het gaat en wat er nodig is en onderhoudt contact met de zorgaanbieder. Hij (of zij) treedt op als hij meent dat er iets mis gaat. De mentor wordt benoemd door de kantonrechter en is altijd een natuurlijk persoon. Een mentor is vaak iemand uit de omgeving van de cliënt.
Curatele De curator behartigt de belangen van de betrokkene op het gebied van financiën, verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. De curator is bevoegd om voor de betrokkene beslissingen te nemen, wel zoveel mogelijk in overleg met de betrokkene zelf. Curatele verenigt in feite mentorschap en bewindvoering en is de meest vergaande maatregel. De curator wordt benoemd door de kantonrechter en moet een natuurlijk persoon zijn. Over het algemeen is Amsta van mening dat bewindvoering, mentorschap of een combinatie daarvan voldoende is. Curatele is een erg zware maatregel en vaak niet nodig. Een uitzondering hierop vormt curatorschap bij cliënten met een verstandelijke beperking van 18 jaar en ouder. De keuze voor curatele, bewindvoering of mentorschap hangt af van wat de betrokkenen nodig heeft. Deze keuze wordt gemaakt door de familie of voogd, in overleg met de cliënt. Amsta adviseert hierbij.
3. Wie kan (wettelijke) vertegenwoordiging aanvragen? Niet wettelijke of informele vertegenwoordiger kan door de cliënt en/of zijn familie zelf worden geregeld. De keuze voor de persoonlijk gemachtigde moet wel op papier gezet worden. Amsta vraagt bij opname aan cliënten of hun familie of zij een persoonlijke gemachtigde willen aanwijzen. Alle vormen van wettelijke vertegenwoordiging moeten aangevraagd worden door de familie of voogd, in overleg met de cliënt (indien mogelijk). Bij VG-clienten die meerderjarig worden moet de maatregelen worden aangevraagd door degene die het ouderlijke gezag heeft (ouders of voogd). Als er geen familie is of als de familie niet wil tekenen en er geen andere oplossing is, kan Amsta de maatregel aanvragen. Bij de maatregel moet dan worden aangegeven waarom de familie de maatregel niet aanvraagt.
7
4. Is (wettelijke) vertegenwoordiging altijd nodig?
6. Wie kan bewindvoerder, curator of mentor zijn?
Nee. De maatregelen zijn bedoeld voor mensen die onvoldoende voor zichzelf kunnen zorgen en de reikwijdte en gevolgen van hun handelen niet meer volledig kunnen overzien. Maar zelfs als dat het geval is, is het niet altijd nodig om een vertegenwoordiger aan te wijzen. Dit moet per persoon en per situatie worden bekeken. De maatschappelijk werker of gedragswetenschapper van Amsta kan hierbij helpen.
Iedere meerderjarige persoon mag curator, bewindvoerder of mentor zijn. Vaak is het iemand uit de naaste omgeving van de cliënt, maar dit hoeft niet. Ook iemand van een daartoe aangewezen organisatie kan curator, bewindvoerder of mentor zijn. Curatoren en mentoren moeten altijd natuurlijke personen zijn. Een bewindvoerder kan ook een rechtspersoon (stichting) zijn.
Amsta hanteert als uitgangspunt dat wettelijke vertegenwoordiging alleen moet worden aangevraagd als het echt nodig is en echt in het belang van de cliënt is.
5. Hoe kies je de juiste vorm van vertegenwoordiging? Voor de meeste cliënten wordt eerst geprobeerd een informele of nietwettelijke vertegenwoordiger te vinden. In de kring van de familie wordt gekeken of iemand aangewezen kan worden als persoonlijk gemachtigde. Als dit niet mogelijk is of als er behoefte is om de vertegenwoordiging wettelijk vast te leggen, kan er gekozen worden voor een wettelijke vertegenwoordiging. Meestal wordt dan gekozen voor een bewindvoerder en/of mentor, afhankelijk van wat iemand nodig heeft. De maatschappelijk werker of gedragswetenschapper kan u helpen de juiste vorm van vertegenwoordiging te kiezen.
Om belangenverstrengeling te voorkomen kunnen medewerkers van Amsta geen bewindvoerder, mentor of curator kunnen zijn van cliënten van Amsta.
7. Wat te doen bij onvrede over de (wettelijk) vertegenwoordiger? De kantonrechter ziet erop toe dat de wettelijk vertegenwoordiger zijn/haar taken goed uitvoert. Hij kan hem ten allen tijd voor verhoor bij hem roepen. Als er een vermoeden is dat de mentor/bewindvoerder/curator zijn taak niet goed uitvoert, kan de cliënt, zijn familie of iemand anders een klacht indienen bij de kantonrechter. De maatschappelijk werker (V&V) of de teammanager (VG) kan hierbij ondersteunen. Als er geen familie is en er onvrede bestaat over de wettelijke vertegenwoordiging kan Amsta ook zelf een klacht indienen en de rechter vragen de wettelijk vertegenwoordiger van zijn taak te ontheffen. Het is hiervoor wel noodzakelijk dat er een dossier is opgebouwd.
8 9
8. Duur aanvraag (wettelijke) vertegenwoordiging Het benoemen van een persoonlijk gemachtigde hoeft niet lang te duren. Als u voor een persoonlijk gemachtigde kiest, kunt u het formulier invullen dat in de opnamemap zit. De aanvraagprocedure voor wettelijke vertegenwoordiging duurt ongeveer 3 maanden. Als u een wettelijk vertegenwoordiger wilt benoemen, is het dus zaak om tijdig met de aanvraag te starten.
Uitgangspunten Amsta bij wettelijke vertegenwoordiging Amsta heeft een aantal uitgangspunten geformuleerd over het gebruik van rechtsbeschermende maatregelen: • • •
9. Kosten • De kosten van bewindvoering of mentorschap bedragen 77 euro per maand. Deze bedragen zijn vastgesteld door de kantonrechter. Als de familie zelf de bewindvoering of mentorschap op zich neemt hoeft dit bedrag natuurlijk niet betaald te worden. Als de cliënt de kosten niet kan dragen, kan de bewindvoerder bijzondere bijstand aanvragen voor de bewindvoering. GGZ-cliënten zonder eigen inkomen kunnen ook terecht bij het Fibu-team van de gemeente. Het aanwijzen van een persoonlijk gemachtigde brengt geen kosten met zich mee.
•
Wettelijke vertegenwoordiging alleen wanneer nodig. Familie/voogd vraagt aan, Amsta adviseert en ondersteunt Kijk altijd wat de cliënt nodig heeft: een persoonlijk gemachtigde is voor de meeste cliënten de beste oplossing. In geval van wettelijke vertegenwoordiging is (een combinatie van) bewindvoering en/of mentorschap voor de meeste cliënten voldoende. Wensen en behoefte cliënt staan centraal: de cliënt wordt zoveel mogelijk betrokken bij alle besluitvorming. Medewerkers kunnen geen bewindvoerder, mentor of curator zijn van cliënten van Amsta.
10. Werkwijze Amsta heeft zowel voor de VG-cliënten als voor de cliënten in de VVT een werkwijze opgesteld voor het proces rond de aanvraag van wettelijke vertegenwoordiging. Deze procedures zijn ook te vinden in het Kwaliteitshandboek.
10 11
Werkwijze cliënten Verzorging, verpleging en thuiszorg (VVT)
Cliënt komt
•
binnen
Opnamefunctionaris checkt of de cliënt een mentor/bewindvoerder/ curator heeft
•
Werkwijze cliënten met een verstandelijke beperking (Amsta Karaad)
Cliënt wordt
•
18 jaar
Zo nee, is er een mentor/bewindvoerder/curator nodig?
PB-er gaat met ouders of voogd het gesprek aan over mogelijkheden wettelijke vertegenwoordiging.
•
Centrale vraag: in hoeverre is het nodig een mentor of bewindvoerder aan te stellen?
Aanvraag
•
Opnamefunctionaris verzoekt familie zorg te dragen voor aanstelling mentor/bewindvoerder/curator
•
Aanvraag
Maatschappelijk werker adviseert en ondersteunt bij aanvraag bij de
•
PB-er en gedragswetenschapper adviseren en ondersteunen.
•
Ouders/voogd maken keuze voor type vertegenwoordiging
•
Familie beslist wie bewindvoerder en/of mentor wordt
rechtbank •
Als er geen familie is, verzorgt Amsta de aanvraag. Keuze
Keuze
•
Familie kiest mentor/bewindvoerder/curator
•
Op verzoek verstrekt Amsta een lijst met mentoren en bewindvoerders
•
Op verzoek verstrekt Amsta een lijst met met mentoren en bewindvo-
•
Medewerkers Amsta kunnen geen bewindvoerder / mentor /curator zijn
•
Familie geeft aan mdw VG bij C&P de gegevens door van de mentor/
erders •
Medewerkers Amsta kunnen geen bewindvoerder / mentor / curator
Na de
•
Familie geeft gegevens mentor/bewindvoerder/curator door aan Amsta
Na de
aanvraag
•
Rechtbank stuurt de beschikking naar Amsta (maatschappelijk werker)
aanvraag
•
C&P mdw legt gegevens vast in Caress Administratie en het zorgleef-
•
Amsta ontvangt van de Rechtbank kopie van de beschikking
plan.
•
Mdw C&P legt gegevens vast in Caress Administratie en zorgleefplan
•
Als Amsta vermoedt dat wettelijk vertegenwoordiger zijn/haar werk
Bij klachten
•
Een kopie van de beschikking wordt toegevoegd aan zorgleefplan.
•
Als Amsta vermoedt dat wettelijk vertegenwoordiger zijn/haar werk
•
Bij klachten
bewindvoering/curator
niet goed doet, licht Amsta familie in en adviseert hen een klacht in te
niet goed doet, licht Amsta familie in en adviseert hen een klacht in te
dienen bij de kantonrechter.
dienen bij de kantonrechter.
Als er geen familie is, dient Amsta zelf een klacht in bij de kantonrech-
•
ter. Opheffing
•
Als de cliënt overlijdt of als de maatregel niet meer nodig is, dient de
Als er geen familie is, dient Amsta zelf een klacht in bij de kantonrechter.
Opheffing
•
Als de cliënt overlijdt of als de maatregel niet meer nodig is, dient de
familie een verzoek bij de rechtbank in te dienen voor opheffing van de
familie een verzoek bij de rechtbank in te dienen voor opheffing van de
maatregel.
maatregel.
12 13
12. Meer informatie
Bijlage
Als u meer wilt weten over de verschillende vormen van vertegenwoordiging kunt u terecht bij de maatschappelijk werker (cliënten V&V) of bij de persoonlijk begeleider (cliënten Amsta Karaad).
Overzicht stichtingen Bewindvoering en mentorschap
Meer informatie over wettelijke vertegenwoordiging kunt u vinden op de website www.rechtspraak.nl. Op www.mentorschap.nl vindt u meer informatie over de regeling van mentorschap voor cliënten. Aanvraagformulieren De aanvraagformulieren voor het aanvragen van wettelijke vertegenwoordiging vindt u op de website www.rechtspraak.nl. De maatschappelijk werker (V&V) of de persoonlijk begeleider (Amsta Karaad) kan u helpen deze formulieren te vinden en in te vullen.
Bewindvoering Amsta werkt samen met de volgende stichtingen voor bewindvoering. - Anello, www.anello.nl - De Die Financieel Beheer, www.de-die.nl - Beaufin, www.beaufin.nl - Stichting CAV, www.stichting-cav.nl. Mentorschap Mentorschap wordt meestal vervuld door een familielid of iemand anders uit de naaste omgeving van de cliënt. Als er niet zo iemand is, zijn er ook stichtingen waar men een beroep op kan doen. Zoals Stichting mentorschap Amsterdam: www.mentorschapamsterdam.nl.
14 15
kijk voor meer informatie op www.amsta.nl
16
Deze uitgave is een productie van Amsta. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen aan de inhoud geen rechten worden ontleend. © Amsta dec 2014.
