Westvoorne natuurlijk-actief!

“Westvoorne natuurlijk-actief!” Toeristisch-recreatief beleid 2010-2020

Concept eindrapport

Gemeente Westvoorne

Grontmij | Marktplan Houten, 4 maart 2010

13/99094383/TT, revisie C6

Verantwoording

Titel

:

‘Natuurlijk-actief’: nieuw elan voor toerisme en recreatie in Westvoorne

Subtitel

:

Beleid toerisme en recreatie 2010-2020

Projectnummer

:

275516

Referentienummer

:

13/99094383/TT

Revisie

:

C6

Datum

:

4 maart 2010

Auteur(s)

:

drs. T. Tromp, drs. B. Dercksen

E-mail adres

:

[email protected]

Gecontroleerd door

:

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

De Molen 36-40 3994 DB Houten Postbus 119 3990 DC Houten T +31 30 634 48 00 F +31 30 635 00 70 [email protected] www.grontmijmarktplan.nl

13/99094383/TT, revisie C6 Pagina 2 van 38

Management samenvatting ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’ Toeristisch-recreatief beleid 2010-2020 Westvoorne is bij uitstek een gemeente voor natuurlijk toerisme en duurzaam toerisme. Een groene gemeente met veel natuur, beschermde natura 2000 gebieden en weinig grote, energieverslindende, voorzieningen. Een groene buffer tegen de oprukkende industrialisering van de Rijnmond. Maar Westvoorne is meer dan een gemeente met een groene uitstraling; in de uitgestrekte natuur is een steeds breder aantal mogelijkheden om actief te ontspannen en te sporten. Van wandelen, mountainbiken en paardrijden tot kitesurfen en duiken. De centrale visie voor het nieuwe toeristisch-recreatieve beleid is daarom ook: Westvoorne natuurlijk-actief! De thema’s – namelijk ‘natuurlijk toerisme en duurzaamheid’ en ‘mogelijkheden voor intensieve recreatie en sport’ – vormen de basis van de toeristisch-recreatieve visie voor Westvoorne de komende 10 jaar. Bij de nieuwe visie past ook een nieuwe positionering. “Westvoorne natuurlijk-actief!” is een gemeente waar je je kunt uitleven, waar volop natuur is waar respectvol en duurzaam mee wordt omgegaan. De oude positionering van Westvoorne is te omschrijven als “Westvoorne, de tuin van de Rijnmond”: natuur en rust (zon, zee en strand). Het nieuwe toeristisch-recreatieve beleid is richtinggevend en voorwaardenscheppend voor de komende tien jaar. Bij alle betrokken partijen is veel goede wil en energie om het toeristischrecreatieve product binnen de gestelde randvoorwaarden verder te ontwikkelen. De gestelde doelen en strategie voor de toeristisch-recreatieve sector in dit voorliggende rapport zijn geformuleerd op basis van de interviews met direct betrokkenen, interne en externe partijen en discussies tijdens de bijeenkomsten met de klankbordgroep en de begeleidingscommissie. Van oudsher oefent het stranden natuurgebied van Westvoorne een grote aantrekkingkracht uit op de Rotterdamse regio, maar in toenemende mate ook op toeristen van elders. Op een zonnige dag in het hoogseizoen trekken de badstranden van Westvoorne evenveel bezoekers als de gemeente inwoners heeft (15.000), zowel dagrecreanten als verblijfsbezoekers. Dit betekent een enorm toeristisch potentieel in het hoogseizoen en een stimulans voor de lokale economie. Banen van één op de drie inwoners van de gemeente zijn daarom ook verbonden met toerisme en recreatie. Ondanks het grote aantal bezoekers hebben de kernen Rockanje, Oostvoorne en Tinte niet de iconische waarde van grotere kustplaatsen als Domburg en Noordwijk. De laatste jaren is er in Westvoorne volop geïnvesteerd in het toeristisch-recreatief product. Zo is dit product uitgebreid met onder andere wandelen fietspaden, ruiterpaden, strand paviljoens en een bijzonder natuurbezoekerscentrum: Tenellaplas. De natuur heeft aan kracht gewonnen door het natuurplan Strijpse Wetering. Als resultaat van de dynamiek in het product komen de laatste jaren nieuwe doelgroepen naar de gemeente, zoals duikers, kite surfers en natuurliefhebbers. Ook de zakelijke markt wordt steeds belangrijker; met name voor de hotels en voor de te ontwikkelen golfbaan Lagerwoude is deze markt belangrijk. Westvoorne moet vooral uitgaan van haar eigen krachten: zee, strand en duinen, het groene achterland en de dorpskernen. Dit betekent dat de nadruk de komende jaren dient te liggen op behoud en versterking van de natuurlijke en dorpse uitstraling. Goede marketing en promotie van de mogelijkheden in Westvoorne blijft essentieel. Een deel van de boodschap is dat Westvoorne meer is dan zee en strand. Bij minder weer kan ook goed gebruik worden gemaakt van de overige mogelijkheden op Voorne-Putten. Voorbeelden zijn de cultuurhistorie van Brielle en Hellevoetsluis, wellness – nog te realiseren - in Hellevoetsluis en Futureland, het bezoekerscentrum voor de Tweede Maasvlakte. Bezoekers en vakantiegangers in Westvoorne moeten vóóraf goede informatie kunnen vinden over bijvoorbeeld de wijze waarop van het natuurschoon kan worden genoten, verwachte drukte (of rust) op de stranden), over wat wordt gedaan aan het beheer van de natuur en het cultuurhistorisch erfgoed en hoe het is gesteld met de milieu- en waterkwaliteit.


Vanuit de visie zijn vijf doelen geformuleerd die met dit nieuwe beleidsplan bereikt moeten worden. 1. Verbreden toeristisch-recreatief profiel Westvoorne Naast de aandacht voor bestaande doelgroepen uit Groot Rijnmond, mede door productaanpassing of –ontwikkeling de aandacht richten op specifieke nieuwe doelgroepen die goed passen bij “Westvoorne natuurlijk-actief” (met name verblijfstoeristen, extreme sporters, natuurliefhebbers, ruiters en senioren). 2. Behoud en versterking oorspronkelijk karakter Westvoorne In december 2009 is de Toekomstvisie voor de gemeente Westvoorne vastgesteld. Ook hierin ligt verankerd dat behoud van het oorspronkelijke groene en dorpse karakter voorop staat. Certificering met Quality Coast kan ondersteunen bij het behouden van oorspronkelijkheid. Door het behalen van het Quality Coast keurmerk krijgt de gemeente Westvoorne internationale erkenning in zijn streven naar de hoogste kwaliteit in mensen natuurvriendelijk toerisme. 3. Impuls aan de economie van Westvoorne Toerisme en recreatie zorgen voor bestedingen en genereert werkgelegenheid voor veel mensen in de gemeente. Actieve ondernemers (onder andere hotels en strandpaviljoens) hebben aangetoond dat innovatie door nieuwe investeringen een gezond rendement oplevert in Westvoorne. Meer verblijfstoerisme (of een langer verblijf) is goed voor de lokale economie. Vanuit de gemeentelijke overheid is een voorwaardenscheppend beleid gewenst. 4. Focus op kwaliteit Westvoorne wil niet kost-wat-kost meer mensen aantrekken. Met “Westvoorne: natuurlijk-actief” kiest de gemeente voor duurzame groei. Hier kunnen selectief nieuwe segmenten gasten aan toe worden gevoegd, het gaat dan met name om verblijfstoeristen maar ook bepaalde typen dagrecreanten. Westvoorne zet voor verdere groei in toerisme in op kwaliteit (van de voorzieningen maar ook de blijvende kwaliteit van de natuurgebieden) , variatie en duurzaamheid boven kwantiteit. 5. Bevorderen van samenhang in het toeristisch-recreatieve aanbod Westvoorne Westvoorne wil de samenhang in het toeristisch-recreatieve aanbod bevorderen, niet allen in Westvoorne, maar ook op Voorne Putte. Daarbij gaat het ondermeer om ketenvorming en samenhang tussen trekkers in de regio (met name de combinatie verblijfsgasten en strandgasten in Westvoorne en de mogelijkheden in de andere gemeenten) als ook samenhang in promotie (arrangementen en routes). Ook betere, maar selectieve en weloverwogen, ontsluiting van het Voornes Duin is van belang. Daarbij wil de gemeente Westvoorne aanjager zijn door het verbeteren van de regionale samenwerking tussen gemeente, VVV, regio Voorne-Putten, bedrijfsleven bij voorkeur in de hoedanigheid van Toeristische Ondernemers Platform (TOP) Voorne. Vanuit de doelstellingen en strategie en met een basis van marktrealiteit zijn 7 voorkeursprojecten geselecteerd. Deze projecten bieden de basis voor een heldere koers in verdere ontwikkeling van toeristisch-recreatief Westvoorne: 1. 2. 3. 4.

Quality Coast certificaat behalen Nieuwe vormen van (kleinschalige natuurgerichte) verblijfsrecreatie toevoegen Ontwikkelen openlucht speel- en doemogelijkheden in de natuur Prijsvraag ‘meest aantrekkelijke en innovatieve nieuwe plattelands-toeristisch recreatieve product’ 5. Nieuwe en bijzondere horeca in Westvoorne 6. Ontwikkelen toeristische promotie, waaronder toeristisch beeldmerk (West)voorne 7. Verbreden parkeeroplossingen voor piekmomenten in het seizoen In hoofdstuk 6 van deze beleidsnota is een korte omschrijving opgenomen van deze projecten met participanten, rol gemeente, kosten, financiering, tijdplanning en prioriteitstelling.


Inhoudsopgave

1 1.1 1.2

Nieuw R&T beleid Westvoorne ..................................................................................... 7 Inleiding......................................................................................................................... 7 Vraagstelling en opbouw rapport .................................................................................. 7

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.5 2.5.1 2.5.2 2.6 2.7 2.8

Marktscan en interne analyse ....................................................................................... 9 Inleiding en fact sheet toerisme .................................................................................... 9 Toeristische gebieden................................................................................................. 10 Voornes Duin (en bezoekerscentrum Tenellaplas) .................................................... 10 Oostvoornse Meer en Brielse Meer: veilig, schoon en makkelijk bereikbaar ............. 11 Overzicht natuurgebieden........................................................................................... 11 De kernen Oostvoorne en Rockanje........................................................................... 11 Toeristisch-recreatieve producten diensten................................................................ 11 Doelgroepen en PMC’s............................................................................................... 11 Doelgroepen................................................................................................................ 11 Agrotoerisme............................................................................................................... 12 Product-marktcombinaties (PMC’s) ............................................................................ 12 Vigerend beleid ........................................................................................................... 13 Toekomstvisie Westvoorne 2020................................................................................ 13 Overig lokaal en regionaal beleid ............................................................................... 14 Werking huidige promotie- en marketingstructuren .................................................... 15 Relatie overheden – toeristische ondernemers - VVV................................................ 15 Conclusies................................................................................................................... 16

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.4

Ontwikkeling kusttoerisme .......................................................................................... 17 Inventarisatie ontwikkelingen buurgemeenten............................................................ 17 Gecombineerde ontwikkeling...................................................................................... 17 Ontwikkelingen Hellevoetsluis .................................................................................... 17 Ontwikkelingen Brielle................................................................................................. 17 Ontwikkelingen Ouddorp en Goedereede .................................................................. 17 Fietsknooppuntennetwerk........................................................................................... 18 Benchmarkgemeenten................................................................................................ 18 Trends kusttoerisme ................................................................................................... 18 Maatschappelijke en toeristische trends..................................................................... 18 Kusttoerisme ............................................................................................................... 19 SWOT Analyse Westvoorne ....................................................................................... 20

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.5

T&R mogelijkheden en marktpotentie......................................................................... 21 Toerisme in cijfers....................................................................................................... 21 Voorzieningen ............................................................................................................. 21 Restaurants en cafés .................................................................................................. 21 Verblijfsrecreatie ......................................................................................................... 22 Hotels .......................................................................................................................... 22 Overige verblijfsaccommodatie................................................................................... 22 Ontwikkelingsmogelijkheden....................................................................................... 23


Inhoudsopgave (vervolg)

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7

Visie, ambitie en beleidsdoelen .................................................................................. 24 Kiezen van een heldere koers.. .................................................................................. 24 Visie en positionering.................................................................................................. 24 Positionering ............................................................................................................... 26 Doelen......................................................................................................................... 27 Strategie...................................................................................................................... 29 Toeristisch-recreatieve partijen................................................................................... 31 Samenhang en effecten van doelen en strategieën voor Westvoorne....................... 31

6 6.1 6.2

Actieplan ..................................................................................................................... 33 Inleiding actieplan ....................................................................................................... 33 Voorkeursprojecten..................................................................................................... 33

Apart bijlagenboek


1

Nieuw R&T beleid Westvoorne

1.1 Inleiding De gemeente Westvoorne is de meest westelijk gelegen gemeente van het eiland VoornePutten en Rozenburg (hierna ‘Vpr’ genoemd). De gemeente bestaat uit de drie kernen Rockanje, Oostvoorne en Tinte. Ten noorden van Vpr bevindt zich de industriële omgeving van Europoort en de havens van Rotterdam. Het stranden natuurgebied van Westvoorne is van oudsher het zuidelijke deel van het ontspannings- en uitloopgebied van Rotterdam en het Rijnmond gebied. Het noordelijke deel hiervan is Hoek van Holland en omgeving. Op een zonnige dag in het hoogseizoen kan het gecombineerde dagen verblijfbezoek aan Westvoorne soms oplopen tot 30.000 bezoekers. Uitgedrukt in aantallen is er dus een enorm toeristisch potentieel aanwezig in het hoogseizoen in de gemeente. Ondanks het grote aantal recreatieve bezoekers hebben kernen in Westvoorne niet de iconische waarde van grotere kustplaatsen als Scheveningen, Noordwijk of Domburg. De laatste jaren is er in Westvoorne volop geïnvesteerd om het toeristisch-recreatief product te verbeteren. Zo is dit product uitgebreid met onder andere wandelen fietsroutes, ruiterpaden, strandpaviljoens en een bijzonder natuurbezoekerscentrum. De natuur heeft aan kracht gewonnen door het natuurplan Strijpse Wetering. Als resultaat van de dynamiek van toerisme en recreatie komen de laatste jaren nieuwe doelgroepen naar de gemeente, zoals duikers en kitesurfers. Westvoorne heeft een levendige evenementenkalender, die ook faam geniet onder de toeristen die naar de gemeente komen. Voorbeelden zijn Rockanje Live, het Tinte Feest, de Oostvoornse Bos en Burchtfair en de historische Jacoba van Beierenmarkt. De gemeente Westvoorne heeft behoefte aan krachtig nieuw toeristisch-recreatief (hierna T&R te noemen) beleid dat richtinggevend en voorwaardenscheppend is voor de komende tien jaar. Het laatste T&R beleidsplan dateert uit november 1988. 1.2 Vraagstelling en opbouw rapport Deze nieuwe beleidsnota T&R, “Westvoorne natuurlijk-actief!”, heeft een compacte en wervende vorm en heeft het doel om goed onderbouwd de kansen voor recreatie en toerisme in de gemeente weer te geven. De beleidsnota is door partijen gedragen en is gericht op het inspireren van de gemeente en private partijen om recreatie en toerisme vanuit een duidelijke strategische visie te bevorderen. Duidelijk is dat er veel energie en goede wil is om het toeristische product van Westvoorne, binnen gestelde randvoorwaarden, verder te laten ontwikkelen. De gestelde doelen en strategie voor nieuw toeristisch-recreatief beleid in dit rapport zijn geformuleerd op basis van de uitgevoerde consultaties met direct betrokken, interne en externe partijen en discussies tijdens de bijeenkomsten met de klankbordgroep en de interne begeleidingscommissie.


Nieuw R&T beleid Westvoorne

Het rapport is opgebouwd uit vijf hoofdstukken in totaal: Hoofdstuk 2 Marktscan en interne analyse • Toeristische producten en diensten die momenteel in Westvoorne aanwezig zijn, beschreven en weergegeven in een zoneringskaart • Doelgroepen, uitgedrukt in PMC’s, die te onderscheiden zijn in Westvoorne • Overzicht lokaal en regionaal vigerend beleid in relatie tot T&R • Huidige marketing en promotiestructuur • Relatie gemeenten – toeristische ondernemers en VVV op Vpr Hoofdstuk 3 Ontwikkeling kusttoerisme, de externe analyse • Inventarisatie van toeristisch-recreatieve ontwikkelingen bij buurgemeenten op Vpr en ten zuiden van Westvoorne in de gemeente Goedereede • Beschrijving toeristisch product en onderscheidend vermogen van vier benchmark gemeenten • Beknopt overzicht van belangrijke trends en ontwikkelingen, zowel macrotrends als trends op het gebied van (kust) toerisme • Samenvattende SWOT analyse Hoofdstuk 4 behandeld de marktmogelijkheden die er voor ontwikkeling van nieuwe toeristische verblijfsrecreatie, attracties en voorzieningen zijn. In hoofdstuk 5 is de centrale visie voor de komende 10 jaar voor toerisme en recreatie onderbouwd: Westvoorne natuurlijk-actief! De twee thema’s ‘natuurlijk toerisme en duurzaamheid’ en ‘mogelijkheden voor intensieve recreatie en sport’ – vormen de basis van de toeristisch-recreatieve visie voor Westvoorne de komende 10 jaar. Verder is de positionering voor Westvoorne uitgewerkt. De visie wordt verder uitgewerkt in een strategie, doelen en een hiervan afgeleid actieplan. In een apart bijlagenboek staan een aantal uitwerkingen van hoofdstuk 2 en 3 en een drietal recreatiekaarten die de ruimtelijke spreiding van toerisme en recreatie in de gemeente weergeven.


2

Marktscan en interne analyse

2.1 Inleiding en fact sheet toerisme In deze paragraaf is beknopt beschreven hoe de huidige toeristische aanbodsstructuur in Westvoorne is samengesteld. De onderstaande fact sheet is hier een inleiding voor. Tabel 2.1 Fact sheet toerisme Aantal inwoners Westvoorne Oppervlakte gemeente Oppervlakte natuurgebied Lengte strand Aantal vaste plaatsen (zomerhuisjes + caravans) Aantal hotels (6 totaal)

Aantal hotelkamers (280 totaal)

Aantal horecabedrijven Aantal overnachtingen (zomerhuisjes en caravans, exclusief vaste recreanten) Aantal overnachtingen hotels Segmentatie hotels

14.093 (per 31 mei 2009) 80 km2 12,5 km2 10 km2 3.390 1 ster: 1 2 ster: 2 3 ster: 3 1 ster: 14 2 ster: 22 3 ster: 244 1995: 56 2008: 48 81.000 85.000 53% zakelijk / 47% toeristisch

Het huidige aanbod is beschreven naar toeristisch-recreatieve gebieden (de fysieke structuur) en toeristisch recreatieve producten en diensten. De fysieke structuur is verdeeld in een beschrijving van: • Voornes Duin (en bezoekerscentrum Tenellaplas) • Oostvoornse Meer veilig, schoon en makkelijk bereikbaar • De kernen Oostvoorne en Rockanje • Badstrand Rockanje • Buitengebied (polderlandschap) • Slikken van Voorne De beschrijving van producten en diensten Ziet er als volgt uit: • Attracties (musea en cultureel erfgoed) • Horeca 1: restaurants en café’s • Horeca 2: strandpaviljoens • Verblijfsrecreatie 1: hotels en pensions • Verblijfsrecreatie 2: vakantiewoningen en campings • Evenementen en diensten Voor iedere aanbodcategorie is de historische ontwikkelingsrichting van de afgelopen tien jaar aangegeven. Globaal is dit positief, neutraal of negatief. De ontwikkelingsrichting per aanbodscategorie is te vinden als bijlage 1. Als bijlage 2 zijn een drietal recreatiekaarten toegevoegd, die de ruimtelijke structuur van het toeristische aanbod weergeven.



In de beschrijving van het aanbod (bijlage 1) is geen hiërarchie aangegeven, in de zin van meest populaire of meest bezichtigingswaardige attractie van de gemeente. Duidelijk is dat bovenaan in deze hiërarchie strand en natuur staan. Westvoorne beschikt echter niet over een echte “must-see” attractie; een trekker die zo bijzonder en uniek is dat deze over bovenregionale aantrekkelijkheid beschikt en men een lange reis overheeft om deze te zien. Het gecombineerde, brede toeristisch recreatieve product van Westvoorne biedt gevarieerde mogelijkheden voor zowel enkeldaags als meerdaags bezoek. 2.2 Toeristische gebieden De gemeente voert een proactief beleid om de natuurwaarde in het gebied te ondersteunen of te vergroten. Het gaat om maatregelen om de natuur en de duinen te onderhouden en te beheren en om maatregelen ter vergroting en differentiatie van de natuur. 2.2.1 Figuur 2.1

Voornes Duin (en bezoekerscentrum Tenellaplas) Voornes Duin

Het Voornes Duin behoren tot de soortenrijkste duingebieden van West-Europa. Het is een zeer waardevol natuurgebied met duinvalleien, stuifzanden, struwelen en bossen. Het noordelijk deel (ca. 270 ha) is sinds 1956 in eigendom en beheer van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Andere, meer zuidelijke, delen van het Voornes Duin worden beheerd door Natuurmonumenten. Bijna tweederde van de Nederlandse broedvogelsoorten zijn hier te vinden en meer dan de helft van alle soorten wilde planten. Natuurorganisatie Zuid-Hollands Landschap (ZHL) heeft de bijzondere natuur van de Voornse Duinen krachtig ondersteund door het openen van het bijzonder bezoekerscentrum Tenellaplas. Bezoekerscentrum Tenellaplas heeft in de eerste plaats een educatieve rol om informatie over de duinen te verstrekken. Er is een vaste tentoonstelling over het ontstaan van de duinen, de rijkdom aan planten, vogels en andere dieren. Tevens vormt het een startpunt voor wandelingen door het Voornes Duin. Buiten het zomerseizoen (mei tot en met augustus) is het bezoekerscentrum geopend tijdens schoolvakanties en in het weekend.



2.2.2 Oostvoornse Meer en Brielse Meer: veilig, schoon en makkelijk bereikbaar Het Oostvoornse Meer is ontstaan als zandafgraving. Het Brielse Meer is ooit bedacht als groene buffer tussen de uitgestrekte Rotterdamse haven en Vpr. Het Oostvoornse Meer is 320 hectare en bevat 64 miljoen kubieke meter water. Het meer heeft een breed gebruik door ondermeer duikers, (kite)surfers, badgasten, wandelaars, fietsers en vissers (die vissen op de regenboogforel). Het Oostvoornse Meer heeft net een kwaliteitsimpuls gehad waarbij voor € 5 miljoen in het meer is geïnvesteerd. Sinds juni 2008 wordt schoon en helder zout water uit het Beerkanaal in het Oostvoornse meer gepompt. Overtollig water uit het Oostvoornse meer wordt teruggepompt in het Beerkanaal. Andere onderdelen van de kwaliteitsimpuls voor het meer zijn vernieuwen en verbreden van het strand, allerlei andere oevergebonden verbeteringen en het aanbrengen van voorzieningen onder water voor de duiksport. Aan de noordelijk kant ligt het recreatiestrand. Dit deel is het meest bezoekers intensieve deel van het meer, waar ook horeca, surfschool en de sportwinkel geconcentreerd liggen. Het Groene Strand aan de zuidoostoever van het meer is een belangrijk, toegankelijk natuurgebied waar duinlandschap overgaat in oevers en vogelrijk watergebied. Ook de surfclub is te vinden aan de zuidkant van het meer. 2.2.3 Overzicht natuurgebieden In de overzichtskaarten van het bijlageboek is het Voornes Duin goed te zien. Het Duin ligt als een halve maan tussen zee en achterland. Verdere duidelijkheid over de ruimtelijke verdeling in de gemeente tussen natuurgebieden en het agrarisch gebied, met name het kassengebied, heeft de gemeente gebracht door het invoeren van het glasbeleid. Dit beleid geeft voor de komende jaren aan waar wel en niet kassen mogen komen in Westvoorne. Het kassengebied wordt geconcentreerd rond de kern Tinte. 2.2.4 De kernen Oostvoorne en Rockanje Het straatbeeld van Oostvoorne heeft in het algemeen een meer attractieve en levendige uitstraling dan dat van Rockanje. De winkelmogelijkheden in beide kernen zijn vrij beperkt. Voor niet-alledaagse producten moet al vrij gauw worden uitgeweken naar Brielle of een andere grotere kern op Vpr. Met name het aanbod en de samenstelling van bijzondere winkels (geen franchise, niet alledaagse producten), geliefd bij zowel inwoners als toeristen, verdient extra aandacht. Ook de horeca in de kernen, met name het aanbod van terrassen, is beperkt. 2.3 Toeristisch-recreatieve producten diensten In bijlage 1 is aangegeven welke soorten aanbod zich goed en welke zich minder goed hebben ontwikkeld de afgelopen 10 jaar. De ontwikkelingsrichting van met name de strandpaviljoens, de hotels, de recreatieve routes en de evenementen in Westvoorne 2.4

Doelgroepen en PMC’s

2.4.1 Doelgroepen De traditionele rol van Westvoorne was altijd die van uitloop- en recreatiegebied voor het groot Rijnmond gebied. In 2009 blijven de traditionele doelgroepen die hiermee samenhangen een belangrijke rol spelen in het gebied. Het gaat dan om de dagrecreanten, verblijfsrecreanten (op de bungalow- en stacaravanparken) en natuurliefhebbers uit groot Rijnmond die graag naar Westvoorne komen. Er lijkt echter een verbreding te ontstaan in de doelgroepen voor het gebied. Als een doelgroep wordt gekoppeld aan een specifiek toeristisch-recreatief product ontstaat een product/marktcombinatie (PMC). De ontwikkeling van nieuwe soorten aanbod, bijvoorbeeld het agrotoeristische product (zie verderop in deze paragraaf), trekt nieuwe doelgroepen aan, waardoor nieuwe PMC’s ontstaan. De laatste jaren zijn de volgende nieuwe doelgroepen in opkomst: • duikers, wind- en kitesurfers • meerdaagse zakelijke markt; zowel zakelijk individueel als groepen (MICE markt) • natuurliefhebbers (fietsers, ‘gewone’ wandelaars, Nordic walkers) • binnenlandse en buitenlandse verblijfsgasten



Sportieve doelgroepen als kitesurfers en duikers maken bijna altijd op eigen gelegenheid, als dagrecreant, gebruik van de mogelijkheden van Westvoorne. Het Oostvoornse Meer is een populair duikgebied bij duikers uit heel Nederland. Pogingen van hotels uit Westvoorne om speciale duikarrangementen aan te bieden, hebben daarom ook weinig opgeleverd. Met het huidige aanbod aan dagen verblijfsrecreatieve voorzieningen trekt de gemeente Westvoorne de volgende doelgroepen: Tabel 2.2

Doelgroepen voor toeristisch-recreatieve voorzieningen Westvoorne Leeftijden

Huishoudens /

Herkomst

Gedrag/gebruik voorzie-

Groot Rijnmond

Strand en duinen, recreatie

samenstelling Dagrecreanten

Alle leeftijdsgroepen

Alle typen huishou-

ningen

dens, veel gezinnen

aan zee. Evenementen

en senioren Verblijfsrecreant

Alle leeftijdsgroepen

Alle typen huishou-

Groot Rijnmond

dens, veel senioren

Tweede woning in Westvoorne; recreatie op huis-

en gezinnen. Vaak

jespark en in de bredere

modaal of 1,5 x mo-

omgeving

daal inkomen Verblijfstoerist

Zakelijke markt

Alle leeftijds-

Stellen, gezinnen met

Nederland, klein

Kwaliteit en keuze; voorzie-

groepen

kinderen, groepen

deel uit Belgie,

ningen, verblijfsaccommo-

Duitsland en

daties en (activiteiten in)

Engeland

attractieve omgeving

Zakelijk individueel,

Nederland, Bel-

Hotelarrangementen

zakelijke groepen

gië

20- 60 jaar

(congres, training of incentive) ‘Special Interest’

Verschillende

Verschillende huis-

Verschillend per

Op maat aan te leveren

Toerist

leeftijdsgroepen

houdenstypen afhan-

aanbieder en

producten en productcom-

Natuurliefhebbers en

afhankelijk van

kelijk van aanbieder

type product/

binaties

wandelaars

interesse en

en type product/

arrangement

•

Duikers

type product/

arrangement

•

Wind- en kitesurfers

arrangement

•

Elke doelgroep heeft een eigen behoefte- en gedragspatroon (zie laatste kolom). Dit maakt het mogelijk om bij het kiezen voor bepaalde typen doelgroepen (vraaggericht werken) of juist voor specifieke producten (aanbodgericht werken), na te gaan welke voorzieningen ontbreken, respectievelijk welke doelgroepen benaderd kunnen worden. Dit maakt ook sturing mogelijk, bijvoorbeeld in de (gewenste) richting van meer kwaliteitsbezoek. 2.4.2 Agrotoerisme Naast de traditionele, grote parken van vakantieparkenbedrijf Molencaten zijn er in Westvoorne een aantal kleinere verblijfsrecreatieve aanbieders die onder de noemer ‘agrotoerisme’ vallen. Dit zijn kleine aanbieders van kampeerruimte of enkele huisjes. Steeds meer agrarische ondernemers leggen zich toe op dagen verblijfsrecreatie, horeca en/of winkelverkoop van eigen (streek)producten. Ook dit soort aanbieders kunnen een katalysator vormen om een kwaliteitsimpuls te geven aan het toerisme in Westvoorne, omdat deze accommodaties nieuwe doelgroepen kunnen aantrekken naar het gebied. Het gaat om gasten met een bovenmodaal inkomen die daadwerkelijk interesse hebben voor de omgeving en de natuur en bereid zijn geld uit te geven aan lokale horeca en attracties. 2.4.3 Product-marktcombinaties (PMC’s) Strand, duinen, zee en natuur in combinatie met een korte reistijd zullen een grote aantrekkingskracht blijven uitoefenen op de genoemde traditionele doelgroepen. Deze twee hoofdbe-



zoekmotieven staan duidelijk bovenaan als trekkers van Westvoorne. Een park als de Kruininger Gors met 1.750 vaste plaatsen, is één van de grootste vakantiehuisjesparken van Nederland, een garantie dat traditionele verblijfdoelgroepen ook in de toekomst een rol zullen blijven spelen. In de onderstaande tabel is het huidige toeristisch-recreatieve product afgezet tegen de voor Westvoorne op dit moment meest relevante doelgroepen. Dit levert een aantal primaire en secundaire product/marktcombinaties op en geeft inzicht in de relatieve betekenis van de verschillende toeristisch-recreatieve producten (trekkers) van dit moment. De meest belangrijke combinatie per product-markt is vet weergegeven.

Positie/ TR-betekenis

Special interest toerist

Zakelijke Markt

Verblijfstoerist

Verblijfsrecreant Rijnmond

Huidige TRproducten

Recreanten Rijnmond

Product-marktcombinaties toerisme en recreatie Westvoorne Eigen inwoners

Tabel 2.3

Strand, zee en duinen

xx

xxx

xx

xxx

x

xx

1

Natuur en bezoekerscentrum Recreatieve routes Oostvoornse en Brielse Meer Verblijfsrecreatie 1 (vakantiehuisjes en campings) en GOP’s (camperovernachtingsplaatsen) Verblijfsrecreatie 2 (hotels en pensions) Café’s en restaurants De kernen: Oostvoorne en Rockanje Evenementen en diensten

xx

xx

xx

xxx

x

xxx

2

xx xx

xx xxx

xxx xx

xxx x

x

xxx xxx

3 4

xxx

xxx

x

xx

5

x

x

xx

xxx

xx

6

x x

xx x

x

x

xx xx xx

xx

7

xx

8

Opmerking: De aangekruiste PMC’s in de tabel worden vaak met andere PMC’s gecombineerd, vooral als het activiteiten van meerdaagse bezoeken betreft.

2.5

Vigerend beleid

2.5.1

Toekomstvisie Westvoorne 2020

De toekomstvisie 2020 is een strategisch document voor de gemeente op het gebied van werken, wonen en recreëren. Het belangrijkste uitgangspunt is dat het voorzieningenniveau in Westvoorne verbeterd wordt en dat hier een zekere groei in het inwoneraantal is voor nodig. Westvoorne maakt hiertoe gebruik van de kansen die de Mainport en het toerisme bieden. Dit komt voort uit de visie om bewust te kiezen voor ontwikkeling en beheerste groei, zowel wat betreft het aantal inwoners, voorzieningen en economische activiteiten. De toekomstvisie 2020 heeft een aantal raakvlakken met toeristisch beleid. De belangrijkste zijn hieronder opgesomd.



Verblijfsrecreatie. De kwaliteit van de verblijfsrecreatie wordt samen met ondernemers in de toeristische sector verbeterd: betere kwaliteit en meer kwaliteitsniveaus in de verblijfsaccommodatie. Dit geldt ook voor de conferentie accommodaties. Recreatie en doelgroepen. De gemeente kiest voor een verbreding van het recreatief profiel, waarbij wordt ingezet op een groeiende groep recreanten (o.a. watersport en hippische sport) en nieuwe vormen van recreatie (o.a. haventoeristen en business leisure). Extra aandacht is er hierbij voor de natuur als mogelijkheid voor recreatie, bijvoorbeeld in de vorm van wandelen fietspaden. Activiteiten agrarische gebieden (agrotoerisme). De gemeente zoekt met haar partners naar oplossingen voor het economisch rendabel houden van de agrarische gebieden in de open polder. Aanvullende economische activiteiten in het open gebied worden daarbij toegestaan, mits deze bijdragen aan het open en groene karakter van het landschap. Bereikbaarheid: De gemeente werkt actief samen met partners in de regio om de regionale bereikbaarheid te vergroten. Hierbij wordt ingezet op aanleg van een 2e tunnel ten westen van Rotterdam en een verbeterde doorstroming van het verkeer op de N57. 2.5.2

Overig lokaal en regionaal beleid

Regionale Toeristisch-recreatieve samenwerking binnen het ISVP Binnen de regio is het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Voorne-Putten / Rozenburg (ISVP) sinds kort in werking. De gedachte hierachter is om als regiogemeenten meer samen te werken op economisch en financieel gebied. Binnen ISVP is naar voren gekomen dat economie het meest voor de hand liggende onderwerp is. Hierbij zijn drie deelgebieden onderkend, waaronder Recreatie & Toerisme. Masterplan en actieplan Recreatie en Toerisme Voorne-Putten / Rozenburg Het ISVP borduurt voort op eerdere regionale toeristisch-recreatieve samenwerking vormt, die werd gestart in 2001 met het ‘Masterplan Recreatie en Toerisme Voorne-Putten / Rozenburg. Het vertrekpunt voor het genoemde Masterplan is de gekozen visie van Park-Eiland. Deze visie is gericht op het aantrekkelijker maken van de regio voor recreatief wonen en verblijven door het verder ontwikkelen van de kwaliteiten van natuur, landschap en cultuur en van voorzieningen gericht op vrije tijd, sport en wellness. Als vervolg op het Masterplan werd het ‘Actieplan Toerisme Voorne-Putten/Rozenburg 20052007’ uitgevoerd, een actiegericht plandocument met een groot aantal plannen per deelsector toerisme. Alle doelstelllingen in het Actieplan waren gericht op het beter ontwikkelen van de toeristische markt op Vpr. Ter aanvulling op het Masterplan zijn de doelstellingen van het Actieplan als volgt geformuleerd: • Versterking van de onderlinge samenhang van lokale en regionale producten; • Ontwikkelen van lokale en regionale producten die aansluiten bij de actualiteit van de toeristische markt • Treffen van maatregelen die bijdragen aan de zuiverheid van verhoudingen tussen overheid, marktpartijen en uitvoeringsorganisaties. Het Actieplan bevatte een projectplan met een groot aantal projecten die integraal het toerisme op Vpr zouden moesten bevorderen. Onderdelen waren bijvoorbeeld: • Een promotieplan met meerjarenstrategie en een communicatieconcept (VVV ZuidHollandse Eilanden) • Bewegwijzering en routes • Ontwikkelen ‘ dag van het toerisme’ • Bevorderen Agrotoerisme • Ondersteuning en professionalisering van evenementen



Voor Westvoorne zijn de uiteindelijk behaalde resultaten op basis van het Actieplan teleurstellend verlopen. Een aantal projecten is niet of nauwelijks van de grond gekomen. Voor een deel heeft dit te maken met de relatie overheden – ondernemers (zie volgende paragraaf) en de bereidheid van ondernemers om (financieel) bij te dragen aan nieuwe projecten om daadwerkelijk het toeristische product in Westvoorne en op Vpr verder open uit te bouwen. Beleid Recreatieschap Vpr In het document ‘Gebiedsplan Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg’ wordt de Schapsvisie voor de komende 10 jaar uit de doeken gedaan. Een aantal maatregelen die hier in zijn benoemd hebben betrekking op verbetering van de recreatieve waarden in Westvoorne: • het Brielse Meer wordt omgevormd van een gedateerd gebied naar een eigentijds recreatiegebied met meer commerciële voorzieningen; • het gemeentelijk duinterrein krijgt een verbeterde recreatieve padenstructuur. Sport en Welzijn In september 2010 wordt een nieuw zwembad opgeleverd in Westvoorne. Dit zwembad kan ook een rol vervullen voor toeristische doelgroepen als aanvullende slecht-weer voorziening. Een soortgelijke mogelijkheid die er ligt is het beschikbaar stellen van een klein deel van de tennisbanen van de lokale tennisvereniging voor toeristisch gebruik. Infrastructuur Infrastructuur en bereikbaarheid zijn factoren die altijd een belangrijke rol spelen bij het nastreven van toeristische ambities. Op enkele topdagen in het hoogseizoen uitgezonderd, is de bereikbaarheid van Westvoorne - haar stranden en meren – momenteel redelijk. Bestemmingsplannen worden afgestemd met het nieuwe T&R beleid. Nieuwe plannen moeten een marktbasis hebben en de huidige openheid en natuurwaarden van het landschap zo min mogelijk aantasten. Bij de gemeente wordt gewaakt voor het 'verstenen' van het buitengebied. Deze beleidsnota T&R is een randvoorwaardelijke leidraad voor het afwegen van de marktbelangen vanuit T&R en de landschappelijke kwaliteiten en natuurwaarden.

2.6 Werking huidige promotie- en marketingstructuren De regionale VVV Zuid-Hollandse Eilanden behartigt de gastheerschapfunctie en de toeristische marketing- en promotieactiviteiten van Vpr en Goeree-Overflakkee. ,VVV Zuid Hollandse Eilanden heeft vestigingen in Oostvoorne, Rockanje, Hellevoetsluis en Brielle. De site www.zuidhollandseeilanden.nl zal binnenkort een facelift krijgen, waarbij een betere uitstraling en nog meer functionaliteit (nieuwe zoekmachine, nieuwsmodule en webshop) zal worden toegevoegd. 2.7 Relatie overheden – toeristische ondernemers - VVV Op dit moment is de samenwerking tussen gemeente en provincies (het bestuur), de ondernemers en de toeristische promotieorganisatie suboptimaal. Alle betrokken partijen zijn het met elkaar eens dat de onderlinge communicatie verbeterd moet worden. Samenwerking tussen gemeenten en ondernemers is onontbeerlijk om een goede toeristische promotie tot stand te brengen en een gedragen en integrale nieuwe productontwikkeling op te bouwen. Ondernemers op toeristisch en (dag)recreatief gebied op Vpr zijn verenigd in Top Voorne: het Toeristisch Ondernemers Platform Voorne-Putten (www.topvoorne.nl). Zowel VVV ZuidHollandse Eilanden als Top Voorne hebben moeite om de ondernemers aan zich te binden. Veel ondernemers lijken liever formeel ongebonden met hun werk bezig te willen zijn. In de opinie van de ondernemers zijn toeristische belastingen vaak te hoog, kan de onderlinge samenwerking tussen gemeenten worden verbeterd en laten gemeenteoverstijgende plannen te lang op zich wachten.



De genoemde samenwerking tussen overheid, ondernemers en VVV is cruciaal, ook voor het maken van nieuwe toeristisch beleid in Westvoorne. Mogelijke verbetermaatregelen van deze driehoeksverhouding is daarom ook een belangrijk deel van deze beleidsnota. 2.8 Conclusies Westvoorne beschikt over een gevarieerd aanbod van toeristisch-recreatieve mogelijkheden. Het strand is in verblijfskwaliteit de afgelopen jaren versterkt door de uitbreiding van het aantal strandpaviljoens, ontwikkeling van de strandpleinen (inclusief kwaliteitsverbetering van strandovergangen en parkeervoorzieningen) en de grote hotels hebben geïnvesteerd in kwaliteitsverbetering van hun product. Het Voornes Duin is een schitterend en groot natuurgebied met veel mogelijkheden dat als een halve maan om de gemeente gevouwen is. Westvoorne heeft een mooi entree- en informatiepunt gekregen in de vorm van het bezoekerscentrum Tenellaplas. Slecht weer of ‘minder weer’ voorzieningen (met name voor kinderen) zijn er op dit moment in Westvoorne nauwelijks, hiervoor met men uitwijken naar de regio. Bovendien zijn winkelmogelijkheden in de kernen beperkt en is de horeca in Westvoorne te weinig uitnodigend en onderscheidend voor de toeristische doelgroep. De traditionele rol die Westvoorne had, was altijd die van uitloop- en recreatiegebied voor het groot Rijnmond gebied. In 2010 blijven de traditionele doelgroepen die hiermee samenhangen een belangrijke rol spelen in het gebied. Het gaat dan om de dagrecreanten, verblijfsrecreanten (op de bungalow- en stacaravanparken) en natuurliefhebbers uit groot Rijnmond die graag naar Westvoorne komen. Er lijkt echter een verbreding te ontstaan in de doelgroepen voor het gebied. De laatste jaren zijn de volgende doelgroepen in opkomst: • duikers, wind- en kitesurfers; • meerdaagse zakelijke markt; zowel zakelijk individueel als groepen (MICE1 markt); • natuurliefhebbers (fietsers, ‘gewone’ wandelaars, Nordic walkers); • binnenlandse en buitenlandse verblijfsgasten. De laatste jaren is gebleken dat de uitvoering van projecten voor toeristische marketing en toeristische productontwikkeling in Westvoorne blijvend aandacht behoeven. Binnen ISVP wordt hierover gehandeld, maar ook organisaties als VVV Zuid Hollandse Eilanden, het Recreatieschap en Top Voorne zijn eveneens nauw bij de samenwerking voor toeristische marketing en productontwikkeling betrokken. Verbetering van de samenwerking en communicatie tussen gemeenten op Vpr, de ondernemers en de toeristische promotieorganisaties is van essentieel voor ontwikkeling van het toekomstige toeristische product van Westvoorne.

1

MICE staat voor ‘Meetings, Incentives, Conferences and Exhibitions’


3

Ontwikkeling kusttoerisme

3.1

Inventarisatie ontwikkelingen buurgemeenten

3.1.1 Gecombineerde ontwikkeling Een gezamenlijke regionale ontwikkeling, waar de gemeente Westvoorne actief aan bijdraagt, is de ontwikkeling van golfbaan Lagerwoude. Dit concreet initiatief betreft een locatie die grotendeels in Westvoorne ligt. De golfbaan wordt ontwikkeld door ASR, het plan behelst een combinatie van een 18 holes golfbaan, woningen in het groen en leisure / horeca. Naast Westvoorne zijn ook buurgemeenten Brielle en Hellevoetsluis bij het plan betrokken. 3.1.2 Ontwikkelingen Hellevoetsluis Deze gemeente beschikt over een aantal toonaangevende attracties die veel bezoekers trekken. Met name de historische binnenstad en de jachthaven zijn trekkers. Een belangrijke ontwikkeling in de gemeente is de ontwikkeling in de Quackpolder, nabij bungalowpark Citta Romana. Voor deze locatie is een plan van een ondernemer om een wellness voorziening te ontwikkelen. Aangrenzend heeft het recreatieschap plannen om het buitengebied opnieuw in te richten met mountainbikeroutes en klimheuvels. Er komt ook een parkeerplaats met een capaciteit van 400 auto’s. Het is de ambitie om te zorgen dat er minimaal één evenement van nationale allure komt in de komende jaren. Hellevoetsluis probeert zichzelf steeds meer te promoten als een toeristische hotspot, met daarbij drie ontwikkelingsrichtingen: op, aan en in het water, het roemruchte verleden en recreëren aan de kust en in de natuur. Er wordt gepleit voor het maken van keuzen met betrekking tot de weg die ingeslagen moet worden. Belangrijk is daarbij ook dat er randvoorwaarden (openbaar vervoer, afvalstromen etc.) worden gecreëerd waaronder deze ontwikkelingen gerealiseerd kunnen worden. Een belangrijk project is bijvoorbeeld de restauratie van het historische droogdok. Op evenementengebied gebruikt Hellevoetsluis haar band met het water goed. Zo wordt elke twee jaar de ‘Classic Yacht Regatta’ georganiseerd, een zeilrace voor klassieke scherpe jachten georganiseerd op het Haringvliet. Ook het ‘Zeehelden Weekend’ evenement speelt zich grotendeels op het water af. 3.1.3 Ontwikkelingen Brielle De gemeente Brielle zet vooral in op het versterken van de natuur, gecombineerd met recreatieve doelen. Een belangrijke ontwikkeling in Brielle is de ontwikkeling van een recreatieplas (Plas van Heenvliet).. Brielle kent twee hoofdevenementen, een historische en een hedendaagse. Dit zijn ‘1 april Brielle’ (waarin de overwinning van de Watergeuzen op de Spanjaarden in de stad wordt herdacht) en het veelzijdige ‘ Bruisend Brielle’. 3.1.4 Ontwikkelingen Ouddorp en Goedereede Ouddorp wil zich vooral richten op het aantrekken van nieuwe toeristen via de ontwikkeling van wellness faciliteiten. Hiervoor is dan ook een aantal initiatieven in gang gezet, zoals de ontwikkeling van een zwembad, sauna en sportschool. Deze initiatieven maken deel uit van een groter plan, namelijk Ouddorp-Duin, waar men een multifunctionele accommodatie wil realiseren. Daar moeten de functies horeca, wellness, hotels, en winkelvoorzieningen gehuisvest worden.



3.1.5 Fietsknooppuntennetwerk In 2011 wordt het fietsknooppuntennetwerk van Vpr geopend. Alle routes hiervoor zijn al in kaart gebracht. Deze routes sluiten aan bij fietsroutes het aangrenzende gebied van Rijnmond en Goeree Overflakkee. Door het introduceren van themaroutes wordt het fietsknooppuntennetwerk verder ontwikkeld. 3.2 Benchmarkgemeenten In bijlage 2 zijn vier bijzondere ‘benchmark’ kustgemeenten beschreven. Twee van de benchmarks komen uit eigen land (Bloemendaal en Domburg), en twee zijn er buitenlands (Biarritz en Falmouth). De benchmarks zijn geselecteerd als ‘ best practice’ voorbeelden; badplaatsen die een product of positionering hebben waar Westvoorne van zou kunnen leren. Elke benchmark kustbadplaats is, op een eigen en unieke manier, onderscheidend en heeft minder dan 40.000 inwoners: Bloemendaal Domburg Biarritz Falmouth 3.3

Trendy strandpaviljoens en jonge, trendy doelgroep Nostalgie, historie, familiebadplaats Chic, historie, zakelijke doelgroepen en badgasten Bijzondere haven, veel zeilactiviteit, zeilers en badgasten

Trends kusttoerisme

3.3.1 Maatschappelijke en toeristische trends Trends zijn instrumenten die je kunt gebruiken bij toekomstgericht denken en plannen. De uitdaging ligt in het vertalen van trends naar het werkveld van toerisme en recreatie en naar de situatie ter plekke (functie, object, voorzieningen, et cetera). Trends zijn verschillend van elkaar, hebben een variërende tijdspan van geldigheid en mate van impact. Maatschappelijke trends zijn als volgt ingedeeld: Tabel 3.1 Trend Micro Midi

Maatschappelijke trends Niveau Duur Product 0-1 jaar Branche 1-5 jaar

Macro

Consument

5-10 jaar

Mega

Maatschappij

10-30 jaar

Voorbeeld Rages: prosecco, sociale internetsites Gezond en biologisch eten Azië (horeca, levensmiddelen, kunst en cultuur, vakantiereizen) Ervaring/beleving Avontuur/sensatie en uitdaging Vitaliteit/wellness Spiritualiteit/verdieping/rust Duurzaamheid en klimaatbewustzijn Digitalisering en technologie Globalisering Multiculturele samenleving Vergrijzing

Volgens de jaarlijkse trendrapportage van NRIT (Nederlands Research Instituut Recreatie & Toerisme) kenmerkt de hedendaagse consument zich als een actieve en creatieve burger. Hier zijn zeven toeristische trends aan te ontlenen waarbij bewustzijn, betrokkenheid en zoekend naar betekenis in een overladen overvol bestaan centraal staan. Onderstaande trends zullen leiden tot nieuwe initiatieven (sommige zijn al in de markt terug te vinden), maar worden ook beïnvloed door al bestaande (bovengenoemde) trends zoals vergrijzing en de digitalisering. Combine: Mensen ondernemen steeds meer activiteiten maar minder lang, terwijl ze hoge verwachtingen hebben van een activiteit. Een overladen en overvol bestaan leidt tot ‘snackende’ consumenten. Believe: Spiritualiteit en zingeving blijken twee steeds belangrijker wordende waarden. Mensen zijn op zoek naar diepgang, inspiratie, passie en geluk.



Create: Creativiteit en innovatie is door nieuwe digitale hulpmiddelen ontdekt door de massa. Creativiteit en commercie worden meer en meer verbonden. In onze huidige digitale wereld is creativiteit onmisbaar om te overleven en is het vermogen te creëren een voorwaarde voor innovatie. Involve: De proactieve consument laat zich steeds meer horen. Horeca en toeristische bedrijven bevinden zich daarom steeds meer in een ‘glazen huis’; foute en slechte service worden online via sites als tripadvisor.com gecommuniceerd. Survive: Het besef over de ecologische staat van de aarde is op alle niveaus doorgedrongen; duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid komen overal naar voren. In het toerisme is de ‘Green Key’ in opmars, een Europees ecolabel keurmerk. Deceive: Leeftijd is een objectief gegeven waarmee subjectief wordt omgegaan. Een merk zal zich mee moeten ontwikkelen met de relatieve leeftijd (niet hoe oud je bent maar hoe oud je je voelt) en de daarbij behorende behoeften van de consument. Preserve: De consument, en met name de toerist, is op zoek naar natuurlijke belevingen, rust en ruimte. Mensen hebben behoefte om de hectische maatschappij te ontvluchten en dat is wat aanbieders van natuurbelevingen en recreatie bieden. Ongerepte natuur is schaars en daarom een luxe geworden. Kamperen op een natuurcamping in stilte en afzondering is in opkomst. 3.3.2 Kusttoerisme De trends en ontwikkelingen specifiek voor kusttoerisme zijn de volgende: De kust en duurzaamheid Kustplaatsen die zich inspannen voor duurzaam toerisme kunnen in aanmerking komen voor het keurmerk QualityCoast. Het doel hiervan is een wereldwijd netwerk van kustplaatsen opbouwen die toerisme baseren op het eigen karakter van de kustplaats en haar omgeving (authenticiteit). Ook wordt gekeken naar de kwaliteit van het zwemwater en milieukenmerken van toeristenaccommodaties. Kwaliteitsslag in openbare ruimte en accommodaties De komende jaren zal een golf van investeringen in zowel openbare ruimte als accommodaties langs de Nederlandse kust plaatsvinden. Veel kustplaatsen realiseren zich dat verouderde faciliteiten en een achteruitlopend imago onverbiddelijk gasten gaat kosten. Er wordt daarom door veel kustgemeenten op proactieve wijze geïnvesteerd in het fysieke toeristische product. Ook het bedrijfsleven doet mee, zoals te zien is in de toenemende kwaliteit van strandpaviljoens langs de Nederlandse kust en nieuwe, luxe bungalowparken. Om enkele voorbeelden van actieve gemeenten te geven: • Scheveningen: boulevard en havengebieden (tweede haven en Norfolk terrein) • Katwijk: jachthaven • Zandvoort: boulevard • Cadzand: nieuw 5-sterren bungalowpark Van ‘experience’ naar ‘challenge’ op het strand Bezoekers gaan minder naar het strand om alleen te zonnen. Naast het zonaanbidden is er steeds meer actieve vrijetijdsbesteding aan de kust. Naast de traditionele ‘ actieve’ bezigheden als vliegeren, (wind)surfen en (catamaran)zeilen zijn dit bijvoorbeeld zeekanoën en blokarten. Kustgemeenten spelen in op de verschillende behoeften onder de strandbezoekers door het strand duidelijker te zoneren en in te richten voor speciale doelgroepen.



Strandhuisjesrage bereikt piek Enkele jaren geleden werden er in veel kustgemeenten kleine strandhuisjes in de duinen gebouwd. Hier was, en is, onder echte zee- en strandliefhebbers, veel behoefte aan. Aan de groei in strandhuisjes langs de Nederlandse kust is nu een einde gekomen, omdat de meeste gemeenten geen nieuwe bouwvergunningen meer afgeven voor dit soort vakantiewoningen Dit gebeurd om verschillende redenen, maar vaak omdat gemeenten geen eenzijdig beeld van relatief veel strandhuisjes aan hun kust willen zien, de vraag naar strandhuisjes is namelijk groot. Seizoensverlenging door evenementen Kustplaatsen willen ook buiten het voor- en naseizoen een trekpleister zijn en investeren daarom steeds meer in nazomer- en jaarrond toerisme. De middelen die kustplaatsen het meeste inzetten om extra bezoekers aan te trekken in het naseizoen zijn exposities (cultuur) en evenementen. Voorbeelden hiervan zijn: • Noordwijk: kerstdorp aan zee (compleet met intocht kerstman) • Zeeuwse gemeenten: Zeeland Nazomerfestival (theater) • Castricum: mountainbikeraces, beachcross 3.4

SWOT Analyse Westvoorne

Sterkten

Zwakten

• Gekoesterde natuur: zee, strand, duinen, meren

• Geen duidelijk toeristisch imago voor West-

• •

•

en polderlandschap Relatief gevarieerde verblijfsmogelijkheden (campings en hotels) De combinatie van landelijke en stedelijke mogelijkheden die Westvoorne biedt: kust en natuur gecombineerd met historische steden (Brielle en Hellevoetsluis), grote steden (Rotterdam) en industrieel toerisme (bijvoorbeeld bezoekerscentrum Tweede Maasvlakte) Kwaliteitsslag die zowel bij strandpaviljoens als bij hotels in Westvoorne heeft plaatsgevonden. Twee hotels zijn gerenoveerd en het aantal strandpaviljoens is uitgebreid

Kansen • Toerisme en recreatie is een belangrijke toekomstpeiler voor de toekomstvisie van gemeente Westvoorne • Kans om Westvoorne duurzaam te positioneren door verkrijgen van keurmerk ‘QualityCoast’ • De komende vijf jaar is er een piek in de vraag naar hotelkamers als gevolg van de werkzaamheden voor de tweede Maasvlakte • Marktmogelijkheden voor meer differentiatie in verblijfsmogelijkheden (kort verblijf) • Opbouw van aantrekkingskracht op bijzondere doelgroepen (kitesurfers, duikers, natuurliefhebbers) • Westvoorne heeft de mogelijkheid om te kiezen voor kwaliteitstoerisme, al zal een belangrijk deel van het toeristische profiel van Westvoorne geassocieerd blijven met (laagwaardig) strandtoerisme

voorne en Vpr als geheel. Een deel van de mogelijke doelgroep rijdt door naar Zeeland en overweegt Westvoorne (en Vpr) niet • Geen krachtdadige samenwerking tussen overheid, toeristisch bedrijfsleven en VVV • Beperkte aanwezigheid van horeca (‘fine dining’ restaurants en café’s met terrassen) in het centrum van zowel Oostvoorne als Rockanje • Beperkte mogelijkheden voor funshoppen in de twee genoemde kernen • Weinig investering en innovatie in het bungalow- en stacaravanproduct • Sportieve doelgroepen zoals kitesurfers en duikers bezoeker Westvoorne vaak zelfstandig en geven niet veel uit. Bedreigingen • Vertraging of afstel van geplande toeristische investeringen en projecten, als gevolg van gebrekkige samenwerking en weinig vertrouwen tussen overheid en bedrijfsleven. Dit in het licht van investeringen en kwaliteitsverbetering in andere kustplaatsen


4

T&R mogelijkheden en marktpotentie

4.1 Toerisme in cijfers Ecorys heeft in januari 2010 de ‘Monitor toerisme en recreatie Voorne Putten/ Rozenburg opgeleverd. Uit deze publicatie blijkt hoe belangrijk toerisme en recreatie zijn voor Vpr. Een aantal bevindingen en aanbevelingen die betrekking hebben op Westvoorne uit deze publicatie zijn hieronder weergegeven (voor alle punten is de bron Ecorys). • De regio Vpr heeft een marktaandeel van 4,6% in de markt voor dagen verblijfsrecreatie in Zuid Holland. Dit vertegenwoordigt een totaalbedrag van € 257 miljoen aan toeristischrecreatieve uitgaven per jaar. • In de toeristisch-recreatieve sector gaan in totaal zo’n 2.700 voltijdbanen om. Aan het dagtoerisme zijn zo’n 1.800 voltijdbanen verbonden (een toegevoegde waarde van € 86,5 miljoen) en aan het verblijfstoerisme zijn ca. 910 voltijdbanen verbonden met een toegevoegde waarde van ca. € 40 miljoen euro. • Van de 1,5 miljoen overnachtingen op Vpr (alle accommodaties, van hotel tot tent) heeft 82% een toeristisch bezoekmotief en 18% een zakelijk motief. De verhoudingbinnenlandse / buitenlandse gasten is 73% / 27%.. • Westvoorne is van alle gemeenten op Vpr in de werkgelegenheid het meest afhankelijk van toerisme en recreatie. 33% van de banen in Westvoorne is gerelateerd aan deze sector. Op Vpr niveau is dit 10% van de banen, hetgeen veel hoger is dan het provinciale gemiddelde van 6%. • De laatste jaren is de zakelijke markt belangrijker geworden voor Vpr. Er liggen goede kansen om de zakelijke markt verder uit te bouwen. Enerzijds door de zakelijke bezoeker te verleiden meer ter plekke te besteden, anderzijds door de extra stroom bezoekers van de tweede Maasvlakte te benutten. Naast zakelijke bijeenkomsten (congressen, cursussen) en logies aan te bieden kunnen er nieuwe recreatieve producten worden ontwikkeld, bijvoorbeeld rondvaartboten. 4.2 Voorzieningen Toerisme en recreatie in Westvoorne is grotendeels geconcentreerd in het zomerseizoen. In principe liggen er voldoende kansen voor meer voorzieningen gericht op het binden en boeien van de badgasten. Door het seizoensmatige karakter van toerisme en de relatief beperkte eigen bevolking zijn de kansen op het aantrekken van een jaarrond slecht-weer voorziening echter klein. 4.3 Restaurants en cafés Zoals in een eerder hoofdstuk al is aangegeven is het horeca aanbod in Westvoorne de afgelopen jaren kleiner geworden. Deze daling is tegengesteld aan de ontwikkeling van dit segment in andere delen van Nederland, waar de interesse in en de bereidheid om geld uit te geven aan culinair en gastronomie de laatste jaren duidelijk toegenomen zijn.



4.4 Verblijfsrecreatie Het totaal aantal overnachtingen voor alle vaste accommodatietypen (verblijf in hotels, huisjes en caravans) schommelt in Westvoorne rond de één miljoen overnachtingen. Het aantal overnachtingen op campings is in dit getal niet meegenomen, het is ook niet bekend hoeveel campingovernachtingen er zijn in de gemeente. De verhouding lange termijn – korte termijn verblijf bij vaste accommodatietypen is ongeveer 90% (lange termijn) – 10% (korte termijn). Zowel lange als korte termijn verblijf is de afgelopen jaren vrij stabiel gebleven; er is geen groeitrend te bespeuren. Het aanbod in kort verblijf is in Westvoorne te beperkt geweest om meer vraag aan te kunnen (trekken). 4.4.1 Hotels De meerderheid van de korte termijn overnachtingen is toe te schrijven aan de hotels. Binnen de hotelovernachtingen valt op dat een aanzienlijk deel hiervan afkomstig is van zakelijke overnachtingen. Deze waarneming uit interviews wordt ondersteund door statistieken (hoewel enigszins verouderd) van TOER Teller 2006, de toeristische monitor voor Zuid Holland. Ook uit deze statistieken blijkt het belang van de zakelijke markt. Tabel 4.1

Verdeling overnachting naar thema, segment en regio in Zuid Holland

Zuid-Holland Zuid Thema kust Totaal Zuid-Holland Bron: TOER Teller 2006

Toerisme 15% 51% 35%

Zakelijk 78% 43% 58%

Congres 7% 6% 7%

Gegeven de verdere ontwikkelingen van de Maasvlakte is te verwachten dat het overwegende deel van de overnachtingen door de week voor hotels in Westvoorne een zakelijk karakter hebben. Een marktontwikkeling aan de aanbodkant is onder andere dat het Congreshotel Olaertsduyn zal worden omgevormd tot een zorginstelling. In de praktijk betekent dit dat het (toch al smalle) hotelaanbod in Westvoorne verder verkleind wordt. 4.4.2 Overige verblijfsaccommodatie Vooral het aanbod in traditionele, relatief laagwaardige, vakantiehuisjes en stacaravans is breed in Westvoorne. Dit soort vakantiewoningen is vaak in eigendom van de bewoners en parken zoals in Westvoorne kunnen langs de hele kust en in veel natuurgebieden gevonden worden. In de praktijk worden de vakantiewoningen gebuikt als tweede woning in de zomer (lang verblijf). Met name gepensioneerden vieren in hun vakantiewoningen vaak van opening tot sluiting van het parkmaandenlang de zomer. Signalen uit de markt, van locale marktleider Molencate, duiden er op dat er in Westvoorne selectief behoefte is aan luxere woningen of grotere standplaatsen. In parken als Van Iterson en Waterbos zijn recreanten bereid om meer geld uit te geven aan vakantiewoningen voor langer verblijf. Zowel de Stichting Natuurkampterreinen als de Stichting Vrije Recreatie (SVR) rapporteerde in 2009 dat kamperen op kleinschalige campings (kamperen bij de boer) in Nederland stijgt in populariteit. Ook Westvoorne heeft momenteel al een aantal minicampings.



4.5 Ontwikkelingsmogelijkheden De marktbasis in Westvoorne is onvoldoende om de investering in een relatief kapitaalintensieve slechtweer voorziening te kunnen dragen. Nieuwe voorzieningen en attracties in Westvoorne dienen daarom een seizoensmatig en outdoor karakter te hebben. Alleen op deze manier is een goede exploitatie te verwachten. Op restaurantgebied blijkt dat culinair bijzondere restaurants zowel op stedelijke als landelijke locaties succesvol kunnen zijn. De behoefte aan het ervaren van culinaire kwaliteit heeft ervoor gezorgd dat men bereid is relatief grote afstanden af te leggen. Ook in Westvoorne zijn er daarom marktkansen voor goede restaurants. Doordat binnenkort conferentiehotel Olaertsduyn naar verwachting een andere functie krijgt, ontstaat er ruimte voor een nieuw hotel in Westvoorne. Belangrijk voor goede marktkansen van een nieuw hotel is dat het een complementair concept heeft aan de bestaande hotels. Een ander belangrijk gegeven voor de ruimte op de hotelmarkt is het feit dat een hotel in Westvoorne zowel zakelijke als toeristische gasten goed moet kunnen bedienen. Duurdere vakantiewoningen, geschikt voor langer verblijf, verkopen alleen in bepaalde vakantieparken. Voor andere vormen van verblijfsrecreatie is er naar verwachting marktruimte voor meer minicampings / kamperen bij de boer; kleinschalige verblijfsaccommodatie dicht bij de natuur en nabij het Oostvoornse Meer, met aandacht voor de klant met een hoge kwaliteit. Tevens zijn er goede mogelijkheden voor verblijfsvormen die afwijken van de herkenbare bungalow en stacaravanparken. Ook hier is zijn onderscheidend vermogen, kwaliteit en goede dienstverlening factoren die de marktkansen verbeteren.


5

5.1

Visie, ambitie en beleidsdoelen

Kiezen van een heldere koers..

Toerisme en recreatie zijn volop in de belangstelling in Westvoorne. Zo heeft het beleidsveld een belangrijke plek in de toekomstvisie 2020. Veel werkgelegenheid in de gemeente hangt direct of indirect samen met toerisme en recreatie. Tevens bruist het in de gemeente van nieuwe plannen voor toeristisch-recreatieve voorzieningen van zowel bestaande als nieuwe ondernemers. Tijdens het traject voor totstandkoming van het nieuwe toeristisch-recreatieve beleid is bij de verschillende bijeenkomsten uitgesproken dat Westvoorne vooral moet uitgaan van haar eigen krachten: zee, strand, duinen, het groene achterland en de dorpskernen. Dit betekent dat de nadruk de komende jaren dient te liggen op behoud van de natuurlijke en dorpse uitstraling van de gemeente. Vanuit deze basis is selectieve productontwikkeling mogelijk, gericht op bestaande en nieuwe doelgroepen. Verder is het van belang om toeristen en recreanten goed te informeren over mogelijkheden om slecht-weer voorzieningen in de omgeving te bezoeken. Een voorbeeld van zo’n voorziening is het bezoekerscentrum voor de tweede Maasvlakte; Futureland. Er zijn ook gevorderde plannen voor een wellness voorziening in buurgemeente Hellevoetsluis. Het verknopen van de mogelijkheden voor bezoekers om zowel in de buitenlucht of overdekt te recreëren, binnen de gemeentegrens of daarbuiten, is een belangrijk doel voor marketing en promotie. Door marketing en promotie, in regionaal verband maar ook vanuit de lokale ondernemers en de regio VVV, wil de gemeente de bekendheid van de regio en het regionale en lokale toeristisch-recreatieve product vergroten en de middelen om dat doel te bereiken efficiënt en effectief inzetten. 5.2

Visie en positionering

Westvoorne is bij uitstek een gemeente voor natuurlijk toerisme en duurzaam toerisme. Een groene gemeente met veel natuur, beschermde natura 2000 gebieden en weinig grote, energieverslindende, voorzieningen. Een groene buffer tegen de oprukkende industrialisering van de Rijnmond. Deze uitgangspositie biedt een uitstekend basis om toekomstige toeristische voorzieningen onder de vlag van duurzaamheid te scharen: duurzame bouw, een duurzaam exploitatie principe en een duurzame relatie met de omgeving (zie ook de kernbegrippen later in de paragraaf). Maar Westvoorne is meer dan een gemeente met een groene uitstraling; in de uitgestrekte natuur is een steeds breder aantal mogelijkheden om actief te ontspannen en te sporten. Van wandelen, mountainbiken en paardrijden tot kitesurfen en duiken. Bezoekers merken dat er in Westvoorne met zorg en aandacht met de natuur wordt omgegaan en waar de kernkwaliteiten (dorps en groen karakter) in ere worden gehouden. Certificering als QualityCoast badplaats past helemaal bij deze visie. Westvoorne natuurlijk-actief! De twee hierboven genoemde thema’s – namelijk ‘natuurlijk toerisme en duurzaamheid’ en ‘mogelijkheden voor intensieve recreatie en sport’ – vormen de basis van de toeristisch-recreatieve visie voor Westvoorne de komende 10 jaar.


Kernbegrippen: Duurzaam toerisme Duurzaam toerisme is toerisme in harmonie met natuur, landschap en milieu en de lokale (regionale) bevolking in een (toeristisch) gebied met belangrijke natuur-, landschappelijke- en cultuur(historische) waarden. Inwoners, organisatie en bedrijven kunnen de vruchten plukken van verantwoorde vormen van toerisme terwijl er weinig of geen schade wordt toegebracht aan natuur en milieu. Het is een misverstand dat alleen kleinschalig toerisme duurzaam kan zijn. Duurzaam toerisme is toepasbaar op alle soorten vakanties, van massatoerisme tot cultuurtoerisme. Natuurlijk toerisme Natuurlijk toerisme of ‘ecotoerisme’ heeft de natuur als onderwerp; duurzaam toerisme is toepasbaar op alle vormen van toerisme. Natuurlijk toerisme is een vorm van duurzaam toerisme waarbij behoud van natuur, landschap en cultuur(historie) centraal staat. Zowel de aanbieders (natuurbeheerorganisaties, ondernemers) als de consument (toerist, recreant) voelen zich steeds meer betrokken bij het behoud van belangrijke natuur-, landschappelijke- en culturele waarden en een verantwoord gebruik van natuur, landschap en milieu. Consumenten worden steeds vaker betrokken bij activiteiten van natuurbeheerorganisaties en ondernemers, bijvoorbeeld door mee te helpen in een natuurgebied, op het land van de boer of met het merken van een bepaalde diersoort. Bij natuurgerichte recreatieactiviteiten spelen educatie en beleving een sterke rol. Een voorbeeld is een horecavoorziening die vlees betrekt van (biologische) boeren in de regio en broodjes serveert die worden gebakken en geleverd door een lokale/regionale bakker of een bezoekerscentrum dat in de giftshop streekproducten en fair trade producten verkoopt. De (toeristische) bestedingen komen vooral in het gebied zelf terecht bij bedrijven, die al dan niet voorzien van een keurmerk waaruit blijkt dat zij maatschappelijk verantwoord ondernemen. De term ‘ecotoerisme’ geniet grote bekendheid. Omdat de term niet beschermd is, wordt dit label te pas en te onpas op vakanties geplakt. Ecotoerisme is een marketing tool: het wordt door veel bedrijven gepromoot, maar niet altijd goed uitgevoerd in de praktijk. Een voorbeeld hiervan zijn ecohotels die het afval zo achter het hotel dumpen. Hoezo, eco? Als ecotoerisme goed uitgevoerd wordt, kan het bijdragen tot natuurbehoud. QualityCoast QualityCoast is het eerste Europese keurmerk voor duurzame ontwikkeling van kustgemeenten als geheel. Het is ontwikkeld door de Europese koepel van Kust & Zee: de Coastal & Marine Union (EUCC). Dit onafhankelijke keurmerk wordt toegekend aan kustgemeenten die eerlijke voorlichting geven over hun inspanningen voor duurzaamheid en over hun plannen voor verdere verbetering. Het keurmerk stimuleert kustgemeenten om hun toerisme te baseren op het eigen karakter, bijvoorbeeld van dorp of stad en de omgeving daarvan. De internationale Jury beoordeelt deelnemende gemeenten op twintig verschillende aspecten op het gebied van natuur en landschap, milieu, cultureel erfgoed, lokale identiteit en veiligheid. Hierbij wordt ook bekeken of de zwemwaterkwaliteit langs het strand voldoet aan de normen van de Blauwe Vlag. En of er hotels, campings en strandpaviljoens zijn die deelnemen aan het Green Key keurmerk. QualityCoast is daarom ook een overkoepelend keurmerk voor de kustbestemming als geheel. Het unieke van QualityCoast is dat zichtbaar is in welke van de 20 belangrijke aspecten van de bestemming de gemeente sterk en minder sterk is; en meer of minder duurzaam. Bezoekers kunnen hiermee rekening houden in hun vakantiekeuze. Daarmee wordt natuur, cultuur en identiteit verankerd in het beleid van de deelnemende kustplaatsen.


Bij deelname aan het QualityCoast programma verbinden gemeenten zich om: a) een basiskwaliteit voor recreatie en toerisme te garanderen waarin mens en natuur (duurzaamheid) voorop staan; b) een beleidsplan voor vijf jaar op te stellen en uit te voeren om die kwaliteit te verbeteren of versterken, als integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid; c) de uitvoering van dit beleidsplan elke twee jaar te evalueren; d) objectieve en eerlijke informatie te bieden aan (potentiële) bezoekers over belangrijke aspecten van het toeristisch product. Door het behalen van het QualityCoast-keurmerk krijgt een gemeente internationale erkenning in zijn streven naar de hoogste kwaliteit in mensen natuurvriendelijk toerisme. Hierbij staat de voorziening van publieksinformatie centraal, bijvoorbeeld door informatiepagina’s op toeristische websites. Vakantiegangers moeten vóóraf goede informatie kunnen vinden over bijvoorbeeld de volgende vragen: - kun je als bezoeker genieten van de rijkdom aan natuurschoon en het cultureel erfgoed? - hoe goed worden natuurlijk en cultureel erfgoed beschermd en beheerd? - wat wordt gedaan aan milieu- en waterkwaliteit? - wat wordt gedaan om de eigen identiteit van de badplaats te versterken? - kun je als bezoekers de eigen identiteit nog ervaren? - is het altijd overal druk of zijn er ook rustige plaatsen en perioden?

5.3 Positionering De nieuwe positionering voor Westvoorne, op basis van de hierboven uitgestippelde visie, wordt beschreven aan de hand van de ontwikkeling van de bestaande naar de nieuwe positionering, zoals is aangegeven in de onderstaande figuur.

Markt: huidige en potentiële vraag

Unique Buying Reasons: Koopmotieven

Identiteit / positionering

Aanbodinventarisatie \Westvoorne

Concurrentie

Imago

Versterkt

Concept

Gewenst imago

Associaties

Gewenste positionering


Huidige positionering Westvoorne

“Westvoorne, de tuin van de Rijnmond”: Natuur + rust (zon, zee en strand) Bestaand

Potentiële vraag

• Dagrecreanten (uit Groot Rijnmond) Verblijfsrecreant Verblijfstoerist Zakelijke markt

Unique buying reasons2

• • • • Strand, duinen en zee: “veil-

• Een bijzondere destinatie voor natuurlijk

•

• Bijzondere kleinschalige verblijfsvormen die

• • Concurrentie

lig schoon en heel” Goede hotels en nabijheid Maasvlakte Natuurgebieden Routes

toerisme, met Quality Coast keurmerk

uitnodigen om te genieten van de natuur

• Bijzondere minder weer voorzieningen • Uitgekiende routes, arrangementen en vermarkting / marketing

• Veel van de kleine tot mid-

delgrote badplaatsen langs de Noordzeekust

Imago

Nieuw Aanvullend: ‘special interest toeristen’: • Beoefenaars bijzondere en extrem sporten (bijvoorbeeld blokarten of kitesurfen) • Natuurliefhebbers, 2x modaal

• Badplaatsen die al beschikken over Quality

Coast en actief inzetten op duurzaamheid en eco-toerisme: Ameland, Zandvoort, Katwijk, Goedereede en Schouwen-Duiveland

• Mooie natuur en routes nabij industrie, veel laagwaardig strandtoerisme

Gewenst imago

• Aantrekkelijk voor een breed aantal doel-

groepen door de breedheid aan mogelijkheden, voor zowel dagrecreatie, kort en langer verblijf

Gewenste positionering

•

“Westvoorne natuurlijk-actief!”

• Gemeente waar je je kunt uitleven, waar •

volop natuur is waar respectvol en duurzaam mee wordt omgegaan. Bezoekers merken dat er met zorg en aandacht met de natuur wordt omgegaan

5.4 Doelen Er zijn vijf doelen geformuleerd die met het nieuwe beleidsplan bereikt moeten worden. Van deze doelen zijn een zestal samenhangende strategieën en bijbehorende projecten afgeleid. 1. Verbreden toeristisch-recreatief profiel Ten aanzien van markt (doelgroepen) en product (voorzieningen), zet Westvoorne in op: • marktpenetratie: (huidige) doelgroepen Groot Rijnmond vasthouden; • marktontwikkeling: naast de aandacht voor bestaande doelgroepen, mede door productaanpassing of -ontwikkeling, de aandacht richten op specifieke of nieuwe doelgroepen die goed passen bij de visie ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’ (met name verblijfstoeristen, extreme sporters, natuurliefhebbers, ruiters, senioren). Westvoorne staat al op de kaart als het gaat om alocaties voor intensieve sporten (‘extreme sports’) als kitesurfen, ATB en duiken. Er zijn kansen om deze recreatieve cluster verder uit te bouwen door mogelijkheden te creëren voor aangrenzende typen sporten en bijbehorende faciliteiten. • productontwikkeling en diversificatie: de keuze voor bestaande en eventueel nieuwe, kansrijke producten wordt bepaald door de (nieuwe) markt(en) waarop Westvoorne zich wil richten en in welke verhouding. De insteek daarbij is kwaliteit en diversiteit.

2

Bijzondere eigenschappen op basis waarvan toeristen kiezen om naar Westvoorne te komen


2. Imago en uitstraling: behoud en versterking oorspronkelijk karakter Het oorspronkelijke karakter van Westvoorne is te benoemen als een groen-recreatief en dorps. Toekomstige ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve voorzieningen moet aansluiten bij de keuze van Westvoorne om vast te houden aan het oorspronkelijke karakter van de gemeente. De certificering met QualityCoast ondersteunt hierbij. In de Toekomstvisie voor de gemeente, zoals vastgesteld in de raad op 15 december 2009, wordt gesproken over ‘handhaving van het authentieke dorpse karakter van de verschillende kernen, het behoud van het toegankelijke groene karakter van de gemeente evenals het open buitengebied. Westvoorne blijft, met zijn unieke natuur, de groene buffer tegen het havengebied.’ Westvoorne wil haar oorspronkelijke, toeristisch-recreatieve marktpositie, imago en uitstraling versterken onder de noemer ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’ door: • benadrukken van haar eigen identiteit en toeristisch-recreatief profiel; • primaire en meest belangrijke samenhangende promotieactiviteiten en promotionele uitingen in regionaal verband (Regio VVV én Vpr verband). • aanvullende communicatiemogelijkheden met of zonder de regiocombinatie (ondernemers, gemeente, belangenverenigingen zoals Stichting ‘Wij’ die opkomen voor het belang van het Oostvoornse Meer, natuurorganisaties en dergelijke). • fysiek uitdragen van toeristisch-recreatieve kwaliteiten Westvoorne, met name langs de drukke route N57. De gecombineerde marketinginspanning zorgt (zowel bij recreanten binnen de regio als bij bezoekers van buitenaf) voor meer bezoek van bijzondere doelgroepen, verlenging van de verblijfsduur van bestaande doelgroepen en versterkt de toeristisch-recreatieve marktpositie (merkbeeld) van Westvoorne. Voor effectieve marketing is het belangrijk dat bezoekers en vakantiegangers vóóraf goede informatie kunnen vinden over bijvoorbeeld de wijze waarop van het natuurschoon kan worden genoten, verwachte drukte (of rust) op de stranden), over wat wordt gedaan aan het beheer van de natuur en het cultuurhistorisch erfgoed en hoe het is gesteld met de milieu- en waterkwaliteit. 3. Impuls aan de economie Westvoorne wil nieuwe impulsen geven aan de lokale economie door toerisme en recreatie verder te stimuleren: • toerisme en recreatie zorgen voor bestedingen en genereert werkgelegenheid voor vele mensen in Westvoorne; • actieve ondernemers (van onder andere de hotels en strandpaviljoens) hebben aangetoond dat innovatie door nieuwe investeringen een gezond rendement opleveren in de gemeente. • meer verblijfstoeristen (of een langer verblijf) zorgt voor meer uitgaven in de gemeente, hetgeen goed is voor de lokale economie. De gemeente kan hiertoe de voorwaarden scheppen, het particulier initiatief bepaalt het aanbod van verblijfsrecreatieve accommodaties; • het is vooral aantrekkelijk om de bezoekersstromen van verbijfs- en dagtoeristen buiten het hoogseizoen (met name de piekmomenten) te vergroten. Streven naar vaker en langer verblijf in Westvoorne door toeristen (zowel dag- als verblijfstoeristen) door het stimuleren van combinatiebezoek: meer bekijken, meer doen (natuurbeleving, cultuurhistorie en winkelen op Vpr,) leidt tot meer bestedingen en meer werkgelegenheid. 4. Focus op kwaliteit • Westvoorne wil niet kost-wat-kost meer mensen naar het gebied trekken. De focus op de kerndoelgroepen blijft. Met ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’ kiest de gemeente voor duurzame groei. Hier kunnen selectief nieuwe segmenten gasten aan worden toegevoegd, het gaat dan met name om verblijfsrecreanten maar ook om bepaalde typen dagrecreanten. • Westvoorne zet voor verdere groei in toerisme in op kwaliteit (van de voorzieningen maar ook de blijvende kwaliteit van de natuurgebieden) , variatie en duurzaamheid boven kwantiteit.


5. Bevorderen van samenhang in het toeristisch/recreatieve aanbod Westvoorne wil de samenhang in het toeristisch/recreatieve aanbod bevorderen, niet alleen in Westvoorne maar – in de eerste plaats - op Vpr niveau. Dit kan op verschillende manieren en draagt bij aan de totaalbelevenis van de recreant en toerist. Westvoorne onderkent daarbij de volgende vormen van samenhang: • ketenvorming in de tijd (dag-avond-nacht), en tijdsbesteding door de dag heen; • betere, maar selectieve en weloverwogen, ontsluiting van het Voornes Duin; • samenhang tussen trekkers in de regio (met name de combinatie verblijfsgasten en strandgasten in Westvoorne en trekkers in andere gemeenten). • samenhang in promotie (arrangementen, routes). Daarnaast wil Westvoorne aanjager zijn door het verbeteren van de regionale samenwerking: • tussen de gemeente, VVV Vpr en de regio; • tussen de gemeente en het (toeristisch-recreatieve) bedrijfsleven in Westvoorne; • interne promotie: (structureel) tussen de verschillende sectoren binnen het (toeristischrecreatieve) bedrijfsleven. Het gaat dan bijvoorbeeld om bedrijven uit de sector verblijfsrecreatie, die het bredere aanbod van wat er te doen is (per doelgroep) promoten onder hun gasten. In eerste instantie ligt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de ondernemers zelf, maar ook organisaties als de VVV en TOP Voorne kunnen hierin een rol spelen. 5.5

Strategie

A. Bevorderen van diversiteit in verblijfsrecreatie Aansluiting bij doelen 1,3,4 De huidige verblijfsvormen in Westvoorne verschillen onderling in kwaliteit, maar hebben wel gemeen dat er niet veel bijzondere of innovatieve verblijfsproducten zijn. Het streven is daarom ook om meer diversiteit in het aanbod van verblijfsvoorzieningen tot stand te brengen. Bij voorkeur gaat het om relatief kleinschalige eenheden, waar een drievoudige reden voor is: - passend bij de schaal en het karakter van Westvoorne - beperkte aantasting van concurrentiekracht bestaand aanbod - kleinere bedrijven zijn voor voorzieningen meer op de omgeving aangewezen en passen beter binnen de duurzaamheidsdoelstelling. Dit in tegenstelling tot grootschalige bungalowparken of hotels, die in vee gevallen eigen restaurants, bars en voorzieningen gericht op ontspanning onder hun dak verenigen. B. Bevorderen van ontwikkeling ‘minder weer’ voorzieningen Aansluiting bij doelen 2,3,4,5 Westvoorne heeft niet de schaal en mogelijkheden om slecht-weer voorzieningen te ontwikkelen. Waar naar verwachting onder toeristen en recreanten evenveel behoefte aan is zijn ‘minder weer’ voorzieningen. Minder weer voorzieningen zijn bedoeld voor openlucht gebruik, met name op die dagen in het hoogseizoen dat het weer net niet goed genoeg is om aan het strand te liggen. Op dergelijke dagen is er onder de vele bad- en andere gasten veel behoefte om aan gevarieerde buitenactiviteiten te doen. Voorbeelden van minder weer voorzieningen zijn speeltuinen, speelbos, outdoor parcoursen, beachvolley courts, een doolhof et cetera. Minder weer voorzieningen vergen in de regel een veel kleinere investering dan slecht weer voorzieningen, kunnen seizoensmatig ingezet worden en verhogen de attractiviteit van het recreatieve product.


C. Plattelandstoerisme stimuleren en toeristisch meer ontsluiten Aansluiting bij doelen 1,2,3,4 In de regio is een goede basis aanwezig op het gebied van bijzondere bedrijven die een rol kunnen spelen in het bevorderen van het agro-toerisme. Denk aan wijnboerderij Zuidland en/of pompoenenkwekerij Roest. Alle lokale streekproducenten, aangevuld met andere authentieke MKB bedrijven, zijn te vinden op de site www.natuurlijkvoorneputten.nl. ‘Natuurlijk Voorne-Putten’ is een goede platform om dergelijke bedrijven te ontdekken, en een bezoek af te leggen, streekproducten te proeven et cetera. Net als het eiland Vpr kan Westvoorne echter meer doen om de productontwikkeling bij de agro-toeristische bedrijven te bevorderen en ervoor te zorgen dat het aanbod op dit gebied nog beter onder de aandacht komt. Een begin is bijvoorbeeld het aanbrengen van goede richtingaanwijzers om de bedrijven te vinden. Door het toelaten van nieuwe agro-toeristische initiatieven nabij het nieuwe natuurgebied de Strijpse Wetering kan het beter ontsloten worden. Een faciliterende taak voor de gemeente is het reguleren van het aanbod, zodat de bestaande aanbieders van verblijfsaccommodatie niet te veel concurrentie krijgen van branchevreemde agrotoeristische aanbieders . D. Versterken horeca-aanbod Aansluiting bij doelen 1,3,4 Het aantal horecaondernemingen (met uitzondering van de strandpaviljoens) is de afgelopen 10 jaar in Westvoorne structureel afgenomen. Met name restaurants, maar ook aantrekkelijke cafe’s met een uitnodigend terras versterken het toeristisch-recreatieve verblijfsklimaat. Met name het verblijfsklimaat van het Dorpsplein in Rockanje zou versterkt worden door toevoeging van een goed terras. Ook de routes van campings naar het strand zijn goede locaties voor horeca en winkeltjes en zouden aan aantrekkelijkheid winnen door uitbreiding hiervan.

Culinaire toprestaurants kunnen zowel op stedelijke als landelijke locaties succesvol zijn, zie het voorbeeld van Oud Sluis, het sterrenrestaurant van Sergio Herman in Sluis, Zeeuws Vlaanderen. De behoefte aan het ervaren van culinaire kwaliteit heeft ervoor gezorgd dat men bereid is relatief grote afstanden af te leggen. Het is dus in principe goed mogelijk dat een echt onderscheidend sterrenrestaurant in een van de twee kernen van Westvoorne, nieuwe culinaire doelgroepen, die ‘fine dining’ als belangrijk bezoekmotief hebben kunnen aantrekken E. Aanjagen van samenwerkingstructuren op Vpr Aansluiting bij doelen 1,3,5 ISVP, de huidige samenwerking van de gemeente op Vpr, gaat verder dan alleen toerisme en recreatie. Binnen de ISVP en andere samenwerkingsorganisaties zoals Top Voorne is het zaak dat er aanhoudende en constructieve samenwerking op T&R gebied blijft en dat er energie en middelen besteed blijven worden aan het onderwerp. Westvoorne is als toonaangevende badplaats van het eiland gebaat bij een goede en efficiënte werking van de verschillende samenwerkingstructuren.


F. Bereikbaarheid en ketenstructuur versterken Aansluiting bij doelen 1,2,3,4 Ten eerste is en blijft een goede bereikbaarheid van de stranden van Westvoorne van groot belang. Met name de routes vanaf de N57 en de parkeercapaciteit voor het strand in het hoogseizoen blijft een punt van aandacht. Iedere vorm van regionale ketenstructuur begint bij (een duurzame oplossing voor) de bereikbaarheid. Verder kan de regionale ketenstructuur versterkt worden. Door het koppelen van voorzieningen en plekken (bezoekerscentrum ZHL, Oostvoornse Meer, strand) en activiteiten (fietsen, surfen, wandelen, paardrijden) in het regionale buitengebied aan horeca- en winkel voorzieningen en/of activiteiten in het centrum kan een ketenstructuur worden bevorderd en combinatiebezoek worden gestimuleerd. Dit leidt tot verlenging van de verblijfsduur en verhoging van de bestedingen. Het gaat in het bijzonder om het versterken van de relaties: • strand en natura 2000 duingebied / Oostvoornse Meer met de kernen Oostvoorne en Rockanje (horeca, winkelen); • strand en natura 2000 duingebied met de nabijgelegen steden Brielle en Hellevoetsluis; • verblijfsrecreatieve parken, hotels en (mini)campings met regionale routes en attracties 5.6

Toeristisch-recreatieve partijen

De belangrijkste samenwerkingspartners in het speelveld toerisme en recreatie in Westvoorne zijn de onderstaande organisaties. Gemeente: ISVP: Ondernemers: VVV Zuid Hollandse Eilanden Recreatieschap

Natuurmonumenten / Zuid Hollands Lanschap:

5.7

centrale regisseur, coördinator en aanjager van toerisme en recreatie in Westvoorne Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Voorne-Putten allerlei soorten ondernemers in de gemeente, strandpaviljoenhouders en hoteliers zijn gangmakers. Verantwoordelijk voor gastheerschap en toeristische marketing&promotie op onder andere Vpr. Beheert de strandjes en het intensief gebruikte deel van het Oostvoornse Meer, het Badstrand Rockanje met achterliggend duinterrein en is actief in de ontwikkeling van routestructuren. beheren het Voornse Duin.

Samenhang en effecten van doelen en strategieën voor Westvoorne

Er zijn verschillende manieren om de realisatie van de doelen voor ‘Westvoorne natuurlijkactief!’ dichterbij te brengen. Om de samenhang tussen doelen, strategie, projecten en betrokkenen zo helder mogelijk weer te geven is de tabel op de volgende bladzijde opgesteld. Op sommige onderdelen heeft de gemeente een trekkersrol of een voorwaardenscheppende rol. Bij andere onderdelen is het particulier initiatief of de regionale VVV aan zet. Een trekkersrol houdt in dat het initiatief voor het voorbereiden en realiseren van de betreffende voorziening of activiteit bij genoemde partij ligt. Dit hoeft niet bij voorbaat te betekenen dat de trekker ook voor de financiële middelen dient te zorgen. De verschillende onderdelen hebben ieder een effect op de markt (kolom 3) en op het trekken van bestaande of aanvullende doelgroepen. De voorkeursprojecten (kolom 3) zijn met vet aangegeven. Deze worden nader uitgewerkt in het actieplan (hoofdstuk 6).


Tabel 5.1: Doel

Doelen ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’, strategie om doelen te bereiken, projecten en trekkers Strategie

Verbreden toeristisch recreatief profiel

Bevorderen van diversiteit in verblijfsrecreatie

Projecten (inclusief voorkeursprojecten)

Trekker

Effect op markt

Nieuwe verblijfsvormen, bijvoorbeeld klein-

Ondernemers / nieuwe

Meer bezoek (en bestedingen) van toeristische gasten voor kort verblijf

schalige verblijfsparken in het buitengebied.

ondernemers

Nieuw hotel gericht op zakelijke en toeristische

Ondernemers / nieuwe

Meer bezoek (en bestedingen) van toeristische en zakelijke gasten voor kort

gasten

ondernemers

verblijf

Aandacht voor herontwikkeling verouderde ver-

Ondernemers

blijfsvormen

Behoud en ver-

Aandacht voor beleving van bestaande doelgroepen, mogelijke intreding van nieuwe verblijfsrecreanten die komen voor langer verblijf.

sterking oorspronkelijk karakter (imago en uitstraling)

Impuls aan de economie

Ontwikkelen openlucht speel- en doemogeBevorderen van ontwikkeling ‘minder weer’ voorzieningen Plattelandstoerisme bevorderen en meer ontsluiten

Ondernemers / gemeente

Toename aantrekkingskracht recreatief product op dagen verblijfsrecreanten,

Strandpaviljoens / gemeen-

Toename aantrekkingskracht recreatief product op dagen verblijfsrecreanten.

met name gezinnen.

lijkheden in de natuur Ontwikkelen beachvolley courts op het strand

te Betere aansluiting plattelandsbedrijven bij be-

Plattelandsondernemers /

Toename bewustzijn van mogelijkheden voor activiteiten in Waestvoorne, voor

staande promotiestructuren

Regio VVV

nieuwe en bestaande doelgroepen.

Prijsvraag ‘meest aantrekkelijke en innova-

Regio VVV / gemeente

Verbreding van dagrecreatief product (uitgaande van nieuw type producten), dat

Ondernemers

Versterking van dagrecreatief product, voor zowel eigen inwoners, zakelijke als

vooral senioren en gezinnen in en rond het hoogseizoen zal trekken

tieve nieuwe plattelands-toeristisch product’ Nieuw en bijzondere horeca in Westvoorne

toeristische gasten.

Versterken horeca-aanbod Focus op kwaliteit

Aanjagen samenwerkings-

Oplossingen vinden om de betrokkenheid van

Ondernemers / gemeente

ondernemers bij TOP Voorne te stimuleren Ontwikkelen toeristische promotie, waaronder toeristisch beeldmerk (West)voorne

Gemeente/

Promoot de herkenbaarheid van het toeristische gebied Westvoorne, vergroot

ondernemers

het bewustzijn van de unieke ligging tussen industrie en natuur, promoot trots

Verbreden parkeeroplossingen voor piek-

Gemeente

Verbeteren bereikbaarheid en ontsluiting voor het verkeer in het hoogseizoen

Nieuwe routes (fietsen / wandelen) ontwikkelen

Recreatieschap / Gemeen-

Het groene achterland meer verbinden met het brandpunt va toeristisch-

voor ontsluiting krekenroute

te

recreatief bezoek: zee, strand en duinen.

product op Vpr te vermarkten en promoten.

onder bewoners

verbanden en marketing op Vpr

Vergroot de effectiviteit om de samenhang en promotie van het toeristische

momenten in het seizoen (transferia) Bevorderen van

Verbeteren toeristisch-

samenhang in het

recreatieve zonering

aanbod Ketenstructuur versterken

Quality Coast certificering behalen

Gemeente en ondernemers Vergroot onderscheidend vermogen van badplaatsen Rockanje / Oostvoorne

Informatie, arrangementen, ambassadeurschap

Ondernemers (ook in regio) Bestaande doelgroepen langer vasthouden en meer laten besteden, herhaen Regio VVV

lingsbezoek stimuleren. Daarnaast toename mogelijkheden voor verblijfstoerist. Voor deze doelgroep is het toeristisch totaalproduct van de regio essentieel.


6

Actieplan

6.1 Inleiding actieplan Voor de omschrijving van de voorkeursprojecten is gekozen voor een vast stramien. Gebaseerd op de SMART-methode3. Dit maakt per project, aandachtspunt of actiepunt voor alle betrokkenen duidelijk: • Wat het onderwerp is? • Wat de doelstellingen zijn? • Welke acties en activiteiten ondernomen worden? • Wie de deelnemers zijn en wie de trekker van het project is? • Wat de rol van de gemeente is? • Wat de (globale) kosten zijn en hoe het project wordt gefinancierd? • Wanneer het wordt uitgevoerd? • Welke prioriteit het heeft? De projecten worden in volgorde van prioriteit gepresenteerd. 6.2

Voorkeursprojecten

Project 1.

QualityCoast certificaat behalen

Bij de visie in paragraaf 5.2 zijn de uitgangspunten van QualityCoast beschreven. Het behalen van het Quality Coast draagt bij aan de doelstelling om verantwoord en duurzaam natuurlijk toerisme te bevorderen in de gemeente. Projectomschrijving Doelstelling Actiepunten en Projectonderdelen

Participanten Rol gemeente Kosten en Financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

3

Behalen quality coast certificaat Vergroot onderscheidend vermogen van badplaatsen Rockanje / Oostvoorne • Kosten-baten analyse: evaluatie om te bepalen of het certificaat daadwerkelijk bijdraagt aan de duurzame uitstraling van Westvoorne. Benadering Schouwen-Duivenland (of andere gecertificeerde gemeente) om te evalueren. • Na ‘go’: voldoen aan criteria Quality Coast • Gebruik van het beeldmerk in de communicatie van de gemeente Gemeente Westvoorne (trekker) Beslissing, aanvraag en gebruik voordelen Quality Coast label Lidmaatschap € 2.000 per jaar, kosten voor behalen van het lidmaatschap onbekend 2010-2013 Midden (middellange termijn)

Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden.


Actieplan

Project 2.

Nieuwe vormen van verblijfsrecreatie

In hoofdstuk 4 is geconstateerd dat er marktruimte is in Westvoorne voor nieuwe, bijzondere en bijvoorkeur kleinschalige verblijfsrecreatie. Belangrijke criteria waar dit nieuwe verblijfsrecreatieve vormen aan moet voldoen zijn: • Gericht op korte termijn verblijf; • diversiteit en verrijking van het toeristisch-recreatieve verblijfsproduct; • kwaliteit is van groot belang (boven kwantiteit); • kleinschaligheid met voldoende economisch perspectief (daarmee wordt bedoeld geen massale vakantieparken met allerlei voorzieningen bij het park zelf); • duurzaamheid; dus passend bij de ‘natuurlijk-actief’ visie voor toerisme in de gemeente; • voldoende aandacht voor ontwikkelingsruimte voor de bestaande bedrijven; Een aandachtspunt voor de gemeente is het aanpassen van regelgeving zodat grotere (en luxere) kavels voor tijdelijk verblijf mogelijk worden. Voorbeelden en initiatieven voor nieuwe verblijfscrecreatie zijn er genoeg: • nieuwe minicampings (in de duinen of in de open polder) • nieuwe kleinschalige vakantiehuisprojecten • strandhuisjes • een drijvend hotel (botel) of drijvende bungalows voor het Oostvoornse meer (met name bedoeld voor watersporters). • een hotel (deels) gericht op paardenbezitters, dus gecombineerd met een manege of stallen voor paardenverblijf. Projectomschrijving Doelstelling

Actiepunten en projectonderdelen

Nieuwe verblijfsrecreatie Bestaand aanbod uitbreiden met nieuwe toeristisch-recreatieve verblijfsvoorzieningen, of bestaande producten vernieuwen c.q. optimaliseren. Het verbreden van het aanbod verblijfsaccommodatie, binnen de daarvoor gestelde criteria in het nieuwe toeristischrecreatieve beleid

Participanten

• Nieuwe en bestaande ondernemers • Recreatieschap (mogelijke beheer- en toezichttaak)

Rol gemeente

Het faciliteren en selecteren van lopende aanvragen voor verblijfsrecreatie en het entameren van nieuwe plannen PM: eigen investering ondernemer(s) 2010-2013 Hoog (korte en middellange termijn)

Kosten en financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

Projectvoorbeeld Het bouwen van strandhuisjes betekent bouwen in het kwetsbare en veelbezochte duingebied. Bij een eventuele ontwikkeling zal rekening gehouden moeten worden met aantasting van natuurwaarden en de gevolgen voor uitstraling van het strand. Er zal daarom een zorgvuldige afweging tussen de natuurwaarden en de meerwaarde van de ontwikkeling worden gemaakt Tijdens de werkateliers in het proces van totstandkoming van deze nota is gebleken dat de meeste ondernemers en betrokken organisaties positief staan tegenover het toelaten van strandhuisjes. Belangrijk (aansluitend op de bovenstaande criteria) is wel dat uitgegaan wordt van een bijzonder cocept en een relatief beperkt aantal. Verder is het van belang dat de strandhuisjes gebouwd worden van duurzame materialen. Het exploitatiemodel gaat uit van één eigenaar waarvan de huisjes voor kortere of langere tijd gehuurd kunnen worden. Om de ontwikkeling bedrijfseconomisch haalbaar te maken is naar verwachting een hoeveelheid van 50-60 huisjes noodzakelijk4.

4

Onlangs is in Den Helder een dergelijk opgezet plan goedgekeurd, exploitant daar wordt Landal Green Parks


Actieplan

De strandhuisjes zijn geschikt voor verblijf van ongeveer vier personen, hebben in ieder geval één seperate slaapkamer, een keuken en een eenvoudige douchegelegenheid / badkamer. Mood board 1: duinhuisjes in Nederland en Denemarken

Project 3. Ontwikkelen speel- en doemogelijkheden in de natuur Minderweer voorzieningen in de openlucht passen bij het profiel van Westvoorne en sluiten goed aan bij de wensen en behoeften van de belangrijke stranddoelgroepen. Een in de natuur geïntegreerd, seizoensgebonden ‘speelbos en speelweides’ is een uitstekende manier om nader uitwerking te geven aan dit marktsignaal. De optimale locatie voor dit centrum is het druk bezochte deel van de duinen tussen de eerste en tweede afslag. Om een echte verrijking te zijn voor het toeristische aanbod op Vpr niveau kan gekozen worden op een speel- en doemogelijkheden met een wat hoger ambitieniveau op te zetten.

Projectomschrijving Doelstelling Actiepunten en projectonderdelen

Ontwikkelen speel- en doecentrum in de duinen Minder weer voorziening om bezoek (verblijfsduur) van toeristische gasten voor kort verblijf te stimuleren • opstellen van een project- / businessplan voor het speel- en doecentrum • aanleggen en exploiteren van het speel- en doecentrum

Participanten

• (Nieuwe of bestaande) ondernemers • Recreatieschap • Gemeente

Rol gemeente

Faciliteren van het plan: ondernemers uitnodigen om een projectplan te schrijven, vergunningen organiseren, selecteren van de ondernemer. Voor uitwerking en mogelijke deelfinanciering van het plan kan mogelijk samenwerking worden gezocht met het Recreatieschap. PM eigen investering ondernemer(s) 2010-2012 Hoog (korte termijn)

Kosten en financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

Projectvoorbeeld Idealiter is het speel en doebos ingedeeld voor twee doelgroepen: de wat jongere kinderen (4 tot en met 8 jaar) en kinderen/pubers van 9 tot 16 jaar. Het bos voor de jongere doelgroep heeft meer het karakter van een natuurlijke speeltuin, compleet met een waterspeelplaats, schommels, wippen etc. Voor de oudere doelgroep kan meer het karakter van een survivalcentrum


Actieplan

(onder het mom van ‘avontuur’ aangehouden worden: met klimtoren, hangbrug met touwladders tussen de bomen, tokkelbaan, hindernisbaan etc.). Een klein entreebedrag voor het speel- en doecentrum is acceptabel

Mood board 2: Speel- en doecentrum (tokkelbaan, touwladders, waterspeelplaats, speeltuin)

Bron: onder andere Klimpark Fun Forest Amsterdam en Tegelen

Project 4. Prijsvraag ‘meest aantrekkelijke en innovatieve nieuwe plattelands-toeristisch product’ Onder de vlag van ‘Natuurlijk Voorne-Putten’ is al een divers aanbod en netwerk van agrotoeristische bedrijven op Vpr opgebouwd Deze prijsvraag wordt in het leven worden geroepen om: • deze belangrijke vorm van kleinschalig toerisme nader onder de aandacht te brengen (bestaande bedrijven);


Actieplan

• om meer agrarische bedrijven te stimuleren om met innovatieve ideeën voor toeristische (deel)producten te komen (ontwikkeling nieuwe producten). Het natuurlijke niveau om dit project op te pakken is om Vpr niveau, vandaar dat ISVP een belangrijke partner is. Projectomschrijving Doelstelling

Nieuw plattelands-toeristisch product op Vpr

• Bevorderen van de diversiteit in en innovatieve vormen van het agro-toeristische ondernemer in de open polder

• Verbreding landbouw (diversificatie inkomsten, onder andere uit recreatie en toerisme)

• Kwaliteitsverbetering, productontwikkeling en het aanbren-

Actiepunten en projectonderdelen

Participanten

Rol gemeente Kosten en financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

gen van meer samenhang in bestaande producten Prijsvraag uitschrijven om de meest aantrekkelijke en innovatieve nieuwe plattelands-toeristische bedrijf te vinden (bestaand of nieuw) • (Nieuwe of bestaande) ondernemers; • Natuurlijk Voorne-Putten; • ISVP: Gemeenten op Voorne Putten • VVV Zuid Holandse Eilanden Als ambassadeur van dit idee het project onder de aandacht brengen op Vpr. Bijdragen aan de praktische uitwerking. PM eigen investering ondernemer(s) 2010-2012 Hoog (korte termijn)

Project 5. Nieuw en bijzondere horeca in Westvoorne Nieuwe, bijzondere horeca is een dienst die extra kleur zou geven aan het verblijf van recreanten en toeristen in Westvoorne. Met name de strandpaviljoenhouders in Westvoorne zetten momenteel de toon voor wat het bestaande aanbod betreft. Het gaat bij dit project dan ook met name om meer bijzonder horeca aanbod naar de twee grotere kernen aan te trekken. Voorbeelden zijn een café met een terras, een nieuw eetcafé en – de meest onderscheidende - een fine dining restaurant. Projectomschrijving Doelstelling

Actiepunten en Projectonderdelen

Participanten Rol gemeente Kosten en Financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

Strategie nieuw en bijzondere horeca Versterking van dagrecreatief product, met name in de twee grotere kernen, voor zowel eigen inwoners, zakelijke als toeristische gasten. Ontwikkelen van een strategie om meer bijzondere horeca naar Westvoorne te halen, bijvoorbeeld door een beeldbepalend pand in de gemeente geschikt voor horeca aan te wenden of bekende chefs actief te benaderen. • (Nieuwe of bestaande) ondernemers; • Gemeente Westvoorne (trekker) Ontwikkelen van een visie en een strategie voor nieuwe, bijzondere horeca. PM 2010-2013 Midden (middellange termijn)

Project 6. Toeristisch beeldmerk Westvoorne ontwikkelen Nog te veel potentiële bezoekers van Westvoorne rijden,via de N57, de gemeente en Vpr voorbij. De aandacht van dit soort bezoekers trekken is een belangrijk doel van een beeldmerk. Bovendien kan het beeldmerk breder in de gemeente worden ingezet om de eigen identiteit op te bouwen en te benadrukken.


Actieplan

Uitgaan van de naam ‘Westvoorne’ voor het beeldmerk is het meest logische, het is immers de naam van de gemeente en denkt het hele gemeentelijke gebied. Het is mogelijk te overwegen om als ‘sterk merk’ de naam Rockanje, Voornes Duin of een combinatie van namen te gebruiken. Het is aan de uitvoerende marketeers om hier met de beste naamgeving te komen. Projectomschrijving Doelstelling

Ontwikkeling toeristisch beeldmerk Westvoorne Promoot de herkenbaarheid van het toeristische gebied Westvoorne, vergroot het bewustzijn van de unieke ligging tussen industrie en natuur, promoot trots onder bewoners

Actiepunten en Projectonderdelen

• Ontwikkelen van het beeldmerk (het creatieve proces) • Het plaatsen van een aantal borden op strategische plaatsen en knooppunten in de infrastructuur

• Bevorderen van het gebruik van het beeldmerk onder lokale Participanten

Rol gemeente

Kosten en Financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

(toeristische) ondernemers Gemeente Westvoorne (trekker) • VVV Zuid Hollandse Eilanden • (Nieuwe of bestaande) ondernemers Ontwikkelen van het beeldmerk en plaatsen van de borden. VVV Zuid Hollandse Eilanden kan bijdragen bij de verdere verspreiding van het beeldmerk € 15.000 – € 20.000 voor ontwikkeling, een bord kost ongeveer € 2.000 – € 10.000 om te maken. 2010-2011 Hoog (korte termijn) •

Project 7. Verbreden parkeeroplossingen voor piekmomenten in het seizoen In Westvoorne wordt veel gesproken over het verbeteren van de alternatieven die er zijn om in het hoogseizoen te parkeren. Voor de middellange termijn moeten naar verwachting nieuwe oplossingen gevonden worden. In lijn met het gekozen beleid ‘Westvoorne natuurlijk-actief!’ zijn deze parkeeroplossing duurzaam en natuurvriendelijk. Projectomschrijving Doelstelling Actiepunten en Projectonderdelen

Participanten

Rol gemeente Kosten en Financiering Tijdplanning Prioriteitstelling

Strategie duurzame parkeeroplossingen Op termijn verbeteren van de bereikbaarheid en de ontsluiting voor het verkeer in het hoogseizoen • Identificeren mogelijke locaties (bij voorkeur weilanden in de buurt van strand en zee) die in het hoogseizoen kunnen worden gebruikt als tijdelijke parkeerplek • Onderzoeken van mogelijkheden van uitbreiding huidige parkeerlocaties • Afwegen van alternatieven en kiezen voor een duurzame oplossingen met goede kosten-baten verhouding. • Gemeente Westvoorne (trekker) Eventueel in samenwerking met: • Recreatieschap • ZHL en Natuurmonumenten De gemeente zet als trekker dit project in gang en voert het uit, eventueel in combinatie met partners PM: afhankelijk van gekozen oplossing 2010-2013 Midden (middellange termijn)


Bijlage 1

Ontwikkelingsrichting aanbod

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 1: Ontwikkelingsrichting aanbod

1. Atttracties en cultureel erfgoed

Ontwikkelingsrichting

Westvoorne heeft momenteel geen bovenregionale attractie van formaat. Met name een slechtweervoorziening gericht op kinderen wordt gemist. Als het geen strandweer is zijn alternatieven, overdekte vrijetijdsvoorzieningen, beperkt aanwezig in de gemeente. In de dorpskom van Oostvoorne is de ruïne van de 12de of 13de eeuwse burcht van de heren van Oostvoorne te vinden. Oostvoorne beschikt verder over een oudheidkamer en een interessante collectie oldtimers, te vinden bij het Oldtimersmuseum de Rijke. Bij Openluchtmuseum de Duinhuisjes in Rockanje zijn authentieke duinhuisjes ingericht in de stijl van 100 jaar geleden. Op de zuidoever van het Brielse Meer staat de eerste stenen vuurtoren van Nederland, gebouwd in 1630. 2. Horeca 1: restaurants en café’s


Westvoorne beschikt over een aantal restaurants en café’s, die voor de overgrote meerderheid gesitueerd zijn in de kernen Rockanje en Oostvoorne. Het onderscheidend vermogen van deze voorzieningen is echter beperkt en er zijn weinig nieuwe ontwikkeling geweest in dit deel van het aanbod. Het totale aanbod is in de afgelopen 10 jaar zelfs afgenomen. De café’s zijn niet dusdanig aantrekkelijk en onderscheidend dat ze externe bezoekers vaak verleiden voor een bezoek en er zijn niet veel restaurants binnen de gemeente die kunnen doorgaan als ‘culinaire belevening’. Een voorbeeld van een goede ontwikkeling op horecagebied is Duinpaviljoen ‘De Meidoorn’, een goed restaurant, dat met een mooie ligging nabij de Tenellaplas en bezoekerscentrum een logische keuze vormt voor wandelaars in het gebied.

3. Horeca 2: Strandpaviljoens


Het aantal strandpaviljoens dat jaarrond geëxploiteerd wordt in Westvoorne is de laatste paar jaar gestegen. Op het Badstrand staan nu vijf strandpaviljoens: twee bij de eerste, twee bij de tweede slag en één er tussenin. Bovendien is er een plan om in de 'oksel' van de Haringvlietdam een zesde paviljoen te ontwikkelen en een plan voor een zevende paviljoen op de Brielse Gatdam. De strandpaviljoens staan er semi-permanent; dit wil zeggen dat de bouwsels verplaatsbaar zijn. De meeste strandpaviljoens worden jaarrond geëxploiteerd. Het beleid van de gemeente Westvoorne is erop gericht een jaarrond exploitatie mogelijk te maken. De jaarrond status geeft de ondernemers van de strandpaviljoens de kans hun werkzaamheden ook meer te richten op het organiseren van evenementen en activiteiten als zakelijke bijeenkomsten of huwelijksfeesten. Strandpaviljoens moeten zich bij de organisatie van evenementen houden aan de ‘twaalf dagen regel’: twaalf dagen / nachten per jaar wordt een geluidsniveau toegelaten, dat boven de vastgestelde norm ligt.

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 1: Ontwikkelingsrichting aanbod (Vervolg 1)

4. Verblijfsrecreatie 1: Hotels en pensions


Het aanbod hotels en pensions in Westvoorne is vrij divers samengesteld uit een aantal toonaangevende, grotere hotels en een aantal kleinschalige pensions. Hotels als ‘t Wapen van Marion (3-sterren, 101 kamers), Badhotel Rockanje (3-sterren, 67 kamers) zijn aantrekkelijke hotels met veel voorzieningen. De hotels beschikken over professioneel management, wat bijvoorbeeld blijkt uit de marketinginspanningen of de verbondenheid met de omgeving. Zo kunnen bij ’t Wapen van Marion elektrische scooters, sloepen, fietsen en / of fietskarren gehuurd worden om de omgeving te verkennen. Conferentiehotel Olaertsduyn (3-sterren, 55 kamers) zal binnenkort een functieverandering ondergaan en niet meer als hotel actief zijn.

5. Verblijfsrecreatie 2: Vakantiehuisjes en campings


Net als het hotel- en pensionaanbod is het aanbod in vakantiehuisjes- en bungalows, stacaravans en campings in Westvoorne gedifferentieerd en gevarieerd. Veruit het grootste vakantiepark is de Kruininger Gors, gelegen aan het Brielse meer aan de Noordkant van de gemeente. Hier zijn 1.750 vakantiehuisjes en 80 toeristische campingplaatsen te vinden. Kruininger Gors heeft een totale omvang van zo’n 110 ha. Kruininger Gors is één van de vier parken in de gemeente die in eigendom en exploitatie is van de Molencaten Groep, dat hiermee een toonaangevende positie in dit deel van de toeristische markt heeft. Naast de Kruininger Gors heeft Molencaten ook Van Itterson, Waterbos en het Rondweidebos. Het totale oppervlakte van de vier Molencaten Parken in Westvoorne is 150 -160 ha. De overige accommodaties in Westvoorne zijn kleinere natuurcampings of campings bij de boer. Molencaten neemt een afwachtende houding aan voor haar parken voor wat betreft nieuwe investeringen en uitbreidingen. Het bedrijf geeft aan voor nieuwe investeringen eerder te kijken naar andere delen van Nederland. De ontwikkelingsrichting voor dit soort accommodaties is daarom neutraal.

6. Recreatieve routes


Het aantal wandelen fietsroutes is de laatste jaren in Westvoorne flink uitgebreid. Als er één toeristisch product is, dat in Westvoorne optimaal is ontwikkeld en tot al haar mogelijkheden in wasdom is gekomen, dan zijn het wel de routestructuren (zie ook de themakaarten). In de gemeente is een groot aantal wandelroutes, rolstoelroutes en fietsroutes ontwikkeld. ZHL heeft veel routes op een creatieve wijze gethematiseerd. Zo kan de ‘vogelboulevardroute’ of ‘vlinderroute’ per fiets worden afgelegd en kan per rolstoel de ‘bosmuisroute’ of ‘libellenroute’ worden gereden. Een watergebonden krekenroute is nog in ontwikkeling. Commerciële bedrijven (zoals GPS tracks.nl) bieden ook routes per GPS aan door de gemeente. Opvallend is dat ZHL dit soort manieren om de natuur te beleven nog niet heeft opgenomen in haar omvangrijke pakket.

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 1: Ontwikkelingsrichting aanbod (Vervolg 2)

7. Evenementen en diensten


Net als andere gemeenten op Vpr heeft Westvoorne een levendige evenementenkalender. De evenementen hebben een divers karakter en verschillende thematiek: • Sportief (wielerronde): de ronde van Oostvoorne • Muzikaal: Rockanje Live • Gezellig en muzikaal: Tinte Feesten en Caribbean Night In het gebouw van de Vuurtoren aan het Oostvoornse Meer zijn een duikschool en een surfschool gevestigd. In de zomer verzorgt de surfschool kampen, waar kinderen kunnen leren surfen. Steeds meer activiteitenorganisatoren zijn actief in Westvoorne. Deze bedrijven bieden actieve fun activiteiten op het strand aan zoals blokarten en zeekanoën. Ook zijn er bijzondere manieren om het land achter de duinen te verkennen, bijvoorbeeld via de solex (solexhuren.nl). Ook het genoemde GPS tracks is een verrijking van de mogelijkheden. Activiteitenorganisatoren werken vaak samen met lokale hotels of strandpaviljoens.

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 2

Recreatiekaarten

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 2: Recreatiekaarten

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 2: Recreatiekaarten (Vervolg 1)

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 3

Overzicht kust benchmarks

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 3: Overzicht kust benchmarks

1. Bloemendaal aan Zee Beschrijving Net als Westvoorne is in de gemeente Bloemendaal veel natuur te vinden en zijn er diverse fietsen wandelroutes om het lokale natuurschoon te ontdekken. Bloemendaal aan Zee is gelegen aan het Nationaal Natuurpark De Kennemerduinen, een ongerepte duinenvallei met historische landgoederen. In het gebied is veel zeldzame flora en fauna aanwezig. Zoals tegenwoordig van Hoek van Holland tot Castricum, biedt het Bloemendaalse strand ook strandhuisjes (er staan er tien). Het strand van Bloemendaal is in zones verdeeld naar centrale strand (nabij parkeerplaats, bij de strandpaviljoens), activiteitenstrand, familiestrand, naaktstrand en hondenstrand. Figuur 3.1 Strandpaviljoen ‘ De Republiek’ en strand Bloemendaal

Doelgroepen en onderscheidend vermogen Wat Bloemendaal onderscheidt van andere kustplaatsen is de aantrekkingskracht van haar strandpaviljoens. Al sinds de jaren negentig komen veelal jonge en trendy strandgangers naar Noordwijk om een dance-event te bezoeken, aan het strand te recreëren of om gewoon bij een strandpaviljoen te ‘ loungen’. Door de clustervorming en het innovatieve vermogen van de lokale ondernemers slaagt Bloemendaal aan Zee er in om haar bijzondere positionering, als eerste keuze voor trendy strandgangers, in stand te houden. 2. Domburg Beschrijving Domburg (1.500 inwoners) is de oudste badplaats van Zeeland. Al decennia lang is Domburg in trek bij kunstenaars, politici en Koninklijke gasten. Van oudsher dus een badplaats voor de elite en bijzondere doelgroepen. In 1870 kreeg Zeeland de spoorlijn Roosendaal-Vlissingen en een aansluitende stoomvaartdienst naar Engeland. Hierna arriveerden in Domburg steeds meer badgasten uit Nederland, België, Engeland en Duitsland. Dr. Metzer hield als arts en masseur in de zomer praktijk in Domburg en ontving tussen 1886 en 1895 vele beroemde gasten, die kwamen voor de behandelingen van Dr. Metzer en het schone Domburgse badwater. Uit de hoogtijdagen van Domburg zijn het kasteel Westhove en een aantal statige landhuizen met prachtige tuinen behouden. Het centrum van Domburg straalt gezelligheid uit, met veel terrassen en winkels. De buitenplaatsen Hoogduin, Westhove en Berkenbos vormen samen een natuurgebied van 210 ha. Net als in veel badplaatsen zijn ook in Domburg strandhuisjes te vinden. Via de Westerschelde tunnel is er een uniek natuurgebied op rijafstand van Domburg, het Verdronken Land van Seaftinghe. Dit gebied is het enige open getijde gebied van West-Europa en bestaat uit slikken en schorren.

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 3: Overzicht kust benchmarks (Vervolg 1)

Figuur 3.2

Duinen bij Domburg en paviljoen Domburg

Doelgroepen en onderscheiden vermogen De naam Domburg levert associaties op met nostalgie, historie en natuur. Tegenwoordig staat Domburg vooral bekend om haar brede zandstranden en de aantrekkelijkheid van een familiebadplaats. Het brede aanbod hotels, bungalowparken en campings is met name afgestemd op deze doelgroep. Ook evenementen in Domburg zijn gericht op families. Voorbeelden hiervan zijn folkloristisch ringrijden te paard, strandfeesten, kindervoorstellingen, concerten en fietsen wandeltochten.

3. Falmouth (Engeland) Beschrijving Falmouth ligt in Zuid-Engeland, in het graafschap Cornwall. Naast vier prachtige stranden en een levendige marina en jachthaven beschikt Falmouth over een historisch kasteel (Pendennis Castle) met uitzicht over zee. Mooie wandelingen zijn te maken langs de rotsachtige kust. Falmouth heeft 22.000 inwoners, waaronder een studentenpopulatie. Figuur 3.3

Baai en haven van Falmouth, Cornwall

Doelgroepen en onderscheidend vermogen Falmouth is beroemd geworden om haar diepe haven, de diepste natuurlijke haven van WestEuropa. In de haven zijn ook scheepsbouwactiviteiten te vinden, al is deze industrie minder toonaangevend dan deze vroeger was. Rond de haven speelt een groot deel van de levendigheid van Falmouth zich af; het is een komen en gaan van allerlei schepen en in de zomer worden veel zeilregatta’s gehouden. Belangrijke doelgroepen in Falmouth zijn zeilers en gezinnen (die vooral komen voor de stranden). 4. Biarritz (Frankrijk)

13/99094383/TT, revisie C6

Bijlage 3: Overzicht kust benchmarks (Vervolg 2)

Beschrijving Biarritz heeft 30.000 inwoners (afgerond) en is één van de meest bekende Franse badplaatsen. De badplaats werd ontdekt door dichter Victor Hugo. Keizerin Eugénie, vrouw van Napoleon III, liet hier haar zomerpaleis bouwen. Biarritz was één van de eerste plaatsen waar in Europa gesurfd (zonder zeil) werd. Figuur 3.4

Zeemuseum (in art deco stijl) en zicht op Vuurtoren, beiden Biarritz

Doelgroepen en onderscheidend vermogen Eén van de redenen waardoor Biarritz haar onderscheidend vermogen, naast de schoonheid van de natuur en de stranden, heeft opgebouwd is door het historische verleden. De badplaats straalt een voornaamheid uit die ooit is ontstaan uit dit roemruchte verleden, die terug is te zien in haar musea, luxe hotels en congrescentra, het paleis en zelfs de bijzondere strandtentjes op de Grand Plage. De stad trekt een breed aantal doelgroepen die variëren van zakelijke congressisten tot families die hun zomervakanties doorbrengen in Biarritz.

13/99094383/TT, revisie C6

Westvoorne natuurlijk-actief!

Recommend Documents