Werkmodel voor vroegdetectie en preventie bij KOPP

Werkmodel voor vroegdetectie en preventie bij KOPP KOPP-event: KOPP-el in zorg Donderdag 5 december 2013 Berchem

Ben Kwanten KOPP-Vlaanderen

Uitgangspunt en realiteit …  Als ouder psychische/psychiatrische problemen heeft:  impact op de ouder / ouderlijk functioneren  impact op het kind / risico’s  impact op de partner / directe omgeving  Doel hulpverlening/samenleving:  KOPP/KOAP tijdig opmerken (vroegdetectie)  nodige aandacht/ondersteuning bieden (preventie)

Dé moeilijkheid…  Hoe merk je deze kinderen op?  komen er zelf niet mee naar buiten (geïsoleerd, schaamte, angst voor veroordeling, zwijgplicht, …)  hulpverlening ziet ze niet (altijd)  samenleving ziet ze niet (altijd) – taboe psychisch ziek-zijn

 Rechtstreekse toegang tot kind lukt (vaak) niet

Het ligt voor de hand dat … Ouder = meest directe weg naar het kind Voorwaarde: de ouder moet dan wel aangesproken worden!  Vroegdetectie en preventie bij KOPP start in de GGZ-hulpverlening voor volwassenen

Het ligt niet voor de hand dat … … de hulpverlener uit de volwassenzorg de patiënt aanspreekt op de ouderrol. Aarzeling - onzekerheid – handelingsverlegen – vermijding … Hoe doe je dat: met de patiënt praten over de kinderen?

Nood aan een werkmodel! Boek: “Kop(p)loper in zorg” (2010) Ontwikkeling werkinstrument voor hulpverleners om patiënt/cliënt aan te spreken op de ouderrol Focus op vroegdetectie en preventie Ouder = toegangspoort tot eventuele noden van het kind

Project  Samenwerking KOPP-Vlaanderen en het Familieplatform Geestelijke Gezondheid  Steun Vlaamse overheid  Implementatie werkmodel in zoveel mogelijk Vlaamse GGZ-voorzieningen voor volwassenen  2 jaar: 2012 – 2013  KOPP-team (4 medewerkers)

Concept van het werkmodel 1. Standaardprocedure bij intake (ambul/resident):

 gezinssamenstelling bevragen  KOPP-thema ter sprake brengen: aandacht voor positie en beleving van kind  aanbieden van KOPP-preventiegesprek = gesprek over de kinderen 2. Eénmalig KOPP-preventiegesprek in vroege fase van behandeling/opname

Inhoud KOPP-preventiegesprek  Basis: het begrip “veerkracht”  Uitgangspunt:

“hoe groter de veerkracht van het kind, hoe kleiner het risico voor het kind”  Hoe kan de ouder/de omgeving de veerkracht van het kind vergroten (cfr beschermende factoren)?  Indien nodig: ondersteuning/begeleiding voor het kind installeren

Inhoud KOPP-preventiegesprek  Vier beschermende factoren : 1. kind krijgt informatie over de psychische problemen van de ouder (cfr leeftijd/niveau) 2. kind krijgt ruimte om eigen gevoelens te uiten 3. kind-gerichte activiteiten mogen doen / voldoende ontspanning / “eigen leven” kunnen leiden 4. steun van volwassen vertrouwenspersoon

 Met de ouder inschatten of extra ondersteuning voor het kind nodig is  Flyer meegeven

Flyer “Hoe versterk je de veerkracht van je kind?”

KOPP-Vlaanderen

Basishouding bij KOPP-preventiegesprek NIET      

problematiserend stigmatiserend veroordelend controlerend vooringenomen onderzoekend

WEL        

erkennend informerend geïnteresseerd betrokken mild respectvol zorgzaam transparant

Aandachtspunten KOPP-preventiegesprek (1)  Insteek:  vroegdetectie: tijdig het kind onder de aandacht brengen  preventie: voorkomen dat het kind problemen ontwikkelt  psycho-educatie : informatie, bewustmaking, …  Dus ≠ curatie / behandeling

Aandachtspunten KOPP-preventiegesprek (2)  Vrijblijvend: keuze aan de ouder  Doel ≠  ‘lospeuteren’ van problemen  beoordelen van opvoedingsvaardigheden  Doel =  ouderschap bespreekbaar maken/houden in behandeling  informatie aanbieden / erop vertrouwen dat ouder ermee aan de slag gaat  sterk bevestigen wat goed gaat in het gezin + zicht krijgen op de valkuilen

Rol/functie hulpverlener  Niet proberen overtuigen – niet in strijd gaan  Structureren – sturen – aflijnen - steeds terugvallen op structuur van gesprek (4 elementen ‘veerkracht’)  Spreken vanuit algemene ervaring:  “uit ervaring weten we dat …”  “ in contact met andere ouders hebben we gemerkt dat …”  “ andere ouders hebben reeds bevestigd dat …”

Instructie-dvd KOPP-preventiegesprek  Een KOPP-preventiegesprek: hoe doe je dat?  Productie instructie-dvd  Inhoud instructie-dvd:  gestructureerd verloop van het gesprek • gespreksfragmenten • PP met duiding van de interventies + aandachtspunten voor de hulpverlener

 interview Ben Kwanten over implementatie van het werkmodel in Vlaamse GGZ-voorzieningen

Instructie-dvd KOPP-preventiegesprek Trailer https://www.dropbox.com/s/8d7ylcmd0e1qefs/KOPP%20Trailer.mp4

Doelpubliek instructie-dvd Op de eerste plaats: hulpverleners GGZ Ook bruikbaar voor andere sectoren (1e en 2e lijn) En ook: ouders!

Doel van instructie-dvd  Concrete en praktische weergave van het verloop van het KOPP-preventiegesprek: correct beeld geven  Stimulans voor hulpverleners om het KOPPpreventiegesprek toe te passen in de praktijk  Drempelverlagend werken  Vorming van hulpverleners  Opleidingen

Aankoop instructie-dvd: praktisch Prijs: 20,- euro Infostand KOPP-Vlaanderen Site: www.koppvlaanderen.be (mail)

Wat nu? 2014 - …  Resultaten KOPP-Vlaanderen:     

sensibilisering – bekendmaking KOPP-thema bijdrage aan het doorbreken van het taboe ontwikkeling werkmateriaal website signaalfunctie overheid

 2014: verankering werking KOPP-Vlaanderen in het Familieplatform  Uitdaging/kansen voor het Familieplatform: KOPP-thema blijvend op de agenda van de hulpverleners en de overheid

Tot slot: een stevige dankjewel! KOPP-team: Elke, Soetkin en Liesbeth Familieplatform – Vlaamse overheid Stuurgroep – beleidsgroep KOPP-Vlaanderen CGG Waas en Dender

KOPP-Vlaanderen Ben Kwanten Administratief adres:

CGG Waas & Dender, vestiging Sint-Niklaas Antwerpse Steenweg 187 9100 Sint-Niklaas T. 078 / 35 34 35

E. [email protected] Website: www.koppvlaanderen.be