wereld waternet jaarverslag 2014

wereld waternet jaarverslag 2014

voorwoord

Een overzicht van onze projecten in 2014.

Het zevende bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van het sluiten van de cyclus en de uitbreiding van de activiteiten naar andere landen in Afrika. U bent van harte uitgenodigd om kennis te nemen van deze ontwikkelingen.

WWn in 2014

In dit jaarverslag vindt u een beschrijving van onze activiteiten en resultaten in 2014.

Organisatie

Samenstelling van het bestuur en Raad van Advies.

Strategie voor Afrika

In 2014 breidden we ons werkgebied uit naar Ghana, begonnen we met ons sanitatie programma in 15 middelgrote steden in Mozambique en tekenden we contracten met Ethiopië, Ghana en Burkina Faso.

01 voorwoord Onze ambities voor Afrika krijgen in 2014 steeds meer vorm. We gaan drie nieuwe strategische allianties aan op het vlak van kennisdeling en twee andere belangrijke allianties zijn in voorbereiding. Vanwege ontwikkelingen in de Noord- Afrikaanse regio zijn we begonnen met het rechtstreeks uitwisselen van kennis en advies aan landen in de regio van onze kernlanden Marokko, Zuid-Afrika en Egypte. Wat hebben we bereikt in 2014? De nieuwe meerjarenafspraken met de Water Operators’ Partners richten zich nu meer dan voorheen op de integrale watercyclus. En dat vertaalt zich direct naar resultaten. In landen zoals Indonesië en Suriname bereikten we dit jaar mijlpalen: door de oprichting van platformen voor integraal waterbeheer en door naast drinkwater ook aan sanitatie te

gaan werken met onze partners. We boekten in 2014 mooie resultaten op onze Afrika strategie. We sloten partnerschappen in drie nieuwe landen: Ethiopië, Ghana en Burkina Faso. Daarnaast zijn we partner geworden in een project in Ghana, waarbij we samen met de Social Venture Safi Sana werken aan business oplossingen voor sanitatie. Om aan de vraag van de Water Operators’ partnerships te kunnen voldoen gaan we ook samenwerkingsverbanden aan om onze kennis, capaciteit en middelen te complementeren. We zijn nieuwe allianties aangegaan om extra kennis, expertise en menskracht in te brengen. Met Wateropleidingen SWO tekenden we een overeenkomst om watercyclusopleidingen en (digitale) trainingsprogramma’s te ontwikkelen in

04 capaciteit en partnerships 01 voorwoord 02 Wereld Waternet in 2014 05 strategie voor Afrika 03 de watercyclus 06 regierol Wereld Waternet

uid-Afrika. En we trokken nieuwe cofinanZ cieringen aan. Zo kende het NWB fonds financiering toe voor een programma met de Abay River Basin Authority in Ethiopië en keurde de Rijksdienst voor (internationaal) Ondernemend Nederland ‘RVO’ een programma goed in Ghana. Waterprofessionals en stakeholders hebben een steeds duidelijker beeld van de expertise van Wereld Waternet, niet alleen door wat we bereiken in de landen, maar ook door onze beleidsbeïnvloedende communicatie. Zo presenteerden we onze visie en ambities op de jaarlijkse Nationale Haringpartij. En we organiseerden een kennisuitwisseling tussen de Water & Sanitation Council van de Wereldbank en de Nederlandse watersector. Het nieuwe vijfjarenplan van de Wereldbank baseert zich onder andere op de hele watercyclus en capaciteitsopbouw, twee belangrijke

07 economische ontwikkeling 08 programma’s en projecten 09 financieel resultaat

jaarverslag 2014

uitgangspunten van het werk van Wereld Waternet. Wereld Waternet kan dan ook vanuit haar expertise bijdragen aan de ontwikkeling van dit plan en is bereid om hiervoor capaciteit beschikbaar te stellen. In opdracht van de gemeente Amsterdam en DGIS is Wereld Waternet in 2014 voor het eerst betrokken bij de drinkwatervoorziening en sanitatie in Jordanië voor 80.000 vluchtelingen. Dit verloopt goed. Met het waterschap OWMCP in Nickerie bereikten we de belangrijkste doelstelling in een van de EU gefinancierde programma’s in Suriname: de oprichting van het Water Platform Nickerie. Mooi is dat UNESCO-IHE en GWOPA het Water Operators’ Partnership met OWMCP zien als een voorbeeld voor succesvolle waterpartnerschappen. In de Indonesische provincie Banten richtten we ons naast drinkwater nu ook op sanitatie. Burgemeesters en regenten committeerden zich nog nadrukkelijker voor de samen

werking met ons nadat ze de integrale watercylcus bij Wereld Waternet in de praktijk zagen. Met het tekenen van twee langdurende samenwerkingsovereenkomsten is het sanitatieprogramma van Banten uitgebreid van twee naar vier programma’s. Betaalde advisering aan midden- en hooginkomen landen werd in 2014 uitgevoerd door Waternet International. Wereld Waternet voerde de activiteiten in laag-inkomen landen uit. De activiteiten van beide organisaties verschillen echter niet zo erg en ze versterken elkaar zelfs. Zo leidde de samenwerking van Wereld Waternet in Egypte tot een betaalde opdracht van de Wereldbank om mee te werken aan de ontwikkeling van een strategisch plan voor Egypte. En met het ministerie van Local Governance and Rural Development in Ghana heeft Wereld Waternet afspraken gemaakt om tegen kostendekkend tarief te adviseren en te assisteren bij de rehabilitatie van de Mudor waste water treatment plant. We gaan daarom in 2015 de activiteiten van beide


organisaties uitvoeren vanuit één organisatie. Als het gaat om samenwerking is Waternet de belangrijkste partner van Wereld Waternet. Het werken in het buitenland heeft ook voor Waternet en haar medewerkers veel meerwaarde. Bijvoorbeeld dat Waternet-collega’s in de buitenlandprojecten samenwerken met collega’s van andere disciplines van de watercyclus. Maar ook dat men kennis die men in Nederland niet gebruikt kan inzetten in het buitenland. De Waternetacademie van Waternet besteedt hier ook aandacht aan. Het heeft ertoe geleid dat de enthousiaste schare ‘Wereld Waternetters’ binnen Waternet nog groter is geworden. Evenals in voorgaande jaren hopen we dat u zich na het lezen van dit jaarverslag nog meer betrokken zult voelen bij Wereld Waternet en haar werk. Johan de Bondt Voorzitter bestuur Wereld Waternet Dijkgraaf Waterschap AGV


jaarverslag 2014

“In 2014 was onze belangrijkste activiteit het oprichten van sanitatiegroepen in 15 steden. Deze sanitatie groepen zullen de sanitatieprogramma’s in de steden uitvoeren. In 2014 hebben we ook de baseline studies ontwikkeld voor iedere stad. We hebben 15 private water operators getraind die vervolgens met 45 mensen gaan werken op sanitatie.” Frederico Martins, Projectcoördinator PO15, Mozambique



jaarverslag 2014

02 Wereld Waternet in 2014 Wereld Waternet brengt de kennis van het watercyclusbedrijf Waternet over aan publieke waterorganisaties in de wereld. Dit doet zij in langdurige samenwerkings verbanden, die gebaseerd zijn op gelijk waardigheid en solidariteit. In dit jaarverslag leggen we uit wat we in 2014 hebben gedaan en welke resultaten hiermee zijn geboekt. Als Wereld Waternet (WWn) hebben we grote ambities. We willen die verwezenlijken door kleine maar concrete stappen voorwaarts te zetten. In dit jaar verslag nemen we u mee op deze reis. Leeswijzer Dit jaarverslag is ingedeeld op basis van thema’s. De hoofdstukken 4 tot 7 gaan in op wat we gedaan en bereikt hebben in 2014 op het gebied van de watercyclus: op het gebied van capaciteitsversterking van onze

partners; op de meerwaarde van onze focus op Afrika; en op hoe we onze regierol nemen. In hoofdstuk 7 zullen we ingaan op onze bijdrage aan de economische ontwikkeling aan de regio. En hoofdstuk 8 bevat de verantwoording van de kern van ons werk: de activiteiten en resultaten van de programma’s. Het laatste hoofdstuk geeft een overzicht van de financiële resultaten in 2014. Wereld Waternet wil bijdragen aan een duurzame integrale oplossing van water uitdagingen in de wereld. Wij zetten daarbij de kennis in van Waternet op het gebied van de watercyclus. Maar we kijken ook verder dan water, naar aanverwante problemen zoals afval. En op termijn ook naar voedselvoorziening en energie. We helpen daarbij partners in achterstands regio’s in hun ontwikkeling. Door onze lang

01 voorwoord 04 capaciteit en partnerships 02 Wereld Waternet in 2014 05 strategie voor Afrika 03 de watercyclus 06 regierol Wereld Waternet

durige ondersteuning moeten zij uiteindelijk in staat zijn op eigen kracht goede waterprestaties te leveren: schoon drinkwater en goede sanitatie tegen een kostendekkend tarief. Wereld Waternet wil zich vooral richten op de ontwikkeling van Afrika, omdat hier de wateruitdagingen het grootst zijn. We werken daarbij samen met partners in verder ontwikkelde kernlanden in Afrika. Met hen pakken we de wateruitdagingen in minder ontwikkelde landen in hun regio aan. Wereld Waternet zet haar deskundigen in op watergebied en andere organisatiegebieden zoals financiën, HRM of klantenmarketing. Deze experts werken veelal bij Waternet, maar ook experts van andere organisaties worden ingezet. Daardoor zijn we flexibeler en kunnen we gezamenlijk meer bereiken.


jaarverslag 2014

Rol van Wereld Waternet is het onderhouden van de bestuurlijke relaties, het aansturen van de programma’s en het borgen van de continuïteit en legitimiteit van de organisatie. 2014 in een notendop! Wat Wereld Waternet in 2014 vooral kenmerkt is de verdere focus op Afrika. We beginnen hier in drie nieuwe landen waarbij we vaak worden gevraagd om waterautoriteiten te versterken die model zullen staan voor vergelijkbare organisaties in dat land. De integrale benadering en dus samenwerking met andere waterstakeholders staat hierbij nadrukkelijk centraal. De twee EU-programma’s in Suriname verlopen volgens schema. Samen met het management van SWM werkten we succesvol aan de verbetering van de organisatie en in Nickerie is onder grote belangstelling van autoriteiten en media het waterplatform opgericht dat alle waterstakeholders permanent bij elkaar brengt. In Indonesische provincie Banten

zijn de sanitatieprogramma’s uitgebreid van twee naar vier en kunnen we met grotere betrokkenheid van de burgemeester en regenten aan de slag met de integrale benadering. Vanwege de politieke situatie geven we in Egypte nog steeds adviezen op afstand, via Skype meetings. Vanaf 2015 gaan we wel samenwerken om het trainingscentrum in Egypte concreet in te zetten voor de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Voor onze trainingen demonstratie programma’s in Zuid-Afrika hebben we met Wateropleidingen (SWO) een alliantie contract getekend en werd de eerst training gegeven in het nieuwe trainingsinstituut voor integraal werken voor de hele watersector. En samen met de Marokkaanse partner ONEE is alles geregeld voor de bouw van een proefinstallatie op basis van ozon en actieve kool. Ook evalueerden we hoe het slib van 2 grote rioolwaterzuiveringen kosten besparend afgevoerd kan worden.


In regioland Mozambique begonnen we met ons sanitatieprogramma als onderdeel van een integraal programma met drink waterbedrijf Vitens Evides International, ontwikkelingsorganisatie SNV en BoP Innovation Centre. Onze eerste lange termijn inzet leidt tot zichtbaar snelle resultaten. Daarnaast gingen we in 2014 van start in drie nieuwe regiolanden Ghana, Ethiopië en Burkina Faso. In de laatste twee gaan we waterautoriteiten ondersteunen die model staan voor de ontwikkeling van andere water autoriteiten in deze landen. In Ghana zullen we onze expertise inzetten om de modernisering van een afvalverwerkingsfabriek te volgen en gaan we met de Nederlandse social venture Safi Sana een aantal duur zame sanitatieprogramma’s uitvoeren.


jaarverslag 2014

“De samenwerking tussen drinkwaterbedrijf Perpamsi Banten en Wereld Waternet heeft gezorgd voor een betere prestatie van de drinkwater bedrijven in Banten. De technische kennis van proces technologen is veel groter nu, het onbetaald watergebruik is teruggebracht, onze water infrastructuur wordt beter onderhouden, onze water bronnen worden beter beheerd en de bedrijfsvoering van onze zuiveringen is verbeterd.” Pak Rushdy Mahmoud, Directeur Perpamsi Banten, Indonesië



jaarverslag 2014

03 de watercyclus De Watercyclus Wereld Waternet richt zich in al haar programma’s op het verbeteren van de gehele of integrale watercyclus. Problemen in bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening kunnen namelijk veroorzaakt worden door gebrekkig afvalwaterbeheer, omgang met oppervlaktewater of het onttrekken van grondwater. Door deze integrale benadering krijgen onze partners meer inzicht in de samenhang tussen oppervlaktewater, grond water en afvalwaterbeheer. In principe vindt lozing van afvalwater pas plaats nadat dit gezuiverd is. Wij werken in veel landen waar afvalwater echter nog in open kanalen wordt afgevoerd en er vinden ongezuiverde lozingen plaats door de industrie. Open defecatie leidt ertoe dat ontlasting direct in het oppervlaktewater terechtkomt. Deze landen zijn gebaat met verbeterde sanitatie. De integrale benadering is belangrijk omdat

partners meer inzicht krijgen in het belang van bestuurlijke en operationele samen werking tussen de verantwoordelijke water organisaties. Samenwerking en de rol van onze partners Onze partners zijn meestal verantwoordelijk voor de voorziening van drinkwater. Er moet genoeg zijn en het moet drinkbaar, dus schoon zijn. Onder andere om ziektes te voorkomen. In onze partnerlanden is dat meestal niet het geval. De oorzaken liggen niet alleen bij de drinkwatervoorziening, maar ook bij de drinkwaterbron, vaak vervuild door landbouw, industrie of de natuur. Vaak zijn er meerdere partijen verantwoordelijk voor het aanpakken van de wateruitdagingen en niet alleen onze partner. In onze projecten werken we samen met partners die op bestuurlijk en operationeel


niveau opereren. Ook proberen we meerdere partijen uit de lokale watercyclus bij het project te betrekken. Door trainingen en workshops maken we deze partners bewust van de watercyclus en hun rol daarin. Zo vergroten we het draagvlak om gezamenlijk op te trekken. En zijn partners beter in staat om daar in te grijpen waar dit de meeste impact heeft. Deze aanpak om alle verant woordelijke partijen om tafel te krijgen kost meer tijd, maar levert uiteindelijk wel meer op. Activiteiten en resultaten in 2014 Onze actieve ondersteuning is in 2014 vooral gericht op de taakgebieden van onze partners: drinkwater, afvalwater en sanitatie. Dit overzicht geeft aan op welke gebieden we kennis delen in de verschillende landen. Het integraal aanpakken van de water problematiek is een bewustwordingsproces


jaarverslag 2014

dat op termijn haar vruchten afwerpt. We hebben nu met alle Water Operators’ Partnerships contracten getekend waarin explicieter vastgelegd wordt dat we gezamenlijk werken aan het verbeteren van de gehele watercyclus. We zien dat de nieuwe meerjarenafspraken in 2014 al resulteren in activiteiten die de gehele watercyclus bestrijken. In het EU-programma in Suriname werkt Wereld Waternet samen met waterschap OWMCP aan het verbeteren van de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater. Een van de belangrijkste ambities is een platform waarin alle water stakeholders gaan samen werken. Onder grote belangstelling van pers en autoriteiten werd dit ‘Water Platform Nickerie’ opgericht in 2014. Het is de eerste keer in Suriname dat alle water stakeholders in een gezamenlijk orgaan vertegenwoordigd

zijn. Belangrijk voor de integrale benadering is ook dat er in 2014 verdere stappen zijn gezet voor de samenwerking tussen het waterschap OWMCP en het Surinaamse drinkwaterbedrijf SWM. In de verschillende gemeenten van het Indonesische Banten werken we naast drinkwater nu ook aan sanitatie en milieuverbetering. In 2014 zijn hiervoor meerjarencontracten getekend met onze partners in twee gemeenten in Banten. De burgemeester en regenten uit het Indonesische Banten waren na een bezoek aan Nederland overtuigd van het belang van de integrale benadering en ze committeerden zich nadrukkelijk aan het meerjarenprogramma met Wereld Waternet. In de Kaapregio in Zuid-Afrika richt men zich steeds meer op de integrale benadering van


de watercyclus. Op initiatief van Wereld Waternet werken inmiddels zo’n 14 partijen in de watersector met elkaar. De afdeling infrastructuur van het ministerie beheert de waterhoofdinfrastructuur in Zuid-Afrika en heeft zich ook aangesloten. Organisaties die eerst nauwelijks met elkaar communi ceerden, zetten nu gezamenlijk in op integraal werken. In het speciaal hiervoor opgerichte trainingscentrum werd de eerste training gegeven. Met EWSETA, een soort certificeringsinstituut van trainingen voor de watersector dat onder het ministerie van onderwijs valt, gaan we bekijken hoe we de integrale watercyclus kunnen verankeren in curricula voor de watersector in Zuid-Afrika. In Marokko zijn met ONEE afspraken gemaakt om een derde partner te betrekken bij de samenwerking die verantwoordelijk is


jaarverslag 2014

voor het oppervlaktewater beheer, zodat we ook in Marokko de cyclus kunnen sluiten. Door het nagenoeg ontbreken van regen en de enorme vervuiling en intensief gebruik van de Nijl, ontkomt men in Egypte niet aan integraal waterbeheer. Organisaties met heel verschillende belangen en uit verschillende landen moeten hier samenwerken. In Ethiopië gaan we daarom nu ook de Abay River Basin Authority adviseren op integraal waterbeheer. Deze waterautoriteit is verantwoordelijk voor het stroomgebied van de Blauwe Nijl, de belangrijkste watertoevoer van de Nijl in Egypte.

Wereld Waternet adviseert de Wereldbank in een 2,8 miljard dollar programma voor riolering en waterzuivering in Egypte waaraan de Wereldbank 1 miljard bijdraagt. Een belangrijk resultaat!

De Wereldbank is geïnteresseerd in het feit dat we zelf een waterorganisatie zijn die kennis en ervaring heeft met het toepassen van integraal waterbeheer in de praktijk. En daarnaast dat we deze kennis ook overdragen.



jaarverslag 2014

“Door de samenwerking met Wereld Waternet en Rijn en IJssel zijn alle betrokkenen binnen de watercyclus verenigd in een ‘waterplatform’ voor integraal waterbeheer. Dit zal tot betere samenwerking en afstemming leiden van watermanagement taken. Daarnaast zullen permanente kennisoverdracht en training in integraal waterbeheer het efficiënt waterbeheer en de waterkwaliteit ten goede komen. In het EU programma dat we samen uitvoeren zal ook aandacht zijn voor onderwijs en bewustwording over watergebruik”. Richenel Small, directeur Waterschap OWMCP, Suriname



jaarverslag 2014

In 2014 heeft Wereld Waternet als volgt bijgedragen aan WOP’s/programma’s:

04 capaciteit en partnerships landen

planvorming

training

Burkina Faso ja Capaciteitsontwikkeling Egypte ja Wereld Waternet wil de watersituatie in ja meerdere verbeteren. We Ethiopië achterstandsregio’s ja richten ons hierbij op het verhogen van de Ghanaen de beheercapaciteit van de, veelal kennis publieke, Indonesiëwaterorganisaties ja ter plaatse: ja ‘capacity building’ of ‘capacity development’. Jordanië ja taken beterja Zo kunnen zij hun dagelijkse uitvoeren, meer inzicht krijgen in het Marokko totaalplaatje van de watercyclus en daar waar nodig Mauritanië samenwerking zoeken. Mozambique ja langdurig proces. ja Capaciteitsversterking is een Het kost tijd om nieuwe inzichten te krijgen, Oeganda ja tegenstrijdige belangen te overwinnen of te Suriname ja voorwaarden ja voldoen aan de technische om de kennis te kunnen toepassen. Wij gaanja Zuid-Afrika dan ook een langdurige verplichting aan met onze partners om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling. En onze partner verplicht zich op zijn beurt om mee te werken: door

technisch advies

beleidsadvies

onderzoek

het beschikbaar stellen van personeel, door ja ja en directie, of de steun van bestuurders door financiële allocatie. ja WOP – Water Operators’ Partnership Voor elke ja samenwerking sluiten wij een partnerschapsovereenkomst, het ja Memorandum of Understanding (MoU). ja Deze overeenkomst wordt meestal ja met meerdere partijen ja afgesloten en is langdurig en gelijkwaardig. ja Deze manier van samenwerken heet ja ja ja ‘Water Operators’ Partnership’

ja Activiteiten en resultaten in 2014 In 2014jazijn we actief in 11 landen. Dezeja wereldkaart ja geeft een geografisch overzicht ja van de landen en de WOP’s/projecten weer. In 2014 zijn we 7 nieuwe Water Operators’ Partnerships (WOP’s) of programma’s


pilots

project begeleiding

bewustwording

ja ja gestart. Met onze partners voerden we ja 21 programma’s en/ofjaprojecten uit, 6 meer dan in 2013. In al onze WOP’s werken we actief en in ja aan nauwe samenwerkingjamet onze partners de verbetering van hun ja alleen ja ja expertise. Niet door middel van training en cursussen, maar vooral door met onzejapartners samenjaaan de slag te gaan in concrete projecten en met ja ja het aanpakken van specifieke problemen. In 2014 hebben we onze activiteiten uitge breid naar de drie landen Ethiopië, Burkina ja onze Faso en Ghana. Dit zijn regiolanden van kernlanden. In Ethiopië en Burkina Faso gaan we waterautoriteiten ondersteunen die model ja ja waterautoriteiten zullen staan voor andere in deze landen. In Ghana werken we met ja de ja Nederlandse social venture Safi Sana aan een integraal programma waarbij de private sector wordt betrokken bij het bieden van sanitatie oplossingen.


jaarverslag 2014

In Mauritanië heeft de nieuwe situatie er niet toe geleid dat eerdere afspraken met het nationale ministerie van water in Mauritanië, Société Nationale de l’Eau (SNDE) gecon cretiseerd konden worden. In Indonesië is het aantal WOP’s van 2 naar 5 gegaan omdat nu met alle gemeenten de contracten voor de sanitatieprogramma’s zijn getekend. Meerwaarde voor Waternet De samenwerking levert ons ook iets op. • Projectmedewerkers krijgen de gelegenheid om in een internationale context te werken, met mensen van een andere cultuur en een andere manier van werken. Dit verbreedt de blik. • Het werken met organisaties in het buiten land maakt ons ook bewuster en geeft een hernieuwd inzicht in hoe wij het in Nederland hebben geregeld. En ook hoe dat beter kan. Het maakt ons tot betere professionals.

•D e werkzaamheden zijn kleinschaliger maar vaak wel veel breder dan de dagelijkse werkzaamheden van onze medewerkers. Daardoor krijgen Waternetters veel meer inzicht in de integrale watercyclus. Ook omdat ze samenwerken met Waternet collega’s die bij een ander onderdeel werken binnen de watercyclus van Waternet. • Medewerkers hebben (theoretische) kennis die in Nederland niet meer nodig is om het werk te doen. In het buitenland blijkt deze kennis nuttig te zijn en medewerkers worden uitgedaagd om deze kennis creatief aan te wenden. • In onze partnerlanden worstelt men met problemen die we hier helemaal niet kennen: schaalgrootte en tropisch gerelateerde uitdagingen zoals droogte, enorme regenval en sedimentatie door erosie. Veranderende klimatologische omstandigheden leiden hier ook tot hevige


regenval in korte tijd. Wij leren van onze partners hoe zij met dit soort uitdagingen omgaan. Deze nieuwe kennis maakt ons tot een betere waterorganisatie in Nederland. • Samenwerking met Nederlandse partners in het buitenland leidt ook tot uitbreiding van het netwerk en meer samenwerking met deze partners in Nederland. Samengevat profiteren wij er ook zelf van door anderen te helpen. Dit is geen doel op zich maar het is wel van belang en het onderstreept de gelijkwaardigheid van de relatie met onze partners.


jaarverslag 2014

“We zijn met Wereld Waternet naar Jordanië gegaan voor een needs-asssessment. We helpen het kamp op het gebied van verkeer en transport, ruimtelijke planning en op riolering en drinkwater. Dus we bieden daar een breed pakket aan. Wereld Waternet doet hier bijzonder goede zaken. Wereld Waternet helpt het kamp, adviseert het kamp bij het aanleggen van een drinkwatersysteem en helpt het kamp bij de aanleg van een rioleringssysteem. En in de regio helpt Wereld Waternet met een waterleidingssysteem voor Yarmuk.” Pierre van Rossum, Projectleider gemeente Amsterdam voor vluchtelingenkamp Jordanië



jaarverslag 2014

05 strategie voor Afrika Wereldwijde wateruitdagingen De wateruitdagingen in de wereld zijn enorm groot. Ongeveer 780 miljoen mensen hebben geen schoon drinkwater en 2,4 miljard mensen zullen in 2015 nog steeds geen fatsoenlijke sanitaire voorzieningen hebben. De toenemende economische ontwikkeling in vrijwel alle regio’s van de wereld legt een steeds grotere druk op de schaarse drinkwaterbronnen. Als relatief kleine organisatie willen we zoveel mogelijk mensen bereiken bij het verbeteren van hun leefomstandigheden. Daarom maken we onze inzet zo effectief mogelijk. Door onze ervaring te delen met drinkwaterorganisaties uit ontwikkelde landen, zodat zij gemotiveerd worden om organisaties in de relatief minder ontwikkelde landen te ondersteunen. En met de Afrikastrategie willen we ook aan efficiëntie winnen.

Focus op Afrika Sinds 2011 richten we ons steeds meer op landen met de grootste achterstand. We focussen ons op Afrika. Met 56 landen en een landoppervlak van 30 miljoen m2 (drie keer Europa) is het onmogelijk om het gehele continent te bereiken als individuele organisatie. Onze Afrika-strategie is erop gericht om de verder ontwikkelde WWn-partners in Afrika te motiveren om Water Operators in andere landen in Afrika te gaan versterken. Deels zien we het ook als een tegenprestatie voor onze vaak jarenlange ondersteuning aan deze partners. Om de Afrika-strategie uit te kunnen voeren werken we nauw samen met de partners in drie landen in Afrika. Deze ‘kernlanden’ zijn Marokko, Egypte en Zuid-Afrika. In deze kernlanden willen we bijdragen aan de inrichting en versterking


van trainingscentra met een internationale uitstraling en digitale leerprogramma’s. Vanuit de trainingscentra in de drie kern landen kunnen we waterorganisaties in de omringende landen naar een hoger niveau van waterbeheer brengen. De al aanwezige kennis in de regio wordt zo binnen diezelfde regio ingezet. Wereld Waternet streeft naar een blijvende rol in deze trainingscentra om zodoende voeling te houden met de ontwik keling in het kernland en de omringende landen. Onze rol in deze samenwerking is vooral coachend en stimulerend. Wereld Waternet kreeg in 2014 verzoeken om kennis te delen met een aantal landen die in de buurt van onze kernlanden liggen. Omdat de trainingscentra in de kernlanden niet altijd direct kunnen ingaan op dit soort verzoeken, gaan we zelf directe Water Operators’ Partnerships aan met die landen.


jaarverslag 2014

Voorbeelden van deze tijdelijk aangepaste strategie zijn onze WOP’s in Mozambique, Ethiopië, Burkina Faso en Ghana. Onze strategie om kern- en regiolanden duurzaam aan elkaar te verbinden blijft echter overeind. In 2015 zullen we ons heroriënteren op de Afrika-strategie en bekijken hoe we onze partners in de kernlanden kunnen betrekken bij de nieuwe situatie. De ‘kernlanden’ Egypte, Marokko en Zuid-Afrika blijven een hoeksteen in de ambitie van Wereld Waternet, om in 2016 met en via deze landen kennis over te dragen aan 9 landen in de regio. Activiteiten en resultaten in 2014 We werkten in 2014 met de kernlanden Egypte, Marokko en Zuid-Afrika verder aan het overdragen van kennis naar de regio landen. In Zuid-Afrika hebben we sterk ingezet op de vorming van een trainings

centrum voor de Zuid-Afrikaanse water sector. De operationele procedures voor afvalwaterbedrijven zijn vastgelegd in instructie- en trainingshandleidingen die zowel in Zuid-Afrika als in Mozambique gebruikt gaan worden. En we laten Nederlandse kennis zien in het ‘Centre of Expertise’ in Durban. Hier zijn inmiddels 25 innovatieve demonstratieprojecten opgezet. Organisaties en bedrijven uit heel Zuid-Afrika komen naar dit centrum om van deze projecten te leren. Trainingscentra Vooral de trainingscentra van onze partners in Egypte en Marokko vormen een belang rijke schakel om de kennis van Wereld Waternet over hele watercyclus verder uit te rollen in Afrika. Met het Training Centre van het institute de L’eau Et assainissement (IEA) in Marokko bekijken we hoe we elkaar


kunnen versterken op e-learning en op technieken voor kennisontwikkeling. En met onze partner in Egypte is eind 2014 over eenstemming bereikt over de vervolgsamen werking voor 2015-2018. Het is hierbij bevestigd dat het trainingscentrum trainingen op maat gaat verzorgen voor collega water organistaties in Egypte en voor waterorgani saties in de regiolanden rondom Egypte. Samenwerkingsverbanden In 2014 zijn we samenwerkingsverbanden aangegaan om onze Afrika-strategie verder vorm te geven. De Nederlandse social venture Safi Sana en Wereld Waternet werken in de buurt van de Ghanese hoofd stad Accra samen op sanitatie. Safi Sana levert de expertise voor een business model van afvalverwerking en sanitatie en Wereld Waternet neemt deel vanwege haar contacten met de publieke waterorganisaties


jaarverslag 2014

(de overheid). Met Wateropleidingen SWO tekenden we in 2014 een alliantiecontract om online modules te ontwikkelen met het trainingscentrum in Zuid-Afrika, en later voor de trainingscentra in de andere twee kernlanden Marokko en Egypte. Voor ZuidAfrika werken we samen met VEI en Wateropleidingen SWO om het ‘Centre of Expertise’ in Durban verder vorm te geven. Nederlandse (water)organisaties die ook in Afrika werken, nodigen Wereld Waternet uit om te participeren in hun programma’s daar. In Mozambique zijn we bijvoorbeeld gevraagd om samen met Vitens Evides International het drinkwaterbedrijf AIAS te ondersteunen. Wereld Waternet neemt hier sanitatie voor haar rekening. In Ethiopië en Zuid-Afrika wordt de kennis van de gehele watercyclus van Wereld Waternet als aanvullend ervaren door andere Nederlandse

waterschappen. En in Ghana en Ethiopië hebben de Nederlandse ambassades aangegeven geïnteresseerd te zijn om programma’s van Wereld Waternet te financieren. In 2014 zijn we zelf directe Water Operators’ Partnerships aangegaan met Burkina Faso, Ghana en Ethiopië. In Ethiopië tekenden we een contract met de de Abay River Basin Authority voor een beter beheer van de Blauwe Nijl. In Burkina Faso gaan we met Waterschap Reest en Wieden de water autoriteit l’Agence de l ‘eau du Gourma (AEG) versterken. Het is een begin van een langdurige samenwerking met de uitgespro ken steun van de Minister van Water & Sanitatie. Na een bezoek van de Ghanese minister van Binnenlandse Zaken en Plattelandsontwikkeling aan Wereld Waternet tekenden we een intentieverklaring.



jaarverslag 2014

“We waarderen de technologische ondersteuning van Wereld Waternet en hun hulp bij de opleiding Van onze mensen. Ik denk onder andere aan advisering over de werking van de afvalwaterzuiverings installaties. Deze verbetering kwam tot stand door bezoeken op locaties, gesprekken waarin we kennis uitwisselden en live meetings via videoconferenties tussen de specialisten van Waternet en onze medewerkers. Dat heeft geleid tot betere prestaties van onze afvalwaterzuiveringen. De kwaliteit van het eindproduct is enorm verbeterd. Ik ben blij met de ondersteuning bij de opleiding van onze mensen die plaatsvond in samenwerking met het ONEE-opleidingscentrum van Marokko.” Khaled Hussain, Directeur Waterbedrijf BWADC, Egypte



jaarverslag 2014

06 regierol Wereld Waternet Inleiding Wereld Waternet is een regie-organisatie. De medewerkers van Waternet en van onze andere Nederlandse partners voeren tech nisch-inhoudelijke adviestaken uit. Wereld Waternet zorgt voor continuïteit, effectiviteit en legitimiteit van de programma’s. Dit betekent dat wij de projecten coördineren en we voeren activiteiten uit ter ondersteuning van de programma’s en de organisaties. We hebben als regie-organisatie de volgende activiteiten: • programmamanagement & procesverbetering • alliantiemanagement • PR & communicatie • financiering & financiële verantwoording • planning & control.

Activiteiten en Resultaten 2014 In 2014 heeft Wereld Waternet zich verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd op het gebied van Planning & Control, Alliantie management, Communicatie en Financiering & continuïteit. We zijn op zoek gegaan naar nieuwe structurele financiers en begonnen met de uitvoering van ons nieuwe alliantiebeleid.

Programma management & Procesverbetering De organisatie is de afgelopen jaren verder versterkt en de uitvoer van de programma’s is steeds meer gestructureerd. Onderdeel van dit proces zijn nieuwe contracten die we tekenden met alle partners, de Water Operators’ Partnerships. De afgesproken meerjarenplannen vormen de basis van ons programma management en vanaf 2014 werken we volgens deze lijn. Aan elk meerjarenplan ligt een gedegen analyse ten grondslag:

01 voorwoord 04 capaciteit en partnerships 02 Wereld Waternet in 2014 05 strategie voor Afrika 06 regierol Wereld Waternet 03 de watercyclus

1 diagnose van de externe factoren en de positie van de partnerorganisatie in het krachtenveld van actoren. 2 diagnose van de beheercapaciteit en de organisatie van de waterorganisatie: de interne factoren. De Hogeschool van Amsterdam is een van de kennisinstellingen waarmee we een alliantie hebben voor de inzet van Neder landse studenten bij onze programma’s in het buitenland. Nederlandse studenten worden waar nodig gekoppeld aan studenten uit partnerlanden. Het onderzoek van twee studenten heeft bijgedragen aan beleids veranderingen bij de inzet van Waternet projectmedewerkers in de buitenland projecten van Wereld Waternet en hoe de kennis die de medewerkers daar opdoen beter benut kan worden bij Waternet. Studenten van de opleiding Civiele Techniek


jaarverslag 2014

ontwikkelden een beslisboom voor sanitatie oplossingen in Zuid-Afrika en Mozambique. Wereld Waternet zet in het buitenland niet alleen technische specialisten in maar ook specialisten op andere vlakken zoals organisatiedeskundigen, trainers, financiële experts of communicatieadviseurs.

Alliantiemanagement Wereld Waternet is volop bezig om haar alliantiemanagement te ontwikkelen. Naast de professionele begeleiding van onze mede werkers hebben we een gestructureerde aanpak ontwikkeld voor onze allianties. De belangrijkste ontwikkeling is dat we nu onderscheid maken tussen Interne Allianties, WOP Allianties, WOP overstijgende allianties, en structurele samenwerking met financiers. Er zijn instrumenten ontwikkeld en geïntro duceerd om het samenwerken eenvoudiger te maken. Daarnaast zijn we nieuwe allianties aangegaan. In 2014 heeft de interne alliantie met Waternet extra aandacht gekregen, met als resultaat dat de samenwerking met de afdeling Middelen en Organisatie is verbeterd.

Voor de WOP Allianties zijn nieuwe partners geïdentificeerd. Hierbij keken we naar com plementaire expertise op het gebied van water en sanitatie, maar ook naar complemen taire kennis op het gebied van landbouw of training. Ook is voor verschillende WOP allianties aanvullende financiering gezocht, en gevonden bij o.a. het NWB Fonds voor het programma in Ethiopië. Met de Nederlandse social venture Safi Sana sloten we een alliantie om samen business oplossingen voor sanitatie in Ghana te ontwikkelen. De alliantie met Wateropleidingen (SWO) is geformaliseerd met de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst. Deze partner is belangrijk voor het verder vorm geven van (digitale) opleidingsprogramma’s voor de trainingsinstituten in de kernlanden van de Afrika-strategie. Om de continuïteit van Wereld Waternet verder te borgen voeren we gesprekken met een aantal structurele financiers. Het belangrijkste resultaat is dat onder andere door onze contacten met de Wereldbank het nieuwe meerjarenprogramma van het Water


en Sanitatie Programma (WSP) uitgaat van de integrale benadering. De Wereldbank wil daarnaast dat capaciteitsopbouw een belangrijker onderdeel wordt van de programma’s die zij financiert, ook bij leningen. Hierdoor kreeg Wereld Waternet een betaalde opdracht voor de analyse en aanpak van het vijfjarige sanitatie programma van 2,8 miljoen Euro in de Nijldelta. Met de landelijke watercommissie van de Rotary bekijken we de mogelijkheid van een meer permanente bijdrage in plaats van een incidentele projectbijdrage. De gesprekken met de African Water Facility en Rotary Nederland zijn gaande.

Communicatie Meer betrokkenheid van communicatie bij de programma’s en verbeterde interne commu nicatie naar Waternet: dat waren belangrijke doelen van communicatie in 2014. Met vier lunchlezingen, vijf bijeenkomsten voor het personeel van Waternet, een intranetpagina en meer dan tien artikelen voor de interne media is het laatste doel zeker bereikt. Succesvolle externe communicatieactiviteiten


jaarverslag 2014

waren het organiseren van een kennis uitwisseling tussen de Nederlandse watersector en de Wereldbank en het organiseren van de jaarvergadering van het Water en Sanitatie programma van diezelfde bank. Ook presenteerden we ons actief op de Nationale Haringpartij, de landelijke techniekdag, de bijeenkomst ‘KNVB voor Water’ en de tweejaarlijkse WISA bijeenkomst in Zuid-Afrika. Ook ontving Wereld Waternet in 2014 dertien, soms meerdaagse, delegaties uit onder andere Zuid-Afrika, Indonesië, Kenia, Amerika en Syrië. Maar ook Nederlandse organisaties zoals Universiteiten, Arcadis of UNESCO-IHE bezochten Wereld Waternet. In 2014 was er aandacht van buitenlandse media, onder andere voor de EU-projecten in Suriname en het sanitatie programma in Indonesië. In Nederland kregen we media aandacht door de deelname aan de Nationale Haringpartij en het organiseren van een kennisuitwisseling tussen de Nederlandse watersector en de Wereldbank. Er waren publicaties in sectorspecifieke vakbladen zoals The Dutch Watersector,

Waterforum online, in het ontwikkelingsblad Vice Versa maar ook in landelijke dagbladen. Onze programma’s staan uitgebreid beschreven op de website van VEWIN. Op Wereld Waterdag hebben we ruim anderhalf miljoen mensen bereikt met een videospot op 350 locaties in Amsterdam en omstreken.

Financiering & continuïteit In 2014 zijn er acties ondernomen naar de Wereldbank, het fonds van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) en het Fonds Duurzaam Water (met twee voorstellen) om de uitvoering van programma’s mogelijk te maken. Dit heeft geleid tot financiering van het NWB-fonds voor samenwerking in Ethiopië en goedkeuring van de RVO voor een programma in Ghana met de Social Venture Safi Sana over sanitatie en afvalwaterbehandeling. Voor de programma’s in Ghana schreef Wereld Waternet ook twee voorstellen voor het Ghana Wash Window programma van de Nederlandse Ambassade in Accra. Twee aangevraagde subsidies uit het ‘Water for life’ fonds voor Mozambique zijn beiden volledig toegekend.


Planning & Control Planning & control is de laatste jaren sterk verbeterd en goed ingebed in de organisatie. Het jaarplan en de begroting zijn leidend voor de periodieke managementrapportages en verantwoording vindt plaats via een jaarverslag. Met de meerjarenplannen is de planning- & controlecyclus compleet met de planning op langere termijn. Deze zullen in het voorjaar 2015 worden geëvalueerd. Met de WOP- partners zijn alle geplande meerjarenplannen bekrachtigd in nieuwe Memoranda of Understanding.


jaarverslag 2014

“We tekenden een alliantie contract voor de verdere vorm geving van trainingen in ZuidAfrika. Wereld Waternet en Water Opleidingen werken samen aan de opzet van trainingen in een trainingscentrum. En in het Centre of Expertise in Durban richten we ons gezamenlijk op het showcasen van Nederlandse innovaties in Zuid-Afrika. We willen laten zien in dit centrum hoe die innovaties werken en ze ook daar uitproberen. Een van de aspecten in het uitrollen van dit Centre of Expertise zijn trainingen en opleidingen.” Agnes Maenhout, Directeur Wateropleidingen, Nederland



jaarverslag 2014

07 economische ontwikkeling Inleiding Opdrachtgevers van Waternet vragen Wereld Waternet om een grotere rol te spelen bij de internationale samenwerking met econo misch doel. Wereld Waternet kan hiervoor – naast de 1% voor de ideële p rogramma’s – een 1/2% van de capaciteit van Waternet inzetten voor deze niet-ideële activiteiten. Het bestuur van Amsterdam heeft meerdere relaties met steden in de ontwikkelde en minder ontwikkelde wereld om de economie van de Amsterdamse- en AGV-regio te stimuleren. In deze relaties speelt water vaak een rol. Wij hebben ons gecommitteerd om deze relaties mee te versterken. We ontvangen en begeleiden buitenlandse delegaties en participeren in handelsmissies. Ook zijn we vertegenwoordigd op conferen ties om Amsterdam en AGV in een positief daglicht te plaatsen op watergebied. Als het relevant is voor onze partners staan we open

voor het Nederlandse bedrijfsleven om hen te introduceren bij deze partners. Activiteiten en Resultaten 2014 In 2014 is duidelijk geworden dat water uitdagingen niet beperkt zijn tot ontwikke lingslanden. De advisering aan programma’s in midden- en hoog-inkomenslanden werden in 2014 uitgevoerd door Waternet. Met ingang van 2015 gaan we de activiteiten van Waternet en Wereld Waternet uitvoeren vanuit één organisatie.



jaarverslag 2014

“We adviseren over de modernisering van de afvalverwerkingsfabriek MUDOR in de hoofdstad van Ghana, Accra. We ondersteunen bij het ontwerp van de fabriek, bij het maken van trainings programma’s voor lokale staf en we adviseren over het opzetten van een laboratorium. Daarnaast willen we een link leggen naar de centrale overheid, het ministerie van binnenlandse zaken dat verantwoordelijk is voor vast afval en‑sanitatiezaken. Daarom is de samen werking met Wereld Waternet voor ons heel belangrijk, om het project nu stevig te kunnen neerzetten en in de toekomst verder te kunnen uitbreiden binnen Ghana.” Aart van de Beukel, Projectleider Social Venture Safi Sana, Nederland



jaarverslag 2014

08 programma’s en projecten Inleiding Wereld Waternet is actief in 11 landen met in totaal 21 programma’s/WOP’s. Dit jaar hebben we grote stappen gezet in de uitrol van onze Afrika-strategie naar een aantal regiolanden van onze kernlanden Marokko, Zuid-Afrika en Egypte. We gingen voort varend aan de slag in drie nieuwe landen: Mozambique, Ghana en Burkina Faso. En in Ethiopië beginnen we in 2015. We werken ook in Indonesië en Suriname. Dit zijn de zogeheten ‘herkomstlanden’, landen waar de gemeente Amsterdam een band mee heeft vanwege het grote aantal inwoners uit deze landen in Amsterdam. Hier vindt u een overzicht van de programma’s en partners per land. De effecten van de Arabische Lente in het Midden Oosten speelden ook in 2014 nog door in het programma van Egypte. In 2014

zijn alle nieuwe meerjarenplannen met de Water Operators’ Partnerships ontwikkeld en getekend. Deze dienen als basis voor het managen van de programma’s volgens de integrale benadering. Resultaten in 2014 In 2014 zijn we in 11 landen actief geweest in totaal 21 programma’s. Ondanks de politieke en bestuurlijke situatie in enkele partnerlanden konden we de programma’s dit jaar uitvoeren zoals gepland. Binnen de diverse programma’s hebben we een breed scala aan projecten uitgevoerd, variërend van technische assistentie en projectbegeleiding tot informele adviezen over de inrichting van het waterbestel en de financiering van de watersector. In de verschillende factsheets van de programma’s kun je hierover meer lezen.


Wereld Waternet in beweging Partners sluiten de water cyclus De samenwerking met waterautoriteit AEG in Burkina Faso komt in 2014 op gang. Na een verkenningsmissie met het Nederlandse Waterschap Reest en Wiede volgde de


jaarverslag 2014

ondertekening van een ‘Letter of Intent’. De integrale water situatie in het gebied is in kaart gebracht met de ‘wateranalyse’, de basis voor een langdurende samenwerkings overeenkomst (MOU). In de tweede helft van 2014 begonnen we met een aantal ‘quick win’ projecten, projecten die snel een concreet resultaat opleveren.

In Ethiopië tekende we een contract met de de Abay River Basin Authority voor een beter beheer van de Blauwe Nijl. Dit programma wordt deels gefinancierd door de Nederlandse Waterschapsbank. Het ministerie van Water en Energie en de Nederlandse ambassade in Addis Abeba zijn erg geïnteresseerd in de kennis van Wereld Waternet.

Kennisoverdracht met onze partner BWADC in Egypte vond in 2014 wegens de lokaal politieke situatie grotendeels online plaats. Omdat de vijfjarige samenwerking met ons kernland Egypte in 2015 ten einde loopt zijn er afspraken gemaakt voor de vervolg samenwerking. Deze wordt in 2015 verder uitgewerkt in een meerjarenplan en een MOU. Het watercyclus trainingscentrum krijgt hierbij een belangrijke rol naar de regiolanden.

Naast advies over de modernisering van de afvalverwerkingsfabriek MUDOR in de Ghanese hoofdstad Accra gaan we helpen om de water en sanitatie situatie in vijf gemeenten rond Accra verbeteren. En we zijn betrokken bij het opschalen van een pilot van de Nederlandse social venture Safi Sana voor het vergisten van organisch materiaal in gemeente Ashaiman nabij Accra. Hierdoor trekken we meer financiering aan voor het realiseren van onze Afrika-strategie, onder andere van de Nederlandse ambassade in Accra.


Samen met het Indonesische drinkwater bedrijf Perpamsi Banten is onderzocht hoe om te gaan met bronnenbeheer en er is een strategisch advies uitgebracht. Ook zijn er op diverse terreinen trainingen verzorgd. Verder is de basis gelegd voor het ontwikkelen van sanitatie. Met de vier gemeenten in Banten zijn de nieuwe contracten getekend om naast drinkwater ook sanitatie te ontwikkelen. De gemeente Amsterdam is specifiek benaderd om te helpen op infrastructurele projecten in het vluchtelingenkamp Al Zaatari in Jordanië. Wereld Waternet adviseerde in 2014 over hoe de drinkwatervoorzieningen en gevaarlijke sanitatie situatie verbeterd kan worden. We kijken hierbij ook buiten het kamp naar organisaties die in de regio verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie.


jaarverslag 2014

Het trainingscentrum van de Marokkaanse partner ONEE speelt een belangrijke rol in onze Afrika-strategie en is het meest ontwikkeld van de drie kernlanden. Samen met partner ONEE is het aanbestedings document geschreven voor de ozonproef installatie voor drinkwaterdesinfectie. We hebben de processen geëvalueerd van twee moderne rioolwaterzuiveringen in Nador en Al Hociema, waar het ontbrak aan een slibstrategie. En we zijn begonnen met een masterplan voor de infrastructuur van sanitatie. Met Vitens Evides International, SNV en BOPinc zijn we gestart om het nationale drinkwaterbedrijf AIAS te versterken op water en sanitatie in 15 middelgrote steden die model staan voor 149 andere steden in Mozambique. Alle sanitatiegroepen in de 15 steden zijn opgericht. De training die we voor hen ontwikkelde is zo goed geëvalueerd

dat het in het standaard trainingsprogramma van sanitatiegroepen in Mozambique is opgenomen. In Suriname voeren we twee EU- programma’s uit. In de provincie Nickerie zetten we samen met waterschap Rijn en IJssel een belangrijke stap naar integraal waterbeheer met de oprichting van het breed gedragen Waterplatform Nickerie. In de kustvlakte van Suriname werken we onder andere samen met drinkwaterorganisatie SWM en Vitens Evides International aan het versterken van de beheercapaciteit van SWM.

3 Het oprichten van een Centre of Expertise Zuid-Afrika; 4 Ontwikkeling van trainingsprogramma met de Tshwane University of Technology. Daarnaast zijn we ook betrokken bij de vorming van een trainingscentrum voor heel Zuid-Afrika en bij het opschalen van sanitatie vanuit een bedrijfsperspectief.

Wereld Waternet werkt in Zuid-Afrika in vier programma’s. 1 Ondersteuning van een aantal gemeenten in de Kaapregio op de hele watercyclus; 2 Het opzetten van 7 waterschappen (Kingfisher project);



jaarverslag 2014

Jordanië Marokko

Egypte

Mauri tanië

1

2

Ethiopië

Burkina Faso

Kenia

Oeganda Suriname

Indonesië

Ghana

Tanzania

1

2

1

2

2

3

4

5

Mozam bique

ideëel ZuidAfrika

in voorbereiding ligt tijdelijk stil

1

1

2

3


4


jaarverslag 2014

factsheet Burkina Faso

land: Burkina Faso regio: Gourma aantal inwoners: 300.000 WWn actief sinds: 2014 operationele partner: Waterschap l’Agence de l’Eau du Gourma (AEG) (alliantie) partner: Waterschap Reest & Wiede

Situatie & Uitdaging Burkina Faso kampt met verwoestijning, onder andere door verkeerd landgebruik. Tijdens de moesson valt er in korte tijd een overdaad aan regen. Om waterstromen te leiden wordt er veel gebruik gemaakt van aarden dammen die bezwijken door erosie of verkeerde constructie. Burkina Faso werkt sinds 2003 hard aan een nationaal oppervlaktewater plan en een nationaal drinkwater- en sanitatieplan. Om het oppervlakte- en grondwater in Burkina Faso goed te beheren zijn er vijf waterschappen opgericht. Twee ervan zijn operationeel, waaronder waterschap l’Agence de l’Eau du Gourma (AEG). De anderen drie moeten de komende jaren operationeel worden. Het door Wereld Waternet ondersteunde waterschap l’Agence de l’Eau du Gourma (AEG) zal als voorbeeld waterschap dienen. AEG is verantwoordelijk voor het waterbeheer in de provincie Gourma in het Zuidoosten van Burkina Faso. Het stroomgebied Gourma beslaat 42 gemeenten en is twee keer zo groot als Nederland. AEG moet een voorbeeld waterschap worden voor Burkina Faso.


Gebeurtenissen in 2014 De samenwerking met AEG komt in 2014 op gang. Na een succesvolle verkenningsmissie naar Burkina Faso met Waterschap Reest en Wiede volgde een ondertekening van een ‘Letter of Intent’ door de voorzitter van AEG en de Directeur van Wereld Waternet. Het begin van een langdurige samenwerking met de uitgesproken steun van de Minister van Water & Sanitatie. Ondanks de politieke onrust en het aftreden van de zittende president, startte de samen werking met AEG in volle vaart. Activiteiten en resultaten 2014 De integrale water situatie in t


jaarverslag 2014

factsheet Burkina Faso

het gebied is in kaart gebracht met de ‘wateranalyse’ die Wereld Waternet ontwikkelde. Op basis hiervan wordt er een meerjarenplan vastgesteld als voorbereiding op de langdurende samenwerkings overeenkomst en het tekenen van een Memorandum of Understanding. In de tweede helft van 2014 begonnen we met een aantal ‘quick win’ projecten: projecten die snel een concreet resultaat opleveren, maar ook handig om elkaar beter te leren kennen. Naast een communicatieplan gaan we adviseren op de uitvoering van een aantal communicatieactiviteiten.



jaarverslag 2014

factsheet Egypte, Beheira

land: Egypte regio: provincie Beheira aantal inwoners: 5 miljoen WWn actief sinds: 1992 operationele partners: Beheira Water & Drainage Company (BWADC), Holding Company for Water and Wastewater (HCWW), Fayoum Water and Drainage Company (FWADC) (alliantie) partners: BWADC, Fayoum Water and Drainage Company (FWADC), Waterschap Aa en Maas en De Dommel, Brabant Water

Situatie & Uitdaging Egypte is een van de kernlanden van de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Door de enorme vervuiling van de Nijl ontkomt men in Egypte niet aan integraal water beheer. En waterbeheer is hier ook complex. Organisaties met heel verschillende belangen moeten samenwerken en zijn soms ook nog eens gevestigd in andere landen. Met de Egyptische waterorganisatie BWADC als partner willen we andere landen in de regio versterken op water en sanitatie gebied. BWADC is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening en de verwerking van afvalwater in de provincie Beheira. Het is hier de uitdaging om de grote vervuiling aan te pakken van de drinkwaterbronnen (de Nijl en de daarmee verbonden afvalwater- en irrigatiekanalen) als gevolg van industrie, landbouw en ongezuiverd afvalwater. Gebeurtenissen in 2014 Vanwege de politieke- en organisatorische situatie was het ook een groot deel van 2014 niet mogelijk om naar Egypte te reizen en was actieve uitvoering van de pro


gramma’s ook in 2014 beperkt. Er vond kennisoverdracht op afstand plaats via online plat vormen om advies op maat te geven. Omdat de vijfjarige samen werking afloopt vond eind 2014 een missie plaats om een nieuw contract te bespreken voor de vervolgsamenwerking die in 2015 ten einde loopt. Met het overkoepelende organisatie voor Water en afvalwater in Egypte (HCWW) zijn afspraken gemaakt over de samenwerkingsvorm met BWADC, de waterorganisatie die Wereld Waternet versterkt. Het trainingscentrum zal hier zeker onderdeel vanuit maken. t


jaarverslag 2014

factsheet Egypte, Beheira

Activiteiten en resultaten in 2014 Wereld Waternet was actief in de volgende programma’s 1 BWADC – afvalwater en drinkwater 2 HCWW/MWRI – waterkwaliteit afvalwaterzuivering 3 Trainingscentrum (BWADC) 1 BWADC: De focus lag dit jaar op het beter inzetten van de gebruiksmiddelen (asset management). Verder op het versterken van de bedrijfsvoering van de afvalwater zuiveringen en op onderhoud van riolering en drinkwatersystemen. Het in 2013 gereedgekomen projectplan om het beheer van de afvalwaterzuivering van Hosh Eisa te verbeteren wordt nu uit gevoerd. De overkoepelende water

organisatie van Egypte HCWW ziet BWADC als een voorbeeld voor alle waterbedrijven in Egypte. 2 HCWW/MWRI: Water Quality Management: Het project met de Egyptische partijen HCWW, FWADC en BWADC en de Nederlandse partijen Waterschap Aa en Maas en het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden HDSR, is officieel afgerond met een eindadvies aan de HCWW. Het hoofddoel was het verbeteren van de effluentkwaliteiten van de bestaande zuiveringen. 3 BWADC Trainingscentrum: Het trainingscentrum van BWADC is verder ontwikkeld en klaar om te starten met trainingen op maat voor collega’s in Egypte en waterorganisaties in de regio.


Advisering Wereldbank De Wereldbank heeft aan Wereld Waternet gevraagd expertise ter beschikking te stellen om te adviseren over hoe sanitatie uitdagingen in 700 rurale dorpen in de Nijldelta, waaronder Beheira, aangepakt kunnen worden. Het gaat om een vijfjarig programma van 2,8 miljard Euro waaraan de Wereldbank 1 miljard bijdraagt.


jaarverslag 2014

factsheet Ethiopië

land: Ethiopië regio: Amara aantal inwoners: 26,3 miljoen WWn actief sinds: 2014 operationeel partner: Abay River Basin Authority (ABA) (alliantie) partner: Nederlandse Waterschapsbank (NWB)

Situatie & Uitdaging Ethiopië heeft genoeg watercapaciteit. Door neerslag variaties, geografische verschillen en onvoldoende opslagcapaciteit is het echter vaak niet beschikbaar. In 2012 heeft de Ethiopische regering de oprichting van 12 waterautoriteiten (River Basin Authorities) aangekondigd. Goed waterbeheer in het Abay stroomgebied is van groot nationaal en internationaal belang. Het Abay stroom gebied beslaat 20% van het totale oppervlak van Ethiopië. Een groot deel van de bevolking woont hier en het gebied is goed voor de helft van de jaarlijkse landelijke afvoer van neerslag. Goed waterbeheer kan enorm bijdragen aan de economie van het hele land. De Abay is onderdeel van de Nijl-regio en daarmee van groot belang voor Soedan en Egypte. Gebeurtenissen in 2014 De ABA wil meer leren over het integraal waterbeheer, onder andere op bestuurlijk niveau. Enkele Nederlandse waterschappen zijn sinds enkele jaren actief in Ethiopië onder de vlag van de Dutch Water Authorities. Vanuit die betrokkenheid is Wereld Waternet begin 2014 gevraagd een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van integraal watermanagement van de ABA. Hierbij is de Ethiopische waterautoriteit ‘Central Rift Valley Basin Authority’ en de gemeente Addis Abeba betrokken.


Activiteiten en resultaten 2014 In 2014 heeft Wereld Waternet een samenwerkingsovereen komst gesloten met de ABA om deze waterautoriteit te versterken op ‘good governance’. Om een 0-punt te bepalen heeft Wereld Waternet een wateranalyse uitgevoerd samen met de ABA. De uitdagingen op het gebied van integraal watermanagement zijn nu inzichtelijk. En ook de bestuurlijke, organisatorische en beheersmatige knelpunten. Met deze gegevens kan een verbeterplan opgesteld worden om de ABA te versterken. Er is een lokale projectleider geselecteerd, afkomstig uit de organisatie van de ABA.


jaarverslag 2014

factsheet Ghana

land: Ghana regio: hoofdstad Accra en district Ashaiman aantal inwoners: 2,2 miljoen, waarvan 2 miljoen in Accra WWn actief sinds: 2014 operationeel partner: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Plattelandsontwikkeling (MLGRD) (alliantie) partners: Safi Sana, ESPA, gemeente Accra, Royal HaskoningDHV. WASTE

Situatie & Uitdaging In Afrika zijn de uitdagingen op water en sanitatie beheer enorm en verbeteringen zijn hard nodig. De sanitaire infrastructuur is ontoereikend en op veel plaatsen zijn helemaal geen toiletfaciliteiten. Onvoldoende en vuile publieke toiletten en een gebrekkige drainering en afvalverwerking zorgen voor de verspreiding van allerlei ziekten. Hoewel het economisch best goed gaat in Ghana wordt een groot deel van de Ghanese bevolking hier dagelijks mee geconfronteerd. Het land heeft nog een lange weg te gaan als het gaat om sanitatie. Slechts 13 procent heeft toegang tot acceptabele toilet voorzieningen. Gebeurtenissen in 2014 Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Plattelands ontwikkeling van Ghana (MLGRD) is verantwoordelijk voor de sanitaire situatie in heel Ghana. Inzameling van huis houdelijk en industrieel afval behoort tot haar taak, en ook de afvalverwerking. Hoewel de overheid eigenaar is van alle infrastructuur besteedt MLGRD de bouw,


rehabilitatie en de bedrijfsvoering van de afvalverwerkingsfabrieken uit aan private partijen. Bij zijn bezoek aan Wereld Waternet in 2014 zag de Ghanese minister van Binnenlandse Zaken en Plattelandsontwikkeling in Wereld Waternet een betrouw bare partner om te adviseren over de water en sanitatie uitdagingen. Tijdens datzelfde bezoek tekenden we een intentieverklaring voor een langdurige samenwerking. Activiteiten en resultaten 2014 De 40 jaar oude MUDOR afval verwerkingsfabriek in de hoofd stad Accra wordt gerehabiliteerd door een commercieel bedrijf. De overheid van Ghana heeft t


jaarverslag 2014

factsheet Ghana

Wereld Waternet gevraagd om te adviseren over deze modernisering. Als de fabriek weer operationeel is zal Wereld Waternet ook adviseren over aanpassingen en verbeteringen in het onderhoudstraject en over de bedrijfsvoering. Naar aanleiding van dit adviestraject heeft het Ministerie Wereld Waternet uitgenodigd om de water en sanitatie situatie te verbeteren in vijf gemeenten rond de hoofdstad Accra.

elektriciteit of om mee te koken. Wereld Waternet optimaliseert de technische ontwerpen van de digesterinstallatie en de droogbedden voor de faecal-sludge. En we verbeteren het trainingsprogramma en de gebruikershandleiding voor bediening en onderhoud. De Nederlandse ambassade in Accra wil de opschaling van de pilot financieren met 2 miljoen Euro en samen met partner Safi Sana hebben we een voorstel geschreven.

We zijn betrokken bij een pilot van Safi Sana voor het vergisten van organisch materiaal (plantaardige restmaterialen, maar ook fecaliën) in de gemeente Ashaimen, vlakbij Accra. Er wordt biogas geproduceerd voor



jaarverslag 2014

factsheet Indonesië, Banten; sanitatie

land: Indonesië regio: provincie Banten (West-Java) aantal inwoners: 10 miljoen WWn actief sinds: 1972 operationele partners: Gemeente Serang, Pandeglang, Tangerang en de stad Serang Situatie & Uitdaging De provincie Banten ligt aan de zee. De vraag naar land (urbanisatiegraad) is hoog en de infrastructuur voor riolering is beperkt tot grote steden zoals Bandung of Bogor. De steden in Banten zijn afhankelijk van septic

tanks en 60 procent hiervan is aan vernieuwing toe. In het regenseizoen zijn er grote overstromingen in dit gebied dat vlakbij de zee ligt. Zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het water zijn onvoldoende en het is niet goed geregeld wie er verantwoordelijk is voor het oppervlaktewater. Naast inadequate sanitatie stapelen huisvuil en industrieel afval zich op, vervuilen het oppervlaktewater en blokkeren watergangen. Er is onvoldoende bewustzijn bij de bevolking en autoriteiten over het water en sanitatieprobleem. Gebeurtenissen in 2014 In de provincie Banten in Indonesië concentreerden we ons jarenlang op de drinkwatervoorziening. Met onder steuning van het overkoepelende drinkwaterbedrijf Perpamsi Banten hebben we nu ook contacten gelegd met verschillende gemeenten voor de ontwikkeling van sanitatie. We richten ons in onze samenwerking vooral op het versterken van de organisaties die verantwoordelijk zijn voor sanitatie en op advies hoe de infrastructuur te verbeteren en op een duurzaam gebruik van water en


sanitatie. Hierdoor zijn we een stap dichter bij het integraal benaderen van drinkwater en oppervlaktewater. Activiteiten en resultaten 2014 In 2014 zijn contracten getekend voor langdurige samenwerking (MoU’s) met de stad Serang en de gemeente Tangerang, waarbij Wereld Waternet zal adviseren bij de verbetering van sanitatie. In Banten werken we nu in vier gebieden op sanitatie. Na een bezoek aan Wereld Waternet kregen de bestuurders van de stad Serang en de gemeente Tangerang meer inzicht hoe zij Wereld Waternet kunnen inzetten op de integrale watercyclus uitdagingen in t


jaarverslag 2014

factsheet Indonesië, Banten; sanitatie Verder is voorgesteld om de rivier te verdiepen en te verbreden. De effecten worden drie jaar lang gemonitord om te kijken of deze maatregelen afdoende zijn. Voor een nieuwbouw project Tanjung Lesung brachten we in kaart hoe schoon water kostendekkend geleverd kan worden. hun gebied. Door het bezoek is de samenwerking bestendigd op politiek niveau.

Gemeente Pandleglang: In de gemeente Pandleglang gaan we, naar het voorbeeld van de gemeente Serang, in drie grotere dorpen aan sanitatie werken. In 2014 is de overstromingsproblematiek in kaart gebracht en zijn actieplannen voor sanitatie opgesteld. Wereld Waternet heeft de voorstellen die er lagen herrekend en op basis hiervan kunnen belangrijke investeringen achterwege blijven en ligt er nu een aangepast ontwerp.

Kabupaten Serang: In de gemeente Serang gaan we in vijf grotere dorpen aan sanitatie werken. Met de health department van de gemeente zijn we bezig met bewustzijnsprogramma’s in de dorpen. Kabupaten Tangerang: Voor Tangerang is de overstromingsproblematiek ook in kaart gebracht en er zijn een aantal adviezen gegeven over de aanpak van de enorme stapels huisvuil en industrieel afval dat het oppervlakte water vervuilt en de doorstroming blokkeert. Er zijn een aantal oplossingen aangedragen die snel resultaat opleveren en deze worden op dit moment geïmplementeerd. Om de problemen duurzaam aan te pakken moeten aanvullende berekeningen worden gemaakt van het totale stroomgebied.


Kota Serang: Ook met de burgemeester van de stad Serang tekenden we een MOU en zijn afspraken vastgelegd over het vervolg. Wereld Waternet adviseerde over het ontwerp van een rioolwaterzuiveringsinstallatie en gaat meedenken over het bewustwordingsprogramma voor sanitatie voor 4000 scholen en het beter managen van vast afval.


jaarverslag 2014

factsheet Indonesië, Banten; drinkwater

land: Indonesië regio: provincie Banten (West-Java) aantal inwoners: 10 miljoen WWn actief sinds: 1972 operationele partners: Drinkwaterbedrijven in Banten verenigd in Perpamsi Banten (PB) (alliantie) partners: 6 publieke drinkwaterbedrijven en 15 private drinkwaterbedrijven Banten, POKJA AMPL, lokale werkgroepen, PDAB

Situatie & Uitdaging Perpamsi Banten is de overkoepelende waterorganisatie in de Provincie Banten. Zes publieke waterbedrijven (PDAM’s) en vijftien private organisaties (de PT’s) zijn hierbij aangesloten. De dekkingsgraad van deze bedrijven is slechts 11% en zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het water zijn onvoldoende. Dit deel van Indonesië kampt zowel met langdurige droogte als met over stromingen. Drinkwaterbronnen zijn sterk vervuild, waardoor kraanwater niet geschikt is om te drinken. We richten ons in onze samenwerking vooral op het ver sterken van de organisaties die verantwoordelijk zijn voor water en op advies hoe de infrastructuur te verbeteren. Gebeurtenissen in 2014 De invloed op de voortgang van het project door de wisseling van de directeur van Perpamsi is aanzienlijk. De nieuwe directeur heeft het belang bevestigd van de samenwerking met Wereld Waternet. De integrale benadering begint meer vorm te krijgen nu de gemeenten waar wij werken zich ook committeren om de sanitatie en


milieu uitdagingen aan te pakken. Door de langdurige droogte en watertekorten in het district Tangerang kwam de noodzaak voor een strategischer bronnenbeheer in beeld en is er politiek-financiële steun gekomen om dit probleem aan te pakken. Activiteiten en resultaten 2014 In 2014 is de bedrijfsvoering van de waterzuiveringen in Banten verder verbeterd. Meer dan 50 wateroperators van afvalwater zuiveringen blijken door hun training beter in staat om het afvalwaterproces te sturen, door bijvoorbeeld het beter doseren van de chemicaliën. En zij kunnen analyseren hoe t


jaarverslag 2014

factsheet Indonesië, Banten; drinkwater

externe factoren de bedrijfsprocessen beïnvloeden. De directie van het overkoepelend waterbedrijf Perpamsi kan op hun beurt de data goed gebruiken om lokale bestuurders te informeren voor beter algemeen beleid. De training kreeg zoveel belangstelling dat deze wordt herhaald in 2015. Alle publieke en private waterbedrijven in Banten hebben zich achter een voorstel van Wereld Waternet geschaard om lekverliezen structureel aan te pakken. In 2014 zijn hiervoor plannen gemaakt, is advies gegeven over de inrichting van het distributienet en zijn er training gegeven over dit onderwerp.

Met alle publieke drinkwaterbedrijven is een structurele aanpak afgesproken voor het verkleinen van lekverliezen tussen de 20% en 25% in specifieke wijken. Er is een presentatie gegeven over overstromingsbeleid. Hierdoor is bij onze partner meer inzicht ontstaan in de stroomgebiedsbenadering. De ‘village pump’ is succesvol geïnstalleerd in Indonesië. De operators van de afvalwaterzuiveringen zijn getraind in onderhoud van de pomp en reparaties. De pomp is door onze partner uitvoerig getest en uit de evaluatie blijkt dat de pomp een bruikbaar alternatief is voor lokale toepassing en voor noodsituaties.



jaarverslag 2014

factsheet Jordanië

land: Jordanië regio: vluchtelingen kamp Al Zaatari aantal inwoners: 80.000 WWn actief sinds: 2014 operationeel partner: vluchtelingenkamp Al Zaatari (alliantie) partners: VNG, Gemeente Amsterdam, UNHCR, Unicef en Jordaanse overheden

Situatie & Uitdaging De oorlog in Syrië heeft heel veel vluchtelingen op de been gebracht. Zo’n 350 duizend vluchtelingen zochten een goed heenkomen in verschillende kampen in het noorden van Jordanië. In het kamp Al Zaatari waar Wereld Waternet adviseert, wonen nu zo’n 80.000 mensen. Gebeurtenissen in 2014 UNHCR coördineert de activiteiten en heeft aan Nederland gevraagd te ondersteunen bij de verdere ontwikkeling van het kamp. Eventueel zelfs van een tijdelijke opvang naar een permanente stedelijke ontwikkeling. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de gemeente Amsterdam zijn specifiek benaderd om te helpen.

regionale overheden die verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie. Op nationaal niveau hebben we geadviseerd hoe de regionale water en sanitatie situatie voor het hele gebied verbeterd kan worden. Twee Jordaanse ministers brachten daarop een bezoek aan Nederland en Wereld Waternet. UNHCR wil de samenwerking met Wereld Waternet verder vormgeven en ook gaan samenwerken met Wereld Waternet in andere vluchte lingenkampen.

Activiteiten en resultaten 2014 Wereld Waternet adviseerde in 2014 over hoe de drinkwatervoorzieningen verbeterd kunnen worden. We keken o.a. naar de grondwaterwinning, de distributie van het water en naar de door vluchtelingen veelal zelf aangelegde sanitaire voorzieningen die voor gevaarlijke situaties zorgden. We kijken hierbij ook buiten het kamp naar organisaties die in de regio verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie. Zo ondersteunden we de



jaarverslag 2014

factsheet Marokko

land: Marokko regio: gehele land aantal inwoners: 34 miljoen WWn actief sinds: 2009 operationeel partner: Office National Électricité et d’Eau (ONEE)

Situatie & Uitdaging Marokko wordt beschouwd als een van de kernlanden in de Afrika-strategie van WWn. Omdat het een kernland is, is partner ONEE belangrijk voor de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Het trainingscentrum van ONEE speelt een grote rol om landen in de regio te kunnen versterken op water en sanitatie. WWn ondersteunt ONEE bij het technisch verbeteren van de werking van de afval waterzuivering. Maar ook bij de advisering over voldoende water gedurende het hele jaar. Gebeurtenissen in 2014 Met de Marokkaanse partner ONEE zijn dit jaar afspraken gemaakt om een derde partner te betrekken bij de samenwerking. Deze partner is verantwoordelijk voor het oppervlaktewater beheer, zodat we ook in Marokko de cyclus kunnen sluiten. In 2014 is er ook een nieuwe programmamanager in Marokko aangesteld.

Activiteiten en resultaten 2014 Drinkwater: Wereld Waternet adviseerde ONEE om i.p.v. een grote drinkwaterzuiverings installatie eerst een proef installatie te bouwen op basis van ozon en actieve kool. In 2014 is hiervoor een aanbestedings document geschreven tijdens een bezoek van ONEE aan Nederland. Wereld Waternet zal adviseren bij de aanbesteding en bij het testen van de installatie. Om de algenproblematiek in het drinkwaterreservoir bij Rabat aan te kunnen pakken heeft Wereld Waternet een aantal water analyses verricht. ONEE heeft gevraagd om hier verder op te adviseren. In 2014 adviseerde Wereld


t


jaarverslag 2014

factsheet Marokko

Waternet ook over computergestuurd beheer en monitoring van de drinkwaterprocessen bij ONEE. Met een speciaal voor ONEE gemaakte workflow in de applicatie ‘Alfresco’ zal ONEE meer grip krijgen op deze processen en op de monitoring ervan.

Kheterras: Een student van de TU Delft heeft verder onderzoek gedaan naar de rehabilitatie van het traditionele systeem van grondwaterberging in de Thalifat, de Kheterras. Nu de grondwatersituatie in deze regio in kaart is gebracht is duidelijk hoeveel putten er gebruikt kunnen worden voordat de kheterras opdrogen.

Sanitatie: De processen van de twee moderne actiefslibzuiveringen in Nador en Al Hociema zijn geëvalueerd. Hier ontbrak een slibstrategie en het slib wordt tegen hoge kosten afgevoerd. Ook ontbrak een masterplan voor de sanitatie- infrastructuur. Wereld Waternet adviseerde over een aantal kostenbesparende oplossingen en deze zijn inzichtelijk gemaakt aan ONEE staf door een kennisuitwisseling in Nederland. ONEE gaat de nieuwe slib strategie organisatiebreed toepassen.



jaarverslag 2014

factsheet Mozambique

land: Mozambique regio: gehele land aantal inwoners: 5,1 miljoen WWn actief sinds: 2013 operationele partner: Administração de Infra-estruturas de Abastecimento de Água e Saneamento (AIAS) (alliantie) partners: Vitens Evides International (VEI), SNV, BOPinc, EU

Situatie & Uitdaging De urbane water- en sanitatievoorzieningen in kleinere en middelgrote steden in Mozambique zijn slecht. Van de 5,1 miljoen mensen die hier leven hebben slechts 4% toegang tot veilig water en 11% tot voldoende sanitatie. AIAS is in 2009 opgericht om aan dit probleem te werken, en is verantwoordelijk voor de drinkwater- en sanitatievoorzieningen in 149 steden en dorpen (buiten de grote steden). Het ministerie van Buitenlandse zaken heeft VEI en WWn gevraagd om AIAS hierin te onder steunen. Wereld Wereldnet helpt AIAS in 15 middelgrote steden die vervolgens model kunnen staan voor de overige steden. We richten ons op de capaciteitsopbouw van de water operators, met nadruk op sanitatie en ook op bedrijfs matige oplossingen. Ook gaan we bezig met het verhogen van het bewustzijn bij lokale organisaties en bevolking met betrekking tot (persoonlijke)hygiene en sanitatie. Gebeurtenissen in 2014 In februari is het driejarig aandeel van Wereld Waternet in het programma ‘Capacity building for operations of


secondary urban water and sanitation systems’ van start gegaan. Voor het programma is een Nederlandse programma manager aangesteld. Het is de eerste keer dat Wereld Waternet een long-termer uitzendt. Eind juli moest de baseline study en het plan van aanpak afgerond zijn voor de Nederlandse ambassade in Mozambique die het programma financiert. Activiteiten en resultaten 2014 In de eerste helft van 2014 is de situatie onderzocht in de 15 steden van het programma. De Nederlandse ambassade in de hoofdstad Maputo stelde op basis van deze baseline study een aantal succesfactoren t


jaarverslag 2014

factsheet Mozambique

(KPI’s) vast en hiermee gaan we aan de slag. Er is een projectplan voor 2015 gemaakt. In iedere stad zijn sanitatiegroepen opgericht die na een basis training ingezet worden bij de bewustwording. De trainingsmodules die Waternet ontwikkelde maken nu onderdeel uit van de standaard training. Hoewel het programma goed loopt zijn er een aantal aandachtspunten voor 2015: de beperkte capaciteit van AIAS om kennis over te dragen over water en sanitatie en administratieve procedures die veel tijd in beslag nemen.

Water for life fonds Met subsidies uit het Water for life fund zijn we in Moamba en Manhiça begonnen met de voorbereidingen voor sanitatie- en drinkwater oplossingen.



jaarverslag 2014

factsheet Suriname, kustvlakte

land: Suriname regio: kustvlakte aantal inwoners: 500.000 WWn actief sinds: 1996 operationele partner: SWM (Surinaamsche Waterleiding Maatschappij) (alliantie)partners: Vitens Evides International (VEI), AdeKus, Forum NGO’s, EU

Situatie & Uitdaging In Suriname komen watertekorten en wateroverlast regelmatig tegelijk voor en de waterinfrastructuur heeft veel achterstallig onderhoud. De SWM is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening voor 500.000 inwoners van de kustvlakte, waaronder de hoofdstad Paramaribo. Gebeurtenissen in 2014 Wereld Waternet versterkt SWM in de organisatie en het beheer van de drinkwatertaken en systemen en in de bewustwording bij de bevolking over de waterproblema tiek in Suriname. Verbetering van levering van drinkwater staat centraal, vooral in de hoofdstad Paramaribo. Het is een door de EU gefinancierd programma genaamd ‘Partnerships for Capacity Development’. In dit programma staat aandacht voor de gehele watercyclus centraal. Activiteiten en resultaten 2014 De activiteiten zijn ondergebracht in 6 projectgroepen die worden geleid door projectleiders van de SWM


aangevuld met specialisten van SWM, Waternet en Vitens Evides Internationaal (VEI), onze partner in dit programma.

De belangrijkste activiteiten en resultaten: In 2014 is samen met partner VEI flink ingezet op de professionalisering van de organisatie. Er ligt nu een set van Kritische Prestatie Indicatoren die alleen nog moet worden vastgesteld door de directie. Het terugdringen van lek verliezen en illegale aftap is een van de speerpunten van het EU programma dat we uitvoeren. In 2014 is vastgesteld welke verbeteringen er moeten komen in de drinkwaterwerkprocessen en er ligt een plan om lek verliezen terug te dringen. t


jaarverslag 2014

factsheet Suriname, kustvlakte

Er is een aanzet gemaakt om de werk processen in het laboratorium van SWM te verbeteren. Er ligt een gedegen voorstel hoe de waterkwaliteitsanalyses verbeterd kunnen worden. De goedkeuring voor de investeringen, zoals in apparatuur, liggen inmiddels bij de directie van SWM ter goedkeuring. Zo ook het in 2014 opgestelde beheerplan voor de bescherming van watervoorraden en waterbronnen.

efficiënt te bedienen en onderhouden.

Zes maanden begeleidde en trainde een procestechnoloog van samenwerkingspartner VEI het personeel van de pompstations in Suriname. Zij zijn hierdoor in staat om de waterzuiveringsinstallaties effectief en



jaarverslag 2014

factsheet Suriname, Nickerie

land: Suriname regio: provincie Nickerie aantal inwoners: 40.000 WWn actief sinds: 2010 operationele partner: Overliggend Waterschap Multi-purpose Corantijn Project (OWMCP) (alliantie) partners: Waterschap Rijn & IJssel, EU

Situatie & Uitdaging De boeren in de rijst producerende Surinaamse provincie Nickerie zijn voor de verbouw van hun gewassen afhankelijk van regenwater en van irrigatiewater. Wellicht door de overvloed aan water is het integraal beheer van de natuurlijke waterbronnen nog onvoldoende ont wikkeld. Het Overliggend Waterschap MCP (OWMCP) is een relatief nieuwe organisatie en is verantwoordelijk voor het leveren van voldoende en kwalitatief goed irrigatie water voor de voedsel- en rijstproductie. Ook moet zij ervoor zorgen dat het water tijdens het regenseizoen wordt afgevoerd. OWMCP heeft als ambitie om de waterautoriteit in de regio Nickerie te worden. Gebeurtenissen in 2014 Met het overliggend waterschap MCP werken we aan een beter waterbeheer in Nickerie. De activiteiten vallen binnen het door de EU-gefinancierd programma: ‘Sustainable & Integrated Water Resources Management in Nickerie, West-Suriname’. In 2014 is het Water Platform Nickerie opgericht en hebben de bestuurs


verkiezingen van OWMCP plaats gevonden. De zittende voorzitter is herkozen. Hiermee is een belangrijke voorwaarde geschapen voor de voortgang van dit programma. Activiteiten en resultaten 2014 Een van de belangrijkste ambities van het programma is een onafhankelijk adviesorgaan voor de watersector waarin alle water stakeholders in Nickerie vertegenwoordigd zijn. Deze werd in 2014 opgericht. Het Water Platform Nickerie is nationaal en regionaal een voor beeld van geïntegreerd water beheer. De belangstelling voor de aftrap van het waterplatform was enorm, van aandacht van t


jaarverslag 2014

factsheet Suriname, Nickerie Halverwege 2014 kwam een grote delegatie van OWMCP naar Nederland om een vijf-jarenbeleid te formuleren tot 2020. Het strategisch plan is klaar en goedgekeurd waarbij OWMCP de steun van Wereld Waternet en Waterschap Rijn & IJssel als belangrijk ziet voor de verdere ontwikkeling van OWMCP. de media tot ministeries en de EU. In 2014 zijn verdere stappen gezet voor een integraal benaderen van de wateruitdagingen in Suriname. Er is een basis gelegd voor de samenwerking tussen het waterschap OWMCP en het Surinaamse drinkwater bedrijf SWM. De ideeën worden in 2015 verder uitgewerkt. De goede resultaten van het Water Operators’ Partnership met OWMCP kwamen uitgebreid aan de orde op een conferentie van UNESCO-IHE. OWMCP mag nu meedoen in een onderzoek over de impact van WOP’s.

Voor een efficiënter waterbeheer moeten er een groot aantal metingen uitgevoerd worden om de hoofd infrastructuur (primaire kanalen) beter te begrijpen, de zogeheten Legger. Bij het inmeten van deze Legger blijkt dat de inventarisatie bemoeilijkt wordt omdat dezelfde kanalen andere namen hebben bij de verschillende instanties. Een consultant zal de registraties nu verder stroomlijnen. Daarnaast is in 2014 begonnen met de ontwikkeling van een waterkalender waarin wordt vastgelegd wanneer het water in een bepaald gebied wordt ingelaten. De kalender doet veel stof opwaaien bij de belanghebbenden, maar wordt als een zinvol instrument ervaren.


Bewustwording Onderdeel van het EU- programma is een bewust wordingsprogramma voor de bevolking over het belang van water, vervuiling van water en hygiëne. In 2014 is begonnen met de nulmeting om het huidige kennisniveau te meten. Dit dient als basis voor de awareness campagne die in 2015 zal starten.


jaarverslag 2014

factsheet Zuid-Afrika, 4 programma’s

land: Zuid-Afrika regio: Westkaap en heel Zuid-Afrika aantal inwoners: 5,3 miljoen (Westkaap) WWn actief sinds: 2012 operationele partners: Gemeente Kaapstad, Swellendam en Theewaterskloof; Overberg Water; BOCMA en Department of Water Affairs (nationaal/ regionaal)/ Tshwane University of Technology Pretoria/ Centre of Expertise Durban, ICMA

(alliantie) partners: Wateropleidingen (SWO), UNESCO-IHE, TU Delft, Vitens Evides International (VEI), Unie van Waterschappen (UVW), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Waterschap Delfland

de Westkaap zijn bovendien een groot aantal verschillende water organisaties verantwoordelijk voor het watermanagement in de watercyclus.

Situatie & Uitdaging Zuid-Afrika is een van de kernlanden binnen de Afrikastrategie van Wereld Waternet. Samen met ZuidAfrikaanse partners zullen landen in de regio versterkt worden op water en sanitatie. De Westkaap is een gebied waar de meeste regen in drie maanden tijd valt en waar de verdamping groot is. Er is een watertekort (drinkwater, irrigatiewater, water voor industrie en natuur) gedurende bepaalde periodes van het jaar. Door de snelle econo mische ontwikkeling wordt het steeds moeilijker om aan de toenemende watervraag en goede waterkwaliteit te voldoen.

Gebeurtenissen in 2014 In Zuid-Afrika zijn we betrokken bij vier Water Operators’ Partnerships (WOPs): 1 Ondersteuning van een aantal gemeenten in de Kaapregio op de hele watercyclus; 2 Het opzetten van 7 water schappen (Kingfisher project); 3 Het oprichten van een Centre of Expertise Zuid-Afrika; 4 Ontwikkeling van trainings programma met de Tshwane University of Technology. Daar naast zijn we ook betrokken bij de vorming van een training centrum voor de watersector in Zuid-Afrika en bij het ontwik kelen van sanitatie vanuit een t bedrijfsperspectief.

Sinds de politieke omwenteling in Zuid-Afrika en de afschaffing van de apartheid wordt het waterbeheer in Zuid-Afrika langzaam gedecentraliseerd. De Catchment Management Agencies (CMA’s) nemen de taken over van het Department of Water Affairs (DWA) van de centrale overheid. Drinkwater- en sanitatievoorzieningen zijn de taak geworden van de gemeenten. Het oprichten van de CMA’s, een soort waterschappen, verloopt langzaam. In



jaarverslag 2014

factsheet Zuid-Afrika

Activiteiten en resultaten 2014 1 Ondersteuning gemeenten Wereld Waternet werkt sinds 2014 samen met ‘Infrastructural Operations’, een afdeling binnen het ministerie van Water en Sanitatie die de waterhoofdinfrastructuur beheert en onderhoud. Het Water Operators’ Partnership bestrijkt nu de hele watercyclus. 2 Kingfisher Het ministerie voor Water in Zuid-Afrika heeft aan de Unie van Water schappen gevraagd of zij kan helpen bij het ingewikkelde decentralisatieproces en het onderbrengen van de watertaken in 19 waterschappen, de Catchment Management Agencies (CMA’s). De Unie van Waterschappen gaat deze nieuwe

waterschappen ondersteunen naar voorbeeld van de samenwerking van Wereld Waternet met waterschap BOCMA. Zowel in Nederland als Zuid-Afrika vraagt de afstemming tussen alle partijen veel capaciteit. Oorzaken zijn de verschillende inzichten of onduidelijk heden over de mandaten van de verschillende water schappen. Een belangrijk resultaat is het zogenaamde ‘starterspakket’, een set van richtlijnen en informatie voor nieuwe CMA’s. Daarnaast is er een cursus hydro logie gegeven en kennis uitgewisseld over industriële lozingen op de riolering of rechtstreeks op het opper vlakte water. 3 Centre of Expertise Met Stichting Wateropleidingen is een alliantiecontract getekend om het Centre of Expertise in Durban verder vorm te geven. In 2014 is een derde module ontwikkeld voor het train the trainer programma voor rioolwaterzuiveringen van de gemeente Durban. Kaapstad en Johannesburg hebben ook belangstelling voor het Centre of Expertise en deze cursus. Nederlandse bedrijven zijn erg geïnteresseerd om via het Centrum hun producten en kennis te demon streren in een pilot en zo een ingang te krijgen tot de Zuid-Afrikaanse markt. Er zijn nu 15 pilots voorgedragen. Het doel was 25 bedrijven en dat wordt gehaald. In het tweede halfjaar verzorgde Wereld Waternet opnieuw een cursus op afvalwater met Wateropleidingen SWO. En we


faciliteerden een excursie van de Zuid-Afrikaanse afvalwater sector. 4 Tshwane University of Technology Met de Tshwane University of Technology (TUT) ontwikkelen we op HBO-niveau een deeltijdopleiding voor mensen die al op een afvalwater- of drinkwater zuivering werken, zodat ook zij een erkend diploma kunnen halen op bachelorsniveau. Wereld Waternet werkt hierin samen met Stichting Water opleidingen (SWO) om cursusmateriaal te ontwikkelen. Daarnaast zijn er een aantal activiteiten gestart waar nog geen geformaliseerde WOP voor is afgesloten. Training centrum Zuid-Afrika Hiervoor is nog geen Memoran dum of Understanding getekend, maar er vinden al wel veel t


jaarverslag 2014

factsheet Zuid-Afrika

activiteiten plaats. Op initiatief van Wereld Waternet werken sinds 2013 veertien partijen in de watersector met elkaar. Organisaties die eerst niet met elkaar communiceerden, zetten nu gezamenlijk in op integraal werken. Een eerste concreet resultaat is het opzetten van een trainingscentrum voor de water sector in Zuid-Afrika waarbij Stichting Water Opleidingen(SWO) ook betrokken is. Een eerste succesvolle training voor 27 rioolwaterzuiveringen in Kaapstad leverde als belangrijk resultaat standaard operationele procedures voor alle rioolwaterzuiveringen op. Deze handleiding met procedures zal ook door andere afvalwaterbedrijven gebruikt gaan worden, o.a. in Mozambique. In 2015 gaan we met EWSETA samenwerken voor betere trainingen in de watersector. EWSETA

is een instituut onder het ministerie van onderwijs dat trainingen in de watersector goedkeurt. Het opschalen van sanitatie vanuit een bedrijfs perspectief Sanitatie in sloppenwijken of informal settlements is een groot probleem. Vaak onbetaalbaar voor de verantwoor delijke overheden. De gemeente Kaapstad heeft Wereld Waternet gevraagd om de sanitatie uitdagingen op te pakken. Eerder was al een studie gedaan met A4A, BoPInc, Waste en Landustrie waarbij geadviseerd werd om sanitatie grootschalig aan te pakken. Voldoende schaalgrootte maakt het voor bedrijven gemakkelijker om in te stappen maar kwantiteit is ook belangrijk voor het effectief kunnen realiseren van hergebruik van het afval. Als vervolg hierop hebben studenten van de Hogeschool van Amsterdam en van de Universiteit van Groningen in 2014 de inzameling van urine en


fecaliën in kaart gebracht en bekeken of een verdienmodel haalbaar is bij hergebruik. Met Kaapstad gaan we nu verder onderzoeken welke moge lijkheden haalbaar zijn. Wereld Waternet heeft ook vragen gekregen over dezelfde problematiek uit Nairobi, Addis Abeba en Accra. En dit onder werp speelt ook in onze projecten in Mozambique en Indonesië. Sanitatie aanpakken via een business benadering is bepaald geen eenvoudige klus en er wordt gezocht naar tal van verschillende samenwerkings vormen en partners.


jaarverslag 2014

“Dankzij de kennisuitwis seling tussen Waternet en ONEE weten we nu hoe groot de proefinstallatie moet zijn voor ozon-kool behandeling. Ozon behandeling voor drink waterzuivering is een nieuwe technologie voor ons in Marokko. Wereld Waternet heeft zijn kennis met ons gedeeld en we weten nu precies wat de voorwaarden en vereisten zijn als we deze techniek gaan gebruiken.” Hanane Benqlilou, ONEE programma manager, Marokko



jaarverslag 2014

09 financieel resultaat Wereld Waternet heeft in 2014 € 2 miljoen Euro aan projecten uitgegeven. Deze uitgaven zijn voor €1,4 miljoen gefinancierd uit het budget van de opdrachtgevers van Waternet: de gemeente

Amsterdam (€1,0 miljoen) en het waterschap AGV (€0,4 miljoen). De rest van de uitgaven (€0,6 miljoen) is gefinancierd uit project subsidies en project opbrengsten.

De projectuitgaven per land zijn als volgt:

109

Egypte

8

355

364

387

340

Suriname

Zuid-Afrika

13

172

245

30 Ethiopië

Ghana

Indonesië

Marokko

Mozambique

Oeganda

projectuitgaven


Overig

eenheden x € 1000


jaarverslag 2014

“Wereld Waternet helpt ons om onze doelstellingen te behalen door haar kennis over watermanagement met ons te delen. Dankzij deze langdurige samenwerking profiteren wij maximaal van hun expertise. Samen met hen gaan we modellen ontwikkelen om de monitoring te verbeteren van het water in ons district. En we willen betere methoden ontwikkelen om watergelden te innen.” Flora Battiona, Directeur waterautoriteit AEG, Burkina Faso



jaarverslag 2014

ideële stichting

colofon

Wereld Waternet is een ideële stichting met een onafhankelijk stichtingsbestuur en een Raad van Advies. De Raad van Advies adviseert het bestuur in het belang van de Stichting Wereld Waternet. Het Stichtingsbestuur is eindverantwoordelijk voor de activiteiten van Wereld Waternet en de verantwoorde besteding van middelen. Het bestuur van Wereld Waternet is in 2014 drie keer bij elkaar geweest. Het bestuur bestaat statutair uit 5 personen. Samenstelling van het bestuur • de heer Johan de Bondt, voorzitter en lid Dagelijks Bestuur (voormalig Dijkgraaf AGV) • de heer Roelof Kruize, secretaris en lid Dagelijks Bestuur (directeur Waternet) • de heer Theo Schmitz, lid Algemeen Bestuur (voormalig directeur VEWIN) • de heer Jos Pâques, lid Algemeen Bestuur (eigenaar en commissaris Pâques BV) • de heer Menno Holterman, lid Algemeen Bestuur (directeur Nijhuis Industries) • de heer Johan Richters, lid Algemeen Bestuur (voormalig directeur ING)

Dit jaarverslag is een uitgave van Wereld Waternet Amsterdam, juni 2015 Wereld Waternet Korte Ouderkerkerdijk 7 Postbus 94107 1090 GC Amsterdam [email protected] www.wereldwaternet.nl

Samenstelling Raad van Advies • de heer Eberhard van der Laan, voorzitter (burgemeester Amsterdam) • de heer Steven Schuyt, Professor Corporate Governance and Responsibility, Nyenrode Business University • de heer professor Jules van Lier, hoogleraar TU Delft • de heer Daan Dijk, Directeur Rabo Sustainability Fund • de heer Henk de Breij, voormalig directeur EPP public relations De organisatie van Wereld Waternet • directie: Kenneth Comvalius



jaarverslag 2014

hulp bij een interactieve pdf Deze PDF is interactief. Dat betekent dat je er eigenhandig doorheen kan bladeren en opnieuw kan lezen wanneer je wilt. Als je vragen hebt over deze PDF of Wereld Waternet, stuur dan een e-mail naar [email protected]

05 strategie voor Afrika Wereldwijde wateruitdagingen De wateruitdagingen in de wereld zijn enorm groot. Ongeveer 780 miljoen mensen hebben geen schoon drinkwater en 2,4 miljard mensen zullen in 2015 nog steeds geen fatsoenlijke sanitaire voorzieningen hebben. De toenemende economische ontwikkeling in vrijwel alle regio’s van de wereld legt een steeds grotere druk op de schaarse drinkwaterbronnen. Als relatief kleine organisatie willen we zoveel mogelijk mensen bereiken bij het verbeteren van hun leefomstandigheden. Daarom maken we onze inzet zo effectief mogelijk. Door onze ervaring te delen met drinkwaterorganisaties uit ontwikkelde landen, zodat zij gemotiveerd worden om organisaties in de relatief minder ontwikkelde landen te ondersteunen. En met de Afrikastrategie willen we ook aan efficiëntie winnen.

In de lichtblauwe balk staan de verschillende hoofdstukken. Door erop te klikken ga je naar de eerste pagina van dat hoofdstuk

Focus op Afrika Sinds 2011 richten we ons steeds meer op landen met de grootste achterstand. We focussen ons op Afrika. Met 56 landen en een landoppervlak van 30 miljoen m2 (drie keer Europa) is het onmogelijk om het gehele continent te bereiken als individuele organisatie. Onze Afrika-strategie is erop gericht om de verder ontwikkelde WWn-partners in Afrika te motiveren om Water Operators in andere landen in Afrika te gaan versterken. Deels zien we het ook als een tegenprestatie voor onze vaak jarenlange ondersteuning aan deze partners. Om de Afrika-strategie uit te kunnen voeren werken we nauw samen met de partners in drie landen in Afrika. Deze ‘kernlanden’ zijn Marokko, Egypte en Zuid-Afrika. In deze kernlanden willen we bijdragen aan de inrichting en versterking


van trainingscentra met een internationale uitstraling en digitale leerprogramma’s. Vanuit de trainingscentra in de drie kernlanden kunnen we waterorganisaties in de omringende landen naar een hoger niveau van waterbeheer brengen. De al aanwezige kennis in de regio wordt zo binnen diezelfde regio ingezet. Wereld Waternet streeft naar een blijvende rol in deze trainingscentra om zodoende voeling te houden met de ontwikkeling in het kernland en de omringende landen. Onze rol in deze samenwerking is vooral coachend en stimulerend. Wereld Waternet kreeg in 2014 verzoeken om kennis te delen met een aantal landen die in de buurt van onze kernlanden liggen. Omdat de trainingscentra in de kernlanden niet altijd direct kunnen ingaan op dit soort verzoeken, gaan we zelf directe Water Operators’ Partnerships aan met die landen.



jaarverslag 2014

Lichtblauwe tekst met een lijntje eronder zijn links naar extra informatie

Met de knoppen rechts kan je navigeren; naar de volgende of de vorige pagina, sluit je de PDF met


jaarverslag 2014

wereld waternet jaarverslag 2014

Recommend Documents