6/03/2014
Welzijn 3.0: Van caritas tot vermaatschappelijking De overheid beweegt mee Datum Gelegenheid
• Hulpverlening in (overwegend) sectorale context • Stroomlijning via doorverwijzingen, toegangspoorten, sociale kaarten, rechtenverkenners, eerste- en tweedelijnsdiensten… • Cliënttraject leidt tot inclusieve afstemming
1
6/03/2014
Netwerking maakt opgang als begrip in het welzijnsbeleid “Een netwerkmaatschappij wordt gedragen door een combinatie van sociale netwerken en interactieve medianetwerken. In de loop van de 20e eeuw is de economie zich naar een netwerkstructuur gaan richten, en vervolgens de hele maatschappij. Daarmee wordt afstand genomen van de 'massamaatschappij' die gedragen werd door relatief grote en homogene organisaties, groepen en publieken en door massamedia met eenrichtingsverkeer. Kenmerkend voor de netwerkmaatschappij is dat door verregaande globalisering waarden en normen steeds onafhankelijker worden van plaats en tijd. Dit roept enerzijds de reactie op om vast te houden aan wat nog rest van het traditionele ideeëngoed, en anderzijds de reactie van nieuwe identiteitsvormingsprocessen die mogelijk worden doordat traditioneel maatschappelijke dogma's niet langer de boventoon voeren in de samenleving. Maatschappelijke netwerken spelen een cruciale rol bij het tot stand komen van transities in het kader van duurzame ontwikkeling.”
Evolutie • Van een goedbedoeld caritatief aanbod naar een multidisciplinair in te vullen vraag • Van een aanbod dat institutiegericht vorm krijgt naar een meer individueel georiënteerde benadering van de zorgvraag • Van een ideologisch verzuilde organisatie van het zorglandschap naar de vermarkte context die de globalisering ons opdringt • Van de betutteling van de zorgvrager naar het empowerment van de persoon en zijn omgeving
2
6/03/2014
www.canonsociaalwerk.eu • 1976: van COO naar OCMW Van gunst naar recht • 1977: Herman Deleeck Het Matteüseffect in de verzorgingsstaat • 1980: Zelfhulp: van concurrent naar collega De cliënt als co-producent van zorg • 1980: De tweede staatshervorming Start, uitbouw en management van een eigen Vlaams welzijnsbeleid
Legitimatie van het welzijnswerk: Verantwoorde hulpverlening – Hans Achterhuis, ”De markt van welzijn en geluk” – Theodore Dalrymple – GAS-boetes – aanklampend hulpverlenen (disciplinerend hulpverlenen?) – bemoeizorg – outreachend werk
3
6/03/2014
ICT ontmoet de hulpverlening
• • • • •
Informatiebeheer Domotica, alarmsystemen Digitale kloof On-line hulpverlening Delen van gegevens
Een welzijnsmodel • Opmars van containerbegrippen • Zorg voor ouderen: – Medisch model – Sociaal model – Preventief model
• INCLUSIE
4
6/03/2014
Vermaatschappelijking van de zorg “Verschuiving binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven, …., met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. Begrippen die hierbij een rol spelen zijn onder meer desinstitutionalisering, community care, empowerment, krachten contextgericht werken, vraagsturing en respijtzorg”.
• • • •
Mobilisatie van alle sociaal kapitaal Inzet van mantelzorgers en vrijwilligers Participatie In betrokkenheid met andere beleidsdomeinen • Nood aan nieuwe instrumenten
5
6/03/2014
De uitdagingen Intersectorale samenwerking Intern: Blauwdruk voor geharmoniseerde begrippen en procedures in de zorg – Erkenning, vergunning, subsidiëring, programmatie, toezicht… – Thesaurus – Databank jaarrekeningen Extern: Werk, Wonen, Ruimtelijke ordening, Landbouw, Justitie en Onderwijs
• W²: integrale werk- en zorgtrajecten • Landbouw: zorgboerderijen • Wonen: woonbegeleiding, doelgroepen, proeftuinen… • Beleidsplan Ruimte Vlaanderen • Onderwijs: centra voor leerlingenbegeleiding en GO! internaten
6
6/03/2014
De cliënt, zijn context en zijn eigen kracht • • • • •
Zelfzorg Persoonlijk (informeel) netwerk Reguliere basiszorg Gespecialiseerde zorg Van probleemgericht naar krachtgericht (empowerment)
Juridisering van de zorg • Eerste en tweede lijn: – sectorale en departementale klachtenbehandeling – Vlaamse ombudsdienst • Spanningsveld tussen hulpverlening, ethiek en recht – Decreet rechtspositie – 1712 – Vlaams forum kindermishandeling • Wetenschappelijk onderzoek
7
6/03/2014
ICT in de zorg Decreet betreffende de organisatie van het netwerk voor de gegevensdeling tussen de actoren in de zorg “Werven”: – Vitalink – Elektronisch medisch kinddossier – Integratie “mijn-VAPH” – Elektronisch cliëntdossier CAW – Het multidisciplinaire elektronisch zorgdossier – e-Zorgplannen – Persoonlijk assistentiebudget – (Automatische) rechten op basis van inkomen en gezinssamenstelling
Kwaliteit en effectiviteit • Evidence-based: kennisdeling efficiënte en effectieve praktijken (KEEP) • Kwaliteitskader: basisnormen, indicatoren – Ziekenhuizen – Woonzorgcentra – Kinderopvang – Grensoverschrijdend gedrag – Goede communicatie
8
6/03/2014
Professioneel ondernemerschap en zorgethiek •
Goed besturen – Goed bestuur is een antwoord op de vraag naar maatschappelijke verantwoording – Nood aan betrouwbaarheid en vertrouwen – De overheid als belangrijke stakeholder
•
Vierde Vlaams Intersectoraal Akkoord – Eindejaarspremie – Managementondersteuning – HR ondersteuning – Opmaak functieclassificatie – Opbouw tweede pensioenpijler – Wetenschappelijk onderzoek
De bredere context Vermarkting • Mixed economy of welfare • Schaalvergroting, afsplitsing vastgoed – diensten • Overheid regelt en bewaakt toegankelijkheid, betaalbaarheid, kwaliteit • Europese dienstenrichtlijn conditioneert • Ondersteuning via rechtenverkenner en decreet op de sociale rechtsbescherming • Overleg op structurele fora
9
6/03/2014
Financiering • Maatschappelijke ontwikkelingen inzake infrastructuurfinanciering: – Nieuwe rol voor VIPA als kenniscentrum woonzorginfrastructuur – Parlementaire resolutie betreffende de infrastructuursubsidiëring van woonzorgvoorzieningen – Inclusie Invest • Steunpunt WVG: onderzoekslijn 3, financiering van de welzijnszorg in Vlaanderen • Rekenhof
De zesde staatshervorming • Sectoren: – Gezinsbeleid – Gezondheidsbeleid – Ouderenbeleid – Justitie • Autonomie en verminderd budget betekent keuzes maken • Overgangsmodaliteiten met oog voor continuïteit
10
