Puberbrein binnenstebuiten
Wat jongeren beweegt van 10 tot 25 jaar
Bronnen
Waar is een puber mee bezig?
Inleiding
Het puberbrein ontwikkeld zich tot 25 jaar Jong
= norm ook voor volwassen Dilemma ouders van nu
Geef ik ze de ruimte, zodat ze niet de bekrompenheid voelen die ik heb gevoeld DIT LEIDT TOT VEEL RUIMTE KUNNEN ZE DEZE AAN?
Het puberbrein tot 25 jaar Hersenen ontwikkelen zich nog tot 25e levensjaar. Veel overeenkomsten tussen jongeren:
Ook
tussen vmbo-lln uit Emmen en vwo-lln uit Rotterdam-Zuid.
Jong = norm Kids Is
Getting Older Younger
niet gelijk aan verantwoordelijkheid kunnen nemen en/of dragen De jeugdcultuur is de dominante cultuur Volwassen willen zelf zo lang mogelijk jong blijven
Geef ze de ruimte?
We nemen steeds meer afstand! Directe sturing en goede begeleiding is nodig binnen hedendaagse context. Geef
aandacht Heb begrip voor hun belevingswereld Probleemjongeren zijn ook gewoon jongeren
Jongeren voelen zich vaak overvraagt! Doordat
ze zelfsturing moeten toepassen maar dat nog niet kunnen.
Hs.1 De ontwikkeling van jongeren
Kenmerken te verdelen in: Sociaal-emotionele
ontwikkeling Lichamelijke ontwikkeling Cognitieve ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling De hersenen ontwikkelen zich niet tegelijkertijd en in het zelfde tempo Complexe activiteiten zijn moeilijk en niet te overzien zijn Drie fases:
10-14
jaar: vroege adolescentie 14-16 jaar: het experiment ‘IK’ 16-22 jaar(on)verwacht (on)volwassen
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Fase 1: 10-14
jaar: vroege adolescentie Wankele stappen in het hier en nu Maken zich los van ouders Nieuwe emotionele bindingen aan met anderen Handelen impulsief Willen niet opvallen Emotioneel gevoelig Gevoelig voor groepsdruk
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Fase twee 14-16
jaar: het experiment ‘IK’ Ontwikkelen van een eigen ik Durft steeds meer af te wijken Experimenteren met van alles Nemen veel risico’s Veel stemmingswisselingen
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Fase drie 16-22
jaar(on)verwacht (on)volwassen Steeds zelfbewuster Meer eigen identiteit Minder gevoelig voor groepsdruk Meer verantwoordelijk opstellen Denken verder vooruit / zelfreflectie
Lichamelijke ontwikkeling Hersenen volop in ontwikkeling Hormonen beïnvloeden lichamelijke groei en daarmee emotie
De hypothalamus (het hormoonorgaan) geeft het startsignaal voor de puberteit door aan de hypofyse (de klier die hormonen aanmaakt).
Ontwikkeling hersenen
Eigenlijk zijn de hersenen van jongeren continu under construction
Ontwikkeling hersenen Geen helikopterview Minder verbindingen tussen hersendelen Ratio op achterstand Frontaalkwab in ontwikkeling Heftige emoties
Negatieve emoties sneller overhand
Kicks
Stijging spiegel diverse hormonen
Ontwikkeling hersenen Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks
Verbindingen in hersenen steeds gevormd en verbroken (snoeien) Hogere cognitieve vaardigheden nog lang in ontwikkeling Ongevoelig voor straf, zeer gevoelig voor belonen en respect Hier en nu belangrijker dan straks
Hs.2 Opvoeding
In tijd gezet Jaren
60 en 70 = democratisering Ouders van nu willen niet zijn als hun eigen ouders Bij twijfel niet ingrijpen [lijkt de nieuwe regel] Nieuwe technologie zet jongeren pats in de werkelijkheid, iets dat vroeger alleen voor volwassenen was
Rol volwassenen De
rol van de volwassenen is: Prioriteiten te stellen Risico’s in te schatten Beslissingen te nemen
Gamen
Jongeren worden van gamen: Resultaatgericht,
toegewijd en punctueel, leren opereren in complexe situaties. Leren risico’s te nemen en communiceren in teamverband Opbrengsten van gamen niet overdrijven:
De bovenstaande vaardigheden leer je ook van een potje voetbal.
Ook
de gevaren van gamen niet overdrijven
Digitale ADHD?
Jongeren lijken geboren multitaskers Maar
…. Tot 15e jaar meer moeite met uitvoeren van meerdere activiteiten te gelijkertijd Komen hierdoor moeilijker tot reflectie, overwogen beslissingen te nemen, creatief denken, etc. Zeer belangrijk is het reguleer van de prikkels
Multitasken
Niet alleen pubers hebben hier last van
Geld
Pubers hebben veel te besteden, vaak meer dan de ouders zelf Moeilijk
om met geld om te gaan Nemen ook financieel meer risico dan volwassenen Opvoeden heeft aantoonbaar invloed op omgaan met geld
Brood of chips
Veel eetmomenten vinden buiten gezichtsveld van ouders en school plaats Goed
en gevarieerd eten Goed ontbijt is belangrijk Kinderen mee laten koken Samen eten met het gezin
Drank en drugs
Jongeren drinken te vaak, te veel en te jong Groepsdruk Nieuwsgierigheid
Alcohol heeft remmende werking op de hersenontwikkeling Jongeren
zeer vatbaar voor snelle en hardnekkige verslaving Verslavende middelen werken belonend op de persoon
Groot gedrag zie je het eerste
Tips = terugblik
Ouder hebben echt invloed Blijf
betrokken, misschien wel meer , ga kijken bij wedstrijden school, etc. Bied structuur en grenzen, wees streng, wees redelijk en houdt vol Verklaar je nader, leg uit waarom Geef het goede voorbeeld, dus ook zelf niet veel gamen, drinken, roken, etc. Stimuleer zelfstandigheid
Hs.3 Onderwijs Onderwijs voor alle leerlingen Hangen of meedoen Nieuwe leren: zwemmen of verzuipen Technologische achterstand Tips en tops voor het onderwijs
Onderwijs
De school voelt zich verantwoordelijk voor het succes van de jongeren. Leraren moeten de wereld van de jongeren in Vraagt om meer maatwerk Onzekere
leraren funest Eigen technologische achterstand leidt tot overschatten van leerlingen Gesprekjes aangaan = schat aan informatie en relatie
Motivatie = investeren Activerende werkvormen Coöperatief leren Ballans tussen kennis vergaren en aanleren van vaardigheden
Bio klok
Rond de 15e wordt de interne klok van een jongere ongeveer anderhalf uur achteruit gezet. Voor
die tijd later beginnen Geen proefwerken 1ste uur Doeactiviteiten starten
Kenmerken VMBO
Veel praktische instructie Niet schriftelijk Docent begeleidt leerlingen Heldere stappen van leren aanbieden Stampen en herhalen Hier binnen elementen van zelfstandig werken / leren aanbieden, want waar kun je het beter leren dan op school?
Invalshoek
Serious gaming: Moet
meer aan toegevoegd worden dan de gewone games Duidelijke kapstok hebben Uitleg – probleemstelling - uitproberen
Relatie = motivatie
Een leerling ontwikkelt zijn motivatie in relatie tot anderen. Echt
luisteren Kijken naar talenten ook buiten schooltijd Streng, maar betrokken
Nieuwe leren
Alles zelf moeten bedenken, dat is toch de nieuwe saaiheid? Wel: Activerende
werkvormen, nu extra gevoelig voor aanleren van vaardigheden
Niet: Te
grote nadruk op vaardigheden / kennis is belangrijk Docent niet alleen als begeleider, maar ook voorbeeldgedrag
Hs. 4 de peergroup Veilig nest met andere puberbreiners Virtuele wereld Eigen taal Tips voor volwassenen
Veilig nest
Peergroup: Groep
mensen met ongeveer dezelfde leeftijd, sociale status en belangstelling
Strong ties: Hele
goede vrienden, daar kun je ook de kwetsbare kant laten zien
Vele vormen van subculturen
Vrienden
Pubers zijn veel in de virtuele wereld [virtuele schoolplein] Online
pesten Online risicogedrag www.internetsoa.nl
Yo oma, ieder zijn taal
Tips voor volwassenen Onderken het belang van vrienden voor jongeren Ken de belangrijkste vrienden van je kind Help jongeren grenzen te stellen Onderschat nooit de corrigerende factor van peers
Hs.5 Overige opvoeders
Sociale samenhang maatschappij is verschoven Minder
sociale controle Veel vindt plaats op de straat, wijk buiten de ogen van de ouders Pubers kunnen met de vrijheid minder goed overweg
Overige opvoeders
Andere opvoeders kunnen Rolmodel
op zich nemen Sportclubs – duidelijker netwerk dan vriendenclubs, maar door individualisering neemt invloed van sportclubs af Jongerenwerk, de brug tussen jongeren en wijk, buurt en gemeente Geloof, van ik geloof tot mogelijk radicalisering
Vertrouwen
Mate van vertrouwen is belangrijk communicatie element bij pubers Jongeren
ervaren snel iets als negatief Volwassenen worden oplettend bij jongeren [mogelijke onvoorspelbaarheid] iets wat gevoeld wordt Jongeren vragen juist op vertrouwen / bewegingsruimte – zij zien respect als een basishouding [niet iets wat je moet verdienen]
Hangen
Samenkomen / hangen is belangrijk element bij pubers Leidt
tot communicatie problemen buurt Minder controle op straat, leidt tot ander gedrag Jongeren kunnen eigen gedrag moeilijk in een breed kader plaatsen
Belangrijk voor nieuwe school
Jongeren willen: Horen
als ze iets goed doen Geen nummer zijn Persoonlijke aandacht Uniek gevonden worden Respect ervaren
Belangrijk voor nieuwe school
Dat betekent voor volwassen Onderken
je invloed Bedenk hoe je vroeger zelf was Denk aan je uitstraling
Hs. 6 doordringen tot het brein Jongeren willen zich onderscheiden Uniek zijn
Korte
termijnprikkels moeilijk beheersen Zetten trend in media gebruik
Hoe bereik je jongeren
Voorlichting 1.
gezondheidsrisico’s 2. maatschappelijk bewustzijn
Doen appel op ratio = lange termijn Jongeren zijn daar minder gevoelig voor = vraagt om prikkelen op korte termijn Themaconcerten of thema actie blijven veel beter hangen = korte termijn [vraag is wat van het doel blijft hangen] Boodschap relevant maken dat ze er onderling over gaan praten
Multiframen Meerdere kanalen open Selecteren wat van toepassing is Verdelen aandacht tussen frames [kanalen] Alleen de korte krachtige boodschap blijft hangen [het nieuws in 60 sec. voorbeeld] Sterk beeld met korte tekst werkt goed
Multitasken
Doen veel aan multitasken, maar kunnen het minder goed dan volwassenen Tijdens
multitasken wordt deel van de informatie geparkeerd in het werkgeheugen Kost veel energie Moet goed onderscheid maken tussen hoofdzaken en bijzaken Jongeren eerder last van interferenties [verwarring van de vele informatie] Negatief effect op de kwaliteit uitvoering van de taken
Kennis op doen
Volwassenen denken dat ze veel weten van internet [volw. kennen deze kennis zelf niet] Kennis = oppervlakkige pseudowijsheid Info wel voorhanden Maar ontwikkelingsstadia doorlopen blijven gelijk Jongeren vaak over eigen grenzen heen Status opbouwen door met nieuwtjes de eerste te Snel tunnelvisie om dat jongeren sites en weblog
volgen van gelijk gestemde bv anorexia, … Geen beeld wanneer wat relevant is
zijn
Tips voor verleiders en voorlichters [pag. 145]
Blijf authentiek Bied verhalen die ze door kunnen vertellen Bewaak ballans tussen boodschap en vorm Wees transparant Keep it simple Bied handelingsperspectief Bouw aan merkvoorkeur Privé is privé
Hs. 7 Doolhof van opleidingen en banen Na overgang VO volgt snel de keuze voor het vakken pakket Van invloed op toekomstige opleidingen Steeds meer trendy opleidingen
Marktwerking Realisme
qua werk? / Reality check?
Te vroeg kiezen
Jongeren geen idee waarvoor ze kiezen Nergens al tussen 12de en 14de kiezen Brein 17de tot 21ste toe aan dergelijke keuze Vaak negatief afstreeplijstje Dat
zeker niet
Reactie van scholen Vmbo:
verbreden van programma’s Havo/vwo: twee profielen naast elkaar volgen
Te vroeg kiezen
Opleiding kiezen: Je
groeit naar een keuze toe. Mensen laten zich niet leiden door objectieve informatie. Beroepskeuze wordt bepaald door ervaringen, eigen ervaringen of die van anderen.
(F. Meijers pag. 154)
Kiezen
Ouders vaker betrokken keuze proces vervolg opleiding Hogescholen
speciale bijeenkomsten voor ouders
Begeleiding jongeren vanaf brugklas bv. portfolio opbouw Effect
van de begeleiding afhankelijk leerling Vormen van begeleiding verschillen ernorm Mede afhankelijk van aanpak decaan
Effecten op jongeren Ontneemt op doen van brede ervaringen Belangrijk voor persoonlijke ontwikkeling
Bijbanen
positief effect op persoonlijke ontwikkeling
Geen invloed op keuze vervolgopleiding
De nieuwe werknemer
Mengelmoes van: Zelfverzekerd
maar niet ambitieus Veeleisend maar niet erg statusgevoelig Werk is meer vorm van lifestyle
Begeleiding: zeker bij de start van de loopbaan, want het toekomst beeld is moeilijk te verwezenlijken
Tips opleidingen
Ondersteun leerlingen in verwoorden toekomst beelden Vervolgstudie is persoonlijke zoektocht Volwassen alleen begeleiden niet invullen
Laat leerlingen in gesprek met mensen die het beroep uitvoeren Studiekeuze start bij aanvang van de nieuwe opleiding Deze begeleiding kost veel geld/tijd maar signaleert eerder uitval
Tips werkgevers
Begeleid jongeren intensief Biedt zichtbare carrièrestapjes Geef veel complimenten Talentenmanagement Communiceer duidelijk Sfeer is essentieel Vergelijk niet met vroeger Leef je in in de wereld van de jongeren Denk aan non-verbale communicatie
Hs. 8 In de maatschappij
Participatie Hoe
moet dat? Vele projecten maar begeleiding bepaald mogelijkheid Belangrijk is jongeren democratische ervaringen bij te leren. In basisonderwijs burgerschap genoemd. Bevat veel complexe vaardigheden: abstraheren, mening vormen, mening verwoorden, luisteren naar anderen,… Zeker ook op basisonderwijs en VMBO
Democratie? Democratie kan alleen bestaan als voldoende mensen het midden zoeken tussen hun eigen belang en die van anderen Autoritatieve manier van opvoeden
Liefhebben,
maar duidelijk Wat betekent dit voor een school?
Jongeren betalen Voor participatie projecten Voor leveren kwalitatieve ideeën Is een meerwaarden Haalt jongere over de streep
Anders
moet participatie concurreren met game, shoppen, bijbaantje, etc.
Tips Jongeren vragen duidelijk traject met kop en staart Wees extreem duidelijk over (on)mogelijkheden Jongeren benaderen via duidelijke en open vragen Ga in op thema’s die voor jongeren relevant zijn
Hs 9. Multiculturele samenleving
Ik cultuur Zelf ontwikkeling
Erkenning
Zichzelf mogen zijn, behoren tot sociale groep Onderdak, inkomen, …
Primaire behoeften
Eten, drinken, ………
Wij cultuur Eer Voorkomen Bestrijden van gezichtsverlies
Goede naam Eervol gedrag Zichtbare rijkdom Waardering Bescherming van de eer
Prestige, aanzien, zelfrespect
Zekerheid
Acceptatie
Ontwikkeling talenten, creativiteit, verantwoordelijkheid
Behagen groep
Beleefdheid, wederzijdse hulp
Primaire behoeften
Eten, drinken, …
Tips voor communicatie
Impact dubbele identiteit verschilt per item Aparte benadering vaak niet nodig Benader
jongeren op interesse niet op afkomst
Behandel jongeren respectvol Jongeren
gevoelig manier benaderd worden Alert op discriminatie Prettige non-verbale communicatie
Leven in twee werelden biedt ook rijkdom
Laatste gedachte
Jongeren verdienen extra aandacht en interesse omdat ze turbulente, maar ook intense en vormende fase doorlopen. Doel is een kader te bieden om verleidingen op jonge leeftijd te leren weerstaan Meer
kaders, structuur = Meer aandacht, tijd, inlevingsvermogen
Bedenk dat het doorgaans goed gaat met de jongeren en ze ook goed terecht komen
