Welkom! Presentatie ondernemingsplannen Sociaal aan de slag met voedseloverschotten

Welkom ! Presentatie ondernemingsplannen “Sociaal aan de slag met voedseloverschotten” In opdracht van

Met steun van

Agenda  13u30: Voorwoord  13u45: Ondernemingsplan “Samenwerking tussen een groenteveiling, sociale economie organisaties en voedselhulpinitiatieven”  14u25: Ondernemingsplan “Integratie van voedseloverschotten uit de supermarkt in de werking van een sociaal restaurant”  15u10: Pauze  15u25u: Debat “Wat is er nodig om deze ondernemingsplannen waar te maken?”  16u15: Slotwoord  16u30: Receptie

Agenda Voorwoord

 Greet Valck, kabinet van Minister van Armoedebestrijding

 Mark Vanhumbeeck, directeur InC

 Lunch met groentenoverschotten met dank aan

Presentatie ondernemingsplan 1 “Samenwerking tussen een groenteveiling, sociale economie organisaties en voedselhulpinitiatieven” In opdracht van

Met steun van

Agenda  Inleiding, context en probleemstelling / huidige situatie  Ondernemingsplan ▪ ▪ ▪ ▪

Wat willen we? Wat hebben / kennen we? Hoe willen we dat bereiken? Financieel plan

 Conclusies en next steps

Algemeen doel Ondernemingsplan voor ‘hefboomprojecten’ rond sociaal aan de slag met voedseloverschotten  realiseren economische baten (verminderen van afvalverwerkingskosten, lagere aankoopkosten …)  én grote (directe of indirecte) maatschappelijke winsten: 1. bestrijding van voedselverlies 2. bestrijding van armoede (emancipatorisch) 3. bevordering van kwalitatieve en gezonde (verse) voeding in de voedselhulp 4. creatie van sociale tewerkstelling voor kansengroepen en opleidings- en doorstromingskansen (in keuken, logistiek)

Context 1.Landschap veilingen Omzet Belgische coöperatieve veilingen, 2013

Context 2. Uit markt neming groenten  Structureel gegeven i.f.v. afstemming vraag en aanbod op veiling  Specifiek voor groenten. Meest voorkomende: ▪ sla, tomaat, bloemkool, komkommer, courgette, kool, prei …  Wettelijk kader EU en Vlaams  Deze overschotten moeten bij voorrang/voorkeur gaan naar gratis uitreiking aan minderbedeelden (= type1) • Veiling krijgt hogere steun voor gratis uitreiking dan voor laagwaardigere toepassingen.  Geen wijziging in Europees beleid verwacht volgens Ag.L&V  Liefdadigheidsorganisaties kunnen toegangspas aanvragen voor ophaling bij de veiling (div. erkenningsvoorwaarden). • 100tal organisaties uit Vl., Bsl of Wall° hebben zo’n pas.

Huidige situatie voor voedselhulpinitiatieven t.a.v. gratis uitreiking bij veiling

Koelk.

Veiling Koelk.

cradle-to-c of veevoer

Koelk.

Ons idee Toekomst-situatie

veiling SE-bedrijf

cradle-to-c of veevoer

Kan sociale economie deel van de oplossing zijn?

Opbouw van dit ondernemingsplan  Volgt standaard structuur van ondernemingsplan ▪ Wat willen we? ▪ Wat hebben / kennen we? ▪ Hoe willen we dat bereiken? ▫ Marketingplan ▫ Productieplan ▫ Personeelsplan ▫ Scenario’s ▫ Financieel plan ▫ Implementatieplan ▫ Wettelijke / praktisch

Wat willen we? Missie / productidee  Een innovatief samenwerkingsmodel ▪ tussen sociale economie organisatie(s), sociale organisaties actief in voedselhulp en de groente- en fruitveilingen in Vl.  Voldoende en gevarieerd aanbod, vraaggericht  Hefboomproject met win-win op 4 terreinen !  Een oplossing voor huidige pijnpunten  3 kernonderdelen in dit concept

1

2

Wat willen we? Productidee

3

Wat hebben / kennen we? Marktvraag Voorlopige resultaten bevraging 2014 ‘Noden van sociale organisaties ikv. voedseloverschotten’, i.s.m. Innovatieproject SE (73 antwoorden)  8 op 10 bieden al verse groenten aan. 45% biedt meer dan 5 verschillende soorten, 22% <5, 5% = 5.  Wenst u in de toekomst.....? ▪ 24% wil meer soorten groenten/fruit aan te bieden ▪ 7% meer groenten/fruit aan te bieden in kg ▪ 39% beide ▪ 19% geen van beide.  i.f.v. BelOrta: In welke mate interesseert bovenstaand aanbod u? ▪ 40% eerder niet (24%) of helemaal niet (15%) ▪ 60% eerder wel (27%) of ten zeerste (34%).

Wat hebben / kennen we? Marktvraag (vervolg)  Hoeveel kg groenten verwacht u ongeveer te bestellen per maand? (22 op 35 gaven een concreet cijfer) ▪  in totaal potentieel bestelvolume van +- 18 ton ▪ Groot verschil qua grootte van bestellingen (50 tot 4.500 kg)  Welke leveringswijze verkiest u? Van de respondenten (54/71) wil: ▪ 79% de groenten 'aan huis' geleverd krijgen ▪ 16,5% de groenten zelf afhalen bij de veiling BelOrta  De interesse om zelf te verwerken is niet erg groot, maar wel om verwerkte producten af te nemen als ze goedkoop zijn (68%)

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Product 1. Verse groenten: ▪  de sociale organisaties ‘ontzorgen’ met een ‘all-in service’ ▪ USP: oplossing voor (al?) uw pijnpunten (zie hoger) 2. Verwerkte producten: keuze voor: 1. Geblancheerde diepvriesgroenten 2. Vacuüm verpakte gekookte groenten 3. Soepen  na uitgebreider onderzoek over productie, voedselveiligheid en marketing/afzetmarkt

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Prijs  Marktprijs in div. supermarkten genoteerd op div. momenten in ‘t jaar: ▪ 0,6 à 1 € voor basis-/seizoensgroenten ▪ 1,2 à 1,8 € voor luxegroenten / buiten seizoen ▪ 1 à 1,5 € / kg voor diepgevroren groenten ▪ 2 à 3 € / l. voor verse soep  Betalingsbereidheid voedselhulpinitiatieven  prijs max. 50% van marktprijs? (o.b.v. bevraging 2014 ‘Noden van sociale organisaties i.k.v. v-overschotten’)

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Plaats 1. Sector voedselhulp in brede zin (al wie ook in aanmerking komt voor gratis uitreiking) Aangesloten verenigingen

Aantal begunstigden

5 prov. voedselbanken

283

52.693 p. (2013)

Sociale kruideniers Vl.

17

2.764 gezinnen (maart 04)

Sociale restaurants

90 à 120

?

OCMW’s (308), SEorganisaties …

▫ ▫

Levering aan ‘huis’ bij de organisatie Afhaling bij de SE-organisatie vlak naast veiling

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Plaats 2. Op de reguliere markt ?  Aangekochte producten aan klokprijs: geen probleem  Overschotten? Voorwaarden:  EU, verordening 543/2011 art. 80, GMO G&F  als ‘in natura betaling voor de verwerking’, mag de verwerker in principe doen met die hoeveelheid ‘in natura’ wat hij wil, ook verwerken en op de markt brengen. (onder voorwaarden en toestemming van lidstaten)  veiling akkoord?  Afhankelijk van marktpotentieel van het product  Bv. verse soep als premium-merk, met mooie naam …

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Promotie  Website / webshop  Klassieke communicatie (flyer, tel., mailings + per post)  Bestaande communicatiekanalen (voedselbank nieuwtjes, lerend netwerk SKV …)  …

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Partners Partners van het SE-bedrijf:  De ▪  De ▪

veiling(en) als leverancier sociale / voedselhulp sector als klanten  overeenkomst met elke vereniging/sociale organisatie ▪ draagvlak en steun van alle federaties/groepen bv. via stuurgroep  efficiëntie

 Logistieke partner(s)

Soc. resto

Hoe willen we dat bereiken? Marketingplan: de 4 P’s Partners Partners van het SE-bedrijf:  Maar ook: ▪ Institutionele partners ▫ Lokaal – prov° - Vlaams – federaal ▫ vanuit de 4 relevante beleidsdomeinen ▪ Steungevers: overheid, bedrijfsstichtingen, Europa … ▪ FAVV  “Concurrenten/concullegae”

Productieplan bestelling tot levering in 2 à 3d. dag 1 + dag 2

Productieplan Layout sorteeratelier

Productieplan Layout verwerkingsatelier

Productieplan Uitrusting verwerkingsatelier

Productieplan Transport  Zelf transport doen of uitbesteden?  Advies Flanders Logistics (21/08/2014): ▪ Zoek naar match met privé-transportfirma met zelfde werkingsgebied, zelfde producten en klanten. ▫ Voedingsverdelers (bv. VAWI ….) ▫ Vervoerders ▪ = meest efficiënt want laagste meerkost ▪ Hun offertes = nuttige benchmark

Productieplan Andere beschreven aandachtspunten  Aankoopproces  Voedselveiligheid ▪ FAVV-registratie, heffingen en retributies ▪ Autocontrolegids ▪ sorteeractiviteiten vs verwerkingsactiviteit ▪ koeling (opslag en transport) ▪ verpakking ▪ inrichting v.d. ruimte, gereedschap en machines ▪ registratie en traceerbaarheid  Materiaalbenodigdheden  Administratief proces van bestelling tot facturatie  Hoe de piekperiode in de zomer opvangen en de winterperiode met veel lager productaanbod?

Productieplan Locatie van het nieuwe SE-bedrijf  2 scenario’s : ▪ Vestiging van de SE-werkplaats op of vlak naast de veilingsite ▪ Vestiging van de SE-werkplaats bij een sociale economie organisatie buiten de site  met voor- en nadelen • bv. WEBO vzw verhuist eind 2016 zijn hoofdkwartier vlak naast de veiling Belorta.

Personeelsplan Functies en organogram Coördinator

sociaal begeleider

omkadering sorteeratelier

omkadering afd.2: verwerkingsatelier

x doelgroepmedewerkers

x doelgroepmedewerkers

administratief bediende

Netwerk-animator en aankoper

Personeelsplan  Meest geschikte werkvormen in SE: WEP+, BW, SW actief in voeding  Opleidingen ▪ Technische vaardigheden: ▫ initiatie in logistiek, vorkheftruck, ▫ IT-vaardigheden ▫ koken en voedselveiligheid ▫ … ▪ Sociale vaardigheden: werkattitudes, motivatie, … ▪ Algemeen: veiligheid ..  Doorstroming als doelstelling ▪ naar logistieke functies, keuken/horeca … ▪ regio rond veiling biedt potentieel voor tewerkstelling in NEC

Implementatieplanning Hoe en wanner starten we?  Welk haalbaar stappenplan voor opstart en groei van activiteiten?  Consensus op partneroverleg 30/06 voor opstart in 2 of 3 fazen:

1e 3e 2e

Risico’s en scenario’s  (fluctuaties en variatie in) aanbod zijn redelijk gekend ▪ ~ weinig risico  Vraagzijde is grootste onbekende ▪ Prijs = 1/hoeveelheden  bijk. marktbevraging, steun van federaties, promotie  Diverse alternatieve scenario’s zijn mogelijk: geen aankoop, geen verwerking …

Financieel plan

Rapporteringswerkbladen Berekeningswerkbladen

Inputwerkbladen

Financieel plan  Het resultaat is sterk afhankelijk van uw instellingen o.b.v. uw eigen specifieke situatie  Voorbeeld van voorlopige algemene resultatenrekening ▪ Better case, transport zelf, Scenario 2 (sortering + verwerking)

Voorbeeld van resultatenrekening Transport zelf, ‘better case’, scenario 2a

Voorbeeld van resultatenrekening Transport zelf, ‘better case’, scenario 2a

Next steps  Verdere verbetering van specifieke onderdelen van het plan is zeker nog mogelijk en wenselijk :  Productiviteit / tijden  opzet van testcases  Administratief proces, registratie & traceerbaarheid/IT  Offertes van externe transportfirma(s) als benchmark  Verpakking(smachines) voor soepen  Marketingplan (marktonderzoek reguliere verkoop …)  Aftoetsing bij mensen in armoede  Toolbox  Financieel plan op maat van specifieke veiling

Next steps Maar … essentiële vraag = Hoe krijgen het financieringsplan rond? Partners die zich engageren willen een duurzame vooruitzicht hebben.  Vinden we het maatschappelijk belangrijk dat dit hefboomproject gerealiseerd wordt?  Wat is onze LT-visie? Zo ja: Welke engagement / rol / bijdrage kunnen we van elke partner verwachten?

Next steps – mogelijk rol partners  Veilingen: ▪ steun vanuit brede mogelijkheden GMO G&F – operationeel programma: haalbaarheidsstudie, pilootprojecten … ▪ Kapitaalsinvestering? … ▪ Compensatie voor vermindering afvalverwerkingskosten?  Vertegenwoordigers van voedselhulp: ▪ Engagement tot medewerking + promotie bij leden ▪ Promotie gezonde voeding (groenten!) bij begunstigden …  Sociale economie bedrij(f)(ven):  Operationele rol in de uitvoering van de ‘ateliers’ opnemen  (beperkt) ondernemersrisico dragen  Samen: Zorgen voor betere koel- en vriescapaciteit

Next steps (overheid)  Overheid: ▪ Als institutionele of subsidiërende partner? ▪ federaal ▫ Minister v. landbouw Borsus / POD MI beheert het fonds voor voedselhulp – FEAD 2014-’20 ▫ Kan deel(tje) besteed worden voor dit hefboomproject? ▪ Vlaams: ▫ Beleidsdomeinoverschrijdend i.k.v. roadmap Voedselverlies 2020

▫ Landbouw&V.: toelating + gunstige bepalingen vr verwerking ▫ SE: zekerheid voor contingent doelgroepmedewerkers ▫ Milieu/omgeving: beste optie in cascade v. waardebehoud ▫ Armoede: zie beleidnota (zie volgende slide) ▪ Samen: Zorgen voor betere koel- en vriescapaciteit

Beleidsnota armoede van Minister Homans

hfst 2. Strategische doelstelling: Armoede op een effectieve manier bestrijden

2.1.2 De toegang tot voldoende en gezonde voeding voor mensen in armoede wordt gegarandeerd  “Bijzondere aandacht schenk ik aan voldoende en gezonde voeding. ...”  “Ik investeer in hefboomprojecten, in het bijzonder binnen de Sociale Economie, die voedseloverschotten kanaliseren richting sociale redistributie (bv. inzake samenwerking met veilingen of lokale samenwerking met supermarkten). Deze kunnen naast economische baten (lagere aankoopkosten, verminderen van afvalverwerkingskosten) ook grote (directe en indirecte) maatschappelijke winsten realiseren onder meer op het vlak van tewerkstelling en voldoende gezond voedsel beschikbaar maken voor iedereen.

Next steps  Wat plant KOMOSIE nog:  Half december is ondernemingsplan klaar –> zie onze website  Aftoetsing o-plan met GMO experten Ag. L&V (11/12)  Uitwerking case BelOrta i.k.v. lopend Innovatieproject SE tegen eind januari ‘15  Geïnteresseerd? Wat u kan doen:  Partnerschappen vormen SE – voedselhulpsector – veiling  Graag komt KOMOSIE het o-plan aan deze groep toelichten.  Verdere begeleiding op maat en opzet pilootprojecten?  Projectvoorstel ingediend bij kabinet Minister Homans

Dank aan de volgende partners  Projectpartners: ▪ ANDES ▪ BelOrta ▪ FdSS, Groupe One, Welzijnsconsortium Z-W-Vl.  Betrokken sociale organisaties ▪ Leren Ondernemen, Sociaal Winkelpunt, MIVAS afd. Goed Gevoel ▪ Metsense ▪ Voedselbank Brussel-Brabant, WEBO en Entiris, RIMO Limburg  Overheid: ▪ in-C, Vlaamse overheid, dep. L&V, FAVV, Flanders Logistics  Privé-bederijven: Van Riel grootkeukens, Nisbets, Metro, (VAWI)  En vele anderen …

Presentatie ondernemingsplan 2 Integratie van overschotten uit de supermarkt in de werking van sociale restaurants In opdracht van

Met steun van

Atelier Groot Eiland

Leren Ondernemen

Goed Gevoel

Sociale Restaurants  Studie van Tuur Ghys en Stijn Oosterlynck (OASeS-UA, 2014)  90 Sociale restaurants in Vlaanderen Maaltijden/jaar

Maaltijd/dag

Gemiddeld

Mediaan

Mediaan

14 419

9379

57

 Tarieven ▪ 1/3 slechts 1 tarief ▪ 2/3 minimum 2 tarieven Laagste tarief gemiddeld

laagste

hoogste

3,1€

1€

7,5€

Waarom voedseloverschotten?  Stijgende voedingsprijzen Goedkope maaltijden  Stijgend aantal cliënteel - mensen in armoede  Onzekerheid qua financiering  Bevraging vanuit UA OASes  sociale restaurants zien kansen in voedseloverschotten.  Bovendien ▪ Maatschappelijke meerwaarde ▪ Meerwaarde voor milieu

Wat zijn de voordelen?  Financiëel plan ▪ Inkomsten – Uitgaven (incl. investering) ▫ Cijfers voor het 1ste jaar (Scenario 1) Best Case

Base Case

Worst Case

60 235€

35 387

7768€

▫ Cijfers voor het 1ste jaar (Scenario 2) Best Case

Base Case

Worst Case

32 235

16 487

-4632

Wat zijn de voordelen?  Sociale economie Doelgroepmedewerker

Begeleiding

25% VTE

20% VTE

 Meer diversiteit in ingrediënten ▪ Evenwichtige Maaltijden ▪ Opleidingsniveau

Wat is de activiteit?

Ondernemingsplan - 3 cases Afstand (tijd – km) Producten klaar

Best Case

Base Case

Worst Case

10min – 5km

10min – 5km

20min-10km

x

x

x

Prod’n scannen Samenwerking

x

-

-

Invest kost

x

x

x

Statuut dgwn

Art60 - LDE

Soc WP

LDE (geen SINE)

Inkomsten

189 + 90€

189€

124€ (25%verlies)

Investeringen  Voorbereidings- en opstart fase: Opstarten samenwerking ▪ Keuze van de supermarkt ▫ Nabijheid ▫ Soort ▫ Grootte ▪ Keuze van de producten ▪ Procedure voor ophaling & transport ▪ Aanpassen aankoopprocedure ▪ Afspraken maken met de supermarkt incl overleg ▪ Opleiding doelgroepmedewerkers

Investeringen  Voorbereidings- en opstartfase: Personeel ▪ 3 interne overlegmomenten ▪ 2 overlegmomenten met de supermarkt ▪ 3 werkdagen voorbereiding ▪ Opleiding doelgroepmedewerkers Personeelstijd (2 maanden) uren

Best case

Base case

Worst case

Doelgroepmedewerker

34

46

58

Begeleider

59

79

99

Investeringskosten  Loonkosten Euro

Best case

Base case

Worst case

Doelgroepmedewerker

76

362

857

Begeleider

1497

1348

2512

Investeringskosten  Voorbereidings- en opstart fase: Aankoop materiaal ▪ ▪ ▪ ▪

Koelboxen Etiketteermachine Vacuümeerapparaat Diepvriezers extra (2 of 3)

Totale investeringskost

Best case

Base case

Worst Case

1230€

1910€

2990€

Kost dagelijkse werking  Personeelskost ▪ Ophaling van de producten ▪ Sorteren en inventariseren van de producten Uren (mnd)/ Euro (jr)

Best case

Base case

Doelgroepmedewerker

22

730

30

2839

38

6727

Begeleider

18

5482

24

4904

30

9146

 Jaarlijkse afschrijvingen: 180 à 360 Euro  Kosten transport 500 à 1000 Euro (jaarlijks)

Worst case

Resultaat Scenario 1 Euro

Best Case

Base Case

Worst Case

2803

3620

6359

Tot kost (excl afschr)

6712

8243

16 873

Tot kost (incl afschr)

6890

8498

17 233

69 750

47 250

31 000

62 860

38 752

13 767

16 d

33 d

164 d

Investeringsfase Totale invest kost Dagelijkse werking

Inkomsten Per jaar Resultaat In – uit (incl afschr) Terugverdientijd invest kosten

Resultaat Scenario 2 Best Case

Base Case

Worst Case

2803

3620

6359

Tot kost excl afschr

6 712

8 243

16 873

Tot kost incl afschr

6890

8489

17 233

41 850€

28 350€

18 600€

34 960

19 852

1367

29 d

65 d

1344 d (3,7jr)

Investeringsfase Totale invest kost Dagelijkse werking

Inkomsten Per jaar Resultaat In – uit (incl afschr) Terugverdientijd tot invest kosten

Waar de overschotten halen?

Nathalie Bosmans – Goed Gevoel

Aandachtspunten  Medewerking personeel  Flexibiliteit & creativiteit keukenverantwoordelijke  Keuze van de supermarkt  Voedselveiligheid ▪ Autocontrolegids Horeca http://www.favv-afsca.be/autocontrolenl/gidsen/distributie/g023/ ▪ Versoepelingen

Conclusies  Ondernemingsplan biedt een goeie basis om met voedseloverschotten te starten  Financiële meerwaarde is er, afhankelijk van basis van vergelijking van aankoopprijzen  Meerwaarde sociale economie  Diversiteit in de maaltijden

Blik op de toekomst  Afhankelijk van supermarkten ▪ Visie ▪ Stijgende efficiëntie  Regels voedselveiligheid ▪ Datum van ophaling tav TGT, moment van invriezen en bestemming van ingevrozen producten  Financiële stimulantia vanwege de overheid ▪ Open trekken van de vrijstelling van BTW  Regelgeving ▪ Verplichtingen? ▪ Maatwerkdecreet

Wat kan u nog van KOMOSIE verwachten?  Sociale restaurants ▪ Lerend netwerk sociale restaurants – 16 december ▪ Opleidingen sociale restaurants – Januari & februari

 Supermarkten ▪ Voorstelling ondernemingsplan aan de individuele supermarkten  Plannen: ▪ Pilootproject met logistieke partner (Levanto), sociale kruideniers/restaurants en Makro ▪ Verdere begeleiding Sociale restaurants

In opdracht van

Met steun van

Debat  Wat is er nodig om deze ondernemingsplannen waar te maken?”     

Moderator – Sven Pichal (VRT) InC – Katrien Seynaeve Leren Ondernemen vzw – Caroo Torfs MetSense – Jan Van Roie VBT (verbond Belgische tuinbouwveilingen) – Laurien Danckaerts

In opdracht van

Met steun van