Sociaal aan de slag met voedseloverschotten

Sociaal aan de slag met voedseloverschotten Hefboom voor sociale innovatie en activering rond voedselhulp Colloquium FEAD ‘Toekomst voedselhulp in België’ 27 april 2015 Etienne Rubens Projectmedewerker Voedselverlies

Agenda  Waarom sociaal aan de slag gaan met voedselverlies  Rol en ambitie van KOMOSIE

 Projecten over sociale innovatie en activering rond voedselhulp

Waarom is voedselverspilling een probleem?  Milieu-impact  Ethisch onaanvaardbaar: in ‘t Zuiden én Noorden

 Economisch verlies: Geen inkomsten + afvalverwerking

Daarom sociaal aan de slag met voedseloverschotten!

Maak van een probleem een opportuniteit ! = sociale innovatie en activering van voedselhulp  Milieu-voordelen ▪ hoogwaardigere toepassing cfr. cascade van waardebehoud  Armoedebestrijding ▪ 121 135 minderbedeelden kregen toegang tot voeding via Voedselbanken (2013) ▪ Op emancipatorische wijze = activerend!  Gezonde voeding (kwaliteitsvol, vers)  Verbeteren kwaliteit voedselhulp  Sociaal-economische meerwaarden  verminderen afvalverwerkingskost  tewerkstelling voor kansengroepen + doorstroom 

= sociaal aan de slag met voedselverlies

Daarom sociaal aan de slag met voedseloverschotten!  Meerwaarden voor voedselhulp “onder protest” vanuit emancipatorische visie op armoedebestrijding: ▪ vraaggericht (keuzevrijheid, variatie …) ▪ ruimere werking (kookworkshops, verwerking tot nieuwe producten …) ▪ participatie: betrokkenheid van mensen in armoede ▪ vrijwilligerswerk én jobcreatie (werk als middel tot emancipatie en integratie) ▪ ontmoeting (vb: sociale en dorpsrestaurants, sociale kruideniers)

▪ betaal(de)(bare) voeding (vb: sociale kruidenier of restaurant)

Sociaal aan de slag met voedseloverschotten Voorbeelden van goede praktijk  Sociaal restaurant & kruidenier - Leren Ondernemen – Leuven  Sociaal restaurant Atelier Groot Eiland – Brussel  Welzijnsconsortium Zuid-West-Vl. – REO-veiling – VB West-Vl.  A.N.D.E.S – Le Potager de Marianne – Parijs  Sociale kruidenier De Kaba – project Kabasta  Sociale kruidenier Gent – project Rabot op je bord

Deze en andere goede praktijkvoorbeelden in:

 Te bestellen via de Vlaamse publicatiedatabank.

 Te bestellen op www.komosie.be/voedselverles

Agenda  Waarom sociaal aan de slag gaan met voedselverlies

 Rol en ambitie van KOMOSIE  Projecten over sociale innovatie en activering rond voedselhulp

Van praktijkvoorbeelden naar structurele ondersteuning?  Goede praktijkvoorbeelden zijn inspirerend, maar …  KOMOSIE zorgt voor ervaringsuitwisseling  KOMOSIE heeft een brugfunctie tussen ▪ de reguliere economie: aanbod van overschotten ▪ de sociale organisaties: vraag naar overschotten ▪ de sociale economie: jobcreatie voor kansengroepen  KOMOSIE heeft een ondersteunende functie.  KOMOSIE heeft een signaalfunctie naar het beleid toe

Onze ambitie inzake voedselverlies De uitbouw en de ondersteuning van een netwerk van ondernemingen en organisaties die zorgen voor de aanvoer, opslag, verwerking en distributie van voedseloverschotten via diverse kanalen, op een voedselveilige en financieel haalbare manier, met creatie van duurzame jobs in de sociale economie, met een meerwaarde voor mensen in armoede met een draagvlak bij alle betrokken actoren en een gunstig beleidskader op verschillende niveaus!

Wat doet KOMOSIE? www.komosie.be/voedselverlies

Agenda  Waarom sociaal aan de slag gaan met voedselverlies  Rol en ambitie van KOMOSIE

 Projecten over sociale innovatie en activering rond voedselhulp ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met supermarkten ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met veilingen en SE ▪ Online platform Schenkingsbeurs

Hefboomproject?  “Hefboomprojecten” kanaliseren de huidige voedseloverschotten in de voedselketen richting sociale redistributie. Deze zijn doorgaans financieel niet zelfbedruipend, maar realiseren naast economische baten (lagere aankoopkosten, verminderen van afvalverwerkingskosten …) ook grote (directe of indirecte) maatschappelijke winsten die de directe financiële kosten overtreffen. Bv. op vlak van: ▪ bestrijding van armoede, ▪ bestrijding van voedselverlies, ▪ bevordering van gezonde eetgewoonten en gezonde voeding, ▪ creatie van sociale tewerkstelling voor kansengroepen (kortgeschoolde werkzoekenden …).  Hiervoor zijn 2 ondernemingsplannen gemaakt in 2014 (steun in-C)

Project 1 Samenwerking met de supermarkten

Beschikbaarheid van overschotten

116 000 ton/jaar

Voedselverlies en nevenstromen in de distributie (OVAM, 2012)

Beschikbaarheid van overschotten  Werkwijze rondom niet verkochte voedingsmiddelen (Comeos, 2012) ▪ Productie van biogas: ± 50% ▪ Schenkingen: ± 15%. ▪ Compostering: ± 15% ▪ Andere : diervoeder, schenking aan medewerkers, verbranding met energieterugwinning, enz

Kansen voor sociale organisaties Merwaarden:  Lagere aankoopkosten, korte terugverdientijd  Tewerkstelling in sociale economie bij ophaling, sortering, keuken  Opleidingsmogelijkheden in keuken

Zie: Ondernemingsplan “Integratie van overschotten van de supermarkt in de werking van een sociaal restaurant” www.komosie.be/voedselverlies > Ondernemingsplannen

Agenda  Waarom sociaal aan de slag gaan met voedselverlies  Rol en ambitie van KOMOSIE

 Projecten over sociale innovatie en activering rond voedselhulp ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met supermarkten ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met veilingen en SE ▪ Online platform Schenkingsbeurs

Huidige situatie voor voedselhulpinitiatieven t.a.v. gratis uitreiking bij veiling (bv. BelOrta)

Veiling BelOrta

Koelk.

Koelk.

cradle-to-c of veevoer

Koelk.

Project 2 Samenwerking met groenteveilingen cf ANDES-model

Sorteeratelier

SE-bedrijf

+ Verwerkingsatelier

cradle-to-c of veevoer

Project 2 Activiteiten in de ateliers

1

2

3

Vervolg Project goedgekeurd door Vl. Minister Homans aan KOMOSIE  Timing: 1/1/2015 – 31/12/2017  Doel: Deze 2 ondernemingsplannen voor hefboomprojecten effectief realiseren op het terrein  Wat?  Begeleiding voor 2 pilootprojecten: Belorta + REO  Begeleiding voor samenwerking met supermarkten en pilootprojecten  Overleg: Stuurgroep voorzien met alle relevante partijen vanuit overheid en sociale organisaties …

Randvoorwaarden voor realisatie hefboomproject  Draagvlak bij en medewerking van alle betrokken partners (aanbodzijde, afnemende sociale organisaties, overheid…)

 Erg lage prijs voor de afnemers  Voedselveilig werken  Financieel duurzaam (ondernemingsplan) en professioneel aangepakt

Zie ondernemingsplan + Financieel plan (theor. scenario)

Financieel plan (theor. scenario)

Hoe financieren we duurzaam het tekort in dit hefboomproject veilingen? Via stukje van FEAD?  Aanbeveling in de visienota van Lerend Netwerk Voedselverlies: “Door bestaande versnipperde budgetten binnen de aparte beleidsdomeinen slim te koppelen of beter op elkaar af te stemmen kunnen zulke hefboomprojecten rond voedselverlies duurzaam gefinancierd worden.”  Roadmap Voedselverlies 2020 van Vl. overheid + ketenpartners:

 Voorstel @ federaal beleid door FRDO jaarforum voedselverspilling

Agenda  Waarom sociaal aan de slag gaan met voedselverlies  Rol en ambitie van KOMOSIE  Projecten over sociale innovatie en activering rond voedselhulp ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met supermarkten ▪ Hefboomprojecten voor samenwerking met veilingen en SE ▪ Online platform Schenkingsbeurs

Toekomstmogelijkheid 3 online platform om voedseloverschotten te schenken Doel: faciliteren van het contact tussen aanbod en vraag i.f.v. schenkingen ten behoeve van voedselhulp en sociale inclusie. 3 applicaties: 1. De zichtbaarheid verhogen van voedselhulporganisaties t.a.v. potentiële schenkers

2. Schenkers kunnen online schenkingen voorstellen aan geïnteresseerde ontvangers 3. Proefprojecten om de lokale dagelijkse samenwerking met supermarkt professioneeel te ondersteunen

Partners

Met de steun van – Avec le soutien de

Roadmap Voedselverlies 2020 van de Vlaamse overheid en ketenpartners (actie 49)

Timing

Aanbesteding & gunning IT-bedrijf okt-jan ’14

WG Web-app

Ontwikkeling + gegevensverzameling Febr- mei 15

Testing maartmei’15

Opleiding& lancering mei-juni ‘15

WG Web-app

Evaluatie,bijsturing, en onderhoud vanaf juli 2015 - 2020

WG Webapp

Dank voor uw aandacht Contact: Etienne Rubens en Caroo Torfs projectmedewerkers voedselverlies [email protected] 0484 247 361 [email protected] tel: 03 281 03 30 KOMOSIE vzw Info: www.komosie.be/voedselverlies Platform: www.schenkingsbeurs.be