Welfare vs Workfare: op weg naar maatschappelijke tweedeling?

Welfare vs Workfare: op weg naar maatschappelijke tweedeling? Mara Yerkes Institute for Social Science Research The University of Queensland [email protected] KNAW: 181ste plenaire SWR-conferentie

Een essentiële functie van de verzorgingsstaat is het collectief dragen van individuele risico’s.

KNAW: 181ste plenaire SWR-conferentie

Verandering in sociale risico’s  Verzorgingsstaten onder druk:  Fiscaal en monetair  Demografisch  Postindustrialisatie:  Afname ‘Fordistische’ baan  Afname gezinsstabiliteit  Toename arbeidsparticipatie vrouwen


‘Oude’ versus ‘nieuwe’ sociale risico’s  Treffen een grotere groep mensen  Treffen mensen op jongere leeftijd  Problematisch voor mensen zonder voldoende

toegang tot onderwijs of trainingen: belang van menselijk kapitaal  Vervaging van de grens publiek/privé  Dus: grotere kans op armoede en ongelijkheid

Bron: Taylor-Gooby, 2004. KNAW: 181ste plenaire SWR-conferentie

De aanpak van verzorgingsstaten  Verzorgingsstaten niet in staat om NSR’s het hoofd

te bieden  

Kosten oude sociale risico’s te hoog Grootte van de groepen

 Conservatieve corporatistische verzorgingsstaten

scoren het slechtst: 

“The established comprimises between social partners and government privilege the interests of core workers, and assumptions about gender roles delay the development of collective protection.” (Taylor-Gooby, 2004:23).


 “The ‘Dutch miracle’ represents a case story of a

welfare state which is adapting to the new realities of post-industrial working life and family relations.” (Visser en Hemerijck, 1997: 180).


Onderzoek  Percepties sociale risico’s  Management van sociale risico’s  Drie casussen: arbeidsongeschiktheid, kinderopvang,

employability  Data:     

+/- 120 beleidsdocumenten 1994-2009 52 diepte interviews (2008-2009) ‘Ducadam’ cao-databank (1995-2009) SCP Culturele Veranderingen (1980-2004) Publieke opinie enquête, CentER data (2006)

 Thick description (Geertz, 1973) KNAW: 181ste plenaire SWR-conferentie

Transformation of the Dutch Welfare State  Nederlandse verzorgingsstaat in staat om sociale

risico’s het hoofd te bieden: 

Wisselwerking sociale zekerheidsarrangementen en regelingen binnen cao’s Compensatie voor achteruitgang  Bescherming van NSR’s  Flexibiliteit in sociale zekerheid 

 Echter:  Duidelijke scheiding typen sociale risico’s: Buiten de verantwoordelijkheid van individuen  Gecombineerde verantwoordelijkheid werkgevers/werknemers 



Nadruk op individuele verantwoordelijkheid


Hervormingen arbeidsongeschiktheid  Meest vergaande hervormingen  Verschuiving passieve, volledige collectieve

inkomensbescherming   

Ontmanteld Sterk gedecollectiviseerd Focus op activering, beperkte collectieve bescherming van de verzorgingsstaat


Vijf belangrijke ontwikkelingen  Dramatische afname van publieke collectieve



  

bescherming, met verschuiving financiële verantwoordelijkheid naar werkgevers Verschuiving verantwoordelijkheid naar werkgevers, niet alleen financiëel maar ook preventie en verzekering Hercollectivisering via cao’s Beperking uitvoerende rol sociale partners (Wet Suwi) Toename individuele verantwoordelijkheid: preventie, reïntegratie, inkomensbescherming


Tweedeling in sociale rechten: welfare vs. workfare  Welfare: collectieve bescherming in het publieke

domein  

Recht op welfare zeer beperkt Risico’s die gezien worden als gelegen buiten de verantwoordelijkheid van individuen

 Workfare: collectieve bescherming in ruil voor

nadruk werkgelegenheid  

Publiekelijk of via werkgevers (occupational welfare) Risico’s die worden benaderd vanuit het perspectief van de werkgelegenheid en vanuit de mogelijkheden om individuen (weer) aan het werk te krijgen of te houden


Gevolgen van welfare vs. workfare  Collectieve bescherming blijft (deels) bestaan  Maar sociale rechten worden door deze tweedeling

ingrijpend gewijzigd  Hierdoor neemt sociale ongelijkheid op verschillende manieren toe  Maatschappelijke tweedeling?


Wie wordt getroffen?  Sociale risico’s zijn niet evenredig verdeeld  Aanpassingen van bescherming betekent dat

sommige groepen harder worden getroffen: toename sociale ongelijkheid  

Individuen die niet onder een cao vallen 35-min


Individuen die niet onder een cao vallen  Cao’s compenseren voor terugtrekkende overheid  Dekkingsgraad van cao’s ongeveer 80%  Voorbeeld: positie van ZZP’ers  Sterk uiteenlopende bescherming


35-min  IVA + WGA + 35-min  Belangrijke functie sociale partners: zoek passende

arbeid  Realiteit: lastige groep om te plaatsen  Financiële, sociale en psychische gevolgen


Een algemene tendens?  Nederland niet uniek in doorvoering hervormingen  Activeringsbeleid als norm  Verzorgingsstaat als sociale bescherming of als

sociale investering?  Nederlandse casus: niet of/of maar en/en  Wisselwerking cao’s echter geen probleemloze oplossing


Sociale ongelijkheid duurder dan sociale zekerheid  Hoe nu verder?  Pareto efficiëntie: inefficiënt sociale zekerheid wanneer herverdeling ertoe leidt dat sommige individuen er daarna slechter aan toe zijn.  Rawlsiaanse rechtvaardigheid: enige sociale ongelijkheid is toegestaan zolang de armsten of de zwaksten door deze ongelijke verdeling er beter voor staan dan wanneer er een egalitair systeem zou zijn.  Kiezen we er als maatschappij voor om de sociale ongelijkheid, die ontstaat als gevolg van de hervormingen, beter te verdelen?


Discussie Contact: Mara Yerkes Institute for Social Science Research University of Queensland [email protected] KNAW: 181ste plenaire SWR-conferentie

Welfare vs Workfare: op weg naar maatschappelijke tweedeling?

Recommend Documents