WEGWIJS NA EEN OVERLIJDEN

WEGWIJS NA EEN OVERLIJDEN Informatiegids

"Afscheid nemen is met zachte vingers, wat voorbij is, dichtdoen en verpakken in de goede gedachten der herinnering." Ward Bruyninckx in “De dwaze weg”

Een overlijden is altijd een heel moeilijke

periode voor de naaste familieleden. Zij blijven achter met verdriet en zorgen. Bovendien komen er ook heel wat administratieve verplichtingen bij kijken, waar de meesten onder ons niet op voorbereid zijn. Deze gids “Wegwijs na een overlijden” kan u helpen een antwoord te vinden op de vele vragen waarmee u bij een overlijden geconfronteerd wordt. We geven een kort overzicht van wat u moet doen, bij wie u terecht kunt en welke papieren u nodig heeft om deze administratieve verplichtingen te vervullen. Vanzelfsprekend kunt u voor bijkomende uitleg of een gesprek altijd terecht bij de sociale dienst van het OCMW en de gemeente of bij mijzelf. U vindt onze spreekuren terug in deze gids. Raf Drieskens Burgemeester

Wegwijs na een overlijden

Gemeentebestuur 3910 Neerpelt

2

INHOUD ONMIDDELLIJKE REGELINGEN NA HET OVERLIJDEN........................................................................ 6 1. AANGIFTE VAN HET OVERLIJDEN ....................................................................................................................... 6 1.a. Overlijden in Neerpelt ........................................................................................................................ 6 1.b. Overlijden buiten Neerpelt ................................................................................................................ 6 1.c. Overlijden in het buitenland .............................................................................................................. 6 Begraving in België: ...........................................................................................................................................7 Begraving ter plaatse: .......................................................................................................................................7

1.d. Overlijden van beide echtgenoten ................................................................................................... 7 1.e. Overlijden van een kind ..................................................................................................................... 7 1.f. Overlijden door een ongeval, verdacht of gewelddadig overlijden .............................................. 7

2. BEGRAFENIS OF CREMATIE ............................................................................................................................... 7 2.a. Begraafplaats ..................................................................................................................................... 7 2.b. Prijs grafkruisen .................................................................................................................................. 8 2.c. Wilsbeschikking ................................................................................................................................... 8 2.d. Crematie ............................................................................................................................................... 9 2.e. Andere schikkingen ........................................................................................................................... 10 Afstand van lichaam en organen ......................................................................................................................... 10 Ter beschikking stellen voor wetenschappelijk onderzoek .............................................................................. 10

FINANCIELE EN ADMINISTRATIEVE FORMALITEITEN .................................................................... 12 1. WIE OF WAT MOET U OP DE HOOGTE BRENGEN? ............................................................................................. 12 1.a. Financiële instellingen ...................................................................................................................... 12 1.b. De mutualiteit .................................................................................................................................... 12 1.c. De uitbetalingsinstellingen ............................................................................................................... 13 -

de overledene was al gepensioneerd .......................................................................................................13 de overledene was nog niet gepensioneerd............................................................................................ 13

1.d. De huiseigenaar ................................................................................................................................ 14 1.e. Belastingdiensten .............................................................................................................................. 14 Personenbelasting ................................................................................................................................................. 14 Verkeersbelasting .................................................................................................................................................. 15

1.f. Levensverzekering ............................................................................................................................. 15 1.g. Rente, tegemoetkoming, vergoeding, toelage ............................................................................. 15 1.h. Limburg helpt vzw ............................................................................................................................ 16 1.i. Abonnementen ................................................................................................................................... 16 Verzekeringsmaatschappijen................................................................................................................................ 16 Telefoonabonnement ............................................................................................................................................ 16 Elektriciteit, water, gas en teledistributie ...........................................................................................................16 Diversen ..................................................................................................................................................................16

TESTAMENT, NALATENSCHAP, SUCCESSIERECHTEN EN ERFRECHT........................................... 17 1. TESTAMENT ................................................................................................................................................... 17 1.a. Verschillende vormen ....................................................................................................................... 17 Eigenhandig testament .........................................................................................................................................17 Testament bij openbare akte ............................................................................................................................... 17 Testament in internationale vorm ....................................................................................................................... 17

1.b. Waar kunt u een testament opzoeken? ......................................................................................... 17 1.c. Wat met een testament dat niet is aangegeven?......................................................................... 17

2. NALATENSCHAP.............................................................................................................................................. 17 2.a. Waaruit bestaat een nalatenschap? ............................................................................................... 17 Persoonlijke goederen...........................................................................................................................................18 Gemeenschappelijke goederen ............................................................................................................................ 18

2.b. Wanneer aangifte doen? .................................................................................................................. 18 2.c. Hoe aangifte doen? ........................................................................................................................... 18 2.d. Verdeling van de nalatenschap ....................................................................................................... 18

3. SUCCESSIERECHTEN ....................................................................................................................................... 20 3.a. Wat zijn successierechten? .............................................................................................................. 20 3.b. Wie moet successierechten betalen? ............................................................................................. 20 Wegwijs na een overlijden


3

3.c. Hoeveel moeten de erfgenamen betalen? ..................................................................................... 20 3.d. Wat zijn de geldende tarieven in Vlaanderen? ............................................................................. 20 Erfenis in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden ...................................................... 20 Erfenis tussen broers en zussen .......................................................................................................................... 20 Erfenis tussen andere personen (ooms, tantes, neven en nichten, andere personen) ............................... 21

3.e. Wie komt in aanmerking voor vrijstellingen of kortingen / verminderingen in het Vlaams Gewest? ...................................................................................................................................................... 21

4. ERFRECHT ..................................................................................................................................................... 21 4.a. Enkele begrippen .............................................................................................................................. 21 Vruchtgebruik ......................................................................................................................................................... 21 Naakte eigendom................................................................................................................................................... 21 Volle eigendom ...................................................................................................................................................... 21

4.b. Erfrecht langstlevende echtgeno(o)t(e) - algemene regel ......................................................... 21 Er zijn kinderen (wettige afstammelingen) ........................................................................................................21 Er zijn geen kinderen, maar er zijn andere erfgerechtigden (bv. ouders of broers en zussen) ................. 22 Er zijn geen erfgerechtigden ................................................................................................................................ 22

4.c. Bevoordeling van de langstlevende echtgeno(o)t(e) ................................................................... 22 Bij testament of bij schenking.............................................................................................................................. 22 Er zijn kinderen................................................................................................................................................. 22 Er zijn geen kinderen .......................................................................................................................................22 Bij huwelijkscontract ............................................................................................................................................. 22

GEVOLGEN VOOR DE KINDEREN .............................................................................................................. 23 1. VOOGDIJ OVER DE MINDERJARIGE KINDEREN................................................................................................... 23 2. KINDERBIJSLAG.............................................................................................................................................. 23

2.a. De ouders genieten de kinderbijslag van een kinderbijslagfonds voor loontrekkenden in België .......................................................................................................................................................... 23 2.b. Wezenbijslag voor grensarbeiders ................................................................................................. 24 2.c. De ouders genieten kinderbijslag als zelfstandige op het ogenblik van overlijden ................. 24

3. STUDIETOELAGEN .......................................................................................................................................... 24 OCMW................................................................................................................................................................. 25 1. DIENSTVERLENING VAN HET OCMW .............................................................................................................. 25 2. FINANCIËLE PROBLEMEN ................................................................................................................................. 25 3. WETGEVING .................................................................................................................................................. 25 4. PERSOONLIJKE EN GEZINSPROBLEMEN............................................................................................................. 25 5. ADMINISTRATIEVE HULPVERLENING ................................................................................................................ 25 6. PLAATSING IN INSTELLINGEN .......................................................................................................................... 25 7. ALLERHANDE INFORMATIE .............................................................................................................................. 25 8. SOCIALE DIENST VAN HET OCMW ................................................................................................................. 26 9. JURIDISCHE DIENST VAN HET OCMW ............................................................................................................ 26 DIENSTENCENTRUM BINNENHOF ........................................................................................................... 27 1. RUSTHUISOPNAME ......................................................................................................................................... 27 2. SOCIALE DIENST ............................................................................................................................................ 27 3. GEZINSZORG ................................................................................................................................................. 27 4. POETSDIENST ................................................................................................................................................ 27 5. KLUSJESDIENST ............................................................................................................................................. 27 6. WARME MAALTIJDBEDELING ........................................................................................................................... 27 7. MINDER MOBIELEN CENTRALE........................................................................................................................ 27 8. DE VOETVERZORGSTER .................................................................................................................................. 27 9. DE KAPSTER .................................................................................................................................................. 27 10. ZORGBEMIDDELING ...................................................................................................................................... 28 11. MANTELZORGTOELAGE ................................................................................................................................. 28 ADRESSEN IN DE KIJKER............................................................................................................................ 29 1. BELGIË .......................................................................................................................................................... 29 2. NEDERLAND ................................................................................................................................................... 31



4

WEBSITES IN DE KIJKER ............................................................................................................................ 31 BOEKEN OVER AFSCHEID NEMEN, VERLIES … ................................................................................... 32 DE BELEVING EN VERWERKING VAN VERDRIET ............................................................................... 34 BIJLAGE 1.......................................................................................................................................................... 36 AANVRAAGFORMULIER VOOR HET ATTEST VAN ERFOPVOLGING .................................................. 36 BIJLAGE 2.......................................................................................................................................................... 37 Een testament zoek je in het Centraal Register der Testamenten .................................................... 37



5

ONMIDDELLIJKE REGELINGEN NA HET OVERLIJDEN

na aangifte enkele uittreksels uit de overlijdensakte mee. U heeft er gewoonlijk meerdere nodig o.a. voor uw werkgever, mutualiteit, vakbond, lening, enz.

Een geneesheer stelt officieel het overlijden vast en maakt een overlijdensattest op voor de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente. Pas na deze vaststellingen kunt u een begrafenisondernemer aanstellen. Hij zal in principe alle praktische regelingen treffen.

Indien er in het gezin van de overledene nog minderjarige kinderen zijn, verwittigt het gemeentebestuur de vrederechter (zie verder onder hoofdstuk “Gevolgen voor de kinderen” blz. 19)

1. Aangifte van het overlijden

1.a. Overlijden in Neerpelt Aangifte dient te gebeuren bij: Dienst Burgerlijke Stand Kerkplein 1 3910 Neerpelt. tel. 011 80 97 50 fax 011 66 36 52 e-mail: [email protected] De dienst Burgerlijke Stand is elke werkdag open van 9 tot 12 uur en tevens op donderdagavond van 17 tot 20 uur. Indien u als familielid zelf voor de aangifte van overlijden zorgt, dient u zo spoedig mogelijk, en alleszins voor de begrafenis, naar de dienst Burgerlijke Stand van het gemeentehuis te gaan van de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Volgende documenten dienen voorgelegd te worden: - het overlijdensattest ingevuld door de dokter; - de identiteitskaart van de overledene; - en indien van toepassing: o het trouwboekje, enkel voor gehuwden, weduwen en weduwnaars; o het rijbewijs, indien de overledene dit had. De dienst Burgerlijke Stand geeft meteen Wegwijs na een overlijden

Indien de begrafenis of crematie buiten de gemeente Neerpelt zal plaatsvinden, is er een toelating tot begraving of crematie nodig. Deze toelating wordt eveneens door de dienst Burgerlijke Stand afgegeven.

1.b. Overlijden buiten Neerpelt Ingeval het overlijden zich buiten Neerpelt heeft voorgedaan, dient u eerst het overlijden aan te geven in de betrokken gemeente. Deze gemeente licht de gemeente Neerpelt in zodat zij de nodige toelatingen i.v.m. begraving of crematie kunnen opmaken. Achteraf kunt u bij de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente Neerpelt de nodige uittreksels uit de overlijdensakte vragen.

1.c. Overlijden in het buitenland De plaatselijke autoriteit van het land waar de persoon overleden is, neemt kennis van het overlijden en verwittigt de ambassade. Via Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken (dienst Burgerlijke Stand) wordt contact opgenomen met de familie. De familie verwittigt vervolgens ook de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente Neerpelt om de nodige toelatingen te kunnen opmaken. Verder staat de familie in voor alle beslissingen betreffende de begraving, ter plaatse of in België.


6

Begraving in België: De familie zorgt voor de transportkosten. Vóór het vervoer van de overledene naar België kan plaatshebben, dient de plaatselijke autoriteit (wetsdokter) toelating tot begraving te geven. De ambassade levert een lijkentransportbrief af op voorwaarde dat een Belgische gemeente toelating tot begraving geeft.

Mevr. Malyster-Daemen Sint-Martenplein 6 3800 Sint-Truiden tel. 011 68 47 42 Voor ouders die een kind verliezen als gevolg van wiegendood bestaat er een specifieke zelfhulpgroep. Meer inlichtingen kunt u verkrijgen bij: Fam. Baldewijns Ganzenstraat 15 3530 Houthalen tel. 089 38 52 99

Begraving ter plaatse: U kunt ook tegen vergoeding begrafenis ter plaatse laten doen.

de

Voor inlichtingen kunt u zich wenden tot: Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken Burgerlijke Stand C31.2 Karmelietenstraat 15 1000 Brussel tel. 02 501 81 11 fax 02 514 30 67 e-mail: [email protected]

1.d. Overlijden echtgenoten

van

beide

Wanneer de beide echtgenoten (bv. ouders) zijn overleden, dienen de erfgenamen of naaste familieleden (bij minderjarige erfgenamen) in te staan voor het vervullen van de formaliteiten.

1.e. Overlijden van een kind Eén extra administratieve regeling dient getroffen te worden: - verwittigen van het kinderbijslagfonds. Het kunnen praten over het verlies van een kind, betekent voor de ouders vaak een grote steun om er geleidelijk mee te leren leven. De zelfhulpgroep "ouders van een overleden kind" staat open voor ouders die een kind verloren hebben. U kunt telefonisch terecht bij:


1.f. Overlijden door een ongeval, verdacht of gewelddadig overlijden Bij overlijden door een ongeval (bv. verkeersongeval) of bij een verdacht of gewelddadig overlijden (bv. moord of zelfmoord), wordt de politie of een andere gerechtelijke overheid verwittigd, die het parket op de hoogte brengt. Het parket van de Procureur des Konings stelt een onderzoek in naar de doodsoorzaak en dient de toelating tot begraving te geven. 2. Begrafenis of crematie

2.a. Begraafplaats Onze overledenen worden begraven op de centrale begraafplaats “De Roosen”, gelegen aan de Roosendijk. Er is een keuze in de wijze van begraven: -

Strook A: perceel voor het begraven van kinderen  eenvormige grafzerk verplicht; Strook B: perceel voor het begraven van volwassenen en kinderen  vrije keuze in grafzerk; Strook C: columbarium: bestemd voor het bijzetten van een urne in de nis; Strook D: perceel voor het begraven van volwassenen  eenvormig kruis verplicht; Strook E: strooiweide: perceel voor het verstrooien van de as; Strook F: urnenveld : perceel voor


7

-

-

het begraven van een urne; Strook G: engelenweide: perceel voor de begraving van het stoffelijk overschot van levenloos geboren kinderen, die de wettelijke levensvatbaarheidgrens nog niet hebben bereikt; Strook M: perceel voor het begraven van moslims (volwassenen en kinderen tot 12 jaar)  eenvormig grafteken verplicht.

Er wordt dan ook uw volledige medewerking gevraagd om geen lampen, potten of andere versieringen aan te brengen op het graf, bij het columbarium, op het urnenveld en de strooiweide na de rouwperiode.

2.b. Prijs grafkruisen Voor een begraving op de gemeentelijke begraafplaats “De Roosen” te Neerpelt gelden volgende tarieven voor inwoners van Neerpelt:

Strook A B C, D, F E M

1ste begraving

2de begraving

gratis 200 euro 500 euro gratis (25 euro voor gedenkplaat) 500 euro

200 euro

De betaling wordt door de begrafenisondernemer geregeld tijdens de aangifte van het overlijden bij de Burgerlijke Stand van de gemeente.

2.c. Wilsbeschikking Er zijn nog twee oude begraafplaatsen, nl. Neerpelt-centrum en Sint-Huibrechts-Lille, waar niet meer begraven wordt. Deze worden op langere termijn omgevormd tot parken, met behoud van de bestaande graven. De gemeentelijke begraafplaatsen zijn, behoudens afwijkingen door de burgemeester bepaald, alle dagen toegankelijk van 9 uur tot zonsondergang. Het gemeentebestuur maakt er een erezaak van om het kerkhof zo mooi mogelijk te beplanten en te houden. Daarvoor meent ze blijvend terug te mogen grijpen naar de oorspronkelijke opvatting: soberheid en eenvormigheid. Immers na de dood zijn alle mensen gelijk.


Er dient nagegaan of de overledene zelf wilsbeschikkingen heeft geuit voor wat zijn begrafenis betreft, bv. kerkelijke of burgerlijke dienst, crematie, enz. De overledene kan deze laatste wilsbeschikking vastgelegd hebben in een handgeschreven testament dat hij thuis bewaarde, in een testament dat bij de notaris van zijn keuze bewaard wordt of met het formulier ‘wijze van teraardebestelling na overlijden’ dat de overledene destijds bij de dienst Burgerlijke Stand invulde en dat ingeschreven werd in het bevolkingsregister. Deze laatste wilsbeschikking dient door de nabestaanden gerespecteerd te worden. Indien de overledene niets vastlegde, ligt de keuze bij de familie zelf.


8

2.d. Crematie Vooraleer men tot lijkverbranding mag overgaan is een vergunning tot lijkverbranding vereist (dit noemt men ook wel “verlof tot lijkverbranding”). Dit verlof wordt verleend door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de gemeente op wiens grondgebied iemand overleden is en wiens lijk men wenst te verbranden. Voorwaarden die moeten vervuld zijn vooraleer de ambtenaar van de Burgerlijke Stand verlof tot lijkverbranding kan verlenen: - er moet een schriftelijke aanvraag worden ingediend, ondertekend door de persoon die bevoegd is om in de lijkbezorging te voorzien; - er moeten 24 uren verstrijken tussen het tijdstip van indienen van de aanvraag en het verlenen van het verlof tot lijkverbranding.

Opmerkingen: -

-

Er kan geen verlof tot lijkverbranding worden verleend als de overledene in een geldige akte aan een andere vorm van lijkbezorging de voorkeur heeft gegeven; De ambtenaar van de Burgerlijke Stand kan evenmin verlof tot lijkverbranding verlenen als er bij de Rechtbank van Eerste Aanleg een verzoek is ingediend tot weigering van dit verlof. Hij kan pas een beslissing nemen: o nadat de rechtbank een uitspraak heeft gedaan of o nadat de rechtbank het verzoek tot weigering heeft verworpen.

Bij de aanvraag voor verlof tot lijkverbranding moeten gevoegd zijn: - een attest van een geneesheer waarin hij vaststelt dat er geen tekens of aanwijzingen zijn van een verdachte of gewelddadige dood; - een verslag van een beëdigd Wegwijs na een overlijden

geneesheer die dit bovengenoemd attest bevestigt. (Deze geneesheer wordt aangesteld door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand). Zijn er echter sporen van verdachte of gewelddadige dood of bevestigt de beëdigde geneesheer het attest van de eerste geneesheer niet, dan wordt het dossier overgemaakt aan de Procureur des Konings. De ambtenaar kan dan pas verlof tot lijkverbranding verlenen: - nadat de procureur een uitspraak heeft gedaan en - deze zich niet verzet tegen de lijkverbranding. Een familielid of ieder die er belang bij heeft kan verzet aantekenen tegen de lijkverbranding door een verzoek tot weigering te betekenen aan de voorzitter van de rechtbank van Eerste Aanleg. De bevoegde voorzitter is deze van de plaats waar de aanvraag om verlof werd ingediend. Het verzoek wordt behandeld zoals in kortgeding. Bij crematie kan de as op verschillende manieren bezorgd worden: - begraving, net zoals de nietverbrande lijken worden begraven (in een graf); - bijzetting in een columbarium (dit is een bovengrondse bewaarplaats van urnen). Het columbarium bevat gesloten nissen. Nadat de asurn in de nis is geplaatst wordt deze laatste door de zorgen van de gemeente afgesloten met een plaat. De opschriften zijn uniform en worden door de gemeente aangebracht; - verstrooiing op een daartoe voorbehouden perceel van de begraafplaats. Dit gebeurt door middel van een strooitoestel. Om uitzonderlijke redenen zoals familiale omstandigheden of weersomstandigheden kan de


9

-

-

verstrooiing worden uitgesteld. De wachttijd kan maximum 3 maanden bedragen. Na verloop van deze termijn wordt de in het crematorium bewaarde as van ambtswege verstrooid op het perceel van de begraafplaats waar zich het crematorium bevindt; verstrooiing op de aan het grondgebied van België grenzende territoriale zee. Deze verstrooiing wordt georganiseerd door de kustgemeenten; verstrooiing, bewaring of begraving op een andere plaats dan de begraafplaats.

De urne kan thans ook ter beschikking worden gesteld van de nabestaanden om te worden bewaard op een andere plaats dan de begraafplaats, op voorwaarde dat de overledene hiervoor in leven een schriftelijke verklaring heeft opgemaakt. Indien er een einde komt aan de bewaring van de as op een andere plaats dan de begraafplaats, wordt de as door toedoen van de nabestaande of zijn erfgenamen overgebracht naar een begraafplaats om er te worden begraven, in een columbarium te worden bijgezet of te worden uitgestrooid. De persoon die de as in ontvangst neemt, is verantwoordelijk voor deze naleving.

2.e. Andere schikkingen Afstand van lichaam en organen Het transplanteren van organen en weefsels na overlijden kan andere mensen helpen. Sinds 1987 is er in België een wet van kracht om het tekort aan organen en weefsels proberen te verhelpen.

Wat zegt die wet? Bij iedere Belg kunnen na het overlijden organen of weefsels weggenomen worden indien de overledene vooraf geen verzet aantekende. Gebeurde dit niet, dan gaat de wet ervan Wegwijs na een overlijden

uit dat de betrokkene bereid is na zijn/haar dood organen af te staan. De familieleden in de 1ste graad kunnen dan echter wel nog verzet aantekenen na het overlijden. Uitdrukkelijke toestemming verlenen kan ook. Tegen deze uitdrukkelijke toestemming kunnen de familieleden zich na het overlijden niet verzetten.

Hoe uitdrukkelijk toestemming verlenen of verzet aantekenen? Indien u uw toestemming of verzet uitdrukkelijk te kennen wilt geven, kunt u bij de dienst Bevolking een formulier voor “de wilsuitdrukking betreffende wegneming en transplantatie van organen en weefsels na overlijden” aanvragen en invullen. Eenmaal uw laatste wilsuitdrukking is opgenomen in het Rijksregister brengt de dienst Bevolking u daarvan op de hoogte. Mocht u uw mening herzien, kunt u steeds uw beslissing herroepen, tevens bij de dienst Bevolking. Ter beschikking stellen wetenschappelijk onderzoek

voor

Men kan het lichaam ook ter beschikking stellen voor wetenschappelijk onderzoek, d.m.v. een eigenhandig geschreven, gedateerd en ondertekend testament. In de praktijk gebeurt dit met een document van een wetenschappelijke instelling (universiteit) naar keuze. Informeer best op voorhand omdat de modaliteiten per instelling kunnen verschillen. Er wordt geen vergoeding betaald voor lichaamsafstand. Vrije Universiteit Brussel Faculteit Geneeskunde en Farmacie Vakgroep Menselijke Anatomie Laarbeeklaan 103 1090 Brussel [email protected] http://www.vub.ac.be/EXAN/acceu il.htm


10

Vrije Universiteit Gent Laboratorium voor Menselijke ontleedkunde en Embryologie Campus UZ Gent B3, 4de verdieping De Pintelaan 185 9000 Gent tel. 09 332 51 92 of 09 264 53 07 http://www.lichaamsafstand.ugent .be/ Universiteit Antwerpen Faculteit Geneeskunde - Prof. Dr. Guy Hubens Lab. Experimentele Heelkunde en Anatomie - Anatomie en Embryologie Groenenborgerlaan 171 2020 Antwerpen tel. 03 265 33 90 [email protected] http://www.ua.ac.be/lichaamsafsta nd Katholieke Universiteit Leuven Secretariaat Anatomie tel. 016 33 66 81



11

FINANCIELE EN ADMINISTRATIEVE FORMALITEITEN

Opmerking:

1. Wie of wat moet u op de hoogte brengen?

1.a. Financiële instellingen U moet alleszins de bank en/of Bpost verwittigen. Ze zullen alle rekeningen, spaarboekjes e.d. blokkeren. Voor het volledig deblokkeren ervan heeft u een attest of akte van bekendheid nodig. Een attest of akte van erfopvolging dient om de tegoeden van de overledene vrij te geven (deblokkering), aan de persoon of personen aangewezen in dit attest of deze akte en kan aangevraagd worden door de erfgenamen of verwanten van de overledene ( zie bijlage 1).

Hoe kan ik deblokkeren?

een

rekening

laten

Attest van erfopvolging

U dient zich rechtstreeks tot het registratiekantoor van de woonplaats van de overledene.

Akte van erfopvolging

U dient zich rechtstreeks tot een notaris te wenden.

Wat moet ik meebrengen?

-

Wat is de kostprijs? Attest van erfopvolging (registratie): - gratis Akte van erfopvolging (notaris): - registratierechten: 25 euro - rechten op geschriften: 7,50 euro - erelonen en aktekosten

Waar kan ik terecht? Kantoor der Registratie Neerpelt Ringlaan 186 3900 Overpelt tel. 02 574 48 60

te

Notaris (naar keuze): www.notaris.be

Vanaf 29 mei 2009 wordt dit geregeld door het Burgerlijk Wetboek. Deblokkering kan op vertoon van:

-

als de overledene geen afstammelingen heeft nagelaten: - het (of de) trouwboekje(s) van de ouders van de overledene en van zijn (half)broers of half(zussen).

het originele uittreksel uit de overlijdensakte afgeleverd door het gemeentebestuur; de identiteitskaart van de aanvrager; het (of de) trouwboekje(s) van de overledene (in het bijzonder de bladzijden met de identiteit van de echtgenoten en afstammelingen en de eventuele vermelding van het huwelijkscontract).


1.b. De mutualiteit U dient ook de mutualiteit waarvan de overledene lid was op de hoogte te brengen. U heeft hiervoor volgende documenten nodig: - het lidboekje van de overledene; - een overlijdensakte of een uittreksel ervan; - het betalingsbewijs van de kosten bij de begrafenisondernemer. De mutualiteit betaalt een begrafenisvergoeding uit voor loontrekkenden uit de privésector en voor zelfstandigen.

Opmerking:

Nabestaanden uit de openbare sector kunnen bij overlijden van een gerechtigde op een rustpensioen eveneens een "begrafenisvergoeding" krijgen. Zij dienen hun aanvraag – samen met een uittreksel uit de overlijdensakte - echter te


12

richten tot:

-

Pensioendienst voor de overheidssector: Victor Hortaplein 40 - bus 30 1060 Brussel tel. 02 558 60 00 fax 02 558 60 10 [email protected] www.pdos.fgov.be FOD Financiën Administratie van de Thesaurie CDVU - Maandelijkse Pensioenen Kunstlaan 30 1040 Brussel tel. 02 572 57 11 fax 02 579 58 51 cdvupensioenen.thesaurie@minfin. fed.be www.cdvupensioenen.fgov.be Let wel op: sommige overheidsinstellingen (zoals de NMBS) hebben een eigen regeling voor begrafenisvergoedingen. Vergeet bij de mutualiteit ook niet te vragen of na het overlijden de familieleden (bv. weduwe of weduwnaar) recht krijgen op verhoogde tussenkomst van het ziekenfonds voor gezondheidszorgen (doktersbezoeken, geneesmiddelen, …) Uw verzekering gezondheidszorgen moet dan eventueel aangepast worden.

De dienst Bevolking van de gemeente verwittigt automatisch de Rijksdienst voor Pensioenen Zuidertoren 1060 Brussel Bij het overlijden kan het zijn dat er voor de overlevende echtgenoot een bijkomend pensioen dient aangevraagd te worden, zo hij / zij zelf een beroepsactiviteit uitoefende als loontrekkende of zelfstandige. Dit kan recht geven op een extra voordeel dat tot 10% van het overlevingspensioen kan oplopen. Ingeval aan de overledene het pensioen / het gewaarborgd inkomen voor gepensioneerden van de lopende maand nog niet werd uitbetaald, dan kan enkel de overlevende echtgenoot hierop nog aanspraak maken. De toekenning gebeurt ambtshalve door de pensioenkas volgens aanwijzingen van het gemeentebestuur. Heeft u een andere pensioenkas dan de Rijksdienst voor Pensioenen, dan dient deze instelling door uzelf verwittigd te worden. Dit doet u door het opsturen van een uittreksel uit de overlijdensakte vergezeld van een begeleidend schrijven. -

de overledene was nog niet gepensioneerd

-

de overledene was werknemer in privédienst (mijnwerker, arbeider, bediende of gewezen werknemer als invalide, werkloze of bruggepensioneerde) OF hij / zij was zelfstandige:

1.c. De uitbetalingsinstellingen Was de overledene tewerkgesteld, verwittig dan zijn werkgever. Had de overledene een vervangingsinkomen dan dient de betreffende dienst hiervan op de hoogte gebracht te worden. Dit alles tot in detail uitleggen is niet haalbaar. We beperken ons daarom tot het voornaamste met enkele praktische inlichtingen.


de overledene was al gepensioneerd

-

In dit geval dient de overlevende echtgenoot zo vlug mogelijk een aanvraag om overlevingspensioen te doen bij de pensioendienst van de gemeente.


13

Vraagt u dit overlevingspensioen aan binnen de 12 maanden na het overlijden, dan hebt u recht op pensioen vanaf de 1ste van de maand waarin uw echtgeno(o)t(e) overleden is. Wordt het later aangevraagd (meer dan 1 jaar na het overlijden), dan gaat het pas in op de 1ste van de maand van de aanvraag. Om het overlevingspensioen te bekomen dienen er enkele voorwaarden vervuld te zijn: - de overlevende echtgenoot moet ofwel 45 jaar oud zijn, ofwel minstens 1 kind ten laste hebben ofwel 66% invalide zijn; - de overlevende echtgenoot mag niet in het genot zijn van een vervangingsinkomen, bv. werkloosheidsuitkering, of hij zal er afstand van moeten doen; - de overlevende echtgenoot mag slechts een beperkte beroepsactiviteit uitoefenen. Het bedrag van het overlevingspensioen verschilt volgens het pensioenstelsel.

Wat moet u meenemen naar pensioendienst van de gemeente?

de

-

identiteitskaart; allerhande bewijzen van tewerkstelling zoals loonstroken, ontslagbewijzen enz. Heel belangrijk is dat men een opgave kan doen van de beroepsloopbaan van de overledene, bv. van 1945 - 1950 arbeider en/of zelfstandige bij ... van 1950 tot ... enz. -

de overledene was werkzaam in openbare dienst (staat, leger, onderwijs, enz.): In dit geval dient de overlevende zijn / haar aanvraag om overlevingspensioen te doen bij: Federale Overheidsdienst Financiën Administratie der Pensioenen Financiëntoren Kruidtuinlaan 50 bus 31 1010 Brussel


In sommige gevallen zijn andere pensioendiensten bevoegd, bv. voor gemeenteambtenaren, spoor, enz. -

de overledene was werkloos:

Als de overledene niet gesyndiceerd was wendt u zich tot de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen

Was de overledene wel gesyndiceerd dan klopt u aan bij de betreffende vakbond: ACV, ABVV of ACLVB

1.d. De huiseigenaar Het overlijden van één van de partijen vormt in principe geen reden om de huurovereenkomst vroegtijdig te beëindigen. Ze loopt verder met de erfgenamen van de overleden huurder of verhuurder, tenzij anders bedongen in het huurcontract. Beide partijen kunnen echter tot een compromis komen ondanks de bindende voorwaarden van het huurcontract. Mocht dit niet het geval zijn, raadpleeg dan uw notaris of een advocaat die u zal inlichten over wat u kunt doen binnen de wetgevende bepalingen betreffende huurwetgeving. Indien u een sociale woning huurt, dient u aangifte te doen bij uw huisvestingsmaatschappij. Het overlijden heeft immers gevolgen voor uw inkomsten, en uw inkomsten hebben betrekking op de huurprijs.

1.e. Belastingdiensten Personenbelasting In het jaar volgend op het overlijden moet u in het daartoe voorziene vak van de belastingaangifte meedelen dat uw familielid op die datum is overleden. Het is dus onnodig om meteen de FOD Financiën te verwittigen.


14

Opmerking:

-

Indien de overlevende nog 1 of meerdere kinderen ten laste heeft, kan hij / zij genieten van een speciale aftrek. Verkeersbelasting U wenst de auto - die op naam van de overledene staat - te behouden: U verwittigt via uw verzekeringsmaatschappij de dienst voor het wegverkeer. Bij het doorgeven van deze wijziging dient een overlijdensakte gevoegd te worden. U wenst de auto niet te behouden: Het kenteken van de auto dient uiterlijk binnen de 4 maanden na stopzetting van het gebruik van het voertuig aangetekend terug gezonden te worden naar: Bestuur van het vervoer Directie B2 Residence Palace Wetstraat 155 1040 Brussel tel. 02 287 43 54 De verkeersbelasting wordt slechts geschorst op de dag dat het kenteken toekomt op deze dienst. Verwittig eveneens uw verzekeringsmaatschappij. Zij betaalt u het saldo van de autoverzekeringspremie terug voor de periode die nog door de verzekering gedekt is maar die vervalt omwille van de stopzetting ervan.

1.f. Levensverzekering Indien dit voor u van toepassing is, verwittig dan uw leningsmaatschappij indien het gaat om een schuldsaldoverzekering of uw levensverzekeringsmaatschappij ingeval van een gewone levensverzekering. Dit doet u hetzij rechtstreeks hetzij via uw verzekeringsagent en u bezorgt hen: - een uittreksel uit de overlijdensakte; Wegwijs na een overlijden

een attest van de dokter met vermelding van de oorzaak van het overlijden.

De schuldsaldo-verzekering dekt de nog bestaande schuld of een gedeelte ervan op het ogenblik van het overlijden en komt het meeste voor bij de lening voor uw huis of andere eigendommen. De gewone levensverzekering waarborgt een bepaalde som geld ingeval van een vroegtijdig overlijden.

1.g. Rente, tegemoetkoming, vergoeding, toelage Het is mogelijk dat de overledene een of andere rente, tegemoetkoming, vergoeding of toelage geniet. Enkele voorbeelden: - een ouderdomsrente van de vroegere ASLK; - een krijgsgevangenschapsrente van de Nationale Kas voor Oorlogspensioenen; - een rente van arbeidsongeval betaald door een verzekeringsmaatschappij; - een rente van beroepsziekte betaald door het Fonds voor Beroepsziekten; - een toelage van het Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders en Oorlogsslachtoffers; - een tegemoetkoming als mindervalide van de dienst Mindervaliden. Deze diensten worden verwittigd door het toezenden van een uittreksel van de overlijdensakte.


15

1.h. Limburg helpt vzw De vereniging Limburg Helpt vzw verleent een éénmalige steun aan de nabestaanden van Limburgse slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen en bij rampen. De aanvraag wordt gericht aan de voorzitter van de vzw Limburg Helpt, in casu de gouverneur van de provincie Limburg.

uitgeverijen om de leveringen stop te zetten of om deze op uw naam te laten overschrijven.

Mireille Dewever Universiteitslaan 1 3500 Hasselt tel. 011 23 70 15 fax 011 23 70 11 e-mail: [email protected]

“De moed van een mens meet je niet in makkelijke maar in moeilijke tijden”

1.i. Abonnementen Verzekeringsmaatschappijen Ofwel wordt het contract opgezegd, ofwel wordt de polis overgeschreven op naam van de langstlevende. Let op: de verschillende polissen kunnen bij verschillende maatschappijen afgesloten zijn! Telefoonabonnement Denk hierbij aan Belgacom, Proximus, Mobistar, Base, …

Telenet,

Elektriciteit, water, gas en teledistributie U neemt best contact betreffende leverancier

op

met

de

Diversen Had de overledene abonnementen op kranten, weekbladen, tijdschriften, boeken, postorderbedrijven of dergelijke, verwittig dan zo snel mogelijk de Wegwijs na een overlijden


16

TESTAMENT, NALATENSCHAP, SUCCESSIERECHTEN EN ERFRECHT 1. Testament Een testament is een akte waarbij de erflater (overledene), voor de tijd dat hij niet in leven zal zijn, over het geheel of een gedeelte van zijn goederen beschikt. Bij leven kan hij die akte herroepen.

1.a. Verschillende vormen Eigenhandig testament Om geldig te zijn moet men dit testament: - eigenhandig schrijven (dus niet met een schrijfmachine); - dateren; - ondertekenen. Testament bij openbare akte Het testament wordt door de betrokkene aan de notaris gedicteerd. Er dienen 2 getuigen te zijn. Testament in internationale vorm Deze vorm is in voege sinds 21.10.1983. Dit testament moet weliswaar schriftelijk worden opgemaakt, maar moet niet noodzakelijk door de erflater zelf geschreven zijn. Het mag dus met de schrijfmachine worden geschreven. De erflater verklaart in tegenwoordigheid van twee getuigen en van een notaris dat het stuk zijn testament is en dat hij de inhoud ervan kent. De erflater is niet verplicht aan de getuigen of aan de notaris kennis te geven van de inhoud van het testament. Het testament dient door de erflater gedateerd te worden aan het einde van de tekst. De notaris bewaart het testament.

Opmerking: Wegwijs na een overlijden

Twee of meerdere personen moeten afzonderlijke testamenten maken. Dus men kan niet samen één testament geldend maken voor beiden.

1.b. Waar kunt u een testament opzoeken? Om te weten of de betrokkene een testament liet registreren kunt u persoonlijk of via een notaris inlichtingen verkrijgen bij: - het Kantoor van Registratie; - Centraal Register der Testamenten ( zie bijlage 2) Deze beide instellingen kunnen u alleen meedelen of er al dan niet een testament bestaat. Om de inhoud te kennen dient u zich te wenden tot de notaris die het testament in bewaring heeft. Enkel de notaris kan de inhoud ervan meedelen.

1.c. Wat met een testament dat niet is aangegeven? Dit testament moet aangeboden worden bij de rechtbank van eerste aanleg. De voorzitter van deze rechtbank maakt een proces-verbaal op van de aanbieding, de opening en de staat waarin het zich bevindt. Hij benoemt een notaris die zorgt voor de verdere afhandeling. Het beste is dat u het eigenhandig testament overhandigt aan de notaris die verder instaat voor de wettelijke formaliteiten. 2. Nalatenschap

2.a. Waaruit nalatenschap?

bestaat

een

De nalatenschap bestaat - in het wettelijk stelsel - uit: - de persoonlijke goederen of rechten - de helft van het gemeenschappelijk vermogen voor gehuwden en wettelijk samenwonenden De echtgenoten die geen huwelijks-


17

contract hebben vallen onder het wettelijk stelsel.

Opmerking:

Is er wel een huwelijkscontract afgesloten dan moet men eerst de inhoud van dit contract nagaan om te weten welke goederen aan de overledene toebehoorden. Persoonlijke goederen - goederen verkregen voor het huwelijk of wettelijke samenwoning; - de persoonlijke goederen zoals kleding, enz.; - wat men tijdens het huwelijk of wettelijke samenwoning kosteloos verkrijgt, bv. door een schenking, erfenis of testament; - aankopen tijdens het huwelijk of wettelijke samenwoning bij wijze van wederbelegging. Gemeenschappelijke goederen - alles wat niet persoonlijk is; - alle roerende en onroerende goederen die na het huwelijk of wettelijke samenwoning aangekocht werden, tenzij ze aangekocht werden bij wijze van wederbelegging; - de inkomsten en spaargelden.

2.b. Wanneer aangifte doen? De aangifte van de nalatenschap zowel voor de roerende als de onroerende goederen dient te gebeuren binnen de 5 maanden na het overlijden van uw familielid. Het kantoor van Registratie en Domeinen stuurt u een brief met het verzoek deze aangifte tijdig te doen. Voor de aangifte van een overlijden in het buitenland gelden volgende termijnen: - binnen Europa: 6 maanden; - buiten Europa: 7 maanden.


2.c. Hoe aangifte doen? Het opstellen van de aangifte van nalatenschap mag door de erfgenamen zelf gedaan worden. Een aangifteformulier kunt u bekomen bij de ontvanger van het kantoor van Registratie en Domeinen van de woonplaats van de overledene. Voor Neerpelt is dit: Kantoor van Registratie Domeinen te Neerpelt Ringlaan 186 3900 Overpelt tel. 02 574 48 60

en

U kunt zich eveneens wenden tot een notaris of tot een bevoegd persoon voor het vervullen van deze formaliteit. De keuze is volledig vrij. Wendt u voor alle inlichtingen tot uw vertrouwenspersoon die de aangifte opmaakt, het kantoor van Registratie en Domeinen of een notaris.

2.d. Verdeling van de nalatenschap In de praktijk wordt de verdeling van de nalatenschap gewoon onderling geregeld. De erfgenamen dienen dan wel handelingsbekwaam en meerderjarig te zijn. U legt deze verdeling best schriftelijk vast, zo voorkomt u moeilijkheden in de toekomst. Bij onroerende goederen (bv. huis, grond) dient een authentieke akte te worden opgesteld door de notaris. Zijn er minderjarigen dan geschiedt de minnelijke verdeling altijd onder het voorzitterschap van de vrederechter en bij notariële akte. Soms wacht men tot alle erfgenamen meerderjarig zijn, zodat de verdeling zonder formaliteiten mogelijk is. Indien de erfgenamen niet akkoord gaan, dient een gerechtelijke verdeling te gebeuren bij de Rechtbank van Eerste Aanleg.


18

Inlichtingen en brochure i.v.m. erfenisregeling kunt u bekomen bij: Koninklijke Federatie Belgische Notarissen Bergstraat 30 - 32 1000 Brussel

van

Meer informatie:

http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/d efault.asp www.notaris.be/ervenschenken/successieplanning:fiscaalvriendelijk www.seniorennet.be/Pages/Geld_werk/Do ssier_successie



19

3. Successierechten

3.a. Wat zijn successierechten? Het successierecht is een Vlaamse gewestbelasting op erfenissen. De belasting is verschuldigd op de waarde van alle goederen die uit een nalatenschap van een inwoner worden verkregen, na aftrek van de begrafeniskosten en de eventuele schulden. De belasting wordt federaal geïnd, maar wordt dan volledig doorgestort naar het Vlaams gewest.

3.b. Wie betalen?

moet

echtgenoten en wettelijk samenwonenden Erfgenamen in rechte lijn  kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, ouders, grootouders en overgrootouders

Opmerking:

Voor adoptiekinderen gelden speciale regels. Wedersamengestelde gezinnen komen steeds vaker voor. De regels hieromtrent zijn zeer complex, maar de successiewetgever besteedt hier wel aandacht aan.

successierechten

Echtgenoten : zowel de mannelijke als de vrouwelijke huwelijkspartner

Iedereen die uit het vermogen van de overledenen iets ontvangt, is successierechten verschuldigd op de waarde van de verkregen goederen. Doorgaans zijn familieleden van de overledene de erfgenamen: echtgeno(o)t(e), kinderen, kleinkinderen, ouders, grootouders, broers en zussen, neven en nichten.

Wettelijk samenwonenden : sinds 1 januari 2001 worden wettelijk samenwonenden in het Vlaams Gewest definitief gelijkgesteld met gehuwden.

Ook niet-familieleden kunnen door een overledene eventueel bij testament begunstigd zijn.

In deze categorie wordt een onderscheid gemaakt tussen roerende en onroerende goederen. De tarieven worden afzonderlijk toegepast op beide vermogensbestanddelen.

3.c. Hoeveel moeten de erfgenamen betalen? Afhankelijk van de graad van verwantschap worden een aantal categorieën onderscheiden. Voor elke categorie gelden afzonderlijke tarieven. Voor bepaalde categorieën erfgenamen en onroerende goederen bestaan er verminderingen en/of vrijstellingen.

3.d. Wat zijn de geldende tarieven in Vlaanderen?

Bedrag in euro

Tarief

0,01 tot 50.000 50.000 tot 250.000 Boven de 250.000

3% 9% 27%

Erfenis tussen broers en zussen Bedrag in euro

Tarief

0,01 tot 75.000 75.000,01 tot 125.000 Boven de 125.000

30% 55% 65%

In tegenstelling tot erfenissen in rechte lijn wordt bij erfenissen tussen broers en zussen geen onderscheid gemaakt tussen roerende en onroerende goederen. Als de erfenis verdeeld wordt over 2 of meer broers/zussen, dan worden de successierechten ook voor elk deel afzonderlijk berekend.

Erfenis in rechte lijn, tussen Wegwijs na een overlijden


20

Erfenis tussen andere personen (ooms, tantes, neven en nichten, andere personen)

4.a. Enkele begrippen

Bedrag in euro

Tarief

0,01 tot 75.000 75.000 tot 125.000 Boven de 125.000

45% 55% 65%

Dit is het recht om een zaak, waarvan een ander de eigendom heeft, te gebruiken zoals de eigenaar zelf, doch met de verplichting om de zaak zelf in stand te houden.

Ook hier wordt geen opsplitsing gemaakt tussen roerende en onroerende goederen. De tarieven worden toegepast op het totaal van de nalatenschap. Elke erfgenaam betaalt een deel van de successierechten in verhouding tot het ontvangen erfdeel. Deze tarieven gelden slechts voor Vlaanderen! Voor successierechten in Brussel en Wallonië gelden andere tarieven.

3.e. Wie komt in aanmerking voor vrijstellingen of kortingen / verminderingen in het Vlaams Gewest? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

de langst levende partner; uit de echt gescheiden echtgenoot; erfgenamen in rechte lijn; kinderen < 21 jaar; broers / zussen; andere erfgenamen; gehandicapte personen.

Vruchtgebruik

Naakte eigendom Men bezit een eigendom, maar zonder er het genot van te hebben, d.w.z. zonder het vruchtgebruik. Volle eigendom Dit is de naakte eigendom vruchtgebruik samen.

en

Een voorbeeld: een woonhuis - naakte eigendom: het gebouw en de grond waarop het staat; - vruchtgebruik: het recht om het huis te bewonen en eventueel het te verhuren en de huur op te strijken, maar met de verplichting om het te onderhouden; - volle eigendom: de naakte eigendom en het vruchtgebruik samen. Men kan het huis dus bewonen en verhuren, maar men mag het eventueel ook verkopen.

meer info: www.successie-online.be  veelgestelde vragen: successierechten

4.b. Erfrecht langstlevende echtgeno(o)t(e) - algemene regel

4. Erfrecht

Er zijn kinderen (wettige afstammelingen)

Het nieuwe erfrecht is van toepassing op alle overlijdens vanaf 6 juni 1981. Terwijl vroeger de langstlevende echtgenoot erg benadeeld werd, zeker als er geen huwelijkscontract, schenking of testament was, brengt de nieuwe wet daar grondig verandering in. De langstlevende echtgenoot is een volwaardig erfgenaam en kan niet meer onterfd worden, tenzij in zeer uitzonderlijke situaties.


het

De langstlevende echtgenoot verkrijgt het vruchtgebruik van de volledige nalatenschap. Voorbeelden: - het recht om in een woning te wonen ofwel deze te verhuren en er de huurgelden van te ontvangen; - het recht om de intresten van het spaargeld te innen; - het recht om een landbouwgrond


21

Bij 3 of meer kinderen:

te verpachten. De kinderen erven de naakte eigendom van de nalatenschap. Er zijn geen kinderen, maar er zijn andere erfgerechtigden (bv. ouders of broers en zussen) De langstlevende echtgenoot verkrijgt de volle eigendom van het deel van de overledene in gemeenschap, alsook het vruchtgebruik van het eigen vermogen van de overledene. Bijgevolg: de langstlevende verkrijgt de volle eigendom van alle gemeenschappelijke goederen, vermits hijzelf al voor de helft eigenaar is. De andere erfgerechtigden erven de naakte eigendom van de eigen goederen van de overledene. Er zijn geen erfgerechtigden De langstlevende echtgenoot verkrijgt de volle eigendom van de gehele nalatenschap.

4.c. Bevoordeling van langstlevende echtgeno(o)t(e)

de

In het verleden was het mogelijk de langstlevende echtgenoot te bevoordelen, d.w.z. hem meer te geven dan de wet voorziet. Ook nu is dit nog mogelijk: Bij testament of bij schenking Er zijn kinderen

Bij 1 kind:

Men kan de volle eigendom van 1/2 van de nalatenschap en het vruchtgebruik op de rest aan de langstlevende nalaten.

Bij 2 kinderen:

Men kan dan de volle eigendom van 1/3 van de nalatenschap en het vruchtgebruik op de rest aan de langstlevende nalaten.


Men kan de volle eigendom van 1/4 van de nalatenschap en het vruchtgebruik op de rest aan de langstlevende nalaten. Er zijn geen kinderen Men kan de volle eigendom van de nalatenschap aan de langstlevende echtgenoot nalaten. In tegenstelling tot vroeger kunnen de ouders van de overledene dus ten opzichte van de langstlevende geen aanspraak meer maken op een voorbehouden gedeelte. Bij huwelijkscontract De echtgenoten kunnen elkaar de volle eigendom van de gemeenschapsgoederen bij overlijden doen toekomen, zelfs indien er kinderen zijn. Over de persoonlijke goederen kan beschikt worden zoals bij testament of bij schenking.

Let op:

Een huwelijkscontract kan niet eenzijdig verbroken worden. Beide partners moeten immers akkoord zijn. Een schenking of testament kan echter wel eenzijdig verbroken worden.

Opmerkingen:

Belangrijk in het nieuwe erfrecht is dat de langstlevende echtgenoot steeds over het vruchtgebruik van de gezinswoning met het daarin aanwezige huisraad kan beschikken. De langstlevende echtgenoot kan dus niet meer door eventuele erfgerechtigden uit het huis gezet worden. Zowel de langstlevende echtgenoot als de afstammelingen kunnen de omzetting van het vruchtgebruik in volle eigendom, bijvoorbeeld in een geldsom of in een geïndexeerde rente vragen. De langstlevende echtgenoot dient echter steeds toestemming te geven i.v.m. de echtelijke woonst en het huisraad.


22

met alle feiten om een geschikte voogd aan te duiden.

GEVOLGEN VOOR DE KINDEREN 1. Voogdij kinderen

over

de

minderjarige

De bedoeling van de voogdij is de bescherming van de minderjarigen, vooral wat de roerende en onroerende goederen betreft. Sinds 01 augustus 2001 werd een nieuwe wet van kracht die de voogdij regelt over minderjarigen. De familieraad die als voogdijorgaan functioneerde, werd volledig afgeschaft. Vroeger werd bij het overlijden van één van de ouders van een minderjarig kind onmiddellijk een voogd aangesteld. Dit is nu niet langer meer het geval. De overlevende ouder oefent nu alleen verder het ouderlijk gezag uit. Er zal pas een voogd worden aangesteld als het kind zijn beide ouders verliest of wanneer geen van beide ouders het ouderlijk gezag nog langer kunnen uitoefenen. De voogd wordt aangewezen door de vrederechter. Het Vredegerecht van de woonplaats van de minderjarigen wordt bij overlijden verwittigd door de gemeente waar de overlijdensaangifte gebeurde. De bevoegdheden van de vrederechter werden door de nieuwe wet gevoelig uitgebreid. Zo kan de langstlevende ouder of voogd geen rechtshandelingen uitvoeren die het vermogen van het kind kunnen aantasten, zonder de machtiging van de vrederechter. De vrederechter is de persoon die de voogdij organiseert en controleert. Hij neemt de meeste bevoegdheden van de vroegere familieraad over. Ook een belangrijke wijziging is dat het kind, vanaf de leeftijd van 12 jaar, zal worden gehoord door de vrederechter, vooraleer hij iemand aanstelt tot voogd. Ook zal hij overleg plegen met de naaste familielieden van het kind: broers, zusters, grootouders. Zo kan hij rekening houden Wegwijs na een overlijden

Voor meer inlichtingen kunt u steeds terecht bij: Vredegerecht Lommel Zetel Neerpelt Fabriekstraat 31 3910 Neerpelt tel. 011 80 06 20

Neerpelt

–

2. Kinderbijslag Zijn er in het gezin nog kinderen waarvoor u kinderbijslag ontvangt, dan moet u wezenbijslag aanvragen. Voor die aanvraag richt u zich tot de Kas voor Kinderbijslag waarbij u aangesloten bent. Bij deze aanvraag voeg je een overlijdensattest en een uittreksel uit de geboorteakte van de rechthebbende kinderen. Het recht op wezenbijslag zal steeds onderzocht worden uit hoofde van de overledene. Alles hangt af van het feit of deze op het ogenblik van het overlijden een beroepsactiviteit uitoefende of een vervangingsinkomen had. Er kunnen zich verschillende situaties voordoen:

2.a. De ouders genieten de kinderbijslag van een kinderbijslagfonds voor loontrekkenden in België Enkele voorbeelden: - de vader overlijdt en was ofwel loontrekkende ofwel in het genot van een vervangingsinkomen (bv. werkloosheidsuitkering): Het kinderbijslagfonds betaalt zonder onderbreking door, omdat op zeer korte termijn de aanvraag om wezenbijslag in orde kan gemaakt worden, want het kinderbijslagfonds heeft enkel een uittreksel uit de overlijdensakte en een uittreksel uit de geboorteakte van elk


23

rechtgevend kind nodig.

overlijden:

-

De moeder overlijdt en was ook loontrekkende of in het genot van een vervangingsinkomen: Ingeval de kinderbijslag via de vader betaald werd, moet de aanvraag om wezenbijslag ingediend worden bij het kinderbijslagfonds van haar werkgever of laatste werkgever in België. -

De moeder overlijdt en was huisvrouw: Daar zij geen rechthebbende kan zijn, wordt het recht op wezenbijslag via het kinderbijslagfonds van de vader betaald. -

De vader of moeder is staatsbeambte (bv. leger, onderwijs) op het ogenblik van zijn of haar overlijden: De gewone kinderbijslag werd voorheen betaald samen met de wedde. Nu dient de wezenbijslag aangevraagd te worden bij: Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers Dienst speciale rechten Trierstraat 70 1040 Brussel Deze instelling heeft een uittreksel uit de overlijdensakte nodig en een uittreksel uit de geboorteakte van elk rechtgevend kind.

De sociale verzekeringsbank blijft verder bevoegd om de Nederlandse kinderbijslag te betalen en er is dus geen recht op Belgische wezenbijslag.

2.c. De ouders genieten kinderbijslag als zelfstandige op het ogenblik van overlijden De sociale verzekeringskas waarbij de vader of de moeder zijn aangesloten betaalt de volledige wezenbijslag. 3. Studietoelagen Het recht op een studietoelage voor studerende kinderen wordt bepaald op basis van het gezinsinkomen van 2 jaren voordien. Indien één van de ouders overlijdt, valt het gezin bijna altijd terug op een lager inkomen. De reglementering voorziet een aparte regeling bij onverwachte wijzigingen in de gezinstoestand. De dienst voor Studietoelagen dient op de hoogte gebracht van het overlijden en stuurt op haar beurt een invulformulier met de vraag het vermoedelijk inkomen van het kalenderjaar dat volgt op het begin van het schooljaar, aan te geven. Studenten uit het secundair onderwijs:

2.b. Wezenbijslag grensarbeiders

voor

Enkele voorbeelden: - de vader was grensarbeider op het ogenblik van zijn overlijden en kreeg Nederlandse kinderbijslag: Ingeval hij ooit in België werkte als loontrekkende of zelfstandige dient de wezenbijslag gevraagd te worden bij het kinderbijslagfonds van zijn laatste Belgische werkgever of zijn laatste sociaal verzekeringsfonds. -

Dienst Studietoelagen 11de Directie Universiteitslaan 1 3500 Hasselt tel. 011 23 81 01 Studenten uit het hoger of universitair onderwijs: Dienst Studietoelagen Koningsstraat 138 1000 Brussel tel. 02 211 42 11

de vader genoot een WAOuitkering op het ogenblik van



24

3. Wetgeving

OCMW 1. Dienstverlening van het OCMW De sociale dienst en de dienst voor juridisch advies van het OCMW stellen zich tot doel samen met u naar een bevredigende oplossing van uw probleem te zoeken. De maatschappelijk werkers en de jurist zijn gebonden aan hun beroepsgeheim. U kunt dus op de nodige vertrouwelijkheid rekenen. Indien gewenst komen de maatschappelijk werkers bij u aan huis. U kunt telefonisch of schriftelijk een afspraak maken. De raadplegingen zijn kosteloos.

4. Persoonlijke en gezinsproblemen De maatschappelijk werkers bieden psychosociale begeleiding bij rouwverwerking, huwelijksproblemen, echtscheidingsproblemen, alcoholisme, opvoedingsmoeilijkheden, levensmoeheid, eenzaamheid. 5. Administratieve hulpverlening

2. Financiële problemen Personen met financiële problemen, bijvoorbeeld met een beperkt inkomen of met een aanzienlijke schuldenlast, kunnen een aanvraag om financiële steun indienen bij de sociale dienst. De sociale dienst onderzoekt de aanvraag en doet een voorstel aan de OCMW-raad. Deze beslist binnen de 30 dagen na de aanvraag. Via budgetbeheer en budgetbegeleiding bieden de maatschappelijk werkers begeleiding aan personen met financiële problemen. Personen die gerechtigd zijn op een sociale uitkering, bijvoorbeeld pensioen of werkloosheidsuitkering, maar tijdens de periode dat de aanvraag onderzocht wordt geen inkomen hebben, kunnen een maandelijks voorschot op die uitkering aanvragen bij het OCMW. Deze voorschotten worden teruggevorderd wanneer de achterstallige uitkering betaald wordt.


Voor allerhande juridische problemen zoals huurwetgeving, erfenis, echtscheiding, sociale wetgeving, enz. kan men terecht bij de maatschappelijk werkers die het probleem indien nodig samen met de jurist onderzoeken. Het is ook mogelijk om de juriste rechtstreeks te raadplegen.

Voor een aanvraag om tegemoetkomingen voor gehandicapten, verhoogde gezinsbijslag en andere uitkeringen, bieden de maatschappelijk werkers administratieve hulp. Ook voor de aanvraag van allerhande voordelen zoals sociaal telefoontarief, parkeerkaart. Indien u ouder dan 65 jaar bent, kunt u hiervoor terecht in BinnenHOF. Anders kan u terecht bij het OCMW. 6. Plaatsing in instellingen Soms zijn de problemen zo ernstig dat een opname in een gespecialiseerde instelling aangewezen is. De maatschappelijk werker zal mensen doorverwijzen en begeleiden naar diensten die beter geplaatst zijn om de hulp te verstrekken. 7. Allerhande informatie Ook in verband met andere zaken zoals huisvesting, tewerkstelling, opleiding, studiebeurzen, mazouttoelagen enz. kunt u de sociale dienst contacteren.


25

8. Sociale Dienst van het OCMW Dommelgalerij Kerkstraat 10 3910 Neerpelt tel. 011 64 56 80 fax 011 64 04 63 e-mail: [email protected] Openingsuren:

maandag tot en met vrijdag (donderdagvoormiddag niet): dinsdag- en donderdagavond:

van 9 tot 11.30 uur van 18 tot 19.30 uur

Maatschappelijk werkers: Kim Bas, Ronny Duysters, Lieve Hendriks, Ilse Schildermans, Sarah Schoolmeesters, Ingrid Sporen, Jordi Van der Elst 9. Juridische Dienst van het OCMW Dommelgalerij Kerkstraat 10 3910 Neerpelt tel. 011 64 56 80 fax 011 64 04 63 Openingsuren:

maandag: 2de en 4de donderdag van de maand:

van 11 tot 12 uur van 18 tot 19.30 uur

Jurist: Philippe Royakkers



26

DIENSTENCENTRUM BINNENHOF

inkomstengrens.

1. Rusthuisopname

Op de klusjesdienst kan men beroep doen voor allerhande kleine herstellingen of klussen zoals tuinonderhoud, verven, behangen. De berekening van de bijdrage gebeurt op dezelfde manier als die van de poetsdienst.

5. Klusjesdienst

Een goede voorbereiding van een rusthuisopname met de senior en zijn familie voorkomt problemen achteraf. Bij de maatschappelijk werker krijgt u informatie over de financiële gevolgen van het rusthuisverblijf en wordt de mogelijke financiële tussenkomst van het OCMW en toepassing van de onderhoudsplicht bekeken. 2. Sociale dienst Vanaf 65 jaar kan men er terecht voor alle sociale problemen (ouder worden, ziekteen rouwverwerking) en financiële problemen (budgetbegeleiding of budgetbeheer, steunverlening). Tevens kunnen 65-plussers er allerhande zaken aanvragen: tegemoetkoming hulp aan bejaarden, parkeerkaart mindervaliden, ... Jongere aanvragers worden doorverwezen naar de sociale dienst van het OCMW. 3. Gezinszorg In samenwerking met de dienst van de Welzijnsregio Noord-Limburg verleent deze dienst hulp bij huishoudelijke taken en/of personenverzorging. Gezinnen die daar omwille van persoonlijke, sociale of medische problemen niet zelf voor kunnen instaan, kunnen op deze dienst een beroep doen. Men betaalt hiervoor een bijdrage naargelang het inkomen en het aantal personen dat in het gezin verblijft. 4. Poetsdienst Mensen die niet meer zelf voor het onderhoud van de woning kunnen instaan, kunnen beroep doen op de poetsdienst. Ook hier wordt de bijdrage berekend op basis van de gezinssamenstelling en het inkomen. Daarnaast wordt er ook rekening gehouden met een maximum Wegwijs na een overlijden

6. Warme maaltijdbedeling Personen die zelf niet voor een warme maaltijd kunnen zorgen, kunnen op deze dienst beroep doen. De maaltijdbedeling gebeurt 5 dagen per week door vrijwilligers en kost per maaltijd 6,31 euro. 7. Minder Mobielen Centrale Deze dienst is er voor mindervaliden, senioren en mensen die geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. Tegen betaling van een jaarlijks lidgeld van 7 euro, en een kilometerprijs van 0,21 euro of 0,25 euro per kilometer (afhankelijk van de afstand), kan men via BinnenHOF een afspraak maken met een vrijwillig chauffeur voor vervoer. 8. De voetverzorgster De voetverzorgster kan geraadpleegd worden door iedere Neerpeltenaar (> 60 jaar) met een handicap van minstens 66 % of personen die de voorkeurregeling van het ziekenfonds genieten. De voetverzorgster werkt enkel op afspraak. 9. De kapster In BinnenHOF is er een kapsalon voor 60plussers, personen met een handicap van minstens 66 % en personen die de voorkeurregeling van het ziekenfonds genieten. De kapster is - enkel op afspraak - aanwezig op donderdag, vrijdag en zaterdag.


27

10. Zorgbemiddeling

elkaar af te stellen.

De maatschappelijk werker kan een zorgenplan opstellen voor wie thuis woont en veel zorgen nodig heeft van allerlei zorgverstrekkers (bv. huisarts, verpleegkundige, gezinshulp, kinesist, ...). Het doel hiervan is de hulpverlening op

11. Mantelzorgtoelage Iedere vrijwilliger die zorgen verstrekt aan een thuiswonende en hulpbehoevende oudere (+ 65 jaar), kan een maandelijkse toelage aanvragen.

BinnenHOF heeft ook een zeer gevarieerd activiteitenprogramma (voor meer inlichtingen kunt u eens binnenlopen of telefoneren) en er is tevens een ontmoetingsruimte met cafetaria, dat dagelijks van 9 tot 17 uur geopend is. Dienstencentrum BINNENHOF Norbertinessenlaan 5 3910 Neerpelt tel. 011 64 07 58 fax 011 64 12 51 e-mail: [email protected] Doorlopend geopend van 9 tot 17 uur Centrumleider: Roel Geers Spreekuren: Hilde Leurs Thuisdiensten:


vrijdag van 9 tot 11.30 uur

Truus van Werde woensdag van 9 tot 11.30 uur Ilse Lesaffer maandag van 9 tot 11.30 uur (afspraak of huisbezoek mogelijk)


28

ADRESSEN in de kijker 1. België

Telefoonnummer

website / e-mailadres

Begrafenisondernemers in uw buurt Begrafenissen Creemers Achelpoort 6 3930 Hamont-Achel Uitvaartcentrum Bex Watertorenstraat 12 3930 Hamont-Achel Uitvaartcentrum Severens Houtmolenstraat 4 3900 Overpelt Begrafenissen Witters Hoofdstraat 34 3940 Hechtel-Eksel Uitvaartcentrum Vandebosch Holvenstraat 31 3900 Overpelt

011 44 64 78

www.begrafenissencreemers.be

011 44 10 10

www.uitvaartcentrumbex.be [email protected]

011 64 20 90

www.uitvaartcentrum-severens.be [email protected]

011 73 49 10

[email protected]

011 64 80 30

www.uitvaartcentrum-vandebosch.be [email protected]

Andere instanties Crematorium Hasselt NV “de Tesch” Prins-Bisschopssingel 67 3500 Hasselt Crematorium van Turnhout Steenweg op Merksplas 68 2300 Turnhout Federale overheidsdienst Sociale Zekerheid Personen met een handicap Kruidtuinlaan 50 bus 150 1000 Brussel Fonds voor Arbeidsongevallen Troonstraat 100 1050 Brussel Fonds voor Beroepsziekten Centrum te Hasselt Maastrichtersteenweg 14/1 3500 Hasselt Gemeentebestuur Neerpelt Dienst Burgerlijke Stand Kerkplein 1 3910 Neerpelt


011 28 31 83

[email protected]

014 43 51 51

www.ivca.be [email protected]

0800 987 99

[email protected]

02 506 84 11

www.faofat.fgov.be [email protected]

011 22 69 71

www.fbz.fgov.be [email protected]

011 80 97 50

www.neerpelt.be [email protected]


29

Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders en Oorlogsslachtoffers Regentlaan 45-46 1000 Brussel Pastoor Jozef Hoydonkx Herent 137 3910 Neerpelt Pastoor Gustaaf Schreurs Pastorijstraat 4 3910 Neerpelt Registratie en Domeinen Kadastercontrole Ringlaan 186 3900 Overpelt Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (RKW) Hasselt (Provinciaal Bureau van Limburg) De Schiervellaan 3-5 3500 Hasselt Rijksdienst voor Pensioenen Zuidertoren 5 1060 Brussel (hoofdzetel) Ridder Portmansstraat 16 3500 Hasselt (provinciaal bijkantoor) Rijksdienst voor Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen Jan Jacobsplein 6 1000 Brussel (hoofdzetel) Leopoldplein 16/5 – derde verd. 3500 Hasselt (provinciaal bijkantoor) Trefpunt Zelfhulp vzw E. Van Evenstraat 2c (bezoekadres) Parkstraat 45 bus 3608 (postadres) 3000 Leuven Vredegerecht Neerpelt – Lommel (zetel Neerpelt) Fabriekstraat 31 3910 Neerpelt


02 227 63 00

www.niooo.be [email protected]

011 64 15 49 011 64 11 19 02 574 48 70

[email protected]

011 30 12 00

www.rkw.be

0800 502 46

www.rvponp.fgov.be [email protected]

011 30 12 70

02 546 42 11

www.rsvz.be [email protected]

011 85 48 11 016 23 65 07

www.zelfhulp.be [email protected]

011 80 06 20

[email protected]


30

-

Advocaten van het Bureau voor Consultatie en Verdediging

Iedere maand heeft een advocaat van de Balie Hasselt zitdag in de lokalen van het OCMW. Enkel personen met een bescheiden inkomen kunnen hierop beroep doen. Bij deze advocaat kunt u zowel terecht voor informatie als voor procesbijstand. Dommelgalerij Kerkstraat 10 3910 Neerpelt tel. 011 64 56 80 fax 011 64 04 63

Zitdag

3de donderdag van de maand van 17.30 tot 18.30 uur -

Gemeentesecretariaat en Pensioendienst

Zitdag

iedere werkdag van 9 tot 12 uur en donderdagavond van 17 tot 20 uur tel.

011 80 97 40 (secretariaat) 011 80 97 42 (pensioenen) fax 011 66 36 52 e-mail: [email protected] 2. Nederland GAK (ziekte-uitkering) Boschdijk 20 (bezoekadres) Postbus 678 (postadres) 5600 AR Eindhoven SVB Rat Verleghstraat 2 Breda (bezoekadres) Postbus 90151 (postadres) 4800 RC Breda

Telefoonnummer +31 888 98 20 01

website / e-mailadres www.uwv.nl

+31 76 548 50 00

www.svb.nl

WEBSITES in de kijker www.neerpelt.be www.neerpelt.be/ocmw www.successie-online.be www.notaris.be www.rechtenverkenner.be



31

BOEKEN OVER AFSCHEID NEMEN, VERLIES … Het lezen van een boek over het verlies van een dierbaar iemand kan enige houvast bieden.

Titel

Auteur

Uitgever en jaartal

-

“Rouw op je dak”

Brink Jos

Lannoo 2007

-

“De nacht is nabij” Een beter begrip van zelfmoord

Jamison Kay R.

Lannoo 1999

-

“Vingerafdruk van verdriet; Woorden van bemoediging”

Keirse Manu

Lannoo 1999

-

“Afscheid van moeder”

Keirse Manu

Lannoo 1992

-

“Ook een weduwnaar staat er Kohn J.B. alleen voor” Kohn W.

Bosch en Keuning

-

“Wat kunnen wij nog doen?” Vragen en antwoorden bij lessen voor levenden

Kübler-Ross E.

Amboboeken 1974

-

“Ik had je nog zoveel willen vragen…”

Levy Alexander

Spectrum 2000

-

“Plotseling alleen.” Vrouwen na de dood van hun man

Lohner M.

Anthos, In de Toren 1982

-

“Eenzaam sterven?” Communicatie in de palliatieve zorg

Polspoel Arthur

Davidsfonds 2004

-

“Het leven gaat verder, zeggen ze”

Polspoel Arthur e.a.

Davidsfonds 2006

-

“Een meeuw die wegvliegt over zee…” Een vader vertelt over ziekte en dood van zijn zoon

Thijs M.

Bosch en Keuning

-

“Er zijn voor jou” Omgaan met jonge mensen die rouwen

Vanden Abbeele Claire

Lannoo 2004

-

“De kunst van het afscheid nemen”


Lannoo 2000



32

-

“Jij bent gekomen om te blijven” Woorden en beelden van troost


Lannoo 2007

-

“Wees blij voor mij” Bij de zelfmoord van je kind

Verslegers Annick

Van Halewyck 2003

-

“Broederziel alleen” Het verlies van een broer of zus een plaats geven

Weggemans Minke

Kok 2005



33

DE BELEVING EN VERWERKING VAN VERDRIET "Soms, meestal onverwacht, worden mensen in hun leven geconfronteerd met situaties die voor hen erg pijnlijk en moeilijk zijn: ziekte, invaliditeit, vervroegde pensionering, echtscheiding, verlies van iemand die je dierbaar is, het krijgen van een gehandicapt kind, enz. Al deze situaties roepen in het leven van de getroffenen een ernstige crisis op die ze, dikwijls in een erg lang proces, moeten verwerken. Op deze bladzijden wil ik proberen enkele gedachten over de beleving en verwerking van deze crisissituaties weer te geven. Ik weet dat in deze situaties de financiële, praktische en materiële problemen heel erg verschillend zijn. In dit artikel beperken we ons daarom uitsluitend tot de emotionele aspecten van de beleving en verwerking, dus, hoe mensen het "van binnen" beleven, en hoe we ze misschien een klein beetje zouden kunnen helpen om daar mee om te gaan.

Verliesbeleving Allereerst valt op dat de beleving van de bovengenoemde gebeurtenissen altijd op een of andere wijze een gevoel van verlies oproept, een verlies van iets dat als heel wezenlijk voor de zin van het leven beschouwd werd. Dit verlies wordt betreurd, daar heb je er veel verdriet om, het verstoort je leven grondig, kortom hierover rouw je. Veel mensen die zelf zoiets ingrijpendst niet meegemaakt hebben zeggen: "zo is het leven nu eenmaal, de tijd zal het moeten helen". Natuurlijk zeggen we dat uit onmacht, omdat we ook niet weten wat we zouden kunnen doen, maar ik heb toch altijd het gevoel dat je daarmee de rouwenden in de steek laat. Natuurlijk moet rouw zijn tijd hebben, maar kunnen we echt niets anders doen dan alleen maar passief zitten wachten tot de tijd de wonden geheeld heeft? Ik geloof dat de omgeving wel


degelijk iets kan bijdragen, en om dat te verduidelijken is het goed dat we ons eerst even verdiepen in de belevingen van rouwenden: wat gaat er in hen om, hoe uiten ze zich, wat willen ze ons duidelijk maken.

Het proces van rouw Het eerste dat opvalt in dat lange proces van rouw is dat het niet een tijd is die van maand tot maand hetzelfde verloopt, maar dat er wel degelijk een aantal perioden of fasen in aan te wijzen zijn. Allereerst is er een fase die we de fase van verdoofdheid noemen. Het gebeuren, waardoor mensen getroffen zijn, is zo overweldigend, de klap komt zo hard aan, dat mensen maar amper kunnen reageren. Hun wereld stort in, ze zijn er "kapot" van. Er overvalt hun een gevoel van onwerkelijkheid, het is alsof het leven een droom, een nare nachtmerrie is. Meestal duurt deze periode niet zo erg lang: een paar uur of een paar dagen, daarna dringt het gebeuren langzaam tot het bewustzijn door. Dan vangt de tweede fase aan: de fase van de bewustwording. Steeds beter en duidelijker gaat men, verstandelijk begrijpen wat er gebeurd is. In het begin van deze tweede fase reageren de getroffenen dan ook veelal met een reactie van ontkenning: "Het kan niet waar zijn, ik kan het niet geloven". Wat later gaan ze protesteren: "waar heb ik dat aan verdiend, als er een goede, rechtvaardige God is, waar is hij dan nu?" Deze verwarrende fase waarin allerlei zekerheden onder je wegvallen en waarin je vertrouwde wereld instort is een tijd van grote spanning, angst en verdriet, waarin veel gehuild wordt. Alle interesses lijken verdwenen, het is zelfs irriterend dat allerlei mensen in de omgeving zich druk maken om dingen die voor ons totaal onbelangrijk geworden zijn. Je wordt helemaal in beslag genomen door dat ene, dat verschrikkelijke dat in je leven is voorgevallen. In deze fase zijn mensen dan ook erg rusteloos, ze proberen hun


34

gedachten te verzetten, maar slagen daar eigenlijk niet in. Zo zullen rouwenden nogal eens proberen hun huis te ontvluchten door bij familie of kennissen op bezoek te gaan, maar zodra ze daar zijn willen ze toch weer terug, ze proberen huishoudelijk werk te doen ter afleiding, maar al na enkele momenten geven ze het op, het gaat niet. Emotioneel worden ze helemaal in beslag genomen door het verlies dat ze geleden hebben. In feite blijkt hieruit, dat we een geweldig verlies niet zo maar een, twee, drie tot ons toe kunnen laten. We verzetten ons, we protesteren, we proberen oorzaken op te zoeken, we willen het verleden niet loslaten en toch weten we best dat we verder zullen moeten. Dit is de eigenlijke inhoud van de tweede fase: het gevecht tussen vasthouden en loslaten. De werkelijkheid is wel duidelijk; maar we kunnen deze nog niet accepteren. Langzamerhand echter geven we de strijd op en beginnen we ons hierbij neer te leggen, we verzetten ons niet langer door ontkenning, protest of door wegvluchten, we laten de realiteit op ons afkomen, maar dat betekent nog niet dat we "er doorheen zijn". Nu vangt pas de derde periode aan: de periode van de leegte en eenzaamheid. Verstandelijk hebben we ons verzet opgegeven, maar we zijn nog niet toe aan een nieuwe positieve opbouw van het leven. Veeleer overvalt ons nu een gevoel van leegte en eenzaamheid. Ik ben van mening dat deze fase voor een niet gering aantal mensen eigenlijk de moeilijkste is in hun rouwproces, temeer omdat allerlei mensen in hun omgeving nu allang weer tot de orde van de dag zijn overgegaan, zodat ze zich extra alleen voelen staan. De rouwende zelf heeft het gevoel dat zijn hele "proces" tot nu toe alleen maar moeilijker en slechter lijkt te worden. In deze fase wordt hij dan ook makkelijk door de gevoelens van neerslachtigheid overvallen. Bij een gunstig verloop groeit nu echter ook geleidelijk opnieuw de interesse in het leven en de toekomst en geleidelijk breekt ook de vierde fase aan. Een fase waarin het verleden niet voorbij is of Wegwijs na een overlijden

vergeten wordt (gelukkig niet) maar waarin het verleden je niet langer van het gewone alledaagse leven afhoudt. In deze fase gaat men ontdekken dat de "zon" ook voor jou nog schijnt. Je krijgt weer plezier in gewone alledaagse dingen en hobby's. Maar laten we a.u.b. goed begrijpen dat er inmiddels een hele lange tijd verstreken is. Hopelijk is het bovenstaande, we moeten beknopt zijn, voldoende om u een beetje te verduidelijken hoe zo'n rouwproces ongeveer verloopt. Drs. A. Polspoel in "Palet"

“Wegwijs na een overlijden” staat ook op www.neerpelt.be Digitaal loket > Overlijden > Overlijden > Documenten Samenstelling:  Gemeentebestuur Neerpelt i.s.m. met de dienst burgerlijke stand en het OCMW – december 2011 Verantwoordelijke uitgever: Raf Drieskens burgemeester Neerpelt


35

Bijlage 1:

AANVRAAGFORMULIER VOOR HET ATTEST VAN ERFOPVOLGING1 af te leveren in uitvoering van artikel 1240bis van het Burgerlijk Wetboek

De ondergetekende: M. .......................................................................................................

(naam, voornamen, plaats en datum van geboorte, woonplaats van de aanvrager, telefoonnummer, emailadres) -

dient hierbij een aanvraag in op het registratiekantoor

...............................................

(benaming van het registratiekantoor waar u het formulier zal neerleggen)

tot het bekomen van een ‘attest van erfopvolging’ voor de nalatenschap van :

M. ......................................................................................................................................

(naam, voornamen, plaats en datum van geboorte, woonplaats, plaats en datum van overlijden, in voorkomend geval de identiteit van de echtgenoot) -

verklaart op eer dat hij/zij verwant is met de overledene,

-

bevestigt dat bij zijn/haar weten er geen uiterste wilsbeschikking/testament is,

-

bevestigt dat bij zijn/haar weten er geen contractuele erfstelling/gifte tussen echtgenoten is,

-

bevestigt dat bij zijn/haar weten er geen huwelijkscontract is,

-

bevestigt dat bij zijn/haar weten er geen handelingsonbekwame erfopvolgers zijn,

-

wenst ...........exemplaren te verkrijgen van het opgemaakte attest,

-

verklaart op eer dat

-

identiteit van de andere erfgenamen (indien er zijn):

2 er andere erfgenamen zijn ,

2 er geen andere erfgenamen zijn ,

M. ...................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Opgemaakt te .................................. op .............................................................................. handtekening 1 De ondertekenaar is op de hoogte van artikel 196 van het Strafwetboek inzake valsheid in authentieke en openbare geschriften, in handels of bankgeschriften en in private geschriften :

"...Met (opsluiting van vijf jaar tot tien jaar) worden gestraft de andere personen die in authentieke en openbare geschriften valsheid plegen en alle personen die in handels- of bankgeschriften of in private geschriften valsheid plegen, - Hetzij door valse handtekeningen, - Hetzij door namaking of vervalsing van geschriften of handtekeningen, - Hetzij door overeenkomsten, beschikkingen, verbintenissen of schuldbevrijdingen valselijk op te maken of achteraf in de akten in te voegen, - Hetzij door toevoeging of vervalsing van bedingen, verklaringen of feiten die deze akten ten doel hadden op te nemen of vast te stellen." 2

Doorhalen wat niet van toepassing is. Indien er andere erfgenamen zijn dient hun identiteit in het volgende invulvak te worden opgenomen.



36

Bijlage 2:

Een testament zoek je in het Centraal Register der Testamenten

De notaris die een testament ontvangt of bij wie een testament werd neergelegd, heeft de verplichting om het bestaan van dit testament aan te geven in een databank: ‘Het Centraal Register Der Testamenten’. De notaris geeft daarbij de volledige identiteit van de testamentmaker door, zonder echter de inhoud van het testament te onthullen. Hij geeft enkel het bestaan van het testament door, niet wat er aan het papier werd toevertrouwd. Na het overlijden van de testamentmaker, is het mogelijk om de databank te consulteren en zo na te gaan of er een testament of een laatste wilsbeschikking bestaat. Deze opzoeking is gratis. Om een opzoeking aan te vragen, stuurt u een kopie van de overlijdensakte en het onderstaande formulier ingevuld aan: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat CRT Bergstraat 30-34 1000 BRUSSEL Het Centraal Register zal u dan zo snel mogelijk de naam laten weten van de notaris- houder(s) die beschikt over de wilsbeschikking van de overledene die werd ingeschreven in het Centraal Register sinds 1 januari 1977.

Wat te doen wanneer uw partner overlijdt? De Koning Boudewijnstichting en de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat hebben een brochure gemaakt voor mensen van wie de echtegeno(o)t(e), wettelijk samenwonende/partner is overleden. Deze bevat heel wat praktische tips over wat er moet gebeuren, welke de meest dringende praktische beslommeringen zijn, welke instanties men moet verwittigen, en zo verder. Niet alleen in de eerste uren en dagen na het overlijden, maar ook in de maanden daarna. De brochure is gratis en beschikbaar via www.notaris.be



37

AANVRAAG VOOR EEN OPZOEKING IN HET CENTRAAL REGISTER DER TESTAMENTEN

Naam aanvrager:

………………………………………...

Adres:

.……………………………………….. ………………………………………… …………………………………………

Gelieve na te gaan of het Centraal Register der Testamenten een inschrijving bezit op naam van: Naam :

………………………………………………………

Voornaam :

………………………………………………………

Rijksregisternummer :

………………………………………………………

Geslacht :

1. man

2. vrouw

Geboren op ………………………

te .……………………………….

Overleden op ………………………

te …………………………………

Ik voeg hierbij de desbetreffende overlijdensakte. Handtekening

Dit formulier moet, samen met een uittreksel van de overlijdensakte, teruggestuurd worden aan: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat CRT Bergstraat 30-34 1000 BRUSSEL



38

WEGWIJS NA EEN OVERLIJDEN

Recommend Documents