Week 20, MarketUpdate Weekend Editie Edelmetalen in per troy ounce. Weekoverzicht. Goud 1.069,03 (-4,08%)

Week 20, 2013 Edelmetalen in € per troy ounce Goud

€1.069,03 (-4,08%)

Zilver

€17,54 (-4,52%)

Platina

€1.130,76 (-1,27%)

Weekoverzicht De World Gold Council bracht afgelopen week haar rapport uit over de goudmarkt in het eerste kwartaal van 2013. Dit rapport behandelen we uitgebreid in de Marketupdate Weekendeditie van deze week. In het rapport lazen we onder meer over de toegenomen

Aandelenmarkten AEX

368,06 (+1,91%)

S&P 500

1659,98 (+1,61%)

Shanghai

2282,87 (+1,60%)

Nikkei 225

15138 (+3,64%)

Obligatierente (10-jaars)

vraag naar gouden juwelen en over centrale banken die goud blijven kopen. Maar nog veel interessanter was de stroom van fysiek goud uit ETF’s. Voor het eerst in de korte geschiedenis werd de belangstelling voor deze papieren vorm van goud kleiner. Beleggers verkochten aandelen in fondsen als het GLD, maar ondertussen groeide de vraag naar fysieke goudbaren en gouden munten.

VS

1,9% (gelijk)

UK

1,89% (gelijk)

met een papieren claim, wat een ETF in feite is. In

Duitsland

1,32% (-0,06‰)

bezitten. Het is een trend die versneld lijkt te worden

Japan

0,79% (+0,07‰)

Olieprijs per vat in USD WTI

$95,19 (-0,65%)

Brent

$103,80 (+2,46%) Percentages zijn op weekbasis

Het geeft aan dat men niet langer genoegen neemt plaats daarvan wil men het metaal persoonlijk door de daling van de goudprijs. De goudprijs staat momenteel 18% lager dan begin dit jaar en zorgde voor een ongekende vraag naar fysiek goud. Eerst was er anekdotisch bewijs, maar nu zijn ook de cijfers aanwezig die de toenemende vraag naar fysiek goud bevestigen. Ook deze week gingen de prijzen van goud en zilver verder onderuit. Ondertussen wist de aandelenmarkt

de weg naar boven wel te vinden. Noemenswaardig is de ontwikkeling op de obligatiemarkt. De rente op Japanse staatsobligaties is in een week tijd gestegen van 0,6% naar 0,8%!

MarketUpdate Weekend Editie - 20

1

Inhoudsopgave Uitgelicht: Trends goudmarkt eerste kwartaal 2013 ...................... 3 Binnenlands nieuws....................................................................... 9 Werkloosheid Nederland in april gestegen naar 8,2% ................................................................ 9 Kredietcrisis ................................................................................ 10 Beleggers duiken ook op Afrikaanse en Aziatische obligaties ............................................... 10 Grafiek: Koers/winst verhouding S&P 500 sinds 1881............................................................ 15 Nieuwbouw VS 16,5% lager in april ................................................................................................. 16 Onderzoek: Euro nog steeds populair onder Europese bevolking ...................................... 18 Valutacrisis.................................................................................. 20 Tekort aan toiletpapier in Venezuela ............................................................................................... 20 Japanse staatsobligaties opnieuw onderuit: rente naar 0,79% ............................................ 21 Grafiek: Centrale banken wereldwijd verlagen de rente ......................................................... 23 Bank of Israël verlaagt rente en koopt meer buitenlandse valuta ....................................... 23 Financiële instellingen ................................................................. 25 HSBC gaat 14.000 arbeidsplaatsen schrappen............................................................................. 25 Grondstoffen ............................................................................... 26 Oliebedrijven verdacht van prijsafspraken ................................................................................... 26 Goud- en zilvermarkt ................................................................... 27 Premie op goudbaren bereikt records in Azië.............................................................................. 27 Telegraaf: "43% verwacht leeglopen goudbubbel".................................................................... 29 Toeristen in Dubai kopen veel goud ................................................................................................. 30 India wil kopen goud ontmoedigen met inflatie gedekte obligaties ................................... 31 Import van goud drukt handelsbalans India dieper in het rood .......................................... 32 VS exporteerde dit jaar al 20 ton goud naar Zuid-Afrika ......................................................... 33 De verborgen crisis in de goudmarkt ............................................................................................... 35 Grootste zilvermijn ziet winstmarge slinken ................................................................................ 37


2

Uitgelicht: Trends goudmarkt eerste kwartaal 2013 Frank Knopers | 16-05-2013

De World Gold Council (WGC) heeft vandaag haar kwartaalrapport over de goudmarkt vrijgegeven. Daaruit blijkt dat de vraag naar goud in het eerste kwartaal uitkwam op 963 ton, een daling van 13% ten opzichte van een jaar geleden. De vraag naar juwelen en fysiek beleggingsgoud steeg, maar ETF's zorgden voor extra aanbod van goud. Centrale banken bleven kopen. De World Gold Council schrijft in haar Gold Demand Trends rapport dat de activiteit in de goudmarkt het afgelopen kwartaal vooral hoog was in de 'retail' markt. Dat is onder meer af te zien aan de sterke vraag naar juwelen (+12,26% YoY) en de toegenomen vraag naar goudbaren en gouden munten (+10,27% YoY). Vooral de gouden munten waren populair. De Verenigde Staten, de VS en China waren samen goed voor 60% van de stijging in de wereldwijde vraag.


3

Goudbaren en munten De verkopen van goudbaren en gouden munten was in China nog nooit eerder zo hoog als in Q1 2013. In India was de vraag 52% groter dan een jaar geleden, toen de zwakke roepie en de hogere importheffing nog een negatief effect had op de markt voor fysiek goud. In de VS trok de vraag naar fysiek goud ook weer wat aan, na een periode van relatief zwakke vraag in 2012. De WGC verwijst naar de goede verkoopcijfers van de US Mint als indicatie dat de populariteit van gouden munten ook in de VS weer aan het toenemen is. Ook in Thailand nam de vraag naar fysiek goud sterk toe in het eerste kwartaal van dit jaar. In het Midden-Oosten trok de vraag niet aan en in Europa was die zelfs wat lager. In Europa zakte de vraag naar fysiek beleggingsgoud richting het 5-jaars gemiddelde. De onrust rondom Cyprus aan het einde van het eerste kwartaal is mogelijk niet volledig meegenomen in deze cijfers. Tegenover de toegenomen vraag naar goud in de 'retail' markt staat een daling van de vraag naar goud in ETF's. Alleen in het eerste kwartaal van dit jaar werd er wereldwijd 176,9 ton goud uit ETF's gehaald. Beleggers blijken gevoeliger te zijn voor negatieve prijsontwikkeling dan de kopers van fysiek goud en besloten in het eerste kwartaal van dit jaar posities af te bouwen. De wereldwijde vraag naar gouden munten en baren lag ook in het afgelopen kwartaal weer veel hoger dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar (377,7 versus 281,3 ton).


4


5

Juwelen De helft van de wereldwijde vraag naar fysiek goud komt in de vorm van juwelen. Op deze markt maken China en India de dienst uit, want deze twee landen vertegenwoordigen 62% van de wereldwijde vraag. In China werd zelfs een nieuw record neergezet, geholpen door bijzonder veel aankopen tijdens het Chinese Nieuwjaar. Vooral 24-karaat en 18-karaat sieraden ware populair. In India was de vraag naar gouden juwelen in het eerste kwartaal van dit jaar ook groot, geholpen door een prijsdaling in de lokale munt in februari en een goede oogst. Dat laatste gaf Indiërs in de landelijke gebieden meer bestedingsruimte om goud aan te schaffen. De WGC schrijft dat ook de vraag naar juwelen elders in de wereld sterk verbeterde, met name in de VS. Daar steeg de vraag naar gouden juwelen jaar-op-jaar met 22%, een percentage dat vergelijkbaar is met de toename van de vraag in China en India. Een negatieve uitzondering was het Europese continent, waar de vraag naar gouden juwelen in het afgelopen jaar veel lager was dan in Q1 2012.


6

Technologie De technologiesector is minder bepalend voor de goudmarkt. Van het totale jaarlijkse aanbod van goud gaat ongeveer 10% naar industriële toepassingen, voornamelijk elektronica. Deze component van de goudmarkt blijkt ook vrij constant te zijn, zo blijkt uit onderstaande grafiek. De afgelopen drie jaar is de vraag heel iets gezakt. In 2010 en in een groot deel van 2011 was die vraag meer dan 110 ton per kwartaal, daarna is de vraag wat teruggezakt tot 100 ton per kwartaal. Het eerste kwartaal van 2013 was daar geen uitzondering op.

Centrale banken De WGC schrijft dat centrale banken in het eerste kwartaal van dit jaar goed waren voor een netto vraag van 109,2 ton goud. Het is het negende kwartaal op rij waarin centrale banken netto kopers zijn op de goudmarkt. Centrale banken kopen goud ter diversificatie van hun valutareserves, voornamelijk opkomende economieën zoals de BRIC-landen. Ook de centrale banken van Zuid-Korea, Indonesië en een aantal landen in centraal Azië stopten meer goud in de kluis van de centrale bank. Rusland kocht ongeveer 24 ton goud en Zuid-Korea voegde 20 ton aan haar reserves toe. Hoeveel goud China gekocht heeft weten we niet, want die cijfers geeft de Chinese overheid sinds 2009 niet meer door aan het IMF. Het ligt in lijn der verwachting dat ook de Chinese centrale bank op grote schaal goud aan het kopen is. Ten opzichte van de omvang van hun economie en de hoeveelheid valutareserves bezit het land een officiële goudreserve van slechts 1.054 ton. Aanbod In het eerste kwartaal van dit jaar kwam er 1.051,6 ton goud op de markt, een daling ten opzichte van de voorgaande periode. Zowel de mijnproductie als de recycling liep wat terug ten opzichte van het laatste kwartaal van vorig jaar. De mijnproductie in Q1 2013 was 688 ton, een stijging van 4% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De productie groeide vooral in de Dominicaanse Republiek, Mexico, Canada en Brazilië. In Peru, Ghana en Zuid-Afrika werd het afgelopen kwartaal juist iets minder goud opgegraven dan in dezelfde periode vorig jaar.


7

Het aanbod van goud uit recycling zakte jaar-op-jaar met 4% naar 366,6 ton. Het is de vierde keer op rij dat het aanbod van goud uit het secundaire circuit een jaar-op-jaar daling laat zien. De WGC schrijft dat de terugval in recycling van sloopgoud niet samenhangt met de prijsontwikkeling van goud, maar veel meer met het opdrogen van het aanbod in het algemeen. Vooral in Europa daalde het volume gerecycled goud sterk. Ook in Zuidoost Azië en in het Midden-Oosten daalde het aanbod van sloopgoud volgens de World Gold Council. In Japan werd er juist wel meer sloopgoud ingeleverd, vooral door oudere generatie Japanners. Die grepen de recordprijs van goud in yen aan als een goed moment om metaal in te ruilen voor cash.


8

Binnenlands nieuws Werkloosheid Nederland in april gestegen naar 8,2% Frank Knopers | 15-05-2013

De werkloosheid in Nederland loopt verder op, zo blijkt uit cijfers die het CBS woensdag publiceerde. Gecorrigeerd voor seizoensinvloeden steeg de werkloosheid met 7 duizend naar een totaal van 650.000 personen. Dat was minder slecht dan de voorgaande periode, want over de afgelopen drie maanden kwamen er maandelijks gemiddeld 19 duizend werklozen bij. Het aantal WW-uitkeringen bleef onveranderd. Met een werkloosheid van 8,2% is Nederland zeker niet meer het 'beste jongetje van de klas'. De werkloosheid begon vooral in de tweede helft van 2012 sterk toe te nemen. Dalende huizenprijzen en lagere consumentenbestedingen zijn de voornaamste reden voor de terugval van de Nederlandse arbeidsmarkt. De afgelopen drie maanden steeg vooral de werkloosheid onder mannen. WW-uitkeringen Het aantal WW-uitkeringen bleef netto stabiel, maar er waren wel wat verschuivingen zichtbaar. Zo daalde het aantal uitkeringen in de drie noordelijke provincies en steeg het aantal in de Randstad. Verder zakte het aantal uitkeringen in de landbouw en in de bouwnijverheid. Ten opzichte van een jaar geleden is het aantal WW-uitkeringen het sterkst toegenomen in de bouw (+67,5%), gezondheidszorg (+38,8%), vervoer en opslag (+38,3%) en in de horeca (+35,8%). Er werden in april 45 duizend nieuwe uitkeringen verstrekt en 46 duizend beëindigd. Daarvan werd de helft beëindigd wegens werkhervatting, een stijging van 5% ten opzichte van een maand geleden en 13% ten opzichte van april vorig jaar. Voor meer details en tabellen verwijzen we naar de publicatie van het CBS.

Werkloosheid blijft oplopen, tempo lijkt wel iets af te nemen (Bron: CBS)


9

Kredietcrisis Beleggers duiken ook op Afrikaanse en Aziatische obligaties Frank Knopers | 16-05-2013

De lage rente en overvloedige liquiditeit in het financiële systeem heeft een jacht naar rendement ontketend. Niet alleen de aandelenmarkt weet de weg naar boven te vinden, ook de obligaties zijn steeds meer in trek. Een rondje langs de obligatiemarkt leert ons dat de rentes in veel gevallen aan het dalen zijn. Met een extreem lage spaarrente en een afnemend vertrouwen in deposito's kiest men steeds vaker voor de obligatiemarkt. De populariteit van obligaties beperkt zich niet alleen tot de Westerse wereld. Ook in Afrikaanse en Aziatische landen zien we de rente op leningen dalen, deels door een instroom van buitenlands geld. Het goedkope geld maakt het voor opkomende economieën aantrekkelijk om te lenen, maar schuilt daar niet een gevaar in? We hebben in Europa al gezien dat landen als Italië en Griekenland zich diep in de schulden staken, vanwege het simpele feit dat ze zo goedkoop konden lenen op de goede reputatie van de sterkere landen. Europa In Europa is de rust op de markt voor staatsobligaties ook weer teruggekeerd. Geholpen door de extreem lage rente van de ECB en het LTRO programma kunnen banken nu met meer zekerheid staatsobligaties opkopen. De centrale bank versoepelde de eisen aan het onderpand, waardoor banken weer meer staatsobligaties kochten. Vooral de Italiaanse bankensector heeft de laatste tijd veel schuldpapier van de eigen regering gekocht. In Spanje heeft het pensioenfonds voor ambtenaren haar beleggingsportefeuille gevuld met Spaanse staatsleningen. De volgende grafiek laat de ontwikkeling van de Spaanse, Portugese, Italiaanse en Griekse rente zien voor 10-jaars leningen over de afgelopen twaalf maanden. Hierop is goed te zien hoe de rente met meer dan 25 basispunten zakte in Spanje en Italië en zelfs meer dan 50 basispunten in Portugal en Griekenland. Op het moment van schrijven is de 10-jaars rente voor Spanje 4,34%, voor Italië 4,01%, voor Portugal 5,37% en voor Griekenland 8,78%. Dat zijn percentages die we al lang niet meer gezien hebben.


10

Verenigde Staten Amerikaanse beleggers zoeken ook naar alternatieve beleggingen en lijken die gevonden te hebben in de meer risicovolle bedrijfsobligaties. De zogeheten 'junk bonds', bedrijfsobligaties met een B, BB of CCC beoordeling, zijn sinds 2009 ook steeds populairder geworden. De index van dergelijke obligaties met een B of BB status zakte onlangs weer onder de 5%. Op het dieptepunt van begin 2009 vroegen beleggers voor hetzelfde type schuldpapier nog een rentevergoeding van 15 tot 20 procent. De lage rente van de Federal Reserve begint ook steeds meer door te werken op bedrijfsobligaties. Reuters spreekt van een uitzonderlijk grote vraag onder beleggers. Volgens Michael Collins van Prudential Financial zijn beleggers wanhopig op zoek naar rendement en stroomt er momenteel veel geld in de markt. De Federal Reserve heeft hier ook een belangrijk aandeel in gehad, door via diverse QE-programma's tientallen miljarden dollars aan langlopend schuldpapier zoals Treasuries en hypotheekleningen uit de markt te halen. Aan hoogwaardige bedrijfsobligaties valt ook niet veel meer te verdienen. De Barclays Investment Grade Credit Index geeft een rendement van 1,63%. Onderstaande grafiek laat zien hoe de rente op zogeheten 'junk bonds' gezakt is na de piek van begin 2009.


11

Afrika Het IMF benadrukte vorige week al dat Afrikaanse landen beneden de Sahara goed na moeten denken over het uitschrijven van nieuwe leningen. Nu kunnen deze landen nog zeer goedkoop geld ophalen op de financiële markten. Volgens het IMF loert daarin het gevaar van een mogelijk "excessieve fiscale expansie en een publieke schuld die de de macro-economische stabiliteit kan aantasten". Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara hebben de laatste tijd een recordhoeveelheid obligaties uitgegeven, schuldpapier dat vooral door buitenlandse beleggers gekocht werd. De rente op dergelijke staatsobligaties is door de grote belangstelling van buitenlandse beleggers behoorlijk gezakt. De nieuwssite Quartz wijst ons op de Barclays Emerging Markets Africa sovereign bond index, een mandje van staatsobligaties van verschillende Afrikaanse landen. Deze index weerspiegelt de gemiddelde rente waartegen Afrikaanse landen geld kunnen ophalen. Deze rente bereikte in 2008 nog een piek van meer dan 10%, maar heeft sindsdien een langer durende dalende trend voortgezet. Vandaag de dag staat de rente van deze index op slechts 3,93%, het laagste niveau dat ooit gemeten is. Quartz schrijft dat Zambia in september 2012 nog $750 miljoen ophaalde middels 10-jaars obligaties, waarover het land een rente moet betalen van 5,625%. Voor de duidelijkheid: dat is minder dan waarvoor de Spaanse regering destijds geld kon lenen. Opmerkelijk, want volgens Quartz werd er in 2006 nog schulden van Zambia kwijtgescholden.


12

Beleggers zoeken naar rendement en nemen blijkbaar genoegen met obligaties van landen die enig perspectief van groei hebben. Het IMF waarschuwde dat de beschikbaarheid van goedkoop geld niet eeuwig kan blijven voortduren. "De zwakke fiscale instituties, de weinig efficiënte overheidsbestedingen en bestuurlijke problemen" kunnen volgens het IMF problemen veroorzaken als blijkt dat de investeringen die gedaan zijn met geleend geld niet genoeg opbrengsten genereren.

Azië In Zuidoost Azië maken bedrijven ook van de gelegenheid gebruik om goedkoop geld te lenen. De markt van bedrijfsobligaties groeide het hardst in landen als Singapore, Thailand en Zuid-Korea (zie grafiek). Veel Aziatische bedrijven lenen geld in de lokale valuta, waardoor ze geen valutarisico hebben. Toch zagen we het afgelopen jaar dat er ook meer obligaties in vreemde valuta werden uitgegeven (zie grafiek). De website Quartz verwijst naar een rapport van Morgan Stanley, waarin staat dat Aziaten steeds minder geld op een bankrekening parkeren. Voor lokale banken heeft dat tot gevolg dat ze minder geld kunnen uitlenen. Deze 'funding gap' wordt opgevuld door uitgifte van bedrijfsobligaties, die gekocht worden door lokale en buitenlandse beleggers. Net als in Afrika zit er ook in de Aziatische markt veel geld van buitenlandse beleggers. Volgens Freya Beamish van Lombard Street Research kan de snelle groei van de Aziatische obligatiemarkt voor een belangrijk gedeelte worden toegeschreven aan buitenlandse beleggers. "Dat is op zichzelf niet slecht, maar als de instroom van kapitaal gedreven is door overvloedige wereldwijde liquiditeit kan dat een opwaartse druk geven op de waarde van de lokale valuta", zo licht Beamish toe.


13


14

Conclusie De wereldwijde vlucht naar rendement illustreert hoe centrale banken de financiële markt verstoord hebben met hun monetaire beleid. De rente is extreem laag, de Federal Reserve creëert een kunstmatige schaarste door maandelijks tientallen miljarden aan langlopende leningen op te kopen en de ECB heeft met haar LTRO programma een impuls gegeven aan de Europese markt voor staatsleningen. De overvloed aan liquiditeit wordt door de lage rente en door het toenemende risico op verlies van geld (zie het voorbeeld van Cyprus) bij een bank losgeweekt van spaarrekeningen. Het geld jaagt op rendement en gaat via vermogensbeheerders en grote beleggingsfondsen de hele wereld over. Het effect werkt zelfs door in Afrika en Azië, waar overheden en bedrijven opeens ook veel goedkoper kunnen lenen.

Grafiek: Koers/winst verhouding S&P 500 sinds 1881 Frank Knopers | 13-05-2013

Historisch gezien is de koers/winst verhouding van aandelen ongeveer 15. Dat niveau bereikte de S&P 500 ook in 2009, op het dieptepunt van de markt. Afgelopen vrijdag bereikte de koers/winst verhouding een niveau van 24,26. Op basis van dit gegeven zijn aandelen overgewaardeerd, maar als we naar de piek van 1999 kijken moeten we ook concluderen dat er ook nog genoeg lucht in de aandelenkoersen geblazen kan worden. De Shiller P/E ratio voor de S&P 500 is gebaseerd op de voor inflatie gecorrigeerde winsten van bedrijven van de afgelopen tien jaar. In vaktermen noemt men dat ook wel de Cyclically Adjusted PE Ratio (CAPE Ratio) of de PE 10. Deze ratio is bedacht door Robert Shiller en wordt beschreven in zijn boek Irrational Exuberance. Vanaf 1881 tot en met 2013 was de prijs van aandelen gemiddeld ruim 15x de winst, met pieken van 30x in 1929 en 44x in 1999. Echt goedkoop zijn aandelen al lang niet meer, want de Shiller P/E ratio lag tussen 1975 en 1985 voor het laatst beduidend onder het historische gemiddelde. Price to Sales De tweede grafiek geeft een andere kijk op de waardering van aandelen. In plaats van de koers te delen door de winst kan men de koers ook delen door de omzet per aandeel (Price to Sales). De omzet van bedrijven fluctueert minder sterk dan de winst en is daardoor volgens sommigen een meer betrouwbare indicator. Deze indicator (Price to Sales) voor de S&P 500 bestaat pas sinds 2000. Met een verhouding van 1,5 is de S&P 500 vandaag de dag ongeveer gelijk gewaardeerd aan de periode van 2003 t/m 2007.


15

De aandelenmarkt is volgens de Shiller P/E ratio al lang niet meer goedkoop (Bron: multpl.com, @Not_Jim_Cramer)

Nieuwbouw VS 16,5% lager in april Frank Knopers | 17-05-2013

Het aantal nieuw gebouwde huizen is in de Verenigde Staten de afgelopen maand met 16,5% gezakt. Het cijfer op jaarbasis kwam na correctie voor seizoensinvloeden uit op 853.000. In november was het cijfer voor het laatste zo laag als in de afgelopen maand. Het herstel van de Amerikaanse huizenmarkt verloopt nog steeds moeizaam. De prijzen klimmen uit een dal, maar staan nog steeds ver beneden de niveaus van voor de crisis. Ook ligt het aantal nieuw gebouwde huizen nog steeds veel lager dan voor de crisis. We hoeven alleen maar naar onderstaande grafiek (data van de St. Louis Fed) te kijken om de ontwikkeling van de afgelopen jaren in perspectief te kunnen plaatsen. Toch zijn analisten niet onder de indruk van het teleurstellende cijfer, zo schrijft de Wall Street Journal. "Hoewel het herstel van de nieuwbouw door lijkt te zetten, laat dit cijfer zien dat het geen lineair herstel zal zijn", aldus econoom Peter Newland van Barclays Capital. De WSJ wijst op het feit dat het aantal


16

vergunning voor nieuwbouw, een indicator die voorloopt op dit cijfer, de afgelopen maand juist was gestegen naar een jaarlijks cijfer van 1,02 miljoen. Aannemers verwachten dat de verkoop van woningen de komende maanden aan zullen trekken tot het hoogte niveau in vijf jaar tijd, zo blijkt uit de maandelijkse enquête die onlangs werd gepubliceerd door de National Association of Home Builders. De WSJ merkt op dat de richting van de huizenmarkt bepalend kan zijn voor het herstel van de economie. Dalende huizenprijzen brachten Amerika immers ook in de financiële crisis van 2008-2009, zo schrijft de krant. Het aantrekken van de huizenmarkt geeft namelijk een impuls aan veel verschillende bedrijfstakken. Seizoenscorrectie De feitelijke nieuwbouw was in april ook een stuk slechter dan in maart. Zonder seizoenscorrectie daalde het cijfer van 84.500 in maart naar 76.700 in april. We hebben eerder op Marketupdate ook al aandacht geschonken aan het verschil tussen de werkelijke cijfers en de voor seizoensinvloeden gecorrigeerde cijfers. Economen rekenden op een jaarlijks cijfer van 930.000 nieuwe woningen. Vergelijk met dat getal is het gerealiseerde cijfer van 853.000 nieuwbouw woningen op jaarbasis een teleurstellend cijfer.


17

De daling van de goudprijs als 'confirmation bias' voor de aandelenbeleggers

Onderzoek: Euro nog steeds populair onder Europese bevolking Frank Knopers | 14-05-2013

Een nieuw rapport over de de economische crisis dat werd samengesteld door Pew Research levert verschillende interessante inzichten op. Zo blijkt de meerderheid van de ondervraagden de voorkeur te geven aan bezuinigen boven stimuleren en blijkt er ook in de 'zwakkere' economieën van de Eurozone nog genoeg draagvlak te zijn voor de gemeenschappelijke munt. Ongeveer twee derde van de respondenten heeft liever de euro dan een terugkeer naar de eigen munt. Het onderzoek (PDF) is gehouden onder 800 tot 1.000 ondervraagden per land, in sommige landen ligt het aantal nog wat hoger. Het onderzoek bevestigt het relatief positieve sentiment in Duitsland, waar de economie wat beter draait dan in veel andere Europese landen. De werkloosheid is er lager dan in de Zuid-Europese landen en de private schuldenlast weegt er minder zwaar dan in ons land. Het contrast tussen Duitsland en andere Europese landen is soms groot, maar in andere opzichten liggen de standpunten minder ver uit elkaar. 

Bekijk alle interessante grafieken uit dit rapport op Marketupdate


18

Figuur 1: De meerderheid kiest voor de euro

Figuur 11: Vooral het vooruitzicht voor Frankrijk blijkt somber te zijn


19

Valutacrisis Tekort aan toiletpapier in Venezuela Frank Knopers | 17-05-2013

In Venezuela is een tekort aan WC-papier ontstaan. Eerst raakten levensmiddelen als melk, boter en koffie op, maar nu is ook het toiletpapier nauwelijks te verkrijgen. Het is het gevolg van het prijsbeleid van de socialistische regering, dat deze producten juist betaalbaar moet houden. Door het invoeren van maximumprijzen moeten de meest basale levensmiddelen betaalbaar worden, maar in de praktijk blijkt het aanbod juist op te drogen. Volgens Associated Press geeft de Venezolaanse regering de oppositie de schuld van de tekorten aan toiletpapier en primaire levensmiddelen. De regering heeft inmiddels toegezegd 50 miljoen extra rollen toiletpapier beschikbaar te maken. De schaarste aan toiletpapier en levensmiddelen is volgens economen volledig toe te schrijven aan de prijscontroles van de regering. Door een verkoopprijs af te dwingen die lager is dan de inkoopprijs kan men tekorten verwachten. "De door de staat vastgestelde prijzen - die lager liggen dan de marktprijs - zorgen altijd voor tekorten. Het probleem zal alleen nog maar erger worden, net zoals in de Sovjetunie", aldus professor Steve Hanke van de John Hopkins University. Het socialistische bewind van Venezuela, dat na het overlijden van Hugo Chavez is voortgezet door Nicolas Maduro, heeft de economie van het land veel schade berokkend. De valuta is meerdere malen gedevalueerd, maar is volgens economen nog steeds overgewaardeerd ten opzichte van de dollar. Bedrijven betalen veel hogere prijzen voor hun import, omdat ze toegewezen zijn op een zwarte markt waar men een veel hogere prijs rekent voor buitenlandse valuta. Bedrijven kunnen die kosten niet doorberekenen aan hun klanten als de regering een vaste prijs oplegt die veel te laag is. Een logisch gevolg daarvan is dat het aanbod opdroogt. En hoewel het mismanagement van de valuta het werkelijke probleem is durft de regering van Venezuela "tegenstanders van het bewind" de schuld te geven. En wie zijn die tegenstanders? Dat is de private sector, die nergens de wisselkoers krijgt die de Venezolaanse regering belooft. "Excessieve vraag" De Venezolaanse minister van handel doet ook mee aan de propaganda en beweert dat er een excessieve vraag is naar toiletpapier. De media zouden daar volgens de minister ook een rol in spelen, omdat ze mensen in paniek brengen. "De revolutie zal het equivalent van 50 miljoen rollen toiletpapier invoeren. We gaan de markt verzadigen zodat de mensen weer rustig worden".


20

De minister van Financiën Nelson Merentes heeft de lastige taak om het valutaprobleem te verhullen. Hij zei dat de overheid bezig is om een tekort aan buitenlandse valuta op te lossen. Dat tekort heeft er volgens hem voor gezorgd dat de levering van goederen vanuit het buitenland tot stilstand gekomen is. "We boeken vooruitgang ... we werken heel erg hard", zo verklaarde Merentes afgelopen woensdag tegenover de pers. Fabrieken op halve kracht De productie is in veel Venezolaanse fabrieken teruggeschroefd vanwege de prijscontroles. Door de kunstmatig lage prijzen is het voor bedrijven moeilijker geworden om te betalen voor geïmporteerde goederen. Uit het Venezolaanse bedrijfsleven komen steeds meer geluiden dat de kredietverlening door buitenlandse leveranciers is stopgezet. De minister van Financiën liet weten dat ongeveer 1.500 kleine en middelgrote bedrijven al zijn geholpen door de regering. Een soortgelijk aantal grote bedrijven zullen binnenkort ook assistentie krijgen van de overheid. Ze kunnen moeilijk aan Amerikaanse dollars komen, valuta die ze nodig hebben om de rekeningen van importgoederen te kunnen betalen. Valutaprobleem Het feit dat fabrieken op halve kracht draaien zegt dat er meer dan genoeg productiecapaciteit aanwezig is. De capaciteit kan echter niet benut worden omdat de regering met prijscontroles het natuurlijke evenwicht in de economie verstoord heeft. De vaste wisselkoers geeft een veel te hoge waardering aan de Venezolaanse valuta. In werkelijkheid moeten ondernemers veel meer bolivar op tafel leggen om aan dollars te kunnen komen. De schaarste aan levensmiddelen, en nu ook toiletpapier, wekt steeds meer ergernis op bij consumenten. Er zijn lange wachtrijen en naast levensmiddelen zouden ook medicijnen bij de apotheek schaars zijn geworden. De schaarste-index bereikte in Venezuela het hoogste punt sinds 2009. De officiële inflatie is inmiddels opgelopen tot 30% (zie ook dit artikel). Consumenten zoeken soms dagen naar bepaalde producten en slaan extra veel in als ze het gevonden hebben. Dat maakt het voorraadbeheer voor winkels extra moeilijk. De Venezolaanse minister van Handel zei dat de maandelijkse consumptie van WC-papier normaal gesproken 125 miljoen rollen per maand is. Fleming zei het volgende: "Door de huidige vraag denken we 40 miljoen rollen extra nodig te hebben. We zullen 50 miljoen extra toiletrollen invoeren om te laten zien dat we niet opgeven".

Japanse staatsobligaties opnieuw onderuit: rente naar 0,79% Frank Knopers | 13-05-2013

Afgelopen vrijdag schreven we al over een substantiële stijging van de rente op Japanse staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar. Het stimuleringsprogramma van de Bank of Japan gaf een nieuwe impuls en bracht de rente op de 10-jaars benchmark naar een historisch laag niveau. Een stijging van de rente kan Japan snel in de problemen brengen, want het land heeft een staatsschuld die meer dan twee keer zo groot is als het BBP.


21

De stijging van de rente illustreert de toenemende twijfels over het beleid van de Japanse regering en de Bank of Japan. De zorgen over deflatie maken plaats voor zorgen over inflatie. De geldontwaarding manifesteert zich in een zwakkere koers van de yen en een razendsnelle stijging van de aandelenmarkt. Japan moest tijdens het G7 topoverleg al verantwoording afleggen voor haar wisselkoersbeleid, dat volgens haar handelspartners veel weg heeft van een valutaoorlog. Afgelopen vrijdag steeg de rente op de 10-jaars staatsobligaties van Japan al met 10 basispunten en vandaag zijn er opnieuw 9 basispunten bij gekomen. In slechts twee dagen tijd is de rente die de markt vraagt om Japan voor 10 jaar geld te lenen gestegen van 0,60 naar 0,79 procent, een stijging van meer dan 30%. Ook de belangstelling voor de 5-jaars staatsobligaties van Japan neemt af. De rente klom vandaag met 5 basispunten naar 0,34%. Dat is ruim 18% meer dan wat de markt afgelopen vrijdag nog vroeg. Twee maanden geleden rekenden beleggers nog 0,12% rente op een 5-jaars staatslening, nu is dat bijna 3x zoveel.

Rente op Japanse 10-jaars lening loopt sterk op, in twee dagen van 0,6 naar 0,79 procent (Bron: Bloomberg) Wisselkoers De Japanse yen is sterk in waarde gezakt sinds het aantreden van de nieuwe Japanse premier, Shinzo Abe. De aankondiging van een nieuw stimuleringsprogramma door de Bank of Japan gooide olie op het vuur. Tot en met november vorig jaar lag de wisselkoers nog op ¥80 per $1, daarna ging het bergafwaarts met de Japanse munt. De waarde werd omlaag gebracht tot meer dan ¥100 per $1,


22

waarmee de koopkracht van de yen in dollars met een kwart onderuit is gegaan. Met een koopkrachtverlies van 25% in een half jaar tijd kan men gerust spreken van een valutaoorlog, al zal men dat op het internationale podium (G7, G20) glashard blijven ontkennen. De VS doet natuurlijk even hard mee in het spelletje, door $85 miljard per maand bij te drukken.

Grafiek: Centrale banken wereldwijd verlagen de rente Frank Knopers | 15-05-2013

Wereldwijd hebben centrale banken de rente naar beneden bijgesteld om de economie te stimuleren. Een lage rente maakt de munt zwakker en verlicht de schulden, terwijl het tegelijkertijd aantrekkelijker wordt om geld te lenen. Onderstaande grafiek laat zien welke centrale banken in 2013 al in actie zijn gekomen. Vooral Wit-Rusland valt op, daar ging de rente met 500 basispunten (5%) omlaag. De Federal Reserve, Bank of England en de Bank of Japan zijn niet terug te vinden in dit overzicht. Deze centrale banken hebben in het verleden al drastische rentestappen ondernomen en kunnen niet veel verder omlaag.

Renteverlagingen in 2013, vooral Wit-Rusland springt eruit (Bron: Bloomberg Briefs, via Zero Hedge)

Bank of Israël verlaagt rente en koopt meer buitenlandse valuta Frank Knopers | 14-05-2013

De centrale bank van Israël gaat meer buitenlandse valuta kopen om de waarde van de eigen munt te onderdrukken en houdt daarmee vast aan de koers die de Zwitserse centrale bank ook al enige tijd volgt. In een persbericht dat maandag naar buiten werd gebracht schrijft de bank dat de eigen valuta, de shekel, in drie maanden tijd al 5,4% sterker is geworden ten opzichte van de


23

Amerikaanse dollar. De waardestijging zou te verklaren zijn door het soepele monetaire beleid van andere centrale banken en door opbrengsten van aardgas. De Bank of Israël heeft daarnaast ook de rente met 25 basispunten verlaagd, van 1,75% naar 1,5%. Die verlaging zal met ingang van 17 mei doorgevoerd worden. De bank draagt verschillende argumenten aan om de renteverlaging en het opkopen van nog meer buitenlandse valuta te verdedigen. De volgende passages (vertaald) komen uit het persbericht van de Israelische centrale bank. "De waardestijging van de shekel blijft aanhouden. De effectieve wisselkoers is de afgelopen maand met 2,4% en de afgelopen drie maanden met 5,4% gestegen. De sterkte van de shekel ten opzichte van de euro en de Amerikaanse dollar was opvallend in vergelijking met andere valuta. De appreciërende trend werd onder andere veroorzaakt door het opstarten van de productie van aardgas in het Tamar gasveld, de renteverlagingen van centrale banken wereldwijd, in het bijzonder de ECB, en de aanhoudende monetaire stimuleringsprogramma's van diverse grote economieën in de wereld. De verwachtingen voor de wereldwijde groei van de economie is, voornamelijk in China en Europa, wat naar beneden bijgesteld. De groeivertraging zal naar verwachting ook invloed hebben op de Israelische economie." Volgens de Bank of Israël ligt de inflatie nog beneden de lange termijn doelstelling en zal die daar de komende jaren nog wel blijven. In een bijgevoegd document licht de Bank of Israël het aankopen van buitenlandse valuta verder toe: "2. Hoe worden de aankopen van buitenlandse valuta gedaan? Is dat eenmalig of door middel van dagelijkse aankopen? De aankopen zullen gedurende het hele jaar gemaakt worden op basis van de marktcondities. De Bank of Israël zal deze aankopen gescheiden documenteren en rapporteren op de 7e dag van iedere maand. 3. In het verleden hebben jullie aangegeven dat het optimale niveau van de reserves op $65-$90 miljard ligt. Is dat gewijzigd? Hebben jullie plannen om de reserves uit te breiden tot meer dan $90 miljard? De huidige reserves zijn ongeveer $77 miljard, nog steeds ver verwijderd van de bovengrens van $90 miljard. Bovendien staat de wetgeving toe dat de Bank of Israël van dit doel afwijkt, indien dat nodig is voor de invulling van het monetaire beleid." Balanstotaal groeit De Israelische centrale bank begon in 2008 al met het verkopen van shekels en het aankopen van Amerikaanse dollars. De maatregel heeft als doel de waarde van de shekel laag te houden en daarmee de exportpositie van de Israelische economie te beschermen. Een positief neveneffect is de kunstmatige steun die de Bank of Israël op deze manier geeft aan de Amerikaanse dollar. Onderstaande grafiek uit een artikel van Businessinsider laat zien hoe ook de balans van de Israelische


24

centrale bank is opgeblazen sinds het uitbreken van de financiële crisis. In juli 2008 voegde de centrale bank op een gegeven moment $100 miljoen per dag toen aan haar reserves.

Balans van de Israelische centrale bank werd in 2008 al opgeblazen door aankopen van dollars (Bron: Businessinsider)

Financiële instellingen HSBC gaat 14.000 arbeidsplaatsen schrappen Frank Knopers | 15-05-2013

De Britse bank HSBC gaat 14.000 banen schrappen en bespaart daarmee ongeveer $3 miljard op de kosten. Het is de tweede bezuinigingsronde die de bestuursvoorzitter Stuart Gulliver sinds zijn aantreden in 2011 doorvoert om de bank winstgevender te maken. Blijkbaar viel er een grote efficientieslag te maken bij de bank, want bij een eerdere reorganisatie gingen er al 46.000 arbeidsplaatsen verloren bij de bank. In de komende drie jaar wil het bedrijf het werknemersbestand verkleinen tot 240.000. In dat proces zullen bedrijfsonderdelen verkocht worden en zal uitbreiding gezocht worden in opkomende markten. Ook HSBC is hard geraakt door de crisis en staat nu onder druk van aandeelhouders om de winst op peil te houden. Tegelijkertijd dringen toezichthouders aan op een versterking van de kapitaalbuffer. De efficientieslag die sinds het uitbreken van de crisis gemaakt is zorgt ervoor dat banken weer terugkeren naar hun basis. De minder winstgevende of meer risicovolle activiteiten worden vaker afgestoten.


25

Grondstoffen Oliebedrijven verdacht van prijsafspraken Frank Knopers | 15-05-2013

Oliebedrijven Shell, BP en Statoil worden verdacht van het maken van prijsafspraken en het manipuleren van de olieprijs. Functionarissen van de Europese Commissie hebben dinsdag invallen gedaan bij verschillende oliemaatschappijen. Alleen de drie genoemde bedrijven hebben daar een bevestiging van gegeven. Er bestaat dus een mogelijkheid dat er meer oliebedrijven bij betrokken zijn. Het onderzoek bestrijkt het hele Europese continent. De oliegiganten hebben mogelijk verkeerde prijzen doorgegeven aan het agentschap Platts, dat de prijzen vaststelt voor een aantal olieproducten. Zelfs een kleine afwijking van de gecommuniceerde prijzen kan gevolgen hebben voor de prijzen van ruwe en geraffineerde olie, waar uiteindelijk de consument voor moet betalen. Ook bij Platts zijn dinsdag functionarissen van de Europese Commissie langs geweest om het proces van het vaststellen van de prijzen te bestuderen. Als blijkt dat er inderdaad gemanipuleerd is met de doorgegeven prijzen zou dat een zaak zijn die net zo serieus is als de manipulatie van de Liborrente. De Europese Commissie zei dat de invallen bij oliebedrijven een voorzorgsmaatregel zijn om verdachte praktijken te kunnen onderzoeken en dat het niet betekent dat de bedrijven bij voorbaat al schuldig zijn van concurrentievervalsing. De Amerikaanse toezichthouder CFTC wees eerder ook al op het risico van manipulatie. De manier waarop de olieprijs bepaald wordt kent veel gelijkenissen met de vaststelling van de Liborrente, zo schrijft de Telegraph. Als blijkt dat de olieprijs inderdaad gemanipuleerd is, dan zou dat een groot schandaal zijn. De olieprijs heeft direct invloed op transportkosten, maar indirect ook op de productiekosten van tal van producten. De oliebedrijven die de inval bevestigd hebben verklaarden volledige medewerking te verlenen aan het onderzoek.


26

Goud- en zilvermarkt Premie op goudbaren bereikt records in Azië Frank Knopers | 17-05-2013

De premie op goudbaren in Hong Kong en Singapore staat op een all-time high, zo schrijft Reuters. In Tokyo zijn de premies gestegen tot het hoogste niveau sinds begin 2011. Ook zouden de standaard kilobaren schaars zijn op de Aziatische markt. Door de lagere goudprijs is de belangstelling voor fysiek goud toegenomen en daar is het aanbod niet op berekend. De premies op goud blijven stijgen in de Aziatische markt, omdat er op de lokale markt een tekort is aan fysieke goudbaren en munten die beleggers kunnen kopen. In Hong Kong betaalt men inmiddels een premie van $5 per troy ounce bovenop de spotprijs, een premie die volgens Reuters opgedreven wordt door een krap aanbod en een sterke vraag vanuit China. Vorige week was de premie op goudbaren in deze regio nog $3 per troy ounce. "We hebben echt niet genoeg goud om de Chinese markt te voorzien. Ik hoorde dat een aanbieder in Hong Kong nu al $6 premie vraagt. Dit is bizar", zo vertelde een handelaar tegenover de pers. Afgelopen woensdag zakte de goudprijs verder weg. Het is de langste reeks van dalende prijzen sinds januari 2011. Ondertussen stegen de premies in Singapore naar $3,50 per troy ounce. De meest recente prijsdaling heeft in vijf handelsdagen nog eens $80 van de goudprijs gehaald. Deze daling ontketende opnieuw extra vraag vanuit China. Ook in Tokyo begint de premie op goud te stijgen. Een handelaar uit Tokyo legt uit: "De premies in Hong Kong zijn erg hoog, dus proberen handelaren in Japan goud te exporteren naar Hong Kong. Daarom stijgen momenteel ook hier de premies. De interesse voor goud is redelijk laag bij het Japanse publiek." De Chinese goudimport zal naar verwachting zeer groot blijven, nadat er in maart al een recordhoeveelheid van 223,5 ton goud werd ingevoerd. Dat was een verdubbeling ten opzichte van een jaar geleden, maar ook een ruime verdubbeling ten opzichte van de maand ervoor. "De levering van goud heeft vertraging opgelopen. Het punt is dat kilobaren niet zo makkelijk meer te vinden zijn. Het lijkt erop dat het meer tijd kost om ze te maken", aldus goudhandelaar Ronald Leung uit Hong Kong. "Er is ook niet veel sloopgoud meer op dit prijsniveau". Bron Suchecki, analist bij de Australische Perth Mint, schreef onlangs nog dat er wekelijks vele duizenden goudbaren van een kilogram geëxporteerd worden richting de Aziatische markt en dat de Perth Mint daar als leveranciers nog steeds vrij weinig marge op weet te maken. Vietnam Ook in Vietnam zijn de premies op goud sterk gestegen na de prijsdaling van april, tot wel 20% bij de Saigon Jewellery Company. Daarna zakte de premie weer wat terug, maar door de verdere prijsdaling is die opnieuw sterk opgelopen. Antal Fekete maakte er de volgende grafiek van.


27

Premie op een zuivere goudbaar van 1 taël (37,8 gram) in Vietnam Premies in Duitsland Op de Europese markt zijn de premies ook wat opgelopen, zo concludeerde Marketupdate op basis van eigen onderzoek naar de Duitse goudmarkt. Sindsdien zijn de premies op de gouden munten als de Krugerrand en de Maple Leaf nog iets verder gestegen, tot respectievelijk 4,1 en 2,86 procent op het moment van schrijven. De premie op goudbaren van 1 kilogram fluctueert op dagelijkse basis bij onze Oostenburen, maar staat nog steeds op een verhoogd niveau. Afgelopen woensdag was de premie op een baar van 1 kilogram zuiver goud bij de goedkoopste aanbieder in Duitsland 0,92% boven de spotprijs. Ten opzichte van de Aziatische markt betalen we hier in Europa beduidend meer premie op fysiek goud. Spreekt men in Azië van records van $6 per troy ounce voor een goudbaar, in Duitsland schommelde de premie voor een 1 kilogram goudbaar tussen de €8 en €10 per troy ounce. Dat is bijna het dubbele van de premie die Aziaten gewend zijn te betalen. De premie op kleinere goudbaren is doorgaans nog iets hoger dan dat.


28

Een geactualiseerde versie van de grafiek die Marketupdate vorige week publiceerde World Gold Council Gisteren maakte de World Gold Council cijfers bekend over de goudmarkt in het eerste kwartaal van 2013. Hieruit bleek dat de vraag naar gouden juwelen was toegenomen, maar dat er ook meer goudbaren en gouden munten gekocht werden dan in het laatste kwartaal van vorig jaar. Tegelijkertijd liep de vraag naar 'papiergoud' in de vorm van ETF's sterk terug. In China was de vraag naar goudbaren en gouden munten in de eerste drie maanden van dit jaar in totaal 109,5 ton. Dat was het beste eerste kwartaal ooit, geholpen door de timing van het Chinese Nieuwjaar en de daling van de goudprijs.

Telegraaf: "43% verwacht leeglopen goudbubbel" Frank Knopers | 14-05-2013

De meerderheid van de bezoekers van de Financiële Telegraaf denkt dat de goudprijs verder zal dalen. Van de bijna 1.600 mensen die de enquête hebben ingevuld denkt 43% dat goud een bubbel is die verder zal leeglopen. Nog eens 19% denkt dat de goudprijs voorlopig niet zal gaan stijgen, omdat de inflatie nog beperkt is. De resterende 38% ziet het positief in voor goud. De 38% die denkt dat de goudprijs vanaf nu weer zal gaan stijgen wijst op de aanhoudend grote vraag naar fysiek goud in China en India en op het feit dat de prijsdaling van kort geleden door veel koopjesjagers aangegrepen zal worden als een mooi moment om in te stappen. Het is opvallend dat er nog zoveel respondenten zijn die denken dat goud een bubbel is, terwijl slechts weinig mensen het


29

fysiek in bezit hebben en veel fondsbeheerders ook geen of weinig interesse in hebben om permanent een positie aan te houden in fysiek goud. ABN: Daling zet voort Maandag raadpleegde de Financiële Telegraaf de analisten van ABN Amro. Zij verwachten dat de goudprijs in een neergaande trend zal blijven en richting de $1.300 per troy ounce zal gaan. De krant schrijft dat goud na de enorme rally van de afgelopen jaren de status van veilige haven langzaam aan het kwijtraken is. Volgens analisten van ABN Amro zijn de vooruitzichten voor de Amerikaanse economie aan het verbeteren en is er speculatie dat de Federal Reserve haar omvangrijke stimuleringsprogramma gaat afbouwen. De verwachten een verdere terugval van de goudprijs en hanteren een korte termijn koersdoel van $1.350 per troy ounce. Eind dit jaar zal de prijs $1.300 per troy ounce zijn. Eerder schreven we op Marketupdate al over het negatieve koersdoel van de staatsbank voor goud. In april liet de bank via een trading update weten dat ze rekening houdt met een goudprijs van $875 per troy ounce in 2015.

Toeristen in Dubai kopen veel goud Frank Knopers | 13-05-2013

Indiërs en Chinezen die een bezoek brengen aan de Verenigde Arabische Emiraten nemen vaak goud mee naar huis. Dat doen ze niet alleen omdat ze goud als een waardevolle souvenir beschouwen, maar omdat de prijs van goud in Dubai lager is dan in eigen land. De vraag naar fysiek goud is na de prijsdaling van midden april ook in Dubai groter geworden. Niet alleen Chinezen en Indiërs, maar ook toeristen uit andere Aziatische landen, kopen vaak goud tijdens een uitstapje naar Dubai. Vooral het 22 karaat goud is populair, zo schrijft Gulfnews. Afgelopen vrijdag betaalde men in Dubai 163 dirham per gram, ongeveer $44,38. Omgerekend naar 24 karaat zuiver goud is dat een premie van enkele procenten bovenop de spotprijs. "Er is veel vraag naar fysiek goud bij prijzen van 160 tot 168 dirham per gram, maar toen de goudprijs halverwege april op 152-158 dirham lag overspoelde de vraag het aanbod", aldus Cyriac Varghese van Sky Jewellery. "Voor toeristen die weer terugvliegen naar huis is er sowieso een prijsvoordeel te behalen als ze goud of sieraden kopen in Dubai", zo voegt Varghese eraan toe. Het prijsverschil voor fysiek goud tussen de Verenigde Arabische Emiraten en India is 7%, een verschil dat verklaard kan worden door de importheffing van 6% op gezuiverde en onzuivere goudbaren. Indiërs die het land weer binnenkomen mogen sinds kort weer wat meer goud meenemen, zonder dat daar belasting over betaald moet worden. Historisch gezien maken de kleine gouden munten en goudbaartjes 5 tot 8 procent van het totale volume uit dat verhandeld wordt. Na de prijsdaling van een paar weken geleden was deze markt veel groter, naar schatting bijna 30% van het totaal verhandelde goud. Deze ontwikkeling laat zien dat veel kleine kopers actief waren op de markt.


30

"De meerderheid van de kopers maken zich niet zo druk over centrale banken die goud verkopen, een dollar die sterker wordt of een reeks van zwakke macro-economische cijfers", zo verklaarde een goudanalist uit Dubai. "Hun belangstelling voor goud is elementair, het is er altijd. Dat zie je al bij Indiase kopers, maar ook steeds meer bij Chinese klanten. Iedere prijsdaling zal een nieuwe golf van fysieke aankopen uitlokken".

India wil kopen goud ontmoedigen met inflatie gedekte obligaties Frank Knopers | 16-05-2013

De Indiase overheid onderneemt een nieuwe poging om de vraag naar fysiek goud af te remmen. De laatste verhoging van de importheffing leverde blijkbaar te weinig resultaat op. Met de uitgifte van nieuwe inflatie gecorrigeerde obligaties denkt het ministerie eindelijk een instrument gevonden te hebben dat de vraag naar goud kan beperken. Inflatie is een groot probleem in India, want volgens de officiële statistieken lag deze de afgelopen jaren gemiddeld op meer dan 7% (zie grafiek). Dat is ook gelijk de belangrijkste reden voor Indiërs om goud te kopen. Door de geldontwaarding is het niet aantrekkelijk om roepies voor een langere periode op een bankrekening weg te zetten, zoals we in de Westerse wereld gewend zijn te doen. In plaats daarvan koopt men goud, metaal dat altijd enige koopkracht weet te behouden. Obligatielening Om de vraag naar goud af te remmen heeft de Indiase overheid, in samenwerking met de Reserve Bank of India, een nieuwe obligatielening ontwikkeld waarvan het rendement aangepast wordt op de Wholesale Price Index (WPI) inflatie. Deze obligatielening moet de angst voor geldontwaarding wegnemen, omdat de regering een hogere inflatie zal compenseren met een hogere rentevergoeding. De obligaties hebben een looptijd van 10 jaar en een rendement dat steeds aangepast zal worden aan de inflatie. Afgelopen maand zakte de inflatie naar 4,89%, maar daarvoor was het percentage veel hoger. In 2012 was een inflatie van meer dan 7,5% gebruikelijk en in 2011 was dat zelfs meer dan 9%. Door een hogere rentevergoeding te geven op de obligaties blijft de koopkracht van de spaarder behouden en wordt de motivatie om goud te kopen kleiner, zo denkt de Indiase regering. India wil tussen nu en maart volgend jaar ongeveer $2,2 tot $2,7 miljard aan inflatie gekoppelde obligaties uitgeven, zo maakte de Reserve Bank of India bekend. Van alle obligaties die worden uitgegeven zal 20% worden aangeboden aan particuliere beleggers. De overige 80% is bestemd voor de institutionele beleggers. De centrale bank en de regering van India maken zich beide zorgen over het tekort op de betalingsbalans, veroorzaakt door de omvangrijke import van fysiek goud. In het derde kwartaal van het


31

financiële jaar 2012-2013 liep dat tekort op tot een hoogtepunt van 6,7% van het Indiase GDP. Afgelopen maand steeg de import van goud en zilver in India met 138% naar een bedrag van omgerekend $7,5 miljard. Het is de vraag of Indiërs bereid zijn fysiek goudbezit op te geven in ruil voor een obligatie die alleen een nominale dekking geeft in roepies. Ook in India zal men vraagtekens stellen bij de nauwkeurigheid van het officiële inflatiecijfer. Lees ook ons eerdere artikel:



Import van goud drukt handelsbalans India dieper in het rood

Import van goud drukt handelsbalans India dieper in het rood Frank Knopers | 13-05-2013

De handelsbalans van India is verder uit het lood geslagen. Indiërs kochten in april massaal goud, maar omdat het land bijna geen goudmijnen heeft moest het veel edelmetaal invoeren vanuit het buitenland. In april werd er 138% meer goud gekocht dan in dezelfde maand van vorig jaar, zo laat Goldman Sachs weten. India heeft in de maand april ongeveer $7,5 miljard aan goud en zilver gekocht, op jaarbasis een stijging van 138%. In april was de import van goud en zilver gezamenlijk goed voor 18% van de totale waarde van alle geïmporteerde goederen en diensten. Een maand eerder importeerden Indiërs slechts $3,1 miljard aan goud en zilver. De component zilver is overigens minimaal. In april kwam het tekort op de handelsbalans van India uit op omgerekend $17,8 miljard, veel hoger dan de $10,3 miljard een maand eerder. De omvang van de goudimport kwam als een schok voor de Indiase regering, zo schrijft Reuters. Door de importheffing op te schroeven naar 6% dacht men de vraag naar goud af te kunnen remmen, maar niets is minder waar. De prijsdaling van april was zo groot dat het effect van de iets hogere heffing geneutraliseerd werd. De Reserve Bank of India noemde het tekort op de betalingsbalans eerder deze maand nog het grootste risico voor de derde grootste economie van Azië. De grote vraag naar goud en olie, gecombineerd met een lagere export, zet de waarde van de munt onder druk. Toch is de inflatie ook in India wat aan het dalen. Een mandje goederen werd op jaarbasis 9,39% duurder, de laagste inflatie in 14 maanden tijd. China Société Générale zag in China een soortgelijke ontwikkeling. Chinese huishoudens kochten in april 72% meer juwelen dan in dezelfde maand van vorig jaar. Dat was een veel grotere jaar-op-jaar stijging dan in het eerste kwartaal van dit jaar. De eerste drie maanden van 2013 werd er 17,7% meer geld uitgegeven aan juwelen dan in dezelfde periode van 2012. De lagere prijs trekt veel koopjesjagers naar de markt. De bereidheid om fysiek goud te kopen wordt in landen als India en China groter als de prijs daalt. De omgekeerde relatie tussen de goudprijs en het


32

verhandelde volume zien we ook steeds meer in Westerse landen. Ook in Europa en in de VS werd er veel meer goud verhandeld na de prijsdaling van een maand geleden.

VS exporteerde dit jaar al 20 ton goud naar Zuid-Afrika Frank Knopers | 13-05-2013

In februari en maart sloeg het handelsoverschot van Zuid-Afrika met de VS om in een handelstekort. Was er in januari nog een overschot van $402 miljard, in maart registreerde men een tekort van $689 miljard. Volgens Quartz is deze verschuiving volledig te verklaren door de export van ruwe goudstaven richting Zuid-Afrika. In de eerste drie maanden van dit jaar is er al 20.013 kilogram ruw goud (met een waarde van $982 miljoen) vanaf het John F. Kennedy vliegveld overgebracht naar Zuid-Afrika, zo schrijft Quartz op basis van gegevens van het US Census Bureau. In september 2012 werd er ook al een substantiële hoeveelheid ruwe goudbaren van de VS overgebracht naar Zuid-Afrika. Quartz heeft een grafische weergave gemaakt van de export van goud in relatie tot de export van andere goederen. Het gaat om ruwe goudstaven, met een zuiverheid die lager ligt dan 99,5% of 99,99%. De staven zijn gemaakt van sloopgoud en bevatten naast goud ook koper, zilver en andere metalen die in munten en oude juwelen kunnen zitten. De export van ruw goud via het JFK vliegveld is sinds 2009 sterk toegenomen. Blijkbaar is er elders in de wereld meer belangstelling voor het sloopgoud van Amerikanen dan in eigen land. In 2012 werd er 335.204 kilogram aan ruw goud verstuurd. In 2009 was dat nog maar 148.894 kilogram. Het is opmerkelijk dat Zuid-Afrika een substantiële hoeveelheid goud (20 ton) invoert, want ooit was het land de allergrootste goudproducent ter wereld. Hoewel de goudproductie van Zuid-Afrika al jaren aan het dalen is behoort het land nog steeds tot de top 5 van grootste goudproducenten ter wereld en is het nog steeds primair een exporteur van goud. Quartz merkt op dat het voor Zuid-Afrikaanse smelterijen, handelaren en juweliers zelfs verboden is om ruw goud te importeren, tenzij de overheid daar een vergunning voor verleend heeft. Stakingen Een mogelijke verklaring voor de import van ruw goud door Zuid-Afrika is de lagere mijnproductie van afgelopen jaar. Door een golf van stakingen in gouden platinamijnen lag de productie enige tijd stil en was er minder aanbod van edelmetaal. Data van de USGS liet zien dat er het afgelopen jaar 6% minder goud werd gemijnd in Zuid-Afrika dan in 2011. Desondanks is het bijzonder dat het Afrikaanse land goud moet importeren, want normaal gesproken is het land netto exporteur van goud. South African Mint? De import van meer dan 20 ton goud in het eerste kwartaal van 2013 kan ook bestemd zijn geweest voor de Rand Refinery, de producent van de gouden Krugerrand munten. Quartz probeerde de ZuidAfrikaanse ambassade in Washington DC te bereiken voor uitleg, maar kreeg geen respons.


33

In september 2012 en in februari en maart van 2013 importeerde Zuid-Afrika goud uit de VS

Steeds meer Amerikaanse sloopgoud gaat de grens over (Bron: Quartz)


34

De verborgen crisis in de goudmarkt Frank Knopers | 14-05-2013

Michael J. Kosares van het USAGold forum wijst op een bijzondere trend in de goudmarkt, namelijk die van een toenemende vraag en een vrijwel gelijk blijvende productie. Ondanks de vele miljarden die beleggers ieder jaar in de sector investeren weten de goudmijnen gezamenlijk niet veel meer edelmetaal uit de grond te halen dan tien jaar geleden. De directeur van Barrick Gold, Jamie Sokalsky, zei in november vorig jaar tijdens een conferentie van de LBMA in Hong Kong dat er sprake is val een crisis in de goudmarkt. De statische mijnproductie heeft niet positief gereageerd op de stijgende goudprijs van de afgelopen jaren en zal naar verwachting ook niet veel meer toenemen. Zelfs niet als de goudprijs verder stijgt. Sokalsky licht toe: "Er zijn momenteel maar een paar grote goudmijnen in de wereld die op volle productie draaien. Als we alle goudmijnen rangschikken naar grootte (er zijn momenteel ongeveer 400 producerende goudmijnen), komen we er 156 tegen die meer dan 100.000 troy ounce goud per jaar produceren. Slechts 21 mijnen halen meer dan 500.000 troy ounce goud uit de grond en zes mijnen produceren in een jaar tijd meer dan een miljoen troy ounce van het gele metaal. Het is opvallend dat geen van alle nieuwe ontdekkingen van de laatste tijd kan worden beschouwd als een 'super giant' (20+ miljoen troy ounce reserve). Nieuwe goudbronnen zijn moeilijker te vinden en dat heeft direct invloed op de productiecapaciteit. Het zijn namelijk die grote ontdekkingen die een substantiële invloed hebben op het totale mijnaanbod." De jaarlijkse mijnproductie is volgens data van de US Geological Survey nauwelijks veranderd in de afgelopen twaalf jaar. In 2011 kwam er wereldwijd 2.560 ton goud uit de mijnen, in 2012 was dat iets toegenomen naar 2.700 ton. In 2008 werd er nog minder goud opgegraven dan in 2001 en in 2012, namelijk 2.280 ton. Pascua Lama Barrick Gold, een relatief grote goudproducent, kreeg eind april slecht nieuws. De Pascua Lama goudmijn, het nieuwste project op het grensgebied van Chili en Argentinië, werd door de Chileense rechtbank gesloten om 'milieutechnische redenen'. Het is niet zomaar een mijn, want er zit naar schatting een goudreserve van 19,7 miljoen troy ounce (bijna een 'super giant') en er was al $8,5 miljard geïnvesteerd in de ontwikkeling van de Pascua Lama. Door deze tegenvaller wordt het nog moeilijker om de wereldwijde goudproductie op te schroeven. Het gedeelte van de mijn dat op Argentijns grondgebied staat wordt nog wel ontwikkeld, maar Barrick houdt er rekening mee dat de werkzaamheden in zijn geheel stilgelegd moeten worden als de Chileense overheid niet meewerkt. Sokalsky wil met dit voorbeeld aangeven dat er veel risico's zijn in de goudmijnsector. Zelfs strategisch belangrijke megaprojecten, zoals de Pascua Lama mijn, kunnen door externe factoren ontsporen. "Als je de wereldwijde goudproductie afzet tegen de wereldwijde vraag, dan krijg je het gevoel dat er op een gegeven moment iets moet gaan schuiven", zo schrijft Kosares in zijn artikel op USAGold. "De


35

aanbodfundamentals in de goudmarkt worden vaak over het hoofd gezien door de goudbeleggers die steeds wijzen op de monetaire redenen om fysiek goud aan te houden. Vroeg of laat zal de spanning tussen vraag en aanbod zich laten gelden." Peak gold? Sokalsky ziet de goudmijnsector als een supertanker. Het duurt heel lang om de sector in beweging te krijgen. Er verstrijken meerdere jaren tussen het ontdekken van een nieuwe goudreserve en het op gang brengen van de goudwinning. Goudmijnen die over een aantal jaren niet meer rendabel zijn moeten tijdig worden vervangen door nieuwe mijnen. Het verkennen en identificeren van nieuwe goudreserves kost veel tijd en geld, net als de ontwikkeling van een nieuwe goudmijn. Sokalsky denkt dat de goudmijnproductie de komende jaren zelfs kan gaan dalen, zelfs als de goudprijs aanzienlijk gaat stijgen.

Wereldwijde goudmijnproductie van 2000 t/m 2012 Vraag en aanbod Het is nog maar de vraag of vraag- en aanboddynamiek de belangrijkste drijfveer is voor de goudprijs. Slechts 10% van het jaarlijkse aanbod van goud vindt een industriële toepassing, de rest wordt gebruikt voor het maken van sieraden of het smelten van zuiver beleggingsgoud (munten en baren). In principe is er dus nooit een tekort aan goud, het is slechts niet beschikbaar voor de markt. De bovengrondse goudvoorraad is naar schatting 160.000 tot 170.000 ton groot. Het jaarlijkse aanbod uit mijnproductie van ongeveer 2.500 ton heeft in dat opzicht een beperkte invloed op het totale aanbod van bovengronds goud. Een steeds groter deel van de vraag naar goud wordt opgevangen door aanbod uit het secundaire circuit (sloopgoud en belegginsgoud).


36

Grootste zilvermijn ziet winstmarge slinken Frank Knopers | 15-05-2013

Op SilverDoctors lezen we dat de kwaliteit van het zilvererts van Fresnillo, de grootste zilvermijn ter wereld, in 2012 met 13% was gezakt. Een dalende ertsgraad betekent dat er meer puin verwerkt moet worden om dezelfde hoeveelheid zilver te kunnen produceren. Maar hoe groot is dat probleem? Als we het jaarverslag van deze zilvermijn erbij pakken komen we tot de conclusie dat de winstgevendheid van de mijn ieder jaar beter is geworden. Op SilverDoctors lezen we dat de ertskwaliteit van de Fresnillo zilvermijn is gezakt van 15,2 troy ounce per ton in 2005 naar 9,2 troy ounce per ton in 2012. Dat betekent dat het mijnbouwbedrijf nu veel meer puin moet verwerken om de productie van zilver op peil te houden. Met een stijgende zilverprijs is dat geen groot probleem, maar met een dalende prijs gaat veel marge verloren. In 2011 bereikte Fresnillo door de hoge zilverprijs een recordomzet van $2,19 miljard en kon het een nettowinst van $901 miljoen noteren. Door het opschalen van de mijnactiviteit is zowel de omvang als de winst van het bedrijf toegenomen. Maar hoe kwetsbaar is die winst eigenlijk? Eerst twee grafieken...

De kwaliteit van het zilvererts bij Fresnillo wordt met het jaar slechter...


37

... maar ondertussen maakt de mijn wel ieder jaar meer winst. Productiekosten zilver In het jaarverslag van Fresnillo over 2012 staan de operationele kosten en de exploratiekosten die het mijnbouwbedrijf gemaakt heeft (zie pag. 167). Ook is uiteen gezet hoeveel procent van de opbrengst toegeschreven kan worden aan de mijnproductie van goud, zilver, lood en zink. Een analist die op Youtube actief is onder de naam 'MomentsinTrading' rekende alle cijfers door en kwam tot de conclusie dat Fresnillo in 2012 met een gemiddelde zilverprijs van $31,43 per troy ounce nog steeds een marge van meer dan $10 kon behalen. De zilverprijs staat momenteel op $23 per troy ounce, ruim $8 beneden de prijs die Fresnillo in 2012 kreeg voor haar zilver. Als de prijs van zilver nog $2 verder zakt is er van de ruime winstmarge van 2012 niets meer over en draait de mijn break-even. Geen wonder dat ook de mijnaandelen, die in 2011 profiteerden van de hoge zilverprijs, nu uit de gratie zijn geraakt. De beleggers in mijnaandelen zijn dit jaar veel harder getroffen dan de beleggers in fysiek metaal.


38

Colofon BullionMedia BV Hemonylaan 18 1074 BH Amsterdam Telefoon: +31 20 8943 239  KvK: 53664116 Bank: ABN-AMRO 61.09.95.812 Email: [email protected] Adverteren Naast nieuws- en informatieverstrekking biedt BullionMedia BV u ook de mogelijkheid tot doelgericht adverteren. Weekend Editie De voorheen zeer goed gelezen Nieuws-Flash is in zijn nieuwe vorm, de MarketUpdate.nl Weekend Editie, een uitgelezen kans voor uw bedrijf om uw product of dienst onder de aandacht te brengen bij uw doelgroep. Tevens bieden wij u de mogelijk de Weekend Editie in uw eigen huisstijl wekelijks aan uw klanten versturen, voorzien van eigen inleiding. Hierdoor heeft u de mogelijkheid om met uw klanten terug te blikken op het nieuws van de afgelopen week, voorzien van úw visie en mening. Adverteren op MarketUpdate.nl Middels banners op de door uw doelgroep druk bezochte website MarketUpdate.nl kunt u op diverse opvallende plaatsen in de website uw reclame banners laten plaatsen voor zowel korte als langere perioden. U ziet dat u met MarketUpdate.nl op diverse effectieve manieren uw doelgroep kunt bereiken. Wilt u meer weten, bel met Jaap Raijmans op 06 - 52 53 26 33 voor een vrijblijvend voorstel. Ook voor het grootschalig inkopen van onze MarketUpdate.nl abonnementen voor uw eigen relaties of het wederverkopen van abonnementen zijn wij u graag van dienst! Disclaimer: Columns zijn geschreven op persoonlijke titel. Alle redacteuren van MarketUpdate houden long posities aan op fysiek goud en zilver. Columns en nieuws items zijn niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. MarketUpdate.nl Weekend Editie is een uitgave van BullionMedia BV. De rechten op deze uitgave behoren exclusief toe aan BullionMedia BV.


39

Week 20, MarketUpdate Weekend Editie Edelmetalen in per troy ounce. Weekoverzicht. Goud 1.069,03 (-4,08%)

Recommend Documents