WEBSITE, LES-‐, WERK-‐, LEES-‐MATERIALEN en VIDEOs Landelijke Database Nieuwe Business Modellen Status 1 februari 2016 Wat is het? De Landelijke Database Nieuwe Business Modellen in de WEconomy (LDNBM) speelt in op nieuwe vormen van ondernemen in de circulaire economie en combineert onderwijs , onderzoek en ondernemerspraktijk op het snijvlak van duurzaamheid, (nieuwe) economie en innovatief ondernemerschap. De LDNBM is ontwikkeld met en voor hbo instellingen. De LDNBM combineert kennis ontwikkeling over nieuwe business modellen (NMBs) met de ontwikkeling van onderzoekend vermogen voor hbo bachelor en master studenten. Er zijn honderden, misschien wel duizenden initiatieven die geheel of gedeeltelijk het etiket ‘nieuw business model’ verdienen. Initiatieven opgezet door burgers, door de overheid en door bedrijven. Initiatieven in verschillende stadia van ontwikkeling. Initiatieven gericht op éen specifiek thema (zoals zorg, energie of mobiliteit) of initiatieven die vanuit een integraal perspectief naar vragen kijken (b.v. stadslandbouw, integrale gebiedsontwikkeling, smart design e.d.). Initiatieven in verschillende stadia van ontwikkeling: soms een plan, soms een pilot en soms een goed lopend project of florerende onderneming. Wat deze initiatieven verbindt is dat ze experimenteren met nieuwe vormen van organiseren. Met het project LDNBM onderzoeken en analyseren we de grote verscheidenheid aan inspirerende nieuwe initiatieven. Zo brengt de LDNBM onderwijs, onderzoek en ondernemende initiatieven in de circulaire economie samen. Hoe werkt het? Studenten analyseren nieuwe business modellen en beschrijven deze op een systematische manier. Dit doen zij in verschillende fasen die onafhankelijk of in samenhang met elkaar kunnen worden uitgevoerd en die op verschillende niveaus bijdragen aan de ontwikkeling van het onderzoekend vermogen. Nieuwe informatie die door de onderzoeksopdrachten van de studenten beschikbaar komt wordt publiekelijk toegankelijk gemaakt. Doel hiervan is om in de komende jaren Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
1
samen met studenten, docenten en onderzoekers van hbo’s in Nederland een omvangrijke database van NBMs op te bouwen. Deelnemende hbo instellingen kunnen wekelijks een casus nomineren voor publicatie via de aan de LDNBM gekoppelde (social )media. Voor alle onderzoeksopdrachten zijn instructies en protocollen beschikbaar in de vorm van lesmateriaal dat in samenwerking met hbo docenten en studenten is ontwikkeld. De LDNBM biedt diverse mogelijkheden om onderzoeksvaardigheden in de praktijk te ontwikkelen: Studenten kunnen, geholpen door een checklist, NBMs (bijvoorbeeld in de regio of thematisch) identificeren. Geïdentificeerde NBMs kunnen via een vast protocol ingevoerd worden in de database. Hiervoor zijn offline en online protocollen beschikbaar; de laatste uiteraard in samenspraak met de betreffende NBMs. Er is tevens een uitgebreide instructie beschikbaar waarmee studenten een uitgebreide casus beschrijving kunnen maken van een NBM. Inhoudelijk gebeurt dat aan de hand van het Klaverblad Business Model Canvas (KBMC) zoals uitgewerkt in de publicatie ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’ (Jonker, 2014). Het KBMC is een model voor het ontwikkelen of herontwerpen van een business model aan de hand van vijf bouwstenen: (1) principes, (2) ontwerp, (3) business propositie, (4) community en (5) waarde(n)realisatie. De vijf bouwstenen worden in het KBMC op een samenhangende manier uitgewerkt. Het resultaat is een model waarin meervoudige waardecreatie centraal staat; waarin mensen samen hebben geïnvesteerd en waarvan zij samen de vruchten plukken. In dit nieuwe business model zit sociale, ecologische en economische duurzaamheid verankerd , in tegenstelling tot een conventioneel business model. Zo ziet het Klaverblad Business Model Canvas (KBMC) er uit:
Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
2
Door samen te werken aan dit project wordt een maatschappelijke bijdrage geleverd door mensen, projecten en ervaringen inzichtelijk te maken en met elkaar te verbinden. Doordat meerdere hbo instellingen op meerdere niveaus (identificeren, invoeren, analyseren) meewerken aan de LDNBM, ontstaat er meer dan een mooi en actueel overzicht. De database biedt mogelijkheden voor verder onderzoek en samenwerking binnen en tussen hbo instellingen en hun omgeving, gericht op actuele en nieuwe ontwikkelingen op weg naar een duurzame en circulair ingerichte samenleving. Het project wordt ondersteund door een breed scala aan lesmaterialen, twee websites en social media. In de loop van 2016 komt het materiaal ook in het Engels beschikbaar t.b.v. internationale opleidingen. Lesmaterialen1 In samenwerking met docenten en studenten van diverse hbo instellingen zijn uiteenlopende lesmaterialen ontwikkeld: (1) Een digitaal aanmeldingsprotocol voor nieuwe business modellen op de website (zie website www.nieuwebusinessmodellen.nl; ga naar ‘Onderzoek’ en klik door op ‘Meer over de database’). 1 Graag bij al het gebruik van het les-‐, werk-‐ en leesmateriaal een duidelijke bronvermelding
aangeven: ‘Project Database Nieuwe Business Modellen, Radboud Universiteit Nijmegen’. Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
3
(2) Hetzelfde aanmeldingsprotocol off-‐line. Dit bestaat uit een Word document met daarin alleen vragen en antwoord-‐categorieën. Studenten kunnen eventueel zelf een Excel-‐sheet aanmaken en invullen met de antwoorden, dit vooraf ter controle voorleggen aan de docent(en) en het daarna invoeren in de landelijke database. (3) Speciaal voor dit project zijn over het Klaverblad Business Model Canvas (KBMC) een aantal instructie video’s gemaakt (in het Nederlands met Nederlandse en Engelse ondertiteling). Deze zijn bij elkaar te vinden op het video kanaal ‘Nieuwe Business Modellen’ op Youtube, zie: bit.ly/1MJqNKV . Dit zijn de kern-‐instructievideo’s: (3.1) Nieuwe Business Modellen en de WEconomy (a): https://www.youtube.com/watch?v=EPtyl4InD18 (3.2) https://www.youtube.com/watch?v=5-‐7izx08xbM (3.3) Conventionele en Nieuwe Business Modellen: https://www.youtube.com/watch?v=5-‐7izx08xbM (3.4) Inleiding: https://www.youtube.com/watch?v=uP383EI1UwU (3.5) Principes: https://www.youtube.com/watch?v=MiYydlsLMe8 (3.6) Ontwerp: https://www.youtube.com/watch?v=OUzQa-‐Z_rwg (3.7) Waarde-‐propositie: https://www.youtube.com/watch?v=9FC6vTuesT4 (3.8) Community: https://www.youtube.com/watch?v=StlOKFmWuEk (3.9) Waardevergelijking: https://www.youtube.com/watch?v=V4tw06iU788 Aanvullend video-‐materiaal: (3.10) Docent-‐instructie: https://www.youtube.com/watch?v=IXL6AC-‐ N3Y0&list=PLNJPlLmdF4W9mfrh-‐SUvO-‐zL-‐cu6Grgxa&index=20 (3.11) TEDx WEconomy (17 minuten) door Jan Jonker (2015) over de WEconomy, Nieuwe Business Modellen en Hybride Bankieren. (Alleen beschikbaar in het Engels en zonder ondertiteling): https://www.youtube.com/watch?v=3kNAITXbbK0 (3.12) Verantwoordingsrede (55 minuten korte versie /120 minuten lange versie) door Jan Jonker (2015) naar aanleiding van vijf jaar hoogleraarschap waarin hij laat zien wat zijn Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
4
werk heeft opgeleverd in termen van wetenschappelijke en maatschappelijke bijdrage en aan welke vraagstukken hij de komende jaren wil werken. Beschikbaar in het Nederlands (en met Nederlandse en Engelse ondertiteling): https://www.youtube.com/watch?v=Po7_8VxBFig (3.13) Videocollege OMOOC ‘Nieuwe Business Modellen’ (13.30 minuten) door Jan Jonker (2015). Beschikbaar in het Nederlands (en met Nederlandse en Engelse ondertiteling): https://www.youtube.com/watch?v=sASv7YQgakg NB: Suggesties voor extra video’s of zelf-‐gemaakte bijdragen over NBMs zijn van harte welkom. Na overleg kan dit materiaal door ons ge-‐upload worden op het videokanaal Nieuwe Business Modellen. (4) Een voorlopige selectie van 40 + algemene video’s over duurzaamheid (in het Engels en Nederlands) die een verdieping geven aan de thema’s de WEconomy en NBMs. Ook deze zijn te vinden op het NBM videokanaal op Youtube, zie: bit.ly/1Mfbw2S Suggesties voor extra video’s die hier op aansluiten zijn altijd welkom. (5) Een serie basisslides (PPT) over het KBMC (in het Nederlands en Engels). Deze slides kunnen naar inzicht van de docent gebruikt en aangevuld worden (met bijvoorbeeld casusmateriaal of printscreens en ander visueel materiaal van voorbeelden) bij o.a. het verzorgen van onderwijs. (6) Een checklist om ‘snel’ een NBM te kunnen beoordelen. (7) Een ‘leeg’ werkblad van het KBMC met een aantal basisvragen dat gebruikt kan worden bij interviews, het ontwikkelen van een eigen business model of als een hulpmiddel bij een workshop. (8) Een interview protocol om een aanmelding gestructureerd uit te werken tot een casus van ongeveer 1.500 woorden. Dit kan via een face-‐to-‐face interview door een student(e) individueel of (bijvoorbeeld) in duo’s gedaan worden. NB: Studenten dienen er nadrukkelijk op gewezen te worden dat zij als junior-‐onderzoekers ‘netjes’ moeten werken – zie de instructies opgenomen in het interviewprotocol. (9) Een compacte schrijfinstructie (in aanvulling op het interview protocol) voor studenten om aan de hand daarvan hun casusverslag te structureren en zo te komen tot een ‘nette’ leesbare casus. Deze instructie volgt de vijf bouwstenen van het Klaverblad Business Model Canvas. (10) Een aantal uitgewerkte NBM (voorbeeld) casussen (in het Nederlands en het Engels) Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
5
aan de hand van het interview protocol. Doel is om dit aantal flink te laten groeien. Casussen zijn welkom in het Nederlands en in het Engels. Graag toestemming vragen aan de mensen die betrokkenen zijn bij de casus (initiatiefnemers, de coöperatie, etc.) en toestemming vragen aan de eigen docent. Dit is een (voorlopig) overzicht van casussen, beschikbaar in het Nederlands en in het Engels: NBM Casus ‘De Kledingbibliotheek’ (mode) NBM Casus ‘Co-‐bomen’ (natuurzorg) NBM Casus ‘Led-‐Events’ (duurzame energie) NBM Casus ‘Vredenhoff’ (zorg) NBM Casus ‘Mantelzorgen’ (zorg) NBM Casus ‘Croqqer’ (timesharing) NBM Casus ‘De WindVogel’ (duurzame energie) NBM Casus ‘DutchSpirit’ (mode) NBM Casus ‘RondomDom’ (buurtzorg nieuwe stijl) NBM Casus ‘Code of Orginin’ (mode) NBM Casus ‘Toogethr’ NBM Casus ‘Grow a Community’ NBM Casus ‘Save your Logo’ NBM Casus ‘Ich Bin’ Wekelijks komen er casussen bij die geraadpleegd kunnen worden op de website. (11) Een digitaal beschikbaar overzicht van 250 + casussen uit 9 verschillende landen in Europa ieder met een korte beschrijving (Overview European Business Models).Dit materiaal is alleen beschikbaar in het Engels. Literatuur. (1) De LDNBM is gebaseerd op het boek: Jonker, J. (red.) (2014). Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie. Den Haag: Academic Service. Vanaf april 2016 is een digitale, Engelse versie beschikbaar. (2) Drie beknopte gratis Working Papers (in de vorm van een Special Issue van het blad ‘Slow Management’, gepubliceerd in het voorjaar van 2015) over de WEconomy, NBMs en Hybride Bankieren als studiemateriaal voor studenten. Dit leesmateriaal is alleen in het Nederlands beschikbaar. (2) Drie Working Papers in het Engels over de WEconomy, Nieuwe Business Modellen en Hybride Bankieren. Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
6
NB: Suggesties voor aanvullende vrij-‐beschikbare (common creatives of working papers) publicaties zijn van harte welkom (graag alleen working papers in het publieke domein). (4) Een PDF van het uitvoerige Working Paper over ‘Hybride Bankieren’ dat in Juni 2015 is verschenen ter gelegenheid van het seminar gehouden ter afronding van de tweede fase van dit project. Dit WP is alleen beschikbaar in het Nederlands. (5) Een PDF van het allereerste Working Paper over ‘Nieuwe Business Modellen’ (2012), beschikbaar in zowel het Nederlands als het Engels. Websites en social media Het project Database NBMs is verbonden met twee websites en een twitteraccount. 1) De centrale website www.nieuwebusinessmodellen.nl die toegang geeft tot al het materiaal. • Op de website is een pagina ingericht met alle beschikbare lesmaterialen (protocollen, instructies, werkblad, video’s, etc.) over het onderzoek naar de database. • Hier melden studenten NBMs aan. Deze aanmeldpagina is natuurlijk ook toegankelijk voor mensen van ‘buiten’ het onderwijs. • Hier bevindt zich ook de database NBMs die op verschillende manieren aan de hand van key-‐words doorzocht kan worden. • Er is een nieuwsbrief die gekoppeld is aan deze website, die gemiddeld eens per maand verschijnt met een bereik van ongeveer N = 13.000. 2) Bij het project is de mediapartner DuurzaamNieuws betrokken die een eigen kanaal met betrekking tot NBMs heeft: www.duurzaamnieuws.nl/nieuwe-‐business-‐modellen. Door deze samenwerking worden de resultaten gepubliceerd in de vorm van casussen van NBMs (in het kader van disseminatie en valorisatie). Deelnemende studenten (na een akkoord van hun docenten) krijgen de mogelijkheid om een casus voor te dragen voor publicatie op deze site. De coördinator en de eindredacteur beslissen over de publicatie van een casus. Deze website heeft twee keer per week een nieuwsbrief met een bereik van ongeveer N = 45.000 en Twitter N = 15.500 volgers. 3) Via het Twitteracount van ‘Stichting Our Common Future’ (de onderoeksstichting achter o.a. dit project) wordt wekelijks getweet over de publicatie van casussen (ruim 5.000 volgers). Om dat mogelijk te maken vragen we studenten wel om pakkende Tweets aan te leveren bij hun casus. Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
7
MOOC NBM in het ENGELS Op basis van het boek ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’ verschijnt er een MOOC (Massive Open Online Course) in April 2016. Doel is om wereldwijd deelnemers stapsgewijs hun eigen NBM te laten ontwikkelen. De MOOC zal een periode van 7 weken beslaan met gemiddeld vijf ‘afleveringen’ per week. De taaklast bedraagt naar verwachting 3 tot 5 uur per week. De voertaal is Engels. Disseminatie zal plaatsvinden via het Duitse/Engelse platform Iversity (zie: https://iversity.org). Deelname is mogelijk op twee manieren: (a) gratis zonder feedback; (b) het verkrijgen van een certificaat na het met tenminste met 80% succes voltooien van alle vragen ; waarvoor een ‘fee’ betaald moet worden. Als extra ‘service’ kunnen deelnemers tegen betaling van een fee de Engelse uitgave van het e-‐book ‘Nieuwe Business Modellen’ downloaden. Deelnemers kunnen op elk willekeurig moment beginnen aan de MOOC. Deze zal na lancering in beginsel 365 dagen draaien. Deelname aan de ‘gratis’ variant van de MOOC door studenten van de participerende hbo’s, ondersteund door workshops c.q. speciale lessen, kan een interessant idee zijn. Hierop dient tijdig te worden ingehaakt. Financiële bijdrage Instellingen die dit lesmateriaal (zowel in het Nederlands als in het Engels) willen gebruiken, wordt gevraagd om een eenmalige en vrijwillige bijdrage van € 1.500,-‐ exclusief BTW. Instellingen ontvangen hiervoor een factuur. De gelden die zo binnenkomen, worden gebruikt voor (a) het maken én vertalen van nieuwe lesmaterialen (zoals video’s, aanvullende instructie, etc.), (b) het editen en vertalen (en laten editen) van casussen), (c) het betalen, onderhouden én beschermen van de website en (d) het coördineren van deze werkzaamheden. Gelden worden beheerd door het onbezoldigde bestuur van de Stichting OCF, een onderzoeksrichting zonder winstoogmerk gevestigd te Doetinchem. Contactgegevens Het project is een initiatief van Prof. Dr. Jan Jonker van de Nijmegen School of Management van de Radboud Universiteit in samenwerking met St. OCF. Sinds 2010 zijn uit deze samenwerking meerdere projecten en daaraan gerelateerde publicaties voortgekomen zoals ‘Duurzaam Denken Doen’, ‘Werken aan de Weconomy’ en natuurlijk ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’. We zijn het bestuur van Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
8
de stichting zeer erkentelijk voor al hun inzet. Daarnaast wordt de LDNBM mogelijk gemaakt door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de ASN Foundation en bijdragen van de afzonderlijke instellingen c.q. opleidingen. Videomateriaal wordt verzorgd door Mw. Shanti Keur. De editing van de Nederlandse casussen wordt gedaan door Mw. Maud Notten. De editing van de Engelse casussen wordt verzorgd door Mw. Jenny Hill. Website beheer en onderhoud is in handen van Mw. Korneel Hogendoorn en Dhr. Arthur Wentzel. Nieuwsbrief wordt verzorgd door Mw. Moniek Kamm. Mediapartner is Dhr. Peter van Vliet. Het secretariaat en de redactie voor dit project in Nederland worden gevoerd door Mw. Ine Nijland, E:
[email protected]. U kunt bij haar terecht voor alle mogelijke lopende zaken. Voor inhoudelijke vragen kunt u terecht bij Prof. Dr. J. Jonker (Radboud Universiteit Nijmegen), coördinator van dit project. Correspondentie over de LDNBM graag via Mw. Nijland (zie bovenstaand).
Lesmateriaal Database Nieuwe Business Modellen
9
