We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt. Nout Wellink: financiële spil

winter 08/09 magazine van de universiteit leiden



Nout Wellink: financiële spil

‘We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt’ en verder:

Nieuwe leerstoel: Econophysics Leidse alumni in bankzaken

colofon

inhoud

Medewerkers

magazine van de universiteit leiden

aan dit nummer van leidraad werkten mee:

winter 2008/2009

Ruud Slierings interviewde voor Adformatie en Building-Business al vaker financiële toppers. Voor Leidraad voelde hij vier alumni aan de tand over hun loopbaan in het bankwezen. ‘Het is boeiend om met mensen terug te blikken en te zien hoe hun studietijd doorwerkt in het heden.’

Michiel van Nieuwkerk heeft al veel van de wereld gezien én in beeld gebracht voor onder meer Vrij Nederland en Het Parool. Het portret van Nout Wellink in Amsterdam was een ‘thuiswedstrijd’. ‘Een bijzondere man met een werelduitstraling.’ Na zijn studie Rechten werkte Jan Maarten Slagter eerst als advocaat, maar hij verpandde zijn hart uiteindelijk toch aan de financiële wereld. Als directeur van de VEB volgt hij alles op de voet. ‘De huidige crisis bewijst het: de toekomst is aan de jurist-bankier.’ Leidraad is een uitgave van het ICS development office van

Universiteit Leiden en wordt viermaal per jaar uitgegeven. Het blad is kosteloos voor alle alumni. Een abonnement is op aanvraag beschikbaar voor andere belangstellenden. Uitgever Leidraad Universiteit Leiden, John Kroes, directeur ics Hoofdredacteur (a.i.) Yoeri Albrecht Bladmanager Karen Jochems Basisvormgeving/Art Direction Van Lennep Eindredactie Beatrijs Bonarius, Suus van Geffen Fotografie en illustraties Rhonald Blommestijn, Marc de

Haan, Hollandse Hoogte, Jan Lagas (Regionaal Archief Leiden), Vincent Mentzel, Michiel van Nieuwkerk, Martijn de Vries, Frank de Ruiter Medewerkers aan dit nummer Marjolein van Enk, Karina Meerman, Jan Maarten Slagter, Ruud Slierings en het Leids Universiteits Fonds (LUF) Universiteit Leiden, development office Hanneke Wiessing, alumni officer (contactpersoon) Rapenburg 70, 2311 EZ Leiden tel. (071) 527 32 37, [email protected] www.alumni.leidenuniv.nl Oplage 53.000

06

10

04 Leiden in het nieuws 05 Editorial

06 De magie van Lost Boys

Samen studeerden ze in Leiden om vervolgens samen in zaken te gaan: Michiel Mol en Kees Kousemaker, oprichters van multimediabedrijf Lost Boys.

14

22

20 Faculteitsnieuws – rechtsgeleerdheid 21 Faculteitsnieuws – wiskunde en natuurwetenschappen

Een jongensdroom wordt waarheid

10 Opinie:

george soros over het bestrijden van de kredietcrisis

13 Column

14 financiële markten als natuurverschijsel

Leidse leerstoel in oprichting In

het voorjaar van 2009 wordt in Leiden het eerste college Econophysics gegeven, een vakgebied dat mede dankzij het initiatief van alumni vorm heeft gekregen.

18 algemeen nieuws

22 ‘Vernieuwing zorgt voor

welvaart, maar wanneer gaat het te hard?’

Interview met Nout Wellink De financiële crisis zag hij aankomen maar de omgeving was niet ontvankelijk voor 'slecht nieuws': directeur van DNB Nout Wellink over de keerzijde van de snelle vooruitgang.

27 Alumni op de arbeidsmarkt 28 Faculteitsnieuws – geesteswetenschappen 30 Faculteitsnieuws – sociale wetenschappen 31 Faculteitsnieuws – LUMC/geneeskunde

32 32 Beroepsgroep:

Specialisten in bankzaken Alumni in de financiële wereld Alle

vier studeerden zij Rechten in Leiden om vervolgens carrière te maken in het bankwezen. Een openhartig gesprek over dé Leidse bankier en de impact van de crisis op de Nederlandse markt.

38 Liefst Leiden:

de Dies Natalis voor alumni

Alles over het programma en de sprekers Ook dit jaar organiseert het Leids Universitair Fonds in samenwerking met de Universiteit Leiden een Dies-viering voor alumni. Noteert u het vast in uw agenda: 14 februari 2009!

42 Verenigingsnieuws 43 Faculteitsnieuws – Archeologie 44 Inspiratie 45 LUF-nieuws 46 LUF voor alumni

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s en illustraties uit Leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. Universiteit Leiden noch Albrecht Media kan aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten. 2 leidraad

leidraad 3

nieuws

editorial

leiden in het nieuws Studenten krijgen les over terrorisme en veiligheid

‘Pijnstiller bij bevalling niet ongevaarlijk’

Nederlander stamt af van steentijd-jager

De masteropleiding krijgt de naam Security,

in Nederland omdat de vrouw via een

Vier van de vijf Nederlanders stammen genetisch af van jagerverzamelaars die al in de oude steentijd, vanaf 40 duizend jaar geleden, in Europa leefden. Bijna 20 procent heeft landbouwende voorouders die in de nieuwe steentijd, circa 8000 jaar geleden, Europa zijn binnengetrokken. Een paar procent stamt af van recentere immigranten.

Safety and Justice. ‘We benaderen veiligheid in

pompje zelf kan bepalen hoeveel ze van

Dat zijn uitkomsten van een onderzoek aan

de brede zin. Er worden colleges aangeboden

het middel wil. Tientallen ziekenhuizen

DNA van 205 scholieren (80 jongens en 125

over onder meer ethiek en recht, ICT en

gebruiken het middel al, terwijl het nog

meisjes) uit zeven Nederlandse gemeenten

veiligheid en infrastructuur en veiligheid’, zei

maar sinds kort in Nederland verkrijgbaar

dat afgelopen maanden is verricht.

Van der Bruggen.

is. Bij de presentatie, vorig jaar, werd zelfs

De resultaten werden zaterdag in Leiden

De opleiding bestaat vanaf dit collegejaar

gesproken van een medische doorbraak.

bekendgemaakt door prof.dr. Peter de Knijf

al als keuzemodule voor Leidse en Delftse

Volgens de Leidse artsen kan Remifentanil

van de afdeling humane genetica van het

studenten. Zij kunnen naast hun hoofdstudie

problemen veroorzaken aan het hart en bij

Leids Universitair Medisch Centrum en

Paul van der Heijden:

bijvakken volgen op het gebied van veiligheid

de ademhaling. De pijnstiller mag volgens

het Forensisch Laboratorium voor DNA

Rector magnificus en voorzitter van het College van

en terrorisme. De colleges worden gegeven

de bijsluiter alleen worden gebruikt als er in

Onderzoek in Leiden.

Bestuur van de Universiteit Leiden.

op de Haagse vestiging van de Universiteit

de verloskamer apparatuur aanwezig is die

De DNA-monsters zijn geanalyseerd door

Leiden, de Campus Den Haag.

eventuele problemen onmiddellijk signaleert.

The Genographic Project, een initiatief

Volgens de artsen is daar bij de meeste

van National Geographic en IBM dat

Als alles rond is met de accreditatie van de

verloskamers geen sprake van. Ook mag

de genetische stamboom van de mens

master, rekent de coördinator op minstens

het middel alleen worden toegediend door

wereldwijd in kaart wil brengen.

twintig inschrijvingen.

personeel dat gespecialiseerd is in het gebruik

BRON: Volkskrant.nl, 17 oktober 2008

BRON: NRC Next, 11 september 2008

van pijnstillers. Ook dat is volgens hen niet

Universiteit Leiden en de Technische Universiteit (TU) Delft willen vanaf 2009 een opleiding over terrorisme, nationale rampen en veiligheid aanbieden. De Leidse coördinator van de opleiding Koos van der Bruggen bevestigde donderdag een bericht hierover in het Leidsch Dagblad.

Steeds meer ziekenhuizen dienen vrouwen tijdens de bevalling de pijnstiller Remifentanil toe, en dat is een zorgelijke ontwikkeling. Dat schrijven artsen van het Leids Universitair Medisch Centrum in het vakblad Medisch Contact.

Editorial

Volgens de artsen kan het middel gevaarlijk zijn. De pijnstiller is populair

Deze kersteditie van de Leidraad staat in het teken van de economie. Daar is natuurlijk genoeg reden voor. Zelfs iemand die de laatste maanden maar zeer sporadisch de krant of het nieuws gevolgd heeft zal begrijpen waarom. Maar, zou u kunnen tegenwerpen, de Leidse Universiteit heeft toch geen economische faculteit? Dat klopt, maar als u dit nummer goed leest dan ziet u vanzelf dat ook Leiden een goede vooropleiding biedt voor belangrijke functies in het bedrijfsleven. Of het nu gaat om topposities in de financiële wereld of om het opstarten van internetbedrijven, het blijkt dat Leiden een goede kweekvijver kan zijn. De Leidse Lost Boys Kees Kousemaker en Michiel Mol vertellen over het opstarten van hun eigen internetgigant. Ook onze eigen voorzitter van de Raad van Toezicht van de Universiteit, Nout Wellink spreekt op buitengewoon heldere wijze over het tijdsgewricht waarin we ons bevinden. Als president van de Nederlandsche Bank heeft hij een uitgelezen positie om daar iets zinnigs over te zeggen. Vergelijkt u zijn woorden vooral met de inzichten van vier andere Leidse bankiers uit de private sector die in de rubriek waar Leiden toe leidt aan het woord komen.

het geval. BRON: NRC Next, 11 september 2008

Hoe hoog zijn bergen, hoe rood de zon?

Of iets hoog is, of heel geel, bepalen mensen niet alleen door vergelijking met een gemiddelde. Er zijn wel zes andere referentiepunten, ontdekte dr. Elena Tribushinina. Wanneer is iets “hoog”? Als je dat aan mensen vraagt, zeggen ze meestal: als het hoger is dan gemiddeld. Ook in woordenboeken worden woorden als hoog, laag, groot en klein vaak zo gedefinieerd. Deze woorden zouden hun betekenis krijgen door het voorwerp waarover gesproken wordt te vergelijken met een denkbeeldig gemiddeld (prototypisch) exemplaar. De Leidse taalwetenschapper Elena Tribushinina promoveert vandaag op de betekenis van dit soort woorden. Ze bestudeerde het gebruik ervan in een natuurlijke context en merkte dat er een stuk of zes, zeven verschillende soorten referentiepunten gebruikt worden – waarvan het

Verderop in het nummer uitgebreid aandacht voor de aanstaande viering van de Alumni- Dies Natalis van de Universiteit op zaterdag 14 februari. Dit jaar staat de programmering in het teken van de leus: Liefst Leiden. Bekijkt u de buitengewoon afwisselende reeks van workshops en lezingen die u die dag kunt volgen en schrijft u zich, liefst met een aantal vrienden of jaargenoten in. Zo blijft u op de hoogte van de actuele ontwikkelingen op verschillende wetenschappelijke gebieden en zo blijft u in contact met uw oude Universiteit en studiegenoten. En.. u bent natuurlijk ook welkom in de Pieterskerk op maandag 9 februari, waar we officieel de Dies vieren met een mooie lezing van de wereldwijd bekende astronome professor Ewine van Dishoeck. Zij werd onlangs benoemd tot lid van de Amerikaanse Academie van Wetenschappen.

prototypische exemplaar er slechts een is. BRON: NRC Handelsblad, 28 oktober 2008 Paul F. van der Heijden

4 leidraad

leidraad 5

interview

De magie van Lost Boys We staan in een bruin café aan de Utrechtsestraat in Amsterdam. Ze kennen elkaar door en door maar hebben elkaar nu alweer maanden niet gezien. Kees Kousemaker en Michiel Mol, twee van de drie oprichters van een van de meest beeldbepalende internetbedrijven: Lost Boys. tekst: Yoeri Albrecht beeld: Frank De Ruiter

Het had in dit café ook gemakkelijk twintig jaar eerder kunnen zijn. Opeens is er weinig veranderd in veel tijd. Samen woonden ze in hun studententijd, eind jaren tachtig, op Papengracht 6 in Leiden. Nu woont Kees Kousemaker hoog boven Barcelona in een huis dat hij zelf liet bouwen. Een huis vol kunst. Het liefst pielt hij met design en kunst. Michiel Mol is nog steeds innovatief internetondernemer. Commissaris bij eigen geesteskind Lost Boys en oprichter van onder andere Media Republic. Zijn meest recente avontuur is een eigen Formule-1team waar hij als aandeelhouder en commissaris nauw bij betrokken blijft. Kees belt even met zijn iPhone naar oude makker Jan Pieter Melchior, de der-

6 leidraad

de oprichter van Lost Boys en tegenwoordig bekend van het televisieprogramma Dragon’s Den. ‘Nee, hij komt toch niet. Hij groet jullie en laat weten dat hij op dit moment met vochtige ogen op een vriendinnetje zit te wachten.’

De drie kenden elkaar vaag uit Breda, waar ze opgroeiden. Maar pas in Leiden ontstond de vriendschap. ‘We woonden eerst in een studentenhuis op de Oude Singel, maar daar hebben we ons kennelijk zo misdragen dat we eruit gegooid zijn’, grinnikt Kousemaker. ‘We deden dingen waar de anderen niet blij mee waren’, herinnert Mol zich. ‘Toen zijn we met een stel vrienden op de Papengracht gaan wonen.’

Maar waar kwam het idee vandaan om samen een bedrijf op te zetten? Een internetbedrijf nota bene. Kousemaker: ‘Michiel en ik hadden eind 1992 samen Parijs-Dakar gereden. Althans, we hebben de eindstreep niet gehaald. We zijn helaas in Libië afgevallen. Maar daar hadden we veel sponsering voor geregeld. We dachten: als we dat samen kunnen overleven, kunnen we ook wel een bedrijf beginnen. Ik schaakte iedere week met Jan Pieter in Annies verjaardag tussen de Oude Rijn en de Nieuwe Rijn, op een keer had hij een cd-i meegenomen. Dat was helemaal nieuw toen. Ik zei dat hij dat aan Michiel moest laten zien, die studeerde Informatica. Je kon er spelletjes mee doen. Maar Jan Pieter bedacht

» leidraad 7

interview

interview

Michiel Mol (links) en Kees Kousemaker: ‘We dachten: als we Parijs-Dakar samen kunnen overleven, kunnen we ook wel een bedrijf beginnen!’

meteen allerlei nieuwe toepassingen. Hij is echt heel creatief. Michiel bleek via zijn vader een proefmodel van een cd-i-speler te hebben.’ ‘Dat was een marketingmodel van Philips,’ vult Mol aan, ‘dat ze gratis uitdeelden om mensen vertrouwd te maken met het nieuwe medium. We werden steeds enthousiaster, want dat apparaat kon fullscreen films afspelen, digitaal bovendien en niet lineair, zoals de video. Je kon er ook interactieve tv mee maken. Dat bestond toen allemaal nog niet. Er kwamen films als Top Gun en The Hunt for Red October uit op cd-i. Het was allemaal heel gebruiksvriendelijk, de bediening ging niet via de computer, maar gewoon met de afstandbediening op de tv.’

Kees Kousemaker

‘We hadden een Rus bij ons werken die kort daarvoor nog raketten had gelanceerd’

vond dat drie studenten zo enthousiast waren over de cd-i. Mol: ‘We hebben toen een eerste interactieve toepassing bedacht. Die maakten we gewoon op onze studentenkamer. Een programma dat op een schijfje met kaartjes, foto’s en filmpjes het interieur van luxe jachten kon laten zien, met muziek van Michael Jackson eronder. De verhuurder kon dat dan aan potentiële klanten laten zien. Handig voor de verhuur van die boten, dachten wij.’ Philips was zo enthousiast over de toepassing, dat de eigen salesafdeling het schijfje ging gebruiken voor de verkoop van de cd-i. Dus begonnen de drie heren op 1 april 1993 op achttien vierkante meter onder de nok van het Magna Plaza, achter de Dam in Amsterdam. Michiel Mol was 23 jaar, Kees Kousemaker 24 en Jan Pieter Melchior 25 jaar.

De naam Lost Boys kwam van ‘We hadden het licht gezien. Dat was in november 1992’, vertelt Kousemaker. ‘Ik weet het nog precies. We zaten in de auto in Knokke, op weg naar het huis van de moeder van Jan Pieter en we zeiden tegen elkaar: “We gaan ervoor komend voorjaar.” Op de radio speelde November Rain van Guns N’ Roses.’ Er werd contact gelegd met Philips en gelukkig zat er op de juiste afdeling een afgestudeerde Leidenaar die het leuk

8 leidraad

Melchior. Kousemaker: ‘In die tijd ging die film over Peter Pan in première. JP kwam met het idee om ons Lost Boys te noemen. Die kereltjes die nooit ouder worden zolang ze hun fantasie maar blijven gebruiken.’ Om de nieuwe onderneming te financieren, maakten ze een rondje langs de vaders. Kousemaker: ‘Dat waren mooie gesprekken. Het ging om 75.000 gulden per pa. We hadden nog gewoon studiefinanciering en een OV-kaart, dus we had-

den het geld alleen nodig voor de huur van dat kantoortje en voor de aanschaf van wat apparatuur.’ Mol: ‘We zaten ver onder de prijs van de concurrenten. We hadden onderzoek gedaan naar de prijzen van de vijf grote bedrijven die ook cd’s maakten. We barstten van de energie en zaten vol met ideeën. We hadden al concepten bedacht voor interactieve tv, iets wat nu pas een klein beetje van de grond komt. We waren onze tijd vaak veel te ver vooruit. Je moet bedenken dat dat begin jaren negentig was. Die cd-i’s werkten eigenlijk al met mogelijkheden die pas daarna op internet echt zijn gaan werken. Daarom kreeg Lost Boys ook iets magisch en mythisch. Voor programmeurs waren wij leuk om voor te werken, omdat we altijd nieuwe dingen deden en ontdekten. We konden supertalent krijgen en al snel waren wij de minst opgeleiden in ons eigen kantoor.’ Kousemaker: ‘We hadden een Rus bij ons werken die kort daarvoor nog raketten had gelanceerd.’ Mol: ‘Ik dacht dat ik een goede programmeur was, maar dat bleek al snel tegen te vallen, want er waren zo veel briljante jongens.’ Kousemaker: ‘Wel wat wereldvreemd soms. Een van de programmeurs kon, nadat we na een halfjaar het makelaarslogo van de ramen hadden weggehaald, opeens het kantoor niet meer vinden.’ Mol: ‘Of die jongen die naar zijn vriendin belde om te zeggen dat het wat later werd en te horen kreeg dat ze al tijden uit elkaar waren.’

‘We hielden ons bezig met cd-i’s, maar tegelijkertijd ontstond internet’, vertelt Kousemaker. ‘En alles wat wij

voor die schijfjes maakten, kon op internet nog veel beter werken. We hadden dus een soort voorkennis van de mogelijkheden van dat medium.’ Mol: ‘Toen het internet een beetje goed ging, maakten wij een cd-i voor internet op tv. Daarmee zijn we naar Philips gegaan en die waren stomverbaasd dat wij zo ver waren. Dat is voor het eerst geweest dat we niet alleen onze uren verkochten, maar ook werden betaald voor het idee. Vanaf dat moment zijn we langzaam helemaal overgestapt op internet.

honderdste van wat het nu is.’

‘Als ik er nu naar kijk, dan ben ik echt heel erg trots’, zegt Mol. ‘Ik ben nog steeds commissaris en aandeelhouder, dus ik volg het goed. Het is nu echt een bedrijf, met een omzet rond 200 miljoen euro en een goeie winstmarge. Lost Boys is een begrip geworden in Nederland. Ik denk dat zeker tien à twintig procent van de mensen die in Nederland in de nieuwe media werken, hun opleiding bij Lost Boys heeft gekregen.’

Michiel Mol

‘We barstten van de energie en zaten vol met ideeën. Vaak waren we onze tijd veel te ver vooruit’ Maar dat was wel de tijd dat je voor het hele kantoor nog maar één computer online had. De secretaresse printte de emails één keer per dag uit. Een van onze eerste opdrachten was om via de cd-i uit te leggen waarom je beter e-mail dan de fax kon gebruiken. We zijn echt in een andere tijd begonnen. We hebben toen heel veel dingen gemaakt die pas jaren later een vlucht namen. User generated content, massive multi user systems online, daar was nog niet eens een woord voor. We hebben voor Dommelsch op internet een café gebouwd. Dat was meer dan twaalf jaar geleden, lang voordat Second Life er was. Het was een virtueel café, waar je naar binnen kon. Er stond in dat café een flipperkast, die plotseling wereldwijd acht miljoen keer werd gedownload. Moet je nagaan, het internetgebruik was toen wereldwijd nog geen

Kousemaker: ‘Ik zie die eerste tien jaar van ons bedrijf eigenlijk als de Bauhausperiode (opleiding voor architecten en kunstenaars, red.) van de Nederlandse IT. Het was een mooie tijd. We hadden een bedrijf met een veel te grote afdeling Research & Development. Maar dat vonden we mooi. Steeds nieuwe dingen. Ik weet niet waarom ik dat mooi vond. Ik had Rechten gedaan – en niet eens afgemaakt – en ik was geen techneut. Die opbouwperiode was het leukst. We vulden elkaar met zijn drieën perfect aan. Het werd wel heel snel heel groot. Het ging toen opeens ook over veel geld. Toen kwamen er krachten op te staan en dimensies bij die voor ons wel te groot waren. We hebben onszelf toen eigenlijk overbodig gemaakt. Er zat zoveel kwaliteit dat we er niet meer altijd bij hoefden te zijn. En daar kijk ik heel erg positief op terug.’

leidraad 9

opinie

opinie

Hoe we de geldstromen weer op gang kunnen brengen De kredietcrisis houdt de wereld in haar greep. Hoe kunnen we deze te boven komen? George Soros, zakenman, filantroop en publicist, geeft zijn mening over de koers die wordt gevaren in het hart van de crisis: Amerika. tekst: george soros, beeld: HH De noodwetgeving die eind september ter behandeling lag bij het Amerikaanse Congres is niet goed doordacht. Sterker nog, er is helemaal niet over nagedacht. Het Congres probeerde het plan te verbeteren dat door het ministerie van Financiën was ingediend. Het resultaat is een combinatie van het oorspronkelijke Troubled Asset Relief Programme (Tarp) van het ministerie van Financiën en een op veel punten afwijkend kapitaalinjectieplan. In dit kapitaalinjectieplan stabiliseert de regering zwakkere banken met investeringen. Wanneer de economie uiteindelijk aantrekt, profiteert de regering daarvan. Het kapitaalinjectieplan zal de belastingbetaler de komende jaren minder geld kosten en hem wellicht zelfs geld opleveren. In grote lijnen komt het erop neer dat het ministerie de banken wil bijstaan door ze af te helpen van hun giftige waardepapieren. Door deze in een staatsfonds te parkeren, worden ze niet op de markt voor dumpprijzen verkocht. De banken kunnen weer aandelenkapitaal aantrekken, doordat de waarde van hun beleggingen wordt gestabiliseerd. Er zitten veel haken en ogen aan dit plan. De giftige waardepapieren waar het hier om gaat, zijn zeer divers van aard. De verkopers kunnen de meest waardeloze ervan in het staatsfonds lozen, ongeacht het veilingsproces. Bovendien pakt het plan slechts de helft van het onderliggende probleem aan, namelijk alleen het gebrek aan beschikbaar krediet. Er wordt maar weinig gedaan om huiseigenaren in staat te stellen aan hun hypotheekverplichtingen te voldoen en het pakt ook het executieprobleem niet aan. Nu de huizenprijzen de bodem nog niet hebben be-

10 leidraad

reikt, geldt dat wanneer de overheid de prijs van door hypotheken gedekte waardepapieren opdrijft, de belastingbetaler het risico loopt hierbij te verliezen. Als de overheid dit waardepapier echter niet opkoopt, dan krijgt het bancaire systeem niet veel lucht en zal het geen aandelenkapitaal uit de private sector kunnen aantrekken.

Een plan dat Wall Street zo zwaar bevoordeelt ten opzichte van de gewone burger, blijkt politiek niet haalbaar. De Democraten passen het plan daarom zo aan dat het de financiële instellingen bestraft die ervan gebruik willen maken. De Republikeinen, die niet achter willen blijven, eisen dat de te koop aangeboden waardepapieren tegen koersverlies moeten worden verzekerd door de aanbiedende instelling. Het reddingsplan is een samenraapsel van verschillende benaderingen. Het gevaar bestaat dat het opkoopplan voor waardepapieren niet volledig zal worden benut vanwege alle randvoorwaarden. Desalniettemin is er dringende behoefte aan een reddingsplan en, ondanks de tekortkomingen, verandert het wel een aantal zaken. Zo wil minister van Financiën Hank Paulson liever geen belastinggeld gebruiken; daarom laat hij Lehman Brothers failliet gaan. Tarp gaat ervanuit dat publieke gelden nodig zijn en dat als de huidige regeling niet werkt, andere regelingen zullen worden geïmplementeerd. En dan is er geen weg meer terug. Aangezien Tarp niet goed is doordacht, zal het waarschijnlijk op veel tegenstand stuiten bij de schuldeisers van Amerika. Zij zullen het be-

schouwen als een poging de schuld via inflatie weg te werken. De dollar kan opnieuw onder druk komen te staan en de overheid zal meer moeten betalen voor haar schulden, met name de langlopende. Door belastinggelden efficiënter te gebruiken, worden deze negatieve gevolgen verminderd. In plaats van alleen problematische waardepapieren te kopen, moet het grootste gedeelte van het geld worden gebruikt om het bancaire systeem te herkapitaliseren. Wanneer geld op het niveau van aandelenkapitaal wordt geïnjecteerd, heeft het meer kracht dan wanneer dit op balansniveau gebeurt. Het verschil is minimaal een factor twaalf – hierdoor heeft de overheid effectief $ 8.400 miljard ter beschikking om de kredietstroom nieuw leven in te blazen. In de praktijk is het effect zelfs nog groter, omdat een

‘Zo belanden de giftigste waardepapieren in het staatsfonds’ injectie van overheidsgeld ook privaat vermogen aantrekt. Dit heeft een groter economisch herstel als resultaat en de belastingbetaler kan daarvan profiteren.

Het werkt als volgt. De minister van Financiën wordt ondersteund door bank examiners, ambtenaren die toezicht houden op banken. Hij hoeft de implementatie van Tarp dus niet over te laten aan Wall Street zelf. Deze bank examiners

» leidraad 11

column

opinie

Na de kredietcrisis: kansen voor Leidenaren door Jan Maarten Slagter

stellen vast hoeveel extra aandelenkapitaal elke bank – met het oog op de kapitaalbehoeften – nodig heeft. Als het het management van de bank niet lukt zelf aandelenkapitaal aan te trekken binnen de private sector, dan kan men een beroep doen op Tarp. Tarp investeert in preferente aandelen met daaraan gekoppelde warrants. De preferente aandelen hebben een lage coupon, bijvoorbeeld 5 procent, zodat banken winst blijven maken met

‘Injecties in aandelenkapitaal hebben een twaalf keer groter effect dan injecties op balansniveau’ kredietverstrekking. Aandeelhouders betalen echter een hoge prijs, omdat hun belang door de warrants vermindert; wel krijgen zij het recht in te schrijven onder de voorwaarden van Tarp. Die rechten zijn verhandelbaar en de minister van Financiën krijgt de opdracht de voorwaarden daarvan positief op te stellen. Beleggers uit de private sector, waaronder ondergetekende, zullen die kans waarschijnlijk met beide handen aangrijpen. De geherkapitaliseerde banken mogen hun leverage vergroten zodat zij opnieuw krediet kunnen gaan verstrekken. Zodra de economie is hersteld, kan de leverage van banken weer aan banden worden gelegd. Als de gelden op deze manier worden gebruikt, is er nog geen $ 500 miljard dollar aan overheidsgeld nodig om de banken te herkapitaliseren.

12 leidraad

Een herziene noodwetgeving kan ook meer hulp bieden aan huiseigenaren. Het kan het ministerie van Financiën verplichten een goedkope financiering te verstrekken voor een hypotheek. De voorwaarden daarvan worden heronderhandeld op basis van de leenkosten van het ministerie zelf. Dienstverleners in de hypotheekmarkt mogen geen commissie vragen voor executieverkoop. Zij kunnen echter wel verwachten dat banken die de betreffende hypotheek bezitten incentives zullen geven voor heronderhandeling, zoals hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac nu al doen. Daarmee wordt heronderhandeling over de voorwaarden aangemoedigd en dat maakt het financieel aantrekkelijk om de hypotheken over te nemen. Banken die hun betalingsverplichten niet kunnen nakomen, komen niet in aanmerking voor de kapitaalinjectieregeling. Zij worden overgenomen door de Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC). De FDIC wordt tijdelijk geherkapitaliseerd met $ 200 miljard. In ruil daarvoor heft de FDIC de limiet van $ 100.000 op verzekerde deposito’s op. Een herziening van de noodwetgeving is redelijker op deze manier, heeft meer kans van slagen en kost de belastingbetaler op langere termijn minder geld.

George Soros is de oprichter en voorzitter van het Open Society Institute en het Soros Foundations Network. Daarnaast is Hij voorzitter van Soros Fund Management LLC. 

steeds wel – het rituele aanleren van de handtekening van Henk Uithof, de inmiddels al lang afgestudeerde dispuutsgenoot die in een eerder decennium de bankrekening van het LSD Da Vinci had geopend. Ik kan me niet herinneren dat de noodzaak hiervan ooit door iemand in twijfel werd getrokken. Ik wil maar zeggen: Universiteit Leiden is geen broedplaats voor financieel talent, ondanks een bij voorbaat gedoemde poging om een MBA van te grond te krijgen, een aantal jaren geleden. In de drie jaar dat ik voor Het Financieele Dagblad verslag mocht doen vanuit de Londense City, kwam ik vooral veel bonusjagende Rotterdammers tegen en zo af en toe een Amsterdammer. Economen natuurlijk met name. De verdwaalde Leidenaar werkte voornamelijk bij de lokale vestigingen van de Nederlandse advocaten- of fiscalistenkantoren. Adviseurs op uurbasis dus, geen Masters of the Universe.

Het is een gevolg van het aristocratische dedain dat in Leiden traditioneel wordt gevoeld voor het aardse slijk. Rijk worden is een ambitie voor heao’ers. De universiteit dankt haar bestaan niet voor niets aan de keuze van de lokale bevolking voor een hogeschool boven een belastingvrij jaar. De jarenlange artikel-12-status van de gemeente is een recentere manifestatie van deze anti-materialistische houding. Daarnaast is de zeldzaamheid van Leidse financiële whizzkids een illustratie van de sterk in belang afgenomen rol van juristen binnen de top van financiële instellingen. Was rechten (in Leiden of Utrecht, in combinatie met verplicht corpslidmaatschap) tot de jaren tachtig de logische eerste stap naar de raad van bestuur van een bank of verzekeraar, na het vertrek van meesters Groenink (ABN Amro) en Kist (ING) wordt de toon aan de top vooral gezet door economen. (Inderdaad: Rabo-topman Heemskerk is theoloog, maar daarnaast econoom.) Juristen komen tegenwoordig doorgaans niet veel verder dan de post van secretaris van de raad van bestuur.

Maar het tij lijkt te keren. De huidige kredietcrisis is – zeer kort door de bocht – een gevolg van het aangaan van onverantwoord gebleken risico’s door financiële instellingen. Die risico’s werden genomen om, in een tijd van een mondiaal zeer lage rente, toch nog een aantrekkelijk rendement te kunnen maken. Dat is bij uitstek een economische benadering. In deze denkwijze hoort bij ie-

beeld: Hollandse Hoogte

Bij de overdracht van het penningmeesterschap van mijn dispuut hoorde jarenlang – en misschien nog

der risico een rendement dat het aanvaardbaar maakt. Dat is een mathematische manier van denken: 50% kans op een tientje is gelijk aan 10% kans op € 50. Maar betekent dit ook dat het niet uitmaakt of je 99% kans op € 100 hebt of 1% kans op € 9900? Dat is alleen waar als je de gok tienduizenden keren kunt maken – dan middelt het zich wel uit. Maar het ligt anders als je morgen € 100 nodig hebt om boodschappen te doen.

Juristen kunnen door de bank genomen minder goed rekenen en hebben daardoor een simpelere, meer rechtlijnige kijk op risico’s. Ze zijn daarom geschikt voor het bewaken van absolute grenzen: deze handeling is in strijd met deze regel en is dus niet toegestaan. Een econoom neemt bij het besluit of de regel wordt overtreden, ook de te verwachten opbrengst mee, de pakkans en de strafmaat. Het kan economisch verantwoord, zelfs aan te bevelen zijn de regels te overtreden. De huidige tijd vraagt om simpele juristen, die simpele regels in acht nemen. De kredietcrisis heeft het inzicht gebracht dat bepaalde risico’s niet aanvaardbaar zijn. Zelfs als de risicodrager adequaat wordt beloond, kunnen de maatschappelijke kosten te hoog zijn. Beslissingen over kredietverlening en investeringen moeten worden genomen door mensen die grenzen (er)kennen en respecteren. De toekomst is aan de jurist-bankier.

CV Jan Maarten Slagter (1969) studeerde Nederlands recht in Leiden (1987-1993) en was voorzitter van studentenvereniging Quintus. Hij is sinds 1 oktober 2007 Directeur Vereniging van Effectenbezitters.

leidraad 13

leerstoel

achtergrond

Econophysics in Leiden: vakgebied in oprichting In het voorjaar van 2009 wordt in Leiden het eerste college Econophysics gegeven. Een vakgebied dat met name in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk al langer wordt beoefend. tekst: Marjolein van Enk beeld: rhonald blommestijn

Het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION) zet zich samen met Duyfken Trading en alumnus Ferry Vos in om nu ook Leiden met deze tak van wetenschap op de kaart te zetten. Jan van Ruitenbeek, wetenschappelijk directeur van het LION: ‘Econophysics bekijkt ontwikkelingen op de financiële markten als een natuurverschijnsel. Je gaat dus bij het handelen op de beurs niet af op achtergrondkennis zoals winstverwachting, overnamegeruchten of politieke en economische ontwikkelingen. Dat beschouw je als random factoren. Bij econophysics gaat het puur om statistische en fysische technieken om koersen te analyseren en handelsstrategieën te ontwikkelen.’ Econophysics mag in Nederland dan nog een tamelijk onbekend vakgebied zijn, in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk groeit de belangstelling en het aantal beoefenaars. Van Ruitenbeek: ‘Een van de meest geslaagde, zo niet dé succesvolste internationale financiële handelsonderneming is Renaissance Technologies. Dit van oorsprong Amerikaanse bedrijf bestaat grotendeels uit natuurkundigen, wiskundigen en scheikundigen.’

In ons land ontwikkelt het Amsterdamse Duyfken Trading op modelmatige wijze handelsstrategieën en handelt voor eigen rekening en risico op de financiële markten. Bijzonder is dat Duyfken Trading niet alleen de aanjager is ge-

14 leidraad

weest voor de oprichting van dit vakgebied in Leiden, maar er ook een directe bijdrage aan levert. ‘Ferry Vos, die hier in Leiden studeerde en promoveerde in de Theoretische Natuurkunde, heeft de contacten gelegd tussen onze faculteit en Duyfken Trading’, licht Van Ruitenbeek toe. ‘Het bedrijf zal vijf jaar een positie voor een wetenschappelijk docent annex onderzoeker ondersteunen, met een mogelijke verlenging van nog eens vijf jaar. Daarnaast zijn we zelf in gesprek met andere potentiële subsidiegevers om te kijken of we deze fantastische uitgangspositie verder kunnen uitbouwen.’ Leiden is de eerste universiteit in Nederland die Econophysics omarmt. Van Ruitenbeek: ‘Er is in ons land nog geen wetenschappelijke positie die zich hier voor zowel onderwijs als onderzoek op toelegt. Leiden loopt hiermee voorop. Het past bij onze faculteit: magnetisme, faseovergangen, astrodeeltjesfysica, koersontwikkelingen – op abstract niveau gaat het om dezelfde soort problemen en vraagstukken. Voor onderzoek zie ik dan ook prachtige mogelijkheden. En voor ons onderwijs is dit natuurlijk eveneens een interessante verbreding.’

De timing voor dit unieke initiatief lijkt perfect. ‘Met de recente crisis houdt iedereen zich bezig met de financiële wereld, of je nu wilt of niet. Men erkent dat risicobeheersing een belangrijke zaak is. In onze eigen studentenpopulatie hebben we vanzelfsprekend ook de belangstelling voor dit vakge-

»

» leidraad 21

leerstoel

leerstoel

De helpende hand van alumni Niet alleen bij de lancering van Econophysics zijn Leidse alumni betrokken. Een ander mooi initiatief is het Studiefonds Ketel 1. Dit fonds is opgericht door Minerva-jaarclub Ketel 1. De start van Econophysics Op initiatief van Duyfken Trading heeft Ferry Vos het bedrijf met LION in contact gebracht. De gesprekken die volgden, verliepen plezierig en al snel groeide het enthousiasme bij alle betrokkenen. Om Econophysics in Leiden structureel invulling te geven, is in november 2008 de Stichting Econophysics opgericht. Ferry Vos is benoemd tot directeur van deze stichting. In het voorjaar van 2009 zal hij het allereerste college geven over dit onderwerp; het is de bedoeling dat het vanaf het collegejaar 2009/2010 als officieel vak wordt aangeboden.

Naast de jaarclub draagt ook Nolet Distilleerderij, een van de oudste familiebedrijven van ons land, eraan bij. Jaarlijks wordt voor circa € 12.000 aan subsidies verstrekt. Fiscalist Peter Jan Weterings is penningmeester van Peter Jan Weterings is fiscalist en penningmeester van Studiefonds Ketel 1.

Studiefonds Ketel 1. ‘Toen we in 1980 aankwamen in Leiden, kozen we Ketel 1 als naam voor onze jaarclub. Natuurlijk wisten we dat het een jenevermerk was, maar we vonden het vooral een grappige naam. Al vrij snel kwamen we in contact

bied gepolst en die is er overduidelijk. Het effect op de instroom zal vooralsnog bescheiden zijn. Econophysics is en blijft een natuurkundeopleiding, met alle exacte vakken van het hoogste niveau die daarbij horen. Het is geen opleiding voor wie gaat voor het snelle geld: je moet er vooral lol in hebben om de diepte in te gaan en alle gereedschappen van de natuurkunde in te zetten voor economische vraagstukken.’

Reindert Stoffer is partner bij Duyfken Trading. Dit twintigkoppige bedrijf is opgericht in 2003 en gespecialiseerd in het ontwikkelen van kwantitatieve, modelmatige handelsstrategieën. ‘We onderzoeken de patronen in de vraag- en aanbodcycli van aandelen. Ten opzichte van de reguliere beurshandel zijn we veel meer een soort financieel laboratorium. Op basis van onze veelal jarenlange research maken we een model, dat we

‘De beurzen zouden minder heftig fluctueren als meer bèta’s zich hiermee zouden bezighouden’ vervolgens in de praktijk toetsen. Daarna handelen we het getoetste model volledig voor eigen rekening en risico. Het voordeel daarvan is dat we onafhankelijk kunnen opereren: er is niemand die onze performance – die zelfs in deze barre tijden prima overeind blijft – elke dag volgt. Naast deze activiteiten zijn we incubator voor gelijkgestemde startende ondernemers.’

Stoffer studeerde zelf Natuurkunde in Leiden. ‘Toen ik vervolgens de financiële hoek in ging, werd daar nogal verbaasd op gereageerd. En er zijn nog steeds mensen die volkomen onterecht denken dat je met zo’n exacte studie óf leraar wordt óf in een lab belandt. Terwijl de exacte benadering van financiële markten juist een heel geslaagde combinatie is. Want het is toch vreemd dat we niet met heel veel zekerheid de koers

16 leidraad

van een aandeel kunnen berekenen, terwijl we wel een groot aantal andere zaken kunnen bepalen die veel moeilijker lijken. We behalen met onze werkwijze dan ook goede resultaten. Daarbij is het gewoon ontzettend leuk om te doen. Aan de ene kant ben je de hele dag bezig om handelsvraagstukken op een numerieke manier te doorgronden. Aan de andere kant zit je bovenop het nieuws. Als ik thuiskom na een dag werken, weet ik precies wat er is gebeurd in de wereld. Er wordt wel eens getwijfeld aan de maatschappelijke relevantie van exacte wetenschappen. Maar de financiële wereld is juist enorm gebaat bij de input van mensen met een exacte achtergrond. We zijn ervan overtuigd dat de beurzen minder heftig zouden fluctueren als meer bèta’s zich hiermee zouden bezighouden.’

met de heer Nolet, eigenaar van dit familiebedrijf, dat is opgericht in 1691. Hij sponsorde ons wel eens met een doosje jenever. Ter gelegenheid van ons derde lustrum in 1995, wilden we dit contact omzetten in iets blijvends. Omdat de heer Nolet iemand is die kwaliteit en traditie hoog in het vaandel heeft staan, kwamen we al snel op het idee om samen een studiefonds op te richten. Daarmee wilden we excellerende studenten en promovendi van Geneeskunde, Rechten, Geschiedenis en Bedrijfskunde ondersteunen.’

Deskundige Wetenschappelijke Raad Sinds 1997 worden elk jaar zo’n vijf gelukkigen geholpen met een financiële bijdrage van Studiefonds Ketel 1. De onderwerpen zijn heel divers, aldus Weterings. ‘Van de verbetering van de behandeling van hartritmestoornissen tot onderzoek

Mede vanuit die overtuiging wil Duyfken Trading

naar de introductie van het schrift in Ierland. Inmiddels heb-

de Universiteit Leiden helpen het vakgebied Econophysics van de grond te krijgen. ‘We hopen dat bètastudenten dit ook gaan zien als optie voor een latere carrière, door ze in een vroeg stadium te laten kennismaken met dit vakgebied. Daarnaast willen we met dit initiatief Econophysics in Nederland op de kaart zetten. Daar zit voor Duyfken natuurlijk ook een voordeel aan: als het meer gaat leven, zullen mensen graag bij ons een kijkje komen nemen, omdat we er als een van de weinige bedrijven in Nederland op deze schaal mee bezig zijn. Bovendien kan er een vruchtbare wisselwerking ontstaan tussen ons bedrijf en de universiteit. Als er bijvoorbeeld iemand promoveert, kan dat ons weer triggeren voor ons werk. De keuze voor de Universiteit Leiden lag voor de hand. Een aantal van ons heeft er zelf gestudeerd en Leiden heeft een vooraanstaande, degelijke wis- en natuurkundefaculteit. Hierdoor – en doordat het tegenwoordig voor studenten veel eenvoudiger is om ook op andere universiteiten vakken te volgen – kan Leiden Econophysics uitstekend de landelijke en internationale statuur meegeven die het vak verdient.’

ben we een lijst waar we trots op kunnen zijn. Elke aanvraag wordt beoordeeld door onze deskundige Wetenschappelijke Raad, die bestaat uit Leidse alumni die hun sporen in de wetenschap en het bedrijfsleven hebben verdiend.’ Weterings vindt het erg leuk om studenten te helpen. ‘Studiefonds Ketel 1 is in omvang een bescheiden fonds, maar elk jaar kunnen we toch zo’n vijf wetenschappelijke onderzoeken of projecten ondersteunen. Eén keer per jaar komen we bij elkaar en dan drinken we er een borrel op dat het weer gelukt is. Het is niet echt Nederlands dat alumni na hun studie op deze manier betrokken blijven bij de universitaire wetenschap. We hopen dat we hiermee laten zien dat dit soort initiatieven ook in ons land van de grond kan komen. De overheid stimuleert dit bovendien: als je het goed inkleedt, zijn de giften fiscaal aftrekbaar en kunnen ze onbelast worden verstrekt.’ Tot 31 januari 2009 kunnen aanvragen worden ingediend bij Studiefonds Ketel 1. Voor meer informatie of een aanvraagformulier, google ‘Studiefonds Ketel 1’.

leidraad 23

nieuws

nieuws

nieuws

nieuws avonden. Science Café Leiden is een stich-

Goudswaard is hoog-

Studium Generale

ting zonder winstoogmerk en wordt sinds

leraar Toegepaste

Studium Generale organiseert activitei-

2006 gerund door een groep enthousiaste

Economie en bijzon-

(HOVO) van de Universiteit Leiden biedt

ten voor studenten, medewerkers, alum-

vrijwilligers. Universiteit Leiden is een van

der hoogleraar Sociale

colleges voor vijftigplussers, gegeven

ni en andere geïnteresseerden die graag

de sponsors.

Zekerheid in Leiden. De

door ervaren docenten. U buigt zich over

over de grenzen van hun vakgebied heen

diverse wetenschappelijke onderwerpen.

kijken. Met zijn activiteiten wil Studium

Een vooropleiding is niet nodig.

Generale een grotere belangstelling voor de wetenschap wekken, meer inzicht in

Taskforce adviseert in

De Historische Canon van Leiden

In het voorjaar van 2009 kunt u kiezen

de samenhang tussen verschillende we-

Leiden kent

uit circa 25 verschillende collegeseries

tenschappen laten zien en een beter be-

een rijke

in Leiden, waaronder:

grip van de relatie tussen wetenschap en

geschiede-

‘Nietzsche: voorbij goed en kwaad’ door

samenleving laten ontstaan.

nis, waar-

dr. Eric Schliesser.

In het voorjaar van 2009 zal er onder

van talloze

‘Religie en Verlichting’ door prof. dr. E.G.E.

meer een serie plaatsvinden naar aan-

monumen-

van der Wall en dr. J.W. Buisman.

leiding van het tweehonderdste geboor-

ten getui-

‘Het signalement van het heelal’ door dr.

tejaar van Charles Darwin en zal Ineke

Peter Katgert.

Sluiter spreken over klassieke literatuur

december over maatregelen om de protocollen en indicatiestelling voor AWBZzorg voor jongeren te verbeteren, in het bijzonder bij de Bureaus Jeugdzorg.

Boekpresentatie Maarten Bijleveld van Lexmond

Collegereeks prof. dr.mr. Frits Bolkestein

Maandag 3 no-

Jan Lagas, Regionaal Archief Leiden

voor jeugd. Professor

Colleges van het HOVO

Het Hoger Onderwijs Voor Ouderen

vember is bij Campus Den Haag de collegereeks ‘Intellectuals and Politics’ gestart, verzorgd door oud-politicus en VVD-erelid prof. dr.mr. Frits Bolkestein. Deze reeks vindt plaats in het najaar van 2008 en het voorjaar van 2009. In de twaalf colleges wor-

Op 18 november jongstleden is in het Regionaal Archief Leiden het nieuwe boek

den de belangrijkste intellectuelen van

gen. Om de

van Maarten Bijleveld van Lexmond gepresenteerd. Tijdens deze feestelijke bijeen-

de afgelopen eeuw besproken. Daarnaast

hoogte- en

komst waren het voltallige bestuur van de familiestichting Bijleveld, familieleden en

worden verbanden gelegd tussen hun

in oorlogstijd.

dieptepun-

vrienden aanwezig. Voor de totstandkoming van het boek, getiteld Parallel Roads/

ideeën en de invloed hiervan op de poli-

En drie collegeseries in Haarlem,

Vanaf half januari is het complete voor-

ten van de

Parallele Wege, heeft dr. Bijleveld van Lexmond intensief onderzoek gedaan in de

tiek. De grote, al dan niet, politieke den-

stad voor

namelijk:

jaarsprogramma van Studium Generale te

archieven van Lünen (ten noordoosten van Dortmund in Duitsland), de plaats van

kers vanaf de Verlichting tot heden ko-

‘Multiculturaliteit in de middeleeuwen’

vinden op

een ieder toegankelijk te maken, is on-

oorsprong van de familie Bielefelt/Bijleveld, en in Nederland. In het Regionaal

men aan bod, zoals Tocqueville, Rousseau,

door dr. Ludo Jongen.

www.studiumgenerale.leidenuniv.nl.

langs de Historische Canon van Leiden

Archief Leiden wordt het familiearchief Bijleveld bewaard.

Nietzsche en Marx.

verschenen. De Canon kwam tot stand

Meer informatie over het boek, dat door verschillende generaties van de familie te volgen een

Meer informatie over de collegereeks vindt u

op initiatief van de gemeente Leiden en

levendig tijdsbeeld schetst, vindt u op pagina 44 van dit nummer van Leidraad.

op www.campusdenhaag.nl.

‘Rondom de vulkaan’ door drs. Wim de Vries.

‘Onvoltooide wetenschap. Belangrijke, lang bestaande wetenschappelijke vragen die nog nooit zijn beantwoord’ door

18 leidraad

´specials´ vindt u opnames van eerdere

Wetenschap voor een breed publiek

onder auspiciën van acht Leidse historische verenigingen. In 35 zogenoemde

Nieuw:

Geïnteresseerd in wetenschap in de

vensters worden de belangrijkste sleu-

leden en oud-leden van Teylers Tweede

breedste zin des woords en zin om meer

telmomenten en ontwikkelingen van de

Genootschap.

te weten en te discussiëren over contro-

stad behandeld aan de hand van concre-

de Academische wandeling

versiële onderwerpen in de wetenschap?

te gebeurtenissen, gebouwen, personen

In de loop van 2009 presenteert de Hortus botanicus een nieuwe serie rondwandelin-

Het volledige programma en een aanmel-

Dan is het Science Café Leiden iets voor

of beelden.

gen, waarbij met een plattegrond, tekst en beeld telkens een aantal facetten van de

dingsformulier vindt u op

u. Iedere maand organiseert Science Café

Op 8 november jongstleden werd tij-

botanische tuin wordt belicht. Planten, tuinarchitectuur en historische gebouwen ver-

www.hovo.leidenuniv.nl

Leiden een open informatie- en discussie-

dens de geschiedenisdag een exemplaar

tellen samen de geschiedenis van de Hortus, de oudste botanische tuin in Nederland.

Meer informatie: HOVO Universiteit Leiden,

avond met onderwerpen uiteenlopend

uitgereikt aan minister Plasterk, die de

Zo kunt u de tuin van Clusius bewonderen, die een indruk geeft van de Hortus om-

[email protected],

van ‘kernenergie’ tot ‘de nieuwe spelling’.

stad als student heeft leren kennen.

streeks 1600, of een van de vele publieks- en onderzoekscollecties van planten uit de hele wereld. Ook binnen is er veel te zien, zoals een Amaryllisshow in de Wintertuin.

(071) 527 72 99 (ma. t/m do. 10-13 uur).

Wetenschappers geven een introductie

Meer informatie over de Historische Canon

Donateurs die in 2009 het Leids Universiteits

over het onderwerp en daarna staat het

van Leiden en de geschiedenisdag vindt u op www.leidsegeschiedenisdag.nl.

Fonds (LUF) met minimaal € 35 steunen,

iedereen vrij om vragen te stellen en mee

ontvangen € 20 korting op een cursus van

te discussiëren.

het HOVO. Op het inschrijfformulier of via

De avonden vinden in principe iedere laat-

inschrijving op www.hovo.leidenuniv.nl

ste dinsdag van de maand plaats en zijn

kunt u aangeven of u donateur bent. U

vrij en gratis toegankelijk. Informatie over

kunt overigens ook donateur worden

U bent van harte welkom om als een van de eerste bezoekers de nieuwe Academische wandeling te beleven. In de maand februari kunt u als alumnus, op vertoon van dit nummer

Benoeming

van Leidraad, met twee personen de Hortus bezoeken tegen het gereduceerde tarief van € 2,00 per persoon (in plaats van € 5,00 per persoon). Leuk om bijvoorbeeld te combine-

Prof.dr. K.P. (Kees) Goudswaard is door

ren met uw deelname aan de Dies op 14 februari. Ook in de wintermaanden is de Hortus

onderwerpen en locaties vindt u op www.

minister Rouvoet (Jeugd en Gezin) en

immers een bezoek meer dan waard!

van het LUF als u geen alumnus bent van de

sciencecafeleiden.nl. Science Café ge-

staatssecretaris Bussemaker (VWS)

Hortus botanicus Leiden, Rapenburg 73, 2311 GJ Leiden, www.hortusleiden.nl. Geopend van dins-

Universiteit Leiden.

mist? Op www.teleac.nl/nederland-e/

benoemd in de Taskforce AWBZ-zorg

dag t/m zondag (10.00 tot 16.00 uur). Gratis toegang met de Museumkaart.

leidraad 19

faculteitsnieuws opinie

faculteitsnieuws

rechtsgeleerdheid Wetgevingscursus voor de Europese Centrale Bank

 wiskunde en natuurwetenschappen Leiden de beste voor BFW

Overheid (Albeda Leerstoel)’

ResearchNed houdt ieder jaar in opdracht

Naar aanleiding van eerdere goede

aan de Universiteit Leiden.

van weekblad Elsevier een enquête onder

ervaringen die het Europees Parlement

Op maandag 26 januari

hoogleraren/hoofddocenten en studenten

en de Europese Commissie hebben

2009 zal hij zijn oratie

over de beste studie van Nederland. Uit

opgedaan met Leids internationaal

uitspreken. Roel Bekker is

wetgevingsonderwijs zal de gehele

secretaris-generaal voor de

Dertig jaar commercieel portretrecht

juridische staf van de Europese Centrale

vernieuwing van de rijksdienst en de tweede

Bank een praktijkgerichte training krijgen

bijzonder hoogleraar op de Albeda Leerstoel.

in de beginselen van goed wetgeven. In

De andere, reeds bij de faculteit werkzaam

november verzorgde prof. Wim Voerman

sedert november 2002, is prof. mr. L.C.J.

jaar geleden dat de Hoge Raad arrest wees

van de afdeling Staats- en bestuursrecht

(Loe) Sprengers.

het onderzoek De beste studies 2008 blijkt dat Bio-Farmaceutische Wetenschappen (BFW) zowel volgens studenten als

Nieuw: de Kijne onderzoeksprijs

in de zaak “'t Schaep met de vijf pooten”.

Ubbo Emmiuspenning voor Douwe Breimer

je volgens studenten het beste in Leiden

College (PRE) heeft

de eerste twee edities van de tweedaagse

Ter gelegenheid daarvan organiseert het

Prof.dr. Douwe Breimer, farmacoloog, oud-

zijn en Wiskunde is volgens hoogleraren/

een onderzoeksprijs

cursus (Legislative Drafting for the

Leidse JPAO een studiebijeenkomst over

rector magnificus en oud-collegevoorzitter

hoofddocenten in Leiden het beste, terwijl

ingesteld en die

commercieel portretrecht. Tevens zal er

van de Universiteit Leiden, heeft de Ubbo

Natuur- en Sterrenkunde op nummer 2

vernoemd naar prof.

European Central Bank).

Oraties

Mooie score Elsevier-enquête

Op 19 januari 2009 is het precies dertig

hoogleraren/hoofddocenten in Leiden de beste is in het segment Farmaceutische wetenschappen. Ook voor Informatica kun

Het Pre-University

een bundel verschijnen over dat onderwerp,

Emmiuspenning voor Wetenschappelijke

eindigt. Geen slechte score voor de Faculteit

dr. Jan Kijne. Kijne, die

Ook dit jaar heeft de faculteit

waaraan tal van prominente wetenschappers

Verdiensten van de Rijksuniversiteit

der Wiskunde en Natuurwetenschappen!

met emiritaat gaat,

Rechtsgeleerdheid goed gescoord in het

en praktijkjuristen inmiddels hun

Groningen ontvangen. Breimer kreeg de

landelijke studentenonderzoek van weekblad

medewerking hebben toegezegd.

prijs vanwege het feit dat hij in en buiten zijn

(Christa) Tobler is

Elsevier. De waardering van 7,3 voor de

30 jaar Commercieel portretrecht,

door het College

bacheloropleiding is hoger dan het landelijke

maandag 19 januari 2009, 15.00 uur –

van Bestuur van

gemiddelde. In 2008 werden voor het eerst

19.00 uur. Voor meer informatie en

scholieren.

de Universiteit

ook de masteropleidingen beoordeeld.

opgave: www.law.leidenuniv.nl, kopje

De Kijne Prijs is een bokaal met oorring, een

Leiden benoemd

Daarvoor scoorde Leiden een 7,8, waarmee de

‘Onderwijs’, Juridisch PAO.

tot hoogleraar met

faculteit een eervolle tweede plaats inneemt

als leeropdracht

na Nijmegen, dat 0,1 punt hoger scoorde.

Prof.dr. R.C.

Europees Recht. Ter gelegenheid van haar

Het volledige rapport is te vinden op

ambtsaanvaarding sprak zij op 7 november

www.law.leidenuniv.nl, kopje ‘Nieuws’.

Agenda

was tot voor kort op www.elsevier.nl vindt u meer

wetenschappelijk directeur van het PRE,

vakgebied zeer veel heeft bijgedragen aan

resultaten, onder het tabje ‘Weekblad’,

dat hij heeft uitgebouwd tot een volwaardige

de wetenschap.

‘Onderzoeken’.

Leidse opleiding voor jaarlijks circa 95

Van Dishoeck erelid American Academy of Arts and Sciences Spinozaprijs heeft gewonnen en sinds

uitgereikt aan het duo PRE-studenten dat het

Astrochemie bij de Leidse Sterrewacht, is

afgelopen jaar wetenschappelijk directeur

beste onderzoeksverslag inlevert voor Blok IV

benoemd tot erelid American Academy of

van de Nederlandse Onderzoekschool voor

(schrijven van een wetenschappelijk verslag/

Arts and Sciences. De American Academy

Astronomie is, kwam de benoeming als een

profielwerkstuk).

26 januari 2009

a third country national in the European

Oratie prof. R. Bekker

of Arts and Sciences is een van de meest

volledige verrassing. ‘Het is een enorme eer

16.15 uur Academiegebouw, Rapenburg

prestigieuze gezelschappen op het gebied van

om met zoveel beroemdheden en interessante

73, Leiden

wetenschap en kunst in de Verenigde Staten.

persoonlijkheden bijeen te komen en de

Voor Van Dishoeck, die in 2000 de Nederlandse

Nederlandse reputatie in de wetenschap hoog

and complex things have become simple’. Prof.mr. Alex Geert

Oproep oud-leden Res Publica

In verband met haar tachtigjarig bestaan is

graag siert. De bokaal wordt jaarlijks

Prof.dr. Ewine van Dishoeck, hoogleraar

jongstleden een oratie uit met de titel ‘Being Union. How simple things have been complex

knipoog naar Kijne die zichzelf daarmee

Agenda

Castermans is sinds

studievereniging Res Publica op zoek naar

12 februari 2009

te houden.’ Onder de leden van

16 december 2008

september 2007

oud-leden. Naar aanleiding van dit lustrum

Thorbecke lezing ‘Het wezen en de

de Academy bevinden zich grote

Science Café Leiden: Hervormingen in

hoogleraar Burgerlijk

zal er een activiteit plaatsvinden waar ook de

ontwikkeling van het Europees fiscaal

namen uit de wetenschap en andere

het wiskundeonderwijs

Recht. Op vrijdag 28

oud-leden van harte welkom zijn. Hiermee

recht’ Meijers Instituut, Leiden

gebieden, zoals bluesgigant BB King

Aanvang: 20:00 uur

november heeft hij

kan bovendien het ledenbestand van Res

Locatie: Plexus, Kaiserstraat 25, Leiden

het hoogleraarsambt

Publica worden geactualiseerd.

26 februari 2009

en Michael Dell, oprichter van Dell computers.

www.sciencecafeleiden.nl

aanvaard met het

Bent u lid geweest van Res Publica of kent

Afscheidscollege prof.mr. Slot

uitspreken van zijn oratie.

u oud-leden? Mail dan de contactgegevens

Met ingang van 16 december 2007 is

naar: [email protected] of stuur

5 maart 2009

de 22 nieuwe Foreign

8 januari 2009

R. (Roel) Bekker benoemd tot bijzonder

deze per post naar: Dispuut Res Publica,

Cleveringa Concours

Honorary Members. De

In the Spotlight, Seminar Biologie

hoogleraar door de Stichting Bijzondere

Afdeling Staats- en Bestuursrecht, Postbus

Meer informatie: www.law.leidenuniv.nl

introductieceremonie vond

ht tp://biology.leidenuniv.nl

Leerstoel ‘Arbeidsverhoudingen bij de

9520, 2300 RA Leiden.

26 leidraad 20

Van Dishoeck is een van

plaats in oktober.

leidraad 21

interview

interview

‘Ik kwam in 1961 in Leiden aan. Ik deed natuurlijk Rechten. Nederlands Recht en Privaatrecht. Ik volgde het kleinste keuzevak dat ik kon vinden. Ik was inderdaad een beetje een luie student. Een beetje veel een luie student om eerlijk te zijn. Ongemotiveerd. Ik had een technische interesse. Ik wilde ruimtevaart gaan doen, een technische studie in Delft. Maar daar zou je dan geen baan in kunnen vinden. Toen ben ik op het laatste moment Rechten gaan doen. Daar kun je alle kanten mee op, zei iedereen. Wat achteraf inderdaad bleek te kloppen. Ik werd lid van Augustinus en van het corps. Dat was een van de naweeën van de oorlog en de daaruitvoortvloeiende civitas-gedachte. Alle studenten waren lid van een vereniging. Wij zaten op een breukvlak. De religieuze clubs als Augustinus en SSR werden namelijk ook gezelligheidsverenigingen, dus werd ik twee keer ontgroend. Ik heb in een lustrumcommissie gezeten en dat soort dingen. De nevenwerkzaamheden namen veel tijd in beslag. Ik ben geen terugkijker, maar ik heb wel sterk het

‘Vernieuwing zorgt voor welvaart, maar wanneer gaat de vernieuwing te hard?’ Hij is sinds 1 mei van dit jaar de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de Universiteit Leiden. En hij is de laatste maanden voortdurend in het nieuws. Twee goede redenen om in deze Leidraad met Nout Wellink te spreken over economie. tekst: Yoeri Albrecht beeld: Michiel van Nieuwkerk

idee dat de studenten van nu veel zwaarder worden belast. Ik haalde in een jaar en drie maanden flierefluitend mijn kandidaats en kon er tegelijkertijd allerlei andere dingen naast doen. Het waren lichtzinnige jaren. Als ik ooit ergens spijt van zou moeten hebben, dan is het van het feit dat ik toen niet zo hard heb gewerkt. Later is de natuurlijke vlijt weer bovengekomen. Je kunt namelijk hard studeren én veel plezier hebben. Dat heb ik later geleerd. Mijn studententijd was echt uitzonderlijk. In 1964, vlak voor mijn doctoraal, ben ik in het Rapenburg terechtgekomen. Dat weet ik uiteraard nog heel precies. Het was juli 1964. Ik was naar de film geweest en liep ’s nachts over het Rapenburg. Er was een afscheid van de studentenpastoor. Dat was ergens ter hoogte van Rapenburg 100. Toen ik eraan kwam, liep het feest net uit. Iedereen stond buiten en de drank was op. Een vriend van mij zei: “Ach, ik woon hier tegenover. Laten we het feest bij mij voortzetten. Je kunt zo overzwemmen.” Ik ben letterlijk voorover in het Rapenburg gedoken, ik had dat anderen wel vaker zien doen. Een puntig stuk ijzer ging recht door mijn knie heen. Je kunt zeggen dat dat domme pech was, maar je kunt het ook geluk noemen. De ijzeren pin had ook door mijn hoofd kunnen gaan. Ik ben door een groep van wel dertig man naar het ziekenhuis gebracht. En nadat ik verbonden was, weer in triomf naar huis. Die arts heeft vast gedacht dat ik ook dronken was, maar

»

22 leidraad

leidraad 23

interview

interview

‘Baart mij dit zorgen? Jazeker. Had ik dit voorzien? Nee. Had ik voorzien dat we een crisis zouden krijgen in de financiële sector? Ja’

ik had nog geen druppel op. ‘s Nachts kwamen er allerlei bacteriën in de wond, een explosie werkelijk. In die tijd loosde het riool nog op het Rapenburg. Ik ben diezelfde nacht nog naar een ziekenhuis in Den Haag gegaan. Ik herinner me dat ik een paar maanden later in het ziekenhuis de dokter hoorde zeggen: “Die kunnen we wegleggen, want die haalt het niet.” Ik herinner me ook de opluchting die ik toen voelde. Daarna is er een maand uit mijn geheugen weg.

Ik had een botinfectie door mijn hele been. Dat is zeer, zeer pijnlijk. Ik heb uiteindelijk van die bacteriën gewonnen. Ik werd wakker met mijn huisarts naast mijn bed. Ik heb van juli 1964 tot het najaar van 1965 in bed gelegen. Voor die hele toestand woog ik meer dan 80 kilo, toen ik uit het ziekenhuis kwam, woog ik nog maar 35 kilo. Het heeft een paar jaar geduurd voordat ik echt weer was opgeknapt. Achteraf gezien ben ik te vroeg teruggegaan naar Leiden. Maar ik heb van die periode in bed meer geleerd dan van mijn studie. Dat je nooit moet opgeven. Dat is me zo duidelijk geworden. Voor een deel doet het lichaam het zelf, maar daarna is het wel vechten. Ik lag tot mijn kin in het gips. Maanden. Je ligt daar en je ziet dat sommige mensen in de bedden om je heen het niet halen. Ja, dan krijg je de kans om rustig en geduldig na te denken. Ik was nooit zo geduldig.

‘De wereld is in werkelijkheid vaak moeilijker dan in theorie’ Ik loop sindsdien moeilijk, met één stijf been. Dat is vervelend, maar de balans is positief. Ik heb een zittend beroep en ik heb sinds mijn 33e een auto met chauffeur. Ik ben bevoorrecht. Ja, ik heb een ongemak, maar ik kan alles doen wat ik wil, dus waar zou ik over zeuren? Dat ongeluk heeft mij in essentie mijn hele leven geholpen. Ook toen mijn eerste vrouw overleed. Het heeft me gebracht waar ik nu ben. Stamina zou je dat inderdaad kunnen noemen. Er is altijd een morgen en dan moet je er weer staan.

24 leidraad

Ik ben nu als voorzitter van de Raad van Toezicht van de universiteit weer terug in Leiden. Ik voel me vanwege het ongeluk hier niet ongemakkelijk. Het enige is het parkeren. Ik vind het nog altijd lastig om langs het water van het Rapenburg te parkeren. Dat heb ik nergens anders. Mijn vrouw en ik zouden wel in Leiden willen wonen. Ik heb hier tussen 1961 en 1968 als student gewoond en ik heb daarna, voordat ik naar het departement van Financiën ging, ook aan de universiteit gewerkt. Als Raad van Toezicht moet je voor een goed College van Bestuur zorgen. De raad is een klankbord voor het bestuur. En ik denk dat Leiden een goede Rector Magnificus en een goed bestuur heeft. Eind jaren negentig was ik buitengewoon hoogleraar aan de VU. Ik heb de indruk dat de professionaliseringsslag sindsdien groot is geweest. Het is natuurlijk niet altijd gemakkelijk, omdat professionals zich niet altijd gemakkelijk laten sturen. Of Leiden de beste moet willen zijn? Dat is moeilijk, maar het antwoord is ja. Als je streeft naar plaats twee, dan word je geen twee. Je moet wel het beste naar boven willen halen. Ik wil dat de Nederlandsche Bank de beste centrale bank in het stelsel wordt. Er is niets op tegen om de beste te willen zijn. Zo haal je het beste uit je mensen. Bij voetballen wil je dat ook. Bij sporten is dat aanvaard, waarom dan niet ook op andere vlakken?

Dit is een moeilijke periode. Laat ik om te beginnen dit zeggen: als er een crisis moet zijn, dan ben ik er graag bij. Maar moet er een crisis zijn? Nee, liever niet. Wat er nu gebeurt, is zeer bijzonder. Dat je dan kunt bijdragen aan een oplossing, is professioneel gesproken natuurlijk niet de slechtste periode uit je werkzame leven. Tegelijkertijd zie je de beperkingen van je beroep, de grenzen van de maakbaarheid. Toen ik begin jaren zeventig op het departement van Financiën ging werken, geloofde ik net als iedereen in die maakbaarheid. Ik geloofde heilig in het belang van modellen en in het voorspellende vermogen van de economie als wetenschap. Het eerste deukje in dat geloof kwam tijdens de eerste oliecrisis. De tweede oliecrisis en de recessie die daarop volgde, zorgden voor een nieuw antwoord: de aanbodeconomie. Maar ook dat moet je niet verabsoluteren. Net zo min als je dat moest

doen met het Keynesiaanse denken. De werkelijkheid is altijd ingewikkelder. Zo zien we nu dingen die we niet hadden kunnen vermoeden: financiële markten die niet meer werken, gezonde banken die in de problemen zijn gekomen. Centrale banken die de geldmarkt hebben overgenomen. Overheden die massaal banken kapitaliseren. Allemaal maatregelen die de economische orde raken.

Ik begon met het idee dat alles maakbaar was. Maar ik heb nu het gevoel dat het economische systeem zo gecompliceerd is geworden dat je er wel heel dicht met je neus op moet zitten om te begrijpen wat er gebeurt. Er zijn nu ontwikkelingen in gang gezet die zo veel gevolgen hebben en niemand weet hoe die factoren allemaal op elkaar inwerken. En ja, de reële economie wordt nu ook getroffen. De val van Lehman Brothers op 15 september in New York is een waterscheiding geweest. Dat weten we nu. Dat zorgde voor een sterke verspreiding van het gebrek aan vertrouwen. Wij vonden dat Lehman gered had moeten worden. Dan was er wellicht later ook wel een schok gekomen, maar minder vernietigend. De Amerikanen zeggen echter dat hun wetgeving zo’n redding niet toestond. Belangrijker is wellicht dat, zeker in Amerika, de analyse van de problemen niet gelijkluidend was. Sommigen waren erg voor de sanerende werking die zou uitgaan van het omvallen van een aantal banken. Maar na het omvallen van Lehman kreeg je plotseling allerlei additionele problemen. Zelfs sommige landen kwamen in moeilijkheden. Ik slaap nooit slecht door zorgen op kantoor, maar merk wel dat ik de laatste tijd veel nadenk op verborgen stille momenten. Wat richt je aan als je met een overheidsmaatregel iets doet? Wat zijn de consequenties als bondskanselier Merkel zegt dat ze alle spaarders garandeert? Als ze zegt dat ze ook boven de honderdduizend euro een garantie geeft, dan kan dat tot een effect in het grensverkeer van geld in omringende landen leiden. Wat zijn de consequenties als minister Bos zegt dat alle gemeenten bij de Bank Nederlandse Gemeenten moeten bankieren? Dan gaan lagere overheden mogelijk weg bij andere banken die daardoor in de problemen zouden kunnen komen. Alle huidige maatregelen hebben

consequenties voor het level playing field en dus voor concurrentieverhoudingen. En, wellicht nog belangrijker, hoe komen we ooit weer van al die ingrepen en garanties af? Baart mij dit zorgen? Jazeker. Had ik dit voorzien? Nee. Had ik voorzien dat we een crisis zouden krijgen in de financiële sector? Ja. We waren problemen aan het stapelen. En de centrale banken waarschuwden al jaren voor de aanhoudende zoektocht naar hoge rendementen. Men was gewend geraakt aan aandelen die tien, twintig procent stegen. Die gewenning aan een hoog rendement, die appetite for yield, was gevaarlijk. De risico’s die bij een hoog rendement horen, zijn normaal geworden en zijn maatschappelijk geaccepteerd. Dat was een zeepbel die moest knappen.

We hebben als centrale banken de afgelopen jaren heel veel discussie gehad. Of de ballon al teveel was opgeblazen, of die op het punt stond om te knappen of dat het pas halverwege was. Een ballon die teveel is opgeblazen, moet je niet doorprikken. Dan knalt ‘ie of hij schiet alle kanten op. Idealiter laat je ‘m langzaam leeglopen. Maar hoe doe je dat? Wij hebben wel gewaarschuwd, maar de omgeving was niet erg receptief voor dat soort boodschappen. Je wordt al snel een soort Kassandra, een onheilsprofeet. Lubbers heeft ooit gezegd: “Het wordt herfst, de bladeren vallen en de centrale bankiers somberen weer.” We waarschuwden niet voor niets tegen de overname van ABN Amro door het consortium van drie banken, maar die waarschuwing werd niet gewaardeerd. Het was een zeer gevaarlijke overname. Daarom hebben we ook bepaald dat elke stap in het integratieproces afzonderlijk door ons moest worden goedgekeurd. Zo hebben we de vinger aan de pols gehouden.

Als je niet wordt gehoord, kun je ook zeggen dat je je boodschap niet goed genoeg hebt gecommuniceerd. Maar om nu mijn excuses te maken zoals Greenspan dat heeft gedaan, nou nee. We zijn door een periode van explosieve innovatie en expansie gegaan. Ook door de techniek zijn zeer explosief nieuwe bancaire producten ontstaan. Innovatie, liberalisering en deregule-

»

leidraad 25

interview

achtergrond

‘Er is altijd een morgen en dan moet je er weer staan’

ring zijn vooruitgelopen op de risico-analyse bij de banken. De checks and balances zijn te traag geweest ten opzichte van de innovaties. Daar stuiten we op een filosofisch probleem van innovatie. Want vernieuwing zorgt voor welvaart, maar wanneer gaat de vernieuwing te hard? Iedereen weet sinds Daedalus en Icarus dat vliegen gevaarlijk is. Maar toen gingen in 1903 de gebroeders Wright vliegen. Dat is innovatie. Wanneer geef je ze een vliegvergunning? Pas als ze garanderen dat ze geen brokken maken? Of al tamelijk snel en neem je dan op de koop toe dat er weleens ongelukken gebeuren? Hoe weet je dat dat veilige punt bereikt is als je nog nooit gevlogen hebt? In de financiële wereld zijn de regelgeving en het toezicht te traag geweest ten opzichte van de innovatie. Maar de vraag is: had het sneller kunnen gaan? Ik ben voorzitter van het Bazels Comité, waarin toezichthouders van de belangrijkste industrielanden overleggen over kapitaalregels voor banken. De Bazel I- en Bazel II-verdragen zijn daar voorbereid en uit voortgekomen. Bazel I was al langer in werking en maakte onvoldoende onderscheid naar het risicoprofiel van de kredietportefeuille van banken. Bazel II is een nieuw risico-framework dat op 1 januari 2008 in Europa van kracht is geworden en op 1 januari 2009 in de VS in werking treedt. Dat is ironisch, want als het eerder was ingevoerd, dan waren de banken heel anders met risico’s omgegaan. Dan was de huidige kredietcrisis misschien wel uitgebleven of minder heftig geweest. Het invoeren van checks and balances is dus te traag gegaan. Dat is waar, fair enough. Maar had het sneller gekund? Als voorzitter van het Bazels Comité weet ik dat zo’n proces buitengewoon moeilijk is. Er spelen allerlei belangen mee. Het wetgevingstraject is ook tijdrovend. Er moet goedkeuring komen van de Europese Commissie, die stuurt pas maanden later haar antwoord terug. Er moet een versie langs het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en dan een langs de Senaat. Ook die sturen weer opmerkingen en veranderingen terug.

Er was een enorme snelle ontwikkeling van de financiële markten gaande, die niet is bijgebeend door de autoriteiten. We weten nu dat dat sneller had gemoeten. Maar of dat ook mogelijk was geweest? De wereld is in werkelijkheid vaak moeilijker dan in theorie. Ik heb wel geprobeerd om druk te zetten op de agenda. We hebben in 2006 al pressure points opgesteld in de werkagenda van het Bazels Comité, bijvoorbeeld de waardering van complexe financiële producten. Daar moest echt iets aan gebeuren. Er waren daar enorme ontwikkelingen. In 2000 bedroeg de markt van Credit Default Swaps (verzekering op het niet terugbetalen van obligaties, red.) nul. En nu

26 leidraad

gaat er een bedrag om van duizenden miljarden. De toezichthouders, de regelgevers, de centrale banken konden die ontwikkeling niet bijhouden. We weten nu dus dat je in periodes van grote innovatie extra alert moet zijn. Kunnen we het ons veroorloven om een paar jaar te discussiëren? Nee, snelle besluitvorming is dan essentieel. Door die vernieuwingen kon iedereen opeens al zijn eigendom liquide maken. Vroeger kon je van de overwaarde van je huis geen auto kopen. Tegenwoordig neem je op die overwaarde gewoon nog een hypotheek en vervolgens koop je wat je wilt. Je kunt er ook mee speculeren en dat is veel gebeurd. Daar zitten vormen van piramidespelelementen in die niet altijd helder waren.

We leven economisch gezien in een extreem belangrijke periode in de geschiedenis. We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt. De welvaartsontwikkeling heeft namelijk een angstaanjagende snelheid. In de zes decennia sinds de Tweede Wereldoorlog is de wereldeconomie evenveel gegroeid als in de vijf eeuwen daarvoor samen. Dat we ons gevoel voor snelheid kwijt zijn, zie je ook aan het commentaar op de Europese Unie. Daarover wordt gezegd dat de vooruitgang zo langzaam gaat. Maar het tegendeel is waar. De integratie van Europa gaat historisch gesproken met een duizelingwekkende vaart. We moeten alert blijven. Maar we moeten ook duidelijk blijven en de verantwoordelijkheid leggen bij diegenen die de trein besturen. Wie er in de kredietcrisis aan het stuur zaten? De leiding van de banken. Die moeten bij het invoeren van nieuwe producten aan goed risk management doen. Dat mag je toch wel van ze verwachten. Er zijn sluipenderwijs wijzigingen in de economische orde geweest, waarvan je niet weet hoe ingrijpend die zullen zijn.’

CV

Alumni op de arbeidsmarkt Hoe vergaat het alumni van Geesteswetenschappen op de arbeidsmarkt? Vinden ze een baan op hun niveau? En sluiten opleiding en functie goed op elkaar aan?

Zoveel mogelijk alumni worden benaderd voor het onderzoek.

Deze vragen – en nog een aantal meer – komen aan bod tijdens het arbeidsmarktonderzoek dat de

te vernieuwen’, aldus Nordlohne.

Faculteit der Geesteswetenschappen (een fusie van

‘Ook kunnen we daarmee signaleren of er behoefte is aan

de faculteiten Letteren, Godsdienstwetenschappen, Wijsbegeerte en Kunsten) dit voorjaar houdt onder de alumni. De

aanvullende programma’s en zo ja, aan welke. Tot slot vragen we

Studenten Loopbaan Service en Onderwijs- en Wetenschapsbeleid

alumni ook om aan te geven op welke activiteiten van en informatie

van de Faculteit der Geesteswetenschappen voert dit onderzoek uit

over hun oude opleiding ze prijs stellen. Dat helpt ons om onze

in samenwerking met het Interfacultair Centrum Lerarenopleiding,

communicatie beter af te stemmen op de behoefte van alumni.’

Onderwijsontwikkeling en Nascholing (ICLON). Het onderzoek richt

In januari 2009 zullen de vragenlijsten per e-mail of per

zich op de alumni Geesteswetenschappen, die in de studiejaren 2004

post verstuurd worden. Nordlohne: ‘We willen alle alumni

tot en met 2008 zijn afgestudeerd.

Geesteswetenschappen – Doctoraal, Bachelor en Master – die in

‘We willen graag meer te weten komen over hoe het onze

genoemde periode zijn afgestudeerd, vragen een half uurtje tijd

alumni na hun studie vergaat’, verduidelijkt drs. Loes Nordlohne,

te maken om aan dit onderzoek mee te werken. Wij stellen hun

loopbaanadviseur binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen.

medewerking zeer op prijs!’ Op verzoek ontvangen zij na afloop de

Dr. A.H.E.M. (Nout) Wellink studeerde Nederlands

‘Waar komen ze terecht en wat vinden ze achteraf van hun studie in

resultaten. De eerste resultaten van het arbeidsmarktonderzoek

Recht in Leiden (1961 – 1968) en promoveerde in 1975

relatie tot hun huidige loopbaan?’ De voormalige Letterenfaculteit

worden in mei 2009 verwacht.

aan de Erasmus Universiteit Rotterdam tot doctor in de

heeft voor het laatst in 2004 onderzoek gedaan onder

Economie. Hij trad in 1982 toe tot de directie van

afgestudeerden. Het nieuwe onderzoek is een vervolg hierop, en een

Als u tot de doelgroep behoort en mee wilt werken aan het

De Nederlandsche Bank; op 1 juli 1997 werd hij president.

aanvulling op de jaarlijkse WO-monitor.

onderzoek, maar in januari nog geen uitnodiging heeft ontvangen voor het invullen van de vragenlijst, neemt u dan contact op

Naast vele functies in het verlengde van zijn werk – onder andere Governor van het Internationaal Monetair Fonds en

Betere aansluiting

met: Loes Nordlohne, Studenten Loopbaan Service Faculteit der

lid van de Group of Ten Governors – maakt Wellink ook tijd

‘Kennis van de arbeidsmarktperspectieven van onze alumni helpt

Geesteswetenschappen, [email protected]

voor tal van andere nevenfuncties, waaronder voorzitter van

ons om aanstaande en huidige studenten beter te informeren, de

o.v.v. Arbeidsmarktonderzoek.

de Raad van Toezicht van Universiteit Leiden.

kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en het opleidingenaanbod

Tel. (071) 527 22 35, www.hum.leidenuniv.nl/loopbaanservice

leidraad 27

faculteitsnieuws

faculteitsnieuws

Geesteswetenschappen Alumni Kai Vanaf 1 januari 2009 kunnen alumni van Japanologie die ingeschreven staan bij de

Concerten in de Oude UB

Oraties

Prof.dr. M.S. Berger is door het College

Geesteswetenschappen Eckhart-symposium

De Academie der Kunsten biedt jong talent

van Bestuur van de

Leidse Alumni Kai “Van hier tot Tokyo” voor

een podium in het hart van de Universiteit

Universiteit Leiden

deleeuwse mysticus Meister Eckhart (ca. 1260-1328) is de laatste jaren steeds sterker in de

€ 30 vriend worden van zowel de Alumni

Leiden. De meeste uitvoerende studenten

benoemd tot hoogleraar

belangstelling komen te staan, in bredere kringen dan alleen de wetenschappelijke. Oude

Kai als het Sieboldhuis. Hiermee steunt u

die hier optreden, combineren hun Leidse

met als leeropdracht

discussies en nieuwe interesses in het werk van een denker wiens belang de religie- en cultuur-

beide organisaties en u krijgt bovendien

studie met een studie aan het Koninklijk

Oosterse studiën, in het

geschiedenis van het christendom ver te boven gaat en die vandaag de dag velen opnieuw weet

onbeperkt toegang tot het Sieboldhuis

Conservatorium. De komende maanden kunt

bijzonder de bestudering

te inspireren, hebben geleid tot het initiatief om aan Eckhart een symposium te wijden voor vak-

voor twee personen. Daarnaast worden

u van de volgende optredens genieten:

van de islam in de he-

genoten en andere geïnteresseerden. Daarbij zal het vooral gaan om de vraag hoe het werk en

er speciale activiteiten voor ‘vrienden’

13 januari

dendaagse westerse wereld. Zijn oratie vond

georganiseerd.

Poulenc-programma door het

plaats op 4 november jongstleden.

Meer informatie vindt u op

Aeolide Gezelschap

Prof.dr. M.A. Meadow is

Plexus, Kaiserstraat 25, Leiden. Meer informatie over het programma en aanmelding

www.alumnikai.nl.

3 februari

benoemd tot hoogleraar

vindt u op www.hum.leidenuniv.nl/pallas-icd (klik op het item over Eckhart).

Fantasiestücke van Schumann en

met als leeropdracht

een vocaal programma

Kunst en materiële

Voor alle optredens geldt: aanvang: 17.15

cultuur in de vroeg-

Op uitnodiging van het Nederlands Instituut

uur; locatie: Rapenburg 70, Leiden. De vol-

moderne periode.

voor het Nabije Oosten geeft een aantal we-

gende concerten zijn op 3 maart, 7 april,

Op 11 november

tenschappers uit binnen- en buitenland in het

12 mei en 2 juni.

Lezingencyclus NINO

collegejaar 2008-2009 een lezing over hun onderzoek. In 2009 staan de volgende lezingen op het programma: 29 januari

Op 6 maart 2009 vindt in Leiden het symposium ‘Eckhart nu’ plaats. Het werk van de mid-

de invloed van Eckhart doorwerken tot in onze tijd, in de Nederlandse literatuur en daarbuiten. Het symposium vindt plaats op 6 maart 2009 in de Spectrumzaal van studentencentrum

Scaliger-lezing

Scaliger-jaar

18 februari Falk Hübner: ‘Nieuwe vormen

In 2009 zullen vele activiteiten door het

van intermediaal theater’

Anthony Grafton (Princeton University) een

Scaliger Instituut worden ontplooid en uit-

18 maart Anne Marie Dragosits: ‘Giovanni

jongstleden sprak hij zijn oratie uit.

rede uitspreken met de titel ‘Joseph Scaliger

gevoerd rond de herdenking van de sterfdag

Girolamo Kapsperger (c. 1580-1651) – leven

Prof.dr. O. Praamstra is benoemd tot hoog-

(1540-1609). The meanings of scholarship in

van Scaliger. In het voorjaar (21 januari tot

en werk, met speciale aandacht voor basso

leraar vanwege het

late renaissance Europe’. Op deze dag is het

1 mei 2009) staat een tentoonstelling (met

continuo’

Leids Universiteits

vierhonderd jaar geleden dat de grote Franse

begeleidende Engelstalige catalogus) ge-

Belangstellenden zijn van harte wel-

Fonds met als leerop-

humanist Josephus Justus Scaliger in Leiden

pland rond Scaliger en de Oriëntalistiek met

kom deze avonden bij te wonen . Locatie:

dracht Nederlandse

overleed. Grafton zal deze geleerde, die zo-

als titel ‘All my books in foreign tongues:

Scheltemacomplex, Marktsteeg 1, Leiden.

Expositie: Grafiekwerk

In de maanden januari en februari is er bijzon-

Op woensdag 21 januari 2009 zal professor

‘Het Gilgamesj-epos’

der werk te zien in de expositieruimte van het

literatuur in contact

veel voor de Leidse universiteit heeft bete-

Scaliger’s Oriental Legacy in Leiden’. In het

Aanvang: 20.00 uur. Toegang is gratis.

Spreker: M. Stol

bestuursgebouw van de Universiteit Leiden,

met andere culturen.

kend, in zijn laudatio herdenken en in een bre-

najaar vindt een symposium plaats rond de

Meer info: www.kunstenenwetenschap-

19 februari

de Oude UB. Zes Leidse studenten van de

Ter gelegenheid van zijn

der perspectief plaatsen.

nalatenschap van Scaliger met als titel ‘The

pen.nl. Noteert u ook alvast de volgende

‘Survey in Iraqi Kurdistan: een nieuw Leids

major-minoropleiding Kunstgeschiedenis-

ambtsaanvaarding sprak hij op 21 november

De Scaliger lezing vindt plaats op

man, the mastery and the myths. A two day

data: 15 en 22 april, 13 mei en 17 juni.

archeologisch project’

Grafiek en Grafische Technieken exposeren

zijn oratie uit.

21 januari 2009, om 11.00 uur in het

conference on the legacy of Joseph Scaliger

Spreker: D.J.W. Meijer

hun werk. Zij tonen etsen, zeefdrukken, litho’s,

Prof.dr. M.G. Davies

Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden.

(1540-1609)’.

19 maart

prentdozen en ander grafisch werk dat zij tij-

is benoemd tot hoog-

Vanwege het beperkte aantal beschik-

Meer informatie over de activiteiten

‘Engelen en demonen in Oud Dongola,

dens hun laatste minorjaar hebben gemaakt

leraar met als leerop-

bare plaatsen wordt belangstellenden

van het Scaliger Instituut vindt u op

Soedan’

in de Koninklijke Academie van Beeldende

dracht Vrijmetselarij als

verzocht zich aan te melden via

www.bibliotheek.leidenuniv.nl/scali-

Spreker: J. van der Vliet

Kunsten.

geestesstroming en

[email protected].

gerinstituut.

16 april

De expositie is te zien van 14 januari tot

sociaal-cultureel ver-

21 januari 2009

‘De Egyptische collectie van de Koninklijke

en met 4 maart, 9.00-18.00 uur (ma t/m

schijnsel. Zijn oratie had

Scaliger-lezing

Musea voor Kunst en Geschiedenis

vr). Oude UB, Rapenburg 70, Leiden.

plaats op 25 november jongstleden.

(Brussel): een kijkje achter de schermen’ Spreker: L. Limme 28 mei

Geesteswetenschappen scoort goed

Promovendi in de kunsten presenteren zich

Agenda

21 – 23 januari 2009 Second International Conference

In de voordrachtencyclus Promovendi in

Rhetoric in Society

In het Elsevier themanummer Studeren (oktober 2008) laten hoogleraren en hoofddocen-

de kunsten presenteren zich geven jonge

Meer informatie: www.rhetoricandso-

bility!” How to perform an extispicy ritual in

ten weten dat zij Godsdienswetenschappen in Leiden op hun vakgebied de beste vinden.

onderzoekers in de kunsten de stand van

ciety.nl/rhetoricinsociety

Mesopotamia’

Hetzelfde geldt voor Taalwetenschap. Ook hier scoort Leiden het hoogst in de ogen van vak-

onderzoek weer.

Spreker: J.C. Fincke

genoten. De opleiding Engelse taal en cultuur in Leiden komt als beste uit de bus onder geïn-

21 januari Claire Genewein: ‘De fluitcon-

6 maart 2009

Meer informatie vindt u op

terviewde studenten. Ook Geschiedenis in Leiden staat op een eerste plaats, maar deelt deze

certen van Baldassare Galuppi en sinfonie

Symposium ‘Eckhart nu’

www.nino-leiden.nl

met drie andere universiteiten.

avanti l’opera’ (Engelstalig)

‘“... into the lamb I am sacrificing put relia-

28 leidraad

leidraad 29

faculteitsnieuws opinie

faculteitsnieuws

Sociale wetenschappen Oratie

Geneeskunde/LUMC

directe rol spelen in de verklaring voor

meer informatie beschikbaar op

verschillen in veilige of onveilige

Gezond oud worden

hoefden geen insuline meer te spuiten. Ook

Op vrijdag 24 oktober 2008 sprak prof.dr.

www.fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek

Nederland loopt wereldwijd voorop met een

verbeterde de diastolische functie van het

M.J. Bakermans-Kranenburg haar oratie

gehechtheid. De komende tijd wil

Noteer vrijdag 27 maart 2009 alvast in

nieuwe integrale aanpak gericht op het verbe-

hart. Bovendien bleken de effecten niet tijde-

‘Genen in

Bakermans-Kranenburg verder zoeken naar

uw agenda!

teren van gezondheid en welzijn van ouderen.

lijk te zijn: een jaar na het onderzoek zijn de

Ontwikkeling: Voer

de invloed van genen op ontwikkeling en

LUMC en Erasmus MC werken samen in het

twaalf patiënten nog steeds insuline-vrij.

voor Pedagogen’ uit.

opvoeden. ‘Maar dan wel steeds in

Topinstituut Gezond Ouder worden (Ti-GO),

Het volledige artikel leest u in Cicero num-

‘Pedagogen hebben

combinatie met omgevingsinvloeden.’

dat onlangs van start ging. Ti-GO verenigt een

mer 12, te vinden op www.lumc.nl

een taak in onderzoek naar het samenspel van erfelijkheid en omgeving in de opvoeding’, stelt Marian BakermansKranenburg. ‘Te vaak wordt de opvoedings-

Alumnimiddag Pedagogische Wetenschappen

Eerste BKO uitgereikt

groot aantal partijen, waaronder zorgverleners,

De Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) is

onderzoeksinstituten en bedrijven, die geza-

ingevoerd in het hoger onderwijs om een

menlijk zullen optrekken om een ambitieus ac-

accent te leggen op de onderwijskwaliteit.

tieprogramma te realiseren.

Nieuwe docenten en hoogleraren overleggen

Ti-GO zet zich zowel op medisch-technisch als

Hongerwinter laat sporen na

gebrek of een gerichte aanpassing aan die

Voor het eerst hebben wetenschappers aan-

voedselschaarste. Wellicht vormt epigene-

Het departement Pedagogische

een dossier waaruit hun onderwijsvaardighe-

op sociaal-economisch gebied in voor de groei-

getoond dat de omstandigheden in de baar-

tica een mechanisme waarmee een individu

omgeving met een simpele vragenlijst

Wetenschappen organiseert op vrijdag 27

den blijken, om een BKO-certificaat

ende groep niet-actieve ouderen (bijna vier mil-

moeder levenslang veranderingen in het ge-

zich snel aanpast aan veranderende omstan-

gemeten. Dat is zoiets als proberen

maart 2009 een alumnimiddag. De middag

te behalen. Op 25 november jl. werden de eer-

joen in 2030). Te denken valt aan technische

netisch materiaal teweeg kunnen brengen.

digheden; veranderingen in de DNA-volgorde

vogelgeluiden te herkennen met oordoppen

vindt plaats in het Pieter de la Courtgebouw

ste Leidse certificaten uitgereikt aan zes do-

innovaties in de thuissituatie waardoor de zelf-

Bij zestigers die tijdens de Hongerwinter

ontstaan immers toevallig en het duurt gene-

in.’ In 2004 ontving prof.dr. Bakermans-

aan de Wassenaarseweg 52. Tijdens deze mid-

centen, van wie drie van de faculteit Sociale

standigheid van de oudere langer behouden

zijn verwekt, vonden zij een andere molecu-

raties voordat een gunstige mutatie zich ver-

Kranenburg een Vidi-subsidie van de

dag presenteren promovendi van het departe-

Wetenschappen. Nog eens 26 docenten van de

blijven, maar ook aan telemedicine-toepassin-

laire afstelling van een gen dat de groei be-

spreidt in de populatie.

Nederlandse Organisatie voor

ment Pedagogische Wetenschappen interes-

faculteit werken aan hun dossier voor de BKO.

gen om monitoring op afstand mogelijk te ma-

ïnvloedt. De onderzoekers van het Leids

Wetenschappelijk Onderzoek. Met die

sante onderdelen uit lopende onderzoeken.

ken bij chronisch zieke ouderen. Tegelijkertijd

Universitair Medisch Centrum (LUMC) pu-

subsidie ontwikkelde zij op de afdeling

Daarnaast is er uiteraard volop gelegenheid

richt Ti-GO zich op sociaal-economische oplos-

bliceerden hierover in Proceedings of the

Algemene en Gezinspedagogiek -

bij te praten met oude vrienden en bekenden.

singen, zoals onderzoek naar factoren die be-

National Academy of Sciences samen met

Datatheorie een onderzoekslijn naar het

Alle alumni zijn van harte uitgenodigd!

palen of ouderen na hun 65ste nog enige tijd

collega’s van Columbia University. Het on-

samenspel van erfelijkheid en omge-

In december 2008 verstuurt het depar-

Op 10 oktober is aan de Campus Den Haag

willen en kunnen doorwerken. Ook het biome-

derzoek is mede mogelijk gemaakt door de

ving. Gedragsgenetische studies, met jonge

tement de uitnodigingen en het pro-

de leergang p-Government van start ge-

dische onderzoek naar het verouderingsproces

Nederlandse Hartstichting en het Europese

tweelingkinderen, lieten zien dat genen geen

gramma van deze middag. Dan is ook

gaan, speciaal voor beleidsambtenaren. In

zelf is van groot belang.

onderzoeksnetwerk LifeSpan.

samenwerking met docenten van de afdelin-

Meer informatie vindt u op www.ti-go.nl

Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of de-

Gastouderopvang gunstiger

Filosofie en overheidsbeleid

gen Politicologie, Bestuurskunde (FSW) en Economie (Rechten) verzorgt het Instituut

ze epigenetische verandering – het gaat niet

Insuline-vrij door af te vallen

om een verandering van de genetische code

M. Groeneveld, H. Vermeer, M.

voor Wijsbegeerte deze leergang. De leergang

van IJzendoorn en M. Linting

is erop gericht beleidsambtenaren te helpen

maar of een gen ‘aan’ of ‘uit’ staat – een ‘lit-

van de afdeling Algemene en

om een breder inhoudelijk perspectief op het

Gezinspedagogiek-Datatheorie

overheidsbeleid te ontwikkelen. Daarnaast

eet kan gunstige gevolgen hebben voor pa-

hebben de studie ‘Welbevinden en

participeren ´practitioners´ om de opgedane

tiënten met type 2 diabetes. Dat is de voor-

Kroontje voor Van Ommen

stress van kinderen in de kinderop-

kennis te spiegelen aan de praktijk.

zichtige conclusie van Marieke Snel en Bas

Prof.dr. Gert-Jan van Ommen, hoogleraar Humane Genetica, heeft een onderscheiding van

vang’ afgerond, waarin gastouder-

Meer informatie: www.campusden-

Hammer (Endocrinologie en Radiologie) naar

het Prinses Beatrix Fonds en de stichting Spieren voor Spieren ontvangen. Het zogenoem-

gezinnen en kinderdagverblijven

haag.nl/incompany/onderwijs/wopen-

aanleiding van een onderzoek onder twaalf

de Kroontje gaat vergezeld van een geldbedrag van € 470.000.

worden vergeleken. Het is de eerste

inschrijving/pgovernment.jsp

diabetespatiënten. Het tweetal heeft hier-

teken’ is op het DNA vanwege het voedsel-

Afvallen aan de hand van een streng di-

keer dat er in Nederland studie

over onlangs gepubliceerd in het Journal of

Van Ommen kreeg de ‘Kroon op zijn werk’ voor vijfentwintig jaar wetenschappelijk onderzoek

is verricht naar de kwaliteit van

the American College of Cardiology.

naar de spierziekte van Duchenne. Eind jaren tachtig leverde zijn onderzoeksgroep een grote bij-

De twaalf patiënten leefden zestien weken

drage aan de ontdekking van het gendefect dat tot de ziekte leidt. Momenteel werkt hij samen

lang op drie zakjes Modifast per dag, aange-

met LUMC’er dr. Jan Verschuuren (Neurologie) aan genetische therapie voor deze spierziekte.

gastouderopvang.

Agenda

Uit het onderzoek blijkt dat gastouderopvang gunstiger naar voren komt dan kinderdagverblijven.

6 februari 2009

Het welbevinden van kinderen is hoger bij gastouderopvang, de opvoeders zijn sensitiever en er is

Alumnilezing en borrel Labyrint

vuld met rauwkost. Tevens volgden ze een be-

Van Ommen zal het geld van het Kroontje voornamelijk besteden aan het ontwikkelen van een

minder lawaai.

Meer informatie:

wegingsprogramma. Naast een aanzienlijke

volledige en gevalideerde patiëntenregistratie voor de ziekte van Duchenne en verwante aandoe-

Meer informatie alsmede de tekst van het volledige rapport vindt u op

www.labyrintleiden.nl

afname van het gewicht werd een veel be-

ningen. Die registratie moet zorgen voor een beter beeld van het verloop van de ziekte en de va-

langrijker resultaat bereikt: deze patiënten

riaties daarin. 

www.fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek, kopje ´Nieuws´.

30 leidraad

leidraad 31

SPECIALISTEN IN BANKZAKEN

Dé bankier uit Leiden is geen gemakkelijk herkenbare soort. En toch, dat zelfvertrouwen, die nuchterheid en dat vermogen tot relativeren komen érgens vandaan. Een gesprek met vier alumni die na een studie Rechten in de financiële wereld terechtkwamen. tekst: Ruud Slierings beeld: martijn de vries

beroepsgroepen

Natuurlijk hebben ze alle vier met de financiële crisis te maken. Minister Bos benoemde Michael Enthoven tot bestuurder van het door de staat geredde ABN Amro. Cilian Jansen Verplanke van de Rabobank vindt het een gemiste kans dat de overheid in de crisis geen aanleiding heeft gezien om los te komen uit het bancaire old boys network; zij ondertekende een open brief waarin de afzenders aangeven dat er meer een beroep gedaan moet worden ‘op alle aanwezige kennis en toptalent en niet slechts op die van één helft’. Isabel Fernandez (GE Commercial Finance) leidde in 2001-2002 haar bedrijf door de financiële crisis in de telecom-sector; ze zal deze ervaring nodig hebben als ze aan de bak moet om bedrijven te redden of op te geven zodra de recessie in volle hevigheid losbarst en geld geen gemakkelijk verkrijgbare commodity meer is. En Willem Cramer, bestuursvoorzitter van Friesland Bank, zit misschien net buiten het epicentrum van de clash, ook hij moet al zijn incasseringsvermogen aanwenden om zijn ‘kleine’ bank door de crisis te loodsen.

Het begon allemaal in Leiden.

Willem Cramer Studie: Internationaal Publieksrecht, 1979-1985. Loopbaan: in 1985 gestart bij Rabobank, daarna gewerkt in onder meer de Verenigde Staten, Brazilië en Duitsland; sinds 1999 terug in Nederland waar hij in 2002 directeur werd van Rabobank Amsterdam. Huidige functie (sinds 2005): bestuursvoorzitter Friesland Bank. 32 leidraad

Althans, daar werd de liefde voor de financiële sector aangewakkerd. Jansen Verplanke wilde naar de Politieacademie, maar werd afgewezen. ‘Ik kreeg het advies Rechten te gaan studeren, want een propedeuse zou me vrijstellingen opleveren als ik het een jaar later weer wilde proberen bij de politie. Eenmaal bezig in Leiden had ik het zo naar mijn zin, in de studie en bij Minerva, dat ik gebleven ben. Met Bedrijfsrecht kwam de klik en wist ik welke kant het op moest.’ Rechten was ook de studie die Willem Cramer naar Leiden lokte. Hij kwam uit Schagen en wilde weg uit de provincie. Sterker nog: weg uit Nederland. Cramer: ‘Ik dacht aan werk bij het ministerie van Buitenlandse Zaken of een mondiale instelling. Internationaal Publiekrecht was de geëigende studie. Razend interessant, maar ik had moeite met het gebrek

aan afdwingbaarheid door het ontbreken van een internationale rechtsorde. Na mijn kandidaats koos ik veel economische vakken en lonkte er een vervolg in de financiële sector.' Ook bij Michael Enthoven won de verleiding van het buitenland het van de passie die hij voor de rechtspraak voelde. ‘In de jaren zeventig waren de advocatuur en rechterlijke macht vrijwel uitsluitend gericht op Nederland, terwijl het bankwezen de gelegenheid bood mijn horizon te verbreden. Dat neemt niet weg dat ik lang getwijfeld heb en dat ik me toen al

Politieacademie in Apeldoorn wilde, zeer actief geweest in het corporale leven; veel 'bestuurtjes' en een jaar collegium. ‘Daar heb ik nu nog profijt van, er is een grote onderlinge herkenning bij oud-leden. Dat is geen inhoudelijke kwaliteitsgarantie, wel een persoonlijke typering.’ Fernandez woonde in het oudste meisjesstudentenhuis aan de Nieuwsteeg en was zes jaar actief lid. ‘Dat maakt wie je bent als persoon. Je bent in een fase in je leven waarin je vol zit met verwachtingen en openstaat voor invloeden van buitenaf. Leiden biedt een sterke sociale omgeving,

Willem Cramer:

‘Friesland Bank heeft een kop en een staart. Dat bevalt me goed’ voornam in een later stadium van mijn loopbaan terug te keren naar het recht.’ Isabel Fernandez was de enige die al aan het begin van haar studie wist dat ze in het bedrijfsleven zou uitkomen. ‘Ik kom uit een familie van entrepreneurs, hoewel mijn vader fysicus is. Economie leek me niets, want ik was minder geïnteresseerd in de analyse en de kwantificatie, en veel meer in conflicten en problemen oplossen. Bedrijfsrecht leek mij de aangewezen studie. Ik heb een traineeship bij een advocatenkantoor gedaan, maar dat was vooral om mijn overtuiging te bevestigen: dit niet tot mijn vijfenzestigste.’

De keuze voor Leiden lag voor de hand, vanwege de faam van de juridische faculteit, maar ook omdat het studentenleven trok. Bankiers en Minerva, dat gaat goed samen. Cramer: ‘Wat mij in Leiden aantrok was het feit dat het studentenleven er vrij dominant was. De keerzijde daarvan was dat de interactie tussen universiteit en stad te wensen overliet. Dat vond ik toen geen punt, maar nu denk ik: dat is eigenlijk jammer.’ Opvallend genoeg is Jansen Verplanke, die eigenlijk naar de

je leert hoe anderen denken.’ Persoonlijke vorming is ook voor Cramer en Enthoven een belangrijke factor geweest. Niet dat ze van tevoren wisten dat ze hiervoor in Leiden moesten zijn, maar het is er – achteraf gezien – wel gebeurd. Enthoven had zijn middelbare school als zwaar ervaren (gymnasium bèta oude stijl). In Leiden kon hij wat op adem komen. ‘Ik wilde meer dan alleen studeren; op eigen benen leren staan, me ontplooien en zelfvertrouwen ontwikkelen. De studie bracht me het vermogen om via analyse en structurering tot oplossingen te komen, het studentenleven bracht me veel andere dingen.’ Volgens Cramer was zijn studierichting dermate kleinschalig opgezet dat hij niet alleen met tentamens bezig was maar ook met vrije gedachtevorming. ‘Tussen je 18e en 24e, dat zijn kostbare jaren waarin je de gelegenheid moet hebben om over meer dingen na te denken dan alleen over het eigen vakgebied. Een ontgroeningsperiode bijvoorbeeld leert je hoe mensen met elkaar omgaan en hoe het spel wordt gespeeld. Uiteindelijk houd je twee typen mensen over: zij die relativeren en zij die absoluteren. In die laatste categorie be-

»

leidraad 33

beroepsgroepen

beroepsgroepen

‘Ik ben in Leiden uitgerust met zelfvertrouwen, de ideale basis om slechte tijden tegemoet te treden. Vervolgens word je door schade en schande wijs in de praktijk’ ‘Eenmaal bezig in Leiden had ik het zo naar mijn zin, in de studie en bij Minerva, dat ik gebleven ben. Met Bedrijfsrecht kwam de klik en wist ik welke kant het op moest’

Michael Enthoven Studie: Civiel Recht, 1969-1974. Loopbaan: in 1976 begonnen bij JP Morgan in diverse functies; april 2002 - maart 2008: CEO NIB Capital; 1 oktober 2008: officier van justitie. Huidige functie (sinds medio oktober 2008): bestuurder bij RFS Holding (Bank of Scotland, Fortis en Santander) en commissaris bij Fortis/ABN Amro. 34 leidraad

Cilian Jansen Verplanke Studie: Bedrijfsrecht, 1984-1990. Loopbaan: in 1990 gestart bij ABN Amro. Sinds 2001 bij Rabobank, gestart als directeur Participatiemaatschappij. Huidige functie (sinds 2006): Directeur Grootbedrijf (klanten met een omzet tussen de 30 en 250 miljoen euro). leidraad 35

beroepsgroepen

‘Ik heb een traineeship bij een advocatenkantoor gedaan, maar dat was vooral om mijn overtuiging te bevestigen: dit niet tot mijn vijfenzestigste’

beroepsgroepen

staat er alleen ja of nee, goed of slecht, lid of niet-lid. Zo ben ik er niet uitgekomen. Ik heb echt leren relativeren. Het is grappig: je neemt het een tijdje bloedserieus, totdat je, erop terugkijkend, ziet dat het wel een fantastische leerschool was, maar ook niet meer dan dat.’

Toeval of niet, juristen in bank-

Isabel Fernandez Studie: Bedrijfsrecht, 1986-1992. Loopbaan: in 1993 begonnen bij ABN Amro (vooral actief in projectfinanciering); sinds 2000 bij GE Capital. Huidige functie: Managing Director European Enterprise Clients. 36 leidraad

zaken zijn geen job-hoppers. Korte cv-tjes. Jansen Verplanke startte in een traineeship bij ABN Amro om zichzelf ‘post-doctoraal bij te scholen’. Dat ze uit de juridische hoek kwam, zag ze als een voordeel. ‘Wat je ook doet in het bankvak, bijna alles belandt in een contract. Het is prettig als je een beetje snapt hoe dat in elkaar steekt en hoe je de dingen moet aanvliegen. Het economische bedrijf leer je gemakkelijker in de praktijk, daarin word je eindeloos getraind. De omgekeerde volgorde lijkt me veel lastiger.’ Enthoven heeft dezelfde ervaring. Hij heeft een lange loopbaan bij JP Morgan doorlopen, in vooral de Verenigde Staten en Engeland en prijst zich gelukkig dat deze werkgever geloofde in het generalistenmodel. ‘Zo heb ik me veel kanten van het bankvak eigen gemaakt: de kapitaalmarkt, kredietverlening, technologie, de commerciële kant, de achterkant, en ik heb uiteenlopende bankoperaties geleid. Van die brede ervaring heb ik dagelijks profijt.’ Ook Fernandez is blij dat ze de route bedrijfsrecht-financiën heeft gevolgd, omdat ze dagelijks bezig is met het opzetten of herstructureren van bedrijven en met het oplossen van conflicten. ‘Ik krijg dagelijks een grote hoeveelheid informatie, op basis waarvan ík de beslissingen moet nemen. Tijdens mijn studie heb ik geleerd om informatie te analyseren, prioriteiten te stellen en conclusies te trekken. Die vaardigheid komt me zeer goed van pas.’ Cramer is door zijn specialisatie geen meester in de rechten, maar doctorandus. Dat is niet het enige dat hem een vreemde eend in deze bankiersbijt maakt. ‘Ik begon als trainee bij de Rabogroep. Vanuit

Leiden bezien, en zeker vanuit Minerva, was dat niet salonfähig, werken bij de ‘boeren’. Maar ik wilde naar het buitenland en hier kreeg ik die kans.’ Na bijna twintig jaar stapte Cramer over naar Friesland Bank, om bestuursvoorzitter te worden van een bedrijf ‘met een kop en een staart’. ‘Als je hier aan het stuurwiel draait, zie je daadwerkelijk de steven wenden. Dat bevalt me goed.’

Enthoven is de enige van de vier die op een gegeven moment uit de financiële wereld stapte om terug te keren naar het recht. Begin 2008 werd hij officier van justitie, tegen een voor bankbegrippen uiterst karig salaris. Een

De financiële sector verkeert in zwaar weer. Heeft de studietijd in Leiden ook bewapening tegen slechte tijden geboden? Cramer: ‘Niet direct, want wat je nu vooral nodig hebt, is incasseringsvermogen, en daar word je niet op getraind. Maar dat vermogen tot relativeren, dat verschaft me een prettige hoeveelheid pragmatisme. Ik hoef niet te weten waar het fout is gegaan, ik wil weten waar ik heen kan.’ Fernandez is sociaal gevormd in Leiden. ‘Maar inhoudelijke bewapening? Niet echt. Er is niets wat je zo goed wapent als de praktijk.’ Ook Jansen Verplanke ziet geen direct verband tussen de studietijd en het vermogen om de crisis – waar de Rabobank

Cilian Jansen Verplanke:

‘Wat je ook doet in het bankvak, bijna alles belandt in een contract’ bewuste keuze. ‘Het was een oude wens om meer met mijn rechten-achtergrond te doen. Daarnaast wilde ik een periode in de publieke sector werken. In de VS is dat gebruikelijk, die wisseling tussen privaat en publiek. Ik zou willen dat zo'n wisselwerking ook in Nederland meer plaatsvindt. Het verschaft je een beter inzicht in het soort economie waarin wij leven, namelijk de overlegeconomie. Ik zou het toejuichen als daar al tijdens de studie meer op wordt aangestuurd.’ Alle goede bedoelingen ten spijt, zijn baan bij het openbaar ministerie was van korte duur. De financiële crisis was koud begonnen of minister Bos vroeg Enthoven ABN Amro te gaan leiden. ‘Oké, ik zit weer midden in de financiële sector, maar nog wel vanuit een publieke verantwoordelijkheid. Ik vond dat ik gehoor moest geven aan het beroep dat de minister op mij deed. Ik wil een bijdrage leveren aan het herstel van het vertrouwen in de financiële sector, want dat gaat me echt aan het hart. Vroeg of laat zal ik trouwens terugkeren naar het recht. Dit is uitstel, geen afstel.’

volgens haar ook minder last van heeft – te pareren. ‘Ik heb wel prestatiedrang en strijdbaarheid kunnen ontwikkelen. Niet tijdens de studie, maar in het studentenleven. De peer pressure heb ik zeker gevoeld. Dat verschaft me nu zekerheid.’ En Enthoven? Hij heeft zijn huidige baan aan de crisis te danken. ‘Ik ben in Leiden uitgerust met zelfvertrouwen, de ideale basis om slechte tijden tegemoet te treden. Vervolgens word je door schade en schande wijs in de praktijk.’

Zoveel overeenstemming, dat rechtvaardigt de vraag wat de Leidse bankier typeert. Jansen Verplanke: ‘Nuchterheid en eloquentie. En een groot sociaal netwerk.’ Fernandez: ‘Geen specifieke Leidse kenmerken. Je pikt wel gemakkelijk de juristen tussen de bankiers uit.’ Enthoven: ‘Niets speciaals. Ik ben ook niet zo van dat netwerken, ik geloof meer in samenwerken.’ Cramer: ‘De Leidse bankier is misschien minder dogmatisch dan veel anderen in dit vak. Hij zoekt vooral naar oplossingen.’

leidraad 37

Dies Natalis

Dies Natalis

beeld: Marc de Haan

‘LIEFST LEIDEN’ DIES NATALIS VOOR ALUMNI Ook in 2009 organiseert het Leids Universiteits Fonds (LUF) een Dies Natalis-viering voor alumni, en wel op zaterdag 14 februari met het thema ‘Liefst Leiden’. Hieronder vindt u het programma.

‘Liefst Leiden’

de sprekers

12.00 – 13.15 uur: Ontvangst met lunch 13.15 uur – 13.45 uur: Uitreiking van de Leidse

Opiniepeilingen en het politieke proces’

15.45 uur – 16.45 uur:

door prof.dr. Joop Holsteijn

1. Keuze uit vier lezingen:

Paul van der Heijden en jhr. drs. Rijnhard van Tets,

papyri over de ontstaansgeschiedenis van de islam?’

• ‘Oude en nieuwe kosmopolieten: het ideaal van ‘wereldburgerschap’ door de eeuwen heen’ door prof.dr. Pauline Kleingeld • ‘Puberende Hersenen’ door dr. Eveline Crone • ‘Oersaai? Over de archeologie van de Neanderthaler’ door prof.dr. Wil Roebroeks • ‘Planten: geneesmiddelen, bioprospecting, biopiraterij, kwakzalverij?’ door prof.dr. Rob Verpoorte

voorzitter van het LUF.

door prof.dr. Petra Sijpesteijn

2. Workshops voor alumni tot en met 35 jaar

Universitaire Scriptieprijs 2008 door prof.mr. Paul

• ‘Het Leidse Tetragram. Over de vier

van der Heijden, Rector Magnificus en voorzitter

universitaire instellingen in 1610’

College van Bestuur. De Leidse Universitaire

door prof.dr. Willem Otterspeer

Scriptieprijs is ingesteld op initiatief van reünisten

• ‘Brain Imaging in het Leiden Institute

for Brain and Cognition’

van Minerva van het jaar 1957 en bedraagt € 3.000. De prijs wordt uitgereikt voor de beste scriptie van het jaar 2007-2008.

door dr. Serge Rombouts • ‘Islam in fragmenten: wat zeggen de

13.45 uur – 14.15 uur: Inleiding door prof.mr.

14.15 uur – 15.15 uur: Keuze uit vier lezingen:

15.15 uur – 15.45 uur: Pauze

16.45 uur: Borrel

• ‘Moedwil en misverstand?

Workshops voor jonge alumni Ben je 35 jaar of jonger? Volg dan een van de work-

Bladenmaker Fred Hermsen doet in deze workshop

shops die het LUF aanbiedt. Vier professionals

uit de doeken hoe je met behulp van een ijkpersoon

verzorgen workshops die je uitdagen in je persoonlijke

en enkele handige mentale hulpmiddelen je doel-

ontwikkeling en verder helpen op de arbeidsmarkt. Aan

groep kunt leren kennen.

Aanmelding Dies Natalis voor alumni

Dr. Eveline Crone is onderzoeker bij Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC), een interfacultair centrum voor interdisciplinair onderzoek naar hersenen en cognitieve functies. Zij is lid van de Jonge Akademie van de KNAW. Zij onderzoekt de ontwikkeling van het sociale brein. Onderzoekers weten al dat bij beslissingen die te maken hebben met sociale aspecten als vertrouwen en samenwerking, rationele en emotionele hersengebieden samenwerken. Crone richt zich vooral op de ontwikkeling van deze hersengebieden in de kindertijd en de adolescentie. Zij ontving hiervoor in 2007 een LUF-Gratamasubsidie en vervolgens een Vidi-subsidie van NWO. (Zie informatie over haar nieuwste boek op

‘Intercultureel communiceren’ door Zeynep

ook aanwezig te zijn. U kunt zich opgeven door

Alantor (turkoloog) van het Landelijk Netwerk

de aanmeldingskaart bij deze Leidraad in te

‘Persoonlijke Effectiviteit’ door Bas Verberg,

Diversiteitsmanagement. Een workshop waarin de

vullen en te retourneren (geen postzegel nodig).

HR-manager Unilever

deelnemers de (inter)culturele vanzelfsprekendhe-

Wij vragen een bijdrage in de kosten van

Verhoog je persoonlijke effectiviteit en houd meer tijd

den, dilemma’s, paradoxen, uitdagingen, spannin-

minimaal € 15 p.p. Het bedrag vóór 2 februari

over! Een effectieve workshop, waarin je aan de hand

gen en kansen bespreken en niet alleen de verschillen

2009 overmaken op girorekening 39.30.464

van een aantal concrete tips en oefeningen je persoon-

maar óók de overeenkomsten willen benadrukken.

t.n.v. het Leids Universiteits Fonds,

lijke effectiviteit verhoogt. Het resultaat? In minder

Het wordt een workshop met interculturele humor,

o.v.v. dies 2009.

tijd meer kwaliteit. Toepasbaar in werk en privéleven.

met moppen van o.a. Nasreddin Hoca!

Uw inschrijving is pas definitief na ontvangst

raar kiezersonderzoek aan het departement politieke wetenschap van de Universiteit Leiden, waar hij in 1994 promoveerde op Het woord is aan de kiezer, over verkiezingen en stemgedrag. Hij ontving hiervoor in 1995 de Jaarprijs Politicologie. Hij publiceerde daarnaast over het referendum in Nederland en over extreemrechts. Holsteijn maakt deel uit van de Stichting Kiezersonderzoek Nederland.

‘Leer je doelgroep beter kennen’ door Fred

‘Personal branding via internet’ door

op volgorde van binnenkomst van de betaling.

Hermsen, directeur Maters & Hermsen

Désirée Battjes, eigenaar Kees TM internet.

Kinderopvang:

Prof.dr. Pauline Kleingeld is

Mensen in marketing en communicatie krijgen er da-

Werkgevers googelen. Slimme personeelsfunctiona-

voor kinderen vanaf 1 jaar.

gelijks mee te maken: de doelgroep. Maar als je goed

rissen checken kandidaten op Hyves en LinkedIn. Als

Locatie:

nadenkt, zijn er veel meer professionals bezig met

nog slimmere werkzoekende bouw je natuurlijk aan

Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25,

communiceren. Of je nu manager, projectleider of

een digitaal imago dat je sollicitatie ondersteunt. In

2311 ES Leiden.

call desk telefonist bent. Toch blijkt het in de prak-

deze workshop de do’s en don’ts van personal bran-

Meer informatie:

tijk lastig om je werkelijk in te leven je doelgroep.

ding via internet.

www.luf.nl/dies of (071) 513 05 03.

hoogleraar praktische wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden. Zij studeerde filosofie en godsdienstwetenschap in Leiden en in Frankfurt am Main en promoveerde in 1994 in Leiden. Van 1993 tot 2005 was zij verbonden aan de Washington University

van uw bijdrage. Inschrijvingen worden verwerkt

38 leidraad

Prof.dr. Willem Otterspeer is hoogleraar universiteitsgeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn publicatie Groepsportret met dame gaat over de geschiedenis van de Leidse universiteit in de periode 1575 - 1876. Hij won de Eureka-prijs en de Biografie-prijs voor zijn biografie van de hoogleraar G.J.P.J. Bolland. Otterspeer’s nieuwste boek, Het bolwerk van de vrijheid, gaat over de Leidse universiteit in de periode 1875-2008. (Zie interview op pagina 40) Dr. Serge Rombouts is directeur van

Prof.dr. Joop Holsteijn is hoogle-

nemen. Meld je dus snel aan.

(Zie interview op pagina 41)

pagina 45) Aanmelden en kosten: Graag nodigen wij u uit om op 14 februari 2009

elke workshop kunnen maximaal vijftien alumni deel-

in St. Louis. Zij behandelt thema’s op het gebied van politieke filosofie, het denken van Kant, en de geschiedenis van het wijsgerig kosmopolitisme.

en onderzoeker bij Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC), een interfacultair centrum voor interdisciplinair onderzoek naar hersenen en cognitieve functies. Geneesmiddelen die het centraal zenuwstelsel beïnvloeden, hebben (on)gewenste effecten op onze hersenfuncties die nog niet goed worden begrepen. Met zijn onderzoeksgroep ontwikkelt Rombouts een nieuwe brain-imagingmethode om deze effecten te bestuderen. Met als doel betere medicijnen en een snellere medicijnontwikkeling. Hij ontving in 2007 een Vidi-subsidie van NWO.

Prof.dr. Wil Roebroeks is hoogleraar archeologie van de oude steentijd aan de Universiteit Leiden. In 1994 kreeg hij van NWO een pioniersubsidie voor onderzoek

naar de mens in de ijstijd. Voor het project ‘Graven naar de Vroegste Europeanen’ kreeg hij in 2006 een subsidie van € 100.000 van het LUF. In 2007 ontving hij de Spinozapremie voor zijn originele observaties over vroege mensachtigen en de ontwikkeling van de menselijke samenleving. (Zie interview op pagina 41)

Prof.dr. Petra Sijpesteijn is hoogleraar Arabische taal en cultuur aan de Universiteit Leiden. Zij is gespecialiseerd in Arabische papyri, een deelgebied dat zich mede door haar in een vernieuwingsproces bevindt. Zij onderzoekt de vormingsgeschiedenis van de islam en de impact ervan op de mediterrane maatschappij en cultuur. In 2008 kreeg zij de prestigieuze ERC Starting Grant van één miljoen euro voor het project ‘The Formation of Islam: The View from Below’. (Zie interview op pagina 40)

Prof.dr. Rob Verpoorte is hoogleraar Plantencelbiotechnologie en hoofd van de divisie van Pharmacognosy aan de Universiteit Leiden. Biodiversiteit is interessant bij de ontwikkeling van geneesmiddelen. Zo maken planten secondaire metabolieten, die een rol spelen in de interactie van de plant en zijn omgeving, zoals in de afweer tegen micro-organismen en insecten. Daarnaast zijn de metabolieten van belang voor de kwaliteit van voedsel en zijn ze de bron van veel fijnchemicaliën. Sinds 2004 is Verpoorte eredoctor van de Universiteit van Amiens. In 2007 kreeg hij de PSE-medaille van de Phytochemical Society of Europe (PSE).

leidraad 39

dies natalis

dies natalis

De sprekers aan het woord Tekst interviews: Karina Meerman Beeld: Marc de Haan

PRECIES ZOALS HET MOET ZIJN

Eind jaren zeventig stond prof.dr. Willem Otterspeer voor een lastige keuze: literair redacteur worden bij nrc Handelsblad of conservator van het Academisch Historisch Museum in Leiden. Hij nam de baan in Leiden en is daar tot op de dag van vandaag blij mee. ‘Wat ik eigenlijk doe, is heerlijk mijzelf ontwikkelen. De universiteit is een wereld op zich en ik heb daar een katholieke interesse voor.’ Daarnaast schreef hij lange tijd toch ook voor nrc Handelsblad en had hij zo het beste van beide werelden. De traditie van het museum wil dat de conservator promoveert

HET LEVENDE WOORD

‘Als je begin jaren negentig iets van de Arabische wereld wilde weten, moest je Arabisch gaan studeren’, zegt prof.dr. Petra Sijpesteijn, die de taal gelukkig altijd erg mooi had gevonden. Toen ze tijdens haar studie naar het Midden-Oosten ging en daar de taal overal hoorde en zelf sprak, werd haar hart gestolen. ‘Ik word blij als ik Arabisch praat.’ Sijpesteijn is er

40 leidraad

op de geschiedenis van de Leidse universiteit. Voor Otterspeer een gelegenheid zijn grote leeshonger te voeden. ‘De negentiende eeuw was nog maagdelijk en had heel veel bronnen.’ Zelfdiscipline voorkwam dat hij zich volledig verloor in de enorme hoeveelheid beschikbare informatie. ‘Voor mijn dissertatie heb ik me tot de hoofdlijnen weten te beperken.’ Otterspeer is een gelukkig mens. In zijn dagelijks werk kan hij zijn zucht naar informatie volledig bevredigen en zich richten op een onderwerp dat hem mateloos boeit. ‘Toen ik jong was, zocht ik een nieuw milieu. De geschiedenis en Leiden hebben mij dat gegeven. Ik ben geheel van eigen makelij.’

Vanwege zijn liefde voor het verleden neigt hij ernaar niet helemaal in het hier en nu te leven. ‘Ik ben geen wereldvreemde en ik kan zelfs tamelijk modieus zijn, maar mijn ideale geboortejaar zou 1910 zijn. De ontlezing van de jeugd en de toenemende technologische communicatiemiddelen zijn mij vreemd aan het worden. Ik word er nostalgisch van.’

ook erg van gecharmeerd dat literatuur in de Arabische wereld veel meer deel uitmaakt van het dagelijks leven. ‘Werkelijk overal zijn boeken te koop, van dichtbundels van hedendaagse schrijvers tot magische spreuken voor een beter leven. Het geschreven woord speelt daar een grotere rol.’ Het fascineert Sijpesteijn hoe teksten functioneren in het dagelijks leven. Ze bestudeert de eerste hondervijftig jaar van de islam aan de hand van manuscripten en documenten van papyrus. ‘Het is het eerste soort materiaal dat werd gebruikt om op te schrijven. Wat ik tegenkom, varieert van literaire teksten tot boodschappenlijstjes.’ De literaire inhoud van de manuscripten is interessant, zegt Sijpesteijn, maar nog interessanter zijn

de kleine notities van de verschillende eigenaren; hun mening in de marge of aantekeningen op het voorblad waar ze het boek hebben gekocht. ‘Dat zijn in feite levende geschreven woorden.’ Ze heeft op opgravingen gewerkt en was best nieuwsgierig naar gevonden mozaïeken. ‘Maar pas toen er een stukje papier met een paar letters werd gevonden, werd ik echt opgewonden.’ Haar onderzoeksmateriaal omvat ook kattebelletjes en briefjes, documenten die nooit waren bedoeld om te bewaren, maar door het woestijnzand zijn geconserveerd. ‘Ze komen van oude vuilnisbelten en zijn een toeval van de geschiedenis. Ze bieden reflectie op het alledaagse leven en zijn nooit aangepast aan latere ideeën.’

SAMEN HET VERLEDEN ANALYSEREN

Als jongetje stond prof.dr. Wil Roebroeks in het zand te scheppen, op zoek naar fossielen. Hij groeide op in Zuid-Limburg, tussen sporen uit de prehistorie. Een natuurlijke fascinatie voor zijn omgeving leidde tot een serieuze interesse in de archeologie van vroege mensachtigen. Het

NIET ALLES IS AL DOORDACHT

Nieuwsgierigheid is niet de reden dat filosofen vragen stellen. Dat zou immers kunnen impliceren dat het ze erom gaat allerlei kleine dingetjes te willen weten. En het gaat om de reflectie, zegt prof.dr. Pauline Kleingeld van het Instituut Wijsbegeerte van de Faculteit der Geesteswetenschappen. Haar interes-

vakgebied van Roebroeks is de periode tussen de laatste gemeenschappelijke voorouder van mens en chimpansee en de vestiging van de moderne mens: tussen zes miljoen en tienduizend jaar geleden. ‘Dat is 99,9% van de menselijke voorgeschiedenis. We zijn met een heel klein clubje, dus dat is heel hard werken.’ Aan dat “kleine clubje” wordt steeds harder getrokken. ‘Het besef groeit dat onze moderne psyche voor een belangrijk deel is gevormd in de periode dat we jagers en verzamelaars waren en dat zelfs hedendaagse politieke strubbelingen in dat licht moeten worden gezien. De vroege prehistorie werd altijd betiteld als een grijs gebied waar iedereen elkaar met knuppels op het hoofd sloeg, maar dat idee verandert.’ Omdat maar weinig materiaal te vinden is uit de oude steentijd, vergt

Roebroeks’ vakgebied een sterk multidisciplinaire aanpak. ‘Er is niet veel zichtbaar voor ons, het zijn vaak alleen stenen werktuigen en botten. Er is nauwelijks een referentiekader. Het gaat om soorten die al tienduizenden jaren geleden verdwenen zijn en toch moet je er op een testbare manier conclusies aan verbinden. Daarom werken we samen met de aardwetenschappers: hoe oud zijn de afzettingen? Wat was het voor omgeving? Hoe weten we dat zeker? In andere gevallen vragen we om de expertise van collega’s die uit de chemische samenstelling van botten weten wat mensen aten.’ Roebroeks klopt zich niet graag op de borst, maar weet dat de faculteit in Leiden goed onderbouwde archeologie bedrijft. ‘Speculatie leidt tot mooie verhalen maar meestal tot slechte archeologie.’

segebied binnen de westerse wijsbegeerte is het menselijk handelen: zijn er morele richtlijnen voor het menselijk handelen, welke zijn dat dan en waarop zijn ze gefundeerd? De filosofie leidt tot een confrontatie met vragen die geen empirisch antwoord hebben, maar die een filosoof toch niet achter zich kan laten. ‘Als je begint met het stellen van de waaromvraag, is het einde zoek,’ zegt Kleingeld. Ook al kent de westerse filosofie een lange traditie, beslist niet alles is al doordacht. ‘Elke tijd stelt zijn eigen vragen en de manier waarop de vragen worden gesteld, verandert steeds. Wel is het zinvol om het werk van filosofen uit het verleden te bestuderen. Daar zijn veel goede

inzichten te vinden en de historische distantie helpt ons onze eigen vooronderstellingen kritisch te bevragen. Ik heb daarom vaak de neiging historische thema’s aan te halen. Het idee van wereldburgerschap bijvoorbeeld is eeuwenoud, maar staat ook nu weer ter discussie.’ Volgens Kleingeld moeten filosofen streven naar helderheid bij het formuleren van antwoorden. ‘Dat is een gedisciplineerde exercitie, waarin je stap voor stap te werk gaat en nauwkeurig probeert te argumenteren. Filosofen gebruiken wat dat betreft dezelfde gereedschappen als iemand die een betogend stuk voor een krant schrijft, maar onze thema’s zijn natuurlijk vaak andere.’

leidraad 41

verenigingsnieuws

faculteitsnieuws

verenigingsnieuws Minerva Lustrum 2009



Archeologie DNA van de holenbeer

Nieuwe uitgaven

Onlangs is het boek

Mixtec Writing and

Aankomende zomer viert Minerva haar

De holenbeer is 15.000 jaar geleden

Society. Escritura de

195-jarig bestaan, en wel van 4 tot 16 juli!

uitgestorven, tegen het eind van de laatste

Ñuu Dzaui verschenen,

Wij nodigen u graag uit om bij de opening en

ijstijd. Een groep onderzoekers is erin geslaagd

dat een volledige en

de reünistendag aanwezig te zijn op

mitochondriaal DNA te isoleren uit een

diepgaande analyse biedt

feit, dan kunt u e-mailen naar

Stichting Oud-Leden Augustinus

Rijksuniversiteit Groningen en tevens bijzonder

Mixtec volk in Zuid-Mexico).

[email protected] .

De Stichting Oud Leden Augustinus (SOLA)

hoogleraar vanwege het Leids Universiteits

Mixtec Writing and Society. Escritura

Wij zijn druk zijn om onze reünistenbestand

bevordert het contact tussen oud-leden en

Fonds op het vakgebied Isotopenarcheologie

de Ñuu Dzaui – Maarten Jansen en Laura

te verbeteren. Als u nog niet aangemeld

de L.V.V.S. Augustinus en het contact tussen

aan de Universiteit Leiden, heeft het bot

van Broekhoven (Editors)

oud-leden onderling. De SOLA organiseert

gedateerd op een ouderdom van 32.000 jaar.

ISBN 978 90 6984 544 9

hiertoe regelmatig activiteiten voor haar

Met dit onderzoek is voor het eerst DNA van

4 juli 2009. Wilt u nog een steentje bijdragen aan de viering van dit heuglijke

bent op onze site of als u weet dat uw gegevens niet kloppen, wilt u dit invullen/ verbeteren op www.reunistminerva.nl ? Wij

Quintus Reünisten

van de ontwikkeling van

borstbeen van de berensoort. Prof.dr. Hans van der Plicht, leider van het C14-laboratorium van de

het schrijven in de regio Ñuu Dzaui (bij het

donateurs en oud-leden, zoals de jaarlijkse

een carnivoor uit het pleistoceen ontcijferd.

In 2009 bestaat Algemene Leidse

SOLA-dag. Ook ontvangen oud-leden en

Hiermee is een belangrijke stap gezet in de

organiseren op sociëteit voor uw jaar. Voor

Studentenvereniging Quintus dertig jaar.

donateurs een periodiek met nieuws en

reconstructie van de stamboom van de beren.

een diesverzoek, en met opmerkingen,

Om het lustrumjaar extra luister bij te

wetenswaardigheden over de L.V.V.S.

Bovendien hebben de onderzoekers aangetoond

Instituut voor het Nabije

vragen of suggesties kunt u altijd terecht bij

zetten, zullen er drie activiteiten

Augustinus in het algemeen en de SOLA in

dat archeologische vondsten van botmateriaal

Oosten is dr. R.T.J. (René)

de Commissaris Reunisten, Reunisten@

georganiseerd worden, speciaal voor

het bijzonder.

dat voorheen als onbruikbaar werd afgedaan, wel

Cappers tot bijzonder

lsvminerva.nl of (071) 512 15 71.

reünisten.

Bent u oud-lid van Augustinus en wilt u

degelijk geschikt zijn om DNA uit te isoleren.

hoogleraar benoemd met

Agenda:

Noteert u vast in uw agenda:

meer weten over de SOLA of wilt u SOLA-

17 januari Reünistenavond LSVM

vrijdag 23 januari reünistenavond in de

donateur worden? Neem dan contact

1987-1998

Diesweek

op met het Bestuurslid Reünisten,

Gastsprekers

24 januari Dies VVSL

woensdag 20 mei Hemelvaartsborrel

Bart Woelders. U kunt dit doen door

29 januari Ouderdag eerstejaars

zaterdag 11 juli Lustrumdag in de

een e-mail te sturen naar reünisten@

4 tot 16 juli Lustrum

Lustrumweek

10 oktober Jaardies LSVM 1974

helpen u ook graag om een dies te

Benoeming

Vanwege het Nederlands

als leeropdracht Ecologie en Paleo-ecologie van Heggarty en David Beresford-Jones van

het Nabije Oosten. René Cappers heeft het

De Faculteit der Archeologie heeft in het

het McDonald Institute for Archaeological

hoogleraarsambt aanvaard met het uitspreken

najaar een aantal boeiende gastsprekers

Research, University of Cambridge,

van zijn oratie op vrijdag 14 november 2008.

lvvsaugustinus.nl of door een brief

mogen ontvangen. Professor Greg Woolf,

zijn voorbeeld. Hun lezing Archaeology,

Meer informatie over het programma

te sturen naar de Stichting Oud Leden

hoogleraar aan de University of St Andrews,

Language and Agriculture: A Case-Study

17 oktober Jaardies LSC 1969

en aanmelding vindt u te zijner tijd op

Augustinus, Rapenburg 24, 2311 EW te

beet op 29 oktober 2008 het spits af met

in the Andes verhaalde over bevindingen in

24 oktober Jaardies LSC 1959

www.alsvquintus.nl/reunisten.

Leiden.

de lezing Writing and Personality in the cults

het Andesgebied die algemeen geldende

of the Roman Diaspora. In zijn lezing ging

theorieën lijken te weerspreken.

‘Honourable Homes. Design and Meaning

professor Woolf in op de maatschappelijke

Meer informatie over gastlezingen

in Pompeian Private Architecture’

betekenis van het schrijven in het West-

vindt u op ht tp://archaeology.leiden.

Promotie Noor Winckel

Romeinse Rijk. Een week later volgden Paul

edu/symposia.jsp

Promotores: prof.dr. H.A.A.P. Geertman

Oproep aan reünisten van Catena

Agenda

4 februari 2009

Al ruim vijftig jaar vormt Stichting

reünistenbestand. In de loop der tijd zijn er

Horusfonds de reünistentak van

veel gegevens verloren gegaan, waardoor

studentenvereniging Catena te Leiden.

diverse oud-Catenianen zich niet langer

Catena is inmiddels uitgegroeid tot een

bewust zijn van hun reünistenstatus. Bent u meer dan vijf jaar lid geweest van

Discussiereeks over klimaatverandering

26-28 maart 2009

vereniging van meer dan vijfhonderd leden

De Faculteit der Archeologie organiseert een reeks discussies als onderdeel van het NWO-

‘Interpreting the Late Neolithic of Upper

en het Horus groeit mee. De doelstellingen

Catena en ontvangt u geen nieuwsbrief of

project Abrupt Climate Change and Cultural Transformation in Late Prehistoric Syria. De

Mesopotamia’

zijn voorlopig voorzichtig: een nieuwsbrief

uitnodiging voor de reünistendag, terwijl u

kranten staan tegenwoordig vol met, vaak dramatische, berichten over klimaatverandering en

Conferentie in het kader van het project

die met grotere regelmaat moet verschijnen,

deze wel zou willen ontvangen? Neem dan

de impact ervan op onze beschaving. Archeologen bekijken de huidige veranderingen vanuit

Abrupt Climate Change and Cultural

een nuttige en gemakkelijk te vinden website,

direct contact op via het contactformulier op

een historisch perspectief en kunnen deze in een breder kader plaatsen. Echter, ook voor de

Transformation

een succesvolle jaarlijkse reünistendag én

www.horusfonds.org en geef uw gegevens

archeologie is het van belang om nieuwe ontwikkelingen op klimaatgebied te volgen en zo

Academiegebouw, Leiden

een compleet en up-to-date reünistenbe-

door. Ook reünisten die wel post van het

mogelijk te integreren in het vakgebied. De discussiereeks is reeds begonnen met lezingen over

Meer informatie:

stand. Het Horus is daarom gestart met een

Horus ontvangen, wordt verzocht een

klimaatverandering en evolutie (door Adam Jagich), zoölogie en klimaatverandering (door Anna

www.archaeology.leiden.edu

ambitieuze opschoonactie van het

e-mailadres door te geven via de website.

Russell) en praktische en theoretische uitdagingen (Olivier Nieuwenhuyse).

42 leidraad

en prof.dr. W.J.H. Willems

leidraad 43

inspiratie

luf

INSPIRATIE

LUF NIEUWS

Muziek en spiritualiteit

De verborgen parel

Leidse turkoloog Laban Kaptein heeft de

boek over de geschiedenis van de

Barbara Vreede wint LISF-prijs 2008

en filosoof Marcel Cobussen, docent aan

15de-eeuwse Turkse kosmografie Dürr-i

Universiteit Leiden sinds 1875. Vanuit zijn

Op 12 november kreeg evolutionair biologe Barbara Vreede de LISF-prijs uit handen van

de Academie der Kunsten in Leiden, de

Meknûn van de beroemde derwisj Ahmed

vakgebied, universiteitsgeschiedenis,

professor Bas Haring. Het LUF kent deze prijs jaarlijks toe aan een student die via het LUF

samenhang tussen muziek en spiritualiteit.

Bican (Bîcân) Yazıcıog ˘lu in een eerste

gaat Willem Otterspeer in op de ruim

Internationaal StudieFonds (LISF) een beurs heeft gekregen voor een studiereis naar het

Van Heidegger tot The Eagles, van Vattimo

kritische teksteditie uitgegeven. Het werk

tweehonderd jaar intense historie. Een

buitenland en daarover het beste persoonlijke verslag heeft geschreven. De prijs bestaat uit

tot John Coltrane, van Bataille tot Jesus

is van eminent belang voor het onderzoek

betrokken geschiedenis, geschreven door

e 500 en een reis naar Parijs om op de Cleveringabijeenkomst aldaar een lezing te houden

Christ Superstar. Cobussen geeft aan hoe

naar cultuur en taal in de vroeg-Osmaanse

iemand die van zijn instelling houdt, maar

over de buitenlandse ervaringen.

het luisteren naar muziek conventionele

tijd. Naast de inhoud verdient ook de

tegelijkertijd professionele afstand weet te

ideeën over spiritualiteit kan bijstellen en

typografische verzorging de aandacht.

houden en ironie niet schuwt.

veranderen.  

 In zijn boek Thresholds beschrijft musicus

Leidse historie Het bolwerk van de vrijheid is het eerste

Ná de LUF-subsidie In 2007 ontving dr. Eveline

Crone, universitair hoofddocent In 2007 verbleef Barbara zes maanden in Galway, in het laboratorium van Wallace Arthur van

ontwikkelingspsychologie, werkzaam

Samen met typograaf Eyal Holtzman werden

de National University of Ireland. Zij deed daar onderzoek naar de evolutie van geleedpotigen

binnen het Leiden Institute for Brain &

enkele extra tekens en de Arabische vormen

(duizendpoten). In dat halve jaar stak Barbara diverse grenzen over. Zo verzamelde ze embryo’s in

Cognition (LIBC), een LUF-Gratamasubsidie

Schotland en reisde ze met een koelbox vol duizendpooteitjes in petrischaaltjes terug naar Galway.

voor haar onderzoeksproject ‘Oefening

Thresholds.

Barbara vertelde bij het

baart kunst: trainingseffecten in het

Rethinking Spirituality

aanvaarden van de prijs dat

kinderbrein’. Een van de spin-offs van haar

op maat ontwikkeld.

Through Music -

Dürr-i Meknûn – Laban

Het bolwerk van

haar ervaringen in Ierland haar

onderzoek is het boek Het puberende brein,

Marcel Cobussen.

Kaptein. Uitgegeven

vrijheid – Willem

blik op de ‘evo-devo’-discussie

over de ontwikkeling van het puberbrein.

Uitgever Ashgate, ISBN

in eigen beheer. ISBN

Ot terspeer. Uitgeverij

(evolution & development

Daarmee heeft Crone de laatste maanden

978 07 5466 482 6. www.

978 90 9021 408 5. www.

Leiden University Press,

ofwel evolutionaire

veel in de belangstelling gestaan.

ashgate.com

labankaptein.com

ISBN 978 90 8728 024 6

ontwikkelingsbiologie) hebben verruimd. Barbara Vreede gaat

De puberteit is de eerste fase van de

verder in de internationale

adolescentie, lang een van de minst begrepen

onderzoekswereld. Ze werkt

fasen in de ontwikkeling. Sinds een jaar

Er zijn maar weinig mensen die precies weten hoe hun familie een eeuw geleden leefde. Leids alumnus Maarten Bijleveld van Lexmond schetst aan de

inmiddels als PhD-studente

of tien wordt veel onderzoek gedaan naar

hand van de levensgeschiedenissen van maar liefst dertien generaties een petite histoire van de zestiende tot en met de twintigste eeuw. In het boeiende

aan het Instituto Gulbenkian

de hersenontwikkeling van jongeren en

boek Parallel Roads neemt hij ons mee in de levens van de twee takken van de familie Bilefeldt/Bijleveld, waarbij hij de belangrijkste historische

de Ciência in het Portugese

dat heeft al een schat aan nieuwe, en vaak

gebeurtenissen van die tijd tot leven wekt.

Lissabon.

verrassende informatie opgeleverd. Zelf

Dertien generaties

richtte Crone in 2005 binnen het LIBC

Parallel Roads – Portrait of a Westphalian-Dutch Family – Maarten Bijleveld van Lexmond. Uitgeverij Degener Verlag, ISBN 978 37 6865 202 5

Tien jaar correspondent in Japan

Hugo Knoppert wint Janneke Fruin-Helb Beurs

het Brain & Development Lab op. Met haar medeonderzoekers publiceert ze geregeld resultaten over de ontwikkeling

Sushi, Nintendo, design, films,

In Getekende democratie

Speciale actie:

Hugo Knoppert, student Culturele

gewonnen. De beurs wordt uitgereikt

van het kinder- en adolescentenbrein

en literatuur uit Japan maken al

doet Hans van der Lugt (die

Lezers van Leidraad maken

Antropologie/Ontwikkelingssociologie

aan excellente studenten die een LISF-

in toptijdschriften als The Journal of

lang deel uit van ons dagelijks,

van 1988 tot 1993 in Leiden

kans op een exemplaar van

heeft de Janneke Fruin-Helb Beurs 2008

aanvraag indienen voor een zelf geïnitieerd

Neuroscience.

westerse  leven. Daardoor lijkt

studeerde) verslag van zijn tien

het boek van NRC-journalist

onderzoek van zeer hoogstaand niveau.

Naast de LUF-Gratama-subsidie ontving

Japan ons soms zo vertrouwd.

jaar correspondentschap voor

Hans van der Lugt door hun

Drs. Carien Nelissen, voorzitter van de

Crone in 2007 ook een Vidi-subsidie

Maar tegelijkertijd bereiken ons

NRC Handelsblad en neemt

gegevens in te vullen op

LISF-commissie, reikte de prijs die e 2.250

van de Nederlandse Organisatie voor

wereldvreemde verhalen over

hij de lezer mee achter de

www.nrc.nl/Leidraad. Tien

bedraagt op 12 november uit tijdens een

Wetenschappelijk Onderzoek. In datzelfde

die samenleving, bijvoorbeeld

schermen van Japan.

lezers krijgen een gratis boek

feestelijke bijeenkomst.

jaar werd zij lid van de Jonge Akademie van

over jongeren die zich jarenlang

Geketende democratie. Japan

thuisgestuurd. Alleen winnaars

in hun kamer opsluiten of over

achter de schermen – Hans van

krijgen bericht; over de uitslag

Hugo ontving de prijs vanwege zijn gedreven,

Wetenschappen.

mensen die de dood in worden

der Lugt. Uitgeverij Prometheus/

kan niet gecorrespondeerd

in academische vrijheid geformuleerde

Dr. Eveline Crone zal ook spreken op de Dies

gejaagd door veel te lange

NRC. ISBN 90 4460 946 7 Prijs

worden.

onderzoek naar de verschillende aspecten

Natalis voor alumni op 14 februari 2009,

van China’s toenemende aanwezigheid in

zie voor het programma pagina 38

werkdagen.

de Koninklijke Nederlandse Akademie van

Afrika, met name in Zambia.

44 leidraad

leidraad 45

LUF

LUF

LUF VOOR ALUMNI

LUF VOOR ALUMNI

Instituut en Leerstoel Immigratierecht Leiden

Voor altijd een Leienaar

jaarlijks zo'n miljoen euro aan subsidies te

Het LUF en kredietcrisis

Universiteit Leiden te gedenken. Maar liefst

voortgebracht. Ook hadden we in het

Tweehonderd nieuwe studenten telde het

e 28.500 brachten de reünisten via het Leids

buitenland een heel goede reputatie.’

studiejaar 1947, die allemaal automatisch

Universiteits Fonds bijeen, met de bedoeling

In 2007 heeft prof.mr. Pieter Boeles

lid werden van het Leidsch Studenten Corps

om bij de renovatie van het Academiegebouw

het ‘Fonds Leerstoel en Instituut voor

(later Minerva). Nu, ruim zestig jaar later,

iets blijvends en opvallends Leids aan

Uitgehouwen en ingeweven

verstrekken aan Leidse wetenschappers en

Immigratierecht Leiden’ ingesteld bij het

komen tachtig van hen nog regelmatig

te bieden. Ze kozen voor vijf inscripties.

Op 1 november konden de initiatiefnemers

studenten. Het LUF kan dit doen dankzij de

Leids Universiteits Fonds (LUF). Boeles

samen, als reünist verenigd in Jaar ’47.

Deze inscripties zijn uitgevoerd in de

mr. Chris Troost en mr. Bob Lodder en de

donaties van Leidse alumni én dankzij het

heeft met steun van velen een intensieve

‘Leidse Letter’, ontworpen door Gerard

overige reünisten in gezelschap van oud-

rendement op het vermogen dat het LUF

en succesvolle fondsenwervingscampagne

In de aanloop naar het zestigjarig bestaan

Unger, de eerste Nederlandse hoogleraar

rector Douwe Breimer, Gerard Unger en

heeft opgebouwd sinds de oprichting in 1890.

gevoerd, omdat het voortbestaan van het

van de groep in 2007 werd besloten om

Typografische Vormgeving.

universiteitshistoricus Willem Otterspeer,

Instituut in gevaar was. Dankzij giften van

het jubileum met een schenking aan de

Het Leids Universiteits Fonds (LUF) stelt zich ten doel bij te dragen aan de bloei van de Universiteit Leiden. Dit doet het LUF door

komen kijken naar de eerste vier inscripties.

Met het oog op zijn doelstellingen heeft het

alumni, belangstellenden, het ministerie

Trots

Twee zijn uitgehouwen in vloertegels, twee

LUF de afgelopen jaren gematigd offensief

van Justitie en een subsidie van € 100.000

Zestig jaar na dato zijn de reünisten van Jaar

ingeweven in tapijt. De vijfde tegel met

belegd en daarmee mooie rendementen

van het LUF kan het Instituut en de daar

’47 nog altijd trots op hun Leiden. ‘Eens een

inscriptie komt buiten de poort te liggen,

behaald. In de loop van 2008 heeft het

ondergebrachte leerstoel behouden blijven

Leienaar, altijd een Leienaar’, zegt mr. Chris

als de verbouwing helemaal klaar is.

LUF zijn vermogen defensiever belegd

voor Leiden.

Troost. ‘Voor een deel is het ondefinieerbaar,

door het grotendeels in kortlopende

maar je haalt ze er altijd zo uit. Leienaren zijn in

vastrentende waarden onder te brengen.

Het Instituut voor Immigratierecht Leiden

elk geval altijd grootgebekt.’ Mr. Bob Lodder is

De instandhouding van het kapitaal krijgt

bestudeert de spanningen en mogelijke

het met hem eens. ‘Ik ben er trots op in Leiden

hiermee prioriteit boven het rendement op de

conflicten tussen de fundamentele

gestudeerd te hebben. We waren de beste

middellange termijn.

rechten van migrerende individuen en de

universiteit van Nederland en hadden nog

Het totale bedrag aan subsidies zal daarom in

legitieme belangen van staten die migratie

niet lang geleden diverse Nobelprijswinnaars

2009 voor het eerst sinds jaren dalen.

willen reguleren. De nieuw te benoemen

Donaties van alumni worden niet toegevoegd

hoogleraar wordt aangezocht.

aan het kapitaal, maar direct gebruikt voor

Departement Pedagogische Wetenschappen zoekt alumni

Dies in Den Haag Sinds enige jaren worden weer bijeenkomsten georganiseerd in de Hofstad om de Dies

Dies Natalis voor alumni in 2009

Het departement Pedagogische Wetenschappen organiseert op vrijdag 27 maart 2009 een

Natalis van de Leidse universiteit luister bij te zetten. Zo’n tweehonderd alumni verzamelen

Ook in 2009 organiseert het Leids

alumnimiddag. De uitnodigingen hiervoor zijn inmiddels verstuurd naar alle alumni van wie

zich dan voor het heffen van een glas op de alma mater. Ook dit jaar wordt een dergelijke

Universiteits Fonds de Dies Natalis voor

Vraag: Ik ben afgestudeerd. Kan ik in

het adres bekend is. Heeft u geen uitnodiging ontvangen of kent u een oud-studiegenoot die

bijeenkomst onder auspiciën van het Leids universiteits Fonds georganiseerd. Het Haags

alumni. Het volledige programma

Leiden boeken blijven lenen?

deze niet heeft ontvangen, stuurt u dan s.v.p. een e-mail met het juiste adres naar info@LUF.

8 Februari Comité nodigt u daarom met veel genoegen uit tot het bijwonen van de viering,

van zaterdag 14 februari vindt u op

Antwoord: Ja, u kunt de lenerspas

leidenuniv.nl of bel naar (071) 513 05 03. Het Leids Universiteits Fonds beheert namelijk de

die de gedaante heeft van een feestelijke borrel.

pagina 38 van deze Leidraad. U kunt zich

kosteloos aanvragen bij de uitleenbalie,

alumnidatabase van de Universiteit Leiden.

op vertoon van uw bul, een geldig

De opleiding is met name op zoek naar de adressen en e-mailadressen van de volgende

Datum: Donderdag 12 februari 2009, Plaats: Nieuwe of Littéraire Sociëteit ‘De Witte’,

legitimatiebewijs en een bewijs van uw huidige

personen:

Plein 24, ’s-Gravenhage, Dresscode: Tenue de Ville

woonadres (bijvoorbeeld een bankafschrift).



Met de lenerspas kunt u boeken aanvragen,

Mw. drs. A. Buijck

1985

Net als vorig jaar zal het welkomstwoord worden uitgesproken door de voorzitter van het

bedrag s.v.p. vóór 2 februari 2009

reserveren en lenen bij de verschillende

Mw. drs. W.I. de Bruine

1987

College van Bestuur der NLSW, mr H.C. Grootveld. De Haagse viering van de Dies Natalis

overmaken op girorekening 39.30.464

bibliotheeklocaties van de Universiteit Leiden,

Dhr. drs. J.C.M.M. Duijnhoven

1990

van de Leidse universiteit is bedoeld voor allen die aan deze universiteit hebben gestudeerd

t.n.v. het Leids Universiteits Fonds, o.v.v.

u kunt de Digitale Bibliotheek (elektronische

Mw. drs. E.H. Went

1992

en woonachtig en/of werkzaam zijn in de regio Haaglanden.

dies 2009. Uw inschrijving is pas

tijdschriften, e-boeken en databases)

Mw. drs. J.C. Ossel

1995

raadplegen op de bibliotheeklocaties en

Mw. drs. S.S.K. Paragh

1998

Belangstelling? Bezoek www.8februari.nl of zend een e-mail naar: [email protected].

Inschrijvingen worden verwerkt op volgorde

gebruikmaken van de dienstverlening van de

Mw. drs. M.M.L.C. Hurxkens

2001

Erik Bree (1957), Henk Grootveld (1971), Chris Staalman (1959), Jan Rutger van Zwet (1987)

van binnen-komst van betaling.

verschillende bibliotheken.

Mw. H.J. Berkhout - Rijneveld MSc

2003

subsidies. Daarom doen wij een beroep op u: steun uw universiteit, geef aan het LUF, juist nu!

Vraag & antwoord

46 leidraad

opgeven door de aanmeldingskaart in deze

Jaar van aanvang

Leidraad ingevuld te retourneren (geen postzegel nodig). Wij vragen een bijdrage in de kosten van minimaal € 15 p.p. Het

definitief na ontvangst van uw bijdrage.

leidraad 47