watersport, de site voor watersporters

anwb.nl/watersport, de site voor watersporters

pieving

voor d

Retro is in. Kijk naar het succes van de Mini, de Vespa-scooter en de Fiat 500, allemaal modellen uit vervlogen tijden die in een vernieuwde versie de winkels uitvliegen. Op kleinere scha; hetzelfde in de watersport. Zelfs op heel kleine schaal, zoals in hetfleval Ie La

WWW.WATERKAMPIOEN.NL 12010 111

2

49


BIJZONDERE BOOT

' et grote verschil met de moderne modellen die zijn gebaseerd op het origineel, is dat de Lark van nu er nog precies zo uit ziet als die van negentig jaar geleden. Of misschien moeten we wel zeggen er 'niet' uit ziet, want echt mooi kun je de Lark niet noemen. Maar schoonheid is betrekkelijk. De . mensen die er tegenwoordig in zeilen zijn er gek van, en zijn vrijwel zonder uitzondering in hun jonge jaren op de een of andere manier in aanraking gekomen met dit bijzondere bootje. Dat blijkt als we eerder dit jaar op het Paterswoldsemeer zijn waar de Larken met maar liefst twaalf boten zijn vertegenwoordigd op het evenement 'Oud Hout'. Een bijna vierkante platte patatschaal met een veel te groot zeil, dat is het eigenlijk. Ze zijn er van oud tot jong: de '1' uit de beginjaren, maar ook de '140' die vorig jaar is gebouwd. Het merendeel is echt heel oud, uit verschillende houtsoorten met dito kleuren. Lappendekens soms. Maar wel vertederend, als je de bootjes op een rij ziet liggen. Met de enthousiaste eigenaren er altijd bij in de buurt. "Ziet er niet uit"

Douwe Jan de Vries uit Grou is de trotse bezitter van de nieuwste Lark, de '140' die hij tegelijk met de '141' samen met een vriend bouwde. Een kleine duizend uur hebben ze er in gestoken en 5.800 euro per boot. "Voor een lelijke boot ook nog", zegt Douwe Jan. "Want laten we eerlijk zijn", gaat hij verder, "Het ding ziet er eigenlijk niet uit." Raar, zo veel geld uitgeven en moeite doen om een boot te bouwen die je ook nog niet eens mooi vindt. Douwe Jan moet lachen. "Op Boot Holland stond een paar jaar geleden een Lark. Daar vertelde Johan Klaver (de grote animator achter de klasse) dat hij de Lark nieuw leven in wilde blazen en dat de boot eenvoudig zelf te bouwen is. Omdat ik op tienjarige leeftijd ooit eens in een Lark heb gezeild en dat toen zo leuk vond, heb ik mijn vriend Harry Jonkers enthousiast gemaakt en zijn we samen begonnen met bouwen." Dat viel nog niet mee, want beiden komen uit de bankwereld en hadden geen enkele bouwervaring. "De tekeningen zijn erg eenvoudig. We hebben eerst het lijnenplan één op één overgezet op karton. Kijken of het past. Geknipt en geschaafd en vervolgens overgezet op dun mdf. Daarna op bokken van vier meter lang en tachtig centimeter hoog gezet om hem op de kop te bouwen. Daarna de boel in elkaar gezet om te kijken of het een bootje zou kunnen worden. Toen alles overgezet op massief mahonie." Mahonie is niet de enige houtsoort die is gebruikt. De mastkoker en de steven zijn van eikenhout en de dekspanten zijn van vuren. "De bodem hebben we van vurenhouten planken gemaakt. Deze hebben we aan de zijkanten ingefreesd zodat ze elkaar overlapten en vanaf de kielbalk naar buiten toe met epoxy aan elkaar gelijmd. Daarna met een elektrische schaaf de boel glad geschaafd en het vlak afgewerkt met een polyester mat."

33

k'

CxO><

Het is opvallend dat de boot van Douwe Jan minder duikt dan de oude(re) Larken. "We hebben wat meer draagvermogen voorin. De vlakken van onze bootjes lopen vanaf de kiel ook in een rechte lijn naar de zijkanten. Dat liet de tolerantie toe. De bodems van de andere boten zijn veel ronder. Door de grote tolerantie is de Lark beslist geen eenheid. Naar mijn mening zou je hem moeten standaardiseren. Maar aan de andere kant is de aardigheid van het bootje dat je hem zelf kunt bouwen. Iedereen kan erop los timmeren. Je hebt er ook geen uitgebreid machinepark voor nodig. Het enige dat we hebben gekocht is een handfreesmachine, een cirkelzaag en een elektrische zaag. Tweedehands - ook nog." Aardig te noemen is nog dat de '139' - de voorlaatste boot die nieuw is gebouwd - dateert uit 1960. Een gat van bijna vijftig jaar dus. Honderd jaar oud

Wanneer de eerste Lark is gebouwd en van wie het ontwerp is, is niet precies bekend. In het boek 'Onze Watersporten' uit 1918 wordt al over de Lark gesproken, compleet met tekening. Het ontstaan van de Lark is waarschijnlijk al veel ouder, want volgens het tijdschrift De Watersport, verschenen in september 1918, tekende de Amerikaan CD Mower al in 1898 de bekende catboot, 50

11I2010IWWW.WATERKAMPIOEN.NL

3


genaamd Lark, dat Engels is voor leeuwerik. Van dit type werden wereldwijd enkele duizenden exemplaren gebouwd. In Nederland waren de eerste tekeningen van A. van Gooi uit het nabij Sneek gelegen Hommerts. Van Gooi was echter in zijn jonge jaren zeeman, en er kan worden aangenomen dat hij op een van zijn reizen met de Lark van Mower in aanraking is gekomen. De Lark heeft geen midzwaard maar een vaste kiel, is natuurlijk gebouwd van hout en voorzien van een cattuigage (een ongestaagde mast ver naar voren) met een voor die tijd opvallend 'vleermuistuig' met doorlopende zeillatten. Een breed en plat model van 4,00 x 1,40 m, met een zeiloppervlak van 11 vierkante meter! Behoorlijk overtuigd dus. Dit in combinatie met zijn platte neus met weinig draagvermogen zorgt ervoor dat de boot met name op ruime koersen moeilijk te hanteren is. Hij duikt dan in de golven, waarbij je het risico loopt dat hij volloopt en zinkt. Een Lark weegt 200 kilo. De romp alleen is 125 kilo zwaar en de kiel heeft een gewicht van 45 kilo doodhout inclusief 35 kilo lood. Werkverschaffing

j ^ ^

De Lark werd als wedstrijdboot een bekende verschijning in het noorden van ons land door een impuls van bierbrouwer Korthals-Altes uit Amersfoort. Hij was de trotse bezitter van drie eilandjes in de Fluessen en een woonschip. Dat laatste omdat je op deze eilandjes niet mocht wonen maar er wel aan mocht liggen. Om anderen deelgenoot te maken van zijn plezier, wilde hij wedstrijden organiseren. Maar daar had je - toen ook al - bootjes voor nodig. De ondernemer wist in het nabij gelegen Koudum een groep jongens enthousiast te krijgen Larken te bouwen. Als een soort van werkverschaffingsproject. Een slimme oplossing in een tijd van grote werkeloosheid. Waarbij ook nog de afspraak werd gemaakt dat de scheepjes hun eigendom zouden worden als ze zich verplichtten zeker twee jaar uit te komen in wedstrijden op de Fluessen. De Lark werd zelfs een klasse van de Noord Nederlandse Watersport Bond en de boot deed mee aan de Sneekweek tot aan het eind van de jaren vijftig. Het was een aardig scheepje voor zelfbouw, maar er kleefden nogal wat nadelen en beperkingen aan. Toen de kunststoffen aan hun opmars begonnen was het lot van de Lark snel beslecht. Jongensdroom

Mijndert van den Berg wilde een model van de Lark maken. Toen hij voor het overnemen van de juiste maten in aanraking kwam met een Larkeigenaar bood die hem zijn boot aan. En zo kreeg Mijndert de boot voor zijn vijftigste verjaardag. Van zijn vrouw. Als dank prijkt haar naam op de spiegel. "De Lark is mijn jongensdroom", zegt de inwoner van het Duitse Uelsen. "We woonden in Hasselt en waren met vakantie in een huisje in Wanneperveen. Voor de wal lag een bootje half onder water. Dat bleek een Lark te zijn. We hebben hem leeggeschept en de gaten dichtgestopt met papier en latjes die we konden vinden. Op zolder lagen nog de oude zeilen. Mijn moeder heeft die genaaid en we hebben twee weken heerlijk gezeild. Toen dacht ik al: "Als ik later groot ben koop ik zelf een Lark." Dat "als ik later groot ben" duurde een kleine veertig jaar, maar het geluk is er niet minder om, want Mijndert heeft de eerste gemeten Lark. De '1', gekocht voor 700 gulden. Niet veel geld, maar het bootje was dan ook niet veel soeps meer. "Het had vijf jaar op de kant gelegen. De kiel was net een hand met gespreide vingers. Je kon er zo doorheen kijken. Toen begreep ik écht wat dood hout was", grapt hij. "Het bootje had al eens een nieuw vlak en dek gekregen. Daar hadden ze een andere kleur lak voor gebruikt. Om hem netjes te krijgen, heb ik alle delen die me niet meer goed leken vervangen, alles kaal gehaald en opnieuw gelakt." Zijn jongensdroom gaat overal mee naartoe. Zo op een trailer achter de auto, is hij al in landen als Denemarken, Noorwegen en Frankrijk geweest. "Het enige dat ik nodig heb is een heilinkje." Gemak dient de mens

Mijndert is iemand die leeft volgens het credo 'gemak dient de mens', zo blijkt als we een blik in zijn Lark werpen. Geen gelikte en glimmende buikdenning van mahonie, maar eiken planken. "Dat gladde is niks, dan glij ik uit. Dit is WWW.WAIERKAMPIOEN.NLI ZOU 111

4

51


BIJZONDERE BOOT

veel handiger." Op de kuiprand voorbij de mastkoker een handig ophangsysteem voor touwtjes en andere zaken. "Ik maak stokken voor pauken. Dit systeem is om die stokken in een kist netjes bij elkaar te houden. Ik hou er niet als touwtjes en ander spul door je boot zwerft." Het laatste voorbeeld is het knielkussen dat veel in tuinen wordt gebruikt om de knieën te ontlasten. Mijndert heeft er een andere toepassing voor. Hij gebruikt het als stootwil en om op te zitten. Elke keer als hij overstag gaat, verhuist het kussentje mee naar de hoge kant. Niet stoer, maar wel lekker zacht aan de billetjes. Met zijn vieren De '53' - gebouwd bij Jachtwerf Visser aan het Paterswoldse Meer - viert dit jaar zijn 75-jarig bestaan en is sinds 1965 in het bezit van de familie Deibel. "We waren helemaal geen zeilers. En van de Lark hadden we nog nooit gehoord, toen mijn vader een advertentie van het bootje zag staan", vertelt eigenaar Ben Deibel uit Utrecht. Omdat mijn broer bij de zeeverkenners zat, heeft mijn vader het bootje gekocht. We zeilden er met ons vieren in. Mijn vader, mijn twee broers en ik. Beetje volle boel, dat wel. We woonden toen in de stad Groningen en ik zat in Haren op school. Dat was hier om de hoek. Dus elk vrij uurtje dat ik had, was ik aan het zeilen. Nee, nooit les gehad. Gewoon een beetje klooien, dan leer je het vanzelf." De boot heeft vanaf 1968 op Loosdrecht gelegen. "Hier kennen de meeste mensen de Lark wel. Daar niet. Elke keer werden we aangeroepen met de vraag 'wat is dat voor een bootje?', sommigen riepen 'wat is de voorkant?'. "We zijn er zelfs mee op vakantie geweest naar Friesland", vult zijn vrouw aan. "Vanuit Loosdrecht. Helemaal over de randmeren. Motortje erachter. En we hebben er ook in geslapen." "We hebben ook een zeiljacht", zegt Ben, "maar daarin ben je veel minder bezig. Als die op koers ligt gaat ie mooi door. De Lark niet. Dat is een heel eigenwijs bootje. Je moet heel alert zijn. Hij wi 1 steeds zijn kop onder de golven gooien. Vooral bij ruime wind. En bij golven veroorzaakt door motorboten. Daarom ligt het bootje nu ook in Oudega. Op Loosdrecht zijn te veel motorboten. Daar heb je met een Lark te veel last van."

Larkenclub De Leeuwarder Johan Klaver is de grote animator achter de Larken en de Larkenclub. Hij is voorzitter omdat hij volgens eigen zeggen de grootste mond heeft. "Eigenlijk is het ook geen club, meer een groep enthousiastelingen met een Lark. Eens in het jaar hebben we jaarvergadering. Bij mij achter in de schuur en dan hebben we het er even over." Johan wilde na zijn pensionering niet stil zitten en besloot een bootje op te knappen. "Iemand wilde me een Dertigkwadraat in de maag splitsen, maar ik wist niet of dat zou lukken. Een Lark leek me beter. Als dat mis gaat, gooi je ook niet zo veel weg. Het werd uiteindelijk de '94'. En later de '96' die hij nieuw bouwde. Johan spreekt liever van herbouw. "Ik ben geen voorstander van doornummering. Ik gebruik liever het nummer van een boot die er niet meer is." Bij de bouw van de '96' was hij maar een fractie kwijt van de prijs die De Vries en Jonkers betaalden. "Als je een BM-er koopt voor 150 euro heb je de helft al. Dan heb je al een mast, giek, gaffel, roerkoning en een mastkoker. Natuurlijk, je moet de mast wat langer maken en hij moet wat smaller. Dat kost tijd, maar dat is juist leuk." Johan Klaver is een man met een missie. Hij spoort eigenaren van Larken op en zorgt ervoor dat ze gaan zeilen. Liefst competitief. "Ik bel ze op en vraag ze dan meteen of ze lid willen worden van ons clubje. En mee willen zeilen." Klaver heeft er voor gezorgd dat vrijwel alle wedstrijdzeilende Larken een nieuw tuig hebben. De '133' zeilde steeds achteraan. Dat lag aan het roer. Ik zei: "Als ik nou een nieuw roer voor je maak, zet jij er dan een nieuw tuig op". Zo gezegd, zo gedaan. Hij vaart nu vooraan. De '1' is nu steeds hekkensluiter. Ligt aan het roer. Heb al aangeboden een nieuw te maken. Kost hem alleen een nieuw tuig, maar dan doe 'ie wel weer mee. Het is zo leuk. Het was een klasse die was verdwenen en nu is 'ie er weer. Twaalf scheepjes op het Paterwoldsemeer. Dat is de beloning." 52

IIIZOIOIWWW.WATERKAMPIOEN.NL

5


(Secooojn ees? óeeT^je ff/oot&Ji) do/i /eet Je het!: VanZel-f

" Twaalf Larken op het Paterswoldse Meer - niet slecht voor een klasse die op sterven na dood teek,

WWW.WATERKAMPIOEN.Mtl ZUID l i l

6

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

53


watersport, de site voor watersporters

Recommend Documents