Met leuke vragen, opdrachten en
experimenten voor thuis!
Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Mmm
Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant of dier afkomstig is? Zelfs je hagelslag en pizza. Het komt allemaal uit landbouw, dat wil zeggen van een boerderij. Zonder boerderijen hebben we niks te eten. De manier waarop die boerderijen werken, is heel verschillend. Die verschillen kunnen zitten in de ruimte voor de dieren, de mogelijkheid voor dieren om buiten te lopen en het voer dat ze krijgen. Ook de manier waarop groenten en fruit worden verbouwd zijn heel verschillend, in gebruik van meststoffen en bijvoorbeeld bescherming tegen plagen.
1
Mmm Mmm
Biologische boerderijen zorgen zo goed mogelijk voor
de dieren, de planten en het milieu
Wat is biologisch? Een biologische boer werkt zo slim mogelijk samen met de natuur. Hij zet steeds een ander gewas op hetzelfde stuk grond, zodat luizen en rupsen minder kans krijgen. Komen de luizen en rupsen toch? Dan worden die opgegeten door hun natuurlijke vijanden: lieveheersbeestjes en vogels. Landbouwgif is dan niet nodig. De boer maakt de bodem vruchtbaar met echte koeienmest (geen kunstmest uit een fabriek).
De dieren op de biologische boerderij mogen lekker naar
Heel in het kort werkt een biologische boer zo:
buiten als het weer goed genoeg is. Net als jij!
1 met
respect voor de natuur
4 zonder chemische
bestrijdingsmiddelen
2 met
respect voor dieren
3 met echte
5 zonder
mest (geen kunstmest)
genetische manipulatie
Hoe herken je biologisch eten? In Nederland controleert Skal of de boeren en de voedingsbedrijven zich netjes aan de regels houden. Alleen als ze dat doen, mogen ze het biologisch keurmerk op de verpakking zetten. Het biologische keurmerk wordt door alle landen in Europa gebruikt en ziet er zo uit:
Europees biologisch keurmerk, in groen, zwart en wit op een gekleurde achtergrond.
2
2015: het Jaar van de Bodem! Voor biologische boeren is een vruchtbare bodem erg belangrijk. Weet je waarom? Een gezonde bodem levert gezonde planten op, waar gezonde groenten van geoogst kunnen worden. Zo’n gezonde bodem is dus ook goed voor jou!
1
p veel plaatsen in de wereld gaat het niet zo goed met de bodem. Hoe zou dat komen denk jij? O Kruis de dingen aan die volgens jou slecht zijn voor de bodem. Je mag er meer dan 1 kiezen.
Harde regen Zware tractors Warm weer Steeds hetzelfde gewas verbouwen Wormen
WAAR
NIET WAAR
Bomen omhakken Dode bladeren Landbouwgif Kunstmest Muizen en mollen
WAAR
NIET WAAR
De kringloop Biologische boeren houden van recyclen. De kringloop noemen ze dat. De mest van de dieren wordt niet weggegooid, maar die gaat weer het land op. Die mest zorgt dat het land vruchtbaar wordt: planten halen er voedingsstoffen uit. Zo kan er op het land voedsel groeien voor de mensen en voer voor de dieren. De dieren zorgen weer voor mest, enzovoort.
2
edenk nog twee voorbeelden van afval dat opnieuw wordt gebruikt. Niet bij de boer, maar B ergens anders. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. Onkruid wieden met de tractor Biologische boeren gebruiken geen landbouwgif om onkruid weg te krijgen. Want dat gif is slecht voor het milieu en voor onze gezondheid. Biologische boeren bedenken vaak zelf slimme machines waarmee ze onkruid weg kunnen halen. Bijvoorbeeld een grote hark die achter de tractor hangt. Of een robot die het onkruid herkent (met een camera) en daarna uit de grond trekt!
3 3
T eken zelf een slimme tractor of robot die de biologische boer kan gebruiken.
Tjirp
Tjirp
Tjirp
Dieren die in de bodem leven Onder de grond leven nog veel meer diertjes dan boven de grond. Sommige ken je wel, bijvoorbeeld de mollen en muizen. De meeste diertjes zijn zo klein dat je ze alleen met een microscoop kunt zien. Dat zijn schimmelbeestjes. Dat klinkt misschien vies, maar schimmels zijn heel belangrijk voor de vruchtbaarheid van de bodem. Ze zorgen er namelijk voor dat koeienmest wordt omgezet in voedsel voor planten.
4
5
6
aarom zijn regenwormen belangrijk voor de bodem? W A. Ze eten zand en poepen dat weer uit. Daar wordt de grond vruchtbaar van. B. Ze graven gangetjes waar de wortels van een plant goed in kunnen groeien. C. Ze nemen kleine beetjes koeienmest mee de grond in. Daar kunnen planten voedsel uit halen.
oeveel kilo regenwormen zit er in een stuk grond van 100 x 100 meter denk je? H A. 30 B. 300 C. 3.000
oe herken je een weiland van een biologische boer? H A. Aan de bloemen en de schone sloten. B. Daar staat altijd een bord bij. C. Je kunt niet zien of een weiland biologisch is.
Kasgroenten Sommige groenten kunnen in ons klimaat niet buiten groeien, omdat ze het hier te koud of te nat vinden. Bijvoorbeeld de tomaat, de komkommer en de paprika. Toch worden in Nederland veel tomaten, komkommers en paprika’s verbouwd. Dat gebeurt in kassen, een soort grote schuren van glas.
7
Wat is zo bijzonder aan een kas met biologische groenten? A. Die kassen zijn veel kleiner. B. Daar is niks bijzonders aan. C. De planten halen hun voedsel uit de aarde. Het voedsel wordt niet naar de plant gebracht.
Kippengekakel Biologische kippen zijn geluksvogels. Ze hebben een veel beter leven dan de meeste andere kippen.
8
ieronder zie je een aantal stellingen over kippen en eieren. H Wat is volgens jou waar en wat is niet waar? Zet een kruisje in het juiste vakje.
In Nederland wonen in totaal 40 miljoen kippen. De meeste daarvan lopen altijd buiten Een biologische kip eet biologisch voer Scharreleieren en biologische eieren komen van kippen die buiten lopen Alle eieren smaken hetzelfde Van veel kippen wordt de punt van de snavel afgeknipt. Bij biologische kippen mag dit niet Vrije uitloop eieren en biologische eieren komen van kippen die buiten lopen Kippen hebben hele goede ogen. Ze kunnen elkaar snel herkennen Van alle kippen in Nederland leeft 5% op een biologische boerderij Bruine en witte kippen leggen witte eieren Kippen zijn bosvogels en houden van bomen en struiken
4
WAAR
NIET WAAR
Voor thuis: smaaktest
Experiment in de tuin
Wat vind jij lekkerder smaken? Biologisch of niet-biologisch? Dat kun je thuis eens uitproberen. Koop samen met je vader of moeder een paar biologische en een paar niet-biologische producten. Bijvoorbeeld: komkommer, yoghurt en jam. Of boter, kaas en eieren! Maak thuis een echte proeftafel met bordjes, doe een blinddoek voor en ontdek zelf wat je het lekkerst vind. Vraag iemand die niet mee heeft gedaan aan het proeven wat de uitslag is van je smaaktest. Spannend!
Mmm Mmm Mmm
4
Hebben jullie thuis een tuin? Of ken je mensen met een mooie grote tuin bij het huis? Dan kun je daar een leuk experiment doen. Neem een tuinschepje en schep een mooie berg aarde uit de tuin. Leg die aarde op een stuk gras of op de stenen. Bekijk nu wat je allemaal tegenkomt in die aarde. Vast niet alleen maar zand!
Schrijf op wat je ziet en stuur (samen met je vader of moeder) een e-mail met je lijstje en jullie adres naar:
[email protected]. De beste inzenders krijgen een verrassing thuisgestuurd.
Rebus Los de volgende rebus op:
-N
V=D +en
L=Z
-K +de
+e
= Colofon Informatie- en werkblad voor kinderen van 8-12 jaar en hun ouders / begeleiders. Redactie Bionext, ketenorganisatie voor duurzame, biologische landbouw en voeding Vormgeving 2Mèt Reclame (met een goed verhaal)
Oplossingen: 1) Slecht voor de bodem: Landbouwgif, Zware tractors, Bomen omhakken, Steeds hetzelfde gewas verbouwen, Kunstmest 2) Bijvoorbeeld oud papier, glas en plastic. Dat wordt zo veel mogelijk gerecycled.
3) Je eigen tekening! 4) Antwoord B 5) Antwoord C 6) Antwoord A 7) Antwoord C 8) Niet waar: Scharreleieren komen van kippen die buiten lopen. (Biologische eieren wel!)
Rebus: Dieren zijn blij op de biologische boerderij! Kippen hebben hele goede ogen. De meeste kippen lopen altijd buiten. Bruine en witte kippen leggen witte eieren. Alle eieren smaken hetzelfde.
Datum Voorjaar 2015
biologischlekkernatuurlijk.nl Campagne gefinancierd met steun van de Europese Unie
