Feiten 1. We nemen steeds minder tijd voor het dagelijkse eten: boodschappen doen, maaltijd bereiden, samen eten. 2. We raken steeds verder verwijderd van de herkomst en productie van wat we eten. 3. We worden ongezonder: we eten te veel, te weinig gevarieerd en weten eigenlijk niet precies wat we dagelijks eten. 4. Er is veel informatie over voeding te vinden, maar we hebben niet de tijd of nemen niet de moeite om ons erin te verdiepen.
Missie Mensen bewust maken van wat ze eten door het nadenken over voeding te stimuleren. Met als uiteindelijk doel dat we bewustere keuzes maken bij wat we kopen en dagelijks eten. Er is veel informatie over voeding en waar we op kunnen of moeten letten. Onder andere het voedingscentrum is een bron van informatie bij vele vragen. Het probleem is dat de informatie niet beschikbaar is op het moment dat we de belangrijkste besluiten nemen: het koopmoment. De i Super is een omgeving waar brede achtergrondinformatie wordt gegeven bij de voedingsproducten die te koop zijn, waar we ons bewust worden van de keuzes op het moment dat ze gemaakt moeten worden. De nadruk ligt op het samenbrengen en toegankelijk maken van initiatieven en informatie die er al zijn op het gebied van voeding. 2
Weet jij wat je eet?
Focusgroep : jongeren 15 - 2 5 jaar 1. Jongeren in de bovenbouw van het middelbaar onderwijs (15 - 18 jaar). Op deze leeftijd raken jongeren betrokken bij maatschappelijke thema’s. Ze gaan nadenken over wat ze zelf vinden. Het is de leeftijd waarop besloten wordt om bijvoorbeeld vegetariër te worden, los van wat de rest van het gezin vindt. Ze doen meestal niet zelf boodschappen, maar eten mee met het gezin. Als ze zelf iets eetbaars kopen, zijn het vooral snacks en frisdranken. 2. Jong volwassenen (18 - 25 jaar). Op deze leeftijd gaan veel jongeren zelfstandig wonen. Ze gaan studeren of werken en nemen hun eigen beslissingen. Ze maken zelfstandige keuzes ten aanzien van boodschappen doen en koken. Het beschikbare budget is vaak een doorslaggevende factor voor wat er op tafel komt. Toch wordt de basis gelegd voor een levenslang eetpatroon.
Hoe bereiken we de focusgroep? • Educatief lesmateriaal voor leerlingen in het voortgezet onderwijs (VMBO, MBO, HAVO, VWO) • Afficheren en flyeren op plaatsen waar veel jongeren komen (sportverenigingen, uitgaanscentra, trend- en lifestyle winkels, hogescholen, universiteiten, bibliotheken, CWI’s) • Redactionele artikelen en advertenties op jongerensites (Spunk, jongeren Blog) • Internetsite (jongerenpanel, forumdiscussie) • Deelnemen aan het Cultureel Jongeren Paspoort • Aansluiten bij grote culturele evenementen voor een jong publiek (Lowlands, EO jongerendag) 4
Reizende ex po i Super is een reizende expo annex foodstore die gedurende drie jaar langs verschillende locaties in Nederland reist. In het concept van de i Super komen de principes van het medium tentoonstelling samen met die van een supermarkt. Met behulp van moderne tentoonstellingstechnieken en informatietechnologie worden bezoekers niet alleen geïnformeerd over uiteenlopende onderwerpen met betrekking tot voeding, maar kunnen ze ook daadwerkelijk voedingsproducten kopen. En omgekeerd. Bezoekers kunnen niet alleen producten kopen, maar kunnen ook shoppen naar informatie achter de voedingsproducten. De intelligente supermarkt? De rondreis van de i Super start in het park van Kasteel Groeneveld van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in Baarn. Daarna doet de i Super verschillende locaties in het land aan: stadsparken en -pleinen, winkelcentra, evenementen- en schoolterreinen. Openbare locaties waar een groot publiek komt. Het concept biedt vele aanknopingspunten (producten en thema’s) om aan voeding gerelateerde evenementen te organiseren. Afhankelijk van de locatie kan de i Super worden uitgebreid met een programma met elementen als kookcursussen, proeverijen, smaaklessen, productpresentaties, food design performances, theatervoorstellingen...
6
Vo r m i Super is een reizende expo van circa 180 m2 . De hoofdvorm is opgebouwd uit een systeem van 6 segmenten. 3 meter hoog en 10 meter diep is
���������
wordt apart over de weg vervoerd per
����������
volledig afgewerkt en ingericht en
����������
Ieder segment van 3 meter breed,
vrachtwagen. Koppel de segmenten op locatie aan elkaar, sluit de i Super aan op een electrische voorziening en het geheel is operationeel.
�������
�������
8
���������
����������������������
Inhoud De inhoudelijke structuur van de reizende expo omvat drie elementen:
Fo
r o t s od
e
W i n d o w is de drager van het concept en fungeert als introductie. Met prikkelende tekstfragmenten, dynamische tekstregels en visuele beelden op de buitenzijde van de expo (de huid) wordt de aandacht van het publiek getrokken en worden verschillende visies op voeding gepresenteerd.
H o m e is de entree van de expo. Het is de plek waar bezoekers binnenkomen. De plek waar ze informeren, registreren en hun mening geven. Home biedt toegang tot het hart van de i Super: Foodstore.
F o o d s t o r e is een tentoonstelling annex voedingswinkel. Het onderwerp van de tentoonstelling, een assortiment verse voedingsproducten en hun afgeleide, verpakte varianten, zijn ook daadwerkelijk te koop.
10
m o H
e
W
in
w o d
���������������������� ������������
������������������������ �����������������������
Window In de i Super wordt achtergrondinformatie gegeven bij een assortiment voedingsproducten die we dagelijks eten. De informatie die wordt gegeven beslaat een breed vlak. De nadruk ligt op het
������������������������ ���������������������������
onder de aandacht brengen en verhelderen van verschillende factoren die van invloed kunnen zijn op ons persoonlijke eetpatroon. De i Super draagt geen bepaalde filosofie uit maar toont juist dat er vele meningen naast elkaar bestaan. Er zijn vele keuzes te maken, van praktische en principiële aard. In Window (de huid van de expo) wordt een beeld geschetst van wat jong, oud, autochtoon,
��������������������������� ���������������������������
������������������������ �������������������
allochtoon, stedeling, plattelandsbewoner, gezinslid en single belangrijk vinden met betrekking tot de keuze voor wat ze dagelijks eten. Gezond? Lekker? Makkelijk? Goedkoop? Is dierenwelzijn of milieu belangrijk? Geen varkensvlees? Of zelfs helemaal geen vlees en dierlijke producten? Zoveel mensen, zoveel meningen!
������������������������ ���������������������
���������������
12
Home De belangrijkste boodschap van de i Super: ga bewust om met voeding. En denk erover na. Welke consequenties hebben jouw overtuigingen voor jouw aankooppatroon en wat doe je daar dan mee? Window schetst een beeld van wat anderen vinden. In Home wordt de bezoeker gestimuleerd om zelf een standpunt in te nemen. De bezoeker wordt hierbij geholpen op de afdeling LogIn. LogIn bestaat uit meerdere computerstations met een computerprogramma waarin verschillende vragen worden gesteld met betrekking tot voeding. De antwoorden op de vragen leiden tot een persoonlijk profiel. Het computerprogramma vertaalt het profiel naar aspecten van waar je op zou moeten letten tijdens het inkopen doen (keurmerken, E-nummers, herkomst, ingrediënten, voedingswaarden, verpakkingssymbolen). Deze gegevens worden op een speciaal hiervoor beschikbare USB memorystick gezet. De strikt persoonlijke memorystick past in een draagbare display: de i SuperMate.
14
De i SuperMate is een digitale winkelassistent waarin met behulp van de memorystick het persoonlijke profiel wordt geladen. Het is een informatief hulpmiddel dat helpt om tijdens het bezoek te kiezen voor producten die ook werkelijk passen bij de eigen overtuigingen. Hoe werkt het? Scan de barcode van het product met de i SuperMate. Op de display verschijnt de productprijs en een symbool of het product past binnen het ingegeven profiel. Met behulp van een eenvoudige interface is makkelijk te vinden waarom het product wel of niet voldoet. De i SuperMate wordt ter beschikking gesteld bij de toegang tot Foodstore en moet aan het einde van het bezoek weer worden ingeleverd. De memorystick is persoonlijk en kan de bezoeker mee naar huis nemen. Met de stick kan de bezoeker thuis inloggen op extra features op de website van de i Super. Bijvoorbeeld een programma waarmee boodschappenlijsten en recepten kunnen worden bijgehouden op de stick. Deze gegevens kunnen tijdens een volgend bezoek aan de
i Super weer worden opgevraagd met behulp van de i SuperMate.
������������������������
16
Foodstore Het hart van de i Super bestaat uit twaalf productdisplays, twee soorten producttesters en daaromheen zeven themaexhibits. De productdisplays vormen samen met de producttesters het centrum. Zij staan centraal in de ruimte opgesteld. Bezoekers worden tussen de productdisplays door naar de ‘buitenring’ met de themaexhibits geleid. De twaalf productdisplays vormen de basis van Foodstore. In de productdisplays worden voedingsproducten gepresenteerd vergelijkbaar met een supermarktomgeving, maar met één groot verschil: per display één soort vers product samen met verschillende afgeleide ‘food products’. Dus in één display: verse tomaten, verse biologische tomaten, tomaten in blik, tomatenpuree, ketchup, tomatensoep, Bolognese saus, kant en klare spaghetti... Iedere productdisplay heeft als onderwerp één basisproduct: tarwe, aardappelen, suikerbieten, tomaten, sinaasappels, pinda’s/sojabonen, koffiebonen, cacaobonen, eieren, melk, rundvlees, vis. De optelsom van de twaalf basisproducten en hun afgeleide varianten is representatief voor de ingrediënten die horen in ons dagelijks menu. Daarnaast biedt de afgewogen selectie van basisproducten aanknopingspunten om uiteenlopende voedselthema’s onder de aandacht te brengen.
18
Tussen de productdisplays staat een aantal producttesters waar bezoekers behalve de prijs ook extra achtergrondinformatie over het product kunnen opvragen. De verse producten kunnen worden gewogen op een weegschaal. De display van de weegschaal toont vervolgens het gewicht, de prijs, de herkomst en de voedingswaarden van het product. Bij verpakte producten kunnen de barcodes worden gescand. De display van de scanner geeft behalve de prijs ook achtergrondinformatie bij gegevens en symbolen op de verpakking van het gescande product. De themaexhibits vormen de ruggengraat van Foodstore. Elke exhibit gaat in op een ander aspect van voedsel. Hier vindt de bezoeker informatie over productie (plantaardige en dierlijke), voedseltechnologie, wereldhandel (‘fair trade’), gezondheid, culturele eetpatronen en verpakkingen. De themaexhibits worden ontwikkeld volgens de principes van sociaal-constructivistisch leren. Bij de uitwerking van inhoud en vorm wordt rekening gehouden met verschillende leerstijlen. Presentatiemedia die worden ingezet: origineel materiaal (bijvoorbeeld echte planten), hands-on en interactieve displays, evocatieve modellen en mock-ups, documentaire fotografie en film, prikkelende en uitnodigende beelden en teksten. Bij de productdisplays ligt de nadruk op het overdragen van informatie door zelf te doen, bij de themaexhibits gaat het vooral om leren door een zintuigelijke en emotionele beleving.
20
Ja natuurlijk. Patat is ook aardappel.
Plantaardige productie Themaexhibit over de productie van groente en fruit. Hoe groeien... ? Onderwerp zijn de plantaardige producten die zijn uitgestald in de productdisplays. Centraal staan de natuurlijke gewassen en de wijze waarop ze groeien. De uitwerking en invulling van het onderwerp geeft antwoorden op vragen als: hoe groeien aardappelen, suikerbieten, tomaten, sinaasappels, pinda’s, cacaobonen, tarwe en koffiebonen? Is er verschil tussen traditionele en technologische teelt? Hoe herken je de gewassen? Wat zie je? Wat ruik je? Wat voel je? Wat is biologische productie? Wat is genetische modificatie? Toegelicht wordt wat de verschillende keurmerken voor groente en fruit betekenen (keurmerken).
22
Het is moeilijk. Ik zou niet weten wat ik zou doen.
Dierlijke productie Themaexhibit over de herkomst van vlees, eieren, zuivel en vis. Waar komen deze producten vandaan? In dit thema wordt een beeld geschetst van de melkveehouderij, vleesveehouderij, pluimveehouderij en visserij/viskwekerij in Nederland. De mensen in de bedrijven komen aan het woord en geven antwoorden op vragen als: hoe werken de bedrijven? Wat betekenen de dieren voor ze? Waar hebben ze mee te maken? Wat vinden zij belangrijk bij hun bedrijfsvoering? Kosten? Duurzaam? Dierenwelzijn? Landschap? Zowel vertegenwoordigers uit de intensieve als de biologische veehouderij geven hun visie. Toegelicht wordt hoe de producten uit de verschillende soorten bedrijven zijn te herkennen (keurmerken).
24
Oh, dat betekenen die nummers met een E.
Vo e d s e l t e c h n o l o g i e Themaexhibit over de achtergronden en de betekenis van de voedseltechnologie. Wat is voedseltechnologie? Waar komt het vandaan? Het overgrote deel van wat wij nu dagelijks eten komt uit een voedselfabriek. De voedselfabrieken verwerken verschillende basisgrondstoffen tot voedingsproducten voor consumenten: van tomaat tot tomatensoepmix, van aardappel tot chips, van cacao tot hagelslag. Hoe doen ze dat? Hoe werkt het proces? Een belangrijke taak van de voedingsindustrie is het voorkomen van bederf en het bewaren van smaak, reuk, vorm en kleur. Maar hoe werkt dat? Wat wordt er toegevoegd? Hoe zien de toevoegingen eruit? Wat doen ze? En hoe weten we dat? Toegelicht wordt hoe we kunnen achterhalen wat er in producten zit (E-nummers).
26
Ja, zij hebben ook recht op een eerlijk loon.
Wereldhandel Themaexhibit over de wereldhandel in voedsel. De wereld is de tuin van de consument geworden. Een groot deel van ons voedsel wordt geïmporteerd. Producten die wij inmiddels tot onze basisbehoefte rekenen, komen oorspronkelijk helemaal niet voor in Nederland. Voor de productie van sinaasappels, pinda’s/sojabonen, cacaobonen en koffiebonen zijn wij afhankelijk van andere landen. Deze producten worden ingevoerd vanuit tropische landen, vaak derdewereldlanden. Waar komen de producten vandaan? Wie produceren ze? Wat betekent dat voor ons? Wat betekent dat voor de producenten? En is dat wel altijd eerlijk verdeeld? Toegelicht wordt hoe we kunnen herkennen waar de producten vandaan komen en wat dat kan betekenen (herkomst en ‘fair trade’ symbolen).
28
Mijn BMI is 22. Dat is tenminste goed.
Gezondheid Themaexhibit over de invloed van eten op onze gezondheid. Niet goed eten is ongezond, dat weet iedereen. Te veel of te weinig is niet goed. Gevarieerd eten is belangrijk. Van verkeerd eten worden we ziek. Tot zover geen nieuws. Maar wat is gezond eten? Om gezond te blijven heeft ons lichaam verschillende soorten voedsel nodig: brood en graanproducten, groente en fruit, zuivelproducten en vlees, vis, noten of bonen (Schijf van Vijf). Een combinatie van deze voedselproducten voorziet ons lichaam van de essentiële voedingsstoffen die we nodig hebben. Wat heb jij vandaag gegeten? Hoe gezond ben jij? Doe de verschillende tests (o.a. bodyfat-meting, conditietest) en controleer of je je eetpatroon moet aanpassen. Toegelicht wordt wat we kunnen doen met informatie over voedingswaarden, allergieën en calorieën.
30
Culturele eetpatronen Themaexhibit over de betekenis van eten in onze sociale omgang, religie en persoonlijke beleving. Eten is veel meer dan alleen brandstof. Veel belangrijke momenten in ons leven hebben met eten te maken, denk aan een verjaardagstaart. Maaltijden spelen ook een belangrijke rol in verschillende godsdiensten. Sommige godsdiensten kennen zelfs voedselvoorschriften (halal, kosher). Maar het niet eten van bepaalde ingrediënten komt niet alleen voort vanuit godsdienstige overtuigingen, maar kan ook zijn ingegeven door persoonlijke overtuigingen, bijvoorbeeld betrokkenheid bij dierenwelzijn (vegetarisch, veganistisch). Wie is wie? Weet jij wie wat (niet) eet? Waarom is dat? Wat vind je zelf? Een interactief spel brengt de betekenis van eten onder de aandacht. Toegelicht wordt hoe je weet wat waarin zit (ingrediënten en E-nummers).
Ja, eigenlijk is dat hetzelfde als wij doen. 32
Sorry, soms kan ik het ook niet weerstaan.
Ve r p a k k i n g Themaexhibit over de betekenis van verpakkingen in de voedingsindustrie. Het verpakken van voedsel speelt een belangrijke rol bij de houdbaarheid en veiligheid van voedsel. De verpakking beschermt het voedsel, geeft informatie over wat er in zit en geeft de houdbaarheidsdatum aan. Maar de verpakking doet meer. Het is ook een verleider. Het ziet er zo aantrekkelijk uit dat het schreeuwt ‘koop mij’. Met als gevolg dat we het product niet meer kunnen weerstaan. Laat jij je ook verleiden door de aantrekkelijkheid van de verpakking? Een interactief spel over de rol van de verpakking in de besluitvorming.
34
Idee, concept & ontwerp: DWARS ontwerp, Amsterdam Miriam de Lange & Mark Schulte
In opdracht van: Kasteel Groeneveld van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in Baarn
Op initiatief van: Stichting Foodculture Group, Wageningen
Druk en afwerking: Rijnja Repro, Amsterdam
www.isuper.nl
36
© 2006. All rights reserved by Dwars Ontwerp. The iSuper is protected under national and international copyright laws and protected as a Community design. For information:
[email protected].