Voorstellen •
drs. Rogier Hoorn, sportpsycholoog VSPN®
•
Sinds 2003 praktijk Hilversum en Papendal
•
Sporters, teams, coaches, bedrijfsleven, LVNL, Luchtmacht
Cursus Mentale Training
Sporten: voetbal, tennis, golf, schaatsen, zeilen, squash, basketbal, wielrennen, handboogschieten, hippische sporten etc. •
Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN®
•
www.sportsmind.nl
Lid VSPN en Samenwerkende Sportpsychologen
www.sportsmind.nl
Programma
Doelstelling
Basiskennis sportpsychologie en mentale training
Trainer/Coach leert met deze cursus: •over sportpsychologie •over mentale vaardigheden •mentale aspecten signaleren
Mentale vaardigheden: Doelen stellen, Spanningscontrole, Concentratie
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Wat is sportpsychologie?
Sportprestatie
Talent
Techniek
Tactiek
Fysiek
www.sportsmind.nl
Mentaal
Sportpsychologie bestudeert gedachten, gevoelens en gedrag van mensen in sportsituaties
www.sportsmind.nl
1
Sportpsycholoog •
Mentale training en begeleiding van sporters en teams
• Training en begeleiding van trainers/coaches/begeleidingsstaf/ ouders • Recreatief tot professioneel
www.sportsmind.nl
Randvoorwaarden Vrijwilligheid Veiligheid Vertrouwen Respect Interesse Motivatie Tijd Contact Duidelijke afspraken Eigen verantwoordelijkheid www.sportsmind.nl
Mentale coachingsvaardigheden Doelen stellen Plannen Luisteren Vragen stellen Geduld Empathie Optimisme Observeren Communiceren Zelfreflectie aanleren Zelfsturend vermogen ontwikkelen …. www.sportsmind.nl
Oefening 2 Wat zijn de randvoorwaarden voor mentaal coachen? En wat zijn de mentale coachingsvaardigheden waarin een trainer/coach zich kan ontwikkelen?
www.sportsmind.nl
Mentale coachingsvaardigheden Doelen stellen Plannen Luisteren Vragen stellen Geduld Empathie Optimisme Observeren Communiceren Zelfreflectie aanleren Zelfsturend vermogen ontwikkelen www.sportsmind.nl
Zelfbewustwording Het begint bij jezelf! Waar ben ik goed in als coach? Wat zijn mijn verbeterpunten? Hoe kom ik over als coach?
www.sportsmind.nl
2
Vragen stellen & Actief luisteren Welke soorten vragen bestaan er: Open vragen Gesloten vragen Suggestieve vragen Cocktail vragen Doorvragen
Soorten vragen Open vraag: wie, wat, waar, hoe, waarom? Gesloten vraag: ja of nee Suggestieve vraag: “Gaat het wel goed met jou? Vind je het nog wel leuk hier?” Cocktail vragen: twee vragen in één Doorvragen: geven verduidelijking/verdieping
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Vragen stellen & Actief luisteren Interview elkaar over je sterke en verbeterpunten als coach/trainer. Stel open vragen en vraag door!
Observeren Opdracht observeren: Wat hoor ik? Wat zie ik? Wat voel ik?
3 rollen: Interviewer – geïnterviewde - observant
www.sportsmind.nl
Vragend coachen Van belang: 1. Open vragen, doorvragen, parafraseren 2. Waardevrij, dus niet oordelen 3. Non-verbaal gedrag 4. Rekening houden met leeftijd, niveau en capaciteiten
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Oefening 4 Wat zijn de kenmerken van een mentaal sterke sporter? Wat zijn de mentale vaardigheden waarin een sporter zich kan ontwikkelen?
www.sportsmind.nl
3
Flow
Mentale vaardigheden voor sporters
Ideale Prestatie Toestand -juiste focus van aandacht -korte duur -automatisch zonder forceren bewegen -opgaan in het hier en nu -gevoel van controle -zelfvertrouwen -afwezigheid van angst -alert ontspannen
Zelfreflectie/zelbewustwording Doelen stellen Spanningscontrole Concentratie Visualisatie Gedachten controleren Communiceren Plannen Assertiviteit ...
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Ideale prestatie toestand FLOW
proces
Zelfbewustwording proces
Het begint bij de sporter zelf! Individuele karakteristieken en ervaring
Persoonlijke controle en zelfvertrouwen
Waar ben ik goed in? Wat zijn mijn verbeterpunten?
toewijding geloof verbinding
Vaardigheidstraining
inzicht sporter
Coach en sporter vullen schema apart van elkaar in.
proces www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Oefening 2 Technisch Sterke punten
Tactisch
Fysiek
Mentaal
………..
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
Verbeter- 1 punten
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
www.sportsmind.nl
Mentale vaardigheid: Doelen stellen Doelen geven inzicht in en structuur aan ontwikkeling, houden je gemotiveerd, geconcentreerd en geven zelfvertrouwen. „verkeerd doel demotiveert, goed doel motiveert‟
www.sportsmind.nl
4
Mentale vaardigheden voor sporters • Zelfreflectie/zelbewustwording • Doelen stellen • Spanningscontrole • Concentratie • Visualisatie • Gedachten controleren ...
Soorten doelen Lange en korte termijn doelen Droomdoel
= ideaal toekomstdoel
Resultaatdoel = resultaat (winnen, etc) Prestatiedoel
= score, tijd, afstand, punten
Procesdoel
= hoe, bijv. techniek, tactiek, mentaal
Criteria: SMARTI www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
SMARTI-regels Doelen stellen aan de hand van de SMARTI-regels:
Voorbeeld doelen: zwemmen Droomdoel
= O.S. Rio de Janeiro
Lange termijndoelen 2010-2011
• Specifiek • Meetbaar • Acceptabel/Actiegericht • Realistisch • Tijdsgebonden • Inspirerend
Resultaatdoel = kwal. EK 2011 Prestatiedoel
= 1min 02sec op 100m
Procesdoel
= techniek: keerpunten fysiek: rompspanning mentaal: felheid
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Mentaal logboek
SMARTI-regels Zwemvoorbeeld: techniek keerpunt
Logboek
Korte termijn trainingsdoelen: • Specifiek: trainen aanzwemmen, draai en afzet • Meetbaar: elke training 10 x keerpunt oefenen, waarvan 6 keer goed uitgevoerd. • Acceptabel/Actiegericht: positief geformuleerd • Realistisch: haalbaar • Tijdsgebonden: komende maand • Inspirerend: uitdagend
Datum:
24 september 2010
Training of wedstrijd (welke wedstrijd)?: Doel/oefening (geef ook toelichting)
Ochtendtraining met trainer Wim Resultaat (hoe ging het)
Toelichting
3x gelukt
Beter blijven aanzwemmen en draaien
Rompspanning
….
……..
Felheid
……
……..
Keerpunten
www.sportsmind.nl www.sportsmind.nl
5
Vaardigheid: spanningscontrole
Doelen stellen Tips • Laat sporter zelf doelen stellen, daarna samen • Stel voor korte, middellange en lange termijn
Omgaan met spanning
• Stel doelen voor training en wedstrijd • Stel maximaal twee à drie doelen per keer • Schrijf doelen van te voren op • Bespreek doelen met je sporter • Deel de doelen met ouders • Evalueer doelen en maak regelmatig een nieuw prestatieprofiel www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Vaardigheid: spanningscontrole
Vaardigheid: spanningscontrole prestatie
10
Hoe merk je aan sporters dat er spanning aanwezig is?
?
In welke situaties?
0
10 spanning
www.sportsmind.nl
Vaardigheid: spanningscontrole prestatie
Herkennen van spanning
10 spanning = 10
0
Spanningsmeter
1 10 spanning
spanning = 0
www.sportsmind.nl
6
Spanning uit zich in lichamelijke en/of geestelijke reacties • Te weinig, genoeg of te veel? • • • •
Spanning
prestatie
Onderscheid in spanning:
Fysiek Psychologisch Motoriek Gedrag
spanning
Hoofd Lichaam
www.sportsmind.nl
(Ont)spanning Hoe ontspan jij? Hoe leer jij sporters ontspannen?
www.sportsmind.nl
(Ont)spanning Door: Afleiding Doelen stellen Gedachtecontrole Wedstrijdvoorbereiding Ontspanningsoefeningen
www.sportsmind.nl
Ademhalingsoefening
• •
Ademhalingsoefeningen Spierontspanningsoefeningen
www.sportsmind.nl
7
Ademhalingsoefening •
•
Buikademhaling trainen en controleren Ontspanningsbeelden koppelen
Spierontspanning •
•
•
• • •
Fysieke ontspanning Mentale ontspanning Stabiliteit, verdeling van zwaartepunt
•
Bewustwording van spanning in lichaam Aanspannen en ontspannen van spieren Fysieke ontspanning Optimaal gebruik van spieren
www.sportsmind.nl
Mentale vaardigheden voor sporters • Zelfreflectie/zelbewustwording • Doelen stellen • Spanningscontrole • Concentratie
www.sportsmind.nl
Concentratie
Grid-test
• Visualisatie • Gedachten controleren ...
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
Afleiding
Oefening Wat is concentratie?
Waar wordt jouw sporter door afgeleid?
Wat is focussen?
sport en niet-sport gerelateerde afleidingen
www.sportsmind.nl
www.sportsmind.nl
8
Focus op de taak: Aandachtscirkels
Concentratie = mentale toestand waarin aandacht verzameld is
1
1=ik & mijn taak 2=directe afleidingen (weer, tegenstander, veld) 3=kwaliteitsvergelijking 4=succes of falen 5=gevolgen van succes/falen 6=zinsvraag (wat doe ik hier?)
2 3 4
Focussen = het richten van aandacht op je taak
5 6
www.sportsmind.nl
Vaardigheid: aandacht richten
Aandachtsvormen Intern
Op welke 4 manieren kun je je aandacht richten?
Smal
Breed
Extern
www.sportsmind.nl
Vaardigheid: Aandacht richten
Aandachtstijlen Intern
Intern-smal
Intern-breed
Extern-smal
Extern-breed
Smal
Aandachtsoefening Breed
Bedenk voor jouw sport een aandachtoefening waarin de aandachtstijlen aan bod komen
Extern
9
Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN®
[email protected] 06-45750679 www.SportsMind.nl
10
