Milieuzorg Op School
Wat is MOS?
MOS Milieuzorg Op School een milieuzorgproject van kleuter kleuter-- tot en met hogeschool
Een initiatief van de afdeling Milieu-integratie en –subsidiëringen van de Vlaamse Overheid i.s.m. de vijf Vlaamse provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
Wat is MOS? Een milieuzorgproject van kleutert.e.m. hogeschool Geen éénmalig project wel via begeleiding een milieubewuste en energiebesparende school uitbouwen Keuze uit 5 MOS-thema’s
Wat is MOS? Op school staat één milieuthema centraal Aandacht voor dit thema: op schoolniveau in de klas in de omgeving BaO: actieplan (planning)
1
Milieuzorg Op School
Wat is MOS?
Hoe MOS aanpakken? Stappenplan
Op welke manier? Volgens de MOS-criteria: Leerlingen doen actief mee (participatie en educatieve winst) Zoveel mogelijk mensen worden betrokken (draagvlak en communicatie) Milieuzorg is een deel van de schoolcultuur (verankering) Een MOS-school bespaart energie (milieuwinst)
Hoe MOS aanpakken? Stappenplan
MOS--logo MOS Eventueel kan de school een MOS-logo aanvragen
Aangaan van een engagement (milieubeleidsverklaring MOS ondertekenen) Oprichten van een energiewerkgroep (MOS-werkgroep) Sensibiliseren van alle betrokkenen Inventariseren van de beginsituatie Concrete MOS-acties plannen en invoeren Tussentijds meten en registreren Evalueren
2
Milieuzorg Op School
MOS--logo MOS
Ondersteuning
Erkenning dat je school op een kwaliteitsvolle, creatieve en participatieve manier aan milieuzorg werkt! Op ritme van de school (geen verplichting) Volgens de MOS-criteria
Ondersteuning
Ondersteuning MOS-materialen algemene handleiding
Begeleiding school (op vraag van de school) beantwoorden van vragen per telefoon of e-mail of via een schoolbezoek of via een gemeentelijk scholenoverleg school kan deelnemen aan nascholingen en trefdagen
BaO: themabundels SO: themapakketten met meetinstrumenten MOSterd digiMOS affiches BaO: MOS-poppelepee
3
Milieuzorg Op School
BaO: MOSMOS-themabundel energie
SO: MOSMOS-themapakket energie
SO: MOSMOS-themapakket energie meetinstrument ECOS: energiecheck op school maatregelen volgens principe van Trias Energetica
afgestemd op MOS-stappenplan suggesties voor de verschillende doelgroepen suggesties voor VOET
4
Milieuzorg Op School
5
Milieuzorg Op School
6
Milieuzorg Op School
7
Milieuzorg Op School
8
Milieuzorg Op School
Afdrukbaar overzicht in pdf
Afdrukbaar overzicht in pdf
9
Milieuzorg Op School
Websites
Websites
Vlaams Energieagentschap: www.energiesparen.be met verschillende publicaties en overzicht van subsidies
Brussels Instituut voor Milieubeheer: www.ibgebim.be o.a. pollutiemeter voor Brussel
Medisch Milieukundigen bij de LOGO’s: www.mmk.be leggen link tussen milieu en gezondheid project ‘Lekker fris’ over binnenklimaat op school projectsite: www.lekkerfris.be
10
Milieuzorg Op School
Websites
Websites
NME-inventaris: http://nme.milieuinfo.be databank voor Natuur- & MilieuEducatie
Milieukoopwijzer: www.milieukoopwijzer.be o.a. info over juiste keuze van binnenverlichting
meer websites: www.milieuzorgopschool.be ook provinciale initiatieven
Schoolvoorbeelden: Werken aan energie met MOS
Schoolvoorbeelden: Sensibiliseren in het BaO mascotte roept op om op zoek te gaan naar energie verhaal TB: “Leon en de ikkietikkietijd” stripverhaal: “De energiegrot” speuren naar energie: energiebronnen mijn energieagenda: inventariseren van ervaringen
11
Milieuzorg Op School
Schoolvoorbeelden: Sensibiliseren in het SO plaats verschillende uitvindingen op een tijdslijn en duid aan wanneer fossiele brandstoffen uitgeput zullen zijn elektriciteit: 1752 stoomtrein: 1804 vliegtuig: 1903 televisie: 1925 computer: 1946 gsm: 1982
bereken je ecologische voetafdruk www.voetafdruk.be of die van je klas www.voetzoekers.be organiseer een energietentoonstelling
Schoolvoorbeelden: Meten is weten leerlingen houden stand van electriciteits- en gasmeter bij school uit Beringen bespaart in 1 schooljaar € 3000 op energiekosten. Metingen toonden aan dat een onbezet gebouw tijdens de avondcursussen wordt verwarmd. Het gebouw afkoppelen kost € 1250.
Schoolvoorbeelden: Meten is weten • binnenklimaat meten: via CO2-meter of eenvoudige proefjes (kalkwater wordt troebel en wit in aanwezigheid van CO2) • uitspraak leerling: “Ik had nooit gedacht dat energie meten zo’n interessant onderwerp zou zijn.”
leerlingen uit een school uit Ternat berekenden dat een drankautomaat evenveel verbruikt dan de verlichting van een half klaslokaal
12
Milieuzorg Op School
Schoolvoorbeelden: Acties! gedragsveranderingen aansporen: • spelen met gezelschapspelen zonder batterijen • sappentrapper: fiets aan fruitpers om eigen fruitsap te persen • leerlingen 6de jaar SO brengen een nacht zonder energie door op school • klasgesprek: “Wat kunnen wij doen?” • tijdens vrije ruimte nadenken over mogelijke acties in de school • affiches, licht- en deurstickers ontwerpen • in elke klas is er een licht- en deurenkapitein (ook bij de kleuters) zie volgende afbeeldingen ter illustratie
13
Milieuzorg Op School
Schoolvoorbeelden: Acties!
Schoolvoorbeelden: Acties!
eenvoudige of grote technische aanpassingen: • drankautomaten afgeschaft • kokschool recupereert energie uit de warme lucht van dampkappen en zet etensresten om in biomassa • refterproject: gezonde, gezellige refter creëren én daarbij kiezen voor een efficiëntere verlichting • school en buurt nemen deel aan campagne klimaatwijken • kinderen maken tochtdieren voor school en thuis • leerlingen uit TSO/BSO plaatsen radiatorfolie • afdeling houtbewerking wordt verwarmd met de restjes onbewerkt hout uit de werkplaatsen • deelnemen aan Dikke-truiendag: 13 februari 2009
14
Milieuzorg Op School
Schoolvoorbeelden: DikkeDikke-truiendag school toont film ‘An Inconvenienth Truth’ voor 5de en 6de school plaatst thermometer in elk lokaal: Rode streep op 20°C = Opgelet! Verwarming lager zetten
Schoolvoorbeelden: DikkeDikke-truiendag elke leerling engageert zich voor een energiesparende tip alle acties bekendmaken in de school Wollo’s versieren leerlingen roepen rusthuis en OCMW op om mee te doen
Schoolvoorbeelden: DikkeDikke-truiendag
Beste collega's Morgen neemt onze school deel aan de Dikke-truiendag. Onze leerlingen hebben vanmorgen een brief ontvangen die hun ouders hiervan op de hoogte brengt. (zie bijlage) Ik stuur jullie ook nog even een berichtje om jullie te laten weten dat Jan de verwarming morgen om 8 uur zal uitschakelen. Gelieve jullie outfit aan deze situatie aan te passen! Mochten er collega's zijn die hun CO2-uitstoot morgen nog drastischer zouden willen doen dalen door met de fiets (i.p.v. met de auto) naar school te komen, dan kan ik hen (naast de door de Provincie Limburg toegekende fietsvergoeding) al een kleine beloning in het vooruitzicht stellen. Alvast bedankt voor jullie (actieve of passieve) medewerking aan deze dag!
15
Milieuzorg Op School
Resultaten bekendmaken en evalueren
Resultaten bekend maken en evalueren
school uit Aspelare bespaart 18% op energiefactuur dankzij sensibilisatieactiviteiten in kader van MOS en klimaatwijken
leerlingen uit een school uit Aalst berekenden dat de verwarming lager zetten, op dikke-truiendag, resulteert in een besparing van 22 euro. Gemiddeld was het nog 20,3°C.
leerlingen uit een school uit Ronse houden een jaar lang prikacties en besparen € 7500 school in Deurne plaatst 432 m tochtstrips op de 108 ramen. Leerlingen berekenen dat dit een besparing van 259,2 kg CO2-uitstoot per maand in de winter betekent.
uitspraak leerling 6de lj: “Als ik later een huis verbouw of bouw, denk ik zeker aan een energiezuinige manier om dat te doen.” energiearm schoolfeest met energieuitdagingen en bekend maken resultaten energiemeting (sfeerfoto’s volgende dia)
Mogelijke rol van energiecoördinator centraal aanspreekpunt voor energiebesparing bouwt een energiezuinig beleid uit: legt doelstellingen en verantwoordelijkheden vast in een milieubeleidsverklaring werkt samen met de MOS-werkgroep of energiewerkgroep communiceert met het personeel, de leerkrachten en de leerlingen over geplande acties en reeds geboekte resultaten
16
Milieuzorg Op School
Mogelijke rol van energiecoördinator
Meer weten over MOS?
zorgt voor een breed draagvlak: dit is zeer belangrijk bij gedragsmaatregelen volgt de energieboekhouding, energieaudits en ECOS op coördineert energiemaatregelen: plant en voert uit integreert energiezorg in de schoolwerking: schoolreglement, schoolwerkplan, vast agendapunt, in de lessen (vb: stel een energiekoffer samen)
Meer weten over MOS?
www.milieuzorgopschool.be ANT:
[email protected] BHG:
[email protected] LIM:
[email protected] OVL:
[email protected] VBR:
[email protected] WVL:
[email protected] COO:
[email protected]
17
