Danio Rerio Del
145
September 2014
WAT ERVARINGEN MET PLANTEN, ONDERHOUD EN BESTRIJDING HARDNEKKIGE ALGEN door J.A.M. Kouwenhoven De bedoeling van dit ar kel is, net als van al mijn andere, alleen maar om wat ervaringen aan te reiken, waar men wellicht wat aan hee , of dat men er niets aan hee en het beter weet. Enige algemene opmerkingen: 1. Lang niet alle planten houden van CO2-toevoeging. Na enige jd wat minder CO2 gaf dat een wat bescheidener groei te zien, wat leidde tot wat minder frequent inkorten. Dat ligt natuurlijk wel aan het sor ment planten, want er zijn planten die min of meer niet buiten CO2-toevoeging kunnen. 2. Lang niet alle planten houden van veel licht. Fijn gevederde planten verlangen meer licht en CO2, terwijl grof bladerige planten met wat minder toe kunnen. Ook de kleur speelt daarbij een rol. Donkere, grovere, bladeren hebben vaak minder licht nodig dan licht gekleurde, fijn gevederde en rode planten. 3. Een voedingsbodem is aan te bevelen voor moerasplanten, al zal een bodem in de loop der jd vanzelf wel voedselrijker worden. Voor planten zonder echte wortelvorming en drijfplanten is een voedingsbodem minder nodig, maar dat spreekt vanzelf. Het is wel van belang dat de bodem luchg is en blij , met een gelijkma ge korrelgroo,e, zodat er voldoende zuurstof kan toetreden, waardoor de wortels gezond blijven en er geen s nkende bodem ontstaat. Een te dikke bodem van een te fijne structuur lijkt niet guns g, want hoe dikker een bodemlaag en hoe fijner de korrel des te moeilijker het wordt dat daarin zuurstof kan doordringen. Planten gebruiken hun wortels om zich vast te hechten en voedsel op te nemen; ze eten dus geen grond maar halen, in slechts zeer geringe hoeveelheden, voedingsstoffen uit de bodem. Het lijkt beter om de bodem in de dikkere lagen eerst te voorzien van een laag grof materiaal en daarover heen een laag met gelijke diameter van plm. 2 à 3 millimeter, wat de bodem luch g houdt en een s nkende ondergrond voorkomt. Een bodem van fijn zand lijkt in eerste instan e wel goed te voldoen door een mooie plantengroei, maar na verloop van jd zal die bodem dichtslaan en als je dan een plant eruit trekt komt de vieze walm je tegemoet. 4. Het toevoegen van eventuele meststoffen, ijzer enz. kan men het beste in heel kleine hoeveelheden dagelijks, i.p.v. wekelijks, laat staan maandelijks doen, dat gee een meer gelijkma ge condi onering van het water, bovendien doe ik dat via de oppervlakte-aanzuiging, zodat er d.m.v. van de pomp een nog betere vermenging plaatsvindt.
Danio Rerio Del
146
September 2014
5.
Ook het gebruiken van drijfplanten is van belang. Drijfplanten halen hun voedsel direct uit het water en voegen zuurstof toe aan dat water. Bovendien zorgen zij voor schaduw- en schuilplekken voor vissoorten die liever niet in hel verlichte zones vertoeven. De hoeveelheid drijfplanten kan men ook makkelijk in de hand houden door zo nu en dan wat weg te nemen. De bovenstaande punten zijn algemeen omdat de natuur zich toch niet laat reglementeren en elke plantensoort hee eigen behoe en, vandaar ook dat in de natuur al jd maar een paar soorten samen voorkomen. Wil men toch meer soorten planten in het biotoopje, dan is daar geen bezwaar tegen, alleen zullen niet alle planten in op ma condi e blijven, gezien de vaak zeer uiteenlopende behoe en van de diverse plantensoorten. In dat geval zal men wellicht zo nu en dan een plantje ter aanvulling moeten aanschaffen, of dat men eens een andere soort plant wil uitproberen, wat niet verkeerd is, want ook hier doet verandering van spijs eten. Verder moet men bedenken dat het ontbreken van een constante stroom van vers water van een gelijke samenstelling in ons biotoopje wel degelijk een handicap is bij het vivarium houden en niet alleen omdat de kwaliteit van het water bij een circulerend systeem nooit kan wedijveren met de natuur, maar dat dit ook invloed hee op de bodem en daarom is het in de natuur wel mogelijk dat die goed blij terwijl de structuur van de grond daar wellicht wel fijner en ongelijkma ger is, zonder dat die bodem beder .
Algen Een lichte algenvorming hoe geen probleem te zijn, maar het wordt pas echt vervelend als die de overhand krijgen en dat is in onze hobby soms het geval. Oorzaken van overma ge algenvorming zijn algemeen bekend: Te veel meststoffen. Te veel voederen. Een te groot bestand levende have. Te veel CO2. Te veel of te weinig licht. Te veel afvalstoffen. Geen goede doorstroming, zowel aan het oppervlak als in de bak als geheel en van de bodem. Te vaak of een te grote verstoring ineens van het milieu en opdwarrelend vuil. Overdreven algenvorming kan door regelma g en beheerst onderhoud meestal wel worden voorkomen. Algenbestrijding d.m.v. algen etende vissen lijkt toch meer een fabel; in de natuur zijn algen voedsel voor bepaalde vissen, maar vissen zijn er niet voor de algen.
Danio Rerio Del
147
September 2014
Anders wordt het bij reeds overvloedig aanwezige, hardnekkige algen, o.a. de beruchte baard-, pluis-, punt-, of hoe u die algen ook wilt noemen. Toen ik daarmee werd geconfronteerd heb ik eerst een mede-aquariaan in de vereniging gevraagd hoe hij dat probleem had aangepakt. Omdat ik wist dat hij daar in het verleden ook mee hee geworsteld. Hij gaf mij een algenbestrijdingsmiddel op, maar zei er bij dat het heel lang hee geduurd voordat hij die alg kwijt was. Maar ik ben nu eenmaal niet zo geduldig en opeens kreeg ik er genoeg van en heb het toen maar eens radicaal en met goed resultaat aangepakt. Al moet ik wel erkennen dat de prijs daarvoor is dat je plantenbestand wel iets terugloopt, maar dat hee zich na verloop van jd wel hersteld, want zo werkt de natuur. Wat heb ik gedaan: 1. Een goed algenbestrijdingsmiddel volgens de gebruiksaanwijzing toegepast. 2. De bak gedurende minimaal een week volkomen verduisterd. 3. De bak gedurende die week heel goed doorluchten. Daarna: 4. Goed afzuigen. 5. Filter schoonmaken en een ac eve kool inbrengen om het algenbestrijdingsmiddel weer te verwijderen. 6. Weinig voeren. 7. Ma g met CO2. 8. Het vissenbestand beperkt gehouden. 9. Een niet te hoge temperatuur aanhouden: 20-23 ⁰C is voor de meeste plantensoorten voldoende, bovendien handhaa CO2 zich makkelijker in koud dan in warm water en uw vissen leven wellicht langer. 10. Minder verlich ng, maar wel ongeveer gedurende 12 uur, dus minder intensief, wat weer als voordeel hee dat men de voorruit minder vaak hoe schoon te maken. 11. Na verloop van jd ac eve kool uit het filter verwijderen en de bacteriefauna weer op peil brengen met liefst een goed vloeibaar middel. Nogmaals hiermee is niet beweerd dat dit hét middel is om een las ge algenvorming kwijt te raken, maar wellicht lukt het op deze manier. Wat de groo,e van het bestand levende have betre : er worden in de literatuur wel aanwijzingen gegeven van zoveel gram per liter, maar dat is toch
Danio Rerio Del
148
September 2014
vrijwel al jd veel te veel. In de natuur is de hoeveelheid levende wezens in verhouding tot het zeer grote biotoop, maar heel gering. Meestal gee jouw biotoop zelf wel aan wat het beste is en dat is wanneer het biotoopje zonder veel ingrepen over een langere periode toch mooi schoon blij , maar dat vraagt wel om zelCeperking bij het aanschaffen van vissen en andere dieren. Een goed florerend biotoop s nkt niet, dus geen blauwe alg-, maar ook geen vislucht. Conclusie: Bij een aquarium in goede condi e moet het lukken om te volstaan met dagelijks een zeer geringe hoeveelheid dieren-, plantenvoeding toe te voegen en wekelijks een half uurtje/drie kwar er te besteden aan afzuigen, planten inkorten, maximaal een paar emmers water verversen en de voorruit aan voor- en achterzijde (met een stukje kunststof horrengaas of staalwol 0000 en pas op voor krasjes!) te reinigen. Een goed zelfreinigend aquarium, met weinig levende have en veel beplan ng, hee ook minder waterverversing nodig. Dat ‘verse’ water van ons kan ook niet ppen aan het verse water van een helder stromend beekje in de natuur, want in ons ‘verse’ Nederlandse leidingwater zi,en, ondanks de grote zorg die aan ons drinkwater wordt besteed, toch nog al jd elementen die minder goed zijn voor een gezond biotoopje en ook ontbreken er weer stoffen die juist wel een guns ge invloed hebben op het watermilieu. Alle onderhoud moet bestaan uit voorzich g en heel geleidelijk handelen, anders wordt het milieu van jouw kleine biotoopje te veel verstoord. Het aquariumhouden mag ook nimmer leiden tot een soort ‘moeten’ of enige vorm van stress, want dan ben je echt verkeerd bezig. Kortom: Om een goed florerend biotoopje te bereiken moet men beginnen met enkele soorten eenvoudige planten die snel groeien. Hoe meer soorten men hee des te moeilijker wordt het om al die soorten in goede condi e te houden. Bij het inkorten van planten ook niet ineens radicaal te werk te gaan, maar houd het esthe sch aspect in de gaten door de plantengroep een mooie vorm te laten behouden, dus ook hier geen al te dras sche ingrepen; laat die planten eens lekker uitgroeien! Probeer ook niet te perfec onis sch te zijn en laat dat lelijke blaadje e.d. even zi,en tot het wekelijks onderhoud. Niet te veel vis en andere levende have; beperk het aantal soorten tot b.v. drie, maar dan in een wat grotere school, al heb je er al gauw veel te veel om een klein kunstma g biotoopje zelfreinigend te houden. Slakken zijn over het algemeen behoorlijke vervuilers en tasten soms de planten nogal aan. Niet te veel voeren; in de natuur staat ook niet elke dag hun bordje gevuld. Laat Schraalhans keukenmeester zijn, dat houdt de vissen ac ef en fit. Niet te veel CO2 en heel weinig andere plantenvoedingsstoffen; plantenvoedsel
Danio Rerio Del
149
September 2014
dat niet binnen korte jd wordt opgenomen is een voedingsbodem voor algenplagen en ander ongerief. Met andere stoffen als kalium, fosfor, nitro enz., enz. moet je helemaal voorzich g zijn; hoogstens eens per half jaar een heel klein beetje. Niet te veel licht; veel plantensoorten hebben echt niet zoveel licht nodig, gebruik anders drijfplanten om schaduwplekken te creëren, wat door sommige vis- en plantensoorten zeer op prijs wordt gesteld. Een niet te dikke, luch ge bodem van een gelijkma ge, niet te fijne korrelgroo,e. Een dikke, dichtgeslagen bodem met een te fijne structuur leidt op den lange duur tot problemen wegens gebrek aan doorstroming en zuurstof. Een goede filtering en oppervlakteafzuiging; je hoe ook niet dikwijls die filters te verschonen, want dan verstoor je eerder het bacteriebestand, wat weer schadelijk is voor de zelfreinigende werking van het aquarium. Zorg ook voor een behoorlijke waterbeweging aan het oppervlak voor het uitwisselen van zuurstof en gassen. Een afzuiging vanuit de bodem rechtstreeks naar het filter bevordert een goede doorstroming en dus de zuurstofvoorziening van die bodem. Het bacteriebestand goed op peil houden door periodiek wat aan te vullen met een goed vloeibaar middel, zodat de afvalstoffen beter en sneller in plantenvoedsel worden omgezet. Voorkom het opdwarrelen van stof, wat een bron van ellende kan opleveren. Ook het te radicaal in een keer wijzigen van de inrich ng is niet guns g; doe dat in heel kleine etappes. Ook het te veel in een keer water verversen werkt verstorend. Keuringen of niet? Het meedoen aan keuringen is een keuze die tot een beter biotoop houden kan leiden, mits men de gezondheid van planten en dieren maar belangrijker blij vinden dan het wedstrijdelement. De gezondheid van planten, dieren en een preOge onderlinge omgang van aquarianen en keurmeesters mag niet in het gedrang komen. Keurmeesters kunnen er ook wel eens naast zi,en of een oordeel hebben waar je het niet helemaal of helemaal niet mee eens bent en dan komt jouw spor viteit om de hoek kijken om dat gewoon te accepteren. Zo’n uitslag is tenslo,e ook maar zo betrekkelijk en verschil van mening mag en zal er al jd blijven bestaan! Het gaat er tenslo,e toch om dat jij plezier belee aan je hobby?! Het niet meedoen aan keuringen is ook een keuze, waarbij men liever haar/zijn kennis vergroot door te luisteren en kijken naar wat anderen te bieden hebben en zich liever wil houden aan de eigen en niet aan de thans in de keuringswijzer gehanteerde esthe sche criteria. Het belangrijkste is toch dat de vivariaan en zijn directe omgeving het mooi en leuk vinden, want daar gaat het toch uiteindelijk om?!
Danio Rerio Del
150
September 2014
Tot zover dit relaas dat wellicht discutabel en niet helemaal compleet is, maar waar uit blijkt dat ik beducht ben voor verstoring, omdat ons kleine biotoopje o, zo kwetsbaar is voor grote ingrepen en waarin ik heb gepleit voor veel minder vis, minder soorten en ook liever geen grote soorten. Te veel vis lijkt ook schadelijk voor planten, omdat zich dan veel te veel afval ophoopt, dat niet snel genoeg wordt omgezet in voor planten opneembare stoffen, met alle narigheid als gevolg en het zelfreinigend vermogen van je biotoopje schaadt. Beter lijkt niet meer dan 3 kleinere soorten vissen, maar dan wel met wat meer exemplaren. Grotere soorten vragen veel meer ruimte dan wij in zo’n klein biotoopje beschikbaar hebben, ja ook die 3-meter-bak is maar een heel klein biotoopje. Nogmaals ik heb nog steeds de wijsheid niet in pacht en iedereen kan daar anders over denken. Het zijn allemaal maar ervaringen die ik aanreik en waar men al dan niet profijt van kan hebben.
