Workshop 11 maart 2011
Zachte kuren en lichaamsreiniging met Medicinale planten.
Door meesterherboriste Martine Ongena
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
1. Geschiedenis Het kuren grijpt terug op een eeuwenoude traditie. Vondsten in de archeologie duiden erop dat de mens al lang geleden verlichting zocht in thermen. De Grieken en Romeinen maakten al gebruik van kuuroorden. Oorspronkelijk bezocht men thermen om medische redenen, en later groeide de thermen uit tot sociale ontmoetingsplaats waar gemeenschappelijk werd gebaad, gezweet en waar masseurs en schoonheidsspecialisten zich ontfermden over het welzijn van hun klant. Verspreid over vele duizenden jaren heeft het kuren zich ontwikkeld tot het kuren van nu. Hippocrates, de eerste hydrotherapeut: De medicus Hippocrates (460 tot 377 voor Chr.) was een bekend voorstander van behandelingen met water. In die tijd werd al aangenomen dat een verkeerde levensstijl, een disharmonie in het lichaam, de oorzaak kon zijn van ziekte en dat dit voorkomen en genezen kon worden. Goede voeding, regelmatige stoelgang (clysma‟s), zweten, aderlatingen (om giftige stoffen te verwijderen en het teveel aan bloed in de aderen dat de disharmonie kon verstoren), voldoende lichaamsbeweging en rust behoorden bij de juiste levensstijl. Hippocrates‟ behandelingen bestonden o.a. uit massages en behandelingen met water zoals minerale baden, baden met zeewater, modder- en kruidenpakkingen. Hij gebruikte al behandelingen die 2000 jaar later in de 19e en 20e eeuw binnen de geneeskunde gangbaar waren. Romeinse baden Reizende Griekse artsen hebben de Griekse geneeskunst verder verspreid naar het Romeinse Rijk. Romeinse medici, zoals de arts Galenus van Pergamum, hebben de watergeneeskunde van de Grieken verder verspreid. Dit paste in de gezondheidscultuur van die tijd. Naast de badruimte thuis waren er vele openbare badruimten of thermen. In Rome waren op het hoogtepunt maar liefst circa duizend thermen. Maar ook in andere landen van Europa werden thermen gebouwd. Daar waar bij voorkeur warme bronnen waren. In Duitsland (Baden-Baden, Aken, Wiesbaden), Spanje, Engeland (Bath), Frankrijk (Aix-les-Bains) en Turkije verrezen grote thermen. Verval en opkomst tijdens de Middeleeuwen Er kwam een einde aan vele badhuizen en thermen door de val van het Romeinse Rijk. In de Middeleeuwen werd onder invloed van het christendom meer aandacht besteed aan het geestelijke leven. De verzorging van het lichaam werd van ondergeschikt belang en daarmee was het lot van vele badhuizen en thermen bezegeld. In de late Middeleeuwen door de opkomende stedelijke burgerij was er weer sprake van een opleving van de badcultuur. Vanaf de 16e eeuw werd de invloed van hydrotherapie op het menselijk lichaam vaker het onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Er verschenen in de 19e eeuw Door Martine Ongena
Page 2
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
veel werken over hydrotherapie met een beschrijving van de indicaties en contraindicaties (met name in Duitsland, Frankrijk en Engeland). Hydrotherapie In de 19e eeuw maakten Vincent Prieβnitz en Sebastiaan Kneipp in Duitsland furore met de hydrotherapie. Rond 1900 waren er in Duitsland ruim 100 “Kuranstalten” waar volgens de therapie van Prieβnitz werd gewerkt en 9 Kneippinrichtingen. In de 19e eeuw was er ook in Nederland veel belangstelling voor hetgeen zich afspeelde in het buitenland en met name Duitsland op het terrein van hydro- en balneotherapie. Er werd over geschreven in medische bladen en de welgestelden bezochten de kuuroorden in het buitenland. Begin 19e eeuw werd ook in Nederland een instelling voor zeebadkuren geopend, het eerste Nederlandse kuuroord in Scheveningen. Deze werd voornamelijk bezocht door buitenlandse gasten. Meerdere hydrotherapiecentra werden geopend, aan zee maar ook in het binnenland. In West-Europa, vooral Nederland en België, heeft hydrotherapie binnen de geneeskunde nooit de plaats gehad die het in andere landen wel had. Als reden hiervoor wordt genoemd dat medici de therapeutische waarde van water onvoldoende erkenden. Uitzondering was Van Breemen (1874-1961) die goede resultaten behaalde bij de behandeling van reuma. Het gebruik van thermale bronnen wordt de laatste jaren ook door medische specialisten erkend vooral bij reumatische en huidaandoeningen. Met de komst van beautycentra kreeg het kuren een preventieve functie. Kuuroorden zijn niet alleen centra voor het verkrijgen van een goede gezondheid, maar ook voor het behoud van gezondheid, schoonheid en van geestelijke ontspanning. In onze „gestresste‟ maatschappij krijgen we steeds meer behoefte aan harmonie en evenwicht.
2. Waarom reinigen of ontzuren? Hedendaagse voedings- en eetgewoonten evenals stress en een ongezonde levensstijl, daarbij nog een koude winter en minder daglicht en zon, verstoren het zuur-base-evenwicht van het lichaam. Steeds vaker zien wij verzuring van het lichaam, en teveel zuren kan het lichaam belasten en kosten veel energie. Op deze manier wordt de basis gelegd voor vele ziekten, de zogenaamde welvaartsziekten of civilisatose. Verzuring kunnen klachten veroorzaken op jonge leeftijd bvb haaruitval, acne, zweetvoeten, maag en darmaandoeningen. Op latere leeftijd kunnen daardoor ernstiger aandoeningen optreden zoals reuma, jicht, nieraandoeningen, beroerte, huidaandoeningen, een hartinfarct.
Door Martine Ongena
Page 3
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Er is een relatie tussen deze ziekten en een verstoring van het zuur-base-evenwicht in ons lichaam. Gezondheid gaat dan ook altijd samen met een evenwicht tussen zuren en basen.
3. Definitie en oorzaken van verzuring: Hoofdoorzaken: 1. Voeding 2. Stress 3. Straling Daarnaast nog: opname van zware metalen, ongezond leefmilieu, onvoldoende slaap en rust, onvoldoende beweging, onvoldoende zon- en daglicht, slechte ademhaling, negatieve gedachtengang, ... In eerste instantie zal het lichaam zelf het teveel aan opgenomen zuren proberen op te lossen door mineralen te onttrekken aan lichaam. Deze mineralen bevinden zich o.a. in het skelet, huid, haren en gebit. Maar wanneer deze natuurlijke mineraaldepots „op' zijn, kunnen er ernstige klachten optreden. Tevens zullen door de verzuring zich steeds meer slakken in het lichaam gaan afzetten en zo ontstaat er o.a. overgewicht (met ev. striemen) en cellulitis (sinaasappelhuid). Het is dus zeer belangrijk om voldoende basenvormende voedingsmiddelen in te nemen, om zo de zuurvorming van het lichaam tegen te gaan. Mineralen zijn nodig om de zuren te neutraliseren. Door onze verkeerde eetgewoonten en moderne drukke levensstijl is het belangrijk om regelmatig te ontzuren om zo een „goede gezondheid' te behouden. De Zwitserse arts Paracelsus (1493-1541) was de eerste die de "oververzuring" van ons lichaam als de basis van alle ziekten beschouwde. De Zweedse natuurkundige Dr. Ragnar Berg publiceerde al in 1913 zijn theorie over het evenwicht tussen zuren en basen in het menselijk lichaam. Hij ging er vanuit dat wanneer de voeding teveel zuurvormende stoffen bevat in verhouding tot stoffen die basen vormen in het lichaam, slakken worden gevormd die worden afgezet in de weefsels, voornamelijk het bindweefsel. Volgens hem was de goede verhouding 80% basen (vnl in groenten en fruit) en 20% zuren. Deze stelling is inmiddels aanvaard door alle deskundigen op dit gebied. Onder zuren worden in dit verband stoffen verstaan die na de omzetting van onze voeding in het lichaam een zure reactie geven. LET OP: het is niet zo dat zuur smakende voeding ook een zuur vormt in het lichaam, het is zelfs zo dat over het algemeen zuur smakende producten zoals b.v. fruit na het omzettingsproces in het lichaam basen vormen.
Door Martine Ongena
Page 4
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Welke voedingstoffen vormen zuren of basen in het lichaam? Zuurvormend zijn alle granen, bloem, bonen, erwten, brood, suiker (ook verborgen in allerlei producten zoals jam, koekjes, frisdrank), vlees, vis, schaaldieren, ei, kaas en alle noten behalve amandelen. Verder melkproducten en vetten. Ook alcohol, frisdranken, koffie, tabak en chemische medicijnen geven een zure reactie. Daarbij moet nog worden opgemerkt dat de voedingstoffen met een hoge Ph (zuurgraad) nog onderling sterk verschillen. De hoogste zuurgraad heeft vlees, het laagste scoren zure melkproducten. Basenvormend in ons lichaam zijn alle vruchten en groenten, wortelgewassen, zuidvruchten, sojaproducten, zaden en noten (bvb amandelen). Amerikaanse onderzoeken hebben nu zelfs aangetoond dat de verhouding zuurbase daar tegenwoordig 80-20 is, het omgekeerde dus van de gewenste 20 % zuren en 80% basen! Een zondvloed van zuurvormende voeding komt tegenwoordig naar ons toe in de vorm van zoetigheid, meelspijzen, snoep, frisdrank, junkfood, koffie, alcohol en tabak. Wat gebeurt er in ons lichaam als er teveel voedsel wordt gebruikt dat zuren vormt? Om onze lichaamscellen te beschermen zorgt het regelsysteem in ons lichaam ervoor dat de zuurgraad (Ph) van ons bloed en het extracellulaire vocht constant tussen 7,2 en 7,4 blijft. Als er teveel zuren worden aangeboden is ons lichaam verplicht om enkele aanpassingen te maken als noodmaatregel om het bloed en het extracellulaire vocht op het juiste peil te houden. Dat gebeurt door het teveel aan zuren te binden aan lichaamseigen mineralen zoals magnesium, ijzer en zink. Door een te zure voeding verliezen we dus belangrijke mineralen! Deze mineralen worden voornamelijk onttrokken aan haren, huid, botten en tanden. Mineralen zijn ook belangrijk voor de aanmaak van enzymen. Zink bijvoorbeeld is betrokken bij de aanmaak van meer dan 80 verschillende enzymen. Als we teveel zuurvormend voedsel eten gaat ook onze enzymproductie achteruit waardoor ons lichaam op tal van punten slechter gaat functioneren. Ook onze nieren, lever, lymfeklieren, huid en onze ademhaling zijn betrokken bij de afvoer van het teveel aan zuren. Als het om kleine hoeveelheden gaat dan kan ons lichaam dat wel regelen. Als er echter, zoals tegenwoordig dikwijls het geval is, een overvloed aan zuurvormende voeding wordt geconsumeerd, dan kunnen we in de problemen komen en zijn allerlei ziekten en kwalen het gevolg. De verbindingen die gemaakt worden om zuren te binden noemen we stofwisselingsslakken. Ze worden opgeslagen in de lichaamsweefsels, in eerste instantie in bindweefsel en vet en als dat verzadigd raakt komt het spierweefsel aan de beurt. Door Martine Ongena
Page 5
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Kleine hoeveelheden bindweefselslakken kunnen afgevoerd worden naar de nieren. Dit proces vind 's nachts plaats. Als er echter meer zure eindproducten van de stofwisseling worden gevormd dan we kunnen afvoeren dan begint een proces van zelfvergiftiging dat zich uit in allerlei ziekten en kwalen. Door de "verslakking" van het lichaam ontstaan een reeks van klachten zoals b.v. allergieën, verminderd imuunsysteem met infectiegevoeligheid, huidproblemen, haaruitval, jicht, reuma, spierkrampen en hart- en vaatklachten. Ook geven deze lichaamsslakken vermoeidheid en een vergrote pijngevoeligheid. Ons lichaam reageert nu eenmaal met pijn en vermoeidheid om aan te geven dat er iets niet in orde is. Een bekend voorbeeld van verzuring is jicht. Urinezuurkristallen worden dan afgezet op de gewrichten waardoor hevige pijn ontstaat. Dus: als we teveel zuurvormend voedsel eten, beroven we ons lichaam van een aantal belangrijke mineralen die ook nodig zijn voor de vorming van enzymen en er ontstaan afvalproducten in de vorm van slakken die zich afzetten in onze weefsels, waardoor vermoeidheid en pijn ontstaat. Het gevolg is: op langere termijn kunnen zich allerlei ziekten en kwalen gaan ontwikkelen.
4. Combinatie van voedingsstoffen: Ongeveer in dezelfde tijd als Dr. Ragnar Berg (rond 1910) was ook Dr. William Hay (eind 19de eeuw) bezig met voeding als oorzaak van ziekte. Dr. Hay had ten aanzien van gezonde voeding een aantal principes die overeen komen met de ideeën van Berg. Ook hij ging er vanuit dat voeding zo zuiver en natuurlijk mogelijk moet zijn en weinig zuurvormende producten mag bevatten. Dr. Hay voegde hier nog een nieuw principe aan toe. Hij stelde dat verschillende voedingstoffen voor een goede vertering in de maag een verschillende zuurgraad nodig hebben. Eiwitten en zure vruchten hebben voor een goede vertering een andere zuurgraad in de maag nodig dan koolhydraten. Dr. Hay leed zelf aan de ziekte van Bright, een ernstige nierziekte waaraan volgens de gevestigde geneeskunde niets meer te doen was. Hij genas door zijn theorie over zuivere voeding, de voedselcombinaties en het zuur-base evenwicht op zichzelf toe te passen en hij viel ook 25 kg. af! Eet men dus tegelijk koolhydraten en eiwitten dan zullen deze allebei niet volledig worden omgezet. Het gevolg is dan dat er niet goed verteerde resten in het spijsverteringskanaal over blijven die het lichaam toch op de een af andere manier kwijt moet zien te raken. Vooral onvolledig verteerde eiwitfragmenten kunnen voor veel problemen zorgen (rotting in de darmen). Ze uiten zich o.a. als allergieën. Andere onvolledig verteerde voedingsresten worden als slakken gedumpt in het bindweefsel met alle boven beschreven gevolgen.
Door Martine Ongena
Page 6
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Volgens de theorie van Dr. Hay is het beter dat eiwitten (vlees, vis, ei, zuivelproducten) en zure vruchten niet in dezelfde maaltijd gecombineerd worden met koolhydraten (meelspijzen, suikers).
Hay-principe:
5. Optimale Voeding. Hieronder een zuren- en basentabel van Dr. Ragnar Berg, de beroemde Zweedse voedingsgeleerde, die tien jaar van zijn leven gewijd heeft aan proefnemingen op dit terrein. Zuuroverschotten (-) Basenoverschotten (+) in milli-equivalenten: Groenten aardappelen + 7 aardperen - 10 andijvie + 5 artisjok - 5 asperges – 1 avocado + 11 Door Martine Ongena
broccoli + 4 champignons + 5 doperwten vers + 3 grauwe erwten + 49 komkommer + 30 knoflook + 10 knolselderij + 11
paprika + 5 pastinaak + 9 peterselie + 9 peultjes + 3 pompoen + 2 postelein + 10 prei + 7
rode kool + 4 savooien kool + 3 schorseneren + 2 selderij + 11 sla + 5 snijbonen + 5 spercie bonen + 12 Page 7
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten bleek selderij + 8 bloemkool + 5 boerenkool + 10 brandnetels + 10
koolraap + 10 koolrabi + 6 mierikswortel + 3 paardebloem + 19
raapstelen + 7 radijs + 5 rammenas + 40 rode biet + 12
tomaten + 14 uien + 3 veldsla + 14 venkel + 4 witte kool + 10 witlof - 2 wortelen + 10
kers + 7 kruisbessen + 6 mandarijnen + 6 meloen + 8 peer + 3 perzik + 8 pruim + 5 rabarber + 10 sinaasappel + 9 vijgen, gedroogd + 28
yoghurt - 3 Vlees en vis aal - 7 haring - 17 kabeljauw - 5 kip - 25 schelvis - 16 vet - 50 vlees - 24 zalm - 3 Graan en meelproducten brood volkoren - 5 gerst - 9 gerstemeel - 20 gierst - 9 haver - 10 mais + 2 rijst wit - 11 rijst zilvervlies - 18 rogge - 11
Vruchten aalbes + 2 aardbei + 2 abrikozen + 35 ananas + 5 appel + 1 banaan + 5 bessen + 2 bramen + 8 citroen + 10 druiven + 3 framboos + 5
grapefruit + 10
Zuivelproducten boter - 5 kaas mager - 5 kaas - 10 kippen eiwit - 25 kippen eigeel - 8 margarine - 7 melk - 5 room - 3
spinazie vroeg + 8 spinazie laat + 27 spitskool + 14 spruitjes - 12
roggemeel - 16 tarwe - 8 tarwemeel – 3 Diversen amandelen - 1 bruine bonen - 4 cacao - 5 cashewnoten - 2 dadels + 9 kapucijners - 4 kastanjes + 12 kiemen + 18 kikkererwten - 3 koffie - 8 kokos + 4 krenten + 5 linzen - 10 olie plant. - 12 olijven - 4 pinda's - 10 rozijnen + 25 sojabonen + 35 sojakaas tofu + 4 walnoten - 8 witte bonen - 2
De waarden in deze tabel hebben betrekking op rauwe producten (per 100 gram). Bij het koken van groenten gaan waardevolle basenvormende mineralen verloren. Kook groenten daarom zo kort mogelijk en verwerk het groentenat in soep of saus. Al onze voedingsmiddelen bevatten metalen en niet-metalen. Calcium, magnesium, ijzer, natrium, kalium, koper, zink zijn metalen en zwavel, fosfor, chloor, fluor, stikstof, jodium, silicium bvb. zijn niet-metalen. Metalen worden tijdens de stofwisseling omgezet tot basen en niet-metalen tot zuren bvb. zwavelzuur en fosforzuur. Bevat een voedingsmiddel meer metalen als niet-metalen, dan heeft het een basenoverschot. Bevat het meer niet-metalen dan metalen, dan heeft het voedingsmiddel een zuur-overschot. Het was dr. Ragnar Berg (Zweden, 1875-1956) die in Door Martine Ongena
Page 8
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
voedingsmiddelen de hoeveelheid berekende van de 5 meest voorkomende metalen en van de 3 meest voorkomende niet-metalen. Door volharding in slechte eetgewoonten raakt alles verstopt: het bloed en de lymfestof raken vervuild en de algehele doorstroming vermindert. Hierdoor kunnen de cellen niet voldoende van voedingsstoffen worden voorzien waardoor zij ook noodgedwongen moeten overschakelen op anaerobe melkzuurfermentatie. Als dit lang genoeg doorgaat noemen we dit kanker, maar lang daarvoor zijn er talloze andere ziektebeelden op basis van exact hetzelfde proces. Bijvoorbeeld: Als je lichaam nog verder verzuurt, dan probeert het toch nog een evenwicht te bewaren en „rooft‟ dan mineralen uit je botten, gewrichten, spieren, bloedvaten, galblaas en maag- en darmslijmvlies. Er is dan sprake van acidose. Als er calcium en magnesium aan je botten worden onttrokken, dan heb je op den duur kans op osteoporose. Als er mineralen aan gewrichten worden onttrokken lijdt dat tot degeneratie en na verloop van tijd kan het immuunsysteem de verzuurde cellen in de gewrichten aanvallen, waardoor artritis ontstaat. Als er mineralen aan de spieren, gewrichtsbanden en pezen worden onttrokken, dan heb je meer kans ze te beschadigen of te scheuren. Omdat de buffers van het vet- en bindweefsel vol zijn, worden de zuren in het spierweefsel opgeslagen. Daarom kan het dan flink pijn doen als je onder aan je kuit een huidplooi pakt tussen duim en wijsvinger en dan flink knijpt. Door verzuring van de spieren kunnen sensibele zenuwuiteinden geprikkeld worden, waardoor pijn en spasmen kunnen ontstaan. Als zuren zich in de spieren en/of pezen, gewrichtsbanden en gewrichten gaan vastzetten kunnen jichtaanvallen en andere reumatische klachten ontstaan. Als er mineralen uit je bloedvaten worden onttrokken, kunnen er spataderen, aambeien, vaatvernauwing en doorbloedingsstoornissen ontstaan. Als er mineralen uit de bekleding van het darmkanaal worden onttrokken, kan je last krijgen van je onderbuik, colitis, diarree, de ziekte van Crohn, een spastische darm, enz. Als er mineralen uit de binnenwand van de slokdarm worden onttrokken, dan kan je last krijgen van brandend maagzuur. Nog later kan je last met slikken krijgen.
Door Martine Ongena
Page 9
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Als er niet voldoende mineralen geroofd kunnen worden, probeert het lichaam de zuren te verwijderen via de ingewanden, nieren, huid en ademhalingsorganen. Gebeurt dit via de longen, dan kan er astma ontstaan. Een teveel aan zuur in de neusbijholtes zorgt ervoor dat het lichaam dit probeert te verdunnen met slijm, waardoor je een lekneus of sinusproblemen kan krijgen. Gebeurt dit via de urinewegen, dan kan dit bloed in de urine, een geïrriteerde blaas en later nierschade veroorzaken. Gebeurt dit via de huid, dan kan dit zweetvoeten, jeuk, roos, acne, ontstekingen en schimmelziektes veroorzaken.
Het lichaam gebruikt enzymen als SOD (SOD-enzym, of superoxide dismutase, speelt een grote rol in de regulatie van de oxidatieve stress in de cel), catalase en glutathion om abnormale lichaamscellen te vernietigen. Deze enzymen kunnen hun werk echter niet goed doen in een zure omgeving, waardoor ze je niet goed kunnen beschermen tegen voortwoekerende cellen.
6. Hoe ga je verzuring en verstopping tegen?
Drink een ruime hoeveelheid water. Onder normale omstandigheden (dus bij een normale temperatuur en zonder bijzondere inspanningen) zou dat 2 à 2½ liter per dag moeten zijn. Eventueel kan een deel hiervan vervangen worden door kruidenthee. Water zorgt ervoor dat de afvalstoffen die je op een dag produceert èn de afvalstoffen die ontstaan door de afbouw van vetcellen afgevoerd worden naar je urine. Eet meer groente en fruit. Vermijd zo veel mogelijk het gebruik van suiker (sacharose) en druivensuiker (glucose). Beperk de hoeveelheid fosfaathoudende levensmiddelen (zoals worst, kanten-klaarmaaltijden, gecondenseerde melk of levensmiddelen waar E338 t/m E 341 in zit). Beperk de hoeveel koolzuurhoudende frisdrank en koolzuurhoudend water. Drink een aantal keren per dag (verdund) groente- en vruchtensap zonder suiker omdat deze sappen basisch zijn en daardoor zuren kunnen binden. Gebruik het liefst sap met vezels (natuurtroebel of bijvoorbeeld met de vliesjes van de sinaasappel), omdat de vezels een voedingsbodem zijn voor de darmflora en daardoor de aanmaak van enzymen stimuleren. Deze enzymen zorgen ervoor dat het sap beter verteerd kan worden.
Door Martine Ongena
Page 10
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Ga af en toe een paar dagen sapvasten, het liefst onder begeleiding van een deskundige. Probeer regelmatig te bewegen. Door meer bewegen adem je dieper en verbrand je meer zuren. Als je niet zelf kan bewegen, dan kan je bij een sportschool speciale banken vinden waarop je spieren bewogen worden zonder dat je zelf iets hoeft te doen. Diepgaande bindweefsel- en lymfemassages, vooral van het hoofd, nek, rug, buik en benen, kunnen je helpen om sneller te ontzuren. Hou er wel rekening mee, dat de massages afvalstoffen uit het weefsel losmaken en in de bloedbaan brengen, waardoor je (tijdelijk) hoofdpijn kunt krijgen. Doe regelmatig ontspanningoefeningen of andere ontspannende bezigheden en probeer je wat minder druk te maken over dingen waar je toch niets aan doen kan. Bestrijd stress. Zorg voor voldoende slaap. Probeer gistvorming zo veel mogelijk te voorkomen. Drink daarom vruchtensap alleen verdund en niet ‟s avonds en vermijd de combinatie van graanproducten of groente met fruit (alleen ongezoete ananas kan met groente gecombineerd worden). Zuurdesembrood veroorzaakt waarschijnlijk minder / minder vaak gistvorming in de darmen dan gistbrood. Let erop dat voedsel goed gekauwd moet worden. Basevormend voedsel dat niet goed gekauwd wordt, kan alsnog een verzurend effect op het lichaam hebben, omdat het in de darmen makkelijk tot gisting kan overgaan. Ook vruchtensap moet „gekauwd‟, dus vermengd met speeksel worden. Een darmflora-opbouwend preparaat kan de spijsvertering verbeteren en bijdragen aan minder gistingen. Dit is met name van belang bij mensen met een slechte stoelgang, gasvorming in de darmen of een opgeblazen gevoel.
Bvb: Interessant trio voor de darmen: probiotica, prebiotica en microbiota. Probiotica zijn levende micro-organismen (bacteriën of gisten). Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) kunnen ze een positieve impact hebben op onze gezondheid, als we er maar genoeg van opnemen (een paar miljoen tot een paar miljard per dag). Uiteraard moeten ze dan niet alleen leven, ze moeten ook in staat zijn om hun tocht door ons spijsverteringskanaal zonder kleerscheuren te overleven en dus bestand zijn tegen maagzuur en gal. Van probiotica in yoghurt weten we bijvoorbeeld dat ze niet allemaal levend hun bestemming bereiken. De meest gebruikte probiotica zijn melkzuurbacteriën (Lactobacillus, Bifidobacterium). We vinden ze vooral in gefermenteerde zuivelproducten maar ook in andere gefermenteerde levensmiddelen zoals zuurkool, zuurdesembrood, worst en salami, zwarte olijven, wijn... De fabrikanten Door Martine Ongena
Page 11
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
kunnen ze ook toevoegen aan levensmiddelen (drinkyoghurt bijvoorbeeld). En ze zijn in de apotheek te koop in de vorm van voedingssupplementen. Prebiotica zijn oplosbare, niet verteerbare vezels. De twee meest courante zijn inuline, die we aantreffen in cichoreiwortels, en fructo-oligo-sachariden (FOS), te vinden in cichorei, look, ui, biet, banaan, rogge,... Wat het verband is tussen prebiotica en probiotica? "Ze zijn complementair: prebiotica vormen de voedingsbodem voor probiotica en bevorderen dus de groei van de probiotica", aldus Khadija El Moumni, diëtiste bij het Centrum voor Informatie en Onderzoek omtrent Voedselintolerantie en Gezonde Voeding (CIRIHA). Dankzij de aanwezigheid van prebiotica kunnen de goede bacteriën in de darm zich beter ontwikkelen. En daar vaart de gastheer wel bij... Men kan prebiotica ook bereiden door hydrolyse of ze synthetisch aanmaken op basis van lactose." De microbiota (of darmflora) is het geheel van bacteriën die in het spijsverteringskanaal aanwezig zijn. Aangezien het gaat om zo'n 400 verschillende soorten bacteriën (hoofdzakelijk goede, enkele slechte), hoeft het niet te verbazen dat de kans klein is dat de darmflora van twee mensen identiek is. "Elke darmflora is uniek, zoals vingerafdrukken. Bij de geboorte is ons spijsverteringskanaal steriel. Maar het wordt meteen gekoloniseerd door de bacteriën uit onze omgeving." Vervolgens wordt de darmflora opgebouwd en daarbij spelen tal van factoren een rol: voeding, omgeving, hygiënische omstandigheden, ziektes, geneesmiddelen, enz. Al deze elementen wijzigen het evenwicht van de darmflora voortdurend. "Ook stress, overbelasting en vermoeidheid hebben een negatieve impact op de samenstelling van de darmflora: de slechte bacteriën krijgen dan de overhand en de goede nemen in aantal af. Je voelt je minder fit en bent vatbaarder voor infecties: het immuunsysteem hapert." Bvb: Biergist: een probioticum vol leven! Biergist (bakkersgist) wordt gebruikt bij het brouwen van bier, maar ook bij het maken van wijn en brood. De wetenschappelijke naam is Saccharomyces cerevisiae (vandaar het Spaanse cerveza). Er zijn twee soorten biergist: actieve gist (ook levende of herlevende gist genoemd) en inactieve gist. Alleen de eerste heeft een probiotische werking, op voorwaarde dat u hem niet blootstelt aan een temperatuur boven de 40°. Biergist kan dus niet verwerkt worden in warme bereidingen (taart, brood, cake,...). Actieve gist wordt speciaal bereid omwille van zijn probiotische eigenschappen en is dus iets duurder dan inactieve gist, die gewoon een residu is van het bierbrouwproces. Zowel actieve als inactieve biergist Door Martine Ongena
Page 12
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
bevatten veel vitamines van de B-groep. Biergist is te krijgen in poedervorm, in capsules of in tabletten. Leuk weetje: Bij de industriele productiecyclus van bakkersgist kan men amper 10 dagen na het in gang zetten van de cultuur al 40 ton gist oogsten!
Dieren uit de bio-industrie (koeien, kippen, kalkoenen, kweekzalm, etc.) krijgen eiwitrijk eten en vlak voordat ze geslacht worden staan ze vaak bloot aan heel veel stress. Dit zorgt ervoor dat ze in hun bindweefsel veel zuren opslaan. Bovendien krijgen ze weinig beweging, waardoor er niet voldoende ontzuring kan plaatsvinden. Dieren uit de eko-veeteelt krijgen meestal meer beweging en hun groei wordt minder gestimuleerd door eiwitrijk voedsel. Daarom zal het vlees van deze dieren minder zuren bevatten. Wild bevat nog minder zuren. Door sapvasten: kruidenthee, groente- en vruchtensapkuur onder deskundige begeleiding. Gebruik overwegend basische voeding en beperk de hoeveelheid zuurvormend voedsel. Een lacto-vegetarische voeding zonder sojaproducten en met weinig andere eiwitrijke vleesvervangers is een goed uitgangspunt. We hoeven ons niet druk te maken over een mogelijk eiwittekort want bij een overwegend basische voeding neemt de eiwitbehoefte af. Neem de juiste eetgewoonten in acht: vooral goed kauwen en inspeekselen, ook de dranken! En eet niet meer nadat het verzadigingsgevoel is bereikt, zodat de verzurende darmgisting wordt tegengegaan. Gebruik royaal (goed verdelen over de dag) basische dranken (vruchtensap / groentesap/ gefermenteerde zuiveldranken) en kruidentheeën die de spijsvertering bevorderen. Vermijd koffie, thee, cacao en alcohol, want deze remmen o.a. de reiniging. Maak zeer royaal gebruik van verse groenten, eventueel een deel in de vorm van rauwkost (hoeveelheid afhankelijk van functioner van de darm). Maak de groenten klaar door middel van roerbakken of smoren. Door het koken van groenten in water en het vocht afgieten gaat o.a. veel kalium (base) verloren. Eet regelmatig aardappelen als basis van de warme maaltijd: gaar stomen of koken in weinig water. Neem minimaal 3 porties vers fruit verspreid over de dag. Gebruik zeker hard fruit niet na de maaltijd, dit kan makkelijk gaan gisten. Wees matig met kwark en beperk de kaasconsumptie tot 1 a 2 plakjes per dag. Beperk de peulvruchtenconsumptie tot maximaal 2 x per week. Beperk het gebruik van suiker, honing, graanstropen etc. zoveel mogelijk, deze kunnen snel tot gisting overgaan. Gebruik diksappen en gedroogd
Door Martine Ongena
Page 13
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
ongezwaveld (zwavel is een zuurvormer) fruit om te zoeten en appel/perenstroop, dadelstroop en ander fruitbeleg als zoet broodbeleg. Neem dagelijks veel beweging in de frisse buitenlucht, omdat er dan meer koolzuur („zuren‟) wordt uitgeademd via de longen. Bevorder ontzuring via de huid, bijvoorbeeld door droog borstelen, wisseldouches, sauna, zwemmen en andere watertoepassingen. Streef naar een bewuste positieve levenshouding, want sombere (zure) gedachten verzuren het organisme ook.
Je kan zelf controleren of de maatregelen die je genomen hebt, effect hebben gehad door het bepalen van de zuurgraad van je urine. Je ochtendurine hoort een pH van ongeveer 7,1 te hebben. Daarna daalt de zuurgraad in de loop van de dag, om rond 17.00 uur een waarde van 7,4 te bereiken. Als de pH van je urine telkens lager is, dan heb je last van een zuuroverschot. Indicatorpapiertjes (teststrookjes om de pH te bepalen) zijn te koop bij de apotheek. Gebruik bijvoorbeeld de pH-stripjes van Nagel.
Hoe warmer het klimaat, des te beter worden de meeste vruchten verdragen.Vruchtenzuren worden bij hogere temperaturen makkelijker geneutraliseerd dan bij lage. De verteerbare hoeveelheden worden afgeleid van de temperaturen. Met betrekking tot het tijdstip moeten de volgende tijden in acht worden genomen: Tegen de middag tot ongeveer 17.00 uur in de namiddag, wanneer je lichaam goed op gang is, worden de vruchten probleemloos verteert. Worden deze na 18.00 uur genuttigd (de darm gaat met de kippen op stok en staat na het haangekraai weer op) dan kunnen zij als gevolg van de natuurlijke rustfase niet goed meer worden verteerd.; het gistsuiker gist tot alcohol, met alle gevolgen van dien!
7. Het effect van kuren: Door de combinatie van therapieën en ontspanning wordt de lichamelijke conditie verbeterd. Dit heeft tot resultaat dat het immuunsysteem wordt versterkt en het lichaam beter in staat is ontstekingen te bestrijden. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat door de huid geneeskrachtige en/of pijnbestrijdende stoffen opgenomen kunnen worden. Elk kuuroord heeft speciale behandelingsmethoden, afhankelijk van lokale omstandigheden zoals thermaalbronnen of geneeskrachtige modder. Om de kuur goed tot zijn recht te laten komen is een verblijf van 3 weken aan te Door Martine Ongena
Page 14
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
bevelen. De meeste mensen voelen zich in de tweede week door de extra inspanningen die het lichaam moet leveren extra moe. Deze moeheid verdwijnt gewoonlijk in de tweede helft van de tweede week. Alle kuurbehandelingen worden aan het begin van de kuur aan iedereen individueel voorgeschreven door een deskundige arts. Deze kuurbehandelingen kunnen zowel individueel als in groepsverband gegeven worden. De kuurbehandelingen zijn in de regel `s morgens en in het begin van de middag, zodat er voldoende tijd overblijft om te rusten en te wandelen, etc. In elk kuuroord is dag en nacht een verpleegkundige en een arts aanwezig.
8. Ontgiften en zachte lichaamsreiniging Wanneer? Tijdens de lange wintermaanden verzamelt het lichaam veel belastende stoffen. De huid is droog, bleek en wacht op de eerste zonnestralen die zo hoognodig zijn voor haar, huid, nagels en botten. Ons lichaam is koud, verwatert en verslijmt waardoor er meer verslakking en vetophoping is in de cellen. Om die reden kan men in het vooren/of najaar een milde reinigingskuur doen om het lichaam van die belastende stoffen te ontdoen, zonder daarom extreem te vasten. Hoelang? Het intensief verzorgen, uitwendig, van huid en cellen, zou tot de dagelijkse hygiëne moeten horen (zeker eens per week). Het zuiveren van de inwendige mens kan van enkele dagen tot enkele weken (zolang de belangrijke vitaminen, mineralen en vezels iedere dag aan bod komen!). Hoe? Om het lichaam een “booster” te geven en te helpen met eliminatie van de gifstoffen die ons verlammen, opblazen en het lichaam moe en loom of ziek maken, kunnen we gebruik maken van enkele natuurlijke hulpmiddelen. Het is belangrijk voor de totale harmonie van “lichaam en geest” om hier niet in het obsesieve of extreme over te gaan. Blijf voldoende voedsel opnemen (maar dan gezonde voeding) en voldoende drinken om de elementaire voedingsstoffen op te kunnen nemen. Door Martine Ongena
Page 15
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Door drinken, eten, uitwendige verzorging, ontstressen en ontspannen gaan we ons beter voelen en verdwijnen niet alleen de opgehoopte afvalstoffen en slakken, maar ook de winter- of lentemoeheid!
9. Hulpmiddelen om mee te ontgiften: Inwendig: 1. Klei: Groene klei drinken helpt om de gifstoffen uit ons lichaam te binden en uit te scheiden. Deze klei kan men één week, voor een kuur, s‟morgends drinken (alleen het water of met de klei). Indien men alleen het water wil drinken, dan bereidt men de klei s‟avonds en laat hem overnacht staan. De klei zakt nml naar de bodem. Klei geeft een portie mineralen en vitaminen terwijl het ons lichaam reinigt! 2. Voeding: Een gezonde voeding is zeer belangrijk voor ons lichaam en kan helend werken! Groenten, zaden, noten, fruit en kruiden zouden 80% van ons dagelijkse inname moeten zijn. Er is een mooie keuze aan groenten en fruit die helpen om in de lente het lichaam te reinigen van afvalstoffen. 3. Bachbloesems: Deze zonnige bloementherapie werkt op energetisch niveau en kan helpen om bepaalde stresssituaties, of moeilijke levensomstandigheden, beter of anders te verwerken. In sommige omstandigheden kan het inzicht en rust bieden. 4. Enkele kruiden, fruit en groenten die zuiverend werken:
-
-
Kruiden: Brandnetel Berk Witte andoorn: witte andoorn is zeer geschikt voor reinigende voorjaarskuren. Het is een van oudsher gewaardeerd geneeskruid. Thee: 1 theelepel vol op een kop kokend water en dit tot 3x per dag. Paardebloem Goudsbloem Zweedse kruiden Daslook Sporkehout Peterselie Door Martine Ongena
Page 16
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
-
-
Viooltje (maarts en driekleurig) Valeriaan Citroenmelisse Kamille Passiebloem Vogelmuur Mierikswortel Bernagie (kokommerkruid) Klis Mariadistel Duivenkervel Rode klaver Zuring Maarts en driekleurig viooltje
-
Fruit: Rabarber Aardbei Pompoen Meloen Bessen Citroen, pompelmoes...
-
Groenten: Waterkers Porei Selder Knolselder Venkel Artisjok Knoflook Komkommer Salades Kiemplanten (scheuten) Ramanas Radijsjes Andere voeding: Yoghourt Karnemelk Door Martine Ongena
Page 17
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
5. Sappen en thee’s: -
-
Citroensapkuur: s‟morgends, op nuchtere maag, een groot glas lauw water met het sap van een citroen drinken. Dit werkt zuiverend en zet het lichaam aan tot de produktie van verteringssappen, bovendien is het een bom van vitamine C. Azijnwater: s‟morgends, op nuchtere maag, Fruit- en groentesappen Groene thee Venkelthee Brandnetelthee Bijvoorbeeld: een in de handel verkrijgbare Ontzurende Kruidenthee 7x7 (100g) Deze thee bevat 49 kruiden, zaden, specerijen, wortels en bloesems, daardoor een grote hoeveelheid sporenelementen en mineralen. De thee is uitermate geschikt voor vastentijden, diëten en zuiveringskuren. De thee is lekker en goed verteerbaar. Ook voor kinderen. Lees goed de bijsluiter voor het gebruik. Drink aanvullend gedurende de dag voldoende mineraalwater: 1,5 tot 2 liter. Ingrediënten zijn: zoethoutwortel, citroenmelisse, citroenschil, lavaskruid, tijm, kaneel, citroengras, lavaswortel, wild thyme kruid, smalle weegbreekruid, wijngaardbladeren, hysopkruid, appelschil, venkelzaad, lindebloemen zilver, longruid, marjoleinkruid, rozenbloembladeren, rozemarijnbladeren, rozebottelschaal, komijn, lavendelbloemen, selderijbladeren, anijs, artisjok kruid, ijzerhard, dragonkruid, eucalyptusbladeren, hondsdraf, vlierbloemen, hopcone, zwarte bessen bladeren, kardemomschaal, karwijzaad, paardebloembladeren, matébladeren, appelsienbladeren, basilicum, brandnetelbladeren, braambesbladeren, dille fruits, zilverschoon, blauwe bosbes, frambozenbladeren, koriander, berelook kruid, grote bevernel, bonenkruid, dille kruid.
6. Water: Drink gedurende deze hele periode van reinigen minstens 1,5 à 2L water /dag! Ons lichaam bestaat vnml uit water, het blijft dan ook belangrijk iedere dag voldoende water (op kamertemperatuur) te drinken om het lichaam van vocht te voorzien! 7. Lichaamsbeweging: Voldoende lichaamsbeweging is essentieel voor een gezonde levensstijl. Het lichaam heeft lucht, licht en beweging nodig. Iedere dag een wandeling, niet direct na de maaltijd (vertering heeft energie nodig), is voldoende om tot rust te komen, een goed gevoel te creëren en de lever en lichaamcellen te activeren tot het produceren van de nodige energie voor alle essentiële lichaamsprocessen.
Door Martine Ongena
Page 18
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
8. Rust en slaap: Een gezond lichaam in evenwicht heeft regelmatig rustperiodes nodig. Te veel stress geeft op termijn een uitputting van de cellen van oa de bijnieren en kan tot diverse aandoeningen leiden. Afhankelijk van persoon tot persoon heeft het lichaam gemiddeld 8 uur slaap nodig om fit en gezond te blijven. Het ontgiftingsproces gebeurt tijdens de nacht en blijft doorgaan tot de ochtend. “Helen tijdens de slaap”! daarom is het ook van belang om op nuchtere maag de gifstoffen uit het lichaam te “spoelen” met een glas lauw water. 9. Genotmiddelen vermijden: Tijdens de reiniging van het lichaam is het aangeraden zo weinig mogelijk vette spijzen (alle gefrituurde spijzen, fast-food ed.), frisdranken, alcohol, koffie, gesuikerd of gezout snoepgoed, chocolade, wit brood, geraffineerde suiker, witte bloem... te eten om beter te kunnen ontgiften!
Uitwendig: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Sauna en massages Scrubs Vochthoudende en voedende lotions voor de huid Voetreflexologie Ademhalingsoefeningen Visualisatie Relaxatieoefeningen
Invloed van sauna en massages:
Sauna: door het zweten en de aangename rust kan het lichaam een grote hoeveelheid gifstoffen elimineren. Men voelt zich erna aangenaam moe! Zorg dat er voldoende rust is tussen de verschillende saunasessies.
Massages: een weldoende massage ontstresst, relaxeert de spieren, ontspant de geest en is weldoend voor lichaam en geest. Hierbij kunnen er etherische oliën gebruikt worden om het effect te vergroten. De cellen worden aangespoord tot eliminatie van gifstoffen en overtollig water waardoor dat er minder vloeistof opgehouden wordt in de cellen en men meer urine uitscheidt.
Door Martine Ongena
Page 19
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
Bouchardonoliën: deze oliën worden gebruikt voor massage, dus uitwendig, en hebben net als Bachbloesems een energetische werking. Ze verhelpen zowel de emotionele en spirituele blokkades en helpen het lichaam bij de verwerking en uitscheiding van onnodige stoffen. Het lichaam zou weer in balans komen.
Scrubs: deze dienen om de huid mee in te wrijven voor het gebruik van de sauna of de douche. Het helpt om de dode opperhuidcellen te verwijderen en geeft niet alleen een goede doorbloeding van het weefsel maar ook een zachte huid nadien. Vochthoudende en voedende lotions: het is ook belangrijk om de huid af en toe uitwendig te voorzien van vocht en voeding. Voetreflexologie: werkt ontspannend en kan pijnen en andere lichte kwaaltjes verlichten. Ademhalingsoeffeningen: werkt ontspannend en brengt extra zuurstof naar de belangrijke organen. Een diepe buikademhaling (een tiental keren) kan verlichtend werken bij stresspijnen. Visualisatieoefeningen en meditatie: deze technieken werken ook ontspannend. Relaxatieoefeningen: door bewustwording van het lichaam kan met enkele oefeningen stress vermeden worden en het lichaam aangespoord worden tot zelfgenezing. De slaap wordt bevorderd!
8. Neveneffecten en contra-indicaties: Bijwerkingen van een langere vastenkuur zijn in het begin hoofdpijn, een te laag bloedsuikergehalte en zelfs een onregelmatige hartslag. Onze nieren en lever reinigen ons lichaam voor ons. Je kunt dat proces veel beter ondersteunen door veel water te drinken, gecombineerd met een evenwichtige, vezelrijke voeding en voldoende lichaamsbeweging. Wil je toch vasten, doe het dan niet langer dan enkele dagen. Opgelet bij inname van medicatie en bij ernstige aandoeningen altijd in samenspraak met de huisarts!
Door Martine Ongena
Page 20
Kuren en lichaamsreiniging met medicinale planten
9. Recepten: Body-scrub: 200 g fijn zeezout + etherische olie 10 druppels (bvb palmarosa, lavendel, eucalyptus, citroeneucalyptus, ed) Eventueel toevoegen: Gemalen (gedroogde) kruiden zoals salie, roosmarijn, venkelzaad, brandnetel, bloemblaadjes (zoals roos, viooltje, kamille, goudsbloem, lavendel...) Enkele druppels kleurstof
Lente-azijn: 120 ml goede appelazijn Een laagje kruiden en/of bloemhoofdjes in het recipiënt doen en dit overgieten met de appelazijn. Een week laten trekken en regelmatig schudden. Zeven en dit maceraat gebruiken: Inwendig: 1 kleine spl in een tas lauwwarm water s‟morgends drinken op een nuchtere maag; een kwartier wachten om te ontbijten. Uitwendig: zelfde hoeveelheid gebruiken in lauwwarm water om het gezicht te reinigen (op een watje), als haarspoeling (laatste spoeling), in een voetbad of als borst- of rugsmeersel bij beginnende verkoudheden.
Veel plezier en groeten, Martine
Door Martine Ongena
Page 21