WANDELZOEKTOCHT LEUVEN

‘SPEUREN NAAR EEN LEEFBARE STAD’

WANDELZOEKTOCHT LEUVEN

LANGS DE OEVERS VAN DE DIJLE

ARGUS-WANDELZOEKTOCHTEN Elk najaar organiseert ARGUS een wandelzoektocht in een specifieke stadswijk. Bedoeling ervan is om je met andere, kritische ogen te laten kijken naar zowel de bedreigingen als de mogelijkheden inzake milieu en natuur in de stad. In 2000 lanceerden we, samen met het Stedelijke milieudienst van Leuven de wandelzoektocht ‘Langs de oevers van de Dijle’. De wedstrijdperiode liep van 1 oktober tot 31 december 2000. Dan kon je schitterende prijzen winnen. Maar ook na afloop van de wedstrijd is deze wandelzoektocht zeker de moeite waard… Veel plezier ermee! WAT VIND JE IN DIT WANDELBOEKJE ? ■ informatie over de buurt, rond diverse milieu- en natuurthema's ■ een vijftiental vragen die je meestal kan op lossen door goed rond te kijken ■ een wegbeschrijving (zie achteraan) ■ 8 te situeren foto's (zie achteraan) ■ een antwoordformulier (zie achteraan) DE TOCHT DOOR LEUVEN De wandelzoektocht (duurtijd: ± 3 uur) start en eindigt op de Leuvense Grote Markt. KEN JE ONZE ANDERE WANDELZOEKTOCHTEN* ? Brugge: Hasselt: Leuven: Antwerpen:

‘Beter leven in een duurzaam Brugge’ ‘Binnen en buiten de groene boulevard!’ ‘Aan de oevers van de Dijle’ ‘De Studentenstad’ ‘Het Sint-Andrieskwartier’ ’Het Eilandje’ ‘Op naar het Zuid’ ‘Het Noorden kwijt’, ‘De Theaterwijk’ ‘De Diamantwijk’ ‘Oud-Borgerhout’ ‘Het Schipperskwartier’

Tijdens het Rubensjaar 2004 publiceerden we de wandelgids ‘Gekuyst ende geruymt' Leven in Antwerpen ten tijde van Rubens’ (€ 2,5).

KEN JE ARGUS? ARGUS informeert, sensibiliseert en debatteert rond milieu en duurzame ontwikkeling. Een greep uit het aanbod: ARGUS■Milieumagazine, milieubibliotheek, digitale fotowedstrijd, infosessies voor milieucoördinatoren, brochures, milieuprojecten, KMO-milieunieuwsbrief … Verneem er alles over op www.argusmilieu.be, of breng een bezoek aan ons kantoor: ARGUS vzw, Eiermarkt 8, 2000 Antwerpen. Je kan dan meteen de correcte antwoorden aanvragen van deze wandelzoektocht (tijdens de kantooruren).

(*) Bij de lancering van een nieuwe wandelzoektocht kan je een gratis wandelboekje krijgen. Na afloop van de wedstrijdperiode kan je het downloaden van www.argusmilieu.be

ARGUS ■ WANDELBOEKJE LEUVEN ■ 2

WANDELZOEKTOCHT LEUVEN AAN DE OEVERS VAN DE DIJLE Deze wandelzoektocht situeert zich in de binnenstad van Leuven. De stad is ontstaan tussen 2 armen van de Dijle. Een tijd van duidelijke miskenning van de pracht van de Dijle leidde tot een grote vervuiling ervan, tot een wegmoffelen ervan achter tuinen of gebouwen en zelfs tot een overwelving ervan op vele plaatsen. Sinds enige jaren wil men de Dijle terug de plaats geven die ze verdient in het Leuvense straatbeeld. Aanleg van riolering en collectoren hebben een deel van de vervuiling weggenomen, maar de klus is nog lang niet geklaard. De werken en investeringen zijn meteen een gelegenheid om het nu beter te doen: op heel wat plaatsen kunnen overwelvingen worden opgeheven en krijgt de natuur langs de Dijle een flinke ruggensteun. Ook thema’s zoals natuur in de stad en stadskernherwaardering krijgen aandacht. Nu het verkeer langzaam dichtslibt, de natuur in heel Vlaanderen achteruit gaat, de kosten van de infrastructuurwerken voor deze verspreide bewoning de pan uitswingen en er nauwelijks nog een stil gebied is in de ruime omgeving, is het duidelijk geworden dat wonen in de stad meer dan ooit kansen moet krijgen. De structuurplanningsprocessen zijn alvast een stap in de goede richting om de leefbaarheid van de stad te vergroten. In deze wandelzoektocht krijgt het stedelijk wonen dan ook uitgebreid aandacht.

1 GROTE MARKT De wandelzoektocht start op de Grote Markt, aan het kroonjuweel van Leuven: het stadhuis. De voorbije jaren werd de Grote Markt verkeersvrij gemaakt en helemaal heraangelegd. Sindsdien is één van de drukste verkeersknooppunten van Leuven een prachtige rustplaats geworden. Het gehele verkeersbeleid is erop gericht om voetgangers-, fietsverkeer en het openbaar vervoer in de binnenstad te stimuleren. Het autoverkeer wordt geleid in een aantal lussen die vanop de ring rond Leuven tot in de kern van de stad reiken. Doorgaand verkeer is echter door de invoering van eenrichtingsstraten en door het afsluiten van straten verhinderd. Er wordt gestreefd om autoverkeer uit woonwijken te weren en te concentreren op belangrijke assen. In de wijken wordt dan met groenaanleg, zone 30-maatregelen en specifieke maatregelen voor voetgangers, een aangenaam woonklimaat gecreëerd.


Leuven, Grote Markt

Het plein tussen de gerestaureerde Sint-Pieterskerk en het 15de-eeuwse stadhuis is een trekpleister voor duizenden toeristen en studenten. Het stadhuis moest voor de opdrachtgevers van destijds kunnen wedijveren met dat van Brussel. VRAAG 1A Iedereen is welkom in het Leuvense stadhuis. Ook blindegeleidehonden. Hoe worden die honden ook nog genoemd? Tijdens de zomer is de Grote Markt ook een verademing voor de inwoners die hier op de ruime terrassen kunnen genieten van (Leuvense) brouwsels. Rondom de Markt bevinden zich enkele opmerkelijke huizen. Heel wat van deze huizen dragen een naam. VRAAG 1B Twee namen verwijzen naar een volk dat ooit vanuit Afrika Europa binnentrok en dat de helpers van Sinterklaas leverde. Welke namen bedoelen we?


2 PAEP THOON AAN DE DIJLE Vanaf de Grote Markt en met de rug naar het stadhuis, gaat de zoektocht links de Brusselsestraat in. Vanaf de Grote Markt vertrekken we langs één van de oudste wijken van de stad. In tegenstelling tot wijken die we even verderop zullen bezoeken, is hier een dicht weefsel van kleine straatjes aanwezig. Zo zie je links een aantal kleine gezellige straatjes waarvan er een deel zijn afgesloten om het verkeer te weren. Tussen de Frans Tielemanlaan en de Amerikalaan stroomt de Dijle.

Paep Thoon

Paep Thoon, een fratsenmaker uit de 15de eeuw, verwacht je al! Deze organist en kapelaan van de St.-Pieterskerk verloor zelfs op zijn sterfbed zijn gevoel voor humor niet. Zo bepaalde hij dat hij onder een waterspuwer moest begraven worden om nooit meer dorst te lijden. Ook moest hij rechtopstaand begraven worden. Als iemand dan vroeg: ‘’Waar ligt hij begraven?’’ kon niet anders geantwoord worden dan ‘’nergens’’. Als je op het stadsplannetje op blz. 19 kijkt, merk je dat wij ons nu in het hartje van de binnenstad bevinden. De oudste stadsmuren die zich rond de oorspronkelijke stadskern bevonden, barstten al gauw uit hun voegen en er werd een tweede concentrische omwalling opgetrokken, gevormd door vesten en singels, afgesloten met stadspoorten. Wie links (stroomopwaarts) over de rivier kijkt; kan zien hoe vanuit de rivier muren verrijzen. Dit had heel wat voordelen voor de bevolking die reeds vanaf de Middeleeuwen de Dijle beschouwde als een afvoerkanaal voor afvalwater. Achteraan de huizen kan je nog geregeld buizen zien die afvalwater de Dijle inspuwen. Helaas groeide de bevolking zo aan dat het zelfreinigend vermogen van de rivier overschreden werd en het rivierleven in de Dijle op sterven na dood was.


Sinds tien jaar is het tij gekeerd. In de Dijle kan men op verschillende plaatsen opnieuw groene plantenslierten ontdekken. Soms is werkelijk heel de bedding begroeid met schedefonteinkruid. Je kan de plant hier ook zien, tenzij de waterstand te hoog is. De aanwezigheid van deze soort is een goed teken. Het is één van de eerste plantensoorten die opduikt wanneer de waterkwaliteit verbetert. Metingen van de waterkwaliteit in de Leuvense binnenstad tonen die verbetering ook aan. De grootschalige collectorwerken die het laatste decennium in Leuven zijn doorgevoerd, beginnen dus duidelijk hun effect te hebben. Ook de vele vissen leveren het bewijs van zuiverder Dijlewater. We treffen nu terug soorten aan die er 15 jaar geleden niet zaten, zoals de rietvoorn, de karper… VRAAG 2 A Welke twee vissoorten vind je verder nog in de Dijle? Je vindt de letters van hun naam in onderstaande woorden terug: BOER AS KANS VRAAG 2B In welke richting stroomt het water? A. noordwaarts B. oostwaarts

C. westwaarts D. zuidwaarts

Tot voor de eerste wereldoorlog stonden ook aan de andere kant huizen tot op de oever. Deze waren echter zo verkrot, dat de afbraak werd bevolen. Na de oorlog werd de omgeving volledig vernieuwd en werden naast de Dijle brede lanen aangelegd. Merk je er ook de parkeerautomaten op? Ze zijn beslist milieuvriendelijk: ze werken namelijk op zonne-energie.


3 HET WAGEHUYS We laten de Dijle achter ons en vervolgen de weg door de Brusselsestraat. Even verderop komen we, na huisnummer 61 a, aan bij Het Wagehuys. Via een grote houten poort kom je uit in een binnentuin. In het gebouw aan je linkerkant vind je de jeugddienst van de stad.

Het Wagenhuys, Leuven

VRAAG 3 Via de binnenkoer zijn verschillende gebouwen te zien die behoorden tot het voormalige Sint-Elisabethgasthuis. De oude infirmerie is nog niet gerestaureerd. Wanneer werd dit gebouw opgetrokken? A Tweede helft 19e eeuw; B Eerste helft 17e eeuw; C Eerste helft 18e eeuw. D Tweede helft 18e eeuw;


Met opmaak: opsommingstekens en nummering

4 DE ROMAANSE POORT We verlaten de binnentuin en vervolgen onze weg op de Brusselsestraat. VRAAG 4A De millennium-bo(o)m heeft ook hier zijn sporen nagelaten. Welke? Even verder, aan huisnummer 63, zien we de hoofdingang van cultureel centrum de Romaanse Poort. De Romaanse poort geeft toegang tot het fraaie gebouwencomplex van de oudste hospitaalinrichting van de stad, het Sint-Elisabethgasthuis. Net na de Romaanse poort stappen we even de parking op van de ziekenhuizen. Net achter de historische gebouwen van het cultureel centrum zien we weer de Dijle stromen. Jammer dat ze wat ze verloren liggen, want de oude muren van de Romaanse Poort vormen een prachtig stukje natuur in de stad. Niet minder dan 4 varensoorten en nog enkele andere muurplanten houden stand in deze stenige omgeving. Zonder enig beheer kunnen we zo prachtige planten zoals de tongvaren of steenbreekvaren zien. Hoe onherbergzaam ook, altijd is er wel een soort die de plaats opeist. Om dergelijke natuurpracht te stimuleren, wordt nu bij herstel van dergelijke oude muren (bij het opvoegen ervan) gebruik gemaakt van kalkmortel (ook tras genoemd) in plaats van echte cement. Dit maakt het koloniseren door varens of muurleeuwebekje gemakkelijker. VRAAG 4B Deze plek is ook een uitgelezen jachtgebied voor een beschermd zoogdier dat bij valavond actief is en tegen een hoge snelheid insecten achternazit. Tip: Het is één van de weinige zoogdieren die kunnen vliegen. Welke groep bedoelen we? We vervolgen onze weg langsheen de Brusselsestraat. Links zie je de grote torens van het St.-Pietersziekenhuis. Sinds de bouw van A.Z. Gasthuisberg ligt dit ziekenhuis er, samen met de achterliggende gebouwen (leslokalen, laboratoria,…), zeer onaantrekkelijk en verlaten bij. Gelukkig krijgt het gebied - op termijn! - een nieuwe bestemming. Het stadsbestuur en de universiteit werken een project uit om heel de site om te vormen tot een gebied waar wonen, werken en ontspanning samen gaan. Het (opnieuw) openleggen van de Dijle, die onder dit terrein doorstroomt, is hierbij een centraal thema. Dat creëert dan een breed groengebied langs de Dijle met alle gevolgen vandien. Onderzoek heeft immers uitgewezen dat voor zeer velen de aanwezigheid van groen in de onmiddellijke omgeving van groot belang is om al dan niet in de stad te blijven wonen. Net voor de SPAR draaien we rechts het wandelweggetje Handbooghof op.


5 WANDELEN IN HET HANDBOOGHOF Langs de Dijle (die hier duidelijk minder zuiver is) staan de restanten van een eerste oude ringmuur die de grens van de oude binnenstad vormde. Aan de buitenkant van de muur was een diepe en brede gracht uitgegraven zodat de vijand in een soort kuil terechtkwam en vanaf de muur gemakkelijker kon worden aangevallen. Na de aanleg van de tweede omwalling werden gedeelten van deze gracht gedempt. Bij de opeenvolgende stadsuitbreidingen werden helaas slechts een paar restanten bewaard. Ook hier heeft de natuur zichzelf een plaats toegeëigend op de muur. Gele Helmbloem en Muurleeuwebekje hebben een groot deel van de zomer kleur gegeven aan de omgeving. De oevers van de Dijle zijn op deze plaats versterkt met schanskorven. Dit zijn ijzeren netten die gevuld zijn met zware stenen. Het is zonneklaar dat het voor waterplanten en oeverplanten uiterst moeilijk is hier een groeiplaats te vinden. Dit vermindert de natuurlijke waarde van de waterloop. Zeg nu zelf, waar kunnen vissen zich hier schuilhouden, waar zouden de watertorren gaan rusten en waarom zou een ijsvogel, die zich hier toch niet kan nestelen, net hier komen jagen? De omheiningen van de tuinen (verscheidenheid troef) zijn ook allen op de uiterste rand van de oever geplaatst. Weinigen onder jullie zullen dit een fraaie toestand vinden. Daarom zal in de toekomst een mooiere afwerking van de oevers gebeuren. Waar mogelijk wordt ook een voldoende brede zone op de oever weerhouden om begroeiing van de oever mogelijk te maken en zo een natuurlijk lint doorheen de stad te creëren. Ook het bouwen over de Dijle, wordt niet meer toegestaan. De mooie bomenrij langs de Dijle maakt het wandelpad aantrekkelijk. VRAAG 5A De meeste bomen die je hier ziet zijn platanen. Waaraan herken je een plataan? A. gegolfde bladeren, zilverwitte bast; B. bladverliezende boom, schors loslatend in schilfers; C. groenblijvende boom, diep gelobde bladeren; D. uitheemse boom, bleke schors met diepe barsten. VRAAG 5B Op het einde van het Handbooghof vind je een oud bedrijfspand. De naam verwijst naar de activiteit van dit bedrijf, waarvan de oorsprong teruggaat tot 1663. Welk soort bedrijf was het?


We steken de Brouwersstraat over (opgelet voor het fietspad).

6 SLUIZENCOMPLEX CRAENENDONK Leuven is gebouwd op de verschillende armen van de Dijle. De waterbeheersing is daarom zeer belangrijk voor de stad. Al sinds de middeleeuwen werden stuwen en molens gebouwd op de Dijle om water op te stuwen of om te leiden. Bij het begin van het Mercatorpad, tussen twee Dijlearmen in, zie je links één van de moderne sluizencomplexen die in Leuven het waterpeil op de verschillende armen van de Dijle regelen. Door de ligging net ten noorden van het hoger gelegen Brabants leemplateau is Leuven een erg overstromingsgevoelig gebied. Het water komt als het ware de heuvels afgestroomd en komt op de vlakte (bijna) tot stilstand. Hoewel de laagste straten enkele keren onder water stonden, is Leuven de laatste jaren wel aan overstromingsrampen ontsnapt. Omdat dit geluk niet kan blijven duren, wordt op dit moment een waterbeheersingsplan uitgewerkt. Hierbij zal stroomopwaarts, ten zuiden van Leuven, een overstromingsgebied worden aangelegd in de Dijlevallei. Er wordt gebruik gemaakt van de natuurlijke overstromingsgebieden in de Dijlevallei en er wordt zo weinig mogelijk harde infrastructuur aangelegd. Deze geïntegreerde aanpak van de overstromingsproblematiek, waarbij zowel de natuur als de mens winnen, is nieuw in Vlaanderen. De waterbeheersingwerken worden uitgevoerd door AMINAL, afdeling water. VRAAG 6A Hoe heet één van de natuurlijke overstromingsgebieden van de Dijle, tevens een reservaat dat de vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud beheren in Oud-Heverlee en Neerijse? [naaldboom]

[komt voor re] + [lofdicht]

-n

[bracht tot stilstand] r=b

VRAAG 6B Je kan aan de watermeter op de rechter Dijlearm afleiden hoe hoog het waterpeil is. Het waterpeil wordt uitgedrukt in meter TAW (tweede algemene waterpassing – hiermee werd de 0-meter hoogtelijn, d.i. de zeespiegel, vastgelegd). Tot hoe hoog kan je de waterstand aflezen?

We vervolgen onze weg langs het Mercatorpad van nr. 8 tot 1 en steken ter hoogte van nr. 4-6 het brugje over naar de Halvestraat. Die slaan we rechts in. Op het einde slaan we links, de Pereboomstraat in.


7 WONEN IN DE PEREBOOMSTRAAT Langs de oevers van de Dijle … wonen opnieuw jonge gezinnen. Aan de Pereboomstraat zijn nog maar pas grote werken achter de rug! Om de wijk een nieuwe impuls te geven (en om de open ruimte te sparen buiten de stad) werd een voormalige fabriek afgebroken en werd de bodem gesaneerd. Een nieuwe woonwijk biedt plaats aan 31 woningen met tuintje.

Door de omgeving verkeersluw te houden en voldoende groen te voorzien, is het hier aangenaam is om te wonen. De verkoopprijs wordt zo laag mogelijk gehouden om jonge gezinnen ervan te weerhouden de stad te ontvluchten. Bij de aanleg van de woonwijk ging veel aandacht gaan naar de ecologische aspecten. Zo wordt het regenwater van heel het domein opgevangen en gebruikt voor de toiletten, worden de woningen zeer energiezuinig gebouwd (isolatie, passieve zonne-energie) en wordt bij de aanleg van het omgevingsgroen rekening gehouden met de natuurwaarden. En … de oever van de Dijle krijgt een ‘natuurvriendelijke toets’ mee! VRAAG 7 Het gemiddeld watergebruik per persoon en per dag bedraagt ongeveer 120 l. De verdeling ziet er dan als volgt uit: WC (30 l) - wassen/baden (30 l) - textielwas (20 l) - vaatwas (15 l) - schoonmaak (10 l) voedselbereiding (7 l) - autowassen (2 l) - tuinonderhoud (2 l) – varia (4 l) Voor het doorspoelen van de WC, voor het poetsen van je auto én voor het besproeien van de tuin kan je gerust regenwater gebruiken. Hoeveel procent water zou je hierdoor dagelijks besparen? A. minder dan 15 %; B. tussen 15 % en 20 %; C. tussen 20 % en 25 %; D. tussen 25 % en 30 %; E. meer dan 30 %.


Even verderop in de Pereboomstraat, daar waar de Dijle van de straat wegdraait, steken we de weg over

8 ONTSPANNEN IN HET BRUULPARK Net voor je het Park ‘de Bruul’ ingaat kan je via een stalen bruggetje even de woonwijk ingaan en op het pleintje in de bocht van de Dijle verpozen. De wijk staat op een oude industriële site. Verschillende fabrieken hadden hier werkplaatsen… VRAAG 8 Je kan hier nog een verwijzing vinden naar de oorspronkelijke (belangrijkste) fabriek. Welke ? We slaan nu links het Bruulpark in.

Het Bruulpark

Dit is één van de oudere parken van Leuven. Recreatie staat hier centraal. Elke zomerdag weer komen tientallen Leuvenaars hier bijeen om elkaar te ontmoeten. Mensen uit de stad leren er elkaar kennen en onderhouden er hun sociale contacten. Om een aangename stad te hebben zijn dergelijke buurtparken levensnoodzakelijk. Stilaan wordt gewerkt aan de verfraaiing van de speelterreinen en de groenvoorziening. We doorkruisen de Bruul en gaan dan naar rechts. Even verder slaan we links de Fonteinstraat-Tessenstraat in.

9 ARGUS ■ WANDELBOEKJE LEUVEN ■ 12

TWEE STRATEN ÉÉN: FONTEINSTRAAT-TESSENSTRAAT De heraanleg van deze straat heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Burgers worden steeds mondiger – en dat is maar goed ook – maar je komt dan sneller tot situaties waarbij iedereen zijn zeg wil hebben. Zo ook in het ontwerp van deze straat. Knelpunt was vooral de heraanleg van het groen. Koning auto is teruggedrongen in een smalle strook. Voetgangers kunnen gezellig kuieren op de brede voetgangerszone. De grijze goot staat symbool voor een rivier die onder de straat doorstroomt. Technische details, maar ook de zeer slechte waterkwaliteit, hebben de ontwerpers ervan weerhouden om de rivier aan de oppervlakte te brengen. Of de goot een waardige vervanger is, moet iedereen voor zichzelf uitmaken.

Over het resultaat is begrijpelijkerwijze niet iedereen het eens. Maar de bomen, de lantaarnpalen en de open ruimte geven alleszins een gezellige indruk. Zo zie je maar: een rustige wandelstraat ontwerpen is in deze drukke stad niet steeds eenvoudig. VRAAG 9 Welke rivier stroomt onder de Fonteinstraat door? Vorm de naam met de letters die je aan de hand van onderstaande opdracht vormt: - Neem de letter die in het alfabet één plaats voor de laatste letter van de huisnaam die op nummer 133 staat; - Neem twee letters uit de naam van de residentie daterend uit 1956; het gaat om de vierde en de zesde letter; - Neem de derde letter van de huisnaam op nummer 135. Kijk aan de Fonteinstraat links even in de Predikherinnenstraat. Je merkt links in de straat kleine gerenoveerde arbeiderswoningen die een fel contrast vormen met de nieuwbouw rechts in de straat.


Op het einde van de Fonteinstraat-Tessenstraat gaan we rechts de Brusselsestraat in. Na 50 m slaan we links de Wagenweg in. Ook hier bevindt zich een stadsherwaarderingsgebied. Zowel in de Brusselsestraat als in de Wagenweg bevinden zich kleine steegjes. Kleine arbeiderswoningen, maar ook enkele grotere oude industriële gebouwen, worden verbouwd tot kleine comfortabele woningen of appartementen. Na de heraanleg van de straat en de invoering van eenrichtingsverkeer moet deze zone zich kunnen ontwikkelen tot een verkeersluwe woonbuurt. Het langdurig leegstaan van de (handels)panden op het stuk van de Brusselsestraat dat we net achter ons lieten, is echter een teken dat het een werk van lange adem is. Via de Wagenweg komen we uit op het Sint-Jacobsplein.


10 VIND JE DE WEG OP HET SINT-JACOBSPLEIN? Aan de rechterzijde van het plein merk je de Sint-Jacobskerk op. Omdat de klok buiten de toren hangt, wordt de kerk het achtste wonder van Leuven genoemd. Deze bouwvallige kerk is verlaten sinds 1963. Op dit gebouw is prachtig te zien hoe de natuur de stad weer inneemt. Allerlei grassen, mossen en muurplanten werken er dagelijks aan om deze bouwval tot een pracht van een ruïne om te vormen. Wie binnen 10 jaar het resultaat zou willen bewonderen, moeten we teleurstellen. Er worden plannen gemaakt om het gebouw de vroegere stabiliteit terug te geven en er wordt een (culturele) bestemming voor gezocht. Sinds het voorjaar is een erfpachtovereenkomst afgesloten en is men met de restauratie begonnen. VRAAG 10A Kijk goed rond op het Sint-Jacobsplein. Op ‘G 7/8’ ligt een grote waterpartij. In welk domein bevind je je dan? Verlaten terreintjes zoals rond de St.-Jacobskerk, zijn vaak kleine stortjes. Jaarlijks laten wij tonnen zwerfvuil achter in de stad en langs de wegen. Wat de Vlaamse burger thuis jaarlijks gemiddeld aan afval produceert is ook niet min: ongeveer 215 kg. Mits milieuvriendelijk gedrag zou deze hoeveelheid gereduceerd moeten kunnen worden. In Leuven scoort men met ongeveer 150 kg per persoon al erg goed. Afval vermijden is natuurlijk de boodschap. Als dat niet kan, moet afval zo veel mogelijk hergebruikt/gerecycleerd worden. In de Infobus van Interleuven verneem je er meer over. Enkele jaren geleden werden op dit plein een tiental van de monumentale bomen gerooid. Schimmels hadden de stam dusdanig aangetast, zodat de bomen elk moment konden omwaaien. Hoewel het bomenbestand door gespecialiseerd personeel wordt onderhouden, is het voor de bomen geen eenvoudige zaak om zich te handhaven. De vervuiling en de erbarmelijke bodemcondities (verharding, verdichting, wortelbeschadiging door grondwerken, …) blijken nefast voor heel wat bomen. Ook luchtverontreiniging ten gevolge van wegverkeer is voor bomen een zware last om dragen. Een fijnmazig openbaar vervoersnetwerk moet het autoverkeer terugdringen. Vanzelfsprekend worden de gevelde bomen vervangen door nieuwe exemplaren. Om een kaal plein te vermijden, zijn nu reeds een aantal bomen aangeplant tussen de platanen die binnen afzienbare termijn zullen gerooid moeten worden. Kastanjes zullen de platanen, die veel gevoeliger zijn aan de erbarmelijke bodemcondities, vervangen. VRAAG 10B Van op het Sint-Jacobsplein vertrekken heel wat bussen. Hoeveel lijnen brengen je rechtstreeks naar Gasthuisberg?


Het lussenplan (zie hoofdstuk 1 = het stadhuis) is stelselmatig ingevoerd vanaf 1996. Samen met dit plan werden enkele centrale parkeerplaatsen aangelegd. Deze moeten de parkeerplaatsen compenseren die verloren gaan in de straten en verhinderen dat men lang rondrijdt in de stad op zoek naar een parkeerplaats. Het openbaar vervoer wordt gestimuleerd door goedkope weekendbiljetten, gratis vervoer voor –12-jarigen en 65+ers, …. Tal van kleine doorsteekjes, wandelpaden en verkeersvrije zones moeten voetgangersverkeer stimuleren. VRAAG 10C Wie zorgt voor een periodiek toezicht op de openbare parkings in Leuven? We steken het St.-Jacobsplein diagonaal over en gaan rechts de St.-Hubertusstraat in. Aan de lichten gaan we naar links (Tervuursestraat). Aan de y-vormige splitsing houden we links en gaan de Heilige Geeststraat in. Na 100 meter draaien we links een kleine poort in van de kruidtuin.

11 ONTDEK DE KRUIDTUIN De Leuvense kruidtuin is één van de mooiste van Vlaanderen, zo wordt althans beweerd. Wat echter zeker is: het is de oudste van Vlaanderen. Behalve kruiden bevat de tuin een grote voorraad geneeskrachtige planten. Ze werden vroeger effectief gebruikt door de Faculteit Geneeskunde voor medische en wetenschappelijke doeleinden. Sinds enkele jaren werd een systematische vernieuwing en uitbreiding van de tuin doorgevoerd. Bij Koninklijk Besluit werd de oranjerie als monument en de hele tuin als landschap gerangschikt. VRAAG 11A Tot welke familie behoort rozemarijn? De aanleg en inrichting van de tuin maken hem tot een rustige oase vlakbij één van de drukke verkeersassen in de stad. Neem zeker ook eens een kijkje in het rechter-, meer parkachtig, gedeelte van de tuin, waar je o.m. een pittoresk paviljoentje terugvindt dat doorgang geeft naar de ‘verzonken tuin’, het meest recent ( in 1999) aangelegde deel van de kruidtuin. VRAAG 11B Hoe kan je een ‘rotsplant’ ook noemen?


We verlaten de kruidtuin aan de andere zijde (via het Poorthuis) en steken de straat recht over om in de Minderbroedersstraat te gaan. Pas wel op, want op de Kapucijnenvoer is het vaak een drukte van jewelste. Na ongeveer 150 meter, net voorbij het Instituut van de Goede Herder, merk je rechts een inrit van een parking op. Ga de parking op. Dit gebied maakt samen met het deel aan de linkerzijde van de Minderbroedersstraat (de ziekenhuissite die voorheen in de bundel al aan bod kwam) deel uit van het stadsontwikkelingsgebied langs de Dijle. Zoals je merkt zijn er in de stad nog vrij grote ruimtes die een minderwaardige bestemming hebben. Door deze gebieden beter te gebruiken, kan het wonen in de stad gestimuleerd worden. Dit kan zeker helpen om de open ruimte in het landelijk gebied te behouden en kan ook een oplossing bieden om het woonwerkverkeer per auto terug te dringen. Wanneer mensen die in Leuven werken ook in Leuven wonen, wordt deze ruime parking grotendeels overbodig. Deze parking zal, met de realisatie van woningen en buurtparkjes, volledig heringericht worden,. Eén ervan zal liggen aan de oever van de Dijle ter hoogte van de Janseniustoren.

12 BEROEMDE LEUVENAARS EN DE JANSENIUSTOREN Helemaal achteraan links op deze troosteloze parking vind je, aan de Dijle, een merkwaardig sluizencomplex en twee torens. Je staat nu vlak bij twee torens en een oud sluizencomplex die een restant zijn van een waterpoort in de eerste, 12de-eeuwse, omwalling. De toren aan de overzijde van de Dijle is de Janseniustoren. Het was oorspronkelijk een watertoren op een vertakking van de Dijle. Op de Janseniustoren zijn duidelijk twee verschillende periodes terug te vinden. De onderste delen, in gele zandsteen, zijn de restanten van de oude stadsomwalling. Hier bovenop is in de 17de eeuw, in speklagenstijl, een nieuwe toren gebouwd. In deze toren had de vermaarde theoloog Cornelius Jansenius (1585-1638) zijn studievertrekken. Het monument is alleszins een interessant gebouw, niet alleen om zijn historisch verleden, maar ook om de manier waarop de restauratie werd benaderd en aangepakt.

VRAAG 12A Jansenius stierf op drieënvijftigjarige leeftijd aan een zeer besmettelijke infectieziekte ARGUS ■ WANDELBOEKJE LEUVEN ■ 17

die wordt veroorzaakt door overdracht van de bacterie Yersinia pestis van dier (o.a. muizen, ratten, eekhoorns, wilde honden) op vlo, van vlo op mens en uiteindelijk ook van mens op mens (o.a. via besmette uitademingslucht tijdens niezen en hoesten en via speekselcontact). Wat is de gebruikelijke naam van deze ziekte? (Je zal het antwoord hier niet meteen vinden, maar misschien zegt ‘de zwarte dood’ je wel iets?) Leuven is de oudste universiteitsstad van het land. Dat de universiteit reeds vanaf de 15de eeuw met de stad verbonden is, maakt dat ze ermee vergroeid is. De universitaire faculteiten en instituten hebben zich in het centrum en de onmiddellijke omgeving verspreid, vaak in oude historische panden. Niet toevallig dat Leuven door de eeuwen heen een aantal beroemde Vlamingen heeft gehuisvest! De straatnamen doen hen alle eer aan: Mgr. Ladeuze, Kardinaal Mercier, Dirk Bouts, Franz Tielemans, J.P. Minckeler,… VRAAG 12B De toren tegenover de Janseniustoren kreeg de naam van een beroemde tijdgenoot van Jansenius. Wie bedoelen we? Dit zijn de letters van zijn voornaam: T U J S S U Dit zijn de letters van zijn familienaam: S I P L I S U Verlaat de parking aan de andere uitgang dan diegene waarlangs je eerder binnenkwam. Je komt uit op de Janseniusstraat (vroeger Broekstraat), recht over de Remi Vandervaerenlaan. Volg de Janseniusstraat links tot aan de brug over de Dijle. (Kijk stroomafwaarts nog even naar de oude waterpoort.) Ga rechts voor de Dijle en onmiddellijk links het Redingenhof in. Waar de straat een haakse bocht naar rechts maakt, gaan wij rechtdoor de Dijle over tot boven de samenvloeiing van twee Dijlearmen. Waar 2 armen samenvloeien is een wigvormige oeverstrook aangeslibd. Eerst hebben zich hier spontaan grassen, kruiden en enkele oeverplanten ontwikkeld; later schoten ook houtachtige struiken op. Daarom heeft de Groendienst hier ook enkele wilgen geplant. Mooie natuurlijke plekjes in de stad hoeven dus niet steeds veel te kosten We vervolgen onze tocht door het smeedijzeren hek dat toegang geeft tot het wandelpad evenwijdig met de Dijle en de Redingenstraat. Zo komen we aan in het Dijlepark.


13 WANDELEN IN HET DIJLEPARK

Zoals je hier en daar aan de rood-witte markering op de bomen merkt, valt onze route hier even samen die van de Grote Routepaden (GR). De GR-routes omvatten grensoverschrijdende tochten door heel Europa. Initiatiefnemer, v.z.w. Grote Wandelpaden, ijvert reeds jarenlang voor de verzoening tussen de nood aan recreatie in grote natuurgebieden en de plicht tot natuurbescherming en -behoud. De v.z.w. is uitgever van topogidsen, stafkaarten en een tijdschrift. VRAAG 13 Verder op onze zoektocht zal onze wandelroute even samenvallen met een landelijke fietsroute. Geef de naam van deze fietsroute? We nemen de uitgang rechts van het park, waarbij we door het gebouw ‘De Dijlemolens’ gaan. Net buiten het gebouw bevindt zich een stuw die het waterpeil moet regelen. De Dijlemolens halen energie uit de Dijle. In de stuw zie je een waterrad dat een turbine aandrijft en zo elektriciteit oplevert. Deze groene energie is voldoende voor ongeveer 180 gezinnen. Op het dak stond aanvankelijk ook een windturbine, maar deze haalde echter niet het vooropgestelde rendement. Na de Dijlemolens steek je, als je zin hebt, even de straat over voor een bezoekje aan het Groot Begijnhof (je hoeft hier geen vragen op te lossen), ofwel draai je onmiddellijk links de Zwartezustersstraat in.


Wie wil, moet zeker eens de sfeer gaan opsnuiven in het Groot Begijnhof. Het werd in de loop van de 13de eeuw gesticht. In 1232 kreeg men toelating om een kapel te bouwen, in 1240 werd al gesproken over een infirmerie en in 1305 werd met de bouw van de kerk gestart. In de 15de en 16de eeuw woonden er ongeveer 200 begijnen. Sinds 1962 is het Groot Begijnhof eigendom van de universiteit. Het Begijnhof is gebouwd op een moerassig terrein tussen twee Dijlearmen. Langs de oevers van de Dijle kan je de prachtige vegetatie bewonderen. Verlaat het Begijnhof opnieuw langs de Zwartezustersstraat en ga naar rechts, richting Schapenstraat. Sla links de Schapenstraat in. Om naar het Rambergpark te gaan, heb je twee mogelijkheden: 1. Sportievelingen gaan via de kleine poort die zich in de hoge, blinde muur bevindt aan de rechterzijde van de Schapenstraat. Je klimt de trappen op en komt uit in het park. Je zoekt het Ramenstraatje en kan zo het park verlaten. 2. Wie trappen wil vermijden, loopt de Schapenstraat uit . Aan de splitsing rechts nemen.We slaan rechts bergop de Ramberg in. Vóór huisnummer 19 gaan we via een zwart smeedijzeren hek het Rambergpark in. We klimmen verder links op het Ramenstraatje en gaan zo het park door. Dit park is een ideale ontmoetingsplaats voor jong en oud. Het doet wat denken aan een avontuurlijke tuin en het nodigt uit om even te ontspannen. Via de uitgang komen we uit in de Naamsestraat. We steken over en gaan wat verder rechts, via de grote poort, het Atrechtcollege in.


14 ATRECHTCOLLEGE Op de binnenkoer langs de Naamsestraat staat een prachtige honingboom of « Sophora Japonica». Deze boom is meer dan 150 jaar oud en is gezaaid door een geestelijke die vanuit Japan zaad had meegebracht van deze soort. Beelden uit het begin van deze eeuw laten zien dat de boom toen haast dubbel zo groot was en de takken tot aan de gevels van de overkant van de straat kwamen. De Leuvense studenten noemden hem vroeger de boom van groot verdriet. Tussen 1921 en 1977 werd het Atrechtcollege voornamelijk gebruikt als tehuis voor studentinnen. De strenge tucht die er heerste, veroorzaakte heel wat verdriet bij de jongens die aan de ingang, dus bij de honingboom, hun geliefde onbereikbaar zagen. Momenteel wordt het Atrechtcollege gebruikt door de dienst voor studieadvies. Ook het China-Europa-Instituut is er gevestigd. VRAAG 14 In het Atrechtcollege word je uitgenodigd om afval gescheiden in te zamelen in containers die 2,5 m diep in de grond ingegraven zijn. In welke fracties moet je het afval scheiden? U zet uw weg verder door de binnenkoer van het Atrechtcollege en bereikt zo ‘Het Donatuspark’ of- zoals vaker genoemd - het stadspark.

15 STADSPARK Het stadspark - officieel het ‘Sint-Donatuspark’ - is eigenlijk een grote samenvoeging van particuliere tuinen, afkomstig van het Sint - Donatiaancollege, het Atrechtcollege en het College van de Hoge Heuvel. Je vindt in dit park prachtige bomen: o.a. kastanjebomen. VRAAG 15 Welk blad is dat van de tamme kastanje en welk blad is van de paardekastanje?

A Dit is het einde van de wandelzoektocht.

B

Indien u terug naar de startplaats wil, neemt u de volgende weg: We verlaten het park via de linker zij-uitgang en komen zo uit in de Ch. Deberiotstraat. Tussen het standbeeld en het groot auditorium van de universiteit ga je de trapjes af. Via enkele pleintjes kom je in de Tiensestraat terecht. Volg links de Muntstraat en aan het einde rechts de Naamsestraat tot aan de Grote Markt.


STADSPLAN LEUVEN MET PARCOURS WANDELZOEKTOCHT


FOTOZOEKTOCHT Noteer op het antwoordblad de naam van de straat of het plein waar het gefotografeerde zich bevindt.

2 1

3

4

5

6

8

7


ANTWOORDFORMULIER WANDELBOEKJE LEUVEN Naam: ..................................................................... Voornaam: ........................................... Straat: ..................................................................................................... Nr. ......................... Postnummer: ................ Gemeente: .................................................................................... Leeftijd: ................................ E-mail: ..................................................................................... VRAAG 1A: ............................................................................................................................... VRAAG 1B:................................................................................................................................ VRAAG 2A: ............................................................................................................................... VRAAG 2B*: A - B - C - D VRAAG 3: A – B – C - D VRAAG 4A:................................................................................................................................ VRAAG 4B:................................................................................................................................ VRAAG 5A*: A - B - C - D VRAAG 5B:................................................................................................................................ VRAAG 6A:................................................................................................................................ VRAAG 6B*: ............................................................................................................................. VRAAG 7*: A - B - C – D - E VRAAG 8: ................................................................................................................................. VRAAG 9: .................................................................................................................................. VRAAG 10A:.............................................................................................................................. VRAAG 10B: ............................................................................................................................. VRAAG 10C: ............................................................................................................................. VRAAG 11A: ............................................................................................................................ VRAAG 11B:.............................................................................................................................. VRAAG 12A: ............................................................................................................................. VRAAG 12B: ............................................................................................................................. VRAAG 13: ............................................................................................................................... VRAAG 14: ................................................................................................................................ VRAAG 15:A = ........................................................................................................................... B =............................................................................................................................. (*) Omcirkel het correcte antwoord.


ANTWOORDEN FOTOZOEKTOCHT Op het fotoblad staan genummerde foto’s. Geef de naam van de straat, het plein of het domein waar het gefotografeerde zich bevindt.

FOTO 1: ..................................................................................................................... FOTO 2: ..................................................................................................................... FOTO 3: ..................................................................................................................... FOTO 4: ..................................................................................................................... FOTO 5: ..................................................................................................................... FOTO 6: ..................................................................................................................... FOTO 7: ..................................................................................................................... FOTO 8: .....................................................................................................................

Vragen rond milieu? Wij hebben het antwoord voor u:

ARGUS, het milieupunt van KBC Eiermarkt 8 – 2000 ANTWERPEN Tel.: 03 202 90 70 - Fax. 03 202 90 88 E-mail: [email protected] Website: www.argusmilieu.be


WANDELZOEKTOCHT LEUVEN

Recommend Documents