WANDELFIT MET LONGPATIENTEN blok 3 – nr. 39 Eric Bos en Ab Nijman
WELKOM COLLEGA’S EN GASTEN • Eric Bos • Ab Nijman
“ZOLANG IK LUCHT HEB, IS ER LEVEN”
DOEL Kennis : • Longziekten • Netwerk longpatiënt Vaardigheden: De wandeltraining voor longpatiënten Houding: “Normaal wat normaal kan, Speciaal wat speciaal moet”
PROGRAMMA 15.00 15.10 15.40 16.00 16.10
Inleiding Longaandoeningen Gevolgen voor het bewegen Projecten WandelFit Achterhoek Wandeltips voor wandeltrainers Afsluiting
COPD CIJFERS • • • • •
Nederland 320.000 COPD patiënten (2014) 300.000 mensen met verhoogd risico op COPD 2014: COPD vijfde doodsoorzaak 2020 : COPD derde doodsoorzaak Steeds meer vrouwen met COPD
•
Longpatiënten bewegen vaak onvoldoende en minder dan gezonde leeftijdsgenoten met als gevolg meer risico op gezondheidsproblemen . Longpatiënten zijn vaak minder vitaal en verlaagde mentale weerbaarheid
OEFENING 1 DE LUCHT WIL ER NIET UIT
LONGAANDOENINGEN
1. COPD • Zowel luchtwegen als de longen • Chronische bronchitis en emfyseem = “rek uit de long” of “versleten long”
SYMPTOMEN • • • • • • • •
Kortademig bij inspanning Hoesten zeer variabel per patiënt Slijmproductie variabel Vermoeidheid Conditieverlies Afvallen Uitademing vertraagd ( obstructief) Er blijft steeds meer lucht in de long
MATE VAN COPD COPD GOLD: indeling 4 graden 1: Lichte obstructie 2: Matige obstructie 3: Ernstige obstructie 4: Zeer ernstige obstructie Alleen met longfunctieonderzoek vast te stellen door een arts
2. ASTMA Aanvalsgewijs optredende benauwdheid en/of hoesten door omkeerbare vernauwing van de luchtwegen als gevolg van een ontstekingsreactie uitgelokt door een prikkel bij een aanleg daartoe
SYMPTOMEN • Benauwdheid ook in rust t.g.v. vernauwde luchtwegen • Piepen bij de uitademing t.g.v. vernauwing in de kleine luchtwegen • Hoesten m.n. ‘s nachts • Vermoeidheid • Eetlust kan verminderd zijn
PRIKKELS Luchtwegvernauwing
Infectie? viraal
Andere trigger? roken kou Inspanning emotie
(Aanvalsgewijs optredende) benauwdheid en/of hoesten door omkeerbare vernauwing van de luchtwegen als gevolg van een ontstekingsreactie uitgelokt door een prikkel
Allergie? Familie? Huisstofmijt Katten Graspollen
3. LONGFIBROSE • Longweefsel verbindweefseling • Daardoor kleinere longen • Ademarbeid neemt enorm toe • Zuurstofopnamevermogen daalt • Oorzaken: wisselend/vaak onbekend • Beloop: redelijk stabiel tot zeer progressief
SYMPTOMEN • Conditie neemt af • kortademig bij inspanning • Moeheid • Benauwd in rust: dan permanent zuurstof
4. PNEUMECTOMIE • Operatieve verwijdering longdeel • Meestal vanwege tumor • Bij goedaardige tumor is patiënt verder gezond • Longvolume is 10 tot 50% afgenomen
SYMPTOMEN • Kortademig bij inspanning
• Op termijn risico op overbelasting hart als patiënt oude hoge inspanningsniveau toch blijft handhaven
GEVOLGEN VOOR HET BEWEGEN
Beweegplezier Kortademigheid bij inspanning Beweeg plezier neemt af
Nadien langer moe
Meer moeite met oude looptempo
Meer moeite om met anderen mee te lopen
EFFECT OP GEZONDHEID • Voldoende bewegen bij COPD helpt meer dan medicijnen !!! • In goede conditie blijven betekent dat longaanval sneller wordt overwonnen • Bewegen betekent minder risico op andere gezondheidsproblemen, zoals hart/vaatziektes, diabetes en osteoporose
UITHOUDINGSVERMOGEN • Conditie neemt altijd wat af > 50 jaar • Bij longpatiënten extra door longfunctieafname minder spierkracht minder hartpompfunctie
LOOPCONDITIE Loopvermogen longpatient afhankelijk van:
• GETRAINDHEID • • • •
Longfunctie/ Longvolume Zuurstofopnamevermogen Hartfunctie/ functie bloedvaten Spieren,pezen en gewrichten
TRAINBAARHEID • Longfunctie NIET te verbeteren • Hartfunctie, bloedvaten en spierkracht zijn heel goed trainbaar • Matig intensief (tot kortademig) • Kan tijdens lopen niet goed praten (!) • Als hij / zij stopt binnen 1 minuut weer voldoende op adem
VALKUIL • Niet alle longpatiënten kunnen kortademigheid goed aanvoelen • Soms is er al sprake van ernstig ventilatieprobleem met soms zuurstoftekort (!) en meestal CO2 stapeling • Kenmerk: herstel duurt duidelijk langer dan 1 minuut!!!!
VALKUIL ADEMREGULATIE Hypo ventilatie: • Er wordt te weinig geademd • Koolzuurgehalte in bloed wordt te hoog • Zuurstofgehalte te laag (patiënt voelt dit te laat ) Hyper ventilatie: • Er wordt teveel geademd • Koolzuur wordt te laag (ongevaarlijk, maar veel klachten)
OEFENING 2 DE LUCHT WIL ER NIET UIT
WANDELFIT PROJECTEN ACHTERHOEK
WANDELFIT ACHTERHOEK • • • •
Stimulering buiten bewegen voor longpatiënten Samenwerking Longfonds en Wandelbond Project gericht op de Achterhoek (Vitaal) Doel: Samen wandelen wordt weer plezierig en uitdagend voor longpatiënten DOETINCHEM : Voorjaar 2015 Eric Bos WINTERSWIJK : Najaar 2015 Ab Nijman - Melinda Raterink
WANDELFIT
LONGPATIENTEN DOETINCHEM E.O
FEITEN April 2015
April 2016
27 deelnemers
24 deelnemers Nieuw: 3 Gestopt: 4
2 groepen mix
2 niveau groepen afstand
1 startpunt (8x)
Wisselende startpunten
Omvang 60 min
75 min ( gr 1) 90 min ( gr 2)
Techniek leren Ademhaling leren WA/CD Beweegintenties
Techniek inslijpen Ademhaling toepassen WA/CD Beweegintenties
Routes 20 -30 min
3 km -5 km
DOEL Deelnemer
Trainer
• • • •
Respect Groepscohesie Mensgericht i.p.v. klachtgericht
Plezier in bewegen Behoud van conditie Vitaal gevoel Vergroten zelfvertrouwen
VISIE OP BEWEGEN ONTMOETEN
ONTDEKKEN ONTSPANNEN
ONTDEKKINGEN ONTBOEZEMINGEN 95 % deelnemers heeft na half jaar verbeterde score 6 min loop Ik voel me vitaler Minder vaak naar cardioloog Zonder de groep was ik hier ( tocht) nooit gekomen De groep stimuleert me om te blijven komen De groep geeft me vertrouwen. Dat vind ik erg fijn Ben zelfverzekerder geworden Ik laat los wat ik van mezelf moet – ik geniet van wat ik kan
WANDELFIT
LONGPATIENTEN WINTERSWIJK E.O.
START: SEPTEMBER 2015 • • • • • • • •
Voor iedereen met een beperkte longfunctie Een basisconditie niet vereist 8 basistrainingen 1 AWI Wandeltrainer 1 Longfysiotherapeut “Hardlopers en de Bossluipers” Gelijke start met warming up Nordic Walking Instructie
NIVEAU DEELNEMERS • 3 x MRC 1: alleen kortademig bij zware inspanning • 6 x MRC 2: Hebben moeite met helling lopen en haasten • 10 x MRC3: kunnen tempo van anderen niet meer bijhouden of moeten stoppen om op adem te komen • 2x MRC4: niet meer dan +/- 100 meter aan een stuk • 0x MRC5 : komen vrijwel niet meer buiten om te lopen
• < 3.6 km/uur • 3.6 tot 4.8 km/uur • 4.8 tot 6.6 km/ uur
8 pers 4 pers 9 pers
Doel en Resultaat 1. Vaker/ Verder Lopen • Vooraf : doel van 9 deelnemers • Behaald: 7 deelnemers
2. Minder moeite met lopen • Vooraf: doel van 17 deelnemers • Behaald: 6 deelnemers
3. Met groep lopen/ samen lopen • Vooraf : doel van 18 deelnemers • Behaald: 10 deelnemers ook na 4 maand
SWT: Gemiddelde loopafstand • 8 van de 14 : > 30 mtr op de SWT • Slechts 1 pers achteruitgang op SWT • 14 pers samen • 29 sept: 4000 mtr • Swt stap 6 = 4.8 km/uur; gem. 285 mtr
• 10 nov: 4740 mtr • Swt stap 7= 5.4 km/uur; gem. 338 mtr
NETWERKORGANISATIES
NETWERK LONGPATIENT ORGANISATIE
DIENST
Longfonds
Verenigingsconsulent Gelderland/Deskundigheid
Achterhoekse Gemeenten
Accommodatie
KWBN
Subsidie/folders
Longpunt Doetinchem/ Winterwijk
Infobijeenkomst/ Werving/ Deskundigheid
Stichting Kruiswerk Achterhoek
Publiciteit/ Werving
Media regionaal Achterhoek
Informatie/Werving
AWVD
Publiciteit
OEFENING 3 DE LUCHT WIL ER NIET UIT
TIPS VOOR WANDELTRAINERS
DE WANDELTRAINING Nieuwe groep accent op: • • • • • •
Looptechniek i.p.v. afstand/ omvang Trainen op comfortabel looptempo Spierkracht trainen Intervaltraining toepassen Leren ademhaling trainen Leren elke dag te gaan lopen
Daarna: • Duur opvoeren ( 10 > 30 min > 45 > 60) • Afstand opvoeren
TEMPORISEREN • Loopsnelheid is individueel bepaald • Loopsnelheid mede bepalend voor efficiëntie van lopen
• Longpatiënten leren in langzamer tempo te lopen • Vaker stop inlassen ( 2/3 min) voor ademregulatie
LANGZAME LOPER • • • • •
Deelnemer bepaald zelf zijn grenzen Hij moet zich niet gehaast voelen door de rest Laat hem liefst starten en voorop lopen Niet met hem praten onder het lopen Tijdens zijn rustmoment evt. andere oefeningen met de groep • Kortere route aanbieden halverwege • Tussenstops met ontspanning en ademhalingsoefeningen
“AFRONDING” LUCHT VOOR LEVEN! Bij elkaar komen is… een begin Bij elkaar blijven is .. vooruitgang Met elkaar samenwerken is … Succes!!
