‘Waard’evol Wonen met Zorg Ontwikkeling van een gezamenlijke visie op wonen & zorg in de regio Bommelerwaard – Samenvatting
Introductie De gemeenten Maasdriel en Zaltbommel en de woningcorporaties Woonlinie, De Kernen en Woningstichting Maasdriel hebben de handen ineen geslagen om te komen tot een integrale en gedeelde visie op wonen & zorg in de Bommelerwaard. Gestart is met een inventarisatie van vraag en aanbod in de regio. Vervolgens zijn, in samenspraak met betrokken partners in het veld de eerste stappen gezet om te komen tot een gezamenlijke visie op wonen & zorg. Het traject heeft geresulteerd in een agenda op hoofdlijnen voor de komende jaren. Concreet zijn er vier speerpunten benoemd die vragen om een nadere uitwerking in de toekomst. De resultaten staan beschreven in de notitie ‘Waard’evol Wonen met Zorg. Ontwikkeling van een gezamenlijke visie op wonen & zorg in de regio in de Bommelerwaard’. Wonen & zorg in de Bommelerwaard In de Bommelerwaard wonen op dit moment ruim 50.000 mensen, redelijk verdeeld over de twee gemeenten in dit gebied: Zaltbommel en Maasdriel. Volgens de prognoses neemt het inwoneraantal in de Bommelerwaard de komende jaren (tot 2024) nog toe, waarbij de groei in de gemeente Zaltbommel aanzienlijk groter is dan in Maasdriel. Na 2025 krijgen beide gemeenten te maken met een daling van het inwoneraantal. Vanaf 2030 behoort de gemeente Maasdriel tot de bovengemiddeld vergrijsde gemeenten in de provincie Gelderland. Het vergrijzingscijfer van de gemeente Zaltbommel ligt aanzienlijk lager. tabel: leeftijdsopbouw bevolking regio Bommelerwaard, periode 2015-2050
Bron: Provincie Gelderland (2012), bewerking Bloeii (2013)
Het huidige aanbod In het beschrijven van de vraag en het aanbod maken we een onderscheid tussen Beschermd wonen (zware zorg/verpleeghuis), beschut wonen (lichte zorg/ verzorgingshuis/aanleunwoningen, scheiden wonen en zorg) en geschikt wonen (normaal wonen geschikt voor mensen met een beperking)
1
capaciteit
huidige bezetting Beschermd
Aantal plaatsen
Beschut
De Wielewaal (Zaltbommel)
92
’t Slot (Gameren)
SOM
PG
62*
19
11
86
52*
4
30
De Nije Hof (Zaltbommel)
66
66
-
-
’t Schootsveld (Zaltbommel)
43
43
-
-
De Voorburcht (Gameren)
13
13
-
-
De Slotshof (Gameren)
42
42
-
-
Emmahof (Aalst)
18
18
-
-
Wilhelminahof (Brakel)
46
46
-
-
406
342
23
41
De Lindeboom (Ammerzoden)
46
46*
-
-
Het Zonnelied (Ammerzoden)
110**
-
40
70
De Leyenstein (Kerkdriel)
70
40*
10
20
Bernhardstraat (Kerkdriel)
25
25
-
-
De Vaste Burcht (Rossum)
60
60*
-
-
Eigenwaard (Rossum)
14
-
-
14
De Groene Linde (Rossum)
26
26
-
-
351
197
50
104
539
72
145
Zaltbommel
Totaal Maasdriel
Totaal Totaal Bommelerwaard
* : verzorgingshuis/nu nog intramuraal **: Het Zonnelied heeft voor meer plaatsen erkenning, te weten 55 somatiek en 80 pg.
Daarnaast zijn er in de regio 101 plaatsen begeleid wonen voor mensen met een verstandelijke beperking. Vraag en aanbod In onderstaande tabel maken we een vergelijking van vraag en aanbod op basis van prognoses en kengetallen. We doen dit voor de gehele Bommelerwaard. Voor het bepalen van de vraag hebben we gebruik gemaakt van eigen berekeningen op basis van kengetallen van Alzheimer Nederland en van de behoefteberekening van Companen, in opdracht van de STMR (2012). We focussen hierbij op 2020, omdat er voor de langere termijn te veel onzekerheden zijn om beleid op te kunnen ontwikkelen.
2
Berekende behoefte
Aanwezige capaciteit
Tekort / overschot
2013
2020
2013
Beschermd wonen / VG
167
163
100
- 67
- 63
Beschermd wonen / PG
201
246
145
- 56
- 101
Beschermd wonen / SOM**
2013
2020
72
Beschut wonen
353
459
539*
165
59
(verzorgd wonen) Geschikt wonen
2267
2509
?
?
?
* 259 plaatsen van deze 539 zijn nu nog ‘verzorgingshuisplaatsen’. Naar verwachting zal een deel van deze plaatsen verdwijnen. ** De berekende behoefte somatiek is moeilijk te maken omdat de verwachting is dat een groot deel van deze groep gehuisvest kan worden in ‘beschut wonen’ (al dan niet via scheiden wonen & zorg).
Uit bovenstaande cijfers kunnen we concluderen dat er in de Bommelerwaard op dit moment al een theoretisch tekort bestaat aan plaatsen voor ‘pg’ zorg. Deze conclusie sluit niet aan bij de conclusie van het zorgkantoor, die er van uitgaat dat er momenteel voldoende capaciteit is. Op lange(re) termijn voorspellen de huidige prognoses dat de behoefte aan plaatsen voor beschermd wonen in de Bommelerwaard na 2020 nog behoorlijk zal oplopen. Dat betekent dat het aanbod aan plaatsen voor ‘zware’ zorg in de Bommelerwaard op termijn vergroot dient te worden. Die opgave is vooral aan de orde na 2020. Ten aanzien van ‘beschut wonen’ is op dit moment niet te voorspellen welke keuzes mensen gaan maken. Verdeeld over de Bommelerwaard zijn een aantal complexen waar mensen met een zorgbehoefte kunnen wonen. Daarmee zijn er diverse en voor voorlopig voldoende mogelijkheden voor ‘beschut’ of ‘verzorgd’ wonen. De agenda (2013 – 2020) 1. Capaciteit wonen & zorg / spreidingsplan Op basis van gebruikte kengetallen is er op dit moment een beperkt tekort aan aanbod voor vormen van beschermd wonen / zware zorg (ZZP (4 en) 5 en hoger) voor pg in de regio. Maar vooral is er sprake van een onevenwichtige verdeling (spreiding) over de regio. Dit leidt tot de volgende koers: Inzetten op verschuiving van capaciteit van Ammerzoden naar Zaltbommel. Behouden van capaciteit in de overige plaatsen (Kerkdriel, Gameren, Rossum). De verwachting is dat er niet of nauwelijks ruimte zal zijn voor nieuwe initiatieven in bijvoorbeeld Hedel of Brakel. Deze plannen worden op de lange baan geschoven. Andere nieuwe initiatieven zijn alleen haalbaar en wenselijk als deze ten minste voldoen aan twee criteria: 1. Het betreft een kleinschalig initiatief (maximaal 15 plaatsen) dat ook een functie heeft voor de wijk.
3
2. Voor de realisatie van het initiatief wordt geen beroep gedaan op de productiecapaciteit van het zorgkantoor. Nieuwe initiatieven worden op een andere manier gefinancierd dan via de (intramurale) AWBZ. Voor de ‘lichtere’ zorg/beschut wonen is er sprake van het scheiden van wonen en zorg. Een deel van het bestaande aanbod in de Bommelerwaard is geschikt om (ook) in te zetten voor het scheiden van wonen en zorg (Leyenstein, De Vast Burcht, ’t Slot)/beschut wonen. Voor andere complexen wordt dat lastig omdat het gebouw daarvoor niet geschikt is (Wielewaal, Lindeboom). Partijen maken met elkaar afspraken over de inzet en het gebruik van de huidige verzorgingshuizen die zich gaan richten op de zelfstandig wonende ouderen met een zorgvraag. Plan maken voor inzet en gebruik van bestaande verzorgingshuizen die hun functie gaan verliezen. Plan maken voor het versterken van de functies van overige complexen beschut wonen voor zorgbehoevende ouderen. 2. Denken in woonservicegebieden / wijkgerichte aanpak Het streven moet zijn om in ieder gebied optimale condities te scheppen voor zo lang mogelijk zelfstandig wonen, maar de wijkgerichte aanpak is breder dan het thema wonen en zorg. Het gaat bijvoorbeeld ook om de ontwikkeling van sociale wijkteams en dorpsplatforms. We kiezen in de Bommelerwaard voor een hoofdverdeling in drie gebieden. Gebied Zaltbommel(-stad): Kleinstedelijke cultuur en bijbehorende vraagstukken. Uitdaging op het gebied van het realiseren van ‘zware zorg’, invulling geven aan woon(zorg)complexen/beschut wonen. Gebied West Bommelerwaard: Voldoende capaciteit aan zorg, maar wel geconcentreerd in één kern/ sterk signatuurgebonden. Uitdaging in de overige kernen in het gebied om langer zelfstandig wonen optimaal te ondersteunen en om bestaande wooncomplexen (seniorenwoningen) beter in te zetten voor mensen met een zorgvraag die zelfstandig blijven wonen. Gebied Oost / Zuid-oost Bommelerwaard: Voldoende/overschot capaciteit aan zorgvoorzieningen, redelijke spreiding over het gebied. Uitdaging zit in de toekomstbestendigheid van de bestaande complexen (en bijbehorende voorzieningen). Daarnaast opgave in de afbouw van plaatsen in Ammerzoden. 3. Civil society / langer zelfstandig wonen Hier ligt de nadruk meer op de burgers zelf. Twee onderwerpen staan daarbij specifiek op de agenda: Langer zelfstandig wonen: het gezamenlijk ervoor zorgen dat mensen langer zelfstandig kunnen wonen in de eigen (bestaande) woning. Civil society: Daar waar burgers niet zelf initiatieven oppakken, zullen organisaties een ondersteunende rol moeten vervullen. Per gebied of dorp kan een andere aanpak nodig zijn. 4. Samenwerking (tussen partijen in het veld van wonen, zorg en welzijn in de regio) We stellen een praktische structuur voor om tot meer afstemming te komen, waarbij de nadruk ligt op de wijkgerichte aanpak. Strategisch overleg Wonen en Zorg Bommelerwaard :Bespreken van actuele thema’s, koers van de regio. Agendaoverleg op tactisch niveau: als verbindende schakel tussen uitvoerend en strategisch niveau. woonservicegebieden/wijkgerichte aanpak
4
De betrokken partijen zijn nu aan zet om deze thema’s verder in te vullen en uit te werken. © september 2013 / concept – Bloeii Advies & Ontwikkeling
5
