waar let ik op? een uitgelezen kans Schoenen kopen Topsport en diabetes: Familie Lemmers Diabetes, een ongenode maar bekende gast

Diactueel

NR 2 2012 jaargang 5

Topsport en diabetes:

een uitgelezen kans

• Familie Lemmers Diabetes, een ongenode maar bekende gast • Van de zenuwpijn af dankzij ruggenmergstimulatie • Diabetes & zwangerschap De feiten en adviezen op een rij

Schoenen kopen

waar let ik op?

Lifestyle magazine voor mensen met diabetes

Diactueel NR2 - 2012

1

inhoud

Diactueel Leven

Familie Lemmers

• Martijn Verschoor Topsport en diabetes: een uitgelezen kans 30 Eten • Welke frisdrank kiest u?

12

• Gestoomde zalm met courgette

24

Boudewijn adviseert • “Ik heb mijn lunch omgeruild voor een fruithapje”

5

• Darmklachten tijdens de vakantie

23

• Jaarlijkse oogcontrole

36

Diaweetjes • Kunstmatige alvleesklier wint publieksprijs 36 Jong • Izaira Kersten en Floris van Tilburg komen met Sweet Talk

17

Columns • Corien Maljaars over slimme vis

25

• Harald Coenraads worstelt met ‘de overgang’

33

• Diabetes & zwangerschap De feiten en adviezen op een rij

18

• Schoenen kopen. Waar let ik op?

21

• Van de zenuwpijn af dankzij ruggenmergstimulatie

26

Mooi • Stralende huid: de basistips op een rij

34

In ieder nummer • 10 x Carla Fentz

37

• Doe mee en win een bioscoopbon van € 25,-

Oproep! Diabetes en seksualiteit


8 Van de zenuwpijn af dankzij

ruggenmergstimulatie

Weten

2

Diabetes, een ongenode maar bekende gast

38

39

26

23 vrouwen over hun zwangerschap

foto: Chiel van Diest Fotografie

22

Investeren O

p 30 maart vond de Nationale Diabetes Dag plaats. Hier werd het 425 pagina’s tellende boek ‘Diagnose Diabetes 2025’ gepresen-

teerd. Dit boek voorspelt een verdubbeling van het aantal mensen met diabetes in 2025. Het beschrijft drie scenario’s hoe wij in Nederland met dit grote gezondheidsprobleem kunnen omgaan. Mediq heeft dit boek mede mogelijk gemaakt want wij vinden het belangrijk dat er op nationaal niveau wordt geïnvesteerd in een betere diabeteszorg. Met andere projecten zoals Diabetes 24/7, de productie Sweet Talk

37

10 vragen aan

en een nieuwe site over het gebruik van een insulinepomp en/of glucosesensor, investeren wij in de individuele mens met diabetes. Zo ook met Diactueel. Wij hopen u met dit nummer kennis, inspiratie en herkenning te bieden. Veel leesplezier en een fijne zomer. Gerben Klein Nulent, apotheker en groepsdirecteur Mediq Apotheken Marco Verhofstadt, directeur Mediq Direct Diabetes

Carla Frentz

Colofon

Redactieadres Mediq Direct Diabetes,

U kunt te allen tijde bezwaar maken indien u geen

t.a.v. Geerdien Hosper-Prinsen, Postbus 211,

informatie (meer) wenst te ontvangen. Wij zullen

6900 AE Zevenaar, e-mail: [email protected]

u dan niet langer informatie sturen. U hebt voorts

Diactueel is een uitgave van Mediq Direct Diabetes en

Meer informatie www.mediq.nl/directdiabetes,

de mogelijkheid om uw persoonsgegevens die wij

Mediq Apotheek voor klanten en relaties.

www.mediq-apotheek.nl

hebben verwerkt om deze uitgave te verzenden

Redactie Margot Hoeben, Geerdien Hosper-Prinsen,

Voor het overnemen van artikelen uit Diactueel is

verwijderen of af te schermen indien deze feitelijk

Irene Seignette

vooraf toestemming nodig van de redactie.

onjuist, onvolledig, of irrelevant zijn, of in strijd met

in te zien en deze te verbeteren, aan te vullen, te

Medische supervisie Marlies Wouters, diabetes-

een wettelijk voorschrift worden verwerkt. Voorts

verpleegkundige Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten

Diactueel bevat geen persoonlijke medische adviezen.

heeft u onder omstandigheden het recht tegen de

Ontwerp en opmaak Slinger Minded, Apeldoorn

Voor (wijzigingen) in de behandeling dient u uw

verwerking van uw persoonsgegevens verzet aan

Realisatie Irene Seignette Tekst & Productie, Nijmegen

behandelend arts of diabetesverpleegkundige

te tekenen. Wij beëindigen de verwerking terstond,

Advertentieacquisitie Petra Harmelink,

te raadplegen. Diactueel aanvaardt geen enkele

indien wij het verzet gerechtvaardigd achten.

Mediq Apotheek, Geerdien Hosper-Prinsen,

aansprakelijkheid voor enige schade als gevolg van

Indien u één van de voornoemde rechten wenst uit

Mediq Direct Diabetes, (0316) 296 961,

het gebruik van informatie uit deze uitgave.

te oefenen, of anderszins vragen of opmerkingen heeft, kunt u contact opnemen met het bovenstaand

e-mail: [email protected] Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Mediq Apotheek en Mediq Direct Diabetes kunnen

Aan dit nummer werkten mee Anja Bemelen,

niet verantwoordelijk worden gesteld voor onjuiste

Carole Seignette, Cecile Seignette, Corien Maljaars en

prijzen, druk-of zetfouten. Afbeeldingen kunnen

ISSN nummer 1877-6396

Yvette Kuiper

afwijken. Prijzen onder voorbehoud.

De volgende uitgave verschijnt begin oktober 2012.

redactieadres.

Diactueel NR2 -2012

3

Pompnet.nl “Objectief en eerlijk over insulinepomptherapie en pomphulpmiddelen”

InsulinePompTherapie Overweegt u over te stappen op een insulinepomp of wilt u verschillende pompen met elkaar vergelijken? Op het vernieuwde pompnet.nl vindt u alles wat u nodig heeft om een goede keuze te maken. Korte filmpjes laten zien hoe het in de praktijk gaat en gebruikers vertellen over hun ervaringen. Waarom maakten zij de overstap op de pomp en hoe is dat gegaan? Wilt u meer weten over het gebruik van een glucosesensor? Bezoek dan onze nieuwe site www.glucosesensornet.nl.

www.pompnet.nl

dia-weetjes Gratis

Opmerkelijk “Op een groot bord wordt meer eten opgeschept dan op een klein bord, soms wel 25% tot 35% meer, dit scheelt al snel 150 kilocalorieën per dag.” Uit ‘Mindless Eating, why we eat more than we

Hooikoorts App

think’, van dr. Brian Wansink.

H

eeft u last van

Volgens deze Amerikaanse professor nemen we elke dag rond de

hooikoorts?

tweehonderd beslissingen over ons eten. Negentig procent van deze

Download dan de

beslissingen nemen we onbewust. Meer kennis over de gevolgen van deze onbewust genomen besluiten zou leiden tot betere keuzes.

Mediq Hooikoorts App. Deze gratis App geeft een actueel pollenoverzicht en na een korte registratie heeft u binnen een minuut een persoonlijk advies van Mediq Apotheek op basis van uw klachten en medicijngebruik. Zo krijgt u meer inzicht in het verloop van uw hooikoorts. De Hooikoorts App kan geïnstalleerd worden op een smarthphone en is te downloaden in de App Store of Android Market.

“Ik heb mijn lunch omgeruild voor een fruithapje” “In het vorige nummer schreef ik over mijn inspanningen

Met het bewegen heb ik meer moeite. Ik moet

om mijn BMI* omlaag te krijgen. Sindsdien is deze

me ertoe aanzetten. Ik sta nu drie keer per

gedaald van 29.7 naar 27. Ik ben dus op de goede weg,

week twintig minuten op de crosstrainer en

maar zit nog steeds in de gevarenzone. Mijn uiteindelijke

één keer in de week zwem ik drie kwartier.

streven is een BMI van 25. Door af te vallen, wil ik

Dit gaat nu veel makkelijker dan een

voorkomen dat ik diabetes type 2 krijg, het zit namelijk in

half jaar terug, maar eigenlijk zou ik mijn

mijn familie.

trainingsschema moeten opvoeren om

Met het eten gaat het goed. Ik ontbijt stevig. Voor de

mijn conditie verder te verbeteren.

lunch neem ik gepureerd fruit mee, vaak drie stuks met

Maar wie weet gaat dit me ook nog

een blender verwerkt tot een soort fruithapje.

lukken, want ik ben al een heel eind

Tussendoor drink ik koffie, thee of water. Bij het avond-

gekomen. Na de zomer zal ik jullie

eten let ik wel op, maar ik ben een Bourgondiër en wil

berichten hoe het me vergaat.“

wel blijven genieten van mijn stukje vlees met jus. Daarna eet ik niets meer. In het weekend ben ik minder

Boudewijn van den Aarsen

streng. Soms zondig ik met wat chips of een stukje worst.

Mediq Apotheker

Op deze manier is het goed vol te houden en voorkom ik dat ik te veel ga schommelen met mijn gewicht.

*BMI (Body Mass Index) zegt iets over uw gewicht ten opzichte van uw lengte. U kunt uw BMI berekenen op www.voedingscentrum.nl Diactueel NR2 - 2012

5

dia-weetjes Voorkom ontstoken tandvlees

Is light frisdrank beter voor uw tanden?

I

n light frisdrank zit weliswaar geen suiker, maar het bevat wel

zuren. Niet dat u die proeft, want de zure smaak wordt gemaskeerd door zoetstoffen. Die zuren zijn slecht voor de tanden, omdat ze het glazuur aantasten. Dat heet ook

M

wel tanderosie.

ensen met diabetes hebben vaker ontstoken tandvlees. Dit wordt ook wel parodontitis genoemd. Het is belangrijk om een eventuele paro-

Niet alleen frisdrank is ‘erosief’, ook

dontitis tijdig te laten behandelen omdat het hebben van een chronische

gezonde dingen als een appel, vers

ontsteking het reguleren van uw diabetes moelijker maakt. Bovendien is

geperst sinaasappelsap en salade

parodontitis een risicofactor voor het krijgen van hart- en vaatziekten.

met dressing. Voor uw gebit is het

Drie vragen over parodontitis.

daarom goed niet vaker dan zeven keer op een dag te eten of te

Wat zijn risicofactoren voor het krijgen van parodontitis?

drinken. Bijvoorbeeld drie

• Bacteriegroei in de mond (een wit laagje tandplak)

maaltijden en maximaal vier keer

• Diabetes, overgewicht, roken, weinig beweging en ongezond eten

iets tussendoor. Laat kinderen niet

• Leeftijd. Dertig procent van de vijftigplussers heeft parodontitis

de hele dag door kleine beetjes

• Erfelijke aanleg

drinken, maar geef ze op gezette tijden een heel glas. Zo krijgt het

Hoe herkent u parodontitis?

gebit genoeg tijd om te herstellen

• Bloedend tandvlees met poetsen of flossen

van een zuuraanval.

• Opgezwollen rood tandvlees • Wegtrekkend tandvlees rondom de tanden en kiezen, blootliggende tandwortels, loszittende tanden • Slechte adem Wat kunt u doen om parodontitis te voorkomen? • Poets uw tanden twee keer per dag gedurende twee minuten • Gebruik een tandpasta met fluoride • Reinig één keer per dag de ruimtes tussen uw tanden met een flosdraad, tandenstoker of rager Bezoek tweemaal per jaar een tandarts en vermeld daarbij dat u diabetes heeft. Heeft u toch parodontitis? Laat dit dan tijdig behandelen. Bron www.bloedsuiker.nl Bron www.puurgezond.nl

6


Fotowedstrijd © NDF Diabetes 24/7, elly flemmix

Diabetes 24/7 nu ook open

foto

film

voor filmpjes

N

a een zeer succesvol 2010 en 2011 wordt de

Een deskundige jury zal per land drie winnaars kiezen in

fotowedstrijd ‘Diabetes 24/7’ dit jaar opnieuw

de categorie foto en in de categorie film. Er is ook een

georganiseerd. In 2012 kunnen voor het eerst naast

internationale publieksprijs, die wordt toegekend op

foto’s ook filmpjes worden ingezonden. Centraal

basis van de meeste ‘Likes’ op Facebook. De inzenders

staat het thema ‘Diabetes in focus’. Inzenden kan

maken kans op geldprijzen, camera’s en iPads. De jury

via www.diabetes24-7.nl tot 1 oktober 2012.

maakt de winnaars bekend op 14 november, Wereld

Onzichtbaar - Vorig jaar had Diabetes 24/7 ruim

november 2012 te zien zijn in een expositie.

Diabetes Dag. De winnende foto’s zullen vanaf medio vijfhonderd inzendingen. Eén van de inzendingen ziet u op deze pagina. Diabetes heeft een grote impact op het

De organisatoren - Diabetes 24/7 is een initiatief van

leven. Het is er altijd, elk moment van de dag. Toch is

Platform Wereld Diabetes Dag in samenwerking met

diabetes vaak onzichtbaar en dient het zich ongevraagd

Mediq. Als bedrijf actief in de gezondheidszorg is

aan. Diabetes treft veel mensen. Ongeveer één miljoen

Mediq zich bewust van haar maatschappelijke rol.

Nederlanders hebben deze aandoening. Diabetes 24/7

Zo ondersteunt Mediq onder meer projecten voor

wil de wereld laten zien wat leven met diabetes inhoudt

jongeren met diabetes. Als maatschappelijk partner van

door de werkelijkheid ervan in al zijn facetten in beeld te

de fotowedstrijd is Mediq vooral op zoek naar foto’s die

brengen. Behalve in Nederland en Duitsland wordt de

de combinatie jongeren en diabetes in beeld brengen.

fotowedstrijd dit jaar voor het eerst ook in de Verenigde Staten gehouden.

www.diabetes24-7.nl. Nog niet eerder is diabetes zo treffend in beeld gebracht.

Open voor iedereen - De wedstrijd is open voor iedereen, professional of amateur, jong of oud.


7

Leven

Diabetes, een ongenode maar bekende gast tekst: Anja Bemelen foto’s: Chiel van Diest Fotografie

Daiël Serreli, Susanne en Wanda Lemmers

8


Diabetes is in familie Lemmers een ongenode, maar zeer bekende gast. Susanne Lemmers heeft diabetes type 1, haar vader Peter Lemmers heeft diabetes type 2. Wat betekent dat voor hen en voor de mensen om hen heen? Susanne (28), haar zus Wanda (37) en Susanne´s partner Daiël Serreli (31) in gesprek over de impact van diabetes.

Susanne: “Ik was 18 toen ik ineens

Susanne: “Ik had jouw boxershort

Door pa’s diabetes kon ik meteen

heel erg afviel. Ik had totaal geen

aan. Dáár maakte ik me druk over!”

met insuline en spuiten overweg. Ik

energie en verloor in korte tijd

wist dat ik dat heel snel zelf moest

12 kilo.”

Daiël: “Je zag er zo kwetsbaar uit.”

Daiël:”Je leek wel een anorexia-

Susanne: “Zo hoog was mijn waarde

Wanda: “Je diabetes pakte je snel en

patiënt.”

nou ook weer niet.”

goed op. Je had weliswaar geen

Susanne: “Dat ik afviel kwam me heel

Daiël: “Susanne, je waarde was

goed uit. Ik zat nog in de puberteit,

32 mmol/l!”

leren.”

keuze, maar ik was daar wel trots op!”

weet nog dat we voor Daiëls ver-

Susanne: “Het was zo en niet anders. Al maak ik me soms wel zorgen over

dus ik was met mijn uiterlijk bezig. Ik Susanne: “16.”

mogelijke complicaties, zoals blindheid.”

jaardag in 2002 eerst gingen zwemmen, maar ik had energie noch

Daiël: “Je waarde was thuis 16, later

eetlust. We gingen naar huis om te

in het ziekenhuis 32 en hoger. We

Daiël: “Je hebt je aandoening

meten, want door pa hadden we al

hebben je toch zover gekregen en

aangepakt en bent met je leven

een vermoeden dat het diabetes

toen ben ik als een speer met jou

doorgegaan. Voor mij viel alles op

zou kunnen zijn. Mijn waarde was

naar het ziekenhuis gegaan. Daar

zijn plek, want vóór de diagnose liep

16 mmol/l, waarop mijn ouders

kregen we te horen dat je moest

het tussen ons niet zo lekker. Je had

zeiden dat als dit zo zou blijven, ik

blijven.”

een lage weerstand en was om de stomste dingen kribbig.”

naar de dokter moest. We gingen terug naar Daiëls ouders voor zijn

Susanne: “Mijn schoonmoeder had

verjaardag en toen ben ik in een paar

onze broer Jeroen ingelicht. Jeroen

Wanda: “Je was gewoon onze Suus

uur tijd snel achteruit gegaan.”

heeft mam opgehaald, vervolgens

niet meer, dat vonden we allemaal in

kwamen ze ‘s nachts naar het

het gezin. Toen we hoorden dat je

Daiël: “Je was compleet van de

ziekenhuis. Het alleen achterblijven

met diabetes in het ziekenhuis lag,

wereld.”

nadat zij, en ook Daiël, weg waren,

viel het kwartje.”

vond ik erg moeilijk.” Susanne: “Er is dus over mij gespro-

Susanne: “Toen ik op bed lag was ik zó moe en toch kon ik niet slapen.

Wanda: “Nils en ik waren op vakantie

Dat vond ik zo vreemd. Mijn bloed

en zijn de volgende ochtend direct in

was, bleek achteraf, nog net niet

de auto gestapt. Het was behoorlijk

Wanda: “Er viel niet met jou te

verzuurd.”

schrikken. Tegelijkertijd was het fijn

praten, Suus. Je stond nergens voor

om bij jou te zijn, in de wetenschap

open.”

Daiël: “Ik belde de Eerste Hulp en

dat er na een lange, onzekere

vertelde wat er aan de hand was.

periode duidelijkheid was.”

ken, hoor ik nu.”

Daiël: “Die blik in je ogen, de dag nadat je opgenomen was. Die

Daar zeiden ze dat ik meteen met jou naar het ziekenhuis moest komen,

Susanne: “Pa was er die nacht nog

vergeet ik nooit meer. Ineens had je

maar je was verschrikkelijk eigenwijs.

niet bij vanwege zijn hartklachten,

weer glans in je ogen en blosjes op je

Je wilde niet meekomen.”

maar de volgende ochtend was hij er.

wangen.”


9

Leven

Na zes maanden raakte Sussanne zwanger. “Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld, bijna negen maanden lang”

de internist dat ik kon stoppen met de pil. Héél toevallig en symbolisch was het de laatste pil van de strip!” Daiël: “De internist had gezegd dat de kans op een kind met diabetes heel klein zou zijn. We moesten onze keuze daar niet vanaf laten hangen. Na zes maanden raakte je zwanger.” Susanne: “Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld, bijna negen maanden lang.” Daiël: “Tygo werd zes weken te vroeg geboren, maar als diabetesbaby was hij sterk en groot genoeg. Susanne: “Jij was mijn reddende

het contact met de huisartsenpost

Een diabetesbaby krijgt extra

engel.”

kalmeerde ik een beetje en ben ik

glucose via de moeder. Die glucose

cola blijven drinken. ‘s Avonds was

slaat hij op als vet, waardoor hij te

Daiël: “Elke keer als we gingen

mijn waarde weer normaal. Geen

groot kan worden. Daarom zou je

stappen, hield ik je in de gaten. Je

controle hebben over mijn eigen

met 38 weken worden ingeleid.

viel regelmatig flauw. Daarna was

lichaam vind ik nog steeds eng.”

Een natuurlijke geboorte, en dus

duidelijk waarom. Nu hoort

een extra grote baby, zou anders te

diabetes gewoon bij ons leven. We

Wanda: “Ik weet nog goed dat je

hebben samen de zorgen en gaan

aan de pomp ging!”

gevaarlijk worden.” Wanda: “In de verloskamer kreeg je

er samen mee om. Ik zie meteen wanneer je tegen een hypo aanzit.

Susanne: “We droomden al langer

een hypo. Je zag zo wit als papier. Je

Als je uitvalt over dingen, waar

van een gezinnetje, maar wachtten

wilde mij samen met Daiël als steun

doorgaans niemand over valt, dan

op groen licht. Daarmee kon de

bij de bevalling. Ze waren met vijf,

weten we dat je te laag zit.”

pomp ons gaan helpen.”

zes man met je bezig. Dat vond ik moeilijk om te zien.”

Wanda: “Door Daiëls liefdevolle

Wanda: “Je wilde zó graag een

zorg weet ik dat je in goede

kind. Al toen je klein was, dat

Susanne: “Als er in een gezin iemand

handen bent. Dat neemt de zorgen

herinner ik me nog. Ik twijfelde wel

met diabetes is, dan zijn er meer

gedeeltelijk bij mij weg.”

eens, maar jij was al jong met

mensen ziek. Iedereen vraagt altijd

kinderen bezig.”

aan pa hoe het met hem is, maar ma

Susanne: “Ik zit nog regelmatig te

wordt makkelijk vergeten. Maar zij is

laag. In de vier jaar dat ik de pomp

Daiël: “Veel van onze vrienden

er ook nog. Het thuisfront krijgt het

gebruik, dien ik soms een te hoge

kregen een kind, maar onze eigen

altijd voor de kiezen.”

bolus toe voor datgene wat ik

kinderwens was nog niet vervuld.” Wanda: “Gelukkig heeft ze haar werk

gegeten heb. Twee jaar geleden,

10

toen we gingen eten, had ik vooraf

Susanne: “Ik heb die pomp lang

en hobby’s, dat is een fijne uitlaat-

gebolust, maar tijdens het eten werd

overwogen. Ik vond het niets, zo’n

klep voor haar.”

ik misselijk. Ik liet mijn eten staan,

ding dat je 24 uur per dag draagt,

maar de insuline zat wel al in mijn

maar ik zou stabielere waarden

Susanne: “We proberen de diabetes

lichaam. Die bolus heb ik opgevan-

krijgen. Nadat ik de pomp on-

binnen onze familie samen te

gen met cola, maar het duurde zó

geveer een jaar had gebruikt en ik

ondervangen. We zijn een hecht

lang voordat mijn waarde steeg! Na

een mooie HbA1c-waarde had, zei

gezin.”


Weten “Jaarlijks belanden circa 16.000 mensen in het ziekenhuis als gevolg van onjuist medicijngebruik. Met Medicijnmonitor van Mediq stellen we alles in het werk om dit foto: Ed Kooreman

te voorkomen”

Zorg voor uw medicijnen W

ordt u behandeld volgens de meest recente

verbetering. Dit bespreekt hij of zij met de huisarts en

richtlijnen, of zijn er verbeteringen mogelijk in

vervolgens neemt de huisarts of apotheker contact

de manier waarop u uw geneesmiddelen neemt?

met de patiënt op om mogelijke verbeteringen te

Dit is een belangrijke vraag want het gaat om uw

bespreken.”

gezondheid. Beter medicijngebruik verkleint de kans op complicaties en voorkomt vermijdbare ziekenhuis-

Cholesterolverlagers - “Laat ik een voorbeeld geven”,

opnames. Jaarlijks belanden in Nederland circa

vervolgt De Vos. “Mensen met diabetes hebben een

16.000 mensen in het ziekenhuis als gevolg van

verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Door het

onjuist medicijngebruik. Dit blijkt uit de resultaten

gebruik van statines (cholesterolverlagers) kan deze

van een studie van de Universiteit Utrecht uit 2010*.

kans worden verkleind. Medicijnmonitor haalt klanten

Zo’n ziekenhuisopname kan het gevolg zijn van een

naar boven die misschien ten onrechte geen

bijwerking van een geneesmiddel, een ongelukkige

statine gebruiken. Deze informatie bepreek ik met de

combinatie van medicijnen of het niet of onjuist

huisarts en samen bekijken we of het voorschrijven van

gebruik van een middel.

een statine wellicht zinvol is.”

Vroegtijdig - Eind vorig jaar is bij een aantal Mediq

Uniek in Nederland - Met Medicijnmonitor kijkt Mediq

Apotheken het programma ‘Medicijnmonitor’ in

Apotheek achter de schermen mee. Dit is een gerust-

gebruik genomen met als doel medicijngebruik te

stellende gedachte. Uniek is dat Mediq Apotheek met

verbeteren. Apotheker Maureen de Vos van Mediq

dit programma vroegtijdig en continu alle patiënten

Apotheek Nassau in Amsterdam verduidelijkt:

screent en niet alleen op het moment dat iemand in de

“Wij willen kwalitatief hoogwaardige farmaceutische

apotheek komt. Mogelijke verbeterpunten worden na

zorg leveren. Daarbij vinden we het belangrijk om

toestemming van de huisarts met de patiënt bespro-

vroegtijdig te reageren. Niet pas actie ondernemen

ken. Mediq heeft met Medicijnmonitor een nieuwe en

als het fout gaat, maar alles in het werk stellen om niet

efficiëntere manier van werken ontwikkeld die het

optimaal en onjuist medicijngebruik te voorkomen.

medicatiegebruik en de therapietrouw verbetert in

Hiervoor heeft Mediq een computerprogramma

nauwe samenwerking met de huisarts. Inmiddels

ontwikkeld dat screent of de medicijnbehandeling

werken ruim honderd Mediq Apotheken

van klanten van Mediq Apotheek optimaal is. Is dit

met Medicijnmonitor.

niet het geval dan krijgt de apotheker een voorstel ter *HARM-onderzoek (Hospitals Admissions Related to Medication) Diactueel NR2 - 2012

11

Eten

Lekker fris

De zomer komt er aan. Bij warm weer is het extra belang-

Water bevat geen suiker en geen

rijk om voldoende te drinken. Wat zijn goede keuzes?

calorieën en heeft dus ook geen

We nemen een voorproefje van een aantal dorstlessers.

effect op de bloedglucose. We

tekst: Corien Maljaars

H

hebben elke dag 1,5 tot 2 liter vocht nodig, maar ook koffie, thee, melk,

et klinkt zo simpel: water.

bouillon, frisdrank en vruchtensap

Maar water staat met stip op

tellen mee. Voor een groot gedeelte

nummer één wat gezondheid

bestaan deze dranken uit water, de

betreft. Een glas kraanwater kost

rest is lekker voor de smaak en de

ongeveer € 0,0003. Water zonder

afwisseling (warm, koud, zoet, hartig

smaakje uit de fles, bruisend of plat,

of fruitig).

al dan niet afkomstig uit een bron, is

12


veel duurder, maar kwalitatief even

Kiezen - Bronwater met een fruit-

goed. Over smaak valt natuurlijk niet

smaak kan suiker, en dus koolhydraten

te twisten, al is dit misschien een

en calorieën bevatten. Er zijn ook

verfrissend experiment: vul een glas

flesjes vitaminewater te koop.

met kraanwater en een glas met

Hieraan zijn vitamines, suiker en

water uit de fles. Zorg dat de tem-

smaakjes toegevoegd. Omdat het

peratuur van beide watertjes gelijk is,

suikergehalte lager is dan dat van

bijvoorbeeld rechtstreeks uit de

gewone frisdrank, kan er een ‘ik kies

koelkast. En, wat smaakt het lek-

bewust logo’ opstaan. Dit betekent

kerst? Veel mensen denken dat je

niet dat je het moet kiezen, maar dat

van water dik kunt worden. Niet dus.

je bewust op het etiket moet kijken

tip Een schijfje citroen, limoen of komkommer in een

aangevuld met water bevat on-

glas water. Echte frisdrank!

geveer 20 gram koolhydraten. Deze hoeveelheid wordt geadviseerd bij een hypo. Als ‘gewoon’ tussen-

Glas of ml

doortje kunt u de drank beter flink

De voedingswaarde op de verpakking, in boekjes,

suiker en daardoor veel calorieën en

verdunnen, omdat de siroop veel

op internet en telefoon wordt de ene keer aange-

koolhydraten bevat. De suiker in

geven per glas, kopje of beker, de andere keer per

siroop wordt steeds vaker vervangen

100 ml. Overigens varieert de inhoud van een glas

door zoetstof, waardoor de siroop

bij de verschillende bronnen van 150 tot 300 ml.

niet geschikt is als hypohulp.

Het vraagt inschattingsvermogen om te bepalen wat bijvoorbeeld de inhoud van uw glas op het terras is en van uw beker bij het fastfoodrestaurant. Vervolgens moet u dus rekenen om te weten

Lees het etiket als u een fles of blikje koopt. Sportdrank - Het klinkt heel verantwoord en gezond, maar in een flesje

te komen hoeveel koolhydraten en calorieën er in

sportdrank zit soms meer suiker en

het glas, kopje of beker zit waar u op dat moment

koolhydraten dan in een

uit drinkt.

Magnumijsje. De ene sportdrank is de andere niet, ook hier het advies: bekijk het etiket goed. Light en zero - De term light mag op

hoeveel koolhydraten en calorieën

Sommige soorten kruidenthee,

de verpakking staan, als het product

het bevat.

bijvoorbeeld sterrenmix, bevatten

minimaal 33% minder suiker of

zoethout. U kunt deze soorten beter

calorieën bevat. Lightfrisdranken

Koffie - Vier á vijf kopjes koffie per

niet gebruiken als uw bloeddruk te

worden meestal volledig met

dag passen prima in een gezonde

hoog is. Icetea uit fles of pak, met of

zoetstof gezoet, waardoor ze 0 kcal

leefstijl, ook bij diabetes. Koffie is niet

zonder prik, bevat evenveel calorieën

en 0 gram koolhydraten bevatten.

vochtafdrijvend maar zorgt wel voor

en koolhydraten als frisdrank, tenzij

Marketingmensen willen mannen

een snellere vochtuitscheiding. Een

het gezoet is met zoetstof.

lokken met de naam Zero, wat nul

kopje koffie bevat geen koolhydraten

betekent. Deze frisdrank is ook

en calorieën. Als u er suiker of (koffie)

Vruchtensap en vruchtendrank -

gezoet met zoetstof (meestal met

melk in doet wel. Koffiecreamer

Een literpak sinaasappelsap bevat

andere zoetstoffen dan de light-

(witmaker) betekent per kopje

omgerekend zo’n 19 klontjes suiker,

variant), de verpakking en de

ongeveer 5 gram koolhydraten.

ook al staat er ‘ongezoet’ op.

reclames zijn stoerder, maar de

Zoetjes leveren calorieën noch

Er zitten namelijk van nature

voedingswaarde is gelijk.

koolhydraten. Cappuccino in poeder-

vruchtensuikers in. Er zijn ook

vorm of in pads bevat meestal veel

sappen te koop die aangelengd zijn

Stevia - Sinds december 2011 mogen

suiker, variërend van 3 tot 6 gram

met water en gezoet met zoetstof.

frisdranken gezoet worden met

koolhydraten per kopje.

De hoeveelheid koolhydraten en

steviolglycosiden (stevia). Hierbij

calorieën varieert van merk tot

wordt meestal maximaal 30% van

merk. Kijk op het etiket wat er in zit.

de suiker vervangen, eventueel

Thee - Thee levert geen calorieën en koolhydraten, tenzij u suiker, honing

gecombineerd met een andere

of melk toevoegt. Oplostheekorrels

Limonadesiroop - Een glas met

zoetstof. Hier geldt dus des te meer:

bestaan voor ruim 90% uit suiker.

33 ml aanmaaklimonade (geen light)

lees het etiket.


13

Weten pompnet.nl

glucosesensornet.nl

Handige sites over gebruik van pomp en glucosesensor S

teeds meer mensen met diabetes gebruiken een

systeem is bedoeld voor mensen, die voor hun gezond-

insulinepomp omdat ze daarmee beter in staat zijn

heid voortdurend zicht moeten hebben op hun bloed-

hun bloedglucosewaarden onder controle te houden.

glucosewaarden. Bijvoorbeeld mensen met diabetes

Ook kiezen sommigen voor een glucosesensor zodat ze

type 1 met onverklaarbare hypo’s of vrouwen die

voortdurend zicht hebben op de glucosewaarden.

zwanger zijn. Het gebruik wordt slechts voor specifieke

Denkt u er ook over om de overstap te maken van de

groepen vergoed. Denkt u dat een bloedglucosesensor

pen naar insulinepomptherapie? Of wilt u graag meer

voor u of voor iemand uit uw omgeving een uitkomst

weten over een glucosesensor? Neem dan een kijkje op

is? Kijkt u dan op de site. Daar vindt u eerlijke informa-

het vernieuw-de pompnet.nl of op de nieuwe site

tie. Wat zijn de voor- en nadelen? Hoe werkt het

glucosesensornet.nl.

systeem? Welke producten zijn er en voor wie is het bedoeld? Gebruikers vertellen over hun ervaringen

Pompnet.nl - Op www.pompnet.nl vindt u informatie

en instructiefilmpjes verduidelijken het geheel.

over de pomp en het gebruik hiervan. Hoe werkt een pomp? Wat zijn de voor- en nadelen? Waar moet ik op

In een behoefte voorzien - Geerdien Prinsen van

letten en hoe ga ik ermee om als ik wil sporten of

Mediq Direct Diabetes heeft aan beide websites

douchen? Ook kunt u verschillende producten met

gewerkt. “Pompnet bestond al langer en bleek echt in

elkaar vergelijken. Korte filmpjes laten zien hoe het in

een behoef-te te voorzien. Veel mensen met diabetes

de praktijk gaat en gebruikers vertellen over hun

en ook professionals lieten ons weten dat ze het een

ervaringen. Waarom maakten zij de overstap op de

handige site vonden. Wèl vonden we dat de site, na

pomp en hoe is dat gegaan?

een paar jaar, toe was aan een update, een nieuw gezicht. Omdat er ook behoefte was aan informatie

Glucosesensornet.nl - Op www.glucosesensornet.nl

over de glucosesensor, hebben we beide projecten

vindt u informatie over het gebruik van een bloed-

gelijk aangepakt. We zijn erg benieuwd wat bezoekers

glucosesensor. Zo’n sensor meet, in combinatie met

van de sites vinden. En uiteraard horen we graag

een zender en ontvanger, elke vijf minuten de bloed-

suggesties en ervaringen van gebruikers!”

glucosewaarde. Stijgt of daalt deze te snel, dan geeft de ontvanger een alarm (geluid of trilling) af. Het

Mailen kan naar [email protected]


15

Jong

Deel je ervaringen via @DiaBTweet

A

nnelieke Overbeeke en Jonna Verdel hebben begin dit jaar

Dia-B (Dutch Insulin Activities – Buzz) opgericht. Dia-B is een groep voor en door jongeren met diabetes tussen de zeventien en dertig jaar. Via @DiaBTweet kunnen ervaringen worden gedeeld en activiteiten en lezingen worden doorgegeven. Kijk voor meer informatie op http://dia-b.nl.

foto: Lex Draijer

JDRF Walk in Nederland

Z

aterdag 2 juni 2012 organiseerde JDRF de eerste Walk in Nederland,

een grootschalig wandelevenement

Chatsite voor jongeren met diabetes

voor jong en oud met als doel geld in te zamelen voor onderzoek naar het

H

eeft iemand wel eens zo’n hoge hyper gehad dat de

behandelen, genezen en voorkomen

bloedglucosemeter het niet meer kan lezen? Of: ik zit

van type 1 diabetes.

vaak hoog voor het avondeten omdat ik vergeten ben te bolussen voor het tussendoortje. Heeft iemand tips?

Op www.jdrf.nl leest u meer over deze

Deze en soortgelijke vragen komen aan bod op

organisatie en de opbrengst van de Walk.

Diabetesshout.nl. Dit is een site waar jongeren met diabetes vragen kunnen stellen aan elkaar en opmerkingen en suggesties kunnen plaatsen. Ook is het mogelijk om via Diabetesshout.nl contact te leggen met lotgenoten in de Verenigde Staten. Klik hiervoor op de Amerikaanse vlag.

Welkom!

&

Sparen met

Ben je nieuw bij Mediq Direct Diabetes? Dan willen Gluky en Gluky XL jou graag welkom heten. Kies daarom nu één van onderstaande welkomstgeschen ken en vraag ernaar bij je eerstvolgende bestelling . Wij sturen dat dan samen met je diabeteshulpmiddelen naar je op.

KieZseNvoor aandacht

Mocht je vragen hebben of wil je een bestelling met je welkomstgeschenk doorgev en, aarzel dan niet om direct te bellen met onze gratis Serviceen Bestellijn, 0800 - 022 18 58.

V

Mediq Direct Diabetes is op werkdagen telefonis ch bereikbaar van 8.30 tot 17.30 uur.

raceauto

&

Sparen met jouw diabetesvrienden

ind jij het leuk om mooie cadeaus thuis te ontvangen? Maak dan gebruik van het broodtrommel

Gluky Spaarprogramma van Mediq Direct Diabetes. Bij iedere bestelling die je

doet voor diabeteshulpmiddelen, ontvang je Glucoins (stickers). Deze kun je op een Picollo armbandje

springtouw met teller

5

spaarkaart plakken en inruilen voor leuke cadeaus. Je kunt onder meer sparen voor een Mediq Direct Diabetes Postbus 211 6900 AE Zevenaar 0800 - 022 18 58 (gratis) [email protected]

201202

make-up tasje, een sporthorloge, een schouder- of rugtas, het familiespel Gluky Day

coin

Glucoin

www.mediq.nl/directdiabetes

5

Gluco

in

of het kookboek voor kinderen met diabetes en hun ouders ‘Gluky’s dagelijkse kost’. MDD Gluky spaarfolder.indd

Glu

5

1-3

Op www.mediq.nl/directdiabetes lees je alles over het Gluky Spaarprogramma. 07-02-12 12:50

16


Izaira Kersten en Floris van Tilburg komen met

In navolging van de theatervoorstelling ‘Candy’ brengen Izaira Kersten en Floris van Tilburg foto: Lex Draijer

binnenkort ‘Sweet Talk’, een productie waarin niet zij, maar het publiek de hoofdrol speelt.

S

weet Talk gaat over de communicatie tussen ouders

Persoonlijk zet Kersten met Sweet Talk een nieuwe stap

en jongeren met diabetes. Dit kan soms best lastig

in haar carrière.”In Suiker en Candy was ik vooral de

zijn. Kersten: “Nu denk je misschien dat het een hele

actrice en de ervaringsdeskundige. In Sweet Talk com-

serieuze productie is, maar dat is niet zo. Sweet Talk is

bineer ik dit met mijn ervaring als trainingsacteur. Ik sta

humoristisch en herkenbaar. We houden mensen een

wat minder in de spotlights en werk meer vanuit de

spiegel voor. Het is een interactief programma waarin

zijlijn.” Sweet Talk wordt geregisseerd door Audrey

we met zijn allen in gesprek gaan. Het publiek speelt

Bolder (o.a. regie Groninger Studenten Cabaret Festival/

een belangrijke rol in Sweet Talk. De mensen gaan ook

Beans & Fatbag/hoofdrolspeelster in de musical Dusty).

dingen doen. Naast amuseren, willen we mensen inspireren en gespreksstof geven.

Sweet Talk is een productie van Mediq

Onze vorige voorstelling ‘Candy’ is een belangrijke

in samenwerking met Suikerwerken

inspiratiebron geweest voor Sweet Talk. Na afloop van

(www.suikerwerken.com). Mediq draagt

de optredens spraken we vaak met veel jongeren en hun

jongeren met diabetes een warm hart

ouders en hoorden we ontroerende verhalen. Nu, in

toe. Sweet Talk is één van de projecten

Sweet Talk, krijgen zij het woord.” Izaira Kersten (1969)

die Mediq organiseert voor jongeren

heeft sinds haar 26ste diabetes type 1.

met diabetes.

Binnenkort vind je meer informatie op www.sweetttalknu.nl Diactueel NR2 - 2012

17

Weten

Diabetes & zwangerschap De feiten en adviezen op een rij Een zwangerschap is één van de meest bijzondere en spannende gebeurtenissen in het leven van een vrouw. Voor vrouwen met diabetes is het extra belangrijk om goed voorbereid aan een zwangerschap te beginnen, want hiermee verkleint u de kans op een kindje met een aangeboren afwijking. De feiten en adviezen op een rij.

tekst: Irene Seignette

Hoe groot is de kans dat een vrouw met diabetes een kindje met een afwijking krijgt? De kans op een kindje met een afwijking is 8,8%. Bij vrouwen zonder diabetes ligt dit op 2 à 3%. Vrouwen met diabetes die goed voorbereid aan hun zwangerschap beginnen, hebben gelukkig veel minder kans op een baby met een afwijking (4,2%) in vergelijking tot vrouwen met een ongeplande zwangerschap (12.2%). Welke afwijkingen komen veel voor bij diabetes? Hartafwijkingen, afwijkingen aan het urine- en voortplantingsstelsel en open ruggetjes. Wanneer is de instelling goed genoeg om zwanger te worden? Bij een HbA1c van 53 mmol/mol (7,0%) krijgt een vrouw groen licht

18


om zwanger te worden. Een HbA1c

en deze hebben nog niet het predi-

bloedglucosewaarden, dan kan een

< 43 mmol/mol (6,1%) is het meest

caat ‘veilig’ voor zwangere vrouwen.

glucosesensor overwogen worden.

optimaal. Het HbA1c is een meting in

Een insulinepomp tijdens de

Hetzelfde geldt voor vrouwen die

het bloed die zicht geeft op de

zwangerschap is dan een goede

hypo’s niet meer voelen aankomen.“

glucosewaarden van de voorgaande

optie, want hierin wordt alleen

acht tot twaalf weken.

kortwerkende insuline gebruikt. “Er

Wordt de sensor vergoed voor

zijn duidelijke aanwijzingen dat de

zwangere vrouwen met diabetes?

Een scherpe instelling verhoogt de

pomp bij veel vrouwen de regulatie

“Op dit moment wordt de sensor

kans op hypo’s. Is dat niet gevaarlijk?

verbetert en vergemakkelijkt”, zegt

bij zwangerschap slechts beperkt

De keerzijde van een scherpe

dr. Harold de Valk, internist-endo-

vergoed voor vrouwen die er niet

instelling is inderdaad de verhoogde

crinoloog in het UMC Utrecht in het

in slagen een goede instelling te

kans op hypo’s. Daarom is het

Pharmaceutisch Weekblad in

bereiken ondanks alle inspanningen

belangrijk naar een instelling te

februari 2012.

of vrouwen die hypo’s niet meer

zoeken die haalbaar en veilig is voor

voelen aankomen. Het al dan niet ver-

de moeder. Soms voelen vrouwen

Tegenwoordig wordt vaak een

goeden verschilt ook per ziekenhuis.

tijdens de zwangerschap een hypo

glucosesensor* gebruikt tijdens

Dit is afhankelijk van de afspraken die

minder goed aankomen. Ook neemt

de zwangerschap. Waarom?

er zijn met de zorgverzekeraar.”

het hypobewustzijn af als iemand in

Daphne van Munster, arts-onder-

een korte tijd vaker ’laag’ heeft

zoeker Verloskunde in het UMC

gezeten. Gelukkig zijn er geen

Utrecht: “Het is belangrijk dat de

aanwijzingen dat een hypo slecht is

bloedglucosewaarden voorafgaand

voor het ongeboren kindje.

aan en tijdens de zwangerschap goed zijn. Niet alleen om aangeboren

Tot slot: • Gedurende de zwangerschap kan de insulinebehoefte veranderen. Laat u

Moet een vrouw met diabetes type 2

afwijkingen te voorkomen maar ook

zich ook goed voorbereiden op de

om de kans op zwangerschaps-

hierover goed informeren door uw

zwangerschap?

complicaties te verkleinen. Vrouwen

behandelaar.

Ook voor vrouwen met diabetes

met diabetes hebben bijvoorbeeld

type 2 is het belangrijk goed voorbe-

meer kans op een kindje met een

diabetesinstelling, onder meer voor de

reid aan de zwangerschap te begin-

hoog geboortegewicht, zwanger-

nen. Naast insuline, gebruiken zij

schapsvergiftiging of het plotseling

glucosewaarden na de maaltijd. U hoeft

vaak tabletten voor hun diabetes,

overlijden van de foetus. Ook heeft

hoge bloeddruk of cholesterol. Van

het baby’tje vaker hypo’s vlak na de

insuline is het bekend dat het de

geboorte als de moeder slecht is

placenta (moederkoek) niet pas-

ingesteld. De veronderstelling is dat

seert. Veel tabletten doen dit wel en

een glucosesensor kan helpen bij

gelden bij diabetes dezelfde adviezen als

dat kan schadelijk zijn voor de baby.

het verlagen van deze risico’s. Dit

bij vrouwen zonder diabetes: zorg voor

Daarom is het belangrijk om in

zijn wij nu aan het onderzoeken in

overleg met de behandelaar al voor

de GlucoMoms-studie.”

gezonde voeding en voldoende rust.

• Lichamelijke inspanning is goed voor de

niet te gaan hardlopen, maar wandelen tot week 34 is een goede vorm van inspanning. • Naast zorgen voor een goede instelling,

de zwangerschap over te stappen op geneesmiddelen die niet schadelijk

Wie zouden een sensor moeten

zijn voor de ongeboren vrucht.

gebruiken?

Op pagina 23 leest u meer over

Van Munster: “Er wordt altijd eerst

zwangerschap en diabetes.

Zijn de moderne insuline analogen

geprobeerd een goede instelling te

veilig tijdens de zwangerschap?

bereiken met behulp van het maken

*Een glucosesensor is een apparaatje

De kortwerkende insuline analogen

van dagcurves en het hierop aanpas-

dat 24/7 zicht geeft op de glucose-

(aspart, lispro) zijn veilig bevonden in

sen van het insulinebeleid. Ook het

waarden

de zwangerschap. Met de langwer-

dieet speelt een belangrijke rol.

kende analoge insulines (detemir,

Houdt de vrouw ondanks deze

Bron:

glargine) zijn de ervaringen beperkt

inspanningen sterk wisselende

Pharmaceutisch Weekblad, 5, 2012


19

Weten Mensen met diabetes kunnen op termijn last krijgen van hun voeten. Dit kan het lopen bemoeilijken. Het dragen van goede en passende schoenen is daarom essentieel. Waar moet u op letten bij het kopen van schoenen?

Schoenen kopen. Waar let ik op? “Om te beginnen adviseer ik om voor het kopen van

aan. Aan wandelschoenen worden andere eisen gesteld

schoenen naar een goede schoenenzaak te gaan”,

dan aan schoenen voor een avondje uit. En voor fitness

vertelt Ingrid Ruys, podotherapeut in het Maxima

heeft u andere sportschoenen nodig dan voor hardlo-

Medisch Centrum te Veldhoven. “Er is hier meer kennis

pen. Zorg ervoor dat ook uw sandalen comfortabel zijn,

en aandacht voor de klant en er worden kwalitatief

dus met een voetbed en eventueel een opstaande rand.

betere schoenen verkocht. Ze zijn vaak wel iets duurder,

Verder moeten schoenen altijd voldoende profiel op de

maar gaan ook langer mee.”

zolen hebben.”

Een maatje meer - “Het is belangrijk om de voeten te

Neuropathie - Als gevolg van jarenlang hoge bloed-

laten opmeten. Hierbij gaat het niet alleen om de

glucosewaarden kan neuropathie ontstaan. Hierbij zijn

lengtemaat, maar ook om de breedtemaat. Sommige

de zenuwen in de voeten beschadigd. U voelt dan

voeten hebben gewoon meer ruimte in de schoen nodig

bijvoorbeeld niet meer dat u te krappe schoenen draagt

en andere zijn juist weer heel smal. In de loop van de

of dat er een steentje in de schoen zit. Informeer uw

jaren gaan voeten ook iets doorzakken waardoor u

schoenenverkoper als u last heeft van neuropathie.

opeens maat 40 kunt hebben in plaats van 39. Schoenen

Ingrid: ”Het is goed om in de winkel met uw hand de

moeten direct goed zitten. Zo niet, koop ze dan niet.

binnenkant van de schoen te controleren op naden

Ga er niet van uit dat schoenen door het uitlopen beter

of stiksels. Hiermee voorkomt u dat u schoenen koopt

zullen gaan passen. Laat de verkoper checken of ze

die irritaties en wondjes aan de voeten kunnen veroor-

goed passen. Verder adviseer ik om schoenen aan het

zaken.”

eind van de dag te kopen. Voeten worden gedurende de dag door het lopen iets dikker.”

Sokken - “Tot slot, bij het kopen van sokken moet u letten op niet irriterende naden en stiksels. Voorwaarde

Ademen - “Schoenen moeten kunnen ademen. Kies

daarbij is dat sokken nooit te strak mogen zitten.

daarom voor rekbaar materiaal, zoals leer of de betere

Kies voor natuurlijke materialen, zoals wol of katoen,

synthetische stoffen. Dit voorkomt huidproblemen en

om transpiratie zo veel mogelijk te voorkomen.”

schimmelinfecties. Pas uw keuze ook aan de activiteiten


21

dia-weetjes 23 vrouwen

over hun

Wel of niet meedoen aan de Ramadan?

D

it jaar begint de Ramadan op 20 juli. Tijdens deze vastenmaand eten en drinken moslims

niet tussen zonsopgang en zonsondergang. Nu de Ramadan midden in de zomer valt, betekent dit lange vastendagen. Voor moslims is de Ramadan een maand van bezinning, reiniging en samenhorigheid. Het is eveneens een les in zelfbeheersing. Mensen met diabetes krijgen van hun behandelaar vaak het advies niet mee te doen met de Ramadan. Zeker mensen met diabetes type 1 en mensen met diabetes type 2 die al ontwikkelde complicaties hebben, kunnen beter niet van dit advies afwijken. Door het vasten kan hun diabetes ontregeld raken. Niet meedoen aan de Ramadan kan voor moslims

“Ik had al drie gezonde kinderen op de wereld gezet

echter moeilijk zijn. Naast de religieuze betekenis,

en vertrouwde erop dat het met de vierde ook goed

heeft de Ramadan ook een belangrijke sociale rol.

zou komen”, zegt Sophia Lambalk, moeder van vier

Mensen die niet kunnen vasten, compenseren dit

gezonde kinderen (15, 13, 7 en 3 jaar). Toen ze

door geld of voedsel te geven aan arme mensen.

zwanger was van haar eerste kindje was ze minder relaxt. “Ik had toen net een jaar diabetes en moest

Heeft u diabetes type 2 en wilt u toch vasten? Overleg

alles nog uitvinden. Ik was op zoek naar informatie

dit dan vooraf goed met uw diabetesbehandelaar.

maar als ik wat vond was het meestal oubollig of ging

Meer informatie over diabetes en Ramadan vindt u

het over de medische probleemgevallen. Ik had

op www.slotervaartziekenhuis.nl, klik op > diabetes >

behoefte aan persoonlijke ervaringen van andere

diabetes en Ramadan Bron www.slotervaartziekenhuis.nl

22


Darmklachten tijdens de vakantie

zwangerschap

“Door verandering van omgeving en eten, kunnen mensen darmklachten krijgen. Soms kunnen ze juist niet naar het toilet (obstipatie), een andere keer hebben ze diarree. Obstipatie is vervelend maar heeft niet veel consequenties voor de glucoseregulatie van mensen met diabetes. Bij diarree is dit anders. Hierdoor kan het zijn dat de medicijnen niet goed worden opgenomen en daarom hun werking niet kunnen doen. Toch is het niet verstandig om dan maar een extra tablet te nemen, want mensen met diarree eten vaak minder waardoor de glucosewaarden minder snel stijgen. Zeker mensen die SU-derivaten (tolbutamide, glibenclamide, glimepiride en gliclazide) gebruiken, moeten voorzichtig zijn. Zij kunnen een hypo, een te lage bloedglucosewaarde krijgen. Mensen die insuline gebruiken hebben meestal een bloedglucosemeter en kunnen extra meten en hun insuline aanpassen als dit nodig is. Ik ben er geen voorstander van om direct antidiarreemiddelen te slikken om de diarree te stoppen. Vaak wordt buikloop veroorzaakt door bacteriën. Met antidiarreemiddelen stopt het weliswaar, maar blijven ook de bacteriën langer in uw lichaam zitten. Soms is het onvermijdelijk, bijvoorbeeld als u de hele dag gaat reizen, maar het heeft niet mijn voorkeur. Zorg er wel voor dat u voldoende drinkt en eventueel ORS neemt als de diarree heftig is. ORS vult de zouten in het lichaam aan en voorkomt dat u uitdroogt. Er zitten weliswaar suikers in maar dit mag u ingeval van diarree wel nemen.

van haar eerste twee kinderen het boek te publiceren

Belangrijk is dat u weet dat

dat ze zelf zo had gemist tijdens haar zwangerschap-

diarree van invloed is op de

pen: ‘Zwangerschap en diabetes’, een boek met 25

medicijnopname en glucose-

ervaringsverhalen van vrouwen met diabetes. Nu tien

huishouding. Bij twijfel,

jaar later komt Lambalk opnieuw met een boek met

raadpleeg uw huisarts of

23 persoonlijke verhalen; een pageturner, zeker voor

diabetesverpleegkundige.

vrouwen die in dezelfde situatie zitten.

Fijne vakantie.”

Het boek is te bestellen op www.diabetesenzo.nl, € 25,-, inclusief verzendkosten.

foto: Ed Kooreman

vrouwen.” Daarom besloot Lambalk na de geboorte

Boudewijn van den Aarsen Mediq Apotheker


23

Eten

Voor 4 personen

Gestoomde zalm met courgette Dit hebt u nodig:

Zo maakt u het klaar:

- 4 zalmfilets met huid (125 gram per stuk)

Pan met water aan de kook brengen. Stoommandje

- 1 courgette, in de lengte gehalveerd en

op pan met kokend water zetten zodat de bodem

in dunne schijfjes

het water niet raakt. Zalmfilet met vel aan de

- peper en eventueel zout

onderkant op stoommandje leggen en bestrooien

- 3 takjes verse rozemarijn

met peper en eventueel zout. Schijfjes courgette eromheen schikken en takjes rozemarijn toevoe-

Bevat per persoon: (aardappel(puree) en

gen. Afdekken met deksel. Boven kokend water vis

salade niet meegerekend)

en groente in ongeveer zes minuten stomen. De

- 280 kcal

zalm is het lekkerst als hij van binnen nog een

- 25 gram eiwit

beetje glazig is. Past niet alles in het mandje?

- 3 gram koolhydraten

Stoom dan in twee gedeeltes, houd de eerste

- 18 gram vet waarvan 4 gram verzadigd vet

portie warm.

- 2,1 gram EPA +DHA, dit is 2/3 van de wekelijks geadviseerde hoeveelheid - 4 gram vet waarvan 1 gram verzadigd vet

Het visadvies luidt:

Lekker met aardappelpuree of pofaardappel en een frisse salade.

Tip: stoommandje

Eet twee keer per week een portie vis, waarvan ten minste één keer vette vis.

U hebt geen stoomoven of speciale visstoompan nodig om dit recept klaar te maken. In een stoom-

Wat is een portie?

mandje van bamboe of RVS, of zelfs in een vergiet,

Met een portie wordt 125 gram bedoeld. Een

geplaatst op een pan kokend water, stoomt u uw

haring of een toastje met vis telt natuurlijk ook

vis super snel klaar. De smaak blijft behouden en u

mee bij het visadvies: een haring is een halve

hoeft geen vet toe te voegen. Zo krijgt u de goede

portie, vis op een toastje 1/6 portie. Een

visvetten wel heel gemakkelijk binnen!

pastasalade met zalm bij de lunch betekent ongeveer een halve portie vis. Om het nog ingewikkelder te maken: makreel bevat zoveel EPA en DHA, dat u met eenmaal 70 gram per week al voldoende visvet binnenkrijgt! Wat zijn vette soorten vis?

Makreel, haring, zalm, paling, heilbot, bokking, sardines en forel zijn de meest gebruikte vette vissen. Matig vette vissen zijn baars, schar, tong, tonijn, zeewolf en zeeduivel.

24


Column “Wie weet, was ik een stuk slimmer geweest als ik al vanaf mijn geboorte meer vis had gegeten, want het is inmiddels bewezen dat visvetten een gunstig effect hebben op de hersenfunctie”

Slimme vis

Corien Maljaars, diëtist en journalist

Hoewel ik opgroeide aan de Zeeuwse kust, at

hart- en vaataandoeningen. Het advies voor

ik als kind zelden vis. Alleen als het mooi weer

de omega-3 vetzuren is daarom ruim

was wilde mijn moeder nog wel eens schar-

verdubbeld en luidt: eet twee keer per week

retjes bakken, buiten, zodat de visgeur niet in

een portie vis, waarvan ten minste één keer

huis kwam. Mijn moeder hield niet van vis.

vette vis. De Gezondheidsraad geeft ditzelfde advies overigens aan alle Nederlanders, dus

Ik zal een jaar of twintig geweest zijn, toen

ook aan mensen die geen diabetes hebben.

ik in Bourgondisch Maastricht (kun je in

Wist u dat vis uit diepvries, pot of blik

Nederland verder van de kust verwijderd

eveneens meetelt en dat haring happen een

zijn?) mijn eerste Zeeuwse mossel at, en ….

prima manier is om de goede vetzuren binnen

ik had de smaak van vis en schaal- en

te krijgen?

schelpdieren direct te pakken! Wie weet, was ik een stuk slimmer geweest als ik al

Vis heeft de voorkeur boven visolie(capsules)

vanaf voor mijn geboorte meer vis had

omdat waarschijnlijk juist de combinatie van

gegeten, want het is inmiddels bewezen dat

de omega-3 vetzuren met andere stoffen uit

visvetten een gunstig effect hebben op de

vis het gunstige effect veroorzaakt. Als u

hersenfunctie.

capsules gebruikt, is het belangrijk om goed

Gemiddeld eet een Nederlander slechts één

soms zit er (ook) het omega-3 vetzuur

keer per twee weken vis en veel mensen eten

alfa-linoleenzuur (ALA) in. Het effect van dit

zelden of nooit vis. Jammer, want het eten van

laatstgenoemde vetzuur is nog niet duidelijk.

vis heeft om te beginnen al als voordeel dat

Het vraagt vaak rekenwerk om te achterhalen

het een prima variant is op vlees, waardoor u

hoeveel capsules u moet gebruiken om aan

de minder gunstige vetten uit vlees uitspaart.

de gewenste dagelijkse hoeveelheid EPA en

Met vis krijgt u juist de gunstige omega-3

DHA (450 mg) te komen, meestal hebt u

vetzuren EPA en DHA (Eicosapentaeenzuur

een aantal capsules per dag nodig. Visolie

en Docosahexaeenzuur) binnen.

werkt bloedverdunnend, overleg daarom met uw arts of apotheker als u

De samenstellers van de nieuwste

bloedverdunners gebruikt.

foto: Lex Draijer

te kijken of er inderdaad EPA en DHA in zit,

voedingsrichtlijn diabetes van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) zijn na het

Voorlopig lijkt een visje op zijn tijd

bestuderen van vele onderzoeksresultaten

de slimste keuze.

overtuigd van de positieve effecten van visvet, met name het gunstige effect op


25

Weten

tekst: Yvette Kuiper foto: Gerard Verschooten

Van de zenuwpijn af dankzij ruggenmergstimulatie

D

iabetische neuropathie.

praktijkondersteuners en zelfs

van het MUMC Maastricht. Mensen

Voor veel mensen met

specialisten herkennen de klachten

bij wie pijnmedicatie (vrijwel) niets

diabetes een grote angst.

niet”, verduidelijkt internist en

heeft uitgehaald, worden eerst

Gelukkig is er anno 2012 in een aantal

diabetoloog prof. dr. Nicolaas

grondig gescreend. Neuroloog

gevallen iets aan te doen, maar nog

Schaper. “Pijn is lastiger te meten

dr. Catharina Faber: “We willen er

altijd is er sprake van ‘onderbehan-

dan bijvoorbeeld de bloeddruk of

zeker van zijn dat de neuropathische

deling’. Een bezoek aan het

bloedglucosewaarde.”

pijn wordt veroorzaakt door diabetes.

Maastricht Universitair Medisch Centrum.

26

Bovendien moet de pijn een zekere Beetje pijn - Een relatief onbekende

intensiteit en negatieve invloed op

behandeling voor neuropathie is

het dagelijks leven hebben. Iemand

Branderig - Uit onderzoek is geble-

ruggenmergstimulatie. Hierbij worden

met een beetje pijn komt niet in

ken dat 15 tot maar liefst 25% van de

de zenuwbanen in de rug via kleine

aanmerking. We hebben het immers

mensen met diabetes matig tot

elektrische pulsen gestimuleerd.

over een behoorlijke ingreep, waarbij

ernstige neuropathische klachten

Er wordt operatief onder plaatselijke

lichaamsvreemd materiaal wordt

heeft. Bij neuropathie zijn er zenu-

verdoving en een ‘roesje’, een elek-

ingebracht. Onder andere bij gebruik

wen beschadigd als gevolg van hoge

trode tegen het ruggenmerg ge-

van bepaalde medicijnen, het

bloedglucosewaarden. Dit veroor-

plaatst die stroomstootjes geeft

voorkomen van een andere stoornis

zaakt onder andere pijn, een doof of

waardoor de pijnsignalen geblok-

of aandoening en hartproblemen zijn

branderig gevoel, tintelingen en/of

keerd worden voordat ze de hersenen

redenen om af te zien van behande-

krachtsverlies. Meestal beginnen de

bereiken. De pijn wordt dan niet

ling. Vooralsnog hanteren we een

klachten bij de voeten. Het overgrote

geregistreerd of gevoeld. Deze

leeftijdsgrens van tachtig.”

deel van de mensen met neuropathie

ruggenmergstimulatie gebeurt

wordt niet, niet voldoende of ver-

onder andere op de afdeling

Pacemaker - Om te voorspellen of

keerd behandeld. “Veel huisartsen,

Anesthesiologie en Pijnbestrijding

de behandeling succesvol zal zijn,


Wim Koot (67) had sinds een jaar of vier flink last van neuropathische pijnen. Die hielden hem ’s nachts uit zijn slaap en belemmerden hem in zijn dagelijkse bezigheden. Totdat zijn zoon vorig jaar aankwam met een advertentie over ruggenmergstimulatie. Wim meldde zich aan en afgelopen januari werd hij geholpen. “Al direct na de proefstimulatie had ik er baat bij. De pijn werd tot een minimum teruggebracht. Twee weken later kreeg ik de definitieve stimulator. Soms heb ik nog wel eens last, maar de gemene pijnen blijven uit. Ik slaap weer goed en werk nu

Neuropathie kent twee varianten: dikke en dunne vezelneuropathie. Dr. Faber: “Aantasting van dikke vezels geeft vaak krachtsvermindering en een doof gevoel bij aanraking. Dunne vezelneuropathie, waarbij de uitlopers in de huid ook zijn aangetast, zorgt onder meer voor pijnklachten en een slechter temperatuursgevoel. Bij diabetes is er vaak sprake van een combinatie van beide.”

twee dagen in de week als demonstrateur.”

wordt in eerste instantie alleen een

er een kleine inwendige zenuwstimu-

alles wat je doet aan een menselijk

elektrode ingebracht door een

lator ingebracht. Vergelijkbaar met

lichaam heeft onvermijdelijke risico’s.

anesthesioloog: de proefstimulatie.

een pacemaker, maar dan in de bil.

Er kunnen bloedingen ontstaan en

Prof. dr. Maarten van Kleef: “De

Ruggenmergstimulatie wordt

infecties optreden die ook weer

elektrode wordt ingebracht tussen

overigens al langere tijd toegepast

effect hebben op de bloedglucose-

de wervels en het ruggenmerg.

bij onder andere herniaklachten. De

waarden. Mocht de elektronische

Tijdens de implantatie vragen we de

behandeling is niet nieuw, maar de

prikkel na verloop van tijd toch

patiënt meermaals of er tintelingen

indicatie, neuropatische pijn door

weer door de pijnprikkel worden

ontstaan op de plaats waar normaal

diabetes, wél.”

verdrongen, dan kan de stimulator uitwendig anders worden ingesteld.

gesproken de pijn zit en of die tintelingen aangenaam zijn. Onder

Lange termijn - Na de ingreep zal de

Lange termijn resultaten zijn er nog

doorlichting wordt de goede plaats

patiënt wel rekening moeten houden

niet, aangezien deze studie twee jaar

van de elektrode bepaald. Deze

met de elektrode en stimulator in het

geleden pas is gestart. We hebben al

wordt vervolgens inwendig vast-

lichaam. Van Kleef: “Zeker de eerste

een flink aantal mensen met diabetes

gezet en aangesloten op de uitwen-

zes weken moet rustig aan gedaan

geholpen. Een mooi begin van

dige zenuwstimulator. Een soort

worden om de wonden te laten

hopelijk nog heel veel succesvolle

afstandsbedieninkje waarmee je zelf

genezen. In- en uitwendig. Geen

ingrepen.”

stroomstootjes kunt geven. De

plotselinge bewegingen maken,

patiënt gaat vervolgens naar huis om

springen of zwaar tillen bijvoorbeeld.

Meer informatie of aanmelden?

te testen of de pijnklachten duidelijk

Niet meer bungeejumpen of in de

Neem contact op met Rachel

verminderen. Is dat niet het geval

botsautootjes. De ingebrachte

Slangen van het MUMC Maastricht.

dan wordt de elektrode verwijderd

materialen kunnen dan gaan schui-

Bij voorkeur per mail:

en rest niets anders dan pijnmedica-

ven.” Ruggenmergstimulatie is niet

[email protected] of

tie. Helpen de pulsen wel dan wordt

zonder risico. “De regel in mijn vak is:

per telefoon: (043) 388 22 03.


27

soft fine® plus insulinepennaalden van Klinion Diabetes Care

Een superzachte prik Insulinepennaalden van soft fine® plus Een enkele prik kan voor veel mensen al vervelend zijn, maar stel dat je jezelf dagelijks moet injecteren. Met diabetes is dat heel normaal. Dat maakt het prikcomfort belangrijker dan ooit. Met de pennaalden van soft fine® plus van Klinion Diabetes Care zit u in één keer goed.

Medeco B.V. - Alexander Flemingstraat 2 - 3261 MA Oud-Beijerland Telefoon (0186) 63 44 00 - Fax (0186) 61 68 93 - www.medeco.nl - [email protected]

Mevrouw Van de Leest, Amersfoort

“Hoe kan ik me het beste voorbereiden op een colonscopie?

Vraag het de expert

X-pert Ik spuit driemaal daags 6 eenheden kortwerkende insuline en ’s avonds 10 eenheden langwerkende. De dag voor het onderzoek mag ik vanaf 13.00 uur niet meer eten. De volgende ochtend word ik om 9.00 uur geholpen.”

D

r. Simon Verhoeven, Stichting

diabetes type 1 of diabetes type 2

Dit antwoord is misschien minder

Langerhans zegt: “Dit is een

heeft. Ook is onduidelijk of u nog

concreet dan u had gehoopt, toch

heel terechte vraag. De insuline die u

andere medicijnen gebruikt. Dit zijn

wil ik u adviseren om in deze en

toedient, is afgestemd op wat u eet

zaken die invloed hebben op het

soortgelijke situaties altijd tegen

en drinkt. Zodra dit verandert, moet

advies dat ik u zou geven. Daarnaast

uw behandelaar te zeggen dat u

de insulinedosis worden aangepast.

ben ik van mening dat uw behande-

diabetes heeft en welke medicatie

Ook op de dag van het onderzoek

lend specialist, eventueel in overleg

u hiervoor gebruikt.”

zelf, vraagt uw medicatie om extra

met uw diabetesbehandelaar, het

aandacht. Het is belangrijk dat uw

beste samen met u kunnen bepalen

bloedglucosewaarden rondom en

hoe u zich kunt voorbereiden op

tijdens de ingreep goed zijn. Toch

deze ingreep. Zij kennen uw situatie

kan ik u geen concreet antwoord

beter dan ik. De meeste ziekenhuizen

Heeft u ook een vraag voor

geven op uw vraag.

hebben een protocol met behulp

een expert? Mail het naar

Op de eerste plaats weet ik niet of u

waarvan ze u advies kunnen geven.

[email protected]

Verzorg uw voeten tot in de puntjes

Leren over diabetes

W

ilt u alles wat uw diabetesverpleegkundige u heeft

M

et de zomer in het verschiet komen de voeten

verteld over leven met diabetes

weer uit de knellende schoenen. Ga eeltplek-

thuis graag nog eens doornemen?

ken, beschadigingen en/of kalknagels te lijf met

Dan is Diabetes Educatief iets voor

Hypogeen M-Cose kalknagels & huid.

u. Dit is een computerprogramma

U brengt het dagelijks met een handig tuitje

Diabeteseducatief

waarvan u rustig op uw gemak, in

aan en na verloop van tijd verdwijnt de

uw eigen omgeving en tempo

kalknagel.

gebruik kunt maken. In het programma staat mevrouw

Bij kleine huidbeschadigingen is de Miel-

Jansen centraal.

Cose honingzalf 50% vloeibaar effectief.

De gebeurtenissen in haar leven,

Deze speciale honingzalf heeft een hoog

leren u meer over diabetes. U kunt zowel

enzymgehalte en laat de huid snel en

lezen, luisteren als filmpjes bekijken op

doelmatig herstellen.

www.diabetes-educatief.nl.

Deze producten zijn verkrijgbaar

Deelname is gratis en loopt via uw zorgverlener.

bij uw Mediq Apotheek en bij

Vraag ernaar.

Mediq Direct Diabetes.


29

Leven

Topsport en diabetes: een uitgelezen kans Topsport en diabetes hoeven elkaar niet te bijten. Maar de sporter moet wel zijn lichaam kennen. Volgens professioneel wielrenner Martijn Verschoor (26) is het zelfs noodzakelijk om een aantal keren flink je hoofd te stoten. tekst: Anja Bemelen foto: Ed Kooreman

30


M

artijn heeft net wat koffie

met het hoog houden van het niveau.

maar het zou een droom zijn om

gedronken. Na een kwartier

“Organisatoren van wielerkoersen

daar te presteren.”

meet hij zijn waarden en dient hij

vinden het mooi dat sporters met

insuline toe. Meestal start hij tegen

diabetes meedoen”, vertelt Martijn,

Aanpassen - Als Martijn een twee-

10.00 uur met zijn fietstraining.

“maar ze willen wel een mooie race

daagse koers rijdt, zoals de Ronde van

Dan fietst hij in vijf uur een afstand

die bovendien uitgereden wordt. Als

Drenthe, past hij zijn dagritme en zijn

van ongeveer 160 kilometer met

een ploeg alleen uit wielrenners met

insulinegebruik aan. ’s Ochtends eet

zijn vrienden die ook professioneel

diabetes zou bestaan, dan wordt de

hij genoeg en een half uur voor de

wielrenner zijn. Martijn heeft diabetes

kans dat de rit wordt uitgereden

wedstrijd beslist Martijn of hij nog een

type 1 sinds zijn veertiende. Hiervoor

kleiner. Wat niet wil zeggen dat Team

eenheid zal toevoegen of juist iets

spuit hij vier tot zesmaal daags

Type 1 het lachertje van het peloton

extra’s zal eten. “Het hangt van

insuline en gebruikt hij een continue

is. We doen volwaardig mee, we zijn

verschillende factoren af of mijn

glucosesensor.

professionals. We laten daarbij ook

bloedglucosewaarde goed blijft.

zien dat je professioneel kunt sporten

Training, stress, cafeïnegebruik.

Bekers - De pers is vanmorgen

als je diabetes hebt. Het kost meer

Omdat ik veel beweeg is elke dag

aanwezig; het Dagblad van het

tijd en energie om de top te bereiken,

anders. Beweging is belangrijk als je

Noorden wil alles weten over zijn

maar mogelijk is het wel.”

diabetes hebt. Je hoeft niet elke dag een uur hard te lopen, maar regel-

training voor de Ronde van Drenthe en, een week later, Milaan - San

Sterker en sneller - Dat laatste

matige beweging houdt de insuline-

Remo. Sport is en was in Martijns

bewijst Martijn met de ronde van

gevoeligheid op peil.”

leven altijd aanwezig. Al vanaf zijn

Beauce in Canada. In 2010 kon hij die

dertiende. Hij voetbalde, schaatste,

niet uitrijden, maar in 2011 wel. Hij

Wegsijpelen - Tijdens een fietstour

skeelerde. En hij was best goed,

won zelfs een massasprint; dat was

spuit Martijn kortwerkende insuline.

getuige de vele bekers die hij

zijn eerste professionele overwinning.

De handeling zelf vindt hij geen

gewonnen heeft.

Ook aan de vermogensmeter

probleem. Zelfs tijdens een wedstrijd

is af te lezen dat Martijn alleen maar

spuit hij al fietsend insuline. Meestal

Professionele organisatie - De

sterker en sneller wordt. “De vermo-

in zijn arm of buik. Snelheid verliest

wielerploeg van Martijn heet Team

gensmeter bestaat uit speciale

hij daardoor nauwelijks. Om met

Type 1. Dit team is door twee jonge

trappers die ik op mijn eigen fiets

diabetes topsporter te kunnen zijn

Amerikanen met diabetes in 2004

monteer. Ze meten mijn uithoudings-

moet de sporter zijn lichaam goed

opgericht. Een Amerikaanse Pro

vermogen.” Op zijn Colnago met

leren kennen. “Maar daarvoor moet je

Continentale wielerploeg die deel-

twintig versnellingen fietst Martijn

wel een aantal keren flink je hoofd

neemt in de Continentale Circuits

alle koersen. Ook de grote. Bijna alle

hebben gestoten, zoals ik”, vertelt

en zo aandacht vestigt op diabetes

jaarlijkse klassiekers, zoals Omloop

Martijn. “Ik ben nog nooit in een coma

type 1. Inmiddels is Team Type 1

het Nieuwsblad; Kuurne - Brussel -

ge-raakt, maar ik weet wel wat een

uitgegroeid tot een professionele

Kuurne; Milaan - San Remo en de

flinke hypo is. Ik heb situaties meege-

organisatie. Nadat Martijn in 2010

Ronde van Drenthe. “Luik-

maakt, waarin mijn energie compleet

de opleiding tot leraar lichamelijke

Bastenaken-Luik is minder mijn ding.

weg-sijpelde. Ik kreeg zo’n enorm

opvoeding (ALO) afrondde, kreeg hij

Dat is veel klimmen, iets wat een man

hongergevoel dat ik bijna omviel! Ik

de kans om met Team Type 1, met als

als Bauke Mollema veel beter kan.”

heb geleerd goed te luisteren naar en te reageren op de signalen van mijn

standplaats Atlanta, koersen te gaan rijden. Hij reed wielerkoersen in de

De Tour - De grootste wedstrijd in

lichaam.” Soms vragen zijn concur-

Verenigde Staten en etappewedstrij-

de wereld, de Tour de France, is door

renten hoe het met hem is. En of het

den in China, Denemarken, Turkije,

Martijn nog niet gereden. “De Tour

toedienen van insuline niet heel lastig

Frankrijk, België en Italië.

is natuurlijk populair, ook bij mij.

is op de fiets. “Boom, Bos, Gesink,

Bovendien realiseer ik me dat het een

Kroon; allemaal vragen ze wel eens of

Volwaardig meedoen - Vijf van

uitgelezen kans is om aan de wéreld

het goed met me gaat en hoe het met

de achttien ploegleden hebben

te laten zien dat je topsport kunt

mijn diabetes is gesteld. Dat waardeer

diabetes. Dat er ook mensen zonder

beoefenen, ook als je diabetes hebt.

ik. Je bent elkaars concurrent, maar je

diabetes meefietsen, heeft te maken

De tour is niet mijn ultieme doel,

wilt allemaal hetzelfde ding: fietsen.”


31

Snel ongelukjes behandelen?

25% k

orting*

Groot

17,99

13,49

Klein

7,99

5,99

Een goed gevuld EHBO-tasje voor onderweg, waarmee u de meeste ongelukjes snel kunt behandelen. Inhoud volgens richtlijnen van Het Oranje Kruis.

Kom in de maanden juni en juli naar uw Mediq Apotheek en profiteer van deze actie! *Deze actie is geldig van 4 juni tot en met 28 juli 2012.

AANDACHT VOOR AL JOUW GEZONDHEIDSVRAGEN

Column “Voor de een biedt de kinderpoli nog een veilige plek, terwijl de ander juist liever naar de internist gaat”

Harald Coenraads,

De overgang

kinderdiabetesverpleegkundige, Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp

Verandering van leeftijd, hormonen, lichaam

met de vertrouwde mensen. De ander gaat

en leefstijl. Je zou bijna denken dat ik het over

juist liever naar de internist. In de stad van de

“de overgang” heb. In zekere zin is dat ook zo.

studie, of gewoon omdat hij of zij het wel

Maar ik heb het hier over de overgang van

heeft gehad op de kinderpoli.

kinderarts naar internist. Ik werk tenslotte op de kinderpoli.

Hoe dan ook, mijn voorkeur gaat uit naar maatwerk. De ene jongere van

Vroeg of laat krijgen alle jongeren op de

zeventien is al zo zelfstandig dat ik

kinderdiabetespoli ermee te maken. Je komt

hem of haar niets meer kan leren,

als kind, en ergens aan het eind van je

terwijl de ander van twintig nog

tienerjaren mag je naar de internist. Dat is een

steeds niet in staat is verantwoorde

hele verandering. Een overgang die goed

keuzes en of planningen te maken.

geregisseerd moet worden. Daarom beginnen

En dit is een belangrijk punt. Op het

ze tieners tegenwoordig steeds vroeger voor

moment dat de jongeren overgaan

te bereiden op deze verandering. Gelukkig

naar de interne poli wordt een grotere

maar. De laatste jaren hebben veel

mate van zelfredzaamheid van hen

ziekenhuizen speciale transitiepoli’s opgericht

verwacht. Kom je niet opdagen voor

en protocollen ontwikkeld. Deze poli’s

een afspraak, dan wordt er niet meer

bereiden de jongeren voor op deze overgang

meteen gebeld: “waar blijf je nou?” De

en moeten ervoor zorgen dat ze niet uit zicht

eigen verantwoordelijkheid is groter.

verdwijnen.

Als ze bij ons weggaan zijn ze volwassenheid komt vaak pas jaren

gezien als het juiste moment voor de

later.

overgang. Dit baart mij zorgen. Is leeftijd de enige graadmeter? Mijn ervaring is anders. De

Ik heb het volste vertrouwen in mijn

ene jongere is de andere niet. Hij of zij moet er

collega’s op de interne poli. Maar toch,

zelf klaar voor zijn. Er verandert zoveel op die

de twijfel blijft. Mijn collega’s van

leeftijd. Het starten van een studie, mogelijk in

afdeling Interne vinden dat ik moeite

een andere stad. Het krijgen van nieuwe

heb de jongeren ‘los te laten’.

relaties en misschien een eerste baan. Voor de

Natuurlijk bestrijd ik dat, ‘alsof ik last

een biedt de kinderpoli nog een veilige plek,

heb van de overgang’.

foto: Lex Draijer

jongvolwassenen, maar de werkelijke De leeftijd van achttien jaar wordt dikwijls


33

Mooi

Scherpe diabetesregulatie goed voor uw huid

O

nderzoek* heeft uitgewezen dat mensen met diabetes eerder te maken kunnen krijgen met gezichtsveroudering als gevolg van

langdurige blootstelling aan hoge bloedglucosewaarden. Om voortijdige huidveroudering tegen te gaan is een goede diabetesregulatie essentieel. Daarnaast is de dagelijkse gezichtsverzorging belangrijk om uw huid gezond en fris te houden. Een goede verzorging hoeft echt niet veel tijd en geld te kosten. Op deze pagina’s zetten we de basistips op een rij. *Onderzoek uitgevoerd door het Netherlands Consortium for Healthy Ageing van het Leids Universitair Centrum (LUMC) in samenwerking met Unilever www.healthy-ageing.nl.

Reinigen is het halve werk

R

einiging van de gezichtshuid is een must. Weersinvloeden,

De zon:

heerlijk, maar geniet met mate!

luchtvervuiling, airco en centrale verwarming laten allemaal hun sporen na op uw huid. Ook als u geen make-up gebruikt, is het beter uw gezichtshuid dagelijks te reinigen. Op een goed gereinigde huid kan een dag- of nachtcrème beter zijn werk doen. Zonder alcohol U kunt uw gezichtshuid reinigen

D

e zon is heerlijk, maar ook oorzaak nummer één van

met een combinatie van een milk en

vroegtijdige huidveroudering. De zon droogt uit en maakt

een lotion of met alleen een lotion.

de huid ruw. Zo kunnen er rimpels en pigmentvlekken ontstaan.

Kies altijd voor een huidvriendelijke

Langdurige blootstelling aan UV-stralen kan op den duur

lotion, zonder alcohol. Alcohol

huidkanker veroorzaken. Gebruik daarom een dagcrème met

droogt de huid uit. Voor wie liever

een beschermingsfactor (SPF) en vergeet de hals niet.

zijn gezichtshuid reinigt met water zijn er zachte wasgels voorhanden. Gebruik liever geen reinigingsdoekjes want deze bevatten vaak chemische bestanddelen.

Rectificatie In het vorige nummer van Diactueel zijn in het artikel over ‘oplossin-

En de ogen?

gen voor haaruitval’ op pagina 34-35 verkeerde productprijzen

Sommige oogmake-up, zoals

genoemd. Dercos Aminexil Pro van Vichy kost €40,75 voor 12 ampul-

waterproof mascara en eyeliner, is

len (ipv €36,- voor 48 ampullen). Innéov Haarformule kost €25,75 voor

moeilijker te verwijderen. Voorkom

60 dragees (ipv €30,- voor 60 dragees). Onze excuses voor de verwarring die hierdoor is ontstaan.

Redactie Diactueel

hard wrijven rond de oogcontouren. De huid rond de ogen is extra kwetsbaar. Gebruik zo nodig een speciaal product voor het verwijderen van oogmake-up.

34


Scrubben helpt Door te scrubben krijgt u een egale en stralende huid. Bovendien stimuleert u hiermee de aanmaak van nieuwe cellen in de onderste huidlagen. Voor het beste resultaat scrubt u twee keer per week. Kies voor een scrubgel of -crème die past bij uw huidtype.

Liever geen kunstmatige toevoegingen Breng na het reinigen van uw huid een goede dag- of nachtcrème aan. U kunt ook kiezen voor een 24-uurs crème. Hebt u een gevoelige en/of droge huid? Kies dan voor zachte producten met zo min mogelijk belastende stoffen. Kunstmatige

Slaap genoeg en mijd stress

R

einigen en verzorgen van de huid zijn onmisbaar, maar een stralend uiterlijk valt of staat bij voldoende slaap en beweging. Eén nachtje

weinig slaap is al snel op het gezicht af te lezen. Donkere kringen onder de ogen en een bleke huidskleur zijn het gevolg. Ook puistjes krijgen meer kans. Hebt u ’s nachts niet goed kunnen slapen, doe dan ’s middags een schoonheidsslaapje.

toevoegingen in de vorm van

Stress draagt ook bij aan vroegtijdige huidveroudering. In perioden van

kleurstoffen, geurstoffen en

stress stijgt het adrenalinegehalte in het lichaam waardoor het aantal vrije

conserveermiddelen (bijvoorbeeld

radicalen snel kan toenemen. Vrije radicalen zijn schadelijke moleculen die

parabenen) werken sneller irritatie in

onder andere de kwaliteit en hoeveelheid collageen van de huid aantasten

de hand en kunnen de natuurlijke beschermlaag van de gezichtshuid verstoren.

waardoor deze verslapt en er rimpels kunnen ontstaan. Stress is vaak niet te vermijden maar door een gezonde leefstijl en voldoende ontspanning kunt u de schadelijke invloeden van stress tegengaan. Zorg daarnaast voor voldoende beweging, het liefst in de buitenlucht. Bewegen ontspant en is goed voor uw conditie. Bovendien stimuleert het de doorbloeding van de huid.

Deskundig advies en scherpe prijzen Mediq Apotheek beschikt over een ruim assortiment aan gezichts- en

Water–zout–suiker

die geschikt zijn voor de gevoelige

O

huid van mensen met diabetes. Bekijk

vocht nodig. Wanneer u sport of transpireert, verliest u meer vocht en zult u

lichaamsverzorgingsproducten

nze huid moet ook van binnenuit gevoed worden. Voldoende drinken staat hierbij voorop. Zorg per dertig kilo lichaamsgewicht voor één liter

vochtinname per dag. Weegt u zestig kilo? Dan heeft u per dag twee liter

het assortiment en de scherpe prijzen

dit extra moeten aanvullen. Probeer matig te zijn met zout. Kies zo veel

op www.mediqonline.nl. Of loop eens

mogelijk voor verse producten en onbewerkte producten zoals verse groen-

binnen bij uw Mediq Apotheek voor

te en fruit. In diepvriesgroenten (zonder sausjes) zit geen toegevoegd zout.

een deskundig huidadvies.

In groente in blik of glas wel. Beperk ook de consumptie van suiker. Suiker breekt het collageen af waardoor uw huid veroudert.

Met dank aan Ellen Capellen, La Pelle Salon voor Schoonheid en Voeding in Nijmegen. www.lapelle.nl Diactueel NR2 - 2012

35

dia-weetjes Kunstmatige alvleesklier wint publieksprijs Onderzoekers van het AMC Amsterdam en het bedrijf Inreda BV zijn erin geslaagd een kunstmatige alvleesklier te ontwikkelen die automatisch de bloedglucosespiegel regelt bij

bare model, nu nog ter grootte

mensen met diabetes.

van een dikke aktetas, verder

Zij hoeven dan niet meer zelf

worden getest en verkleind tot

insuline toe te dienen. De kunst-

zakformaat. De onderzoekers

matige alvleesklier won afgelo-

denken daarvoor nog minimaal

pen maart de Diabetes Fonds

vijf jaar nodig te hebben.

Publieksprijs ter waarde van € 10.000,-.

Het bedrijf Inreda diabetic BV is

In een onderzoeksetting heeft de

opgericht om een kunstmatige

kunstmatige alvleesklier aange-

alvleesklier voor mensen met

toond dat een relatief klein

diabetes type 1 te ontwikkelen en

apparaat thuis de bloedgluco-

op de markt te brengen. Het

seregulatie binnen de juiste

AMC levert de klinisch-weten-

grenzen kan houden. Voordat

schappelijke input.

Eén van de deelnemers aan de studie loopt met

het apparaat op de markt kan

de kunstmatige alvleesklier door Amsterdam

komen, moet het huidige draag-

Bron: www.amc.nl

Oogcontrole: once a year we FAG you “Dit was de titel van een praatje dat ik tijdens mijn studie-

Een goede instelling is belangrijk bij het

tijd heb gehouden over het belang van de jaarlijkse

voorkomen van retinopathie. Bij een daling

oogcontrole voor mensen met diabetes. Dit onderzoek

van het HbA1c* van 10%, daalt de kans op

heet Fluorescentie AngioGrafie (FAG). De FAG is een

netvliesschade met 39%. Andere risico-

kleuringsmethode die laat zien of de kleine bloedvaatjes in

factoren zijn al langere tijd diabetes

het netvlies beschadigd zijn. Als dit in een vroeg stadium

hebben, hoge bloeddruk, zwangerschap

wordt ontdekt, nog voordat er klachten zijn, kunnen

en puberteit. Tegenwoordig worden de

mensen gelaserd worden. Schade aan het netvlies, ook wel

meeste mensen met diabetes jaarlijks

retinopathie genoemd, is een complicatie van diabetes. Dit

opgeroepen voor een FAG. Gelukkig maar,

komt omdat hoge bloedglucosewaarden de bloedvaatjes

want met een tijdige behandeling kun je veel

kunnen beschadigen. Mensen met diabetes type 2 krijgen

narigheid voorkomen.”

het advies om drie maanden na de diagnose de eerste FAG te ondergaan, mensen met diabetes type 1 vijf jaar na de

Boudewijn van den Aarsen

diagnose. Daarna ieder jaar.

Mediq Apotheker

*HbA1c is een meting in het bloed die iets zegt over de gemiddelde bloedglucosewaarde in de voorgaande acht tot twaalf weken

36


“Het kan heel lastig zijn om niet begrepen te worden”

PROFIEL

Als je een wens kon doen, wat zou

Waaraan heb je ontzettende hekel?

je dan wensen? Dat diabetes niet

Aan mensen die niet eerlijk zijn en

bestond of dat ik er in één keer

gemeen tegen elkaar zijn.

10 vragen aan...

foto: Bram Petraeus

Carla Frentz

vanaf zou zijn. Je favoriete boek? En waarom?

Leeftijd: 17 jaar School: SAW (Sociaal Agogisch Werker) op het Hoornbeeck College Diabetes type 1 Sinds: april 1997 Therapie: insulinepomp Hobby’s: gitaar spelen, winkelen, lezen

Met wie zou je graag eens 24 uur

‘Twee tinten blauw’ van Karen

willen doorbrengen? Met iemand

Kingsbury. Ik houd van romans.

die in een crisisopvang voor

In dit boek heeft de hoofdpersoon

jongeren werkt, want ik zou veel

spijt van vroegere keuzes en

van hem/haar kunnen leren.

worstelt daar erg mee. Dat thema

sprak me aan.

Wat zou je doen met 1 miljoen?

Eerst mijn rijbewijs halen en daarna

Je ultieme zaterdagavond? Met

op vakantie gaan. Ook zou ik een

vrienden of vriendinnen gezellig

keer heel uitgebreid gaan shoppen.

samen ergens heen gaan.

Waar mogen ze je ’s nachts voor

Beste tip over diabetes ooit? Wees

wakker maken? Voor een hele

alert op je diabetes, je zult er altijd

goede film.

aan moeten denken want anders

gaat het steeds minder goed en

Wat doe je over tien jaar? Dan heb

ben je minder stabiel.

ik mijn opleiding af en hoop ik een leuke baan te hebben bij

Advies aan je ouders, leraren,

Jeugdzorg. Of ik werk met gehandi-

begeleiders en/of vrienden? Houd

capte jongeren. Ik hoop dan ook

rekening met mensen met diabetes

een huisje te hebben.

want het kan heel lastig zijn om niet begrepen te worden.


37

dia-weetjes Online community voor mensen met diabetes

H

alf april is mydiabetesdigital.com/nl gelanceerd, een online community voor mensen met diabetes. U kunt daar terecht

KEES in de supermarkt

voor actuele informatie over ontwikkelingen, behandeling en onderzoek. Daarnaast treft u diverse fora op de site, die de mogelijkheid bieden om actief ervaringen en informatie te delen. Facebook, Twitter en You Tube zijn volledig geïntegreerd in de

Sinds mei ligt ‘KEES’, een alternatief voor kaas, in de meeste supermarkten. KEES bevat zestig

website. Naast de online community is er een interactief digitaal magazine speciaal voor de iPad. Het magazine verschijnt zes keer

procent minder verzadigd vet en dertig procent

per jaar en is gratis te

minder zout dan de reguliere 48+ kazen. KEES

downloaden in de App

lijkt qua uiterlijk, structuur en smaak op kaas

Store. Oprichter Frans

maar mag van de wet geen kaas heten. De

Luijendijk is ambitieus:

hoofdbestanddelen van KEES zijn namelijk

“Wij willen binnen tien

magere melk en plantaardige vetten. Tijdens de

jaar de grootste internationale diabetes community zijn!” Net als het

bereiding van KEES worden de dierlijke vetten uit melk voor 100% vervangen door plantaardige

digitale lifestyle maga-

oliën. KEES is verkrijgbaar in twee smaken:

zine is de website be-

gerijpt en extra gerijpt. KEES was vorig jaar

schikbaar in vier talen.

genomineerd voor de Jaarprijs Voedingscentrum 2011. www.keesmakers.nl

2

5

sudoku

7 9

Sudoku Vul de cijfers 1 t/m 9 in. Elk cijfer mag maar één keer in elke rij, elke kolom en elke zone ingevuld

6

worden. Lees de oplossing van boven naar beneden in de gekleurde hokjes. Veel puzzelplezier. Stuur de oplossing voor 15 augustus naar

[email protected]. Onder de winnaars verloten we een


5 2

5

6

9

3

bioscoopbon van €25,-

38

3

4

7

2

8

1 2

4

postbus 211, 6900 AE Zevenaar of

van Diactueel is Peter Wassenaar uit Noordwijk.

1

3

Mediq Direct Diabetes,

De winnaar van de sudoku uit het vorige nummer

2

5

9 4

3

3 5

4 6 www.ruiterpuzzel.nl

Nieuwe insulinepomp:

Animas Vibe™ Oproep! ®

Sinds kort is de Animas® Vibe™ insulinepomp verkrijgbaar in Nederland. Deze pomp is gebruiksvriendelijk, heeft een automatisch verlicht scherm met handige kleurencodes en is waterdicht. Bovendien bevat de pomp vier basaalmenu’s met twaalf basaalstanden. Deze zijn eenvoudig te wijzigen, waarna de andere basaalstanden zich automatisch aanpassen. De infusiesets hebben een universeel sluitingsmechanisme (luer lock). De Animas® Vibe™ is compatible met de speciaal voor deze pomp ontwikkelde Dexcom G4 SENSOR, een glucosesensor die 24 uur per dag uw glucosewaarden meet.

Diabetes en seksualiteit

I

n het vorige nummer van Diactueel kondigden we het al aan. In het najaar willen we een aantal artikelen publiceren over de relatie

tussen diabetes en seksualiteit. Hiervoor gaan we enkele specialisten op dit terrein interviewen. Daarnaast willen we ervaringen van mensen met diabetes beschrijven. Voor deze special zijn we nog op zoek naar mensen die hun ervaringen willen vertellen. Uiteraard kan dit anoniem. Ook kunt u ons vragen mailen over diabetes en seksualiteit via [email protected], zodat we deze kunnen voorleggen aan een expert.

Drinkyoghurt gezoet met stevia A

rla Zin! is de eerste 100% natuurlijke drinkyoghurt zonder vet én zonder kunstmatige zoet-. geur-, kleur- of smaak-stof-

fen. De drinkyoghurt is gezoet met honingkruidextract (stevia) en een klein beetje rietsuiker voor de smaak. Het extract van het plantje honingkruid heeft een natuurlijke zoetkracht zonder extra calorieën te leveren. Arla is de grootste producent van biologische zuivel in de wereld. Per 100 ml bevat Zin! 39 kcal, 3 g eiwit, 0 g vet, 6 g koolhydraten, 100 mg calcium, 0,14 mg vitamine B2 en 0,24 mg vitamine B12. Zin! is te koop in twee smaken: Rode Vruchten en Citrusvruchten.


39

ACCU-CHEK, ACCU-CHEK MOBILE en FASTCLIX zijn handelsmerken van Roche. © 2012 Roche

Stripvrij, simpel, slim.

Het nieuwe stripvrije Accu-Chek Mobile systeem. Speciaal voor mensen met diabetes die insuline gebruiken. ®

Eenvoudig meten van de bloedglucose kan nu met een nieuw, slim design. • 50 testen op een doorlopende tape - geen gedoe met losse teststrips • Meten in slechts 4 simpele stappen • Maakt meten eenvoudiger, vrijwel overal en altijd

Ontdek wat mogelijk is. Meer weten over stripvrij meten? Ga naar www.accuchekmobile.nl of bel gratis 0800 - 022 05 85. Roche Diagnostics Postbus 1007 1300 BA Almere

waar let ik op? een uitgelezen kans Schoenen kopen Topsport en diabetes: Familie Lemmers Diabetes, een ongenode maar bekende gast

Recommend Documents