w i I do b s e rv a t i e r_~ m t;~~~\~\ J'f'

prijsvraag voor

een picknickruimte en

w i I do b s e rv a t i e r_~m t;~~~\~\ J'f' ....

~!

~-

•·

('I ' " ,

\

....

georganiseerd door Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe menwerking met de capaciteitsgroep Architectuur van de faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven

Aan de prijsvraag werd deelgenomen door studenten van de capaciteitsgroepen van de faculteit Bouwkunde TU/e

• ..

~t!

.,

colofon

inhoud

Projectcoordinatle Sjef van Hoof

7

Projectbegelelders

9

Capaclteltsgroep Architectuur TU/e Sjef van Hoof Clemens Maassen Gijs Wallis de Vries Capaciteltsgroep Bouwtechniek TU/e

Voorwoord P Schenk Oogst Jan Westra

10

Beoordeling

12

Programma van Eisen

Andre Walraven Selectle beeldmateriaal Ton Davits Graflsche vormgeving Ton Davits

De picknickruimte 16

II picnic Harald Peters

Tekstcorrectle Riel Karssen en Josee Pulles

20

Strange News From Another Star Marnix van den Broek

22

Folding to nature

Druk Universiteitsdrukkerij TU/e

Vivian Herben

© 2002 capaclteltsgroep architectuur tu/e

24

De Slingering Gaby Vanhommerig

26

Luchtig Verpozen

email [email protected] internet

Tim Royakkers

www.bwk.tue.nl/architectuur/

30 ISBN 90-6814-133-3

De basisvorm van de natuur Femke Bergisch

32

Organo"ide

58

Mick Martens

34

36

Doe-Het-Zelf·Samen Gerben Kleiman

Sculpturale picknickboom

84

60

Boomerang Ruth Verhagen, Rodi van der Horst

86

De wildobservatieruimte

Rob Ubachs

Wildwalk Corine Steffens

88

De Picknickmachlne

Marble View Suzan Jacobs

Emil Talen

Seeing Is believing Frank van Gurp, Ralph van de Donk, Maico Habraken

40

42

Een eerlljke zltplek Arnoud Rigter

64

Omarming

68

Danny van Nunspeet

44

Modulaire bilk op picknick

70

Frank van Winden

Equilibre Tjeerd Timmermans

92

Kracht van Niks Bjorn Schoeberichts

Twisting to nature Vivian Herben

93

Wild-museum Roy Bertholet

94

Landscape Transition

Barcode of Nature Marieke van Gog

Hans Schneijderberg

46

Wachtpost EkkoNap

72 De Twee Werelden Gaby Vanhommerig

96

Druppel Jochem Donkers

48

Picknicken is eten in de natuur Bjorn Schoeberichts

74

Kijkdoos

Jos Beekhuijzen

98

Millelamel MarioMaas

51

Eten van de grond Roy Bertholet

76

Het Bastion Tim Royakkers

102

De Punt Joyce Werner

52

Reflection!

78

Kevin Bender

Frontier Martijn Boer

104

Een wild perspectief Ruth Verhagen, Rodi van der Horst

54

Towards Landscape

80

Hans Schneijderberg

Rupservatorium Mick Martens

106

Loopgraaf versus stadsmuur

Jos Harnischmacher

56

Censuur Karel Kamman

82

Een eerlijke kijkplek Arnoud Rigter

Voorwoord

Het Nationale Park De Hoge Veluwe is een modern landgoed uit het begin van de twintigste eeuw dat door het echtpaar Kroller-Muller werd gesticht. Zij brachten daarin hun ideaal tot uiting om op de Veluwe een centrum van natuur, beeldende kunst en architectuur te verwezenlijken dat eens ten goede zou komen aan de gemeenschap. Het laatste houdt onder andere in dat De Hoge Veluwe graag aan de bezoekers van het Park de faciliteiten bieden die nodig zijn om een prettige dag in het Park te hebben en om de schoonheden te genieten die het landschap, de natuur en de kunst te bieden hebben. Het echtpaar Kroller-Muller gaf bij voorkeur jonge, talentvolle architecten de opdracht voor het ontwerpen van de bouwwerken voor het beheer en de inrichting van De Hoge Veluwe. De Stichting, die de nalatenschap van het echtpaar beheert, biedt geheel in de lijn van de familie Kroller-Muller ook graag aankomende

bouwmeesters de gelegenheid hun talenten te tonen. Vanuit deze gedachtegang startle De Hoge Veluwe in 1985 een samenwerking met de Technische Universiteit van Eindhoven. Onder studenten is toendertijd een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerpen van de ondergrondse uitbreiding van het bezoekerscentrum in het Park. Onze Stichting bewaart daaraan uitstekende herinneringen. Het resultaat van de prijsvraag oogst ook nog steeds veel bewondering.

Gelet op de veelheid en de kwaliteit van de inzendingen, deze publicatie geeft daarvan een voortreffelijke indruk, is onze Stichting zeer verheugd dat de Technische Universiteit Eindhoven en de Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe hun vroegere samenwerking in 2001 hebben hernieuwd. Graag wil ik aile inzenders, de jury en aile betrokkenen van de Technische Universiteit Eindhoven van harte bedanken voor hun werkzaamheden. P Schenk

Toen dan ook in het jaar 2000 de gedachte opkwam om een overdekte picknickplaats te bouwen en een observatieplaats in te richten van waaruit bezoekers grote dieren zoals edelherten en wilde zwijnen kunnen waarnemen, werd de Faculteit Bouwkunde weer graag gevraagd een prijsvraag voor de studenten te organiseren.

directeur

7

Oogst Soms lijken de omstandigheden ideaal voor projectwerk , het werk dat studenten wordt opgedragen in het tweede en derde jaar als aanloop naar het afstudeerwerk. De omstandigheden die de student inspireren tot een stellingname die het obligate gevoel van te moeten passeert naar het besef van te mogen .

De opgave die de Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe heeft voorgelegd kan haast niet anders overkomen. Een situatie die slechts in de meest verbeeldende architectuurplaatjes kan worden teruggevonden, een programma dat architectuur in zijn meest expliciete betekenis inhoud kan geven en het vooruitzicht dat het beste plan in aanmerking komi voor uitvoering. Een enclave in het tafereel van de verzameling gebruikelijke opdrachten. Daarin schuilt natuurlijk ook het gevaar dat de ingredienten kunnen leiden tot een receptuur die als afgeleide de idyllische (voor)beelden zoals New Canaan en Farnthworth, maar ook de follies in meer vervlogen tijden weerspiegelt. Het vereist dus een bijzondere inspanning om de intrinsieke waarden van de onderkomens te ontdekken, vast te leggen en te vertalen in bouwbare plannen.

te relateren . Uit het oordeel van de jury kan worden begrepen hoe op deze oogst is gereageerd. Juist omdat de opdrachten elementair zijn in de zin dat de ontwerper word! uitgedaagd een bekende, nagenoeg enkelvoudige activiteit onder te brengen, veronderstelt dat de waardering van de projecten stoelt op basale en poetische invalshoeken. Echter in de opgave werd naast de programmatische invulling tevens gesteld dat de limiet voor het bouwen van de onderkomens is begrensd op Hfl.150.000,- (€ 68.200,-). Daarmee is het klassieke spel op de wagen . Het antwoord ligt besloten in deze publicatie, waarin naast de plannen van de prijswinnaars het grootste deel van de oogst word! getoond. Prof. Jan Westra Faculteit Bouwkunde

In juni heb ik een blik mogen werpen op de inzendingen en het bleek dat in het ogenschijnlijk gevarieerde, rijke aanbod een beperkt aantal verschillende opstellingen te ontdekken zijn . De categorieen van oplossingen zijn daaraan

9

Beoordeling

Noblesse oblige. De geschiedenis leert dat Het Nationale Park De Hoge Veluwe geen magere, halfslachtige of weifelende architectuur op het terrein duldt. De opdracht aan de deelnemende ontwerpers was een zware. Zij immers zijn de volgende in het rijtje Berlage, Kropholler, Rietveld, VanderVelde, Quist, van Hilla, MVRDV.

10

Zo zwaar als de status die aan de opdrachten kleeft, zo lichtvoetig lijken de ontwerpopgaves zelf. De respectievelijke programma's die men dient te huisvesten zijn overzichtelijk en sober. Voor zowel de picknickruimte als de wildobservatieruimte gelden eenvoudige maar strenge uitgangspunten die de belangrijkste beoordelingscriteria dicteren. Hiervan is de bijdrage die het antwerp Ievert aan de architectonische cultuur die het park voorstaat voor de jury een voorname toetssteen geweest. Een vergelijkbaar zware wegingsfactor was de eigen (of eigenwijze) wijze van schikking van het antwerp in de natuurlijke context. De originaliteit van de vertaling van de opdracht naar een architectonische en landschappelijke visie, was eveneens een significant criterium. Onderdeel van het programma van eisen is dat bouwtijd, bouwkosten en onderhoud bescheiden dienen te blijven. Deze randvoorwaarden hebben zowel bij de inzenders als bij de jury

een minder prominente rol gespeeld. Het beschikbare budget voor realisatie van de twee uitverkoren plannen bijvoorbeeld is in vrijwel aile ingediende plannen overschreden en is ook naar de mening van de jury te karig. Het algemene oordeel van de jury is dat de pluriformiteit van de inzendingen, het uitwerkingsniveau, de veelzijdigheid van interpretaties van de opgave en het ontbreken van kaf onder het koren , meer dan tevreden stemmen. Behalve het verkiezen van (twee maal) een eerste en (twee maal) een tweede prijs, heeft de jury dan ook aanleiding gezien in beide prijsvraagonderdelen een gering aantal 'eervolle vermeldingen' toe te kennen. De oordeel van de jury heeft geleid tot de nevenstaande galerij der gelauwerden. Voor een toelichting op de beoordeling word! verwezen naar het separaat gepubliceerde juryrapport.

De jury Prof. ir. Klaas Kerkstra hoogleraar Landschapsarchitectuur, Universiteit Wageninge n Prof. ir. Jouke Post hoogleraar Bouwtechnisch Ontwerpen, TU Eindhoven Prof. ir. Hans Ruijssenaars hoogleraar Architectuur, TU Eindhoven Ambtelijke ondersteuning: ir. Maarten Willems, TU Eindhoven

Plcknlckrulmte 1e prijs

II picnic

pagina 16

2e prijs

Sculpturale picnickboom

pagina 58

eervolle vermelding

De Picknickmachine

pagina 36

eervolle vermelding

Boomerang

pagina 60 11

Wlldobservatlerulmte 1e prijs

Millelamel

pagina 98

2e prijs


pagina 106

eervolle vermelding

Equilibre

pagina 64

eervolle vermelding

Seeing is believing

pagina 88

eervolle vermelding

Kracht van niks

pagina 92

Programma van Eisen

12

Algemene uitgangspunten

Uitgangspunten I programma picknickruimte

- De ontwerpen dienen een bijdrage te leveren aan de cultuur van het park en met name de architectonische cultuur. In deze omgeving staan onder andere gebouwen die ontworpen zijn door Berlage, Kropholler, Rietveld, Van der Velde, Quist, MVRDV en niet te vergeten Cor van Hillo. Laatst genoemde is de winnaar van een overeenkomstige prijsvraag in 1986, voor studenten van deze universiteit. Zijn ontwerp voor het Museonder is gerealiseerd.

Ligging In het centrumgebied , nabij een centrale parkeerplaats, zijn een aantal functies gelokaliseerd zoals een restaurant (De Koperen Kop), een bezoekerscentrum en het Museonder. Op een grasterrein tussen vrijstaande bomen wordt hier een picknickruimte aan toegevoegd . Deze plek is bereikbaar vanaf het parkeerterrein.

- Het antwerp moet Ievens op een eigen manier passen in de natuur.

Programma - Een overdekte plek waar groepen kunnen picknicken. - Deze groepen kunnen wisselend van aantal zijn van I tot maximaal 100 mens en .

- Een korte bouwtijd is te prefereren. - Bouwkosten per kavel maximaal Hfl.150.000,-. (€ 68.200,-) - Onderhoudsarm geheel.

Het kan zijn dat er een grote groep aanwezig is maar ook meerdere kleine groepen gelijktijdig te verwachten zijn. De opgave is dus een ruimte te maken die intimiteit biedt aan kleine groepen maar ook als geheel kan functioneren.

- Concreet materialiseren. - Concreet detailleren.

- Het is een open gebouw. Buiten moet te beleven zijn, wei beschutting bieden tegen regen, maar het hoeft niet winddicht te zijn. - Bruikbaar voor gehandicapten.

- Toiletvocirziening is niet nodig. - Rekening houden met afvalbakken, tafels met vaste zitgelegenheid voor 50 personen en 50 verplaatsbare zitelementen. Denk aan de opslag van deze elementen. - Een barbecueplaats opnemen. - Wijze van verharding is onderdeel van het plan.

Uitgangspunten I programma wildobservatieruimte Ligging Aan de rand van een bos bij een bestaande, niet overdekte, wildobservatieplaats. Deze plaats, die aan een wandelpad ligt, kan ook het doel zijn van een wandeling . Programma - Overdekte ruimte voor maximaal 40 personen met een zitgelegenheid voor ongeveer 20 personen. - Het moet aantrekkelijk zijn om er naar toe te gaan en daar te gaan zitten , ook al zijn er op dat moment geen dieren te zien . - De ruimte moet enerzijds beschutting bieden en anderzijds ruim uitzicht bieden, de natuur moet men kunnen horen en ruiken . - Men moet rekening houden met de sluwheid van het wild; dit mag zo min mogelijk bewegingen, kleuren en geluiden van de toeschouwers ervaren. - De wijze van benadering is onderdeel van het antwerp, bij voorkeur iets verscholen. - Er moet ruimte zijn voor 3 infopanelen van ongeveer 2,5 x 2 meter. - De ruimte moet toegankelijk zijn voor gehandicapten. - Geen sanitair, wei voorzieningen voor afval.

- Ruimte om een camera in te bouwen (molestbestendig); denk aan bekabeling . Zo kan men in het bezoekerscentrum op een scherm zien of er dieren aanwezig zijn.

13

De picknickruimte

15

II picnic Harald Peters

De Hoge Veluwe is een park waarbinnen museale, culturele, landschapshistorische en natuurwaarden in een harmonisch geheel samengaan. Het is een park dat zoveel mogelijk mensen wil ontvangen om hen natuur en cultuur te Iaten ervaren door directe beleving, informatie en educatie. Een belangrijk uitgangspunt van het park is dat kunst op een juiste manier ge·lntegreerd wordt in de natuur. 16

plannen voor een picknickruimte

De opdracht is dan ook om een picknickruimte te ontwerpen, die gezien wordt als een kunstobject en aansluit bij de sfeer en het karakter van de Hoge Veluwe.

Situatie Het grasveld waarop de picknickruimte geplaatst wordt, is vanaf de parkeerplaats en vanaf de wandelroute door de landschappentuin moeilijk te zien . Er zal dus iets gebouwd moeten worden dat de aandacht van de bezoekers trekt. Er moet aangegeven worden dat er zich activiteiten afspelen op het grasveldje, zodat

mensen ook daadwerkelijk gebruik maken van de picknickruimte. De picknickruimte zal opvallen door zijn rode kleur, de complementaire kleur van groen (de kleur van de natuur).

Concept Aan de hand van het programma van eisen is het volgende concept ontstaan: De picknickruimte wordt een lange tafel die functioneert als een geheel, maar die ook in verschillende tafels ingedeeld kan worden, zodat deze tafels zorgen voor intimiteit voor verschillende kleinere groepen.

der. Deze geleider loop! door een rails, zodat de picknicktafels aileen in de breedte van 8,9 meter verschoven kunnen worden. De bezoekers kunnen hun ideale positie uitkiezen. ledere picknicktafel beschikt nog over een uitschuifbaar tafelblad. Dit kan in de lengterichting van de plaat uitgeschoven worden. Hier kunnen dan weer mensen aan plaatsnemen door er een stoeltje bij te zetten. Deze 56 stoeltjes zijn opgeborgen in de boekenkasten , die zich bevinden in de kolommen die het dak dragen. In deze kolommen zijn ook de prullenbakken verwerkt. Het dak wordt gevormd door 5 spanbetonbal-

ken van 26,24 meter. Aan het beton wordt een witte kleurstof toegevoegd . Het dak word! 4,2 meter breed en bezoekers kunnen zelf kiezen of ze gebruik maken van de beschutting tegen neerslag en zon .

17

Ontwerp Het ontwerp van de picknickruimte moet aansluiten bij de sfeer van het natuurpark. De natuur straalt een bepaalde rust uit en deze rust komt terug in het ontwerp . Qua vorm wordt de picknickruimte heel eenvoudig en heel strak. Het eigenlijke ontwerp bestaat hoofdzakelijk uit twee horizontale lijnen met daartussen een ruimte. Er ontstaat zo een rustige compositie. De vloer van de picknickruimte wordt een betonnen vloer van 25 x 8,9 x 0,23 meter. Er wordt dus een stukje cultuur toegevoegd aan de natuur. Het ontwerp wordt een object op zich. Op de plaat komen 12 picknicktafels, ieder met 4 vaste zitplaatsen en een vaste barbecueplaats. De tafels kunnen door middel van wieltjes en geleiders verschoven worden. ledere zitplaats heeft 4 wieltjes en een gelei-

• -

~

(

' 'I

l::j t::::J:j t::::J:j l::j

rl 1rl

.. ..

. a- E

I rl BE

I rl I rl I fl I

.r( . ·'I


ews From Another Sta1

Marnix van den Brae.

In de opgave van de Hoge Veluwe voor een wildobservatieplaats word! gevraagd om een plek in te richten, waar mensen enigszins verscholen, voor he! wild op een prettige wijze, kunnen wachten op de wilde dieren, die zich verzamelen op de aangewezen open plaats in het bos. Bijna honderd meter van de bestaande wildscheiding word! een hekwerk geplaatst, waar-

20


langs de route naar de observatieplek loopt. De toeschouwer gaat grotendeels schuil achier dit hek, maar kan er ook steunend op de leuning rustig naar de wildverzamelplaats kijken . De nieuwe wildscheiding maakt een instulping in het wildgebied, waar een verhoogd houten terras de gelegenheid biedt om zittend naar het wild te kijken, of er op te wachten. Het terras is tegen zon en regen beschut door een bladerdak van lichtdoorlatende tentdoeken en bestaat uit blanke eikenhouten delen, die tegen het uiteinde gebogen zijn om banken te vormen . De wildobservatieplek roept een steer op die te vergelijken is met het verblijven onder een

grote schaduwrijke boom; de wind waait hoorbaar door de doeken en schaduw en lichtval zijn voortdurend in beweging. Deze inrichting schept een rustgevende, contemplatieve atmosfeer die uitnodigt tot verpozen, waarbij wachten aangenaam verblijven wordt op een plek, die op een vanzelfsprekende wijze aanmoedigt om te turen en te observeren.

21


Folding to nature Vivian Herben

lk ben begonnen met de vier raakpunten op de grond. Om een extra spanning te creeren is een van de vier punten opgetild en deze is ook groter dan de overige drie. Deze punt vormt een soort ingang en dit is ook de punt die naar de parkeerplaats wijst.

22

De zijden zijn omgevouwen zodat het gebouw zich letterlijk opent naar de natuur.

Maar 2 van de 4 zijden zijn naar binnen gevouwen. Dit is gedaan om verschillende redenen: Nog meer spanning te creeren in het tot dan toe vrij eenvoudige antwerp. De omgeving is niet aan aile zijden even interessant, de minder boeiende zijden worden nu als het ware afgeschermd. Constructief zijn de vouwen noodzakelijk (hier kom ik nog op terug). Het gebouw wordt van stalen platen (2x6m) gemaakt. Deze platen worden omgezet en zo ontstaan

plannen voor een picknickrulmte

de vouwen. Vervolgens worden aile platen aan elkaar gelast en gevijld om het geheel een glad uiterlijk te geven (het ziet er dan uit als een plaat). De platen moeten zo dun mogelijk (6mm) worden omdat het geheel anders te zwaar wordt. Ter versteviging worden aan de onderzijden ribben aangebracht. Het geheel wordt ter plaatse aan elkaar gelast, maar wei met de langste punt steunend op grond. Later wordt het geheel als het ware opgespannen door vanuit het derde bevestigingspunt de langste punt omhoog te trekken.

Staal is in principe oneindig sterk maar de problemen ontstaan als het gaat plooien. Door de vouwen om en om tegengesteld te maken word! het plooien tegengegaan .

23


De Slingering Gaby Vanhommerig

de natuurgebieden. Als men deze samenvoegt krijgt men een combinatie "slinger". Dit symboliseert de mens in de natuur.

Om het natuurlijk evenwicht niet te verstoren zou het beter zijn als de mens niet in de natuur interrumpeerde . De mens wil alles wat natuur is zien en overal komen , ook al is het onbegaanbaar in sommige gebieden. Ze vinden al slingerend altijd een weg door het "landschap". Helaas gaat dit vaak ten koste van de natuur. De mens slinger! horizontaal en verticaal door

De grate slinger kan op veel manieren gebruikt worden als picknickplaats. Je creeert er een geheel mee, maar je hebt ook de gelegenheid om apart te kunnen zitten . Je kunt op dit kunstlandschap genieten van natuurlandschap. Spelen met een schil die buiten en binnen is. De slinger speelt met de mens; of ze zitten erin of erop of eronder.

Materiaalkeuze Er word! bij het antwerp van de slinger geen natuurlijke materialen gebruikl, omdat de slinger de mens voorstelt . Het materiaal mag wei verweren. Want waar de mens ook komt en niet mag komen, hij zal altijd "sporen" achterlaten die de natuur probeert op te slorpen en te herstellen.

24

+

ZiT pLAA TSG 1-J:

"'-

'~

\.

'-.. '\,

"-.

...._

?

--

I

/

pla;en voor een picknickru imte

~

Luchtig Verpozen

He! eerste uitgangspunt wordt gevormd door de situering van het gebouw, namelijk midden op een grote picknickweide. Door de afmetingen van deze weide ontbreekt het in de directe omgeving aan referentiepunten voor de picknickruimte. Dit geeft aanleiding tot he! maken van een solitair gebouw, dat als het ware een wereld op zich vormt binnen de groene omgeving.

Tim Royakkers

He! ontwerp voor de hoofdvorm van de picknickruimte is gebaseerd op !wee ogenschijnlijk tegenstrijdige uitgangspunten. Het combineren van deze !wee punten is dan ook van wezenlijk belang wil men een goed doordacht en functionerend gebouw creeren.

Het onbelemmerde uitzicht naar aile zijden vanaf de picknickweide vraagt daarentegen om een gebouw dat wei degelijk rekening houdt met deze omgeving, vooral wat betreft het

26

··:; 1 .

•'

:

.'· '··

.....

.

~

·~

..

l.


uitzicht. Vanuit dit oogpunt gezien is het dus van belang een gebouw te creeren dat een zo'n onbelemmerd mogelijk uitzicht blijft bieden op de picknickweide en omgeving . De combinatie van deze !wee punten houdt in dat er een open gebouw ontstaat dat niet stoort in zijn omgeving, terwijl het wei duidelijk zijn eigen kenmerken heeft. Door de gebruikte materialen word! zowel de openheid benadrukt en Ievens de eigenheid van he! gebouw geaccentueerd. Zo is bijvoorbeeld gekozen voor een draagconstructie van slanke stalen kolommen en vakwerkliggers voor het dragen van de

overkapping. De overkapping word! in het midden plaatselijk onderbroken en opgehoogd om zo al te grote dimensies van dit dak te voorkomen . De vloer is losgehouden van de ondergrond om ook zo weer de openheid en eigen identiteit van het gebouw te benadrukken. Vasthoudend aan de eenvoudige uitstraling van het gebouw is ervoor gekozen het regenwater niet op te vangen via een afvoersysteem, maar het in plaats daarvan in de grond te Iaten infiltreren door middel van een grindstrook om het gebouw. Een derde uitgangspunt is bepalend voor de indeling van het gebouw, te weten de

variabele indeling. Gezien de wisselende groepsgrootte van de bezoekers , is het wenselijk een gebouw te maken dat qua indeling variabel is. Een gebouw waar meerdere groepen ongestoord kunnen samen zitten , of waar juist een groep het hele gebouw kan benutten , zonder dat de groepen moeten worden verdeeld over meerdere ruimtes . Dit is gerealiseerd door een gebouw te creeren bestaande uit vier identieke ruimtes naast elkaar, gescheiden door de structuur van de stalen kolommen, die naar wens kunnen worden gecombineerd of gescheiden. Om deze ruimtes ligt een doorgaande looproute die het gebouw tot een logisch geheel maakt. De vier ruimtes zijn aile geschikt voor 25 personen . Zo ontstaat een gebouw dat kan worden verdeeld in bijvoorbeeld vier ruimtes voor 25 personen of een ruimte voor 100 personen. De onderverdeling word! mogelijk gemaakt door tussen de stalen draagconstructie naar wens demontabele spandoeken aan te brengen . Hierdoor worden de ruimtes van elkaar gescheiden zonder dat het uitzicht naar buiten toe verloren gaat. De twee middenruimtes zijn beide voorzien van een verrijdbare barbecueunit, welke kan worden verplaatst over een railsysteem. De units zijn naar wens te scheiden , of juist te combineren tot een grote barbecue- I cateringplek centraal in het gebouw. De picknickruimte is een bouwwerk geworden dat door haar vorm, materiaalgebruik en indeplannen voor ee n picknickruimte

ling een sterke, ogenschijnlijk eenvoudige uitstraling heeft. Een gebouw dat aan zeer diverse wensen kan voldoen zonder storend te werken in zijn omgeving .

27


Femke Bergisch

30

In een land waar ruimte schaars is, geeft de Hoge Veluwe de bezoekers nog de belevenis van een uitgestrekt, onbewoond gebied met grote aaneengesloten landschappen en verre horizonten. Dit landschap bevat een veelheid van vegetaties en organismen die zeldzaam en bedreigd zijn en is een gebied waar grote diersoorten Ieven , zoals edelhert, ree, wild zwijn en

D

moeflon. Bij deze picknickplaats kunnen zowel gezinnen als grote groepen collega's etend en genietend van de omgeving, aanwezig zijn . Zowel apart als samen. Zo is ook de natuur opgebouwd . Het kleinste der organismen, een DNA, bestaat uit meerdere elementen die samen het basisfiguur vormen. In deze elementen liggen de specifieke eigenschappen

D plannen voor een picknickruimte

~[

men toch ook samen een ver onlosmakelijke verbindende E Het basiselement van de nat1 basisvormen neergezet. Het word! als grootste geprojecte gebouw een element van de

De figuur is opgebouwd uit rc buizen met een doorsnede v; tussenliggende platen zijn va de tegenstelling tussen const duidelijk te maken. Slechts a;

de structuur zijn de r.v.s.-buizen te zien, waardoor er verschillende ruimtes ontstaan. Het geheel wordt ondersteund door stelconplaten. Deze platen vormen bij de uiterste zijden van de structuur de opslagruimtes, omdat de strookplaten hier afgebogen zijn . De tafels en zitplaatsen zijn gesitueerd in een schuine lijn onder de figuur en daarbuiten, zodat men zowel overdekt als in de vrije natuur kan genieten.

Door slechts deze vorm toe te passen, vormt het gebouw de natuur. Deze universele vorm maakt duidelijk wat ieder reeds weet.

Vormt de natuur nu het gebouw of vormt het gebouw de natuur? De DNA-streng is een heldere vorm die de natuur representeert.

31

COflStrl..lct!e>'cvls RVS (0)2\9nn d:::5.9nn L;:6000nn

koudgewal s t gE>\Iji
100x\00 Mi0nn l=60001"'1M

cortel'"lsto.oJplo.o.t

6 0C0x2250x5nn

EleMent Met MO.O. tvoering • bulzE'n 1112l9Mn l=6000MM 8 stuks (dwrsl net d<1C1ro.<1n gelo.st proflel 100x5x6000MM en hoeklljn 75x75x5MM l=6000Mn • loulzen 111219Mn l=4832Mn 8 stuks
[j

I

100)

FeMke Bergisc h

Ao.nzlcht

· l~ick Martens - natuur .

Het Nation ale Park De H(5ge veruwe ontleent Zijn ' aantrekkingskracht op tiet j1Ubliek door in l:)et par'k de oatu~r te comoiiteren met kunst fm cuHureJe aspe·cten .

~e natuur is voor velen het beJtJngrlj~!:)te aspect in'het park. Daarom dit:li'it h~t obj~et naadloos 1n d~. omgeving dpgenome.n worden. Opehheid' van het gebouw is .het sleutei.Woord ,_Waardoor de natuur optirtiaal beleefd kao worden. 9aarnaast dient het gebQUw symbool te S,taan voor het overvlo"~:Jdig aanwezige nFituuriMd~ .... scha;p, . Dit wordt gevit door het gebou-J,fte ziem a1s een e>.rganiscb' dbject.

te

cuhuur Met·behu!p van het ontwerp van de pickrt1tkplaats wordt voortgeborch.{tm.!op de c!ifltyr~le ach'tergrphd van .h~n plil'tls, De cvltur$1§ gr:oei dietit symbblisch gei'ritegreerd ie worden in het . - gebouw. kunst Het g~boliw diEmt, naast hiifl functiQ!lete' uit~ gangspunten; als;kun$Jdbfe¢t in bet l;aodsoh'a'p 6pgenonien te. worden . . 0bk moet hei gebouw eeh; aantrekkingskracht

.bebben op het pubiiek, ongeacht de duur van het verblijf.

•

Door dit uitgangspunt krijgt dit object een toegevoegde waarde in het landschap.

Het concept gaat uit van drie uitgangspunten: kunst, cultuur en natuur. Deze uitgangspunten dienen in het ontwerp ge·integreerd te worden.

bouw der organismen, is de leidraad voor het ontwerp. De vorm, die sterk doet denken aan een plant, word! gerealiseerd door een gebogen, slanke staalconstructie. Over deze staalconstructie word! een membraanconstructie aangebracht. Deze is uiterst dun en laat daglicht door. Hierdoor word! de afzondering naar buiten geminimaliseerd, en kan de natuur optimaal beleefd worden .

natuur Het natuurlijke aspect in het park word! door het gebouw vertaald in een organische vorm. De structurele morfologie, de leer van vorm en

cultuur De groei van het park word! gesymboliseerd door het gebouw een bloeiende vorm te geven. De staalconstructie, die geconcentreerd begin!

ontwerp

en vervolgens uitdijt realiseert de groeiende beweging. kunst Door het gebouw te zien als kunstobject krijgt het een grote aantrekkingskracht op het publiek. Het gebouw krijgt zijn uitstraling door de unieke vormgeving. Het dak word! voorzien van een gespannen membraanstructuur, bevestigd op een staalconstructie. Door de membraanstructuur ontstaat er een grote vormvrijheid.

33

p

' plannen voor een picknickruimte

Doe-Het-Zelf-Samen Gerben Kleiman

34

Na intensieve bestudering van Het Nationale Park De Hoge Veluwe en haar oprichters, werden samenleving, beleving, vooruitstrevend, techniek, natuur+cultuur belangrijke trefwoorden. De grootste bijdrage aan het huidige plan werd echter geleverd door de ontdekking van de op rails verplaatsbare 1:1 maquettes van Landhuis Ellenwoude, ontworpen door achtereenvolgens Peter Behrens en Ludwig

'

Mies van der Rohe. De maquettes waren echter niet ontworpen voor de Hoge Veluwe, maar werden opgebouwd op Landgoed Ellenwoude te Wassenaar. De binding met de Hoge Veluwe rust in het feit dat dit landgoed , net als de ontwerpen, deel zijn van het erfgoed van de Krollers. Uit het plan van eisen werd voornamelijk het punt "bruikbaar van 1 tot 100 mensen" als bron van inspiratie gebruikt.

I

/ ·-,. '

'fc•

v/

~·'....,.·~-


Aanpasbaarheid van de picknickplaats werd het leidmotief. Dit leidde tot vele maquettes met verschillende mogelijkheden, die uiteindelijk te duur en te onpraktisch bleken. De combinatie van Landhuis Ellenwoude, met verrijdbare archiefkasten als referentie, en gebruikmaken van modulaire prefabsystemen , bleek uit kostenoverweging en verkorte bouwtijd het vruchtbaarst. Mijn picknickplaats bestaat uit "panoramaschijven" (natuur is kijken zonder iets te zien), die samen een koker kunnen vormen met een oppervlakte van een kleine 200 vierkantemeter. Binnen deze koker zijn aile gevraagde functies geherbergd, te

weten vast (uitklapbaar) meubilair, los uitklapmeubilair, vuilnisbakken en bovendien een uitschuifbaar terras. Barbecuen kan op elke gewenste plaats gebeuren, door het uitschuiven van de schijven, dan wei het terras. De bezoeker bepaalt de kwaliteit van zijn ruimte, door middel van actief bezig zijn met zijn ruimte: verschuiven van de schijven, uitklappen vast meubilair of juist het losse meubilair {dat verscholen ligt in de wanden), uitschuiven van de traptreden, of deze verder uitschuiven, zodat een terras ontstaat of hellingbaan uit de wand te halen om rolstoelers binnen te Iaten. Bij het bepalen van de ruimte

zijn de bezoekers echter afhankelijk van elkaar: zij hebben elkaar nodig, wat zal leiden tot een grote toename van sociaal contact. Voor de buitenbekleding is gekozen voor gepolijste RVS staalplaten; deze zullen allereerst een aantrekkingskracht vormen ("wat is dat?"), maar met name de natuur reflecteren, om vervolgens door de natuur opgenomen te worden door bijvoorbeeld algengroei. Het verouderingsproces zal er dus een zijn van schoonheid. De binnenkant wordt bekleed met kersenhout (warme sfeer), platen van 50 bij 50 em, (wat voortkomt uit de gemiddelde zithoogte). Deze zullen met openvoegen worden

bevestigd om ervoor te zorgen dat de "keet", die het eigenlijke bouwwerk vormt niet wordt ontkend. Door bovendien deze 50 em maat als leidraad te gebruiken en deze als dikte van wand, vloer, dak en bekleding te gebruiken ontstaat bergruimte voor tafels , stoelen en hellingbanen voor rolstoelen, maar zorgt bovendien voor een rationeel bouwwerk, als cultureel spel met de natuur. De rails van 75 meter lang, over een breedte van zo'n 25 meter, versterkt dit effect. Het antwerp zorgt ervoor dat het spel der tegenstellingen, hardzacht, strak-organisch, open-gesloten, voortdurend gespeeld zal worden. 35


De Picknickmachine Rob Ubachs

36

Het Nationale Park De Hoge Veluwe vraagt om een antwerp van een picknickplek gesitueerd op een grasterrein tussen vrijstaande bomen. De plek moet beschutting bieden tegen regen, intimiteit bieden aan kleine groepen mensen, maar ook grote groepen van 50 tot 100 mensen kunnen herbergen. Verder moet het antwerp beschikken over 50 vaste en 50 verplaatsbare zitelementen. Ook moet er een

plaats gereserveerd worden voor een barbecueplek. De bouwkosten mogen maximaal Hfl.150.000,- bedragen. Het antwerp bestaat uit een houten vloer, welke als een soort sokkel fungeert, en drie identieke transparante huisjes. Door hoogteverschillen in het vloerveld aan te brengen is een zitkuil rond een barbecueplek gecreeerd.


De huisjes zijn rond dit centrale punt geplaatst. Op deze manier is er voor gezorgd dat het antwerp een goed samenwerkend geheel vormt. De huisjes zijn voorzien van een opklapbare wand. Door middel van een ontgrendeling zullen de hydraulische armen er voor zorgen dat de wanden langzaam omhoog bewegen.

Nu is de wand een soort luifel geworden waaronder extra 'buitenzitplekken' zijn ontstaan. Klapstoeltjes die zich tussen de wand en het skelet bevinden kunnen nu uitgenomen worden. Vervolgens kunnen de tafels die aan het skelet van de huisjes met een scharnier zijn bevestigd, omlaag geklapt worden . Door gebruik te maken van dit systeem hebben de huisjes in open en gesloten toestand een geheel verschillend karakter. Wanneer de huisjes gesloten zijn werken ze individueel en hebben een introvert karakter. Er heerst een intieme steer voor klein groepen mensen.

Zijn de huisjes open, dan werken ze meer als een geheel en hebben een extravert karakter, waardoor er een gezellige steer ontstaat voor een grote groep mensen. Door het creatieve idee van het klapmechanisme is er een ontwerp ontstaan dat in de eerste plaats voldoet aan het programma van eisen en in de tweede plaats de bezoeker op een originele wijze betrekt bij het tot stand komen van zijn of haar eigen picknickplekje.

37

DOORSNEDE AA


----------------~157~------------------------75~--------

----2 54----283---

------258----

_____________6_

A

I

I I I I I

I I • • "" I I I I

•• """

••

•v- -- ··-- --v.

BB

I I

II 240

I I I I

I I

L_

D

kokerproflel y~~~l>t ....

- -- -t-----=A

70f10U mm.

I f \ \

"\ \

"" /---

A

/

/.. f

.

/

/

- . /···· kokerpro!iel """"' ~.

-"-·- ._V\1-'.?:I..!)!
" \

multiplex

-- ·- ~----···- - -- -·-·-··

\

\

PVC gotfplaat

··············-·-·- _1_··-·--··-llllll=.- - -

I

I

......... ~~erprofje1 .'."".'.6C>.~

Een eerlijke zitplek Arnaud Rigler

40

Men zou de natuur eens niet kunnen zien als een resultaat (een tastbare vorm), maar als een werking (waar die vorm uit voortkomt) . Dit word! uitgelegd aan de hand van afbeelding 1: 1A De vorm van de boom komt grofweg voort uit het kunnen opnemen van grondwater (wortels) en zonlicht (takken, bladeren), met daartussen een "constructieve" slam, waar saptransport plaatsvindt. Zoals aile natuur, is ook de boom (voortgekomen uit miljoenen jaren evolutie) maximaal functioneel "vorm-gegeven' Het resultaat is "eerlijk" I "oprecht" en DAAROM prachtig. 1 B Hier is van 1A de natuurlijke vorm vertaald

'

\ '

\

...

·"--. ~·

plannen voor een

picknickrui~,

--· ..... -- - .

~/;:

·--....

in een architectonische. Deze vorm zou men kunnen beschouwen als onnatuurlijk en oneerlijk omdat het gebouw iets lijktte willen zijn, wat het niet is. 1C Hier is van 1A de natuurlijk werking vertaald in een architectonische. Het heeft nu de eerlijkheid van de natuur, gecombineerd met een bouwkundige schoonheid. Het ontwerp voor de picknickplaats is zo vormgegeven: Hetliefst maximaal functioneel, met minimaal materiaal. Mensen zitten graag op een grensgebied en "veilig in een hoek", om alles te kunnen over-

zien. Daarom is ook de picknickplaats in de hoek, en op de grens tussen bos en vlakte gesitueerd. De plaats is langgerekt, zodat veel mensen op die grens, dichtbij de natuur kunnen zitten. De picknickplaats bestaat uit vier clusters waar 12 personen kunnen zitten. Die groepen zijn visueel gescheiden door twee schijven (afbeelding 2A). Als de picknickplaats als een geheel moet functioneren, worden de twee schijven omgeklapt waardoor de visuele scheiding verdwijnt (afbeelding 28). Deze schijven zijn nu tafels in de drie "tussenzones" tussen de" vier clusters". Dit zijn de in het programma gevraagde "flexibele" zitplaatsen. Een deel van het dak (van een cluster) is scharnierend. Als het deel omhoog staat (3A), kan zonlicht diep in de picknickplaats binnenkomen. Als het deel laag staat (38), biedt het beschutting tegen regen. Dit deel is ook te gebruiken als zonwering. Kolommen en liggers zijn van hout. Oak en meubels van gefineerde houtplaat. De detaillering is zo eenvoudig mogelijk gehouden, en houdt bijna alles in het zicht. Het resultaat kenmerkt zich door een functionele schoonheid, (zoals de natuur die ook heeft) op een architectonische manier.


41

Omarming Danny van Nunspeet

De opdracht was om een picknick te ontwerpen waarin een barbecueplek natuurlijk niet mocht ontbreken. Aangezien barbecuen garant staat voor gezelligheid vormen de barbecues de centrale elementen in mijn ontwerp, aan weerszijden omarmd door de vaste zitgelegenheden.

42

Het ontwerp is zo gesitueerd dat de twee ontsluitingsroutes samenkomen in het centrum van de picknickplek. Deze paden haken vervolgens in elkaar, als twee mensen die elkaar een hand geven. Langs de twee "armen" die puntsymmetrisch zijn opgesteld zijn aile vaste zitelementen geplaatst. In het cam~ rond de centrale barbecueplek staan de vaste bankjes gericht op de barbecues. Aan de andere zijde van de tafels kunnen vervolgens enkele van de vijftig verplaatsbare zitelementen worden geplaatst, zodat er tafels ontstaan waaraan maximaal acht bezoekers kunnen plaatsnemen. Deze vijftig draagbare "kubusjes" kun-

nen over de gehele picknickplek teruggevonden worden . Het is juist de opzet dat de bezoekers zelf hun eigen plek inrichten, zodat de picknick "tot Ieven komt". In dit middelpunt van de picknick is een "barbecue-kuil" gevormd uit rode baksteen waarin vier barbecues zijn gemetseld . A Is er een groep van 100 personen komt kunnen deze allen plaatsnemen in het cam~ en eventuele andere bezoekers in de houten uitlopers.

Het ontwerp kan binnen enkele dagen worden gerealiseerd, mits de benodigde elementen worden geprefabriceerd en de bouwkosten van 70.000 euro zullen daarbij zeker niet overschreden worden .

43


Modulaire blik op picknick Frank van Winden

44

Situatie Het Nationale Park De Hoge Veluwe is een plaats waar natuur, kunst en architectuur samenkomen op een wijze die uniek is in Nederland. Natuur door de verscheidenheid aan flora en fauna die er in het park te vinden zijn. Kunst in het Kroller Muller museum met haar beeldentuin. En architectuur in de talloze bouwwerken die er in het park verspreid staan,

AANZICHT

ontworpen door architecten als Berlage, Van der Velde, Rietveld, MVRDV, Quist en Kropholler. Temidden van deze elementen moet een overdekte picknickplaats gesitueerd worden. De plaats van dit bouwwerk is een grasterrein tussen vrijstaande bomen , een centrumgebied, gelegen bij een centrale parkeerplaats voor restaurant de Koperen Kop, het Museonder en het bezoekerscentrum.

WES T


De benadering Het maken van een antwerp is benaderd vanuit een tweetal invalshoeken. De eerste invalshoek is het beantwoorden van de vraag : wat is picknicken? De termen die de activiteit picknicken beschrijven zijn de volgende : buiten, zitten, eten, ontspannen , zonnen en spelende kinderen . Picknicken is een buitenactiviteit en biedt dus een picknickplaats aileen beschutting tegen zon en regen . Het nuttigen van eten kan op veel manieren: zittend op een stoel , op een bankje , op het gras, op een kleed in het gras. Het ontspannen en de mogelijkheid om te zon-

nen spreken voor zich, terwijl er voor de kinderen een speelgazon in het antwerp moet worden opgenomen. De tweede invalshoek van het antwerp word! gegeven door het PvE (zie pagina 12). De eis die hierbij opvalt, is de mogelijkheid om 1 tot 100 men sen een picknickplaats aan te bieden; dus van een gezin tot een bedrijfsfeest. Het ontwerp Het antwerp bestaat uit de schakeling van een viertal verschillende modulen, waarvoor slechts een tweetal houten constructie-elementen gebruikt zijn. Deze schakeling geeft het

antwerp de eigenschap dat het een plaats biedt aan 100 mensen en intimiteit geeft aan een gezin. Om het bouwwerk voelbaar te Iaten zijn, is er voor hout gekozen. De modulen zijn orthogonaal gekozen om het antwerp herkenbaar te Iaten zijn als bouwwerk en geen organisch onderdeel van de natuur te Iaten verworden. Verder heeft het antwerp een eigen identiteit en is het geen kopie van de bestaande architectuur in het park.

45

--

rnk--~ ........... 1._

_.. ..-1!1

..

ANZICHT

Z UI 0

;. ··

plannen voor een picknlckruimte

Wachtpost Ekko Nap

46

Hoe kan een gebouw dat op twee gedachten hinkt een eenduidig beeld oproepen? De centrale vraag in mijn ontwerpproces. De ideale oplossing voor wildobservatie was namelijk tweeledig. Enerzijds was er de behoefte aan een ruim panorama, een gevoel van ruimtelijke eenheid tussen observatieplek en wild . Anderzijds was er de realiteit; wild schrikt van mensen, mensen willen comfort.

Twee oplossingen boden zich aan: Een groot dak biedt het publiek schaduw en een schuilplek. De schaduw verhult plotselinge bewegingen waar het wild van opschrikt. De afwezigheid van muren Ievert een vrijwel onbelemmerd panorama terwijl de ruimte onder het dak, samengedrukt tussen een laag piafond en een verhoogde vloer, contact legt met de omgeving.

wil cigeb,ed

1\_ ['

''-.

i

1\_ '-··)

inf'opo.nelen

plannen voor een picknickrulmte

Maar het naderen is een probleem. Op een gegeven moment bevindt de bezoeker zich tussen de bosrand en de schaduw van het dak, wat het effect van de schaduw onder het dak tenietdoet. Het 'gluurmuur-concept' (gevleugelde uitspraak van Sjef van Hoof) een lange muur met kleine galen, is de beproefde oplossing voor het naderen-probleem, maar voor beschutting zijn extra voorzieningen nodig, en met z'n allen door een klein gaatje turen is niet mijn idee van contact hebben met de omgeving. Een aanpassing in het aantal galen Ievert hier echter de oplossing.

De optische effecten van een fijn geperforeerde plaat zijn ideaal op deze locatie. De plaat is vrijwel transparant als tegen het Iicht ingekeken wordt en vrijwel ondoorzichtig in de andere richting . Bezoekers hebben tijdens de nadering een enigszins versluierd, maar toch compleet uitzicht op de voederweide achier de wand , terwijl het wild op de voederweide aileen een wand ziet. Helaas is lang door een geperforeerde plaat kijken erg vermoeiend voor de ogen en is er nog niet voorzien in beschutting . De synthese van een dak met de geperforeerde platen lag voor de hand, en zie daar het centrale

een richting gaat overheersen en zo de ruimte onder het dak gaat kanaliseren. Terugkijkend op dit project denk ik dat het conceptueel een van mijn beste projecten tot nu toe is geweest, maar ik had meer aandacht moeten besteden aan detaillering om het conceptuele niveau te ontstijgen.

ontwerpprobleem. De oplossing heb ik gezocht in een eenheid in vormgeving en in het gebruiken van een overeenkomt in concept. Om met het laatste te beginnen: beide delen van de compositie gebruiken Iicht en schaduw om hun effect op te roepen. Door de delen zodanig te plaatsen dat ze gaan interfereren ontstaat een bindende factor; het gebouw als geheel legt uit hoe de componenten werken . In de vormgeving heb ik me Iaten inspireren door het constructivisme. De detaillering is simpel en universeel, aile elementen liggen op een orthogonaal grid, dat naar behoefte verschaalt maar altijd vierkant blijft, om te voorkomen dat

47

DCCRSNEDE OVER RAND VERHCGING

staa l

'T P+J620r1r1

,. zwarte coo. tirg

=I

=

=

=

hout (robinio.)

hout Crobinia)

'\J- P+i210r1r1

'T P+8l0r1M

Picknicken is eten in de natuur Bjorn Schoeberichts

48

Een picknickruimte is eten in de natuur, maar dan kunstmatig. Kunstmatige natuur ... Natuurlijke kunstmatigheid van het "binnenklimaat". Mensen willen niet met grote groepen samen eten! Bij zo'n "intieme" actie als eten wil iedereen dat doen met zijn eigen familie en/of vrienden.

Daarom krijgt iedereen een eigen "ruimte". MAAR kinderen spelen wei graag samen. Hen plaats ik in het Iicht, in het midden, het hart. Met veel modern speelgoed. Want zij hebben na een flinke wandeling zin in iets anders. Min of meer apart eten met zicht op de toekomst, je kinderen , de techniek ...

bouwstenen plannen voor een picknickruimte

Helemaal om je heen mijn natuurlijke industrialisatie, lopende band natuur. Mijn bouwstenen verzachten het klimaat maar blokkeren het niet!! Gematigde wind , niet teveel zon, niet teveel schaduw, niet teveel afgescheiden. Maar wei: extreme geuren, verschillende houtkleuren, verschillende blikken etc. De RODE LIJN = WAND van rubberen speeltegels en een pad van deze tegels op "springafstand" van elkaar, leiden de kinderen vanaf de parkeerplaats helemaal naar het hart van mijn gebouw. Midden in de natuur. Midden in de techniek. Lichtarmaturen en banken/stoelen zullen onderdelen worden uit de T-Ford auto. Henry Ford is nl. HET schoolvoorbeeld van industrialisatie!

Eten van de grond Roy Bertholet

Volgens de directie van het park is er behoefte aan een plek, waar zowel dagjesmensen kunnen 'pik-nikken', maar waar ook een bedrijfsfeestje kan worden gehouden. Tevens is het wenselijk dat de gebruikers beschermd zijn tegen eventuele buien en wind . In het ontwerp is gezocht naar de minimale benodigdheden, die het klassieke laken, de klapstoel, een tafeltje e.d. kunnen vervangen.

Door het laken te verdikken tot een vloer met zithoogte (450mm) en her en der ruimtes uit te sparen, ontstaat een object, een 'schijf, waarin zowel tafel en stoel als een loopvlak zijn verenigd . Je loop!, zit, ligt, eel en drink! dus op en van hetzelfde element. Om schaduw te bieden en twee groepen enigszins af te kunnen zonderen, is de helft van dit object herhaald en omhoog gebracht tot verdiepingshoogte.

Hierdoor komi het element nog meer los te staan en omdat men het ook van de onderkant kan bekijken , komi 'op de grond pik-nikken' ter discussie te staan. De randvoorwaarde van regen- en windwering is losgekoppeld tot een glazen 'stolp', die hier en daar open is voor ventilatie en toegang.

51


Reflection! Kevin Bender

De huidige picknickplaats is een plek waar men uitzicht heeft over de landschappentuin. Het is geen uitnodigende plaats waar bezoekers van Park de Hoge Veluwe naar toe gaan om te lunchen of een picknick houden. De Hoge Veluwe als een park waar natuur, kunst en architectuur samen komen. De pick- '- '

nickplaats als een plaats waar "de indruk" kan worden verwerkt. Vaste zitplaatsen onder stalen units die over het grasveld uitwaaieren en de uitzichten random benadrukken. Deze units bieden samen met een talud, bescherming tegen de weersinvloeden. Los meubilair kan 52


over de gehele picknickplaats gebruikt worden. Bezoekers kunnen een ideale zitplek kiezen. Een gezin kan er rustig picknicken. Ook grotere groepen kunnen er lunchen met de mogelijkheid van catering . De units zijn samengesteld uit een verzonken stalen constructie met daartussen witte ge·i soleerde dakplaten en geprofileerde staalplaat. Houten windverbanden stabiliseren de units afzonderlijk. Ze worden zodanig aan elkaar geschakeld dat verschillende ruimten ontstaan, afgebakend door de windverbanden, de staalconstructie en het vaste meubilair.

Dit meubilair biedt op zich ook een bescherming tegen de weersinvloeden. · Hoge hardhouten rugleuningen houden bezoekers uit de wind. De gehele constructie kan geprefabriceerd worden zodat de feitelijke bouw ter plaatse zo min mogelijk tijd kost. De centraal in het park gelegen picknickplaats moet een plek worden waar indrukken van de natuur, kunst en architectuur kunnen worden verwerkt. Een plek waar de relatie tussen de bebouwde omgeving en de natuur tot uitdrukking komt. De natuur geeft de bebouwde omgeving zijn waarde. Het vormt de context

waarin een gebouw beleefd en gebruikt word!. De natuur wordt daardoor beter gewaardeerd door de bebouwde omgeving. Deze afhankelijkheid wordt gesymboliseerd door de houten windverbanden ; de natuur en de staalconstructie en het dak als de bebouwde omgeving. Een overpeinzing van de indruk: Reflection!

GEPROFILEERD

~EISOLEERO

'-

S'TAAi.PLAAr

53

E DAKPANEEL

BINNENZIJDE ALS

DETAILHWA

HEMELWATERAFVOER

v


Towards Landscape Hans Schneijderberg

Naast de algemene uitgangspunten had ik ook een aantal doelstellingen voor ogen die ik wilde realiseren met mijn antwerp. Het antwerp diende een toevoeging aan de architectuur op de Hoge Veluwe te zijn. De 3-eenheid architectuur, kunst en natuur heb ik geprobeerd in stand te houden. lk heb een losstaand element in het landschap ontworpen. Refererend aan

de andere bouwwerken en aan de sculpturen op park de Hoge Veluwe. lk heb gezocht naar interactie tussen het antwerp en het landschap. Kunst en natuur vormen een geheel. Ze benadrukken de overgang van dicht naar open, van intiem naar openbaar, van parkeren naar picknicken en de overgang van verschillendelandschappen.

54


lk zie picknicken als een gebeurtenis, waarbij het buiten zijn optimaal beleefd wordt. Er is aileen bescherming nodig tegen regen. Een 'open' plek beschermd door een dak. Dit dak heb ik opgevat als een schijf, die zijn vorm ontleent aan de kunstmatige vorm van de locatie. Deze schijf vormt een losstaand element I sculptuur in het landschap. De draagstructuur versterkt dit sculptuur door er doorheen te 'prikken'. Het element 'zweeft'. De draagstructuur en het dak gaan een relatie met elkaar aan, maar vormen loch twee losstaande elementen. Met deze twee elementen heb ik de ontwerpproblemen opgelost.

De draagstructuur word! gevormd door boomstammen die zich verdichten richting de parkeerplaats en openen richting de landschappentuin. Hierdoor ontstaan intieme plekken, maar ook plekken waar grote groepen kunnen picknicken . Deze overgang naar het landschap word! versterkt door het dak. De schijf bestaat uit 3 delen, die elkaar overlappen en in hoogte oplopen naar het landschap toe . Dit versterkt de intimiteit aan de parkeerzijde en de openheid aan de zijde van de landschappentuin. Het symboliseert Ievens de beweging naar de natuur. De draagstructuur, die door de schijf heen 'prikt', neemt in hoogte en dichtheid af naar de natuur toe. Tussen de twee elementen ontstaat een bepaalde spanning . Het 'zwevend' sculptuur staat symbool voor de kunst. De materiaalkeuze komt hieruit voort . Er is gekozen voor corten-staal, dat zich na aangetast te zijn door de natuur, handhaaft. De draagstructuur staat door de willekeurige plaatsing en het gebruik van boomstammen symbool voor de natuur. Kunst en natuur creeren een ruimte, waaronder gepicknickt kan worden. Ze creeren architectuur.

bezoekers plaatsnemen om te picknicken zitten ze richting het landschap. Picknickplaats en gebruikers richten zich dan beide naar het landschap.

55

Waar de delen van het dak bij elkaar komen is de barbecue geplaatst, zodat er altijd contact mogelijk is tussen de bezoekers en de barbecue . De symboliek van de opening naar de natuur is doorgezet in het meubilair. De tafels kunnen opendraaien richting de natuur, zodat er naast de 50 vaste plaatsen ook 50 verplaatsbare elementen aanwezig zijn . Als de plannen voor een picknickruimte

Censuur

Deze techniek van censureren zal worden toepast voor de wildobservatie.

Karel Kamman

56

Concept Op de Hoge Veluwe word! de natuur verstoord door mensen. Om het wild hiertegen te beschermen moeten de mensen "gecensureerd" worden, zodat het wild geen last meer heeft van hen. Dit censureren gebeurt ook in de televisiewereld. Dit ziet men onder andere terug bij videoclips waarin obscene gebaren minder goed zichtbaar worden gemaakt. JfUL,

?R?S

~

Situatie

Vormgeving Om he! censurerende beeld te verkrijgen is het gebouw in aanzicht ovaal gemaakt. Deze ovale ruimte zweeft tussen verticale palen, die de constructie van het gebouw vormen. De in aanzicht ovale volume bestaat uit 13 horizontale schijven die op elkaar gestapeld zijn, met een ruimte ertussen van 240mm. De schijven worden gemaakt door gegalvaniseerde roosters die aan elkaar geschakeld zijn. De op een na onderste en bovenste schijven vormen het dak en de vloer. Op de roosters van he! dak komen plexiglazen platen te liggen, om de ruimte eronder tegen de regen te beschermen. Bij de schijven, die tussen de vloer en het dak zitten, zijn aileen de randen van horizontale roosters gemaakt. Zo word! er in he! midden een ruimte gecreeerd, die te bereiken is via een ladder. Om ervoor te zorgen dat de mensen zich niet achier elkaar hoeven te verdringen is er voor een langwerpige plattegrond gekozen die loodrecht op het wild georienteerd is. Er zijn twee grotere ruimtes waarin men kan zitten. De achterwand van deze ruimtes is rond gemaakt zodat het een meer besloten idee geeft voor de mensen die er zitten. De banken in de ruimtes zijn ook gemaakt van gegalvaniseerd stalen roosters, deze worden gedragen door een Iichte draagconstructie

Plattegrond plannen voor een picknickruimte

Constructie Om verticale lijnen te voorkomen is de gevelconstructie opgedeeld in kleine segmenten. De segmenten worden uitgevoerd in stalen strips. De strips worden per schijf, horizontaal een halve roosterlengte, verplaatst. Het bovenste gedeelte van de gevel hang! aan het dak en de onderste helft wordt gedragen door de vloer. De onderste en bovenste roosters van de gevel dragen dus de zwaarste last. Het dak en de vloer worden gedragen door de hoofdconstructie.

__,..

)JOO +

2200 +

21l00-

57

Doorsnede J

I l

j_

Lroo

I

__.l_

roo

lel

,,

.L'

I

I

0 0 ~

-

£~

'

-,

o

/

I"-

-I"-~ I) c)

Jo

,/ -\

1

V

Sts tp 50x3K2.6S

~---'... ROO'i~ 00Ch.8()(rA40 ,.

\ /·--------- HfA 120

\

'

I

_.... Kobn !.i5l'»

.-r'

'-- ----

I

~I

Detail 2

Zuidgevel plannen voor een picknickruimte

1: 100

Sculpturale picknickboom Emil Talen

Locatie De locatie van de picknickplaats bevindt zich in het 'Park de Hoge Veluwe'. De omgeving bestaat uit een grasterrein met vrijstaande bomen. Capaciteit Deze picknickplaats heeft een capaciteit van maximaal honderd personen.

,,..··

· , .• ·

·····'' i\

'-! ~~!".,;/ I

'.::::] /

Toevoer De picknickplaats is te bereiken over de bestaande paden en wegen. Bij de picknickplaats aangekomen, dient het laatste stukje over het gras afgelegd te worden, om aan de tafels en op de banken plaats te kunnen nemen.

<.

··~·;

.;·:-


Extra voorzieningen Naast de tafels en stoelen, die willekeurig neergezet kunnen worden , is er ook een barbecue aanwezig. De gehele picknickruimte is Ievens bereikbaar voor gehandicapten. Steer Doordat de schil van de 'bladeren' van nylon is, laat een schil veel Iicht door. Daardoor word! de ruimte onder een blad heel Iicht en open ervaren en juist niet drukkend , zoals dat bij een schil met een niet lichtdoorlatende stof het geval zou zijn. Deze bladeren bieden daardoor

Boomerang Ruth Verhagen. Rodi van der Horst

lerspreid over de open ruimte liggen diverse atellieten die als een boomerang terugkeren 1aar de centrale picknickplaats. Hier kunnen 1rote en kleine groepen bezoekers op hun dgen wijze vorm geven aan het begrip picklicken. Of het nu om het nuttigen van de lunch net het gezin gaat of het snel vullen van veldlessen door scouts. De ruimte dicteert niet wat :r gebeurt. Als vanzelfsprekend vloeit een wan'

delroute door de picknickruimte. De bezoeker wordt de mogelijkheid geboden gebruik te maken van het sanitair of gewoonweg even op adem te komen. Aan de uiterste zijde van de ruimte zorgen draaibare lamellen voor de gewenste zoninstraling, terwijl de ruimte rond de service-unit permanente beschutting biedt. De kleine satellieten zijn ideaal voor romantische stelletjes of om een barbeque te houden. Her en der is het mogelijk een 'kleedje' uit de grand te trekken. Hierdoor wordt nog een extra dimensie gegeven aan de flexibel e stroken

staalconstructie stramien 600mm kolom: kokerprofiel 150*1 50*5 rand ligger: UNP 400 gordingen: IPE 360*400

Fundering

betonconstructie op zand d=200

Vloer

betonafwerking stalen persrooster d=30 houten planken 100*20 op hoekstaal 50*50, UNP 50*38 in het veld op IPE 160

Unit

kolom: stalen koker 70*70*4 hoekstaal 50*50*4 met slobgalen melkglas 4mm RVS sanitair

z;telemenlen

beton 150mm

.~

;

·'i

Constructie

......... .4

n

.. [] r.·.·---~--

..,

n n

i

[]

II

~

i

b

.L .L.u ..


l

'Kieedje'

glasvezel versterkt polyester max. 50mm op stalen buis 50mm, in stalen buis 55mm

Afvalbak

staalrooster

Oak

geprofileerde staalplaat ES.28-W aluminium lamellen 350*60

HWA

aluminium goo! 61

'kleedje'

plar

De wildobservatieruimte

63

plannen voor een wildobservatieruimte

Equilibre Tjeerd Timmermans

De plek waar de wildobservatie zich bevindt is zodanig georienteerd dat er een fictieve grens getrokken kan worden waarbij enerzijds de cultuur aanwezig is (musea, architectuur) en anderzijds de natuur (flora & fauna) . Eveneens laat deze plek een scheiding zien tussen de dieren en de mens, de ontspanning en de spanning. Vanuit deze optiek is de

plattegrond van het antwerp. Het hele gebouw is ongeveer 60 m lang en 10m breed

wildobservatieplek niet aileen die gevoelige plek om het wild te observeren, maar ze neemt ook een serieuze culturele plaats in het park zelf in.

vorm van het antwerp, dat een geabstraheerde krachtwerking van de natuur laat zien.

Om deze plek te versterken is het evenwicht dat zojuist beschreven is het ontwerpuitgangspunt geworden. Verder heeft het natuurlijke karakter een hoofdrol gespeeld in het ontwerpproces. Dit is tot uiting gebracht door een groeiende vertakking uit te drukken, waarbij ieder groeimoment is vastgelegd . Deze momenten samen vormen de gehele 65

-

roes! Vlij llolen - -- --··· ri ~schroeV'tll'l

$p001con$1ruclie

oregon pine (19<:1 flr)

dokconmuc!ie (we3fem red ceda~

de\Nelvert>lndlng - - -...

nolan voel ma1 lngelaten schelsplaal

leb1oon .... .

wtlclroOster


-·F'-!Ill!'l!!!!!!i!'JIBP-11111111~-·illlll!llll!!!D!!!•

Twisting to nature Vivian Horoen

68

Vanuit het uitgangspunt de bezoekers zoveel mogelijk van de natuur te laten genieten wil ik ervoor zorgen dat er zoveel mogelijk zicht op de natuur is. Dit kan het beste in een rond gebouw, omdat je dan zicht hebt naar alle zijden. Omdat het loch om het wild gaat heb ik het gebouw als het ware uitgerekt Zo ontstaat één langere zijde, zodat je beter zicht hebt.

De gang die de spanning opbouwt en er zo voor zorgt dal de bezoekers stiller worden werkt, als een soort priem die in het gebouw steekt Dit gebaar heb ik versterkt door te suggereren dat deze priem het dak door midden breekt en opzij duwt. Het dak maakt nog een beweging. De linker zijde klapt zo omdat de voorkant omhoog komt Dit geeft een beter zicht op het

wild; het gebouw opent zich als hel ware naar het wild, De rechterzijde klapt omhoog naar de achterzijde, he! bos. Aan deze zijde staan tafets en zitelementen en is bedoeld om de bezoeker duidelijk te maken dat er meer te zien is dan alleen het wild. Daarom klapt het dak open naar het bos, In de tafels IS Jnfönnatîe te vinden over andere sool1en flora en fauna (per seizoen aan te passen). De betonnen panelen die samen de gang vormen kunnen als informaliepanelen gebruikt

"'IS1tingto

\

natufe

Maquette 1: 100

\

plannen \lOOf een wlldobservatîeruimte

worden. Hierop komt info over de vier soorten grof wild die er te zien kunnen zijn (Herten, reeen, moeflons en wilde zwijnen). De infopanelen die in de tafels geplaatst kunnen worden kunnen elk seizoen makkelijk veranderd worden. De infopanelen bevatten informatie over aile andere soorten flora en fauna. Hiermee zorg je ervoor dat de bezoeker zich ook bewust wordt van de rest van de natuur (ze komen voor het wild, maar je probeert ze te interesseren voor al het overige). Eventueel bijkomend voordeel is dat als de bezoekers wat Ianger in het gebouw blijven de kans aanwezig is dat ze even later alsnog wild

zien. Dan kunnen ze naar de linkerhelft teruggaan , want daar heb je een beter beeld op de wildweide. Het stukje van de betonnen gang dat doorloop! na de openingen kan gebruikt worden om er een soort videokamer van te maken. Er is plaats genoeg om twee camera's te plaatsen zodat de hele weide gefilmd kan worden.

69


Barcode of Nature Marieke van Gog

70

Oil (prijsvraag)project bestond uit het ontwerpen van een wildobservatiepost (wop) omdat de bestaande wop in het Nationale Park De Hoge Veluwe niet meer voldeed. Bij het opzetten van een concept ben ik dan ook niet aileen uitgegaan van mijn eigen uitgangspunten en gegeven randvoorwaarden, maar heb ik ook bekeken waarom de bestaande wop niet meer voldeed.

Mijn belangrijkste uitgangspunten voor de nieuwe wop zijn ; natuur zoveel mogelijk beleven (zien, ruiken en horen) wild bekijken maar het zo min mogelijk storen mens beschermen tegen dier I dier beschermen tegen mens Het hier uit voortvloeiende concept is samen te

vatten als: WOP= VERANDA+ BESCHUTTING. Oil is duidelijk terug te vinden in het uiteindelijke antwerp, welke gezien kan worden als een soort wildveranda . De afscheiding tussen mens en dier bestaat uit een palissade welke doorgezet is in vloer I wand I dak, waardoor er eigenlijk allemaal aparte frames ontstaan. De frames staan niet direct met elkaar in verbinding waardoor de wop niet geheel dicht is, maar de natuur ook werkelijk beleefd kan worden. Oeze frames bestaan uit onbehandelde houten (Robinia) balken. De palissade (balken) tussen mens I

douglo.s bos ope n p l el<

toego. ngspo.d / weg he kwerk wop

IL plannen voor een wildobservatieruimte

dier is draaibaar waardoor iedereen zelf een wijdse blik kan creeren over de open plek. De frames lopen van hoog en breed naar laag en smal. Hierdoor ontstaat, samen met de in de frames geplaatste infopanelen, een soort zonering waardoor ieder op zijn eigen manier van de dieren I plek kan genieten en de dieren naar gelang het soort publiek meer I minder van de toeschouwers zien. De kop- en eindframes zijn gesloten waardoor er duidelijk een begin en einde aan de wop zit. De entree bevindt zich in het hogelbrede gedeelte en word! gecreeerd door enkele schuingeplaatste frames. Door deze schuingeplaatste frames

ontstaan er dus grotere openingen, waardoor naar binnen gestapt kan worden. De wop is gesitueerd op een verhoging (bestaand) en hang! als het ware 1m in het open veld waardoor er nog meer zicht (naar de zijkanten) is. Het aspect beschutting is terug te vinden in het erboven geplaatste frame, hieraan word! de wop gekoppeld zodat deze niet doorzakt. Deze (delta)ligger is aan de onderkant bekleed met tentdoek waardoor er een soort dak ontstaat, welke niet het gehele oppervlak van de wop beslaat. Verder worden de tussenruimtes van

de daken vloerbalken (100mm) opgevuld met tussenbalken (60mm) waardoor er ook meer beschutting ontstaat en de vloer beloopbaar word!. Het meubilair {bankjes) en de infopanelen bevinden zich in hetzelfde vlak als de frames en volgen het ritme van gesloten-open-gesloten etc. , hierdoor lijkt het alsof het gehele object in plakjes is gesneden en uit elkaar getrokken word!!

71

24500 - - - - - ·-

·-- - --

--

N , ~~,,~ ......~\'\,'\..\ '1/J//// , /////..<'// ,.:

·n~N ~~':...~'

/1 ~~''"'""'~\': ///;////1//.
-~,. ' '" "m "''" ·

- M.V.

VOORGEVEL /'~--

-/~

rf!-- F- --

gDIMIMtrl» kltll.eR l!vvet 11Mll30011•

o..o.tlfiiDI* 160 • 200IM I1Dttlt•haop~ IJrltonpiNt(d= SI$0-)optfJeiiOI

principe doorsnede A

tfiNIMAI.E O'P€Nif.,J6

B

f'IAXI "''A!.£

--+

F'ALi~

O~N(> f>A.ci-"'SAI) E.

K.t.) t.,~;(.~:.. r n N~

'v/;;

-

t:::c:o ... o,..::~K..E.-49'->€:C:..1"' ~·..) rte-.t @, l (......o<2..>l
+

.!.t:'.~e.·c::,. ~ ,.._~c:,. ~ .........,.,..., ... er:)'-t Co>~:x,,..._ 'l"'_<:: rrer .J

De Twee Werelden Gaby Vanhommerig

Het project visualiseert de ontmoeting tussen I wee verschillende werelden: "de mensenwereld" en de "dierenwereld".

72

De wildobservatie is gesitueerd aan de rand van het bos. De bezoeker wordt via een houten vlonder naar de observatieplek geleid. De richting van de houten delen versterkt de looprichting. In de verte is al een Iichte, open plek te zien . Maar voordat de bezoeker daar is, ziet hij het begin van een hoge "wand" aan zijn rechterkant beginnen. Via deze wand wordt de bezoeker naar de plek geleid waar men het wild kan aanschouwen. De wand dient als een duidelijke scheiding tussen de mens en wat er op de open plek gebeurt. Dit wekt al een spanning op en hopelijk ook stilte en voorbereiding op wat er te zien zal zijn. Vervolgens zal de bezoeker op een grotere vlonder terechtkomen en aan de rechterkant een opening in de wand zien. Dit is de plek waar men uiteindelijk kan kijken naar het wild. Aan de richting van de vloerdelen is te zien waar men nog verder mag lopen en waar men richting open plek kan kijken . Deze vlonder biedt voldoende plaats aan zowel groepen als individuele bezoekers, waarvoor

een aantal ruimten is gecreeerd. Enkele hiervan zijn gericht op de geoefende kijker en bevinden zich daar waar de vlonder overgaat in het bos. Deze naderende overgang wordt begeleid door het dak te verlagen. Dit dak is geminimaliseerd tot 2 rechte horizontale vlakken en lijkt te zweven tussen de bomen, slechts gedragen door 1 dunne wand en 1 kolom . De oplettende bezoeker zal ontdekken dat de daken hoofdzakelijk worden gedragen door de bomen d.m.v. een hangconstructie. De opening in de wand ter plaatse van de open plek in het bos werkt als een lijst "tableau vivant" een levend schilderij, waarin men de echte natuur kan bewonderen. Omgekeerd kan het wild ook de mensen ingekaderd bezichtigen. De wand waar deze opening onderdeel van is, is transparant. Men kan er echter niet doorheen kijken . De muur is namelijk opgebouwd uit glazen rechthoekige elementen die gevuld zijn met glasscherven. Op deze wijze wordt het glas in de wand als massa gebruikt waarbij kleur en beweging te zien zijn. Maar waar men geen directe vorm kan onderscheiden. Hierdoor wordt een zekere nieuwsgierigheid opgewekt als men over de vlonder gaat lopen. Er is voor een zekere transparantie gekozen om de scheiding tussen de mensen plannen voor een wildobservatieruimte

en het wild I de natuur zo minimaal mogelijk te houden. Samengevat bestaat het antwerp uit 2 hoofdelementen, een glazen begeleidende wand met opening, die in contrast staat met de natuur tegenover het houten paviljoen dat in harmonie is met de natuur.

balk 14 7x70mm hout h.o.h. = 600mm dokbedekkiJ"'9 underlo)'ment 15 mm houten boik 75

i iJNP160

HEA 300

. hoeKalool

! 701!70117mm

t

81

v

"

"''+!

glozen. bouwsteen

500x300x300mm

qe . . uld met gloar;chrool

+- -J~-------r i C!okbedekl.ti,9 : un de riO)'r.'l8nt 15 rnrr:

i hoekprofiei ; ~~~te~:''~et~~~~ri~m i !> sto:er1 vokwerkligger

~~~iko/

sto!e:n proticl

" ~I

L_ ___: _i

'!; plannen ·voor··een w it observatieruimte

rnm

regelwerk 20>130

)1.

2.:25 rnrn

~m

houten beiimmerir.g 15

n'lf!\

n.o.h. 600 mm

Kijkdoos Jos Beekhuijzen

Het Nationale Park De Hoge Veluwe, een erfenis van het echtpaar Kroller-Muller, is een monumentaal ensemble van kunst, architectuur en natuur. Het museum, de beeldentuin en het beeldenbos Iaten een zeer goede integratie zien tussen cultuur en natuur. De huidige wildobservatieplaats in het park probeert Ievens een relatie te leggen tussen

mens en dier. Echter, door de overwegend gesloten "gluurmuur" word! die relatie niet optimaal tot stand gebracht. Bij het ontwerpen van een nieuwe wildobservatie heb ik geprobeerd de observerende mens een betere beleving van de wildweide te geven. Mijn eerste gedachte was dan ook om de observator de wildweide te Iaten betreden. Echter, omdat het wild uit de buurt van de mens zal willen blijven , is een medium nodig om de mens onzichtbaar te maken voor het wild.

Bij de entree van het Kroller-Muller-Museum staan de twee belendende paviljoens van beeldend kunstenaar Dan Graham. Deze gaan in op het thema "kijken en bekeken worden". Binnen in het spiegelende paviljoen heeft men een volledig zicht naar buiten. Van buiten naar binnen kijkt men echter tegen spiegelend glas. Door deze paviljoens in de wildweide te plaatsen komt een medium tot stand dat mensen tussen het wild kan Iaten staan, met een optimaal zicht naar de natuur en het wild. Door een centraal paviljoen toe te passen , met

74 ·~

.

; : ~ . I

...; r~ · -

I' :1

: //

....._,.

i'

. f·

/! '0'·•• :!

',,_ i

~----~"'

TJ=

u !i ii

!

,

:I·

~~ H

r-

-j ,

-!

I

i-i t :

ir

I~ .

·f

ZZ.Om

fl41m 1Qiflm

108.67 m plannen voor een wlldobservatieruimte

Het Bastion Tim Royakkers

De vorm en situering van deze wildobservatie zijn gebaseerd op !wee hoofdzaken, welke er samen voor moeten zorgdragen dat het een goed bereikbare en functionerende wildobservatie word!.

76

In tegenstelling tot de nu aanwezige wildobservatie op de Hoge Veluwe, is het de bedoeling deze observatiepost niet "weg te stoppen".

Door de wildobservatie onderdeel te maken van de doorgaande wandelroutes door het park , verkrijgt men een gebouw dat goed bereikbaar is en niet ongezien gepasseerd zal worden . Dit zal dan ook ervoor moeten zorgen dat de observatiepost meer bezoekers zal krijgen dan tot nu toe het geval is.

er van uitgegaan dat de tweede groep maar relatief weinig tijd zal doorbrengen bij de wildobservatie in verhouding tot de eerste groep . Ondanks dat het gebouw onderdeel uitmaakt van de wandelroutes, moe! het loch ervoor zorgdragen dat het wild te allen tijden haar rust behoudt.

Het tweede belangrijke punt is dat het gebouw een scheiding mogelijk moet kunnen maken tussen de mensen die bewust de tijd nemen voor het observeren van het wild en de mensen die het "wildkijken" als onderdeel zien bij hun wandeling door het park. Hierbij word!

De vorm van de wildobservatie is afgeleid van de klassieke fortificaties , dit omdat deze bouwwerken qua vorm en indeling ideaal zijn voor het "ongezien observeren" . Tevens bevatten fortificaties de duidelijke scheiding tussen de overdekte binnenruimte,


vanwaar men ongezien de omgeving kan bekijken en de ruimte boven op het gebouw vanwaar een snel overzicht te verkrijgen is over deze omgeving . De wildobservatie bestaat uit twee keerwanden van schanskorven met daartussen een zandpakket waarop de "observatieroute" is gesitueerd. Aileen ter plaatse van de "observatieruimte" in het midden van het gebouw zit een betonnen constructie onder deze weg . De observatieroute bestaat uit een hellingbaan die de wandelaars een goed overzicht geeft

over de omgeving en de wildvoederplek. Deze route is vooral bedoeld voor de mensen, die als onderdeel van hun wandeling ook het wild willen observeren en vervolgens hun weg vervolgen. De overdekte observatieruimte centraal in het gebouw ( onder de hellingbaan) is vooral bedoeld voor diegenen, die in aile rust de tijd willen nemen voor het observeren van het wild . Hier zijn dus ook de zitplaatsen en informatiepanelen ondergebracht. De wildobservatie is door middel van het wegenpatroon in de situatie verankerd. Voor de oost-west-route is het gebouw onderdeel van de weg . De wandelaar heeft hierbij drie

keuzes: hij kan via de hellingbaan een snel overzicht van de "wildvoederplek" krijgen, hij kan langs het gebouw naar de observatieruimte in het gebouw lopen, of hij kan de route nemen die achter de wildobservatie ligt en meteen de wandeling voortzetten. Voor de route vanuit het noorden (vanaf restaurant, infocentrum en Museonder) vormt de wildobservatie het eindpunt van de weg. Omdat de route vanuit het noorden als belangrijkste word! ervaren, word! deze route over de andere weg heen naar het centrale plein geleid . Vanaf dit plein heeft de bezoeker weer de keuze uit het bezoeken van de observatieruimte in het gebouw of een snel overzicht vanaf de observatieroute bovenop het gebouw. Ter plekke van de observatieruimte wordt de massieve boogvorm van het gebouw onderbroken door een grote stalen overkapping welke de bezoekers vanaf het plein een duidelijke geleiding biedt naar de observatieruimte en de informatiepanelen die zich daar bevinden. Net als deze overkapping geven de twee wanden die het einde van de noordroute naar het gebouw leiden een extra beweging in de richling van de wildobservatie.


77

Frontier; Betreed het territorium der dieren

'De ontvangst van bezoekers is niet aileen een doe! op zich, maar de entreegelden zijn Ievens het belangrijkste middel van bestaan van de stichting.'

Martijn Boer

78

De mens wil het dier zien .. ... Het dier ziet de mens niet zitten .. Waar ligt de grens van het territorium???

Op 27 maart 2001 startle het project met een bezoek aan Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Het volgende citaat vormde een belangrijk uitgangspunt voor mijn antwerp voor de wildobservatie;

PLATT Ef:iR.ONO Bf:.G/.'.N€ G RONO

De nieuwe wildobservatie moet gezien worden als een nieuwe attractie, waar de mensen voor naar het park zullen komen . Een nieuwe publiekstrekker dus. Er moet meer geboden worden dan een wand. Met de situering van de nieuwe wildobservatie word! rekening gehoud en met de ligging ten opzichte van de andere publiekstrekkers.

Een betangrijke vraag voor de nieuwe witdobservatie is waar de grens van het territorium ligt tussen het wild en de mens. Maar ook moet er een scheiding gemaakt worden tussen de professionele observator en het gezin, dat een dagje uit is naar het park. Deze grenzen speten een betangrijke rot in het ontwerp. Voordat men het gebouw betreedt, daalt men via een hellingbaan af om beschutting te zoeken. De wand, die de grens vormt met het dierenrijk, is gemaakt van keien. De keien zijn gevormd door de natuur; de wand door de mens. De helling, gevormd van houten vlonderdelen, wordt smaller naarmate het dichterbij

het dierenrijk komi. Bij het betreden van het gebouw vindt men informatieborden, die de bezoeker vertellen over de dierenwereld. Als men verder loopt en op het laagste punt is aangekomen, is er een mogelijkheid om de keienwand, de grens, te passeren. Men verlaat de houten vlonderdelen en stapt op boomschors en betreedt het dierenrijk. Op dit laagste niveau is een zitgelegenheid voor 20 personen gesitueerd. Op deze plaats heeft men goed zicht op het wild en heeft men de grootste beschutting, zodat er ook een rustig gesprek gevoerd kan worden. Wit men de dieren dichter benaderen, dan zal

men de route weer moeten vervolgen. Men betreedt de vlonderdelen weer en gaat met de trap een verdieping hoger. De verdieping geeft een open zicht op het wild . Ook zal men hier de keienwand moeten passeren om het territorium van het wild te betreden . De professionele observator kan zich hier opstellen en in aile rust zijn toto's maken. En als men dan uitgekeken is, stijgt men weer op naar de mensenwereld en kan men tevreden op weg naar een van de andere publiekstrekkers van het Nationaal Park de Hoge Veluwe. 79

dokopbouw -bitumen dakbedekklng - underla}ment (blonkgelokt) I

dakopbouw -bitumen dokbedekl
wandopbouw -plelatarmortel -metselwerk -pleletermortel

- -- ---- -

--- - ~-- ---

- -~-

-----

---------~---

DDCJRSNEDE

Rupservatorium Mick Martens

Het Nationale Park De Hoge Veluwe ontleent zijn aantrekkingskracht op het publiek door in het park de natuur te combineren met kunst en culturele as pecten.

concept

80

De kracht van de combinatie kunst, cultuur en natuur in het park dient op het antwerp geprojecteerd te worden.

natuur De aanwezigheid van wilde dieren en de nieuwsgierigheid van de mens roept een associatie op. Organische vormgeving is dan ook het thema van het gebouw, met als doel het observeren van het wild . De uitkijkplaats moet zodanig zijn ontworpen, dat er een intimiteit kan ontstaan tussen de dieren en de mensen.

kunst Het gebouw dient als kunstobject in het landschap opgenomen te worden. Ook moet het een aantrekkingskracht hebben op het publiek, ongeacht de duur van het verblijf. Door dit uitgangspunt krijgt dit object een toegevoegde waarde in het landschap.

ontwerp cultuur Het nieuwe project dient een vingerwijzing te zijn naar de legende van St. Hubertus. Zo voldoet het gebouw aan de vraag naar culturele aspecten in het park.


Het concept gaat uit van drie uitgangspunten: kunst, cultuur en natuur. Deze worden in het antwerp ge'integreerd .

natuur Het natuurlijke aspect in het park wordt door het gebouw vertaald in een organische vorm. Het gebouw wordt voorzien van een soort wormconstructie. Het kronkelig object is een vingerwijzing naar een nieuwsgierige worm, die de grens tussen het dichtbegroeide bos en de wildplaats lijkt te overschrijden. cultuur De culturele legende van Sint Hubertus vindt zijn vervolg in het project. De 'jacht' wordt geopend met het zo dicht mogelijk benaderen van de dieren, maar dit keer als doel het

observeren van het wild . Het besluipen van de wildplek wordt gerealiseerd door het langgerekte lichaam , waardoor benadering naar de 'kop' voor het wild onzichtbaar plaatsvindt.

gene elementen, die ten opzichte van elkaar geroteerd worden.

kunst Het nieuwe project dient als een kunstobject in de natuur opgenomen te worden. Dit veroorzaakt een grote aantrekkingskracht op het publiek. De staalconstructie zet de vorm uit van het lichaam. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een hybride structuur. Oat wil zeggen dat de structuur van het antwerp bestaat uit hetero81

Een eerlijke kijkplek Arnaud Rigler

82

Men zou de natuur eens niet kunnen zien als een resultaat (een tastbare vorm), maar als een werking (waar die vorm uit voortkomt) . Dit wordt uitgelegd aan de hand van afbeelding 1A De vorm van de boom komt grofweg voort uit het kunnen opnemen van grondwater (wortels) en zonlicht (takken, bladeren), met daartussen een "constructieve" stam, waar saptransport plaatsvindt. Zeals aile natuur, is ook

de boom (voortgekomen uit miljoenen jaren evolutie) maximaal functioneel "vormgegeven": Het resultaat is "eerlijk" I "oprecht" en DAAROM prachtig. 1B Hier is van 1A de natuurlijke vorm vertaald in een architectonische. Deze vorm zou men kunnen beschouwen als onnatuurlijk en oneerlijk omdat het gebouw iets lijkt te willen zijn, wat het niet is.

1C Hier is van 1A de natuurlijk werking vertaald in een architectonische. Het heeft nu de eerlijkheid van de natuur, gecombineerd met een bouwkundige schoonheid. Het antwerp voor de wildobservatie is zo vormgegeven: Het liefst maximaal functioneel, met minimaa\ materiaal. Om te voorkomen dat het wild de mensen kan zien, is er gekanteld glas (afbeelding 2). Dit werkt spiegelend, omdat het binnen donkerder is, en de Iucht, waar de "blik heen wordt gespiegeld" Iicht is. De bezoekers hebben door het glas bijna onbelemmerd uitzicht, zonder zelf gezien te kunnen worden .

2

.

'

""7 r -

- ~-

It __.l _

~-
Marble View Suzan Jacobs

84

In het Programma van Eisen was gegeven dat de wildobservatieruimte enerzijds beschutting en anderzijds ruim uitzicht moest bieden. Dit is het belangrijkste gegeven waarmee verder is gegaan. Van daaruit is het idee ontstaan voor de S-vorm. Met deze S-vorm word! er beschutting naar de ene zijde en uitzicht naar de andere zijde gecreeerd. Als een tweede S-vorm gespiegeld gebruikt

"

word!, ontstaat er een wisselwerking tussen de twee vormen en wisselen de uitzichten zich af per ruimte. Deze twee elementen zijn zo geschoven dat de ene S-vorm voor de andere komt te staan, waardoor er een ruimte tussen de vormen onstaat van waaruit de verdieping bereikt kan worden. Om de S-vorm extra te benadrukken worden er twee soorten materialen gebruikt, die elk een S bekleden. Het wild ziet een soort materiaal en de naderende bezoekers zien een ander soort materiaal. Aan de kant van het wild moet een materiaal met een rustige uitstraling gebruikt worden, daarom is gekozen voor Bankirai anti-

"

r

I I

!·

I --..111 -·

'~ J

I'""

..;,.;,:


slip planken. Dit hout is duurzaam en onderhoudsarm. Aan de kant van de naderende bezoekers zal een opvallend materiaal beter uitkomen, hiervoor zijn knikkers gekozen. Dit zal een schitterend effect geven als de zon er op schijnt. Doordat de bezoekers door de Svormen lopen, zullen ze elke keer wisselen v< uitzicht en materiaal. Men komt via het pad binnen aan de linkerzijde van de wildobservatieruimte. Het pad za met een Iichte stijging oplopen zodat minder valide mensen de wildobservatieruimte zond1 problemen binnen kunnen rijden en lopen. De bezoekers zullen een architectu rale routin

volgen en verrast worden door de uitzichten. Met als uiteindelijke doel: de ruimte op de verdieping vanwaar het wild geobserveerd kan worden . Een S-vorm staat v66r de afrastering, dus eigenlijk in het gebied van de dieren. Hier kunnen de echte wildliefhebbers plaatsnemen, die er een lange tijd willen zitten . Ze zullen hier rustig zitten en meer in contact staan met de dieren. De hoofddraagconstructie bestaat uit stalen spanten in de S-vorm: de stalen HE 160 A liggers en kolommen worden momentvast gelast waardoor een stalen spant ontstaat. Op een stramien van 2,40 meter wor-

den deze spanten geplaatst. De stabiliteit wordt gewaarborgd door de houten balklagen en de underlayment die ertussen komen te liggen. Verder worden er nog houten kolommen geplaatst tussen de vloeren . De gehele constructie wordt bekleed met bankirai en de knikkerelementen. De zijgevels worden afgewerkt met een houten plaatmateriaal.

r-------------~ 1o~m~------------~

85

knikkerelemenlen (60x80 mm) bevestigen met snelmontage-a nkers

sto len kolom en ligger momentvast lassen

._. ·. I N

~ ;- · .·::'] ;·,·" · :l'::u : ·: :

~1 r.;::::=::::::::;::=::::=;:;;:;;;;::::::::;;:;;;;;;;;:;;==:::;::::::::::;;;;!;;;;;:;;-;;Jt---t '-i~ ·· ..... ..

<.

-

·

-

1 ~==~====~======~~ ·············-···-··-~---···- -·-·-···· - + ....

~-·

•:~:•

r

·-,

I

~

=

'

aJmr~::~

-l:==:::::l~==±;:;:::::;;::=I===::±:==!::::!rr~-"""'::S:I ll..../..._~

15000

l

+-···------- -- -----------= - ------ -- - - --+t-.~o--A---il


,----·

H .+-:1..

......1

Wildwalk

tussen de mens en het wild en door haar vorm en mogelijkheid tot beweging zorgt zij voor interactie tussen mens en architectuur. Het 'draait' hier om het kijken en bekeken worden. Waarbij het wild , de mens, de natuur en de beeldende kunst de te bekijken onderwerpen zijn .

Carine Steffens

86

Het antwerp van de "wildwalk" is gebaseerd op het creeren van een route. Maar dan wei een route die te allen tijde interessant is om te lopen, ook wanneer er geen wild te zien is. Vandaar dat het in deze route behalve over het wild ook over kunst, natuur en architectuur gaat waarbij geprobeerd is een interactie tussen mens en omgeving te creeren. De architectuur dient in deze route als de grens

e

De grens is opgebouwd uit 5 meter hoge verticale lamellen, die gedraaid kunnen worden en op die manier zorgen voor de interactie tussen mens en architectuur. Deze hoogte van de lamellen is gekozen om de menselijke maat uit het antwerp te halen, waardoor de lamellen

--- ~ INf"CRMATIII!!:I!IDRDEN

~ \,

,~)

2

,1/P .tP ~

r~·~

~ ~ PLATTE!3ROND

~

:') ~

~..,I~,.~

~~&

I

"'-~ -

')

~

##\\ ~

meer objecten vormen . Ze sluiten in hoogte echter wei weer eenvoudig aan bij de achiergrand van bomen. Naast het aansluiten bij de natuur van het park is ook de kunst een belangrijk onderwerp, vandaar dat ook daar een aansluitpunt bij gevonden is door het plaatsen van beeldende kunst langs de route. De twee overdekte zit- en staanplaatsen zijn zowel op het wild als op de kunst en natuur gericht. Daarnaast ontstaan er door de vorm van de route meer en minder intieme ruimtes en plaatsen vanwaar men niet aileen het wild maar ook de wildkijkers kan observeren. Als laatste is er dan een camerapunt gekozen,

waarbij het idee achier het antwerp weer terug komt. De camera is namelijk geplaatst in de top van een lame!, zodat door het draaien van die lame! verschillende gezichtspunten ontstaan; zowel op de natuur. de kunst als op de architectuur.

DETAIL LAMEL VERTICAAL

Op deze manier zijn de aspecten cultuur, natuur en architectuur, die overa l in het park terugkomen , zo goed mogelijk ge·integreerd in het antwerp voor deze wildobservatieroute.

DETAIL LAMEL HORIZONTAAL 3 ..JuH•D· HULTlPLDlPUt.nH MA010H i r;

1 1 oo)(asooxe

Gr:.artEN PLATBTAAL

30)(5

87

11----+- Z~LI'1 Ne~U..£NOC II(OGII:Ll.AD~

11----+- aUI.PRCJ'II[L RDNC 1 59Xl6

J

AANZICHT 1

750/1000/ 1250


Seeing is believing Frank van Gurp, Ralph van de Donk, Maico Habraken

Aile beweging stop! en observatie begin!. De ziel nestelt zich in de ogen en rich! zich geheel op het object. Het subject houdt op te bestaan. Emotie en contemplatie verplaatsen zich naar de andere wereld, de wereld van de natuur. Observatie is een actie van eenheid tussen natuur en mens.

88

Een observatieruimte maakt die eenheid mogelijk. De grens tussen subject en object vervaagt. Meerdere gezichtspunten geven eenieder de mogelijkheid een eigen wereld te betreden. Zo word! elke ervaring individueel. De plattegrond van het gebouw is gebaseerd op de oude structuren van de Griekse tempels . Dit basisprincipe van een tempe! is een verwijzing naar het samengaan van architectuur en natuur in tempelru·ines. De kolommen die in de Griekse architectuur afgeleid zijn van bomen, keren hier terug aan de bosrand . Over deze kolommen is een pergola geplaatst

die de intimiteit van het gebouw vergroot. Een aantal losse aluminium dakpanelen zorgt voor overkapping. Door deze structuur van betonnen kolommen en een houten pergola loop! een houten wand die de grens vormt tussen mens en natuur. Deze wand is op te delen in twee helften. Enerzijds is er de Promenade Naturale; een lange wand waarlangs voetgangers in verschillende kijkrichtingen het landschap kunnen bespieden. Anderzijds is er de wand in het gebouw. De wand in het gebouw kent scherpe hoeken, zodat verschillende kijkrichtingen mogelijk worden. De wand zelf is opgebouwd uit houten balken van verschillende hoogten. Ze worden gescheiden door open voegen van 30 mm. Door deze voegen krijgt de wand een Iichte transparantie. Deze voegen worden gerealiseerd door Azobe-plankjes. In de wand zitten kijkgaatjes die ontstaan door weglating van een balkdeel. Op deze wijze ontstaat een wand met een strak, maar natuurlijk uiterlijk met een speels karakter.


Deze wand wordt gecombineerd met een hekwerk begroeid met bos-hedra. Zo ontstaat langs de Promenade Naturale een afwisselend beeld van een groene levende wand en een semi-transparante houten wand . De houten wanddelen zijn in dit gedeelte geplaatst onder een hoek ten opzichte van de looprichting, zodat er kleine zithoekjes gevormd worden naast het pad. In deze nissen kan men drie verschillende kijkrichtingen gewaarworden. Door de kijkgaten in de wand die er loodrecht op staat heeft men uitzicht. Door de verticale lamellen die tussen de wanden staan heeft men ook een smal uitzicht langs de wand af. Door de open voegen krijgt de wand loodrecht op de looprichting een bepaalde transparantie . Eerlijkheid van de constructie . Dit is het uitgangspunt bij de detaillering. Het resu ltaat is een relatief eenvoudige oplossing. Er is gezocht naar een manier die het antwerp

niet aileen in zijn waarde laat maar zelfs versterkt. De gebruikte materialen in het ontwerp zijn beton, Oregonpine (Douglas-spar), Azobe en staal. De wand bestaat uit gestapelde balkjes die los van elkaar worden gehouden door Azobe-plankjes . Het geheel word! bij elkaar gehouden door stalen slaven die in de fundering geschroefd zijn en die boven opgespannen worden door moeren. De Azobe-planken zijn in

de wand, buiten de tempel, loodrecht op de looprichting geplaatst. Hierdoor ontstaan twee kijkrichtingen . In de tempel staan de plankjes haaks op de richting van de wand . De wanden zijn onderling verbonden door Azobe-plankjes en deuvels. De verbindingsconstructie tussen de informatieborden en de pergola word! ook bij het afdak toegepast.

Dit alles vanuit een behoefte aan eenvoud en eenvormigheid in detaillering.

89


Kracht van Niks Björn Sc/weberichts

Er zijn twee soorten wild bewonderaars; de korte "langslapers" en de langere kijkers.

92

Voor de korte kijkers is voldoende kijk ruimte in hun routing door het gebouw nodig. Voor de langere kijker geldt dat dal er ook nog andere dingen Ie beleven zijn. omdat er nu eenmaal niet altijd wild staat. Daarom vind ik dal dat er ook aandacht gevestigd moel worden op het elemenl dal in de Hoge moet element dat

Veluwe erg aan bod komt: de kunst.

Wal is wildobserveren juist op die plek in hel Wat het park? De natuur bolst er. Het dichte, donkere bos aan je achlerkant achterkant komt uH op een open terrein mei met vee veel/licht licht en een

heid lovergangsgebied. Deze onnauwbos_naar het keurigheid van het échte dichte bos.naar échte open veld vormt het volume van mijn gebouw. Ik wil dat de wandelaar wandelaar!I bewonderaar ervaart dat hij "in" een grens loopt.

paar bomen .

Door een continu doorlopende lijn WEG TE

Dit veroorzaakt een enorme grens grens..

HALEN uil uit de wanden, vloer en dak va van n de

Deze grens is hel centrale thema van mijn

sculptuur, trek je dus het begrip maatschap· maatschappelijke grens in het belachelijke , binnen zijn

ontwerp. ontwerp. Een grens in de naluur natuur is anders dan een maatschappelijke grens (een "afgesproken lijnmaalschappelijke tje").. tje") Een natuurlijke grens is een onnauwkeurig~

natuurlijk grensgebied!

In het na/uurlijke natuurlijke licht dat dal door deze sleuven komt komt., plaats plaals ik dan kunslobjeclen kunslobjecten . Door een kaal en onbewerkt materiaal te gebruiken voor het hel hele gebouw (ex (exterieur terieur en interieur), ervaart de mens in het gebouw de

natuurlijke invloeden DOOR HET "NIETS" "Nt ETS" juist enorm sterkl

Doordat de weersinvl weersinvloeden oeden bij de sleuf de meeste impact hebben (mosvorming en verkleuring) verkleuring)., benadrukt de natuur binnen zijn eigen grenzen dal een maatschappelijke grens niets voorstelt. voorstelt. Door hel uitzicht dus steeds afwisselend naar het wlld en naar de achterliggende natuur te richten, krijgt de sleu sleuff aan verschillende kanetc. ten, verschillende geuren, licht etc_

Verder heeft de kijker keuze uit panorama views met een uitgestrekte beeldvorming. én verticale sleuven waarin hij als het ware helemaal in de natuur staat.

Wild-museum Roy Bertholet

Om de thema's van het park, nl. 'museum' en 'natuur', te verenigen is getracht het loslopend wild in een museum te vangen . Hiertoe zijn enkele belangrijke eigenschappen van het stereotype museum letterlijk overgenomen, t.w. witte muren, een steriele sfeer en de mogelijkheid om een kunstwerk van

dichtbij en veraf te bewonderen. Er zijn dan ook letterlijk 4 witte muren om het publiek en het wild gezet, die ze dus in een ruimte plaatsen. Helaas laat dit wild zich niet in een ruimte vatten (vandaar de term 'wild') en daarom zijn de muren zover 'uitgegomd', zover dat het wild zich niet opgesloten voelt , maar wei de indruk van een ruimte voor het publiek gehandhaafd blijft. Een hoekje van die witte muren blijkt genoeg en blijft over in de wildwei. Door dit hoekje nu te vergroten, om het perspectivisch dichterbij te halen, krijgt het zoveel dikte dat de

wand ineens toegankelijk word!. Zie daar de ruimte om ongemerkt (onder de grond) dichtbij het wild te kunnen komen . Om de inkijk van de dieren te beperken , maar het zicht van de toeschouwers niet, is er gebruik gemaakt van horizontale lamellen. Door de afstand lijkt het vanuit het museum loch een wit gesloten element.

93

'"""

i[J[TIJ

gan& grond

plannen voor wildobservatieruimte

Landscape Transition Hans Schneijderberg

Het belangrijkste uitgangspunt van het antwerp is dat ik de observatiepost heb opgevat als een plek en niet als een gebouw. Een plek als grens tussen toegankelijk gebied en ontoegankelijk natuurgebied. Een plek waar een overgang plaatsvindt tussen lopen , staan en zitten. Een weidse blik in plaats van een beperkt blikveld . Een aangename plek om te

verblijven. Een scheiding tussen '5 minuten' mensen en natuurliefhebbers. Een geleidelijke overgang tussen pad en natuurgebied, dat door een minimale ingreep tot stand is gekomen. En een plek met een duidelijke entree. lk heb ervoor gekozen het ontwerpprobleem op te lossen in een beweging . Een sculptuur dat

ontstaan is door een beweging naar de natuur toe . De entree speelt een belangrijke rol in de ontwerpopgave. Entree en verblijf vormen een beweging . Deze ontstaat door duidelijke lijnen in het landschap te creeren . Door de grond op te tillen ontstaat een beschutte plek . De lijnen in het landschap staan symbool voor de kunst in het park. Het natuurelement word! gevormd door de wanden die de ruimte afbakenen . Deze openen zich naar de natuur toe en vormen een overgang tussen pad en natuurgebied . Architectuur word! gevonden in het creeren van een plek waar de natuur optimaal

94

AANSLUITING DAMWAND- WESTERN RED CEDAR plannen voor een wildobservatieruimte

beleefd wordt. Deze elementen symboliseren de 3-eenheid van de Hoge Veluwe. De keuze voor de materialisering komt voort uit de scheiding tussen afbakening van grond (landschap) en afbakening van ruimte. Ook diende de materialen te passen in de omgeving. Voor de afbakening van grond heb ik gekozen voor stalen damwandprofielen. Met deze profielen is een 'ruwe' detaillering mogelijk. Ze verwijzen Ievens naar de functie die ze vervullen. Er ontstaan door de toepassing van damwanden duidelijke lijnen in het

landschap. Damwanden handhaven zich na aantasting in de natuur. Afbakening van ruimte vindt plaats door het gebruik van hout. Door verdraaiing van houten lamellen ontstaat een beweging naar de natuur. Ook het hout (Western Red Cedar) handhaaft zich zonder Speciale behandeling in de natuur. Deze twee materialen versterken de uitgangspunten en zorgen voor een observatiepost die geleidelijk overgaat van een entree naar een aangename plek om wild te observeren.

\

I

\

\

I

\\

\

/

I j I

I

I. I

I

II

I!

I

!

BEGANE GROND PlAN

DAK PLAN


GEVEL VOORZIJDE (ENTREE)

Druppel

ook aandacht zijn voor het omliggende gebied , het koeverbos.

Jochem Donkers

lnleiding Het Nationale Park De Hoge Veluwe is een park dat elk seizoen verrassend anders is. Een park waar overal vrij mag worden gewandeld met uitzondering van de rustgebieden voor grofwild {edelherten, moeflons, reeen en zwijnen) . Het plan voor een wildobservatieruimte aan de rand van het bos moe! de architectonische merite onderkennen , maar er moe!

96

Analyse, gebouwopzet en materiaalconcept De wildobservatieruimte dient een verrijking van de beleving van het gebied te betekenen. Het is daarom te bereiken via bospaden die versmelten tot een druppel. Een nieuwe schutting verraadt al de aanwezigheid van de wildobservatieruimte door de gedeeltelijke, opbouwende opaciteit. Het hoogteverschil in het landschap is in het gebouw uitgebuit; bij binnenkomst op het hogere niveau word! de

S I T UAT I E

-~··.:

:~

·:

..

AC HT E RGE VE L

n o o r

d -

o o s t plannen voor een wildobservatieruimte

opbouw vanzelf inzichtelijk: de vloer, de gevel en he! dak zijn als zelfstandige elementen 'los' van elkaar gehouden. Ze bepalen ieder voor zich de ruimtelijkheid in het bos. De benadering van het bos is enigszins verscholen. Pas bij binnenkomst ontstaat er een enorm panorama voor de bezoeker. Het transparante gevelsysteem waarborgt ventilatie , geluid en uitzicht. Het gebouw raakt je gevoel: of je nu boven of beneden bent, elke plek heeft een eigen beleving en ligging. Elk een eigen intimiteit; op de zon of in de schaduw. Pracht en praal ontbreken, stilte vult de ruimte. Een houten trap geeft de verbinding aan tussen de weide en

_]

-

f'OOS l (lf'

GL.& l.O>I (;EY£1.

ll~r'
.t :~~nge Dr ac: hl

het bos. Een trap en een hellingbaan leggen de verbind ing met de overdekte wildobservatieruimte. De draagconstructie is uitgevoerd in beton om naast de vorm voldoende stabiliteit te krijgen zonder ingewikkelde dwarsverbanden toe te passen. Het gevelsysteem is middels gebogen staten kokers gekoppeld van de beganegrondvloer tot aan de dakvloer. Door het toepassen van een open gevelsysteem met donkere overlappende beglazing (onderhoudsvriendelijk en duurzaam) kan men de natuur horen en ruiken. Rekening is gehouden met de sluwheid van het wild : door de gebogen vorm word! het geluid binnen gereflecteerd. Het geluid buiten kan echter wei makkelijk de ruimte binnendringen.

\n

~ti!tal con, tru>: t' ll'l

-

t~uo t c:un:ll._r\Jct ~~

QOtJ Gge(l 1<0 lc.;Jif:ltn 00. 80. !i va lllgM\ d~gle~

-

IJ.J

> w

Conclusie Het ontwerp staat in het teken van het ontvangen van mensen, om hen natuur en cu ltuur te Iaten ervaren door (in)directe beleving, informatie en educatie. Door de gebogen vorm en het gebruik van glasplaten voor de gevel is het plan uitermate geschikt voor zijn functie. Alles beweegt je er toe de weide in te kijken. Het eenvoudig uiter>" 1ijlhs' d~arom temeer de kracht van het

- CthU1 1COf'l8tr uttill: l n wancl\ge KoK e;r

l!)

70. 70 -4 g e l a 3 l .aan eo eo. 3 OIX1t • &t sl oo~at.. t< o~e r

~

l!)

z

- L -
H

[(

w

- Q&n&r CI,

~~~l!gd

{2 snlt:e l ~

_j

dhtwerp~\

gta a

a.ln en

h.l t
rt~ \len

fo llsl - L - illl"'ker ttoet

,nt. t el- :

_j .:::\1")

...... .:r

H

<(

LQ~

; -··- -hokor 80. 80. 5

f~ll ,

---~ - ankGr vute.outan

IQObOII~I'\)

-

v O(H' l .\llf1 tttQ IH I

vOf'c r aallng L- MiotOf' ;

D0 0 RS NE 0 E

97

Millelamel Mario Maas

98

Millelamel is ontstaan vanuit de gedachte om een zuiver object te creeren. Een open buitenplaats, een veranda, waarop het rustige vertoeven is. Middels een panoptisch blikveld kan men genieten van het wild en de weidsheid van het terrein. Het is een object dat onderhevig is aan klimatologische weersveranderingen en zichzelf als zodanig meer en meer aanpast aan zijn omgeving.

Als concept is gekozen voor een lamellen doorkijk. Wanneer je deze lamellen 'opstretcht' en een uitsnede erin maakt, dan genereer je een semi-transparante tribune die de bezoeker camoufleert ten opzichte van het wild en die Ievens dienst doet als zitgelegenheid. In gematerialiseerde vorm is grotendeels gekozen voor een natuurlijk materiaal, Bangkirai. Deze houtsoort heeft onbehandeld een onderhoudsvrije levensduur van 25-30 jaar. Van dit materiaal worden slechts twee afmetingen genomen, balken 200x50mm en plankdelen 140x20mm. Deze twee onderdelen


worden prefab samengesteld tot pallets van 2500mm breed. Vervolgens zullen zij op de projectlocatie geassembleerd worden tot het lamellen object. Een betonnen hellingsbaan waarborgt de toegankelijkheid van het object.

Millelamel

een spel van toevallige ontmoetingen. lnwendig

Mitlelamel is een doos, 'ingeplugd' in zijn omgeving.

zich binnenwaarts open plooit tot een werveling van

Een onopvallende doos die het natuur/ijke lichaam

orthogonale deformaties. Een ruimte die dichotoom

binnentreedt. Een doos a/s een 'matse '. Zij

is, open en gesloten tegelijk, binnen en buiten,

absorbeert externe krachten om zichzelf vorm te

homogeen en heterogeen, algemeen en particulier.

bevindt de gebruiker zich in een ge/aagde ruimte die

geven. De gebruiker bepaalt door bewegingen en verMitlelamel draagt een masker van open en gesloten

plaatsingen zijn eigen beeldmontage. Verschil/ende

horizontale /a mellen. Hierdoor word je nieuwsgierig

fragmenten uit afzonderlijke lagen worden samenge-

naar wat er binnenin gebeurt. De gevel fungeert a/s

bonden. Het is een zien en gezien worden, een

translucente geheimzinnigheid. H1j ontbloot niet, hij

diversiteit aan panorama's, een verrassing en een

speelt slechts in op het verbeeldingsvermogen.

verdwijningsact, de synthese van ondoorschijnend-

De reis naar de doos is daardoor onvoorspelbaar, a/s

heid, doorschijnendheid en weerkaatsing.

99


De Punt Joyce Werner

102


'De Punt', een ontv tieplek op de Hoge antwerp is het ere€ plek om het wild te het van belang is c biedt tegen de ven heden. De wildobs, de rand van een di vereiste dat het on bosrijke omgeving. antwerp niet mag c degelijk aanwezig :

Aan de hand van deze uitgangspunten is "De Punt" ontstaan. De Punt bestaat uit niet meer dan drie afzonderlijke vlakken die als het waren wortel hebben geschoten in de grond en eigenzinnig omhoog zijn gegroeid. Langs een van de vlakken kan men omhoog lopen tot de punt om van daaruit van het uitzicht te genieten. Voor diegenen die de uitdaging van het omhoog lopen niet aan durven of wanneer het regent, is er ook onder het vlak voldoende ruimte om het wild rustig te kunnen observeren. De andere vlakken bieden voornamelijk beschutting tegen de wind.

De wildobservatieplek heeft overeenkomsten met de Poortgebouwtjes van MVRDV. Ze hebben beide een eenvoudige vormgeving en staan beide aan een soort grens. De drie Poortgebouwtjes staan aan de grens van het Hoge Veluwe park , bij iedere ingang staat er een en de wildobservatieplek staat aan de grens van het wildgebied. Om deze reden is er voor de keuze van het materiaal van de wildobservatieplek voortgeborduurd op het materiaalgebruik van de Poortgebouwtjes. De gebouwtjes zijn aile drie geheel ontworpen uit een materiaal; steen, Staal of houl.

Een logisch vervolg op dit rijtje is het materiaal glas of beton. Aangezien glas niet te gebruiken is voor dit antwerp is gekozen om het gehele antwerp te vervaardigen uit beton. De punt is dus een uitstekende plek om van het wild te kunnen genieten. Ook als er geen wild aanwezig is, is het de moeite waard om er een kijkje te gaan nemen.

~ 5600 + p

~ 3050 + p

Plattegrond plannen voor een wildobservatieruimte

103

Een wild perspectief Ruth Verhagen, Rodi van der Horst

Mensen zijn er in aile maten; klein, groat, zittend en staand. Je kunt het wild bekijken vanuit verschillende hoeken; spiedend van onderaf, direct op maaiveld en zoekend van boven. Spanning en besluipen zijn belangrijke elementen voor het gevoel van de stiekeme observatie van de dieren. Hiervoor is zowel het benaderen en binnen-

komen als het verblijf op de plek belangrijk. De route loop! omlaag langs het hek dat word! doorbroken door het laagste deel van de observatieplaats. Deze ruimte leidt geleidelijk naar het hoofdniveau waar naast uitzicht en informatie oak een rustplek random de patio te vinden is. De ware liefhebber kan direct of na een rondgang op het hoofdniveau doorklimmen

104


naar de uitkijkpost voor een ruime blik op het gehele gebied.

Constructie

staalconstructie, stramien 1OOOmm kolom : kokerprofiel 100*1 00*5 ligger: IPE 100*200 gordingen: houten liggers 171*59, h.o.h. 600mm

Fundering

begane grond: op staal -1 : betonconstructie op zand

Vloer

-1 : begane grond:

+1 :

betonafwerking grindbak op zand stalen persrooster 1000*2000*30 op hoekstalen aan fundering houten planken 150*20 stalen persrooster 1000*2000 105

Wanden

robiniahout lamellen in staalprofiel tussen kolommen op hoogte 1,8m en 1,Om draaibaar over lengte-as persrooster

lnformatiepanelen

kolom 50*50*4 panelen op stalen persrooster

Zitelementen

beton 150mm

Trap

staal

Oak

watervast multiplex d=20 Kai-Zip aluminium felsdaksysteem h=60

·~



Door hoger te staan krijgt men een ruim zicht op het omringende landschap.

Jos Harnischmacher

Ontwerp Uitgangspunten De wildobservatiepost sterk integreren in de wandelroute. Meerdere kleinere observatieplekken aanbrengen zodat wandelaars ongestoord naar de dieren kunnen kijken. Grotere groepen worden hierdoor noodgedwongen gesplitst zodat de stilte zo weinig mogelijk verstoord wordt. 106

In mijn ontwerp gebruik ik twee totaal verschillende manieren van observeren Dusdanig "verstoppen" zodat het landschap volledig onaangetast lijkt te zijn. Voorbeelden zijn de loopgraven uit de wereldoorlogen. Een duidelijk bouwwerk plaatsen van waaruit men kan bespieden. Voorbeeld: een stadswal.

De wandelroute wordt ter plaatse van de observatieplek verbreed en verlaagd. Vrijgekomen grond wordt gebru ikt om het landschap aan de open zijde Iicht te verhogen. In dit "loopgraaf' staat een wand dusdanig dat aan beide zijden ruimten ontstaan. De combinatie van beide thema's Ievert qua ooghoogte een grote variatie op aan uitkijkposten. De wand heeft meerdere functies. Hij geeft de splitsing aan tussen open veld en bos en tussen bespieden en het verstrekken van informatie. Er is een duidelijke grens voor de dieren om een veilige afstand tot de mensen te behouden. De wand is twee meter breed en van binnen uitgehold zodat meerdere observatieplateaus ontstaan. Om de continuering van het landschap weer voelbaar te maken is door middel van een stalen portaal een grote onderbreking gemaakt. De wand wordt opgebouwd uit keien van verschillende grootte. De keien worden gestapeld in stalen korven van dezelfde afmeting. Ter plaatse van plateaus zijn de korven gevuld

rri~t g.tot$r.e keieh zooattvssen qe keien me'er ryimte iswaardoor men naar- buiten kan kijken.

Hierdoor f:'ibev.en geen ramen of Qrotere ~ openirng.en gemaakt te worden. ep andere plaatsen korrien kleinere keien in korven zo_ dat het d~gllcht dat na_ar .)3innen komt l.i~ht gefilterc;Jwordt. De"kejeomy'Ut" krijgt' nu ~~n g~)lari~erd< patroon waardoor de massiviteit ef)ig$z1os QQO(hroken wordt. De :a.rchitecten He'taog en d'e Meuron hebben reeds een vergeliJkbare "~eiem~uur" toe~~ast ·(zie foto Dominus Winery in N~pa Valley).

de

~p

3500P

3000 p

2000 p

108

500 p

poll

vooryevel


w i I do b s e rv a t i e r_~ m t;~~~\~\ J'f'

Recommend Documents