RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
in d ex
0 1 . D e ve ste B re d e voor t 0 2 . B re d e voor t b e s c h e rm d 0 3 . B re d e voor t h e ri n g e ri c h t 0 4 . B re d e voor t B oe ke n stad 0 5 . Ee n b re d e voord e 0 6 . B re d e voor t B ru i st
BREEVOORT CAN ICK VERGETEN NIET
0 7 . B e zoe k B re d e voor t 0 8 . B e n e d e n ’ t m aai ve l d 0 9 . B e e l d e n d B re d e voor t 1 0 . B ron van i n s pi rat i e 1 1 . B e l e e f b aar B re d e voor t 1 2 . B e d ri j v i g B re d e voor t 1 3 . Ve st i n g park Si n t B e rn ard u s 1 4 . B U U RT ’ N i n B re d e voor t 1 5 . Ee n n i e u we b e ste m m i n g 1 6 . B re d e voor t van b ove n
co lofo n
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
De veste Bredevoort
Een enkel spoor getuigt in het heden hoe eeuwen geleden, omringd door moeras, Bredevoort ooit een vestingstad was beleef hier en nu dit bijna verdwenen, ooit zo roemrijk en beladen verleden
01
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bredevoort beschermd Cultuurhistorische inventarisatie
Gemeente Aalten 240000
± KAARTBIJLAGE 11C HISTORISCHE BOUWKUNDE INZET BREDEVOORT
LEGENDA
X Rijksmonumenten !
MIP-objecten
met nummer
met nummer
Gemeentelijke monumenten Beschermde dorps- en stadsgezichten Globale ontwikkeling: Begrenzing 1850 Begrenzing 1950
0
250 240000
BREDEVOORT
m
Ondergrond: GBKN
NOV2009/1456/BB
440000
440000
Gracht
CULTUURHISTORISCHE ANALYSE + CULTUURHISTORISCHE EN STEDENBOUWKUNDIGE WAARDERING VAN DE BEBOUWING EN STRUCTUREN BESTEMMINGSPLANGEBIED BREDEVOORT
Waor ’t Ambtshoes stond
Onderzoek i.o.v. de gemeente Aalten oktober 2011
Was noo een gat As in een slecht gebit. Op de foto veeng ik t nog Net veur de afbraak…
02
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bredevoort heringericht
‘…Men heeft er nog een Kruittorenstraat en een Vischmarkt, groot genoeg om er kabeljauw op te verkoopen, en grachten driemaal breder dan de Amsterdamsche…’
03
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bredevoort Boekenstad
Bredevoort Boekenstad vereniging bredevoorts boekbelang
Boekenmarkten 2015
04
zaterdag 21 maart maandag 6 april zaterdag 18 april zaterdag 16 mei maandag 25 mei zaterdag 20 juni zaterdag 11 juli zaterdag 18 juli
derde zaterdagmarkt Paasmarkt / opruimingsmarkt derde zaterdagmarkt derde zaterdagmarkt internationale Pinkstermarkt derde zaterdagmarkt particulierenmarkt derde zaterdagmarkt
Een stad die leeft - die glimlacht en bekoort En niets te schaften heeft met galg en rad Noch met machines, glaswerk, weefsels, koeken... Zij is wat zij wil zijn: de Boekenstad
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Een brede voorde
Buiten dit beminde stadje; met zijn wallen en zijn gracht; Zijn de malse groene weiden, En de bossen vol met pracht; Daar hoort men de voog’lenkoren, Teder, lieflijk, ongestoord Daar lacht de natuur u tegen, Wat den wand’laar steeds bekoort.
05
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bredevoort Bruist
‘Ik droomde ’t Staatse Breevoort Spaans De poppen had ik er al aan het dansen - op hete kolen. En dat werd me te veel. Ik bolde mijn wangen en blies de aftocht Met drie vaandels en een luchtkasteel.’
06
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bezoek Bredevoort
Bredevoort, het vriendelijke, landelijke stadje ligt in eene bijzonder aantrekkelijke omgeving van bosschen, landerijen, korenakkers en ongerepte natuur. Vacantiegangers, die hun tijd in een bij uitstek rustige omgeving met wandelen en fietsen willen doorbrengen, zullen bezwaarlijk geschikter plaats kunnen uitzoeken.
07
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Beneden ’t maaiveld
Dit is der Drosten Slaepkamer, lanck 23, breet 28 voeten, ende onder is die fleisskelder
08
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Beeldend Bredevoort
Thorwald in gesprek met stenen … verdrehte erwartungen … een geheim over Noorwegen … schliessend öffnen … LARVIKIT … ein besonders harter Stein …
09
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bron van inspiratie
als regel van een gedicht is dit schip hier neergelegd doorzichtig als een open boek als brede voorde door moeras : een weg om thuis te raken
10
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Beleefbaar Bredevoort
Hoeveel botenvol bloed, zweet en mensenlevens Zijn er opgeofferd om deze kleine heerlijkheid Met list in te nemen of met bootjes te ontzetten? Het antwoord is bedolven onder het stof der tijd Wat blijft zijn restanten en verhalen van strijd
11
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Bedrijvig Bredevoort
molen is open welkom! kom gerust twee trappen verder schöner ausblick über bredevoort
12
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Vestingpark Sint Bernardus
Een park aan het water Ontsluiert zijn vier gewaden: •Bolwerken en een Vestingpad •Engelse pracht in tuinontwerp •Kloosterlijke stilte en bezinning •Ontmoetingen langs de gracht
13
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
BUURT’N in Bredevoort
RUIM ‘Iedereen die van een gezellige middag houdt, is welkom in het T E L I gloednieuwe Grachthuys in Bredevoort. Vrijwilligers organiseren J K E K allerlei ontmoetingsactiviteiten, variërend van spelletjes als WALI kaarten, sjoelen, gezelschapsspelen, creatieve activiteiten tot gewoon lekker kletsen. Aanmelden is niet nodig’ T E I T 2016
14
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Een nieuwe bestemming
Verbonden aan vandaag en morgen Dutch Button Works Boterfabriek St.-Bernardus School en Koppelkerk Herbestemming gezocht en gevonden
15
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
3
8
Bredevoort van boven 4 1
3
5
7
2 1
5
6
2
4
6
16
8
7
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
D i t bo e k je is u itg e b ra c h t in h et ka d e r va n d e G e ld e r s e p r ijs voor r u im te lijke k waliteit 2016
Vo o r pagi n a, m et de k lo k m e e •Be bou wde kombord B red evo o r t . •Cor te n stal e n ri bbe n vo lg en d e co n to u ren va n d e o n d er wa l. •Bl i k op Bre de voor t b ij zo n s o n d erg a n g . •Boe ke n te koop. Lin ke r pag i n a m et de k lo k m e e , a a n s lu ite n d foto o p d e re c hterp agina 0 1. D e veste Bred evoo r t • Ri etpl u i me n re fe re ren a a n h et m o era s wa a r in B red evo o r t in d e M id d eleeu wen was g eleg en . • Maqu ette van de veste B red evo o r t . • Trappaal di e h et ver h a a l va n d e veste B revo o r t ver telt . • Ve sti n gstadrou te , wa n d elin g la n g s h et vest in g ver led en va n B red evo o r t . • Ri bbe n al s con tou re n va n d e o n d er wa l va n B a st io n Treu r n iet . 0 2. Bred evo o r t b esc h e rm d • Ri j k s mon u me n te n s c h ild je g em een te A a lten en b o rg m a n s c h ild je. • Kaar t met ge bou wd er fg o ed u it d e Cu lt u u r h isto r is c h e I n ve n tarisat ie g em een te Aalten . • Kaste e l van Bre de vo o r t in 1 5 9 7 , p ren t u it Leid en 1 6 1 8 , u i tg eg even d o o r J.J. Orlers. • Cu l t u u rh i stori s ch e a n a ly s e B red evo o r t ten b eh o eve va n B estem m in g splan kern B red evo o r t 2 0 1 2 . • Kaar t met ge bou wd er fg o ed in B red evo o r t , u it Cu lt u u r h isto risch e I n ven tarisat ie g em een te Aalten . 0 3. Bred evo o r t heri n ge ri ch t • A al te rpoor t , appar tem en ten in t wee g eb o u wen d ie g eïn s p ireerd zijn o p d e vro eg ere Aalterpo o r t . • Mark t i n Bre de voor t , h er in g er ic h t ein d ja ren 8 0 , b eg in ja re n 9 0 . • D oorki j k Ke rk straat in B red evo o r t , h er in g er ic h t ein d ja ren 8 0 , beg in jaren 9 0 . • Koppe l straat i n Bre d evo o r t , h er in g er ic h t ein d ja ren 8 0 , b eg in jaren 9 0 . • Bl i k op Bre de voor t va n a f d e m o len Pr in s va n O ra n je. 0 4. Bred evo o r t Bo eke n stad • Boe ke n i n k raam bi j D e K a n t lijn , Ko p p elst ra a t 9 in B red evo o r t . • Boe ke n mark t op ’t Za n d in B red evo o r t . • Poste r van de Ve re n ig in g B red evo o r t s B o ek b ela n g o ver d e B o eken m ark ten 2 0 1 5 . • U i th an gbord van T h e E n g lis h B o o k s h o p, Ma r k t 1 A in B red evo o r t . • Cor te n stal e n boe k o p ‘ t Za n d o ver h et ro em r ijke ver led en van B red evo o r t . 0 5 Een b red e vo o rd e • Z i ch t op de grach t va n B red evo o r t , o n d erd eel va n h et r ijk s m o n u m en tale Vest in g park . • N i e u w aan ge l e gde m ea n d er in g en in d e Sc h a a r s b eek , o n d erd eel van plan Park zo n e N o o rd . • D e Kru i de n tu i n i n B red evo o r t wo rd t o n d er h o u d en d o o r vr ijw illig ers van B red evo o r t s B elan g . • Vl on de rpad i n on l an g s h er steld s c h o ot sveld va n B red evo o r t , o n d erd eel van plan Park zo n e N o o rd . • Z i ch t op de grach t va n B red evo o r t , o n d erd eel va n h et r ijk s m o n u m en tale Vest in g park .
0 6 B re de vo o r t bruist • Verlich te bu rch t t ijd en s B redevoor t Sc hi tter t . • Ven d elen vo o r S in t B ern ard us door de Sc hutteri j Wi l hel mi na . • H an d lezers in rijk sm o n u m en ta a l TBC hui s j e i n het Vesti ngp a rk Si nt Berna rdus . • O pt red en o p vlo n d er in d e gra c ht ti j dens Bredevoor t s c hi tter t . • Ach terh o ek S pek takelto er o p ’ t Za nd i n Bredevoor t . 0 7 B e zo e k B re de vo o r t • Fiet sers o p weg n aar B red evoor t vi a de Krui ttorenstra a t . • U it h an g bo rd H otel – Pen sio n Ber tra m. • K in d eren spelen bij d e S lin g e p l a s i n Bredevoor t . • O p h et terras aan ’t Zan d in Bredevoor t i s het goed toeven. • Een h en g el u itg o o ien in d e gra c ht va n Bredevoor t . 0 8 B e ne de n ’t maaive ld • P ijler in d e g erestau reerd e mi ddel eeuws e Kel der va n Mer fel t i n Bredevoor t . • Markerin g en t ree vo o rm alig e Burc ht va n Bredevoor t . • De co n to u ren van d e vo o rburc ht va n Bredevoor t zi j n weergegeven i n het p l a vei s el va n ’ t Za nd. • E xpo sit ie o ver arch eo lo g ische vondsten i n Bredevoor t . • O pg ravin g en van d e bu rch t va n Bredevoor t b i j de heri nri c hti ng va n ’ t Za nd. 0 9 B e e lde nd B re de vo o r t • S ch ild ercu rsu s in Atelier B u ba sti s , Boterstra a t 8 i n Bredevoor t . • E xpo sit ies en foto cu rsu ssen i n Foto 21 & eetga l eri e De Heerl yc khei d, ‘ t Za nd 21 i n Bredevoor t . • Jaarlijk s w isselen d e B eeld & Poëzi eroute i n het Vesti ngp a rk St . Berna rdus . • H en d rick je Sto f fels, d e m u ze va n Remb ra ndt , wa s a fkomsti g ui t Bredevoor t . • B eeld van Th o r vald Du d o k van Heel na a st de St . Jori s kerk i n Bredevoor t . 1 0 . B ro n van inspirat ie • Detail m aqu et te o p ’t Zan d , toont toren va n de b urc ht na de Krui ttorenra mp i n 1646. • H et n ieu we Am bt sh u is is g eï ns p i reerd op het voorma l i ge Ambts hui s , Ambthui swa l 1 Bredevoor t . • En t ree sch o o lplein basissch ool ’ t Ba sti on, Pa ter Ja n de Vri esstra a t 17 i n Bredevoor t . • D e h isto risch e zo n n ew ijzer va n het oude Ambts hui s heef t een p l ek gekregen a a n het ni euwe Ambts hui s . • O p versch illen d e ‘ bo ot jes’ la ngs de Krui ttorenstra a t , di e ver wi j zen na a r de geb eur teni ss en rond h et B eleg van B red evo o r t in 1606, zi j n di c htregel s a a ngeb ra c ht . Het b etref t het wi nnende gedi c ht van Steven van C am pen u it 2010. 1 1 . B e le e fbaar B re de vo o r t • B o rd je van d e B o m en st ich t ing l a ngs de Bomenroute door het Vesti ngp a rk St . Berna rdus . • De Co m pag n ie O n versaeg t ma a k t de ges c hi edeni s va n Bredevoor t Bel eefb a a r. • Van u it h et To erist isch Oversta p p unt ( TOP) Bredevoor t zi j n di vers e routes ui tgesti p p el d. • O pen d ag arch eo lo g ie o m h et p ub l i ek te i nformeren over de op gra vi ngen i n Bredevoor t . • B red evo o r t wo rd t u itg elich t i n het G el ders e p roj ec t Sp a nnende G es c hi edeni s .
colofon
12. Bedri j vi g Bredevoor t • De Kl okkenma ker, Ja n Ub el s , Pr i ns e nst raat 6 i n Bre d e vo o r t . • Ba kkeri j Jos Kni p p enb org , Mar k t 7 i n Bre d e vo o r t . • G l a s i n l ood ra a m gema a k t d o o r Ate l i e r ’t A anz i cht , ’t Zand 2 5 i n Bre d e vo o r t . • Betti ng Wonen, Pri ns Ma urit sst raat 1 3 i n Bre d e vo o r t . • Bel tmol en Pri ns va n Ora nj e ui t 1 8 7 0 o p het b o l we r k We l g e mo e d . 13. Vesti ngp ark S i nt Bernardu s • G emeentel i j k monument Si n t Be r nad us g re nze nd aan het r i j k s mo nume ntal e Ve st i ng p ar k . • Interi eur va n de theekoep el i n het Ve st i ng p ar k . • Het ni euw zwevende Vesti n g p ad i n het p ar k , met d aar i n d e G e l d e r s e ro o s . • Beel d Berna det Soub i rous in d e Lo urd e s g rot ui t 1 9 1 2 i n het Ve st i ng p ar k . • De monumenta l e geresta ure e rd e t he e ko e p e l i n het Ve st i ng p ar k Si nte Be r nard us . 14. BU U RT ’N i n Bredevoor t • Bra ss eri e ’ t G ra c hthuy s Bre d e vo o r t , o nd e rd e e l van het Kul t ur hus Bre d e vo o r t . • Bi j eenkomst i n het ’ t G ra c ht huy s i n Bre d e vo o r t . • Aa nb l i k voor zi j de va n ’ t G racht huy s i n Bre d e vo o r t . • Interi eur s p or tha l i n ’ t G ra cht huy s i n Bre d e vo o r t . • Feestel i j ke op eni ng va n ’ t Gracht huy s o p 3 0 aug ust us 2 0 1 4 . 15. Een ni euwe b estemmi ng • Sta ds b rouweri j en p roefl okaal ve st i g t z i ch i n d e vo o r mal i g e s cho o l o p ’t Zand . • P l a nvormi ng gesta r t voor he r b e ste mmi ng van d e vo o r mal i g e fab r i e k Dutch But to n Wo r k s , Mi sterstra a t 39b i n Bredevo o r t . • Interi eur voorma l i ge Kop p e l ke r k , wo rd t g e s chi k t g e maak t vo o r mul t i f unc t i o ne e l g e b r ui k . • Voorma l i ge Boter fa b ri ek, Bote r st raat 5 /7 i s nu i n g e b r ui k al s wo ni ng . • G emeentel i j k monument Si n t Be r nad us ’t Zand 2 3 zo e k t e e n p ass e nd e f unc t i e . 16. Bredevoor t van b oven Een l uch t foto van B red evoor t m et d a a rop d e vol g e nd e p unte n g e m a r ke e rd : 1. Ma q uette va n de vesti ng o p ’t Zand . 2. Theekoep el i n het Vesti ngp ar k Si nt Be r nard us . 3. Vl onderp a d, onderdeel va n he r ste l s cho ot sve l d ro nd Bre d e vo o r t . 4. Kul turhus ’ t G ra c hthuy s , ge o p e nd i n 2 0 1 4 . 5. Het Amts hui s , zorgcentrum . 6. Bel tmol en Pri ns va n Ora nj e . 7. Voorma l i ge Dutc h Button Wo r k s fab r i e k . 8. De Sl i ngep l a s .
Re c hte r p a g i na , b ronve r m e l d i ng c i ta te n H . A . H aue r, Bre e vo o r t can i ck ve rg ete n ni et , 1 9 5 6 . 01. T al i et van d e r Ne ut , A al te n, 2 0 1 0 02. B re d e vao r t , e e n d re e l o e k , II. + /- 1 9 6 5 , H e nk Kro s e nb r i nk 0 3 . We r ume us Buni ng , Ik z i e i k wat g i j ni et z i et , p ag . 1 1 1 0 4 . Bo e ke nstad Bre d e vo o r t van Dr s . P, i n d e g e l i j k nami g e b und e l g e d i chte n van De P i j Pe r s , 1 9 9 4 . 0 5 . Bre d e vo o r t s vo l k s l i e d , d e rd e co up l et , d o o r G . Ri j k s (b ro n: Bre d e vo o r t e e n he e r l i j k he i d , p . 1 6 5 ) 0 6 . Id a Sl ui s ke s , A al te n, 2 0 1 0 0 7 . De G i d s vo o r d e O o st - G raafs chap ui t 1 9 3 3 , p ag . 1 3 9 . 08. P l at te g ro nd van d e Burcht van Bre d e vo o r t i n 1 5 6 2 , Co l l e c t i e Für st l i ch Sal m- Sal m’s che s A rchi v, A nho l t 09. D i e Prak t i kant i n, Le Bo o k i ni st & De Bo e ke nstad , Rai ne r H e e ke & Fr i e nd s , A chte r l and Ve r l ag s co mp ag ni e 2 0 1 3 , p ag . 6 6 1 0 . Ste ve n van C amp e n, Lo che m, 2 0 1 0 1 1 . Est he r Kami nk , 2 0 1 0 12. D i e Prak t i kant i n, Le Bo o k i ni st & De Bo e ke nstad , Rai ne r H e e ke & Fr i e nd s , A chte r l and Ve r l ag s co mp ag ni e 2 0 1 3 , p ag . 4 2 13. H ans d e G raaf, 2 0 1 5 1 4 . w w w. kul t ur hus b re d e vo o r t . nl 15. H ans d e G raaf, 2 0 1 5
Fotografi e & Beel dm ater i aal Gem een te A al ten & V V V Bredevoor t
RUIM T E L I J K E K WALI T E I T 2016
Uitgave gemeente Aalten ©2015
