Tasting informatie behorend bij de proeverijen van www.whisky-tastings.nl
WHISKY Geschiedenis Woord: uisge beatha (“levenswater”) uisgebaugh verbasterd tot whisky Oorspong: (evt. eerst: mesopotamie) N-Afrika/Arabische cultuur zendelingen Ierland Schotland Schrijfwijze: Whisky: Schotland, Japan, wereld Whiskey: Ierland, USA Hoe maak je whisky? Ingredienten: Water, Graan, Gist, Vuur Soorten whisky: Grain whisky Malt whisky Blended whisky - Grain whisky: van div. soorten graan - tarwe - rogge - mais productie dmn Coffey/Patent/Column still voor continue productie hoge opbrengst dus goedkoop mindere en vlakkere smaak - Malt whisky: van GERST stoken in batches in een pot still lage opbrengst dus duur, maar beste smaak & kwaliteit * Pure Malt (ook wel vatted malt): 100% malt whisky van meerdere distillery’s (tegenwoordig ook met onhandige term “blended malt”) * Single malt: 100% malt en whisky van 1 distillery - Blended whisky: mengsel van Malt en Grain whisky’s. de bekendste bekende whisky's zoals Johnny Waker, J&B, Ballentines, Famous Grouse, Jameson (Ir), etc. zijn blends en geen malts! Vaak niet meer dan zo'n 20% malt in een blend! Malt whisky maken 1) Malting onstenen Gerst weken in water mouten = kiemen (zetmeel omgezet in suikers) 2) Kilning kilnen = drogen (soms met turfrook erbij) 3) Milling / Gristing gristen = malen 4) Mashing Grist met heet water in de mashtun suikers lossen op wort 5) Fermentatie wort gaat met gist in washback zetten suikers om in alcohol resultaat is “wash” (soort bier van 7 a 8 %)
© Robin Brilleman – De Chemie van Whisky
Tasting informatie behorend bij de proeverijen van www.whisky-tastings.nl
© Robin Brilleman – De Chemie van Whisky
6) Distillatie verhitten - verdampen - afkoelen condenseren kookpunt alcohol is lager dan water (ca 80 gr.) damp meer alcohol dan uitgangspunt distillatie in (mininmaal) 2 stappen wash gaat naar wash still resultaat is “low wine” van ca 20 % alc. low wines gaan naar spirit still niet hele distillaat kan gebruikt worden: eerste destillaat (“foreshot”) en laatste (“feints”) zijn niet lekker, alleen de “middle cut” of “heart” wordt opgevangen via de “spirit safe” (ivm accijns) 7) Resultaat is fresh spirit of new make (ca 70 %) 8) Filling tegenwoordig eerst aanlengen tot 63,5 % altijd in eikenhouten vaten, format en sort kan wel verschillen meest: amerikaanse bourbon vaten, verder veel sherry vaten, ook wel nieuwe vaten, portvaten, wijnvaten, rhumvaten 9) Rijping opslaan in warehouse, minimaal 3 jaar en in Schotland meestal minimale rijping van 10 a 12 jaar verdamping door vat (“angels share”) ca 2 % / jaar o.a. daarom is oudere whisky dus duurder, naast rente & inflatie 10) Botteling kan per vat (“single cask”), of een “vatting” van een paar vaten, of van zeer grote hoeveelheden vaten (normaal het geval) soms eerst koude filtering heldere whisky, minder smaak, tegenwoordig vaak niet meer (unchillfiltered) soms: kleuren van de whisky (caramel) aanlengen met (bron)water tot drinksterkte (40, 43, 46%) of bottelen op vatsterkte (“cask strength”).
Pot still (voor malt whisky)
Column still (voor grain whisky)
Tasting informatie behorend bij de proeverijen van www.whisky-tastings.nl Whisky Regio’s Schotland variaties in proces, gebruikte grondstoffen en tradities van te bereiken smaak verschillen per regio onderverdeling in whisky regio’s: - Lowlands
- Highlands - Speyside
- Campbeltown
- Islands
- Islay
Indeling in regio's is niet exact:
© www.nicks.com.au
Tasting informatie behorend bij de proeverijen van www.whisky-tastings.nl Whisky proeven Glas: zeer belangrijk! Goede whisky in een slecht glas proef je niet goed, zonde! Een doos geode glazen kost minder dan een fles goedkope whisky en geven bij elk glas plezier! vooral géén recht glas (tumbler, is voor bourbon) altijd tulpvormig glas! * Beste & mooiste glas (pers) is Rastal Bugatti (ca. 3,50) * Minder maar OK is een "snifter" bv Leerdam/Libbey tasting glas (ca 2,50) * Bekend maar wat lomper (dik glas) en geen steel is Glencairn (ca 6,-) Water/ijs: NOOIT ijs! Wel evt. water erbij, maar niet gelijk, eerst puur proeven. Kleur: zegt soms wat over smaaktype (vat), maar niets over kwaliteit! Viscositeit: “Legs”/"tears" langs glas geven indicatie van textuur en alcohol gehalte dikke, trage tranen = veel mondgevoel, vaak oude whisky; veel en lange tranen hoog alcohol gehalte Proeven: proeven is vooral ruiken! (nosing & tasting). Eerst boven glas, daarna voorzichtig net in het glas. Na herhaald ruiken klein slokje nemen en kort in de mond houden. Van geur, smaak en afdronk (nasmaak) kunnen de aroma's beschreven worden. Dit is niet makkelijk, zeker niet ongetraind. Als hulpmiddel zijn daarom "tasting wheels" ontwikkeld, met soorten/groepen geuren en aroma's geordend naar herkomst of chemische samenstelling:
NL tasting wheel – © Classic Malts of Scotland
Tasting informatie behorend bij de proeverijen van www.whisky-tastings.nl
EN tasting wheel – © Whisky Magazine
Disclaimer: deze handout is alleen voor deelnemers aan een proeverij van whisky-tastings en mag niet verspreid of aan derden gegeven worden.
Overige info: -
Whisky proeverijen, workshops & masterclasses: www.whisky-tastings Ook voor bedrijven & instellingen!
-
Elke maand whisky proeven? W hisky club de Dutch W hisky Society (proeverijen in Arnhem ): www.dutchwhiskysociety.nl
-
Investeren in whisky? Dat kan, maar dan m oet je weten wat je doet. Voor advies mail naar
[email protected]
-
Liever toch goede wijn? www.piemonte.import.nl / www.piemonte-wijn.nl / www.piemonte-reizen.nl
