VVN Nascholing Wijnbouw Nieuwe Wereld Nieuw-Zeeland en Australië
12 oktober 2015
door Frank Donker
Deze les wordt verzorgd door Magister Vini in-spe Frank Donker. In het dagelijks leven is Frank senior buyer bij LFE, een grote wijnimporteur. In die hoedanigheid reist hij zeer veel, ook in de Nieuwe Wereld wijnlanden en heeft daardoor veel ervaring. LFE maakt deel uit van de Castel groep, het grootste wijnbedrijf van Europa. In zijn presentatie geeft Frank gedetailleerde informatie over Nieuw-Zeeland en Australië. Deze presentatie en de uitwerking van de casus kunnen gedownload worden van de VVN site.
Nieuw-Zeeland Belangrijkste kenmerken Het langgerekte NieuwZeeland (1500 km lang) heeft een grote diversiteit aan klimaten en bodems. Het is gelegen tussen de 34e en 37e breedtegraad. Het Noordereiland heeft een subtropisch klimaat en het Zuidereiland meer een landklimaat. Het gemiddelde aantal zonuren is 2200. De afstand tot de zee is nergens meer dan 130 km en dit heeft een matigende invloed op de temperatuur. Door die korte afstand tot zee is er ook bijna altijd zeewind en zijn er koele nachten. Dit resulteert in een hoge aroma intensiteit. De rijpingsperiode is lang. De bodems zijn jong en vulkanisch. Een groot verschil met de Oude Wereld is dat de mensen hier niet aan traditie gebonden zijn. Hierdoor kan innovatie snel ingevoerd worden. De groei van het aantal wijnbedrijven is werkelijk spectaculair te nomen. Tussen 1990 en 2000 verdrievoudigde het aantal wijnbedrijven. Momenteel zijn er ongeveer 700 wineries. Wijnregio’s De totale aanplant is ongeveer 35.000 ha. met als belangrijkste gebieden Marlborough op het Zuidereiland, Hawke’s Bay en Gisborne op het Noordereiland. Marlborough ligt ongeveer op dezelfde
breedte graad als Barcelona en Hawke’s Bay op die van Madrid. Andere belangrijke wijnbouwregio’s zijn Northland, Auckland, Waikato/Bay of Plenty, Wellington, Nelson, Marlborough, Canterbury/Waipara and Central Otago, ‘s wereld meest zuidelijk gelegen wijnregio. De meest gebruikte rassen zijn: sauvignon blanc (66%), chardonnay (8.3%), pinot noir (8%), pinot gris (6.2%) een opkomend druivenras, merlot (2,7%), riesling (1,4%), syrah (0,5%) en gewurtztraminer (0,4%) en cabernet sauvignon (0,3%). Productie De totale productie is 250 mln. liter (2015). De grootste gebieden zijn Marlborough met 58% van de productie, Hawkes Bay met 20% en Gisborne met 16%. De meeste wijn wordt geëxporteerd, 210 mln. liter (2015). De productie en ook de export hebben een spectaculaire groei doorgemaakt. Sinds 2002 is de hoeveelheid negen keer groter geworden! Nederland staat verassend op de 5e plaats qua export, na grote landen als USA, Australië, UK en Canada. Er wordt veel gedaan aan duurzaamheid. In het verleden werd een plan gestart om in 2012 voor 100% duurzaam te zijn en dit is inmiddels gerealiseerd. Zo worden er alternatieve brandstoffen en natuurlijke compost gebruikt en wordt veel gebruik gemaakt van zonne-energie. Geproefde wijnen (blind geproefd) Wijn 1 Sauvignon Blanc Private Bin Villa Maria Marlborough 2015 Uiterlijk: gem. intens, groengeel Geur: gem+ intens, vegetaal, kruisbes, tropisch fruit Smaak: lichte zoete aanzet (RS 4 g/l), gem+ zuur (TA 6,8 g/l), gem+ intens, citroen, kruisbes, tropisch, iets, vegetaal, gem. alc (13%) Afdronk: gem+ lengte Andere kenmerken: aromatisch, frisse stijl, enkelvoudig Hoofdpunten: aromatisch, hoog zuur, vegetale tonen, tropisch fruit, enkelvoudig Wijn 2 Sauvignon Blanc Private Bin Villa Maria Marlborough 2015 Organic Uiterlijk: gem. intens, groengeel Geur: gem. intens, zacht, vanille, wat rijpe tonen Smaak: gem+ zuur, gem. intens, citroen en zacht wit fruit (appel, peer), gem. alc (13%), Afdronk: gem. lengte, iets harde afdronk met wat bitter Andere kenmerken: zacht mondgevoel Hoofdpunten: veel meer ingetogen dan Wijn 1 met zachter mondgevoel, vrij hoog zuur, zacht wit fruit Wijn 3 Sauvignon Blanc Reserve Villa Maria Marlborough 2014 Uiterlijk: gem intens, groengeel Geur: gem intens, asperge Smaak: hoog zuur, iets meer dan gem intens, citroen, asperge, gem alc (13%) Afdronk: gem. lengte, zuur trekt wat na Hoofdpunten: zeer hoog zuur, asperge, natrekkend zuur Wijn 4 Chardonnay Esk Valley Winemakers Reserve Hawke’s Bay 2013 11 mnd Frans eiken, waarvan 30% nieuw Uiterlijk: gem. intens, geel Geur: gem. intens, hout, iets rijp fruit
Smaak: lichte zoete aanzet, gem+ zuur, rijp en exotisch fruit (perzik), hout, vanille, caramel, hoog alc (14%) Afdronk: iets meer dan gem, vrij hard zuur, bitter en wat stroef in de afdronk Andere kenmerken: zachte mousse Hoofdpunten: hoog zuur, hout, vanille, perzik, veel alc Wijn 5 Pinot Noir Wairau River Marlborough 2013 De druiven komen van 18 jaar oude stokken Uiterlijk: gem- intens, robijnrood, iets bleke rand Geur: gem- intens, iets gesloten, rode kers, licht rokerig Smaak: gem. zuur, gem. intens, rode kers, lichte houttoets, iets rokerig, tannine gem- zacht , alc. wat branderig (14%) Afdronk: gem. lengte, klein bittertje Hoofdpunten: weinig kleur, weinig tannine, rokerig Wijn 6 Pinot Noir Single Vineyard ‘7 Vineyard’ Marlborough 2007 Villa Maria 14 mnd Frans eiken, waarvan 15% nieuw Uiterlijk: gem intens, robijnrood naar granaat neigend, iets bleke rand Geur: gem. intens, rijpe zwarte kers, hout, iets rokerig, tabak, bos, licht stal Smaak: gem. zuur, gem. intens, rijpe zwarte kers, tannine gem- zacht, alc. wat branderig (14%) Afdronk: gem. Hoofdpunten: weinig kleur en duidelijke verkleuring, rijpe kers, iets rokerig, tertiaire aroma’s Wijn 7 Te Mata Merlot-Cabernet "Woodthorpe Vineyards" Hawke’s Bay 2014 Merlot 57%, cabernet sauvignon 34%, petit verdot 9%, 18 mnd nieuw Frans eiken Uiterlijk: gem. intens paarsrood Geur: gem. intens, donkerrood fruit (zwarte bes), beetje koffie, heel licht paprika, lichte houttoets Smaak: gem. zuur, donkerrood fruit, koffie, iets paprika, goed geïntegreerd hout, gem. tannine iets stroef, iets meer dan gem. alc (13,5%) Afdronk: gem. Andere kenmerken: sappig fruit Hoofdpunten: veel kleur, sappig donkerrood fruit vnl. zwarte bes, goed geïntegreerd hout, wat stroeve tannines.
Australië Belangrijkste kenmerken Australië is een groot en belangrijk wijnland (6e op de wereld ranglijst). De commerciële wijnbouw begon hier al vanaf 1820. Voor Nederland is het na Frankrijk, Zuid-Afrika en Chili met 11% van de totale import ook een belangrijk importland. De wijnbouw begon hier vanaf 1820. Er was veel invloed van immigranten op de wijncultuur. Zo vestigden zich o.a Italianen in Riverland, Duitsers in Barossa Valley, Oost-Europeanen in West-Australië en Zwitsers in Yarra Valley. Tegenwoordig staat Australië bekend als producent van kwantiteit, kwaliteit en prijs/kwaliteit. De export heeft een enorme vlucht genomen vooral naar de UK, de VS en Azië.
Wijnregio’s De meeste wijnbouw vindt plaats in de zuidelijke, koelere delen van het land. De wijnstreken in elk van deze gebieden produceren een grote verscheidenheid van soorten en stijlen die Australië’s enorme klimatologische verschillen, topografie en bodemtypes weerspiegelen. De totale aanplant is ongeveer 200.000 ha.
Australië is ingedeeld in een aantal grote wijnregio’s (zie kaart): South-Australia (SA), Victoria (VIC), New South Wales (NSW) en Western-Australia (WA). Belangrijke gebieden in South-Australia zijn: Barossa Valley, Clare Valley, Eden Valley, Mc. Laren Vale, Adelaide Hills, Coonawarra, Pathaway en Riverland/Murray River. Deze laatste is het is het grootste wijngebied in Australië wat betreft volume, goed voor de helft van de productie in South-Australia en bijna een kwart van de totale nationale productie. Belangrijke gebieden in Victoria zijn: Yarra Valley, Rutherglen, Pyrenees, Mildara, Great Western, Gouldburn Valley, Glenrowan/Milawa. In New South Wales: Hunter Valley, Mudgee en Riverina. Deze laatste staat om zijn hoge rendementen. Gebieden om te volgen zijn in Western-Australia: Margaret River en Frankland River, Adelaide Hills, Tasmanië, Victoria (hoger gelegen of aan zee). Druivenrassen De meest aangeplante druivenrassen zijn: shiraz (23,5%), chardonnay (21,6%), cabernet sauvignon (13,6%), merlot (7.2%), sauvignon blanc (5.3%), semillon (4.2%), pinot noir (2,30%) en riesling (1,7%). Productie en Marktsituatie In 2014 produceerde Australië 1,25 mrd liter wijn (ter vergelijking Frankrijk 4,6 mrd, Italië 4,4 mrd en Spanje 3,7 mrd liter), waarvan 0,73 mrd liter export (58%). De wijnproductie wordt gedomineerd door een aantal grote spelers:
· · ·
Fosters met merken o.a. Beringer, Southcorp en Penfolds. Totale aanplant 11.000 ha Constellation met merken o.a. Hardy’s, Echo Falls, Banrock Station. Totale aanplant 6000 ha. Pernod Ricard met merken o.a. Jacob’s Creek, Sandeman, Campo Viejo, Brancott Estate (voorheen Montana).
De laatste 20 jaar is er een duidelijke verschuiving naar bulk, d.w.z. dat wijnen voor export lokaal gebotteld worden in het land van de consumptie, of een land dat daar vlak bij ligt. Wetgeving en etikettering Het hart van de Australische labelling is het zogenaamde ‘Label Integrity Program’. Het doel hiervan is de echtheid en de reputatie van hetgeen op wijnetiketten van in Australië geproduceerde wijn wordt vermeld te waarborgen wat betreft jaartalvermelding, ras of geografische aanduiding. Er bestaat hier namelijk geen appellatie systeem zoals wij kennen in de EU. Er is echter wel een geografische herkomstbenaming zoals S.E. Australia (zeer groot gebied bestaande uit Victoria en New South Wales), South-Australia (staat), Barossa Region (regio) en Eden Valley (sub-regio). Op het overtreden van de regels van LIP staan zware straffen. Geproefde wijnen (blind geproefd) Wijn 8 Chardonnay, Ellis Bay, South Australia 2014 (bulkwijn) – € 3,99 Uiterlijk: gem. intens, geel neigend naar goud Geur: iets minder dan gem. intens, rijpe appel, iets perzik Smaak: gem. zuur, nauwelijks fruit, heel neutraal, iets vettig, gem. alc (13%) Afdronk: iets minder dan gem. lengte Andere kenmerken: wat hard in de afdronk (aangezuurd?) Hoofdpunten: vrij veel kleur, vlak, nauwelijks aroma’s, iets vettig Wijn 9 Chardonnay VR Hardy’s 2014 – € 4,99 Uiterlijk: gem. intens, geel neigend naar goud Geur: iets minder dan gem. intens, iets hout (kunstmatig, chips?), wat zoetig rijp wit fruit (appelmoes) Smaak: licht zoete aanzet, gem. zuur, iets hout (stoffig), rijp wit fruit (appel, peer, meloen), iets grapefruit, gem. alc (13%) Afdronk: gem. lengte, klein bittertje Hoofdpunten: vrij veel kleur, rijp wit fruit (appelig), iets hout (kunstmatig, chips?) Wijn 10 Chardonnay VR Hardy’s 2004 – € 4,99 Uiterlijk: gem. intens, goudgeel Geur: iets minder dan gem. intens, nogal onbestemd rijp fruit, lichte petroltoets Smaak: licht zoete aanzet, gem+ zuur, wat vollere body dan wijn 9, rijpe tonen onbestemd, lichte petroltoets, iets vettig, gem. alc (13%) komt wat branderig over Afdronk: iets meer dan gem. Hoofdpunten: veel kleur goudgeel, wat onbestemd rijp fruit, licht vettig, iets petrol Wijn 11 Chardonnay Vasse Felix, Margaret River 2012 Op barrique vergist, daarna 9 mnd Frans eiken, deels nieuw Uiterlijk: gem. intens, geel Geur: gem. intens, duidelijke houttoets, weinig fruit (perzik), iets honing, wat boter
Smaak: gem+ zuur, gem. intens, lichte body, weinig fruit (perzik), duidelijke houttoets, wat boter Afdronk: gem. lengte Andere kenmerken: wat vlak, slank, elegant Hoofdpunten: duidelijke houttoets, weinig fruit, boter, slank, elegant Wijn 12 Riesling "Julius", Eden Valley, Henschke 2013 – € 45,00 Afkomstig van leem/zand bodem met onderlaag van klei en kiezel, niet geënte oude stokken Uiterlijk: iets minder dan gem. intens, groengeel Geur: gem. intens, petrol, nat karton, iets wit fruit en licht floraal Smaak: gem+ zuur, citroen, groene appel, laag alc (11,5%) Afdronk: iets meer dan gem. lengte Andere kenmerken: strak mondgevoel, in de afdronk toch iets rondeur Hoofdpunten: vrij hoog zuur, petrol, strak mondgevoel Wijn 13 Grenache-Syrah, Paxton "AAA", McLaren Vale 2012 18 mnd hout, 50% Frans, 50% Amerikaans, oudste stokken 1890, biodynamisch Uiterlijk: iets meer dan gem. intens, robijnrood Geur: gem. intens, zoetig donkerrood fruit (donkere kers, bes), kruidig, hout, beetje stal en heel licht eucalyptus Smaak: gem. zuur, zoet donkerrood fruit, goed geïntegreerd hout, heel licht eucalyptus, iets meer dan gem. tannine vrij zacht, hoog alc (14%) iets branderig Afdronk: iets meer dan gem. lengte Hoofdpunten: zoet donkerrood fruit, hout, veel alcohol, licht eucalyptus Wijn 14 Shiraz Thorn-Clarke "William Randell", Barossa Valley 2010 18 mnd Frans en Amerikaans eiken, waarvan 40% nieuw Uiterlijk: gem+ intens, robijnrood Geur: gem. intens, donkerrood fruit (bes), vanille, duidelijk eucalyptus Smaak: gem+ zuur, gem. intens, sappig fruit (zwarte bes), hout, eucalyptus, gem+ tannine, hoog alc (14,5%) Afdronk: iets meer dan gem. lengte, wat natrekkend zuur (aangezuurd?) Andere kenmerken: iets drogende tannines Hoofdpunten: veel kleur, sappig fruit (zwarte bes), hout, wat natrekkend zuur, eucalyptus, veel alc Wijn 15 Semillon Bimbadgen, Semillon Hunter Valley 2012 – botrytis Uiterlijk: gem+ intens, goudgeel Geur: gem. intens, abrikoos, honing, rozijn, iets champignon Smaak: hoog zoetgehalte, iets meer dan gem. zuur, steenfruit, honing, rozijn, champignon, gem. intens, laag alc (10,5%) Afdronk: gem+ lengte Andere kenmerken: filmend met goede zoet-zuur balans Hoofdpunten: veel kleur, hoog zoetgehalte, champignon (botrytis), steenfruit, laag alc Gedurende deze interessante en informatieve les heeft Frank een duidelijk overzicht laten zien van deze twee wiinlanden op het Zuidelijk Halfrond. Naast dit overzicht heeft een hij ook aantal verschillen met de Oude Wereld belicht zoals traditie, de grootte van de bedrijven en de focus op export. door Jan Vegter MV
