VVMA –Congres 18 mei 2010
Jan Klaver, VNO-NCW “Verwachtingen over Nederlandse economie, 2010-2015”
1
Lijn van mijn verhaal
1. 2. 3. 4.
Impact economische crisis op Nederlandse economie en bedrijfsleven Het herstel na de diepe val Vooruitzichten Nederlandse economie 2010-2015 Veranderd toekomstbeeld economie na de crisis
Ongekende snelle terugval van de wereldhandel 135
World trade volume (jan 2005 = 100) 130 125 120 115 110 105 100 95 90 2005M1
2005M7
2006M1
2006M7
2007M1
2007M7
2008M1
2008M7
2009M1
Daling wereldhandel met 18% tussen oktober 2008 en januari 2009
Source: CPB monthly world trade monitor
Economie Nederland ver teruggevallen zwaarste naoorlogse recessie
Bron: ING
Eerdere crises Nederlandse economie BBP--groei NL BBP Jaren ’30
(1930-1934) (1930-
Eerste oliecrisis (1975)
- 6,5 % 0%
Jaren ’80
(1981-1982) (1981-
-2%
Internetcrisis
(2002-2003) (2002-
+ 0,4 %
Nederland hard getroffen, 3 redenen
Open economie
Vermogensgevoelig
Minder overheidsstimulering
Bron: ING
Economisch rampjaar 2009 in de wereld
6
4
2
%
0
-2
-4
-6 Japan
Europa
Nederland
VS
Azië (excl. Japan)
Bron: CPB
Huidige economische crisis
Wie betaalt tot nu toe het gelag in Nederlandse economie?
Ondernemingen: daling winstgevendheid 35% in 2009 Schatkist: verslechtering saldo 2009 van + 0,3% naar - 5% BBP Burgers nog nauwelijks: - groei koopkracht 2009: +1.6% - stijging werkloosheid 2009: maar 75.000
Huidige enomische crisis: Hoe reageerde Nederlandse bedrijfsleven?
aanvankelijk ongeloof daarna snel drastisch terugschroeven van investeringen en tijdelijk personeel en zzpers maar men blijft nog steeds zuinig op zijn vaste personeel 100.000 minder werklozen dan eerst gevreesd en voorspeld aanboren nieuwe produktiviteitsverbeteringen
Meevallende werkloosheid teken van flexibiliteit en financiële sterkte bedrijfsleven Waarom valt werkloosheid 100.000 mee? • • •
45.000 door zzp-ers 25.000 door werktijd – en looninlevering in bedrijven 30.000 door vasthouden vast personeel in bedrijven
teken van interne flexibiliteit teken van optimisme over groei teken van vrees voor weer personeelskraptes straks
Huidige economische crisis Hoe reageerden banken?
de grote ergernis van veel ondernemingen
vooral bij het MKB
de emoties vaak anders dan de feiten
Tekenen van herstel Financiële markten kalmeren…
Bron: ING
Alom herstel producentenproducenten- en consumentenvertrouwen, ook in Nederland
ja n
-0 ap 6 r-0 6 ju l-0 ok 6 t-0 ja 6 n0 ap 7 r-0 7 ju l-0 ok 7 t-0 ja 7 n0 ap 8 r-0 8 ju l-0 ok 8 t-0 ja 8 n0 ap 9 r-0 9 ju l-0 ok 9 t-0 ja 9 n1 ap 0 r-1 0
20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 -35
index producentenvertrouwen industrie index consumentenvertrouwen
Bron: CBS
Herstel wereldeconomie en wereldhandel na diepe val
Bron: CPB
Economie krabbelt ook daardoor bij ons op
Bron: ING
De anatomie van het herstel: consument uiteindelijk cruciaal Een uitvoer geleid herstel
Bron: ING
Huidige positie van sectoren in het economisch herstel
Bouw Detailhandel Horeca
Industrie
Zakelijke dienstverlening
Transport Groothandel
Prognoses Nederlandse economie Geleidelijk herstel 2010-2011 dankzij export 2009 %
2010 %
2011 %
Wereldhandel
- 12.7
7.5
5.5
Uitvoer
- 9.6
8.25
5.25
Consumptie
- 2.4
0.5
0.5
Bedrijfsinvesteringen
- 17.5
- 11.25
2
Koopkracht huishoudens
1,6
- 0,5
- 0,25
Economische Groei (BBP)
- 4.0
1.5
2
Winstgevendheid (quote)
8.7%
12.5%
13.25%
Banenverlies marktsector
- 2.8
- 3.25
0
Prognoses Nederlandse economie tot 2015: weinig versnelling 2010 %
2011-2015 %
Wereldhandel
7.5
5.75
Uitvoer
8.25
5.5
Consumptie
0.5
1.25
Bedrijfsinvesteringen
- 11.25
2
Koopkracht huishoudens
- 0,5
0,25
1.5
1.75
Banengroei marktsector
- 3.25
0
Overheidstekort (% BBP)
- 6.3
- 2.9
BBP-groei
Prognoses Nederlandse economie tot 2015 Optimistisch of pessimistisch?
Veel groei zal niet meer uit groei arbeidsaanbod Onzekerheid over ruimte van banken voor voldoende kredietverlening Grote bezuinigingsoperaties overheden alom voor de boeg Onzekerheid over vermogen zuidelijke eurolanden om orde op zaken te stellen Weten overheden slim te bezuinigen voor productiviteit? Herstel vertrouwen Europese consument cruciaal maar kwetsbaar Nederlandse economie echter één van de sterkste Europese economieën met nog veel reserves
Het goede nieuws! Grote concurrentiekracht Nederlandse economie Een van de sterkste binnen Europa
Bron: IMD
Veranderd toekomstbeeld na huidige crisis Krappe arbeidsmarkt keert weer terug Economisch zwaartepunt in wereld verschoven van West naar Oost Na “Griekse toestanden” veel grotere invloed economisch sterke EUlanden/Brussel op beleid zwakke broeders Duurzaamheidsopdracht onverminderd groot
Verschuivend economisch zwaartepunt van het Westen naar….
Verschuivend economisch zwaartepunt ….naar Azië en Pacific
