Ill"""'
=HERNST&YouNC Gemeente Oude IJsselstreek 17 'VI V .
Ontvangen: 28/05/2010
I« 10ink0571 De gemeenteraad van degemeente Oude IJsselstreek Postbus 42 7080 AA GENDRINGEN
Utrecht, 19 mei2010
I GEMEENTËaJoÊIjssiTsTnEEK i INGFKnMCM "M^tKUM,_l\l
2 8MEI 2010
MR
i n
,J
ftHl,
iQmlusji
(JvO/JD/mp/10.0772
Geachte leden van degemeenteraad, Inaansluiting oponzecontrole van dejaarrekening 2009 vandegemeente Oude IJsselstreek, brengen wij hierbij verslag uit over deuitkomsten vandeze controle. Wijwillen ualsopdrachtgever met dit verslag zogoed mogelijk informeren enondersteunen in de uitoefening van uw kaderstellende encontrolerende functie. Dit verslag sluit aanopde afspraken diewij met uhebben gemaakt endiezijn vastgelegd in uw opdrachtbevestiging. Met ingang vancontrolejaar 2009 zijn wij benoemd tot de nieuwe huisaccountant vande gemeente Oude IJsselstreek. Doordat de uitvoering van onze werkzaamheden een eerste kennismaking met uw organisatie isgeweest, kande inhoud van deze brief naast voor u bekende bevindingen tevens eenaantal verwonderpunten bevatten. Deinhoud van deze brief dient derhalve indit perspectief te worden gezien. Onze bevindingen enaanbevelingen hebben wij inconcept besproken met de portefeuillehouder financiën ende concerncontroller. Een afschrift van dit verslag istoegezonden aan het College van Burgemeester en Wethouders. Deonderwerpen die indit verslag aan deorde komen hebben onderdeel uitgemaakt van onze overwegingen bijde bepaling van de aard, het tijdstip van uitvoering ende diepgang vande controlemaatregelen diezijntoegepast bij de uitvoering van decontrole van dejaarrekening. Wijstellen het op prijs bijgevoegd verslag nader aan utoe te lichten of eventuele vragen hierover van ute beantwoorden. Wijdanken uvoor de plezierige samenwerking inhet afgelopen jaar. Hoogachtend, Ernst &Young Acc/ountants LLP
drs. J.W. van Partner
jstrum RA
Gemeente Oude IJsselstreek Uitkomsten controle jaarrekening 2009 Verslag van bevindingen voor de gemeenteraad
ESERNST&YouNG QualityInEverythingWeDo
ÊUERNST&YouNG
Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
Bestuurlijke samenvatting Eengoedkeurende accountantsverklaring Evaluatie van fouten enonzekerheden Definanciële resultaten over 2009 Informatiewaarde van dejaarstukken Bevindingen over de interne beheersing Aandachtspunten voor 2010
1 1 1 2 2 2 3
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
Decontrole inhet kort Uwopdracht aanons Onzecontroleaanpak Degoedkeurings- en rapporteringstoleranties Verantwoording over Single information enSingle audit (Sisa) Verplichte mededelingen van uwaccountant
5 5
3 3.1 3.2 3.3 3.4
Deuitkomsten vanonze controle Eengoedkeurende accountantsverklaring Evaluatie van fouten enonzekerheden Beoordeling van de rechtmatigheid Overige bevindingen
9 9 9 10 13
4 4.1 4.2 4.3
De(financiële) resultaten inperspectief Analyse resultaat 2009 Analyse financiële positie ultimo 2009 Analyse van het weerstandsvermogen
21 21 21 22
Bijlage Verplichte mededelingen van uw accountant
5 6 6 7
Ill'
"
MlERNST&YouNG
2 OO9 Uitkomsten controle
IHM
MIERNST&YOUNG
1
Bestuurlijke samenvatting
Indeze bestuurlijke samenvatting geven wij eerst de uitkomsten van onze controle weer met eentoelichting hierop. Daarna volgen de belangrijkste bevindingen enaanbevelingen naar aanleiding van decontrole van dejaarrekening.
1.1 Een goedkeurendeaccountantsverklaring Wijhebben bijdejaarrekening van degemeente Oude IJsselstreek een goedkeurend accountantsoordeel afgegeven met betrekking tot degetrouwheid. Dit betekent dat hetjaarverslag endejaarrekening 2009 zijn ingericht in overeenstemming met het BBVendeindejaarrekening opgenomen balans entoelichting en rekening van baten en lasten eengetrouwe weergave zijnvan definanciële positie en baten en lasten vande gemeente Oude IJsselstreek. Wijhebben bijdejaarrekening van de gemeente Oude IJsselstreek eengoedkeurend oordeel afgegeven met betrekking tot de rechtmatigheid. Dit betekent dat de baten en lasten en balansmutaties indejaarrekening 2009 inovereenstemming zijn met dewet- en regelgeving, zoals opgenomen in het normenkader van degemeente Oude IJsselstreek. Uit hoofde van onze controletaak hebben wij definanciële gegevens zoals opgenomen inde jaarrekening gecontroleerd. Dein hetjaarverslag opgenomen beleidsgegevens, prestatiegegevens endetoelichtingen daarop, hebben wij niet gecontroleerd.
1.2 Evaluatie van foutenen onzekerheden Degoedkeurende strekking van de accountantsverklaring voor het getrouwheidsoordeel betekent dat dejaarrekening met een redelijke mate van zekerheid geenfouten en/of onzekerheden bevat die intotaliteit devoor dejaarrekeningcontrole gehanteerde goedkeuringstoleranties voor getrouwheid overschrijden. Het totaal aanfouten komt voor wat betreft de getrouwheid ende rechtmatigheid lager uit dan de maximale tolerantie van€ 1.050.000. Daarnaast komt het totaal aan onzekerheden lager uit dandemaximale tolerantie van€ 3.150.000, waarmee voor het beide oordelen een goedkeuring is verstrekt. Eenspecificatie van decontroleverschillen isopgenomen in paragraaf 3.2. Daarbij isin hoofdstuk 3 een nadere uitleg gegeven.
Ill"
MlERNST&YouNG
1.3
Definanciële resultaten over 2009
Het saldo van baten enlasten over 2009 bedraagt € 34,4 miljoen voordelig enisals volgt weergegeven: Bedragen in€ 1.000 Lasten Baten Resultaat voor bestemming Mutaties reserves Resultaat na bestemming
Begroting na wijziging €92.604 -€89.002 €3.601 -€3.601 €0
Jaarrekening 2009 € 105.218 -€136.332 -€31.114 -€3.343 -€ 34.458
verschil €12.614 -€47.330 -€34.715 €258 -€ 34.457
Tenopzichte van dedoor uvastgestelde begroting betekent dit eenoverschot van€ 34,4 miljoen, hetgeen voor met name wordt bepaalddoor deverkooptransactie in het kader vande Nuon aandelen.Voor eenanalyse op het resultaat ten opzichte van de begroting verwijzen wij u naar detoelichting opde programmarekening, zoals opgenomen indejaarrekening 2009.
1.4
Informatiewaardevandejaarstukken
Wijzijn van mening dat dejaarstukken -gegeven de inrichting van dejaarrekening -een goed inzicht geven in het gerealiseerde resultaat over hetjaar 2009 endefinanciële positie per 31 december 2009. Daarnaast wordt inzicht gegeven indeover- enonderschrijdingen die ten opzichte van dedoor uvastgestelde programmabegroting hebben plaatsgevonden.
1.5
Bevindingen overdeinterne beheersing
1.5.1 De interne beheersing gedurende 2 0 0 9 Inde bestuursbrief ende management letter 2009 hebben wij onze bevindingen uiteengezet welke voortvloeien uit dedoor ons uitgevoerde tussentijdse controle 2009. Bijdeze controle hebben wijde opzet, het bestaan alsmede de werking vande administratieve organisatie op eenaantal door ons noodzakelijk geachte punten onderzocht. Opzetvandeinterne beheersing Wijmerken opdat binnen uw gemeente de basisopzet vandeprocesinrichting over het algemeen toereikend is.Erzijn echter op diverse aspecten ook belangrijke aandachtspunten geconstateerd. Hierin ligt voor 2010 enverder een belangrijke uitdaging. Naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden zijn wij van mening dat devolgende punten van belang zijn voor eenverdere ontwikkeling van het zelfcontrolerend vermogen vandegemeente OudeIJsselstreek: - zorgdragen voor procesbeschrijvingen (kaders) van de belangrijkste processen; het verder ontwikkelen, implementeren en uitvoeren van de intern controleplannen per proces; - spreiding van de interne controlewerkzaamheden over het jaar; invulling geven aan onze adviezen op het gebied van de procesinrichting. Hierbij heeft het de voorkeur omde beheersmaatregelen inte bedden in de processen
Ill
=11ERNST&YouNG
Wij hebbeneenaantal belangrijke opmerkingen geplaatst bijdeprocesinrichting rondom inkopen, bouwgrondexploitatie ensubsidieverstrekkingen. Inonze managementsamenvatting, zoals opgenomen inde bestuursbrief, iseenopsomming gegeven van de gedetailleerde bevindingen bijdezeaspecten die bijdetussentijdse controle zijn geconstateerd. Hierin hebben wij aangegeven welke maatregelen nog noodzakelijk waren om voldoende zekerheid te verkrijgen voor dejaarrekening 2009. Dit betroffen onder meer nog uit te voeren interne controlewerkzaamheden voor desubsidieverstrekkingen, subsidieontvangsten ende SiSaspecifieke uitkeringen van het Rijk. Wijhebben vastgesteld dat dedoor ons gesignaleerde noodzakelijke werkzaamheden met een positieve uitkomst zijn verricht.
1.6
Aandachtspunten voor 2010
Onze controle heeft geresulteerd ineengoedkeurende accountantsverklaring bijdejaarrekening 2009. Vanuit onze natuurlijke adviesfunctie vinden wij het belangrijk dat de gemeente Oude IJsselstreek de komende periode prioriteit geeft aan devolgende adviezen: Opzettenvaneen contractenbeheersingssysteem Gezien het belangvan contractenbeheersing ten behoeve van de beheersing van aanbestedingstrajecten, maar tevens (in bredere zin),ten behoeve van de beheersing van risico's samenhangend met aangegane contracten, hebbenwij het college geadviseerd om een contractenbeheersingssysteem opte zetten. Voorzieningen Uit onze controlewerkzaamheden isgebleken dat enkele voorzieningen ultimo 2009 nog niet zijn voorzien vaneenadeguate onderbouwing. Wijhebben het college geadviseerd om ultimo 2010 indezeonderbouwing te voorzien. Inparagraaf 3.4 van dit verslag gaanwij inopde specifieke voorzieningen. Verderverbetereninternebeheersingrondom grondexploitaties Omde interne beheersing op grondexploitaties te verbeteren hebben wij het college geadviseerd om devolgende aspecten verder inte vullen: - verder opbouwen van de project- en verplichtingenadministratie en het monitoren van devoortgang; structureren van de vorm, lay-out en periodiciteit van informatievoorziening (format hiertoe isontwikkeld) met name op risicovolle exploitaties; Risico-inschattingen omtrent grondexploitaties structureel vormgeven en periodiek, gedurende hetjaar, monitoren. Beheersing investeringskredieten/begrotingenbudgetbeheer Eengoedefinanciële beheersing van de investeringskredieten uit zich in beperkte over- en onderschrijdingen opdejaarlijkse investeringsbegroting. In2009 isgeconstateerd dat zowel grote overschrijdingen alsook onderschrijdingen aandeorde zijn. Vanuit dien hoofde is het van belang om hier eenverbetertraject opte zetten. Inhet kader van het begroting- en budgetbeheer is het van belang om bij begrotingsafwijkingen tijdig een begrotingswijziging door te voeren. Hiervoor dienen nadere richtlijnen te worden gesteld enperiodiek te worden beoordeeld op naleving.
'1111"""'
=!lERNST&YOUNG
20 0 9 De co iit roIe in het k o r t
Illl
"'
=!lERNST&YouNG
2
Decontrole inhet kort
2.1 Uwopdrachtaan ons Uheeft ons de opdracht gegeven tot controle van dejaarrekening. Wij hebben de afspraken met uvoor decontrole van het boekjaar 2009 vastgelegd inonze opdrachtbevestiging. Indezeopdrachtbevestiging hebben wij ugeïnformeerd over: de reikwijdte van de controle ende toleranties; de controleaanpak; despecifieke wensen van enafspraken met degemeenteraad; dewederzijdse verantwoordelijkheden; communicatie en rapportering; team enonafhankelijkheid; het honorarium. Hierna gaan wij nog afzonderlijk inop decontroleaanpak en uw specifieke wensen en afspraken.
2.2 Onze controleaanpak Onzecontrole isverricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit accountantscontrole provincies engemeenten (BAPG). Onzecontroleaanpak isonder andere gericht op het in kaart brengen van devoor dejaarrekening van belang zijnde risico's. Voorts beoordelen wij of dejaarrekening voldoet aan deeisen gesteld in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Hetjaarverslag toetsen wij marginaal op tegenstrijdigheden met dejaarrekening. Deplanning en uitvoering van onze controle endedaaraan gerelateerde advieswerkzaamheden zijn voornamelijk gericht op: 1 Het geven vanfeedback aan het College over onze bevindingen betreffende de interne beheersing van de bedrijfsprocessen ende kwaliteit van deverbijzonderde interne controle. 2 Beoordeling van het jaarverslag 3 Controle van dejaarrekening 4 Het afgeven van eenaccountantsverklaring bijdejaarrekening 5 Ondersteunen van decontrolerende rol van degemeenteraad door het uitbrengen van een verslag van bevindingen. Inonze tussentijdse rapportage hebben wij invulling gegeven aan het eerste onderwerp. In deze rapportage geven wij invulling aan deoverige onderwerpen.
III!"1""
MlERNST&YouNC
2.3
Degoedkeurings- en rapporteringstoleranties
Opgrond van het BAPGstelt de udegoedkeuringstolerantie vast diewij bijde jaarrekeningcontrole hanteren. Het normenkader endegoedkeurings- en rapporteringstoleranties zijn door uvastgesteld . U heeft ons voor het boekjaar 2009 opgedragen om bijonze oordeelsvorming uit te gaan vande hierna vermelde goedkeuringstoleranties: Goedkeurend
Beperking
Oordeelonthouding
Afkeurend
Fouten indejaarrekening (%lasten)
< 1%
> 1 % < 3%
-
Onzekerheden indecontrole(% lasten)
< 3%
> 3%<10%
> 10%
> 3% -
Goedkeuringstoleranties
Opgrond vande(concept)jaarrekening 2009 bedraagt degoedkeuringstolerantie voor fouten afgerond € 1.050.000 (1%)envoor onzekerheden € 3.150.000 (3%).Als degoedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kaneengoedkeurende accountantsverklaring worden afgegeven. Dezegoedkeuringstolerantie iseen kwantitatief criterium. Deuiteindelijke oordeelsvorming is echter altijd eencombinatie van kwalitatieve en kwantitatieve afwegingen. Derapporteringstolerantie, de maatstaf die geldt voor het rapporteren van fouten en onzekerheden, isdoor ubepaald op 10%van de goedkeuringstolerantie, te weten € 105.000.
2.4
Verantwoording over Single information enSingle audit (Sisa)
Uwgemeente iswettelijk verplicht deverantwoordingsinformatie voor de in het bijzonder benoemde specifieke uitkeringen op te nemen ineen bijlage bijdejaarrekening. Het ministerie van BZK heeft hiervoor een model voorgeschreven. Bijde controle van deze bijlage betrekken wij de door het ministerie van BZK gegeven aanwijzingen (Circulaire Single information Single audit 2009) waarin onder andere isopgenomen de Nota verwachtingen accountantscontrole 2009. Dehierbij geconstateerde fouten enonzekerheden dienen op grond van het BAPGin het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringtolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden: € 10.000 indien deomvangbasis(totaal van delasten) kleiner dan of gelijk aan
€ 100.000 is; 10%indien deomvangbasis groter dan€ 100.000 en kleiner dan of gelijk aan
€ 1.000.000 is; € 100.000 indien deomvangbasis groter dan€ 1.000.000 is. Inhoofdstuk 3 geven wij uinzicht indefouten enonzekerheden enonze bevindingen over deze specifieke uitkeringen. Opverzoek van het ministerie van BZK nemen wijde volledige tabel van de specifieke uitkeringen met fouten enonzekerheden op in dit verslag. Ukunt deze tabel vinden in paragraaf 0 van dit verslag.
Illllllll 11
2.5
!
ÊUERNST&YouNG
Verplichte mededelingen vanuw accountant
Inbijlage 1hebben wij een aantal (verplichte) mededelingen opgenomen betreffende de inrichting en uitvoering van onze controle.
Ill"
MlERNST&YouNG
200 9 De u i t k o m s t e n van onz e c o n t r o le
Ill»
MlERNST&YouNG
3
Deuitkomsten van onze controle
3.1 Een goedkeurende accountantsverklaring Wijhebben het College van Burgemeester enWethouders van uw gemeente gemachtigd onze accountantsverklaring d.d.21 mei2010 bijdejaarrekening 2009 van uw gemeente op te nemen. Onze oordelen zoals opgenomen in dezeaccountantsverklaring zijn als volgt: Oordeel over de getrouwheid Oordeel over de rechtmatigheid
Goedkeurend Goedkeurend
Hierbij zijn wij ervan uitgegaan dat de gemeenteraad de nuoverlegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nogwijzigingen worden aangebracht indedefinitieve vorm vande jaarrekening dienen wij dezete beoordelen alvorens onze accountantsverklaring hierbij mag worden opgenomen. Uit hoofde van onze controletaak hebben wij definanciële gegevens zoals opgenomen inde jaarrekening gecontroleerd. Dein hetjaarverslag opgenomen beleidsgegevens, prestatiegegevens endetoelichtingen daarop, hebben wij niet gecontroleerd.
3.2 Evaluatievan foutenen onzekerheden Degoedkeurende strekking vandeaccountantsverklaring voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel betekent dat dejaarrekening met een redelijke mate van zekerheid geenfouten of onzekerheden bevat die intotaliteit devoor de jaarrekeningcontrole gehanteerde goedkeuringstolerantie overschrijden. Inonderstaand overzicht hebben wij een overzicht opgenomen van de door ons geconstateerde ongecorrigeerde controleverschillen. Dedoor uaangegeven rapporteringstolerantie bedraagt € 105.000. (in duizenden euro's) Controleverschillenperonderdeel
Fouten
Onzekerheden
Verwijzing
Getrouwheid Rechtmatigheid -
Overschrijding restantkredieten
-
Aanbestedingen
489 " 222
PM
SISACJG Totaal Tolerantie (1%/ 3%)
929
222 1.052
1.418
j
3.156" r
' * ' "
MlERNST&YouNG
Het totaal aanfouten komt voor wat betreft de getrouwheid ende rechtmatigheid lager uit dande maximale tolerantie van€ 1.052.000 enhet totaal aanonzekerheden komt voor wat betreft degetrouwheid ende rechtmatigheid lager uit dan de maximale tolerantie van € 3.156.000 waarmee voor beide onderdelen het oordeel goedkeurend is. Het College heeft ons schriftelijk medegedeeld van mening te zijn dat het effect van het door ons vastgestelde en niet indejaarrekening 2009 gecorrigeerde verschil zowel individueel als gezamenlijk niet materieel isvoor dejaarrekening als geheel. Wijstemmen met dezevisie in.
3.3
Beoordeling van de rechtmatigheid
Wij hebben bijdecontrole over 2009 de rechtmatigheid getoetst conform de bepalingen van het BAPGendecontroleverordening/controleprotocol 2009 vandegemeente Oude IJsselstreek. Bijonze controle hebben wijaandacht gegeven aan de volgende onderwerpen: de naleving van aanbestedingsregels, de begrotingsrechtmatigheid, het misbruik enoneigenlijk gebruik criterium, de niet financiële beheershandelingen. 3.3.1 Aanbestedingen Tijdens onze controlewerkzaamheden hebben wij beoordeeld of de inkooplasten van uw gemeente conform degeldende aanbestedingsregels tot stand zijn gekomen. Hierbij hebben wij onze controle ingestoken op het niveau van inkoopcategorieën. Voor 2009 zijn wij van deze inkoopcategorieën het volgende nagegaan: • aanwezigheid inkoopcontract; • afsluitingsdatum enlooptijd; • totstandkoming contract. Indien met betrekking tot een inkooplast geen contract aanwezig is, is beoordeeld op welke wijze de betreffende inkoopcategorie procedureel tot stand isgekomen. Voor de beoordeling van degevolgen voor de rechtmatigheid zijn een aantal uitgangspunten van belang: • eenfoutieve aanbesteding inenigjaar heeft tot gevolg dat de volledige opdrachtwaarde van het contract in het betreffende jaar onrechtmatig is.De inkooplast uit het contract inde resterendejaren van de looptijd van het contract isin beginsel rechtmatig; • voor eencontract datjaarlijks stilzwijgend wordt verlengd,terwijl op basis van de inkooplasten een nieuwe aanbesteding noodzakelijk is,isdejaarlijkse inkooplast onrechtmatig. Indien deonderliggende informatie rondom inkoop- enof aanbestedingstrajecten in onvoldoende mate beschikbaar iskunnen wij onsgeen oordeel vormen omtrent de rechtmatigheid vande betreffende inkooplasten. Met betrekking tot de beheersing van een aantal inkoopcategorieën hebben wij geconstateerd dat de gevolgde procedure en de gehanteerde overwegingen in relatie tot de geldende aanbestedingsregels niet adequaat onderbouwd konden worden met dedaarvoor gehanteerde documentatie.
10
Illl'"""
=UERNST&YouNG
Door het ontbreken van voornoemde informatie heeft geen controle plaats kunnen vinden op eenjuiste wijze van aanbesteden. Hierdoor kunnen wij ons geen volledig oordeel vormen over de rechtmatigheid van deverantwoorde lasten. De hiermee gepaard gaande inkooplast bedraagt € 929.000. Daarnaast is een afwijking van aanbestedingsregelgeving geconstateerd gedurende 2009 met betrekking tot een inkooplast. Het bedrag samenhangend met dezefout bedraagt € 222.000. Daarnaast merken wij het volgende op. Het interne aanbestedingsbeleid van de gemeente Oude IJsselstreek maakt onderdeel van het normenkader. Hierdoor dienen wij ons een oordeel te vormen over de naleving van dit interne aanbestedingsbeleid in het kader van onze rechtmatigheidscontrole. Gedurende 2009 is vooralsnog in onvoldoende mate binnen de interne controle functie de naleving van het interne aanbestedingsbeleid beoordeeld en gedocumenteerd. Hierdoor kunnen wij ons geen oordeel vormen over de naleving van de interne aanbestedingsregels. Over 2009 is deze onduidelijkheid weggenomen door de betreffende inkopen over 2009 alsnog door het college te laten autoriseren. Hierbij is gebruik gemaakt van de mogelijkheden daartoe binnen het interne aanbestedingsbeleid. Aanbeveling Wijhebben het College geadviseerd een contractenbeheersingssysteem opte zetten en indien benodigd raamcontracten af te sluiten.Daarnaast verdient het deaanbeveling vóór het aangaan vantransacties inzake leveringen, diensten enwerken dejuiste toepassing van het aanbestedingsbeleid te controleren. Voorts hebben wij het college geadviseerd de vastlegging van keuze enargumentatie voor een aanbestedingsvorm standaard onderdeel uit te laten maken van het inkoopproces. 3.3.2 Treasury-naleving kasgeldlimiet In de paragraaf Financiering wordt onder andere ingegaan op de kasgeldlimiet. De kasgeldlimiet is binnen de Wet Fido ingesteld teneinde een norm te stellen ten aanzien van de korte schuld. Dit ter beperking van het renterisico dat door uw organisatie wordt gelopen. De kasgeldlimiet wordt berekend als vast percentage van het begrotingstotaal. Ultimo 2009 is deze limiet overschreden. Indien in2010 deze overschrijding niet wordt ingelopen zal op basis van de Wet Fido een vaste geldlening dienen te worden afgesloten. Wijmerken op dat door het overschrijden van de kasgeldlimiet er sprake isvan een formele onrechtmatigheid. Gezien het feit dat aan deze overschrijding geen financiële consequenties verbonden zijn, weegt deze onrechtmatigheid niet mee inons rechtmatigheidsoordeel. Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd om de kasgeldlimiet consequent te monitoren. Daarnaast achten wij het van belang om de liquiditeitsplanning van uw organisatie verder te professionaliseren. Wijmerken opdat deze planning mede van belang isin het kader vande nogte ontvangen tranches uit deverkoop van deaandelen NUON. 3.3.3 Begrotingsrechtmatigheid Met de controle op dejuiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen wij of het budgetrecht van degemeenteraad isgerespecteerd. Voor eenjuiste oordeelsvorming is het van belang in hoeverre de begrotingsoverschrijding past binnen het door u geformuleerde beleid en/of wordt gecompenseerd door hogere baten.
Ill""
sHERNST&YouNG
Inonderstaande tabel hebben wij per programma eensamenvatting gegeven vande overschrijdingen van delasten op debegroting. (in duizenden euro's) Onderdeel programmarekening
Gewijzigde begroting
Rekening 2009
Overschrijd ing
ln%
Programmarekening Programma 1:Ruimtelijke ontwikkeling Programma 2: Wonen en werken Programma 3: Verkeer en vervoer Programma 6: Maatschappelijke zorg Programma 9: Sociale voorzieningen
€2.884 €20.785 €4.785 € 11.486 €16.348
€3.177 €29.319 €9.006 € 12.599 € 17.143
€293 €8.534 €4.221 € 1.113 €795
10,2 41,1 88,2 9,7 4,9
Deze overschrijdingen ten opzichte van debegrote lasten zijn voor eenbelangrijk deel gecompenseerd door extra baten.Tevens zijn deze door het College indetoelichting opde programmarekening toereikend toegelicht. Het College stelt uvoor genoemde overschrijdingen te autoriseren in het kader vande vaststelling van dejaarrekening 2009. Vooruitlopend hierop zijn wij hiervan reeds uitgegaan bij het vormen van ons oordeel over de (begrotings-)rechtmatigheid. Indit kader merken wij op dat gedurende hetjaar reeds diverse overschrijdingen opde begroting aande hand van tussentijdse informatie aande raad zijn gemeld. In voorkomende gevallen isvervolgens nagelaten om dezeoverschrijdingen inde vorm van een begrotingswijziging inde begroting te verwerken. Inhet kader van eenoptimaal begroting en budgetbeheer ishet van belang om bekende overschrijding zoveel mogelijk in de begroting te verwerken. Aanbeveling Wijhebben het College geadviseerd om procedures en richtlijnen rondom deverwerking van begrotingsoverschrijdingen gedurende hetjaar verder aante scherpen ende naleving hiervan periodiek te beoordelen. Restantkredieten Inhet kader vande begrotingsrechtmatigheidzijntevens overschrijdingen op restantkredieten geconstateerd. Over 2009 hebben kredietoverschrijdingen plaatsgevonden voor een totaalbedrag van€ 1,3 miljoen. Het monitoren van de beschikbaarheid van kredietruimte is een belangrijke voorwaarde voor het voorkomen van een overschrijding van dedoor uaan het College verstrekte bestedingsbevoegdheid. Wijhebben voor een bedrag van€ 489.000 niet kunnen vaststellen dat de overschrijdingen bijde Raadzijn gemeld.Derhalve wegen deze overschrijdingen van restantkredieten mee als onrechtmatigheid.
12
II
ËIIERNST&YouNG
Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd om overschrijdingen op restantkredieten tussentijds te beoordelen en indien nodig consequent in detussentijdse rapportages aan uter goedkeuring voor te leggen.Voorts ishet van belang om bij bestedingen vooraf vast te stellen dat kredietruimte beschikbaar is. 3.3.4 Misbruik en oneigenlijk gebruik Indeexterne en interne regelgeving zijn diverse bepalingen opgenomen dieerop zijn gericht om misbruik- enoneigenlijk gebruik te voorkomen. Uwgemeente heeft detoets op het misbruik enoneigenlijk gebruik neergelegd in interne controleplannen. Dit heeft in2009 niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van de baten en lasten ende balansmutaties. 3.3.5 Niet-financiële beheershandelingen Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten descope van de rechtmatigheidscontrole door deaccountant. Deaccountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt indit kader met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen ende opzet vanjuridische control in deorganisatie. Binnen dit interne beheersingssysteem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico's goed te kunnen beoordelen en indetijd te kunnen volgen. Wij hebben geïnformeerd naar de lopende procedures waarbij de gemeente betrokken is, teneinde indicaties te verkrijgen over de eventuele risico's op dit vlak. Opgrond hiervan beschikken wij niet over aanwijzingen die een nader onderzoek naar de(financiële) gevolgen noodzakelijke maken.
3.4
Overige bevindingen
3.4.1 Beheerplannen onderhoudsegalisatie voorzieningen Uwgemeente heeft in het verleden verschillende voorzieningen getroffen voor de gelijkmatige verdeling van lasten voor onderhoudswerkzaamheden. Conform het BBV en daarnaast de notities van de commissie BBV dienen deze voorzieningen onderbouwd te worden met een beheerplan en/of een meerjarenraming. Hoewel voor een gedeelte van de onderhoudsvoorzieningen de betreffende beheerplannen wel binnen uw gemeente aanwezig zijn, kan niet worden aangegeven in welke mate deze beheerplannen aansluiten met de huidige stand van de diverse voorzieningen en/of in welke mate de uitvoering parallel loopt met de opgestelde beheerplannen. Hierdoor bestaat het risico dat de voorzieningen niet op het gewenst niveau zijn. Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd de betreffende beheerplannen in 2010 te actualiseren en meerjarenramingen op te stellen aansluitend op de stand van de voorzieningen. Voorts adviseren wij ude voortgang van de onderhoudswerkzaamheden te monitoren en periodiek de voorzieningen hiermee inovereenstemming te brengen.
13
|||l"""
OlERNST&YouNG
3.4.2 Voorziening Riolering Ten aanzien van de voorziening inzake het rioleringstelsel is in de toelichting op de jaarrekening gesteld dat deze bedoeld is groot onderhoud en vervangingsinvesteringen. Op basis van de notitie Riolering van de commissie BBV zijn nadere voorschriften gegeven voor de verwerking van de voorziening riolering. Uit oogpunt van transparantie enten behoeve van de periodieke bijstelling van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) is het van belang dat de voorziening onderhoud respectievelijk vervanging in de begroting en in de jaarrekening zodanig wordt toegelicht dat de relatie is te leggen met het GRP. Daarnaast dient inzicht te worden gegeven in het onderscheid onderhoudscomponent en de component voor vervangingsinvesteringen (spaarcomponent). Wij hebben geconstateerd dat dit inzicht vooralsnog inonvoldoende mate in deonderbouwing van de voorziening tot uitdrukking komt. Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd het betreffende inzicht te verschaffen. Hiertoe dient in 2010 een herrekening plaats te vinden waarbij in toekomstperspectief de relatie wordt gelegd tussen enerzijds de opbouw van het tarief voor het rioolrecht en anderzijds de geplande investeringen enonderhoudsuitgaven. 3.4.3 Personele voorzieningen Indejaarrekening 2009 isvoor een bedrag van afgerond € 1,3 min aan personele voorzieningen ten behoeve wachtgeld-en pensioenverplichtingen opgenomen.De voorzieningen zijn onderbouwd middels berekening van het maximale risico. Wij merken op dat dejuistheid van devoorzieningen ultimo 2009 niet beoordeeld is.Derhalve bestaat de mogelijkheid dat een gedeelte van deze voorzieningen kanvrijvallen. Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd om in 2010 de betreffende voorzieningen te actualiseren. Voor wat betreft de pensioenverplichting wethouders zullen wij met een actuaris een oriënterend gesprek gericht op risico's en mogelijkheden binnen de voorzieningen arrangeren. 3.4.4 Grondexploitaties Inonze managementletter hebben wij ugerapporteerd over de procesmatige aandachtspunten rondom de beheersing van grondexploitaties. Het verder monitoren van grondexploitaties ende uitbouw van projectcontrol vormen daarbij belangrijke aandachtspunten. Ultimo 2009 zijn alle exploitatieopzetten geactualiseerd. Opbasis van de huidige veronderstellingen zal er in2010 endedaarop volgende jaren minder bouwrijpe grond worden uitgegeven. Definanciële gevolgen hiervan vertalen zich ineen nadelig invloed opde eindresultaten van deexploitaties. Dit heeft geleid tot het vormen van een voorziening voor verliesgevende projecten ten bedrage van € 2.369.000. Het grootste deel van deze voorziening heeft betrekking op de complexen DeHutten Noord, DeHutten Zuid en Centrumplan Ulft. Zoals inde paragraaf grondbeleid opgenomen, zijn er met betrekking tot eenaantal grondexploitaties (mede gezien de huidige boekwaarde) risico's aanwezig binnen de toekomstige terugverdiencapaciteit. Inde paragraaf grondbeleid is het risico inde grondexploitaties ultimo 2009 becijferd op afgerond 5 min. Deboekwaarde ultimo 2009 van de gronden in exploitatie bedraagt € 26,6 min. 14
iiiii""1""
=!lERNST&YouNG
Het toekomstperspectief indeze laat zien dat detoekomstige financiële impact groot is (toekomstige lasten € 36,0 min, toekomstige opbrengsten € 65,4 min). Per saldo resulteert dit ineentoekomstig resultaat van€ 2,8 min positief (€ 26,6 +€ 36 -/- € 65,4). Geziende toekomstige financiële volumes, het uiteindelijke financiële resultaat en deaanwezige risico's, is het niet ondenkbaar dat verdere afboekingen indegrondexploitaties noodzakelijk zijn. Bovenstaande impliceert het belang van eenstrikte en kritische monitoring vande grondexploitaties binnen uw gemeente. Hierbij dienen tevens de niet inexploitatie genomen gronden in beschouwing te worden genomen. Gezien de boekwaarde van ruim € 7 minende toelichtingen indeparagraaf grondbeleid,schuilen hierin tevens risico's. Aanbeveling Geziende aanwezige risico's in het toekomstperspectief ishet van belang omde voortgang vandecomplexen endetoekomstige ontwikkelingen nauwgezet te volgen entijdige informatie hieromtrent te verschaffen. Wijadviseren uin2010 indeze monitoring entijdige rapportage te voorzien. 3.4.5 Bestemmingsreserves Het totaal van de bestemmingsreserves indejaarrekening 2009 bedraagt circa € 12 min.Op basis van raadsbesluiten zijn in het verleden bedragen gereserveerd voor de specifieke bestemming dieaande reserve ten grondslag ligt. Wij hebben bij onze controlewerkzaamheden het verloop ende onderliggende bestemming beoordeeld. Wij hebben hierbij geconstateerd dat een aantal reserves met een boekwaarde van circa € 2mln gedurende 2009 niet muteert, met uitzondering van de rentetoeschrijving. In2010 staat de actualisatie van de nota reserves en voorzieningen gepland. Aanbeveling Wijhebben het college geadviseerd in2010, mede incombinatie met deactualisatie vande nota reserves envoorzieningen, de bestemmingsreserves te beoordelen en eventuele bedragen middels een Raadsvoorstel vrij te laten vallen in dealgemene reserve. 3.4.6 Verbonden Partijen In het jaarverslag is de paragraaf Verbonden Partijen opgenomen. Verbonden Partijen betreffen privaat- dan wel publiekrechterlijke organisaties waarin de gemeente een financieel en bestuurlijk belang heeft. In paragraaf wordt het beleid, de ontwikkelingen en het financieel belang in de betreffende verbonden organisatie opgenomen. Voor het beoordelen van het financiële risico samenhangend met de verbonden partij, is het van belang dat in de paragraaf informatie wordt opgenomen over de financiële positie, eventuele risico's en de verantwoording hieromtrent. Opdeze wijze kan per partij worden beoordeeld inwelke mate de gemeente Oude IJsselstreek een financieel risico loopt. Wij merken op dat dit beeld nog niet bij iedere Verbonden Partijop basis van deopgenomen informatie te bepalen is. Daarnaast merken wij op dat de gemeente nog geen visie heeft ontwikkeld op de realisatie van de doelstellingen zoals verwoord in de begroting, samenhangend met de Verbonden Partijen. Hieraan zal indeopte stellen nota Verbonden partijen nadere aandacht worden gegeven.
15
Ill«'
MlERNST&YouNG
Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd om in 2010 binnen de paragraaf Verbonden Partijen voor iedere organisatie inzicht te verschaffen in definanciële positie, deaanwezige risico's ende verantwoordingsvorm aande gemeente Oude IJsselstreek. 3.4.7 Bijdragen aan activa in eigendom derden Indejaarrekening 2009 zijn voor een totaalbedrag van € 4,9 min bijdragen aanactiva in eigendom van derden opgenomen. Dit betreft activa die door derden worden beheerd, waaraan degemeente eenfinanciële bijdrage heeft geleverd. Omdeze bijdragen als zodanig in dejaarrekening te verwerken (en niet als kosten) dient aaneenaantal criteria te worden voldaan. Indeovereenkomst met de betreffende instellingen dienen bijvoorbeeld bepalingen te zijn opgenomen rondom de gevolgen van een eventuele vervreemding door de instellingen. Wij hebben tijdens onze controle beoordeeld inwelke mate deovereenkomsten met de betreffende instellingen voorzien indezeformele bepalingen enop welke wijzetoezicht opde naleving isgeregeld.Wijhebben geconstateerd dat hieromtrent geen kaderszijn gesteld.Ten tijde van onze controle isgeen informatie beschikbaar gekomen die deformele bepalingen binnen deovereenkomsten aantonen. Aanbeveling Wij hebben het College geadviseerd om in2010 deafspraken entoezichtstructuur met de betreffende instellingen nader te beschrijven ente documenteren. Daarnaast dient het toezicht periodiek plaats te vinden. Wij hebben geadviseerd om hieromtrent vastleggingen te maken. 3.4.8 Vooruitbetaalde kosten OWN 2 0 2 0 Inhet kader van het project "Op weg naar 2020" worden binnen uw gemeente diverse voorbereidingswerkzaamheden uitgevoerd. Dekosten van deze voorbereidingen worden uiteindelijk doorverdeeld naar investeringswerken engrondexploitaties. Indejaarrekening 2009 iseentotaalbedrag van€ 1.07 min alsvooruitbetaald verantwoord, waarvoor nog geen doorverdeling naar de beschreven componenten isdoorgevoerd. Vanuit dien hoofde ishet van belang omdeontwikkeling endedekking van devoorbereidingskosten (mede gezien de positie van degrondexploitaties) strikt te monitoren. Inhetjaarrekeningtraject isdedekking vande kosten beoordeeld, waarbij isgeconcludeerd dat vooralsnog geen afboeking noodzakelijk is. Aanbeveling Wijhebben het College geadviseerd om de ontwikkeling endedekking van de kosten in het kader van het project OWN2020 consequent en kritisch te monitoren enindien mogelijk, door te verdelen naar de betreffende grondcomplexen en investeringen. 3.4.9 NUON In2009 heeft deverkooptransactie van deaandelen NUONplaats gevonden. Deopbrengst van deverkoop is in2009 volledig als bate verantwoord. Intotaal iseen bate van € 40,1 miljoen verantwoord. Eengroot deel van deze bate is nog niet ontvangen maar wordt inde periode 2011 t/m 2015 ontvangen. Dit bedrag (€ 19,6 miljoen) isals langlopende vordering verantwoord onder financiëlevaste activa. Dezeverwerkingswijze isinovereenstemming met de verslaggevingsregels voor gemeenten inzake de verwerking van deopbrengst van de NUON-Energy aandelen. 16
II
BIERNST&YOUNG
Voorts isindiverse toelichtingen indejaarrekening aandacht besteed aandeze transactie. Onder andere inde programmarekening, detoelichting bijde balanspost financiële vaste activa en niet uit de balans blijkende verplichtingen (inzake dezogenaamde escrow regeling). Aanbeveling
Wij hebben het College geadviseerd om in het kader van eenadequaat liquiditeitsbeleid de resterende tranches vandeverkoop van de Nuon-aandelen in meerjarenperspectief af te zetten tegen de financieringsbehoefte. 3.4.10 Onderuitputting kapitaallasten Voor eentoereikende beheersing van definanciële gevolgen van investeringsprojecten en onderhoudsuitgaven ishet van belang omtussentijds de(financiële) voortgang te bewaken. Door dezevoortgangsbewaking zijn overschrijdingen tijdig in beeld en kandaarnaast tijdig ingespeeld worden op onderuitputting envertraging van projecten. Indejaarrekening 2009 wordt opeenaantal onderdelen ingegaan op het doorschuiven van projecten enuitgaven inde tijd. Het effect van deonderuitputting opde kapitaallasten isover 2009 becijferd op€ 660.000. Aanbeveling
In het kader van het bewerkstelligen van een optimaal financieel beheer wijzen wij u ten overvloede op het belang van een tijdige monitoring en bijstelling van investeringskredieten. Wijadviseren uom hierin gedurende 2010 te voorzien. 3.4.11 Single information en Single audit Wij hebbendeindeSiSa-bijlage van dejaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2009.Op grond van ons onderzoek hebben wij geenfouten en/of onzekerheden geconstateerd diede voor SiSageldende rapporteringstolerantie overschrijden. Nummer specifieke uitkering conform SiSa-bijlage 2008
Specifiekeuitkeringof overig
Foutof onzekerheid
Financiële omvangin euro's
Toelichting fout/onzekerheid
13
Onderwijsachterstandenbeleid niet-GSB (OAB) Subsidieregeling aanpak zwerfafval Investering stedelijke vernieuwing (ISV) Tijdelijke stimulering woningbouwprojecten 2009 Brede doeluitkering verkeer en vervoer Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw)
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
27 50C 53 59B 72
17
[|||!l" l " , i ' ,
74 75
76
78 79 82 83 94
=HERNST&YOUNC
Wet Werk en Bijstand(WWB) inkomensdeel Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers (IOAW) Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijke Arbeidsongeschikte Zelfstandigen (IOAZ) Bijstandverlening Zelfstandigen (Bbz) Wet Werkloosheidsvoorziening (WWV) Participatiebudget Schuldhulpverlening Brede doeluitkering Centra voor Jeugd en Gezin(BDU CJG)
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen
Nvt
Nvt
Geen Geen Geen
Nvt Nvt Nvt
Nvt Nvt Nvt
Bovenstaande bevindingen kan uw College over laten nemen op het door het Ministerie van Bzk verplicht voorgeschreven format 'SISA verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen'. Dit format dient door uw gemeente samen met eenaantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15juli a.s. elektronisch bij het CBSte worden aangeleverd. Kwaliteit uitvoeringSISA Doordat diverse medewerkers binnen uworganisatie verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van deSisa regelingen, iseengoede aansturing encoördinatie belangrijk. Wijmerken op dat de inhoudelijke uitvoering van de Sisa regelingen voor verbetering vatbaar is.Verhoging van de kwaliteit ismogelijk door: Het opstellen vaneen planning voor de uitvoering van deSisawerkzaamheden, waarbij de werkzaamheden gedurende hetjaar worden uitgevoerd en niet achteraf zoals dat nude situatie is; Voorafgaand aan de uitvoering van de Sisa regelingen gezamenlijk een overleg te voeren wat verwacht wordt met betrekking tot devastlegging endiepgang van deuitvoering van de werkzaamheden; Een risicoanalyse per regeling op te stellen, zodat volledig inzicht bestaat inde risico's en de beheersingsmaatregelen. Indedeelwaarneming kan dan expliciet getoetst worden op deaanwezigheid enwerking van de beheersingsmaatregelen; Naafronding van dewerkzaamheden door de verantwoordelijke medewerkers een inhoudelijk review te laten uitvoeren door deSisa coördinator. Aanbeveling Wijadviseren zo spoedig mogelijk actie te nemen ten aanzien van bovengenoemde aanbevelingen. Voor dejaarrekeningcontrole 2010 is het van belang om reeds gedurende 2010 met de uitvoering van de voorbereidingen te starten.
I
"""
MlERNST&YOUNC
Centrum Jeugd enGezin(CJG) Inhet kader van de regeling CJGworden degelden doorgesluisd aande instelling Yunio.De accountant van Yunio controleert de bestede gelden engeeft hierbij een accountantsverklaring af. Deaccountant van Yunio heeft in het kader vandeverantwoording van Yunio aande gemeente Oude IJsselstreek geconstateerd dat door onduidelijkheden inde toerekening van kosten vooralsnog geen oordeel omtrent dedaadwerkelijke realisatie vanJGZ activiteiten ten behoeve van de gemeente Oude IJsselstreek kan worden gegeven. Hierbij speelt mee dat dejaarrekeningcontrole bij Stichting Sensire, waarvan Stichting Yunio onderdeel uitmaakt, nog niet isafgerond. Door de organisatie is ingeschat dat de mogelijke onzekerheid inzake de besteding van deJGZ gelden niet van materieel belang is binnen de SISA normen. Dientengevolge isdeze onzekerheid niet in deSISA bijlage opgenomen.Wij hebben de onzekerheid als PMpost opgenomen in het overzicht van controleverschillen. In het kader van deverantwoording tussen Yunio en uw gemeente ishet van belang om met Yunio duidelijke afspraken te maken over de vorm en het tijdstip van deverantwoording. Dit kan door middel van een controleprotocol, waarin duidelijk isaangegeven wat de verwachtingen van de gemeente zijn. Aanbeveling voor 2010 Wijadviseren tijdig eencontroleprotocol op te stellen enaande uitvoerende instanties te verstrekken enop basis van de opgevraagde informatie tot een conclusie te komen over de juiste en rechtmatige uitvoering van degelden endit zichtbaar vastleggen.
II
=UERNST&YouNG
20 0 9 De (f inanciëIe) r e s u l t a t e n in perspectief
20
Ill"
EMERNST&YOUNG
4
De(financiële) resultaten in perspectief
4.1 Analyseresultaat 2009 Het saldo van baten en lasten over hetjaar 2009 bedraagt € 34,4 miljoen voordelig (geraamd saldo volgens de herziene begroting € 0). Het resultaat over 2009 ten opzichte van degewijzigde begroting kan als volgt worden weergegeven: Bedragen in€ 1.000 Lasten Baten Resultaat voor bestemming Mutaties reserves Resultaat na bestemming
Begroting na wijziging € 92.604 -€89.002 € 3.601 -€3.601 €0
Jaarrekening 2009 € 105.218 -€136.332 -€31.114 -€3.343 -€ 3 4 . 4 5 8
verschil € 12.614 -€ 4 7 . 3 3 0 -€ 34.715 €258 -€ 3 4 . 4 5 7
Uit bovenstaande opstelling blijken zowel in het resultaat vóór als na bestemming grote afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting. Inde samenvatting van dejaarrekening zijn deverschillen tussen dejaarrekening ende begroting na wijzigingen toereikend toegelicht. Voor een evaluatie van de begrotingsoverschrijdingen wordt verwezen naar paragraaf 3.3.3.
4.2 Analyse financiëlepositieultimo2009 Het eigen vermogen bedraagt perjaareinde 2009 volgens dejaarrekening, inclusief het resultaat na bestemming,€ 55,4 miljoen en heeft zichgedurende 2009 als volgt ontwikkeld: Bedragen x€ 1.000
Saldo 1januari 2009 Totaal stortingen 2009 ten laste van resultaat Totaal onttrekkingen 2009 ten gunste van resultaat Resultaat na bestemming Saldo perjaareinde 2009
Algemene reserve
Bestemmingsreserves
€ € 8.674 € 1.420
€ € 13.793 € 1.871
-€ 1.194
-€3.611
€ 8.900
€ 12.053
Resultaat na bestemming € 1.830 -€ 1.830
Totaal
€ €24.297 € 1.461 -€ 4.805
€34.458 € 34.458
€ 34.458 €55.411
Het saldo van het eigen vermogen van€ 55,4 miljoen bestaat voor een bedrag van€ 7,9 uit algemene (vrije) reserves. Het positieve saldo over 2009 ligt ter bestemming aan uvoor.
21
III!"""
EUERNST&YouNG
4.3
Analysevan het weerstandsvermogen
Debelangrijkste financiële risico's die uw gemeente loopt zijn toegelicht inde paragraaf Weerstandsvermogen van hetjaarverslag. Wij merken hierbij op dat niet alle risico's financieel zijn vertaald, wat wel wenselijk is. Hierdoor kan de beschikbare weerstandscapaciteit nog niet optimaal worden geconfronteerd met de gekwantificeerde risico's. Ook isdeze informatie nodig voor een goede beoordeling van het aanwezige Weerstandsvermogen. Derisico's samenhangend met de grondexploitaties maken onderdeel uit van de paragraaf grondbeleid. Zoals reeds opgemerkt in dit verslag zijn er risico's in de grondexploitaties aanwezig die een grote impact op het weerstandsvermogen van uw gemeente kunnen hebben. Bijde beoordeling ultimo 2009 van het weerstandsvermogen dient hiermee derhalve rekening te worden gehouden. Bovenstaande, incombinatie met de bezuinigingsmaatregelen van het Rijk de komendejaren, benadrukken eenste meer het belang vaneensolide financieel beleid voor de komendejaren. Uw Raadstaat aan devooravond van belangrijke ombuigingsmaatregelen. Dezezullen een enorme impact hebben opde keuzes voor de komendejaren. Eenenorme uitdaging voor uen uw College. Wijadviseren uin dit kader om, in dejaarrekening, het weerstandsvermogen nader inbeeldte brengen door risico's te kwantificeren enaf te zetten tegen het weerstandsvermogen.
22
ËUERNST&YOUNG
2 00 9 Bijlagen
23
mil
MIERNST&YouNG
Verplichte mededelingen van uw accountant Inonderstaand schema hebben wij een aantal onderwerpen opgenomen die uals gemeenteraad behulpzaam kunnen zijn bij het invullen van uw controlerende rol. Aandachtsgebied Algemeen aanvaarde controlestandaarden
Mededeling
Onze controle isverricht in overeenstemming met Nederlands recht waaronder het BAPG. Dit betekent dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Onderdeel van onze controle is het uitvoeren van een evaluatie vande interne beheersingsmaatregelen teneinde de mate endiepgang van onze testwerkzaamheden te plannen.
Bijdejaarrekening 2009 hebben wij een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven op het gebied van de getrouwheid en de rechtmatigheid.
Onderzoekjaarverslag Opgrond van dewettelijke verplichting ingevolge artikel 213 lid3 onder d Gemeentewet dienen wij nate gaan of in het jaarverslag hetjaarverslag verenigbaar is met dejaarrekening enof overigens het jaarverslag voldoet aan de wettelijke vereisten.
Inonze accountantsverklaring istevens een verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties opgenomen. Van tekortkomingen isons niets gebleken.
Belangrijke verslaggevingsgrondslagen Wij beoordelen de keuze van ende wijzigingen in belangrijke verslaggevingsgrondslagen en controleren detoepassing van het BBV.
Er hebben zich in2009 geen belangrijke wijzigingen voorgedaan inde gehanteerde verslaggevingsgrondslagen. Dein2009 doorgevoerde wijzigingen in het BBV zijn, voor zover van toepassing,op toereikende wijze verwerkt.
24
ËIERNST&YouNG
Aandachtsgebied Onze meningoverde gehanteerde waarderingsgrondslagen ennaleving van wettelijkebepalingen enrichtlijnenvoor de financiële verslaggeving
Mededeling
Wij bespreken met het college en het management de kwaliteit en niet alleen de aanvaardbaarheid van de gehanteerde waarderingsgrondslagen, de consistente toepassing daarvan alsmede de duidelijkheid envolledigheid van dejaarverslaggeving. In deze bespreking komentevens zaken aande orde die een significante invloed hebben op de kwaliteit van dejaarverslaggeving, zoals: nieuwe of gewijzigde waarderingsgrondslagen; schattingen, beoordelingen en onzekerheden; bijzondere transacties; waarderingsgrondslagen met betrekking tot significante jaarrekeningposten, inclusief het tijdstip waarop transacties plaatsvinden ende periode waarin die worden verantwoord.
Degekozen waarderingsgrondslagen zijn aanvaardbaar enconsistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden,de periode waarin zij zijn verantwoord ende desbetreffende toelichtingen inde jaarrekening.
Verschillen vaninzichtmet hetmanagement overadministratieve en verslaggevingskwesties Erwaren geen verschillen van inzicht met het college en het management over de waarderingsgrondslagen, de financiële administratie, deverslaggeving of onze controlewerkzaamheden. Beoordelingen enschattingenvan het management Voor het opstellen van dejaarrekening moeten vaak schattingen worden gemaakt. Bepaalde schattingen zijn van bijzonder belang door hun invloed op de jaarrekening ende waarschijnlijkheid dat toekomstige gebeurtenissen significant afwijken vande verwachtingen van het college en het management.
Wij onderschrijven deschattingen endewijze waarop deze worden gemaakt door het management en het college.
25
HU'
MIERNST&YouNG
Aandachtsgebied
Mededeling
Wij informeren de gemeenteraad en het college omtrent decontroleverschillen die wij tijdens onze controle hebben vastgesteld en die naar ons oordeel individueel danwei gezamenlijk een belangrijke invloed hebben op definanciële verslaggeving.
Inhoofdstuk 3 zijn de resterende controleverschillen opgenomen geconstateerd tijdens onze controle.
Volledigheid verplichtingen, claims, risico's en garanties Degemeente gaat gedurende een boekjaar tal van transacties aan.Het overgrote deel van deze transacties hebben hun weerslag inde financiële administratie. Eendeel van de door uw gemeente in 2009 aangegane transacties heeft geen weerslag inde financiële administratie over 2009, terwijl hieruit wel financiële consequenties kunnen volgen.Als voorbeeld indit kader noemen wij afgesloten contracten en aansprakelijkheidsstellingen.
Aangezien wij alsaccountant niet in staat zijn vast te stellen dat alle niet uit de administratie blijkende relevante verplichtingen, risico's engaranties volledig enjuist indejaarrekening zijn verwerkt, hebben wij het college gevraagd schriftelijk te bevestigen dat bij het opmaken vande jaarrekening alle relevante (en bekende) feiten enomstandigheden zijn betrokken.
Werking vande interne beheersingsmaatregelen (waaronderde continuïteitenbetrouwbaarheid)van de geautomatiseerde gegevensverwerking Inhet kader van decontrole vande jaarrekening brengt de accountant verslag uit omtrent zijn bevindingen met betrekking tot de continuïteit en betrouwbaarheid vande geautomatiseerde gegevensverwerking. Onze controle was niet primair gericht op het doen van een uitspraak omtrent decontinuïteit en betrouwbaarheid van (delen van)de geautomatiseerde gegevensverwerking en wij hebben daartoe ook geen opdracht van het management ontvangen.
Dejaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht.
26
=HERNST&YOUNG
Aandachtsgebied Materiële fouten,fraudes en illegale handelingen
Mededeling
Hoewel hier niet specifiek op gericht, hebben onzecontrolewerkzaamheden het afgelopen jaar geen materiële fouten,fraudes of andere illegale handelingen, uitgevoerd door het College, het management of andere werknemers, aan het licht gebracht. Onze onafhankelijkheid Onafhankelijkheid isnaast deskundigheid een van de pijlers van onze beroepsuitoefening. Wij hechten aanonze reputatie op het gebied van deskundigheid en onafhankelijkheid.
Wijvoldoen op alle punten aande onafhankelijkheidsregelgeving die op ons van toepassing is.
Wij kennen eengroot aantal maatregelen, vastgelegd ineencontinu geactualiseerde database,die deonafhankelijkheid dienen te waarborgen. Periodiek wordt de naleving van interne en externe onafhankelijkheidsvoorschriften beoordeeld, bijvoorbeeld ten aanzien van potentieel conflicterende diensten ende financiële onafhankelijkheid. Onze professionals moetenjaarlijks hun onafhankelijkheid bevestigen.
27
