Vroeg begonnen, veel gewonnen! Transmuraal zorgpad voor palliatieve patiënten Duodagen 27 en 28 maart 2014
Liesbeth Struik, Nurse Practitioner IJsselland Diederik Kehrer, internist-oncoloog IJsselland Paul van den Homberg, huisarts Krimpen aan de IJssel
• • • •
Inleiding Early palliative care Transmuraal Zorgpad en samenwerking Ruimte voor vragen, discussie
• Inleiding
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741
Bron: www.nationaalkompas.nl en CBS.
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741
Waarvan 44.038 personen (32,4%) aan kanker
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741
Waarvan 44.038 personen (32,4%) aan kanker 38.132 personen (28,1%) aan HVZ
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741
Waarvan 44.038 personen (32,4%) aan kanker 38.132 personen (28,1%) aan HVZ 53.571 personen (39,5%) aan overige ziekten
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741 37.531 personen overlijden in het ziekenhuis
Totale sterfte in Nederland in 2011 135.741 37.531 personen overlijden in het ziekenhuis 98.210 personen overlijden thuis in het verzorgings- of verpleeghuis in het hospice …
Er is dus veel zorg nodig.
Er is dus veel zorg nodig. Steeds meer…
Vergrijzing Meer zorg (en minder zorgverleners?!) Meer sterfte
En er kan ook steeds meer… Meer en kostbare behandelingen (Kosten van de zorg nemen toe… ) 2001 2006 2011 Ziekenhuizen, specialistenpraktijken
12,6 17,3 22,6
Praktijk eerstelijn
4,2
5,7
7,3
in miljard €
Maar, is alles wat mogelijk is ook zinvol? En wordt de patiënt nog wel tijd gegund? (acceptatie, rouw, rituelen, …)
Wie geeft begeleiding, sturing, informatie?
Het Transmuraal Zorgpad Voorziet onder andere in: Vroegtijdige samenwerking en afstemming van zorg Maar nog veel meer Kartrekkers in het IJssellandziekenhuis: Liesbeth Struik, Diederik Kehrer
• Early palliative care
Early palliative care • Palliatieve zorg moet los gezien worden van endof-life zorg (palliatieve sedatie, zorgpad stervensfase) • Palliatief zorgpad starten bij ADL onafhankelijke patiënt • Prospectieve studies laten zien dat QvL verbeterd bij vroege palliatieve zorg • Patiënten inzicht geven in prognose en ziektebeloop • Kosten effectief NEJM dec 2013, Parikh et al
Early palliative care
• triple aim – Betere gezondheid (QvL) – Verbeterde zorg – Lagere kosten
NEJM dec 2013, Parikh et al
Early palliative care • Herdefiniëring palliatieve zorg als – Een extra ondersteunende laag in elk stadium van de ziekte
• kan ook ingezet worden bij – Ernstige COPD, eindstadium DC, gevorderde MS etc
NEJM dec 2013, Parikh et al
Early Palliative Care for Patients with Metastatic Non–Small-Cell Lung Cancer
• Gerandomiseerd • 151 patienten • Primaire studie eindpunten QvL zaken
• Secundaire eindpunt survival NEJM, dec 2010, Temel et al
Mean Change in Quality-ofLife Scores from Baseline to 12 Weeks in the Two Study Groups.
FACT = Functional Assesment Cancer Treatment-long LCS = Lung Cancer Subscale TOI = Trial Outcome Index
NEJM, dec 2010, Temel et al
NEJM, dec 2010, Temel et al
(hazard ratio for death in the standard care group, 1.70; 95% CI, 1.14 to 2.54; P=0.01)
NEJM, dec 2010, Temel et al
Effects of a Palliative Care Intervention on Clinical Outcomes in Patients With Advanced Cancer: • Gerandomiseerd standaard +/- vroege palliatieve begeleiding • Fysiek, psychosociaal, zorg coordinatie • Eindpunten studie – QvL – Symptoom verlichting – SEH bezoeken – Ziekenhuis opnames JAMA aug 2009, Bakitas et al.
Discussie; ondersteuning middels telefonische interventie JAMA aug 2009, Bakitas et al.
Stelling 'Palliatieve chemotherapie geven, is beter dan het de patiënt onthouden'.
• Transmuraal Zorpad en samenwerking
Aanleiding
• Praktijk ervaringen: heropnames, zorgproblemen, NTBR op de SEH, wijkverpleegkundigen verliezen patiënten uit beeld, lang doorbehandelen… • Geschiedenis: YSL continuiteitshuisbezoeken (preventief inzetten van wijkverpleegkundige) • Oncologiecommissie: opdracht verbeteren palliatieve zorg
28
Zorgmodel Palliatieve zorg
Behoefte palliatieve zorg (IKNL) • Dubbele vergrijzing: aantal 65+-ers van 16% naar 26% • ↑ Sterftecijfer 200.000 in 2050 • ↑ Toename chronisch zieken, ↑ Multimorbiditeit • ↑ Behoefte palliatieve zorg • Verschuiving van zorg van ziekenhuis naar 1e lijn
Verbeteren palliatieve zorg (IKNL) 1. 2. 3.
Anticiperend handelen Voldoende kennis en ervaring bij reguliere zorgverleners Samenwerking en afstemming tussen betrokken zorgverleners
Hoe verder? • Vakinhoudelijk versus organisatie • Strategie van ziekenhuis: “zorg waar het hoort”, ketenzorg • 0-meting • Resultaat: transmurale werkgroep
Samenwerking huisartsenpraktijk Krimpen AD IJssel, HAP, SEH, en andere zorgverleners
Opzet zorgpad Transmurale werkgroep: ketenzorg Zorgtraject omschreven, hiaten vastgesteld Business case (vakinhoudelijk versus organisatie) Zorgpad ontworpen Aansluiten bij bestaande producten en huidige zorgverleners • Pilot samenwerking huisartsengroep Krimpen AD IJssel, thuiszorg de Vierstroom, thuiszorg de Zellingen • • • • •
Kenmerken zorgpad (1) Opgezet in 3 fasen van palliatief model: 1. Ziektegerichte palliatie 2. Symptoomgerichte palliatie 3. Palliatie in de stervensfase
31-3-2014
35
Kenmerken zorgpad (2) Behandeling continueren Markeringsgesprek voor inclusie Patiëntenperspectief leidend Begeleiden van transitie: vroegtijdig inzet huisarts en thuiszorg • Samenwerking medisch specialist en verpleegkundig specialist, huisarts en wijkverpleegkundige • Casemanagers/ aanspreekpunt • • • •
31-3-2014
Voettekst
36
Stelling ‘De specialist spreekt, met de patiënt en zijn naaste(n), over het naderend levenseinde‘
Kenmerken zorgpad (3) • Vroegtijdig (poliklinisch) gesprekken over levenseinde (KNMG, 2012) • Heroverwegen hoofdbehandelaarschap • Overdracht en communicatie • Borging: checklist en transmurale overdracht
KNMG (2012). Handreiking Tijdig praten over het overlijden
Inclusie • • • •
Inclusie door hoofdbehandelaar Herkennen van patiënten? Surprise-question (Moss et al, 2009) Triggers om het zorgpad te starten
Moss, A.H., Lunney, J.R., Culp, S., Auber, M., Kurian, S., Rogers, J., Dower, J. & Abraham, J. (2009). Prognostic significance of the "surprise" question in cancerpatients. Journal of Clinical Oncology 27:15s.
Praten over levenseinde (vroegtijdig) • • • •
Includeren door medisch specialist markeringsgesprek Gesprekskaart ter ondersteuning Reanimatiebeleid en wensen levenseinde Ervaringen praten over levenseinde
Praktijkervaringen • Patiënten bellen voor overleg lichamelijke klachten en onzekerheid > insturen voorkomen • Goed contact met thuiszorg, huisarts en HAP • SEH • Wensen bespreken over levenseinde • Vervolgafspraken
Transmurale zorg • Patiënt maakt vroegtijdig kennis met zorgverleners voor laatste fase van ziekte (huisarts en thuiszorg): anticiperen • Transmuraal: verbeteren transitie • Makkelijk contact tussen zorgverleners • Zorgafspraken op papier • Na contact met patiënt overdracht naar casemanagers
Wat gaat goed? • Dossiermeting 2012: slechte verslaglegging. Nu optimaal • Overdracht en communicatie • Casemanagers: verbeterd transitie en geeft rust aan patiënt en naasten • Opnames en SEH bezoeken worden voorkomen • Indicatoren aantonen
Wat kan beter? • Inclusie: herkennen van patiënten • Meer ervaring opdoen in praten over levenseinde: markeringsgesprek • Casemanager “in the lead” • Kosten: niet meegenomen in pilot (rapport 'Kostenbatenanalyse voor gespecialiseerde palliatieve zorg in de tweedelijn‘) • ICT ondersteuning
31-3-2014
Voettekst
44
Hoe verder? • Februari 2014 oncologiepatiënten interne geneeskunde en longoncologie • Hartfalen, COPD, geriatrie • Database, ICT • Aansluiten bij PaTz Capelle AD IJssel (ZonMw) • Toekomst: transmuraal consultatie team
ZonMw (2010). Project: Het PaTzproject, door samenwerking toename van kwaliteit in de Palliatieve thuiszorg.
• Ruimte voor vragen, discussie
