Vraag: Hoe kan je mensen overtuigen van gezonde afwerkingsmaterialen; vaak is de prijs het doorslaggevende tegenargument. Antwoord: Er zijn andere

Vraag: Hoe kan je mensen overtuigen van gezonde afwerkingsmaterialen; vaak is de prijs het doorslaggevende tegenargument. Antwoord:  Er zijn andere keuzecriteria dan de prijs van een materiaal: kwaliteit, gezondheid, levensduur, recupereerbaarheid, milieu…  Gezondheid is onbetaalbaar.  Niet alle ecologische materialen zijn duurder  Misschien kan je besparen op andere zaken, anders of kleiner (ver)bouwen…

Vraag: Waarop moet je letten als je oude verflagen verwijdert? Antwoord: Bij het verwijderen van verf kunnen er loodschilfers vrijkomen. Verf, vooral in woningen gebouwd vóór 1940, bevatte veel lood. Afbladderende loodverf vormt een reëel risico voor de gezondheid van jonge kinderen. Afschuren van loodhoudende vermijd je best omdat het teveel stof met zich meebrengt. Afkrabben of verwijderen van de verf met nat schuurpapier zijn betere alternatieven. Vraag: Wat is het verschil tussen terpentijn en terpentine? Antwoord: Het zijn allebei oplosmiddelen voor verf. Terpentijn, ook wel "terpentijnolie" of "gomterpentijn", "Portugese terpentijnolie" of "Venetiaanse terpentijnolie" genoemd, wordt gemaakt door hars van naaldbomen te destilleren (wat "rectificeren" wordt genoemd). Terpentijn ruikt dan ook redelijk prettig. Terpentine daarentegen is een product gewonnen uit aardolie en heeft een minder aangename geur. Vraag: Mag je alle watergedragen verf onder de kraan uitspoelen? Antwoord: De klassieke watergedragen verven, zoals o.a. latexverf, bestaan nog steeds voor 5 tot 20% uit vluchtig organische stoffen (VOS) Bovendien bevatten ze vaak ook nog heel wat ongezonde toeslagstoffen, veelal op basis van aardolie, om de verf te verdunnen, de verwerkbaarheid te verbeteren, te bewaren enz. Deze verven en het materiaal dat je gebruikt, mag je dus niet onder de kraan uitspoelen. Vraag: Wat is dispersieverf? Antwoord: Een dispersie betekent hetzelfde als een mengsel. D.w.z. het bindmiddel is niet opgelost zoals in alkydverf, maar in heel fijne bolletjes verdeeld in water. (geëmulgeerd). Natuurharsdispersieverven zijn de natuurlijke alternatieven voor de kunstharsdispersieverven (de klassieke latexverven). Ze bevatten in water geëmulgeerde plantaardige oliën en harsen. Vraag: Is natuurverf duurder dan synthetische verf? Antwoord: Vergeleken met andere kwaliteitsverven is natuurverf soms goedkoper. Over het algemeen zijn muurverven goedkoper dan vergelijkbare synthetische verven. Donkere kleuren zijn (omwille van de pigmenten) meestal wel duurder.

Vraag: welke verf kies je op een vochtige muur? Antwoord: De voor minerale verven typische alkaliteit remt de ontwikkeling van schimmels. Voor vochtige muren kies je eerder voor minerale verven dan voor alkyd- of acrylverven. Bouwbiologisch bekeken zijn kalkverven ideaal, ze zijn uiterst dampdoorlatend zodat vocht niet opgesloten wordt maar integendeel kan uitdampen. Op technisch vlak moeten kalkverven vaak onderdoen voor silicaat- en kalkcaseïneverven. Vraag: Is kalkverf veegvast? Antwoord: Kalkverf is niet veegvast. Om pigmenten te fixeren en de carbonatatie (het harden door contact met de lucht) van de kalk te verbeteren en om poedervorming te vermijden kan men een fixeermiddel toevoegen. Wil men het authentieke karakter van de verf bewaren, is het aangeraden te kiezen voor een natuurlijk fixeermiddel. Het meest gebruikte natuurlijke fixeermiddel is aluinzout of kaliumaluin, waarvan 1 à 2 grote soeplepels volstaan om 10 liters mengsel te fixeren. Daarnaast gebruiken bepaalde vaklui, in het verleden en ook vandaag nog, andere natuurlijke fixeermiddelen zoals melkpoeder (100 g/10 l), ammoniak, caseïne of huidlijm. Vraag: Wat is het witten van muren? Antwoord: Om binnen- en buitenmuren te witten, kan je kalkverf gebruiken, een mengsel van gebluste kalk en water waaraan men doorgaans ook nog wat wit cement toevoegt om de binding te versterken. Dergelijk mengsel is heel wat goedkoper dan de gewone verven en is ook makkelijk aan te brengen. Bijkomend voordeel is dat kalk ook een antibacteriële en schimmelwerende werking heeft. Nadeel is wel dat kalkverf ook na het drogen wit poeder zal blijven afgeven. Vraag: Bestaan er natuurlijke lakverven? Antwoord: Synthetische lakverven zijn verkrijgbaar op terpentinebasis (alkydverf), thinnerbasis (epoxyverf) of waterbasis (acrylverf). Natuurlijke lakverven zijn op waterbasis ( met azijnzuuresters als bindmiddel) of terpentijnbasis (lijnolieverf). In tegenstelling tot een synthetische lak sluit een natuurlijke lak het oppervlakte niet volledig af. Vraag: Kan vernis ademend zijn? Antwoord: Een natuurlijke vernis sluit, in tegenstelling tot een synthetische vernis, het oppervlakte niet volledig af. Vraag: Kan je geolied hout later nog afwerken met een vernis? Antwoord: Olie kan zowel als grondlaag en als toplaag worden gebruikt. Als grondlaag zorgt de olie voor een goede dieptebescherming, daarna kan je het hout afwerken met een natuurlijke beits, vernis of lakverf of een toplaag van olie.

Vraag: Is het FSC label een te vertrouwen label? Antwoord: FSC is een onafhankelijk gecontroleerd label dat strenge eisen hanteert en garandeert dat het hout afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. Geen enkel systeem is echter 100% waterdicht. Misbruiken en onregelmatigheden zijn onvermijdelijk, maar door een goed uitgewerkt klachten- en opvolgingssysteem tracht FSC deze praktijken aan te pakken. VIBE blijft alleszins voorstander van het FSC label, vooral voor wat betreft tropisch (overzees) hout.

Vraag: Is baksteen een gezonde keuze als materiaal? Kan baksteen radon bevatten? Antwoord: Baksteen is afkomstig uit klei, een mineraal materiaal dat overal ter wereld ruim voorradig is. Gebakken klei is een inert materiaal, dat vochtregulerend, dampopen en vocht bufferend is; een gezond bouwmateriaal dus. Radon is een licht radioactief gas dat in bepaalde bodems aanwezig is. Men kan het dan ook terugvinden in bouwmaterialen bestaande uit grondstoffen die uit die bodems gewonnen worden. Bepaalde gesteenten zoals leisteen en graniet kunnen radon bevatten. Ook baksteen (afhankelijk van de grondstoffen) kan een hoeveelheid radon bevatten. Deze is echter beperkt en meestal verwaarloosbaar. In België is er een groot verschil in het soort ondergrond. In Vlaanderen overheersen losse bodemsoorten, met zand- en kleilagen. In Wallonië domineren harde gesteenten, zoals kalk- , zand- en leisteen. Deze gesteenten bevatten meer uranium.

Vraag: Welke ondergronden zijn geschikt voor een leembepleistering? Antwoord: Een leempleister vraagt een min of meer ruwe en onregelmatige ondergrond, die dan ook geen enkele voorbehandeling behoeft. Geschikte ondergronden zijn droog, absorberend en vrij van stof en vet: baksteen, kalkzandsteen, betonblokken, cement- of gipspleisters… Bij nieuwbouw of bij renovatie waar het oude pleisterwerk verwijderd wordt kan de opbouw volledig in leem gebeuren. Bij renovatiewerken waar de oude pleisterlaag nog redelijk intact is kan een leemfinish volstaan. Oude (kalk)-pleisterlagen worden in één enkele beweging geëgaliseerd en afgewerkt met een dunne laag leem. Indien een ondergrond te glad is (bijvoorbeeld gipsplaten) moet je eerst een hechtlaag aanbrengen.

Vraag: Brokkelt leem? Antwoord: Een leempleister mag niet brokkelen bij het aanbrengen of na het uitdrogen. Net zoals bij een gipspleister worden hoeken beschermd met een speciaal hoekprofiel als je strakke (niet afgeronde) hoeken wil. Leem heeft wel het nadeel dat het minder goed tegen een stootje kan dan een gipspleister. Daartegenover staat dat leem -door z’n poreuze karakter- oplosbaar is in water, minder snel en krimpvrij droogt. Hierdoor kunnen herstellingen probleemloos uitgevoerd worden. Vraag: Hoe gemakkelijk is het om leem zelf aan te brengen? Is het moeilijker dan tadelakt? Antwoord: Leem aanbrengen is haalbaar voor een handige doe-het-zelver. Door de trage droogtijd blijft het langer verwerkbaar dan een gipspleister. Gemakkelijke herstellingen zijn een bijkomend voordeel. Als techniek is lemen minder arbeidsintensief en gemakkelijker aan te leren dan tadelakt. Een gladde en strakke uitvoering van een wand vraagt echter wel een geoefende hand. Verschillende handelaars in ecologische materialen bieden workshops lemen aan. Vraag: Is een leempleister duurder dan gips? Antwoord: Omdat leem vergeleken met gips nog in veel kleinere volumes wordt geproduceerd, is het licht duurder. Ook de arbeidskosten komen hoger uit dan bij een ‘gewone’ gipspleister. Daar tegenover staat dat je een leempleister niet hoeft te schilderen wat natuurlijk de kostprijs ten goede komt. Vraag: In welke kleuren kan een leembepleistering uitgevoerd worden? Antwoord: Aan een leemfinish (afwerkingslaag) kunnen een beperkt aantal natuurlijke pigmenten toegevoegd worden. Leemverf is in alle kleuren verkrijgbaar.

Vraag: Hoe ongezond is glasvezel? Antwoord: Glasvezelbehang blijkt in tegenstelling tot wat sommigen vreesden, niet schadelijk te zijn voor de ademhalingswegen omdat de vezels te grof zijn om zich vast te zetten in de longen. Wel kan er, zolang de vezels niet door een verflaag gebonden zijn, huidirritatie optreden bij de verwerking.

Vraag: Hoe kan je schimmel behandelen? Antwoord: Water en zeep volstaan meestal voor het verwijderen van schimmel. Vooraleer je dit doet, moet echter de oorzaak van de schimmelaantasting aangepakt worden: doorslaand vocht in muren, condensatieproblemen, opstijgend vocht, gebrek aan ventilatie…

Vraag: Hoeveel tijd heb je nodig om 1 m² tadelakt aan te brengen? Antwoord: Het aanbrengen en polieren van tadelakt is arbeidsintensief, vraagt tijd en geduld waardoor je per dag slechts 3 à 5 m2 kan afwerken. Vraag: Is tadelakt duur? Antwoord: Tadelakt kost aan materiaal (zonder werkuren) ongeveer 30 € / m2. Vooral de arbeidsuren zijn kostelijk. Indien je de werken zelf uitvoert spaar je die kosten natuurlijk uit. Vraag: is tadelakt moeilijk in onderhoud? Antwoord: Tadelakt is een waterdichte glanspleister die niet gevoelig voor schimmelaantasting. Uiterst geschikt dus voor de afwerking van badkuipen, douche, lavabo’s... Tadelakt heeft wel het nadeel dat zeepresten moeilijk te verwijderen zijn.

Vraag: Zijn cementpleisters ongezond? Zijn er alternatieven? Antwoord: Vanuit gezondheidsstandpunt is zuivere portlandcement te verkiezen boven de andere cementsoorten. Cementpoeder kan bij inademing irritatie van de long- en luchtwegen veroorzaken. In contact met de huid kan cement irritatie en op langere termijn dermatitis (huidontsteking). Als waterdichte bezetting is traskalk een gezonder en milieuvriendelijker alternatief.

Vraag: Moeten houten vloeren beschermd worden tegen houtworm en dergelijke? Antwoord: Neen. Hout voor binnentoepassingen moet niet preventief behandeld worden. Een afwerking in was, olie of vernis beschermt het hout tegen vuil. Vraag: Hoe wordt gelamelleerd parket samengesteld? Antwoord: Gelamelleerd parket bestaat uit verschillende houtlagen: een onderlaag, meestal uit naaldhout of multiplex, een tussenlaag van dennenhout of spaanplaat en ten slotte een toplaag (slijtlaag) van harder massief hout (edelhout). De verschillende lagen worden in de fabriek onder hoge druk onderling aan elkaar verlijmd. Vraag: Is een bamboe parket gemaakt van massief hout? Antwoord: Bamboe parket is verkrijgbaar als massief parket, lamelparket of fineerparket. Massief parket bestaat uit stroken massief bamboe, die onder druk worden verlijmd.

Vraag: Zet bamboe uit zoals hout? Antwoord: Van nature reageert hout op vochtigheid en gaat trekken. Bamboe echter biedt een grotere dimensionale stabiliteit bij schommelingen in luchtvochtigheid, wat deze houtsoort geschikt maakt voor toepassingen in vochtige lokalen.

Vraag: Hoe moet je linoleum onderhouden? Antwoord: Omdat linoleum antistatisch is, krijgen stof, vuil, huismijt en andere micro-organismen bijna geen kans. Linoleum is heel gemakkelijk te onderhouden met dweil en wat zeepwater. Vraag: Is een rubberen vloerbekleding een natuurproduct? Antwoord: Natuurrubber is van natuurlijke oorsprong, afkomstig van bomen die latex produceren. Vaak worden bij het rubber nu synthetische producten gemengd om het sterker te maken. Vraag: Welke lijm kies je best voor het verlijmen van vloerbekledingen? Welke lijmen zijn af te raden? Antwoord: Het gebruik van lijmen heeft een impact op het binnenklimaat. Vloeren die over de gehele oppervlakte verlijmd worden kunnen heel wat vluchtige organische stoffen afgeven, waaronder Formaldehyde. Kies bij voorkeur voor natuurlijke formaldehyde-arme producten met een lage emissie aan vluchtig organische stoffen. Vermijd ook lijmen die isocyanaten bevatten.

Vraag: Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen sisal, zeegras, kokos en andere natuurlijke vezels? Antwoord: Een pool van kokosvezel is zeer sterk, ietwat ruw, neemt weinig stof op en is de goedkoopste van de plantaardige vezels. Wol voelt warm en zacht aan en is zeer veerkrachtig. Bovendien is wol waterafstotend, vuilwerend en zeer brandwerend. Sisal is zeer bestendig aan slijtage maar weerstaat geen vocht, direct zonlicht of vlekken. Zeegras heeft mooie natuurlijke kleuren en is zeer sterk. De vezel is water- en vochtwerend. In tegenstelling tot zeegras is berggras niet vochtwerend en moet het dus in droge lokalen worden gelegd. Zeegras en berggras hebben een grove weefstructuur.

Vraag: Hoe lang duurt de emissie van Formaldehyde uit plaatmaterialen? Gaat het na een tijd helemaal weg? Antwoord: Materialen die formaldehyde bevatten, geven deze geleidelijk aan vrij. Hoe lang dit kan duren is moeilijk te voorspellen. De emissie is zeer variabel in functie van de gebruikte materialen (inclusief deklaag), de omgevingstemperatuur, de luchtvochtigheid, hun ouderdom, enz. Belangrijk te onthouden is dat:  de emissie vermindert met de tijd  hoe hoger de omgevingstemperatuur of de luchtvochtigheid is, hoe sterker de emissies zijn. Vraag: Hoe herken je formaldehydearme, formaldehydevrije platen? Antwoord: De normen worden steeds strenger. Nieuwe platen bevatten steeds minder formaldehyde. Qua uitzicht verschillen formaldehydevrije(arme) platen niet van de formaldehydehoudende platen. Informeer je bij de handelaar of vraag een technische fiche op van het materiaal. Vaak worden de platen verkocht onder de naam: ‘formaldehydevrij’, ‘formaldehyde-arm’, ‘zero-formaldehyde’… Vraag: Hoe sterk zijn platen op basis van landbouwoverschotten? Wat is de prijs in vergelijking met MDF? Antwoord: Platen op basis van landbouwoverschotten zijn in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar. Zowel zachte als harde platen. Ze kunnen alle houtdragende panelen vervangen zoals, OSB 3, multiplex, spaanplaat, multiplex, vezelplaten met inbegrip van MDF. In vergelijking met MDF hebben de platen betere eigenschappen betreffende sterkte, waterbestendigheid, brandbestendigheid, schroefvastheid.

Vraag: Wat is Tempur? Antwoord: Tempur is een matras met een kern van traagschuim. Traagschuim is een synthetisch materiaal dat wanneer het wordt ingedrukt langzaam in zijn oorspronkelijke vorm terugkeert. Daarnaast wordt traagschuim zachter door lichaamswarmte. Het grootste voordeel van traagschuim is dat bij een matras van traagschuim er minder druk staat op uitstekende delen. Vraag: Wat zijn de eigenschappen van een bamboe of Tencel dekbed? Antwoord: Tencel dekbedden hebben een vulling van Lyocell, een kunstmatige vezel op natuurlijke basis. De grondstof voor deze vezel is natuurlijke cellulose uit houtpulp. De eigenschappen van de vezel komen over het algemeen overeen met die van viscose, maar de sterkte in natte toestand is groter en de vezel kreukt minder. Lyocell is sterker dan katoen en het heeft een grotere scheurvastheid dan zowel viscose als katoen. Lyocell neemt goed vocht op en het

heeft een erg laag krimppercentage. Door zijn gladde oppervlak heeft Lyocell een zijdeglans. Bamboe vezels kenmerken zich door hun grote luchtigheid en zijn ademend. Bamboe absorbeert 3 tot 4 keer meer vocht dan katoen en is uiterst geschikt voor mensen die last hebben van nachtelijk zweten. Bamboe is anti bacterieel en geschikt bij huidallergie. Vraag: Waar zijn Tencel en bamboe dekbedden te verkrijgen? Antwoord: Tencel dekbedden zijn onder andere verkrijgbaar in Sleepy-winkels (www.sleepy.be) of via webshops (www.silkhaven.nl). Bamboe dekbedden zijn ondermeer verkrijgbaar bij Multibedden (www.multibedden.be) of via webshops: (www.dreambaby.be, collishop.be, www.fonq.be) Vraag: Waar zijn matrashoezen met probiotica te verkrijgen? Antwoord: Matrashoezen met micro-organismen of probiotica zijn onder de merknaam ‘Alpura®hoes’ verkrijgbaar in ‘Sleepy’ winkels (www.sleepy.be). Meer info vind je op de website: www.ergosleep.com.

Vraag: Welke isolatiematerialen zijn muisbestendig? En, hoe zit het met natuurlijke isolatiematerialen? Antwoord: Bepaalde materialen zijn van nature muisbestendig. Dit is het gevel met cellenglas of glaswol en bepaalde synthetische materialen. Ook sommige materialen van natuurlijke, plantaardige of dierlijke oorsprong zijn door hun samenstelling niet aantrekkelijk voor dieren. Dat is, bijvoorbeeld, het geval voor hennep. Alle fabrikanten proberen ongedierte te weren door specifieke plaatsingstechnieken of door toevoeging van ongediertewerende stoffen. Isolatie wordt soms behandeld met boorzout: een product dat dieren op afstand houdt en het materiaal meteen ook brandwerend maakt. Dat geldt onder andere voor ingeblazen cellulose. Door isolatie af te schermen, zoals bijvoorbeeld het geval is bij isolatie in een luchtdicht afgewerkte dakconstructie, is het materiaal ontoegankelijk voor ongedierte.

Vraag: Wat als een ventilatiesysteem geen optie meer is (wegens breekwerken)? Antwoord: Met een ventilatiesysteem A, C of C+ heb je enkel een afvoerkanaal of verluchtingspijp nodig in de natte ruimten. De toevoer gebeurt via raamroosters in de leef- en slaapruimten. De lucht wordt op een natuurlijke manier (systeem A) of een mechanische manier (systeem C of C+) afgevoerd via het afvoerkanaal. Je hebt dus zeker geen kanalen nodig in alle ruimten wat wel het geval is bij ventilatiesysteem D.

Vraag: Hoe zit het met ventileren door ramen open te zetten? (idee dat lucht na 10 of 15 minuten al terug vervuilt is, is natuurlijk geen positieve boodschap) Antwoord: Verluchten door ramen open te zetten is geen effectieve manier en zeker geen ‘gecontroleerde’ manier van ventileren. Vraag: Hoe onderhoud je ventilatieroosters + ventilatiesystemen Antwoord:

Vraag: Wat kan je doen als er vocht optreedt tussen 2 glasbladen in ramen. Antwoord: Indien er condensvorming optreedt tussen de glasbladen van isolerend dubbelglas (spouwzijde), dan duidt dit er in het algemeen op dat de dubbelglas-eenheid niet meer luchtdicht is. Dit noemt men ook wel een “lekke” ruit. Condensvorming treedt niet direct op bij een lekke ruit. Bij isolerend dubbelglas zit er in de afstandhouder/kader tussen het glas een droogmiddel. Dit droogmiddel zorgt ervoor dat tijdens de productie het eventueel aanwezig vocht opgenomen wordt. Bij een lekke ruit zal het droogmiddel het vocht opnemen uit de binnengekomen lucht. Pas als het droogmiddel verzadigd is zal er condensvorming optreden tussen de glasbladen. Deze condensvorming zal op den duur zorgen voor een onafwisbare grauwwaas, aanslag of aantasting van de glasbladen aan de spouwzijde van de ruit. Er is geen manier om lek isolerend dubbelglas te repareren. Een lekke ruit dient vervangen te worden door een nieuwe ruit.

Vraag: Tast een groendak het huis niet aan? Antwoord: Indien je kiest voor een geschikte begroeiing (geen agressieve of diepe wortels) en een correcte dakopbouw (wortelkering, waterkering, drainagelaag, substratielaag, filterdoek, vegetatielaag) is er geen gevaar voor aantasting van het dak. Planten die geschikt zijn voor een extensief groendak: sedum, bepaalde kruiden, grassen, bodembedekkers… Struiken, bomen of aanplantingen met diepe wortels zijn enkel geschikt voor intensieve groendaken. Een groendak heeft bovendien het voordeel dat de dakbedekking beter beschermd is tegen Uv-stralen, minder onderhevig is aan weer en wind, waardoor de dakdichting langer meegaat.