Vorming Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Vorming Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel

DUURZAME GEBOUWEN: INLEIDING Catherine Massart Architecture en Climat – UCL

Doelstellingen van de presentatie

●

Een globale visie over de uitdagingen en de vragen die komen kijken bij het ontwerp van duurzame gebouwen

●

Toelichting bij enkele richtlijnen en bepaalde begrippen die vandaag verder aan bod komen

2

Wat is een duurzaam gebouw?

Duurzame ontwikkeling: « Duurzame ontwikkeling voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen » rapport Brundtland

3

Impact op sociaal, economisch en milieuvlak

Luchtvervuiling

Energie

Materialen

Comfort Gezondheid Levenswijze

Water

Afval

Watervervuiling

Mobiliteit

Grondgebied Landschap Biodiversiteit 4


Luchtvervuiling

Energie

Materialen


Water

Afval

Watervervuiling

Mobiliteit


Thermische energiebehoefte

6

Thermische energiebehoefte Warmtebehoefte / sanitair warmwater • Ontwerp • Performantie • Gedrag

7

Thermische energiebehoefte Koudebehoefte • Ontwerp • Performantie • Gedrag

8

Thermische energiebehoefte

9

Mocht men zich afvragen …

De warmtebehoefte van een huis met een warmtebehoefte van 15kWh/m².jaar is steeds lager dan de warmtebehoefte van een huis met een warmtebehoefte van 30kWh/m².jaar

Juist - Fout

10


jaar De warmtebehoefte jaar van een huis met een warmtebehoefte van 15kWh/m².jaar is steeds lager dan de warmtebehoefte van een huis met een warmtebehoefte van 30kWh/m².jaar

Juist - Fout

jaar

jaar

11

Thermische energie Pertinente systeemkeuzes warmte/koude leveren met een minimale energie-input ● ● ●

Productierendement Distributierendement (en opslag) Regelrendement

systemen rendement

Finaal energieverbruik (elektriciteit, gas, stookolie, biomassa,…)

• Warmtebehoefte (verwarming en sanitair warmwater) • Eventuele actieve koudebehoefte 12

Thermische energie

systemen rendement

Finaal energieverbruik (elektriciteit, gas, stookolie, biomassa,…)

• Warmtebehoefte (verwarming en sanitair warmwater) • Eventuele actieve koudebehoefte 13

Thermische energie Pertinente systeemkeuzes Co2-uitstoot

Primaire Energie

Finale Energie

725 g CO2

198 g CO2

264 g CO2

0 g CO2

2,5 kWh

1 kWh elektriciteit

1 kWh

1 kWh aardgas

1 kWh

1 kWh stookolie

0,32 kWh

1 kWh biomassa 14

Mocht men zich afvragen … Verwarming op hout is DE oplossing ???

De indicator « CO2-emissiegraad » is slechts één van de indicatoren om de uitstoot van polluenten aan te geven. Bij de verbranding van hout is er eveneens: • Uitstoot fijne deeltjes; • CO2 –uitstoot wordt globaal genomen wel gecompenseerd, maar lokaal niet; • Problemen met bevoorrading, opslag; • …

15

Thermische energie Pertinente systeemkeuzes Co2-uitstoot

Primaire Energie

Finale Energie

725 g CO2

198 g CO2

264 g CO2

0 g CO2

2,5 kWh

1 kWh elektriciteit

1 kWh

1 kWh aardgas

1 kWh

1 kWh stookolie

0,32 kWh

1 kWh biomassa 16


Als ik bij mijn leverancier kies voor « groene » elektriciteit, geproduceerd met hernieuwbare energie, dan is de impact op het milieu van mijn elektriciteitsverbruik al veel minder groot / verwaarloosbaar.

Juist - Fout ?

17

Mocht men zich afvragen … « In 2009 werd 6,1% van het bruto-elektriciteitsverbruik gedekt door hernieuwbare energiebronnen.* » *bron: http://www.indicators.be

Zolang niet alle behoeften gedekt zijn door hernieuwbare energie, leidt het verbruik van elke kWh van groene oorsprong voor het ene gebruik, automatisch tot het verbruik van niet-groene kWh voor andere gebruiken. Het elektriciteitsverbruik heeft inderdaad slechts een geringe impact (maar niet onbestaande) indien de elektriciteit lokaal werd opgewekt uit een hernieuwbare bron, die er zonder project anders niet zou geweest zijn.

18

Elektrische energie

[kWhel / jaar]

• Ontwerp • Performantie • Gedrag

19

Mocht men zich afvragen … Primair energieverbruik (verwarming + droogkast

de impact van het ontwerp op het elektriciteitsverbruik

Hypotheses: 15kWh/m².jaar, globaal rendement van 80%, verwarming gas, droogkast : 3,5 kWh/beurt, 4 beurt/week

20

Energie

Zo klein mogelijk uiteraard!!

Maar wat dan minimaliseren ● ● ● ● ●

De kost ? De vervuiling? CO2, fijn stof? Het nucleaire risico of zeeën zwart van olie? Energieafhankelijkheid, de geopolitieke impact ? …

En dan zelf produceren ter compensatie ?  « 0 energie » doelstelling 21

Nulenergiedoelstelling?

22


Luchtvervuiling

Energie

Materialen


Water

Afval

Watervervuiling

Mobiliteit Grondgebied Landschap Biodiversiteit 23

Energie voor transport: mobiliteit Finaal energiegebruik in Wallonie, 2007 transport gezinnen 8%

transport ander 17%

industrie 45%

Passiefwoning 190m²

huishoud. 30%

●

Aansluitingsmogelijkheid met openbaar vervoer

●

Dichtbijgelegen diensten/voorzieningen zijn gunstig voor de zachte weggebruiker (voetgangers, fietsers)

●

Uitrusting plaatsen die het gebruik van de fiets aanmoedigen (makkelijk toegankelijke bewaakte fietsenstallingen, heroplaadpunt elektrische fiets, douches, lockers, …) Bron: cijfers ICEDD, grafiek C. Massart

24


Luchtvervuiling

Energie

Materialen


Water

Afval

Watervervuiling

Mobiliteit


Materialen en levenscyclus Extractie: Aard primaire materie Soort gebruikte bron – beschikbaarheid – hernieuwbaarheid Ecologische impact Productie/ transformatie: Type primaire materie Type transformaties

Einde levensduur Ontmantelen >< vernietiging Type behandeling Valorisatie

Plaatsing: Soort assemblage Omkeerbaarheid Gebruik additieven Impact op gezondheid (arbeiders) Tijdens levensduur: Lengte levensduur Prestatie op niveau houden Impact op gezondheid (gebruikers)

Bron: Sophie Trachte – Architecture en Climat

26

Bouwmaterialen: impact 1. Verbruik

van niet-energetische grondstoffen

2. Verbruik

van energetische grondstoffen

3. Impact

op het milieu: bodemvervuiling, van water en lucht, landschapsverandering, verlies aan biodiversiteit

4. Impact

op de gezondheid: toxiciteit, uitstoot van fysische en chemische polluenten…

5. Productie

van afval

Bron: Sophie Trachte

27


Wat is de impact van materialen? Is de problematiek niet ondergeschikt aan de energieprestatie van de gebouwen

28


Is een houtskelet steeds ecologischer dan een massieve muur?

29

Materialen: vergelijking van wanden


Materialen: vergelijking van wanden


Materialen: vergelijking van wanden Performantie op milieuvlak (fabricage / renovatie / vernietiging)

Grijze energie : Broeikaseffect: Verzuring: Fotochem. ozon:

288,76 MJ/m² 37,38 kgCO₂/m² 0,0792 kgSO₂/m² 0,0027 kgC₂H₂/m²

Grijze energie : Broeikaseffect: Verzuring: Fotochem. ozon:

2451,27 MJ/m² -87,37 kgCO₂/m² 0,0889 kgSO₂/m² 0,0016 kgC₂H₂/m²


Materialen: einde levensduur / afvalproductie 50 % van alle natuurlijke bronnen gebruikt tegenover 40 % van het geproduceerde afval

Huishoudelijk afval : Bouwafval :

400 000 t/jaar 650 000 t/jaar

in het Brussels gewest


Bron : WTCB

Materialen: conclusies Belangrijke uitdaging en complexe problematiek  Nood aan tools en meervoudige indicatoren

 Nood aan een echt engagement van de verschillende actoren, waaronder architecten en ontwerpers


Luchtvervuiling

Energie

Materialen


Water

Afval

Watervervuiling

Mobiliteit


De watercyclus: impact van « alles doorspoelen »

2 1 3

36

De watercyclus Doelstelling 1: Vermijden dat het regenwater samen met het vervuild water wordt afgevoerd ●

●

●

Verminderen van het risico op overstroming; Verminderen van de milieu-impact door het zuiveren van vervuild water ►

lager totaal te behandelen volume

►

vermijden dat de vervuilende stoffen te zeer verdund zijn

Zorg dragen voor het aanvullen van grondwaterlagen

Photo: Le soir

37

De watercyclus Middelen: ●

Beperken van ondoorlaatbare oppervlakten

●

Regenwater ter plaatse laten infiltreren

●

Regenwaterput

●

Groendaken

38

De watercyclus Doelstelling 2: Het verbruik van leidingwater beperken ●

Verminderen van de milieu-impact voor het voorzien van drinkwater

●

Verminderen van de milieu-impact voor het zuiveren van vervuild water onderhoud, tuin 9%

drinkwater voeding 3%

vaat 7% WC 33% wassen 15% baddouches 33%

Drinkwaterverbruik gezinnen

Bron grafiek: WWF 2002

39


Sensibilisering van de gebruiker (gedrag, onderhoud)

●

Technologie om de debieten te begrenzen…

●

Gebruik van droogtoiletten

●

In de plaats van leidingwater, water van een andere oorsprong gebruiken (regenwater, ter plekke gezuiverd water) (Opgelet voor de ecobalans van deze werkwijze)

●

Materialen en bouwwijzen kiezen met laag waterverbruik

Bron grafiek: WWF 2002

40

De watercyclus Doelstelling 3: Verminderen van de milieu-impact van het zuiveren van vervuild water (grijs water en zwart water) ●

verminderen van de hoeveelheid en de vervuilingsgraad van afgevoerd vuil water

41


Sensibilisering van de gebruikers (gebruik van ecologische materialen, geen toxisch afval)

●

Verminderen van het te behandelen volume (rationeel watergebruik)

●

Ter plaatse zuiveren van vervuild water

● ●

Gebruik van droogtoiletten Gescheiden afvoer tot aan de openbare riolering 42

Mocht men zich afvragen … andere impact van zomaar alles « door te spoelen »

Stikstof en fosfor zijn grondstoffen, net zoals water dus 43

Te onthouden uit deze presentatie

●

Belang om een globale visie op de impact en de doelstellingen te hebben

●

Beschikken over evaluatietools en meervoudige indicatoren (energie maar ook CO2, uitputting grondstoffen, andere vervuiling, water…)

●

Belang van de gebruiker, zijn levenswijze… 44

Tools, websites : Tools: ●

PEB, PHPP

●

Dynamische simulaties (TRNsYS, radiance, …)

●

Ontwerp met focus op de zon (CAD, ecotect, …)

●

Berekenen van thermische bruggen (trisco, therm,…)

●

Verklaringen van fabrikanten, technische erkenning

●

Ecobalansen, materiaallabels (ecosoft, Kbob, natureplus, FSC, Europees ecolabel …) ●

…

Certificaties: ●

HANDLEIDING B, VALIDEO

●

BREEAM

●

LEED

●

HQE

●

…

45

Tools, websites : Gidsen: ●

Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen: www.leefmilieubrussel.be/handleiding_duurzaam_gebouw ●

Gids voor de duurzame nieuwbouw : http://energie.wallonie.be/fr/conception-de-maisons-neuvesdurables.html?IDC=6099&IDD=44684

●

Ecobalans wanden http://energie.wallonie.be/fr/choix-des-materiaux-ecobilan-desparois.html?IDC=6099&IDD=44702

46

Bedankt voor uw aandacht Catherine Massart Architecture en climat – UCL 

: 010/47 26 36

[email protected]

47

Vorming Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Recommend Documents