Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel
De verschillende aspecten van comfort en thermisch comfort Isabelle BRUYERE MATRIciel sa
Doelstellingen van de presentatie
●
De verschillende aspecten van het comfort voorstellen: begrippen als luchtkwaliteit, thermisch comfort, uitzicht en verlichting, akoestiek,……
●
Thermisch comfort definiëren
●
De in te voeren passiefmaatregelen voorstellen om in de zomer van een optimaal comfort te genieten zonder gebruik te maken van active koeling ("airco”) 2
Plan van de uiteenzetting 1. Inleiding : de verschillende aspecten van comfort 2. Thermisch comfort ●
De parameters die het comfort beïnvloeden
●
De indicatoren van comfort
3. Thermisch comfort verzekeren ●
Wintercomfort verzekeren
●
Zomercomfort verzekeren ●
De vraag naar koude beperken - Buiten
●
De vraag naar koude beperken - Binnen
●
Op een energiezuinige manier beantwoorden aan de vraag naar koude 3
1. Comfort : Uitdaging We brengen bijna 80% van de tijd binnen door! ● Thuis,
op kantoor, in de winkel, …
Naast de intrinsieke doelstelling van comfort, economische doelstelling: ●Productiviteit op het werk ●Beperking van absenteïsme ●Stabiliteit van de huurders 4
Naast het thermisch comfort ●
Visueel
●
Akoestisch
●
Ademhaling
Aandachtspunten & verband met energieverbruik .. 5
1.1. Visueel comfort Kwaliteit van de natuurlijke en kunstverlichting ●
Beglaasde oppervlakte ● Positie ● Type beglazing, belang van het raamwerk ● Zonwering ● Type en spreiding van de lampen ● ●
Directe impact op het energieverbruik van de verlichting Indirecte impact op het verbruik voor verwarming en koeling 6
1.1. Interactie tussen energie en visueel comfort ●
Optimalisering van openingen om een goede energieprestatie te bereiken ►
vb.: woning › grote raamopeningen naar het zuiden de gratis aanvoer opvangen › Kleinere raamopeningen in het noorden verlies beperken
►
Impact op
› risico op verblinding › de lichtautonomie overdag, › de verdeling van het natuurlijke licht › het uitzicht
7
1.2. Akoestisch comfort Soorten aanwezige geluiden in het gebouw: o Luchtgeluiden van buiten: auto's, vliegtuigen, maaimachine, stem, muziek, enz. o Binnengeluiden ►
Luchtgeluiden
►
Impactgeluiden (geluiden die zich voortbewegen via een samenstellend element van het gebouw): stappen, gereedschappen, enz.
o Geluiden afkomstig van uitrustingen: ventilatie, ketel, enz. 17
1.2. Akoestisch comfort ARCHITECTURALE MAATREGELEN ●
De ligging van het gebouw ►
●
De geometrie van de lokalen: ►
●
verhoudingen hoogte / lengte / breedte
Massa creëren ►
●
De indeling van de gebouwen, inrichting van de bufferruimten.
De ≪ wet van de massa ≫ zegt: hoe zwaarder een materiaal (dichtheid en dikte), hoe meer het luchtgeluiden isoleert, omdat de luchtgolven meer moeite hebben om een zwaar element te doen trillen.
De fase van de golven verschuiven ►
door de creatie van een complex van heterogene lagen dat efficiënt is voor het opvangen van alle fasen van het geluid. 6
1.2. Akoestisch comfort PRINCIPES VAN AKOESTISCHE ISOLATIE ●
Afdichten ►
●
Ontkoppelen ►
●
het zwakste punt van een muur bepaalt de isolatieprestaties ervan vermijd gaten, barsten, erdoor lopende buizen,… de verschillende elementen (wand – vloer, muur – vloer, leidingen – muur, enz.) door middel van soepele voegen, uitzettingsvoegen, "antitrillingsplaatjes" om de voortplanting van de trillingen te voorkomen
De reflecterende en absorberende oppervlakken aanpassen: ►
wanden, plafond, vloer, maar ook het meubilair.
7
1.2. Interactie tussen energie en akoestisch comfort Energie en akoestiek zijn compatibel, maar werken op elkaar in ●
Voorbeelden: ►
►
►
Akoestische absorberende materialen kunnen de toegankelijke thermische inertie beperken: verlaagde plafonds Geluiddemper op mechanische ventilatiesystemen impact op het verbruik van de ventilators Alle akoestische absorbeermiddelen zijn wel thermische isolatie, maar stijve isolatiematerialen en isolatie met gesloten cellen zijn geen akoestische isolatie 21
1.3. Ademhalingscomfort Bronnen van vervuiling Buiten: verkeer, industrie, pollen, … Binnen ●
De bewoners en hun diverse activiteiten, waterbronnen, CO2-bronnen en andere vervuilers.
●
Het gebouw zelf: de bekledingen, verf en vernis, meubels, ook de planten,…
Bron: Ventilatie en energie - praktische gids voor architecten
22
1.3. De luchtkwaliteit verzekeren Vervuiling van buitenaf beperken Zorgen voor een
goede luchtdichtheid
een
efficiënte filtering
Binnenluchtverontreiniging beperken door de keuze van het materiaal Fysische-chemische vervuilende stoffen vermijden: ►
organische oplosmiddelen (lijm, hars), formaldehyde, verwerkingsof bewaarmiddelen.
Biologische vervuilende stoffen vermijden: ►
.
stof (kamerbreed tapijt), schimmels en zwammen (condensatie vermijden),…
(Praktische gids voor het duurzaam bouwen en renoveren van kleine gebouwen 13 fiches CSS 08, 09, 10, 11,en 12 )
1.3. Luchtkwaliteit verzekeren De lucht verversen: vervuilende stoffen die zich opstapelen in de ruimten afvoeren (Praktische gids voor het duurzaam bouwen en renoveren van kleine gebouwen - fiche CSS07: Luchtkwaliteit verzekeren)
Debiet : Mens:
0,5 m³/u in rust en tot 5 m³/u naargelang de activiteit
Van
30 (ARAB) tot 60 m³/u om de luchtkwaliteit te verzekeren ►
Europese norm EN13779: 36 m³/u/persoon voor een matige tot uitstekende kwaliteit
►
Woningen: NORM NBN D50-001
14
1.3. Ventilatie en verwarmingsverbruik Consch = 0,34 x qv x DT x h / ch
[Wh]
●
voorverwarmde lucht voor de invoering ervan in het gebouw via mechanisch systeem
●
of verwarmde lucht in de atmosfeer:
Natuurlijke ventilatie, infiltraties ►
0,34 = warmtecapaciteit van de lucht [Wh/m³/K]
►
qv = frisse luchtstroom [m³/h]
►
DTmoy = verschil tussen de kamertemperatuur en de buitentemperatuur [°C]
►
h = aantal bedrijfsuren [h]
►
ch = gemiddeld seizoensrendement van de verwarmingsinstallatie
15
1.3. Ventilatie en verwarmingsverbruik Consch = 0,34 x qv x TV x h / ch
[Wh]
●
Verschil van 10 m³/persoon
●
Van -10°C tot 20°C: TV = 30°C
●
Ongeveer 10 W/persoon
●
10 personen gedurende 1 dag van 10 uur aan 10 kWh
●
Een lamp van 100 W gedurende 100 uur of 4 dagen
●
Of 3 warme baden 100 W
10
1.3. Ventilatie en verwarmingsverbruik Consch = 0,34 x qv x TV x h / ch
[Wh]
●
Verschil van 10 m³/persoon
●
Van -10°C tot 20°C: TV = 30°C
●
Warmterecuperator 10 x (1 -75%) = 2,5 W/persoon
●
10 personen gedurende 1 dag van 10 uur aan 2,5 kWh
●
Een lamp van 100 W gedurende 25 uur of 1 dag
●
Of een "kleine" warm bad
100 W 11
1.3. Energie-impact van ventilatie
-45 kWh/m².jaar
32
2. Het thermisch comfort Definitie ●
Thermisch comfort wordt gedefinieerd als "een staat van tevredenheid van het lichaam tegenover de thermische omgeving".
19
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN Source : Energie+
●
metabolisme: productie van warmte binnen het menselijk lichaam
●
kleding: thermische weerstand tussen huid en omgeving
●
omgevingstemperatuur van de lucht
●
temperatuur van de wanden
●
relatieve vochtigheid
●
luchtsnelheid 20
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN Maar nogmaals, volgens de aanpassingsbenadering: Invloed van de klimaataanpassing, die valt onder de volgende domeinen: ●
Gedrag ►
Bewuste of onbewuste reactie op een situatie die men gewaarwordt:
Kleding, dranken, verplaatsing, wijziging uurschema (siësta) ●
●
Fysiologisch: wijziging op enkele dagen tijd van de reactie van het lichaam op eenzelfde omgeving. ►
In de winter, temperatuur van de huid of metabolisch niveau.
►
In de zomer, zweetvermogen, daling van het hartritme.
Psychologisch ►
Intolerantie voor verschillen als de bewoner geen controle heeft.
►
Belangrijke anticipatie. Een verrassingseffect wordt slechter verdragen dan een aangekondigde wijziging.
13
2.2 METING VAN THERMISCH COMFORT De PMV (prediected mean vote) kan statistisch gezien verbonden worden aan een tevredenheidsniveau PPD (Predicted Percentage of Dissatisfied)
22
2.2 INDICATORS VAN THERMISCH COMFORT
Eerste normen (jaren 70)
100 u = 5% van de werktijd op kantoor
25°C
●
Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche CSS13 - THERMISCH
COMFORT OPNIEUW DEFINIËREN
20
2.2 METING VAN HET THERMISCH COMFORT Huidige norm (NBN EN 15251) ●
In lokalen met klimaatregeling stemmen deze categorieën overeen met PMV-waarden
Tabel A.1 – Voorbeelden van aanbevolen categorieën voor het ontwerp van verwarmde gebouwen met klimaatregeling Globale thermische toestand van het lichaam Predicted Mean Vote
24
2.2 INDICATORS VAN THERMISCH COMFORT Huidige norm (NBN EN 15251) ● In lokalen met klimaatregeling kunnen deze PMV-waarden gelijkgesteld worden met temperaturen van instructies Tabel A.2 – Voorbeelden van aanbevolen basistemperaturen binnen voor het ontwerp van gebouwen en verwarmings-, ventilatie- en klimaatregelingsystemen Operatieve temperatuur °C
Type gebouw of ruimte
Minimum voor de verwarming (winterseizoen), ~ 1,0 clo
Maximum voor de koeling (zomerseizoen)
Woninggebouwen: woonkamers (slaapkamers, living, keuken, enz. Sedentair ~ 1,2 met Woninggebouwen: andere ruimten (bergruimte, gangen, enz.) Rechtstaand – stappen ~ 1,6 met Individueel bureau (gesloten) Sedentair ~ 1,2 met
Landschapsbureau (open) ~ 1,2 met
Vergaderzaal Sedentair ~ 1,2 met
23
2.2 INDICATORS VAN THERMISCH COMFORT Huidige norm (NBN EN 15251)
35°C35°C
Limite_sup catcat III cat Limite_sup Bovengrens III III
opérative Température Operatieve temperatuur
●
In lokalen zonder klimaatregeling worden andere bereiken bepaald. Het bewijs van de naleving ervan impliceert een dynamische simulatie of een monitoring
Température opérative
●
30°C30°C
Limite_sup catcat II cat Limite_sup Bovengrens II II
25°C25°C
Limite_sup catcat I cat Limite_sup Bovengrens I I
20°C20°C
Limite_inf cat cat I cat I Limite_inf Ondergrens
15°C15°C
Limite_inf cat cat II cat Ondergrens I II Limite_inf
-15°C -10°C -5°C-5°C0°C 0°C5°C 5°C 10°C10°C 15°C15°C 20°C20°C 25°C25°C 30°C30°C -15°C -10°C
Referentietemperatuur Température de référence Température de référence
Limite_inf cat cat III cat Ondergrens II III Limite_inf
24
2.2 METING VAN HET THERMISCH COMFORT Huidige norm (NBN EN 15251) ●
Deze bereiken zijn bruikbaar indien ►
de ruimten uitgerust zijn met ramen die gemakkelijk open kunnen naar buiten en waarvan de opening kan worden aangepast door de bewoners.
►
geen enkele klimaatregeling in werking is. Een mechanische niet-geconditioneerde luchtventilatie (in de zomer) kan gebruikt worden, maar de ramen openen en sluiten moet het belangrijkste middel zijn voor de regeling van de thermische omstandigheden.
►
er kunnen andere lage-energiemethodes bestaan voor een individuele controle van de kamertemperatuur, zoals ventilators, luiken, ventilatie 's nachts, enz. 15
3.1 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER ●
Koude wand ► Isolatie bij renovatie ► Keuze van het type beglazing We definiëren een temperatuur die aangenaam aanvoelt (ook wel "operatieve temperatuur" of "droog resulterende temperatuur" genoemd):
Operatieve T° = (T°lucht + T°wanden) / 2 voor zover de luchtsnelheid niet groter is dan 0,2 m/s.
Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche ENE02 - EEN WARMTESTRATEGIE ONTWIKKELEN
16
3.1 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER ●
Snelheid en luchttemperatuur ►
Keuze van de ventilatieopeningen
►
Verwarming op lucht in passief of ZLE-gebouwen?
17
3.1 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER Relatieve luchtvochtigheid ●
●
comfortzones op het vlak van relatieve vochtigheid: ►
40 tot 60% voor een optimaal comfort,
►
30 tot 70% voor een goed comfort
Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche CSS13 – THERMISCH COMFORT OPNIEUW DEFINIËREN
9
3.1. Interactie tussen thermisch wintercomfort en energie In de orde van 7 tot 8% oververbruik voor een verhoging van de instructietemperatuur van 1°C ●
Voorbeeld: project HOPPA Opvang- en wooncentrum voor volwassenen met een meervoudige handicap in Sint-Agatha-Berchem
Consommations nettes (demandes d’énergie), pour le projet avec des consignes de chauffage traditionnelles
Total
Chauffage 19.1 kWh/m²brut/an 23.9 kWh/m²net/an
36521.8 kWh/an
Refroidissement -34.9 kWh/m²brut/an -43.6 kWh/m²net/an
-66715.1 kWh/an
Ten opzichte van 30,3 kWh/m².jaar met een instructie van 22°C
Impact van de instructie T°: +27% warmtevraag
18
3.1. Interactie tussen energie en thermisch comfort Doelstelling in de winter om het verbruik te verminderen ►
de gratis aanvoer opvangen
►
Verlies vermijden
Impact in de zomer ►
Opgevangen aanvoer = bron van ongemak als slecht beheerd in de zomer
►
Een geïsoleerd en afgedicht gebouw koelt niet natuurlijk af als er hier niets voor voorzien wordt
Gevaar voor oververhitting ►
Hoog risico in kantoorgebouwen en scholen
►
Beperkter risico in woningen
19
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER ●
Potentiële energie-impact van airconditioning X2/3
/2 Bâtiment ancien
Bâtiment réglementaire
12.5 45
35%
12.5 30
120
Bâtiment très basse énergie
Chauffage30%
12% 12.5
60 Chauffage
15 12.5
40
Refroidissement 27.5
Chauffage 62.5
62.5
30
Refroidissement 30
Chauffage
32.5 Eclairage
30 27.5
Eclairage
Refroidissement
Equipement Voorbeeld van Refroidissement de verdeling van Equipement het verbruik van kantoorgebouwen informatique
Verbruik van primaire energie informatique
Chauffage
Eclairage
Auxiliaires
Chauffage
Eclairage
Auxiliaires
Refroidissement
Equipement informatique Equipement
Divers
Refroidissement
Divers
20
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER In te voeren maatregelen ●
●
●
De zonnewinsten beperken ►
Beglaasde oppervlakte
►
Keuze van de beglazing
►
Zonnebescherming
De interne winsten beperken ►
Kunstmatige verlichting
►
Bureautica
Zorgen voor natuurlijke koeling ►
Natuurlijke ventilatie
►
Geothermische energie
21
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken ●
Zonnewinsten
Gewonnen zonne winsten bij heldere hemel in België, door een dubbele beglazing. 35
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken De beglaasde oppervlakken aanpassen ●
Compromis tussen ►
maximale vergroting van de penetratie van het natuurlijke licht
►
maximaliseren van zonnewinsten (woning)
►
beperken van zonnelasten
►
en verminderen van transmissieverliezen
●
20% van de vloeroppervlakte om daglicht te winnen
●
In de woning een maximale beglazing aan de zuidzijde: de zonnewinsten in de winter maximaal vergroten MET zonwering
●
In de tertiaire sector maximale beglazing aan de 23 noordgevel om zoveel mogelijk daglicht binnen te laten
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Keuze van de beglazing Zonwerende beglazing ►
Typische waarden › ZTA = 0,10...0,45 › LTA = 0,10…0,45
►
Variant: spectraal selectieve beglazing › ZTA = 0,17…0,43 › LTA = 0,30…0,70
►
Ook mogelijk voor renovaties: zonwerende folie
37
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Keuze van de beglazing Zonwerende beglazing ►
PRO:
› Goedkoop › Geen onderhoud › Lange levensduur › Vrij zicht naar buiten ►
› Voor kleine renovaties soms de enige mogelijkheid CONTRA: › Spiegeleffect kan als storend ervaren worden › Minder warmtewinsten tijdens de winter (onverenigbaar met passiefconcept) › Natuurlijk beperkte natuurlijke verlichting en dit het hele jaar door
38
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Vaste buitenzonwering ►
Voorbeelden: overstek, terras, luifel, vaste lamellen
►
Toepassing: enkel zinvol op Z-gevel
►
Vuistregel: horizontale diepte overstek = 0,7*raamhoogte hauteur de fenêtre
39
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Vaste buitenzonwering ►
PRO: › Goede zonwerende eigenschappen › Gratis zonnewinsten mogelijk maken in de winter
› Geen of weinig onderhoud, Lange levensduur › Relatief kleine investeringskosten indien geïntegreerd in architectuur ►
CONTRA: › Alleen mogelijk op de zuidgevel › Weinig of niet flexibel/regelbaar › Geen wering van diffuse straling (lichtwering niet mogelijk) 40
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Mobiele externe zonwering ●
Toepassing op de zuid-, oost- en westgevels
●
Zonnegordijnen ►
Manueel of gemotoriseerd
►
Essentiële bescherming tegen wind
►
Typische waarden: › g = 0,07…0,40 › Lichttransmissie = 0,07 ... 0,40
●
Oriënteerbare en mobiele, gemotoriseerde lamellen › Essentiële bescherming tegen wind ►
Typische waarden: › Factor g = 0,15 › Lichttransmissie = 0,5
27
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Externe mobiele zonwering Zonnegordijnen
Oriënteerbare lamellen J Regelbaar
Kan ook dienen als bescherming tegen licht (gaat verblinding tegen) Goedkoopste oplossing voor een mobiele zonwering
Duur in aanschaf
Gevoelig voor wind
Minder gevoelig voor wind
Groot bereik in de g-waarden
Regelbare g-waarde
Lage lichttransmissie als de g-waarde laag is
Grote lichtpenetratie in combinatie met lage warmtepenetratie
Weinig transparantie mogelijk
Uitstekende zicht naar buiten Onderhoud :
Vervanging van de motors
Vervanging van de motors + reinigen van de lamellen
28
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Regeling zonwering ►
Zeer belangrijk in tertiaire gebouwen
►
Sturing mogelijk op basis van: › Binnentemperatuur › Luxwaarden buiten › Zonne-intensiteit buiten [W/m²]
►
Veiligheden › Windbeveiliging › Vorstbeveiliging › Ruitenwasser
►
Manueel ingrijpen mogelijk laten (overrule) 43
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Binnenzonwering ►
Nagenoeg geen warmtewerende eigenschappen
►
Enkel lichtwerende eigenschappen
44
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Natuurlijke zonwering ►
Gebruik maken van zonwerende eigenschappen van bomen, hagen e.d.
►
Sturing onmogelijk
►
Geen zonwering in tussenseizoen
►
Gratis zonnewinsten in de winter
►
Niet aan te raden voor tertiaire toepassingen
45
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Zonnewinsten beperken Zonwering op het noorden? ►
normaal gezien niet nodig
►
in sterk verstedelijkte omgeving kan een overstaand gebouw voor zonlichtweerkaatsing zorgen, in dit geval moet ook op het noorden zonwering voorzien worden
46
3.2. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER De interne winsten beperken Warmtewinsten beperken door kunstverlichting ●
Geïnstalleerd vermogen
●
Regeling ►
Dimmen op basis van het binnenkomende daglicht
►
Aanwezigheidsdetector / afwezigheidsdetector
Warmtewinsten beperken door bureautica ●
Geïnstalleerd vermogen: maximaal 15 W/m² voor kantoren
●
Vermijd dat toestellen onnodig ingeschakeld blijven: stand-by stand regelen
30
3.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude Hoe meer je isoleert, hoe moeilijker de link kan worden gelegd tussen buitentemperatuur en behoefte aan verwarming/afkoeling Hoe meer je isoleert, hoe meer je de koude van de lucht kunt benutten
8 – 13°C buiten 4 – 17°C buiten
31
3.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude Intensieve ventilatie - principe ► Een controleerbare doordringbaarheid
van de gebouwschil organiseren vensters, roosters,
jaloeziekleppen, …) om het gebouw gratis af te koelen met frisse buitenlucht (meestal 4 tot 8 vol/h)
49
3.3THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar oude De thermische inertie van het gebouw benutten : de intensieve nachtventilatie 's nachts koelt de lucht binnen + de structuur af.
50
3.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar oude
Nachtventilatie ►
Beperkingen › kans op onaangename tocht en geluidsoverlast › privacy & inbraakveiligheid (beveiligde openingen)
› enkel mogelijk indien voldoende (beschikbare) thermische massa › Samenwerking van de bewoners (beperkte efficiëntie) OF motorisering van de openslaande vleugels
►
Nachtventilatie via de luchtgroep? › Suboptimaal: enkel wanneer het niet anders kan › Relatief hoog ventilatorverbruik
51
3.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar oude Grondbuis ►
►
Synoniemen: aardwarmtewisselaar (AWW), bodem/lucht warmtewisselaar, puits canadien/provençal Werkingsprincipe: › temperatuur in ondergrondse buis is vrij stabiel
› in de zomer wordt de lucht licht afgekoeld › in de winter wordt de lucht licht voorverwarmd ►
Exécution : › Plaatsing op +/- 2 m diepte
› Lengte +/- 50 m › Helling 2%
52
3.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar oude Grondbuis ►
Beperking van de temperatuurpieken in de zomer
►
Weinig besparing in de winter als de warmterecuperator op de balansventilatie is
►
Risico op schimmelvorming en stagnering van condenswater › Goede uitvoering belangrijk! › Juiste helling voorzien › Gladde afwerking van de binnenwand noodzakelijk
►
Plaatsruimte
►
Lange terugverdientijd (dure grondwerken)
53
3.3. ASSURER LE CONFORT THERMIQUE EN ÉTÉ Assurer la demande de froid de façon naturelle Geothermische opslag
●
►
Verticale of horizontale bodemwarmtewisselaar (enkel eengezinswoningen)
►
Combinatie met warmtepomp
►
20 tot 150m diepte
►
‘s winters warmte onttrekken
►
‘s zomers warmte toevoegen
Beperkingen ►
Grondbeslag
►
Koudevraag = warmtevraag
54
KOUDEVRAAG OPVANGEN OP ENERGIEZUINIGE WIJZE ●
Boorgat Energie Opslag (BEO) ►
Verticale bodemwarmtewisselaar
►
Combinatie met warmtepomp
►
Afgifte op LT (BKA)
►
20 tot 150m diepte
►
‘s winters warmte onttrekken
►
‘s zomers warmte toevoegen
►
Beperkingen › Grondbeslag › Koudevraag = warmtevraag 55
Wat u moet onthouden van de uiteenzetting ●
Begrip comfort gaat verder dan thermisch comfort ● Thermisch comfort is een complex begrip dat niet beperkt mag worden tot een temperatuurinstructie. ●
● ●
●
Passieve maatregelen kunnen genomen worden om ►
Het thermisch comfort te verzekeren
►
OF de behoefte aan koude/het verbruik van koude te beperken
Passieve koeling is enkel mogelijk in combinatie met de passieve maatregelen De huidige normen integreren verschillende percepties van comfort naargelang het toegepaste type controlestrategie. Het bewijs a priori van de naleving van de comfortvereisten maakt voortaan deel uit van de taken van 36 de ontwerpers.
Officiële en normatieve teksten: ●
Algemeen Reglement voor Arbeidsbescherming, te raadplegen op de site van de Federale Overheidsdienst Tewerkstelling, Arbeid en Sociaal Overleg: http://meta.fgov.be
●
Ontwerp van de Europese norm prEN 15251 « for the Indoor Environment including thermal, indoor air quality, light and noise »
Outils, sites internets, etc… intéressants : ●
Gedocumenteerde gegevens op de site van Leefmilieu Brussel: www.bruxellesenvironnement.be
●
Déoux S. en P., L’écologie c’est la santé, Editions Frison-Roche, Parijs, 1993
●
Roulet C.- A., Santé et qualité de l’environnement intérieur dans les bâtiments, Presses polytechniques et universitaires romandes, Lausanne, 2004
●
F.Simon, JM.Hauglustaine, « La ventilation et l’énergie - guide pratique pour les architectes », Ministerie van het Waals Gewest, 2001
57
Referenties Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen: Fiche CSS00:– Problematiek en uitdagingen van comfort en gezondheid Fiche CSS 03 – Een gebouw ontwerpen dat voor iedereen toegankelijk is CSS05 - Akoestisch comfort verzekeren Fiche CSS06 – Natuurlijke verlichting optimaliseren Fiche CSS07 – De luchtkwaliteit verzekeren Fiche CSS08 - De bronnen van binnenvervuiling beperken: chemische en fysische vervuiling Fiche CSS13 – Het begrip thermisch comfort opnieuw definiëren Fiche TER01 – Kansen voor sociale uitwisselingen bieden
31
Interessante tools, internetsites, enz…: o Alter-clim : hulptool bij het
o Energie+:
ontwerp van natuurlijk gekoelde lokalen: www.bruxellesenvironnement.be/ Soussites/alter_clim
http://energie.wallonie.be/energieplus/ entree.htm
o Elisabeth Gratia, AMCO2361 – Physique appliqué au bâtiment – notes de cours,Université catholique de Louvain, online te raadplegen op het adres http://wwwenergie2.arch.ucl.ac.be/ 59
Contact Isabelle BRUYERE MATRIciel sa – gestionnaire de projet Place de l’Université, 25 – 1348 Louvain-la-Neuve
: 010/24.15/70
E-mail :
[email protected]
60