VORIGE PAGINA
Sociale firma’s: een oplossing voor ‘verloren’ arbeidskracht ARTIKEL - 28 JANUARI 2015
Sociale firma’s blijken van grote waarde te zijn voor mensen, die tot dan toe een grote afstand tot de arbeidsmarkt hadden. Veel werkgevers hebben bezwaren om mensen uit kwetsbare groepen aan te nemen: bedrijfsrisico, imagoschade bij de klant, administratieve rompslomp, ingewikkelde regelgeving. Sociale firma’s lukt het om over die bezwaren heen te stappen en vele van deze firma’s zijn inmiddels een succes. 'Focus op talent loont: voor de medewerkers zelf, maar ook voor de onderneming, de klant en voor de samenleving', constateert Jamila Achahchah van Movisie.
Wat zijn ‘sociale firma’s’ eigenlijk? Jamila Achahchah: 'Vaak worden ze als particuliere bedrijven gezien of als maatschappelijke ondernemingen, waarbij de ondernemer voor eigen rekening en risico een bedrijf voert dat met haar producten of diensten concurrerend is op de markt. Een sociale firma is financieel onafhankelijk en streeft als ieder bedrijf naar continuïteit en naar een vaste marktpositie. Naast economische doelstellingen hanteren deze bedrijven ook sociale doelstellingen door te werken met medewerkers (minimaal rond de 35%) die geen tot weinig kans hebben op een baan bij reguliere bedrijven. Door bijvoorbeeld met mensen met een handicap te werken streven ze bewust naar sociale integratie van die werknemers met de rest van hun personeel. Die werknemers krijgen zo de kans te participeren op de arbeidsmarkt.'
Hoe kwam je in contact met sociale firma’s? Jamila: 'Dat gebeurde bij de Movisie Participatieprijs 2012, waarbij ik de projectleider was. Het thema van de Participatieprijs was toen economische participatie: ‘help iedereen aan een baan!’ Onder de inzendingen zaten veel sociale firma’s. Nieuwe en interessante initiatieven. Eén van de genomineerde projecten was AutiTalent, een bedrijf waar gemiddeld 25 mensen met autisme werken in de digitalisering en administratie. Bij de prijsuitreiking kregen we de
vraag of de formule van AutiTalent breder gebruikt zou kunnen worden, bijvoorbeeld voor vrouwen, herintreders, etc. Movisie besloot om meer aandacht te gaan besteden aan dit soort sociale firma’s, die werken aan meer kansen voor kwetsbare groepen. Er zijn ook sociale firma's die zich richten op jongeren of allochtone vrouwen, zoals SIPI, de stichting voor Interculturele Participatie en Integratie. Collega Mellouki Cadat en ik zijn onderzoek gaan doen naar deze initiatieven, overal in het land, en we raakten steeds meer geboeid door de werkwijze en de diversiteit van de sociale firma’s. Ze helpen echt allerlei maatschappelijke problemen aan te pakken. De hele maatschappij heeft er baat bij.'
'Het via sociale firma’s integreren van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt levert maatschappelijk rendement op' Wat vind je de meerwaarde van sociale firma’s? Jamila: 'De kracht van sociale firma’s is hun motivatie en betrokkenheid bij de doelgroep: zij willen de samenleving duurzamer en rechtvaardiger maken. Deze passie ontstaat uit een moreel en een zakelijk gevoel: de samenleving moet de arbeidsparticipatie van kwetsbaren realiseren. En het via sociale firma’s integreren van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt levert maatschappelijk rendement op. De hamvraag is, hoe maak je het maatschappelijk rendement van sociale firma’s meetbaar? En hoe laat je zien wat sociale firma’s bijdragen aan de aanpak van maatschappelijke participatie, integratie en leefbaarheid? Ik denk dat de kern van het succes in het sociaal ondernemerschap zit. Trekkers van sociale firma's tonen ondernemerszin, een voorwaarde voor het succes van elke firma. Maar de meerwaarde van de sociale firma’s is dat zij re-integratie op de arbeidsmarkt koppelen aan ondernemerschap voor het realiseren van een publieke taak. Dit maakt het een aanvulling op het bestaande re-integratie instrumentarium. Dit vraagt wel van de overheid om in het kader van re-integratie het vrije marktmechanisme te beïnvloeden door sociaal ondernemen te stimuleren of bijvoorbeeld bij aanbestedingen te verplichten. De Gemeente Amsterdam ontwikkelt bijvoorbeeld al gericht inkoopbeleid en investeert in de ondersteuning van sociale firma’s.'
Hoe sluiten de sociale firma’s aan op het huidige overheidsbeleid? 'De passie van de sociale firma’s sluit aan op het doel van het rijksbeleid om door middel van de Participatiewet 125.000 banen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Er zijn trouwens andere, minder belichte pluspunten van sociale firma’s: de diversiteit binnen bedrijven wordt versterkt doordat een ander soort werknemers aanwezig is. Uit ervaring is bijvoorbeeld bekend dat de aanwezigheid van Wajongers stress tegenwerkt: met Wajongers moet je namelijk de tijd nemen waardoor het werk rustiger gaat. Ook worden communicatieve vaardigheden versterkt: je moet namelijk leren
samenwerken door de handicap heen. Dit kiezen voor mensen heeft vaak weer een positief effect op het imago onder de klanten. Het kweekt goodwill.'
'De diversiteit binnen bedrijven wordt versterkt doordat een ander soort werknemers aanwezig is' Wat vind je de valkuilen van sociale firma’s? 'De vaardigheden en het werktempo van de doelgroep kunnen een negatief effect hebben op de productiviteit van het bedrijf. Veel klanten van goede wil zijn gecharmeerd van de benadering van de sociale firma’s maar het feit dat het personeel uit kwetsbaren bestaat kan weer averechts werken bij andere klanten. Er bestaat in de samenleving een NIMBY-houding en veel kwetsbaren ervaren dat zij maar moeizaam geaccepteerd worden. Dit levert een bedrijf met kwetsbare mensen soms een slecht imago op, in bepaalde kringen dan. De kunst is om als ondernemer de twee verschillende drijfveren, zeg maar de passie en de poen, te verenigen. Probeer te focussen op het aanwezige talent en dat dit werkt bewijst bijvoorbeeld het succes van AutiTalent. Dat bedrijf is commercieel succesvol door autisten in te zetten op waar zij het best in zijn met hun concentratievermogen dat 30 tot 40% hoger is dan die van nietautisten. Werken vanuit talent, ontdekken wat kwetsbare werknemers kunnen, dat maakt de combinatie van passie voor de samenleving en ‘poen verdienen’ mogelijk.'
