Jaarverslag 2011
VOORWOORD
van de directie
Museum Boerhaave heeft in 2011 geschitterd met belangwekkende tentoonstellingen, vakkundige restauraties, op de actualiteit geënte evenementen en een groot aanbod aan educatieve activiteiten.
Het bezoekersaantal steeg fors, tot ruim 55.000. Ook is het museum gevisiteerd, met klinkend resultaat. Maar verreweg de meeste aandacht ging uit naar het verwerven van extra eigen inkomsten. Nadat toenmalig minister Plasterk (OC&W) in januari 2010 had laten weten dat museale instellingen tot en met 2012 de tijd hadden om aan de eigen inkomstennorm (17,5% van de rijksbijdrage) te voldoen, doorkruiste staatssecretaris Zijlstra in juni 2011 deze afspraak met zijn eis dat die
inkomsten reeds in de jaren 2010 en 2011 gemiddeld op niveau dienden te zijn om toegelaten te kunnen worden tot de basisinfrastructuur 2013-2016. Voor Museum Boerhaave had deze aanscherping met terugwerkende kracht als zware consequentie dat er in de tweede helft van 2011 ruim 1 700.000 extra aan eigen inkomsten gevonden moest worden.
september lanceerde het museum de campagne ‘Red Museum Boerhaave!’. Eerder al had een anonieme weldoener de Caecilia Stichting (vrienden van Museum Boerhaave) een ton toegezegd. Donaties van particulieren, een enorme toevloed van nieuwe Vrienden van het museum, omvangrijke steun van culturele fondsen, bijdragen vanuit het bedrijfsleven en een feestelijk diner met veiling op 15 december in de Pieterskerk leverden bij elkaar ruimschoots het benodigde bedrag op.
Die cruciale test heeft Museum Boerhaave glansrijk doorstaan. Op 2
2
Met als resultaat dat het museum een volwaardige aanvraag voor de periode 2013-2016 kon indienen. Die aanvraag laat zien dat de eigen inkomsten voor de periode 2013-2016 duurzaam op niveau zullen zijn. Gegeven de criteria van internationale kwaliteit van de collectie, bezoekersaantallen, educatie en ondernemerschap, en de unieke positie van Museum Boerhaave binnen het bestel, is continuïteit in de positie van het museum als subsidieontvanger zeer gerechtvaardigd.
Afdeling Publiek en Presentatie
Tentoonstellingen
De afdeling coördineert de tentoonstellingen, organiseert evenementen en het nevenprogramma van de hoofdtentoonstelling, ontwikkelt de educatieve programmering, verzorgt het publieksonderzoek, de fondswerving en het communicatiebeleid van het museum. De tentoonstellingen komen steeds in nauwe samenwerking met de afdeling wetenschap tot stand.
Say Cheese! De kracht van de mond (9 oktober 2010 – 3 april 2011) Museum Boerhaave organiseerde deze tentoonstelling over de mond en mondzorg van vroeger en nu samen met het Ivoren Kruis, in het kader van zijn honderdjarig bestaan. Aan de hand van historische voorwerpen, films en een veelheid aan interactives ervoer de bezoeker hoe de gezondheid van de mond zeker in de laatste 100 jaar razendsnel is verbeterd. Say Cheese! ging vergezeld van een aantrekkelijk
activiteitenprogramma. Zo konden bezoekers in Museum Boerhaave terecht voor een gratis advies van een mondhygiënist van de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten. Voor de leerlingen van het basisonderwijs was een aantrekkelijk quiz-boekje gemaakt dat de kinderen door de tentoonstelling leidde. Ook verscheen er een magazine met uiteenlopende artikelen over de mondzorg in Nederland.
3
Afdeling PUBLIEK EN PRESENTATIES
Circus Boerhaave (29 april 2011 – 3 september 2011) De tentoonstelling Circus Boerhaave beoogde de relatie tussen wetenschap en kunst bij een jeugdige doelgroep onder de aandacht te brengen. Door wetenschap en techniek op een toegankelijke en vermakelijke wijze te presenteren wekte de tentoonstelling bij kinderen affiniteit op met mechanica en de kunstzinnige mogelijkheden van techniek. Voor deze gelegenheid selecteerde het museum uit zijn verzameling een keur aan optische, elektrische en technische spelletjes die de amusante automaten van het Engelse ‘Cabaret Mechanical Theatre’ aanvulden en van een sfeervolle omgeving voorzagen. Deze combinatie van hedendaags mechanisch theater met eeuwenoude spelletjes en demonstratietoestellen toonde aan dat wetenschap en techniek springlevend zijn. Om Museum Boerhaave tijdens de zomervakantie voor kinderen nog aantrekkelijker te maken, toverde het
museum de binnentuin om tot een circusschool en was er binnen in de foyer een automaten-knutselfabriek. Met de tentoonstelling Circus Boerhaave sloot het museum aan bij een eeuwenoude traditie: wetenschap als amusement! Koningen en keizers uit historische tijden vermaakten graag hun gasten met wonderbaarlijke mechanieken: klokken, mechanische dieren, bewegende poppen. Maar ook ‘serieuze’ geleerden verbaasden tijdens lezingen graag hun gehoor met natuurkundige spelletjes. Voorafgaand aan de tentoonstelling maakten een kleine 2000 leerlingen van basisscholen uit de regio, geïnspireerd op de automaten van het Cabaret Mechanical Theatre, eigen apparaten. Ruim 250 van deze werkstukken werden in de maanden mei tot juli in het museum gepresenteerd in de tentoonstelling Apparatencircus.
4
Afdeling PUBLIEK EN PRESENTATIES
Verborgen krachten. Nederlanders op zoek naar energie (29 september 2011 – 18 maart 2012) De tentoonstelling Verborgen Krachten: Nederlanders op zoek naar energie, onderdeel van het Internationale Jaar van de Chemie 2011, toonde de hoogte- en dieptepunten van onze nationale energiegeschiedenis, maar ook het heden en de toekomst van onze energiewinning kwamen ruim aan bod. Nederland staat vooral bekend vanwege de strijd tegen het water. De zoektocht naar energiebronnen maakt veel minder deel uit van het standaardbeeld van onze geschiedenis. Ten onrechte, zo toonde Verborgen Krachten, waarvan Shell Nederland B.V. hoofdsponsor was. De expositie bevatte onder meer de door Museum Boerhaave verworven
wetenschappelijke collectie van Shell Technology Centre Amsterdam. Het jaar 2011 was ook het eeuwfeest van de Nobelprijs voor de scheikunde voor Marie Curie. Gelijktijdig met de tentoonstelling Verborgen Krachten presenteerde Museum Boerhaave een foto-expositie gewijd aan dit icoon en rolmodel. In samenwerking met Pandemonia Science Theater kwamen twee voorstellingen over het leven en werk van deze bijzondere vrouw tot stand: De spannende lessen van Marie Curie richtte zich op kinderen tot 12 jaar, Radiumliefde op het middelbaar onderwijs.
Schoonheid in de wetenschap (22 februari - 5 juni 2011) Prof. dr. Hans Galjaard trad op als gastconservator en stelde een tentoonstelling samen met foto’s over esthetiek en wetenschap, een afgeleide van de gelijknamige tentoonstelling in Museum Boijmans van Beuningen. De afbeeldingen toonden wetenschappelijk
5
onderzoek op uiteenlopende gebieden, van microbiologie tot de kosmos. Museum Boerhaave presenteerde de foto’s rondom het Anatomisch Theater en op diverse plaatsen in de vaste collectie. In aansluiting op de tentoonstelling
Afdeling PUBLIEK EN PRESENTATIES
organiseerde het museum een dagsymposium over de relatie tussen schoonheid en wetenschap met als sprekers Hans Galjaard, James McAllister, Sander Bais, Jan van de Craats en Vincent Icke.
Nobelprijs NL (15 juni 2011 – zomer 2012) In deze eregalerij brengen foto’s, filmpjes, instrumenten, aantekenboekjes, brieven, publicaties, anekdotes en parafernalia de negentien Nederlandse Nobelprijswinnaars tot leven. De galerij is een hommage aan alle laureaten sinds de eerste Nederlandse Nobelprijswinnaar
Kwik nagenoeg nul (1 maart 2011 – juni 2012) Ter gelegenheid van honderd jaar supergeleiding organiseerde Museum Boerhaave Kwik nagenoeg nul, gewijd aan het onderzoek van Heike Kamerling Onnes. Onderzoek in het archief van het museum had de exacte datum van de ontdekking, 8 april 1911, aan het licht gebracht. Museum Boerhaave werkte in dit project samen met NWT-Magazine. Supergeleiding vindt haar belangrijkste toepassing in MRI-scanners.
Van ’t Hoff (scheikunde, 1901). De tentoonstelling werd geopend door prof. dr. Robbert Dijkgraaf, president van de KNAW, en Erik van den Boom, een toen 13-jarige eindexamenleerling van het gymnasium.
Jeroen Hermkens (18 juni – 30 september 2011) & het jubileumweekend (18-19 juni)
De tentoonstelling ging gepaard met een internationaal symposium ‘Hundred Years of Superconductivity’, in samenwerking met de Universiteit Leiden en de IEEE. Ook verscheen een gelijknamige brochure.
Aantekenboekje Kamerlingh Onnes, 1911
6
litho 2011, Jeroen Hermkens
Ter gelegenheid van het tachtigjarig jubileum van Museum Boerhaave in juni vervaardigde Jeroen Hermkens een kleurenlitho met een gezicht op de binnentuin van het museum met de karakteristieke boom en een doorkijkje naar de Marekerk. Deze jubileumprent vormde de aanleiding om een ruimere selectie van het werk van deze kunstenaar in het museum te presenteren. Het weekend van 18 en 19 juni stond in het teken van het tachtigjarig jubileum van het museum. Ook in de feestelijke programmering rond het jubileum speelde Jeroen Hermkens met masterclasses schilderen een hoofdrol.
Afdeling Publiek en PresentatIEs
Evenementen Willie Wortel Wedstrijd (20 april 2011) De Willie Wortel wedstrijd is een uitvinderswedstrijd voor leerlingen van 12 tot 15 jaar uit Leiden en de regio die jaarlijks door Technolab en Museum Boerhaave georganiseerd wordt. In samenwerking met Leidse bedrijven werden zeventien ontwerpen uitgewerkt tot prototypes: van eetbare lollystokjes
Museumweekend (2 – 3 april 2011) Het landelijke Museumweekend 2011 stond in het teken van museumgeheimen. Museum Boerhaave nodigde de bezoekers uit voor een kijkje achter
Museumnacht (25 juni 2011) Slagerij van der Zon ontleedde in het Anatomisch Theater een varken. Daarnaast werd gediscussieerd in het kader van een uitzen-
Kunst en wetenschapsfestival (28 - 30 oktober 2011) Onder de titel Connexus; de wetenschap in het kunst-sieraad exposeerde beeldend kunstenaar Katja Prins haar werk in het museum. Aanleiding was het Leidse Kunst- en Wetenschapsfestival. Met haar op techniek en medische wetenschap geïnspireerde sieraden was Katja Prins uitstekend op haar plek. Het werk werd geëxposeerd in dertien zalen van het museum.
tot een richtingaanwijzer voor de fiets. De hoofdprijs ging naar drie leerlingen van het Da Vinci College voor hun uitvinding van het Digi-slot. Het werk van de zeventien finalisten was tot enkele weken na de finale in het museum te zien.
In het kader van het Leids Film Festival toonde Museum Boerhaave films met wetenschap. De thema’s werden, voorafgaand aan de filmvertoning, toegelicht door vooraanstaande wetenschappers.
de schermen in het voormalige 17deeeuwse turfpakhuis waar nu het restauratieatelier is ondergebracht.
ding van NTR Radio, werd er op livemuziek gedanst in de tuin en namen veel bezoekers een kijkje in de museumzalen.
De Leidse Wetenschapsdag op zondag 30 oktober, traditiegetrouw de afsluitende dag van het festival, stond in het teken van Kunst en Wetenschap. Conservator Tim Huisman belichtte een recent aangekocht schilderij met als onderwerp de zeventiende-eeuwse landmeetkunde en de relevantie ervan voor het museum. Wim Genuit, senior onderzoeker bij Shell Technology Centre Amsterdam (STCA), sprak over de technische zoektocht naar de werkwijze van Van Gogh. Prof. dr. Anne van Grevenstein behandelde de restauratie van de beroemde houten paneelschildering ‘Lam Gods’ van de broers Van Eyck uit 1432.
Sieraden, Katja Prins
7
Afdeling PUBLIEK EN PRESENTATIES
Meet & Eat (17 november 2011) Deze tweede editie van Meet & Eat, ditmaal in samenwerking met Stichting Toekomst der Techniek, stond in het teken van de toekomst van de biotechnologie, voeding en geneeskunde. Op het menu stonden soep in injectiespuiten en
pasta geserveerd in katheterzakken. Zien eten doet eten: de bezoekers konden ook vleesetende planten voeren. De avond werd afgesloten door een live radiodebat met Hoe?Zo! Radio.
Energiefabriek en Serious Request (18 - 24 december 2011) Ter gelegenheid de komst van het Glazen Huis van 3FM Serious Request naar Leiden organiseerde Museum Boerhaave in een tent op de eigen binnenplaats een Energiefabriek waar bezoekers met fiets- en roeiapparaten zelf energie opwekten.
Sportcoryfeeën Ard Schenk en Ronald Florijn deden de aftrap. Hoofdsponsor Essent doneerde een bedrag voor iedere opgewekte kilowattuur. De totale opbrengst van 1 7.500,- kwam ten goede aan het doel van Het Glazen huis, de actie ‘This one’s for mama’.
8
Afdeling Publiek en PresentatIE
Overig
MuseumJeugdUniversiteit
Stichting TechnoLab
De populariteit van het maandelijkse college op de zondagochtend is groot, ook bij kinderen buiten de regio Leiden. Prof. dr. Marc Benninga gaf een college over poep, prof. dr. Hein Daanen richtte
Met de komst van en samenwerking met Stichting Technolab per september 2011 maakt Museum Boerhaave zich op voor een verdere professionalisering van het onderwijsaanbod. Het praktische,
zich op onze overlevingskansen in extreme kou of hitte en prof. dr. Marcel Dicke vertelde over het eten van insecten. Dit college werd passend afgerond met het eten van gefrituurde sprinkhaan.
Educatie De samenwerking met de Leidse musea, vastgelegd in de centraal gecoördineerde onderwijsactiviteiten van de Museumgroep Leiden, bevestigde opnieuw haar kracht. Museum Boerhaave ontvangt de groepen 8 van het zogeheten Museum & School programma-aanbod en rondt daarmee deze meerjarige kennismaking met de musea af. De populariteit en het gebruik ervan strekken zich inmiddels uit tot naast gelegen gemeenten. De
Bezoekers bezoekersaantallen stegen opnieuw ten opzichte van 2010. Ook in de uitkomsten van de centraal gecoördineerde evaluatie doen de programma’s van Museum Boerhaave het goed. Ook het bereik onder de leerlingen van het voortgezet onderwijs liet een stijging zien. Het museum is zeer verheugd over een groeiende deelname van de HBO en universitaire studenten aan kleinschalige en omvangrijkere projecten.
categorie Jongeren w.v. Basisschool w.v. Voortgezet onderwijs w.v. HBO/WO w.v. Individueel < 19 jr. Volwassenen Gratis en evenementen Totaal 2011
9
aantal 20.614 6.832 4.600 2.278 6.904 21.612 13.268 55.494
technische onderwijsaanbod van Technolab is een goede aanvulling op de natuurwetenschappelijke en medische museumlessen van Museum Boerhaave.
Afdeling PUBLIEK EN PRESENTATIES
Publieksonderzoek De MuseumMonitor is het continue publieksonderzoek dat door TNS NIPO bij Museum Boerhaave wordt uitgevoerd. Voor een benchmark worden de resultaten van Museum Boerhaave vergeleken met die van andere cultuurhistorische musea. Museum Boerhaave heeft een steekproefgrootte van 450: iedere week wordt op een steeds wisselende dag iedere zesde bezoekers benaderd voor deelname aan het digitale publieksonderzoek.
Enkele opmerkelijke uitkomsten: • Museum Boerhaave heeft een sterke relatie met zijn bezoekers; het museum brengt iets anders dan veel andere cultuurhistorische musea. • De presentatie/inrichting, de klantvriendelijkheid en het leereffect gelden als sterke punten van het museum. • De tentoonstellingen, vast en tijdelijk van aard, worden zeer gewaardeerd alsook het vermogen om het publiek aan het denken te zetten en te verrassen. Museum Boerhaave wordt gezien als rustig, deskundig en boeiend.
WEBSITE In juni 2011 nam Museum Boerhaave een nieuwe website in gebruik die in nauwe samenspraak met ontwerpbureau Fabrique is ontwikkeld. Vooral de ontwikkelingen rond de sociale media zijn niet meer weg te denken uit de communicatie van het museum en vormden de belangrijkste drijfveer achter
de nieuwe website. De website nodigt bezoekers uit om kennis en inzichten te delen. Dat een steeds groter deel van de bezoekers de informatie over het museum op het internet zoekt, biedt extra kansen voor de heldere navigatie van de nieuwe website. Museumnacht Leiden
10
Afdeling CollectieS
Wetenschap
De conservatoren adviseren over conservering, restauraties en bruiklenen van de voorwerpen. Naast het bestuderen van de collectie dragen ze door (inter)nationale artikelen en lezingen bij aan de bekendheid van het museum in de internationale wetenschapshistorische wereld. Ook dragen de conservatoren bij aan de voorbereiding van de tentoonstellingen en schrijven ze een (deel) van de bij de tentoonstelling horende publicaties.
Symposia en lezingen
SALON BOERHAAVE Deze maandelijkse lezingenreeks over wetenschapsgeschiedenis sluit aan bij actueel wetenschapshistorisch onderzoek, gerelateerd aan de verzamelgebieden van Museum Boerhaave. Paul Farber sprak over Race-mixing. Cultuurhistorica Esther van Gelder belichtte het leven en werk van de botanicus
Carolus Clusius. Het voedingsonderzoek tussen universiteit, industrie en overheid werd behandeld door Pim Huijnen. Norbert Middelkoop ging in op de bijzondere kenmerken van een uniek Nederlands genre in de schilderkunst: De anatomische les. De Salons kregen veelvuldig aandacht van de pers. De Hottentot Venus, aquarel 1800-1850
11
Afdeling collecties
OVERIGE LEZINGEN
Externe presentaties, lezingen en publicaties
De Chemie Historische Groep van de KNCV organiseerde in samenwerking met Museum Boerhaave lezingen over het werk van Van ’t Hoff, met bijdragen van Dr. Geert Somsen (Universiteit Maastricht), prof. dr. Ben Feringa (Universiteit Groningen) en Dr. Arend Hoek van Shell Global Solutions, Amsterdam.
Museum Meermanno nodigde conservator Mieneke te Hennepe uit om samen met Adriaan van Dis als gastconservator op te treden voor de tentoonstelling Enge Dingen: het aangetaste lichaam. Te Hennepe leverde een bijdrage aan de gelijknamige publicatie bij deze tentoonstelling.
De viering van het eeuwfeest van de Nobelprijs voor Marie Curie gaf eveneens aanleiding tot diverse (publieks-) lezingen. Zo organiseerde NWO op 8 december de bijeenkomst ‘Women in chemistry’ met een bijdrage van Greta Noordenbos, universitair docent aan de Universiteit Leiden, over het leven van Marie Curie. De KNCV en Museum Boerhaave organiseerden een middag over nuttige toepassing van radioactiviteit sinds Madame Curie, met als spreker Peter Bode, universitair hoofddocent Radiochemie aan de TU Delft. Museum Boerhaave verzorgde het jaarlijkse Artefactscongres. Artefacts is een internationaal samenwerkingsverband van wetenschapsmusea, opgericht door het Smithsonian Institute in Washington, het Science Museum in Londen en het Deutsches Museum in München. Het
thema van dit jaar was: Conceptualizing, Collecting and Presenting recent Science and Technology. In september organiseerde Museum Boerhaave een speciale sessie voor de internationale conferentie ‘Body and Mind in the History of Medicine and Health’ van The European Association for the History of Medicine and Health (EAHMH). De performance ‘COME! AND SEE! Disputes in the anatomy theatre’ van Andrew Cunningham sprong daarbij in het oog.
De conservatoren en de directeur (tevens bijzonder hoogleraar Materieel erfgoed van de natuurwetenschappen aan de Universiteit Leiden) publiceerden in nationale en internationale tijdschriften. Ook verzorgden ze lezingen in binnen- en buitenland. Zo was Bart Grob op Dish; Tiemen Cocquyt bij de KNAW en het European Patent Office; Tim Huisman op het SHARP congres in Washington; Ad Maas op het CHMC2011symposium in Parijs, Hans Hooijmaijers op het SIC congres in Kassel en Dirk van Delft op de American Physical Society in Dallas en op de Rutherford Appleton Laboratoria in Engeland.
TNO organiseerde samen met Museum Boerhaave het minisymposium Biobased Economy; duurzame producten. Jan Harm Urbanus, werkzaam bij TNO als onderzoeker ‘Chemical Process Design’, sprak over Microbial production in biobased economy: fungal biotechnology as key technology. Peter Punt, senior scientist bij TNO, ging in op de biotechnologie van microben, met focus op schimmeldraden.
Samen met het hoofd collecties van Museum Boerhaave Hans Hooijmaijers beschreef oud-senior-conservator W.F.J. Mörzer Bruyns van het Scheepvaartmuseum de gehele navigatiecollectie van
12
het Museum Boerhaave. Naar aanleiding van dit project publiceerden ze het populair-wetenschappelijk boek Tussen hemel en horizon, over de Nederlandse bijdrage aan de navigatie. Bij de tentoonstelling Verborgen krachten verscheen de gelijknamige publicatie met essays over een aantal betekenisvolle momenten in de geschiedenis naar de zoektocht naar energie, verzorgd door beide samenstellers van de tentoonstelling, Ad Maas en Tiemen Cocquyt.
Afdeling collecties
Studenten Museum Boerhaave biedt studenten uit het hoger onderwijs colleges en workshops in het museum of het depot. Zo kwamen er bijvoorbeeld studenten van het Scaliger Instituut en masterstudenten medische geschiedenis van de universiteit Leiden en de VU. Ook op locatie vindt dit onderwijs plaats. Zo gaven
AANWINSTEN Het topstuk dat Museum Boerhaave dit jaar wist te bemachtigen was een geleerd echtpaar met instrumenten, afgebeeld op een schilderij uit de Gouden Eeuw. Daarnaast vonden de collectie antropometrie van het LUMC en een verzameling dia’s van bevallingen van fotograaf D. van Rossum uit de jaren tachtig van de vorige eeuw hun weg naar het museum. Ook verwierf het museum de toga van Nobelprijswinnaar Pieter Zeeman, die hij kreeg ter gelegenheid van zijn eredoctoraat aan de universiteit van Oxford. Naast voorwerpen verrijkten ook ruim tweehonderd boeken de verzameling.
Portret van een wiskundige en zijn vrouw, onbekende Nederlandse meester, 17de eeuw
13
conservatoren workshops voor geneeskundestudenten van het LUMC en verzorgden hands-on sessies voor het college ‘History and Philosophy of Scientific Experimentation’ aan de Universiteit Utrecht.
Bijzondere exemplaren: de Manuale Operatien (1701); een handschrift voor farmaceutische recepten in een perkamenten omslag (ca. 1730) en de complete verzameling ‘Verkade Albums’ van Jac. P. Thijsse. Een belangrijke aanwinst was ook het archief van prof. dr. W.J. de Haas (dagboek, fotoboek en brieven). De Haas was promovendus van Nobelprijswinnaar Kamerlingh Onnes, conservator van Teylers en achtereenvolgens hoogleraar natuurkunde in Delft, Groningen en Leiden. Het Einstein-de Haas effect is een van zijn bekendste vindingen.
Afdeling collecties
Bibliotheek en kenniscentrum
Digitaliseren In 2011 is de digitalisering van het Kamerlingh Onnes-Archief afgerond en via de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden toegankelijk gemaakt. De pas aangeschafte collectie van ruim honderd beweegbare boeken behoefde een (meestal) lichte restauratie die door het atelier Mooie Boeken in Amsterdam is uitgevoerd.
Een andere externe restauratie betreft een collectie glasnegatieven van het Katwijks Zeehospitium. Deze foto’s geven een indringend tijdsbeeld van de behandeling van arme TBC-patiënten aan het begin van de twintigste eeuw. In 2012 zal dit project met een digitalisering voltooid worden.
De afdeling Informatie verzorgt aanschaf, onderhoud, uitlening en informatie over de collectie en begeleidt het publiek in de
Beheer
bibliotheek. Ook zorgen de medewerkers voor de ontsluiting van
Naar aanleiding van een aanbeveling van de rijksinspectie heeft het Museum Boerhaave afgelopen jaar zijn prentencollectie verhuisd naar het depot aan de Raamsteeg en op een nieuwe wijze
de collectie, voert de afdeling het beheer over de collectiedatabase en ondersteunt ze bij het bruikleenverkeer en het geven van rondleidingen.
14
verpakt in zuurvrije dozen. De foto’s en glasnegatieven zijn verhuisd naar een extra gekoeld deel van het depot in Alphen aan de Rijn.
Afdeling collecties
Restauratie
De afdeling Restauratie beheert de collectie en voert zo nodig een conservering of restauratie uit in het eigen restauratie-atelier met specialisatie in metaal en houtrestauraties. De afdeling ziet verder toe op de bewaaromstandigheden in museum en depots, ondersteunt bij het transport van bruikleenaanvragen en zorgt voor technische bijdragen bij de totstandkoming van tentoonstellingen en evenementen.
TBC huisje, collectie Museum Boerhaave
Leidse Sphaera In 2011 werd het restauratietraject van de Leidse Sphaera, het oudste Nederlandse planetarium, afgerond en kwam de Sphaera na een afwezigheid van ruim een jaar weer terug op zaal. Het proces was via de website en de
door de restauratoren verzorgde blog nauwgezet te volgen. Bij de terugplaatsing op zaal werd een publiekslezing georganiseerd door wetenschapspopularisator Govert Schilling.
Leidse Sphaera in Museum Boerhaave
15
Enkelvoudige microscoop van Van Leeuwenhoek
Museum Boerhaave is in het bezit van vijf enkelvoudige microscopen van Antoni van Leeuwenhoek. In het kader van de campagne Red Museum Boerhaave! heeft
het restauratie atelier circa honderdvijftig replica’s gemaakt die voor de verkoopprijs van 1 195,- werden aangeboden en met succes van de hand gingen.
Graphic telescope In opdracht van beeldend kunstenaar Irene Kopelman ontwikkelde hoofdrestaurator Paul Steenhorst, in samenspraak met conservator Tiemen Cocquyt, een replica van een graphic telescope, een in de vroege 19de eeuw door Cornelis Varley ontwikkeld wetenschappelijk instrument. Een deel ervan werkte als een camera lucida, en stelde kunstenaars in Campage ‘Red Museum Boerhaave!’
staat in één oogopslag naar onderwerp én tekenblad te kijken. Door die twee over elkaar te projecteren introduceerde het apparaat een nieuwe tekenmethodiek. Bovendien voorzag Varley de camera lucida van een telescoop zodat landschappen zich mooi in het vizier en op het tekenblad presenteerden.
MUSEUM BOERHAAVE Lange St. Agnietenstraat 10 2312 WC Leiden [t] 071 5214224 www.museumboerhaave.nl
