Voorwoord
HARTELIJK WELKOM op de studiedag die een stand van zaken geeft van de standaard gehoor. Geen enkele standaard heeft zo’n lange embyogenese gekend dan wat nu voor ligt…. En nog zijn we niet meteen aan de implementatie toe…. Toch leek het hoog tijd om de CLB-medewerkers te informeren over hoe de kaarten actueel liggen. Daarom EEN KLEINE GESCHIEDENIS VAN DE TOTSTANDKOMING. In het schooljaar 2003-2004 startten Cécile Guérin en Karen Van Doorslaer, als medewerker van de VWVJ met een eerste duik in de literatuur, met als doel wetenschappelijke onderbouw te vinden voor de doelstellingen van een gehooronderzoek in de CLB. Een werkgroep werd samengesteld, bestaande uit artsen en verpleegkundigen die werkzaam waren in de CLB (zie verder voor de namen van de leden). Het was hun opdracht om in discussie te gaan over de doelstellingen en de mogelijke methodieken om deze doelstellingen te bereiken, geïnspireerd door het leeswerk van de medewerkers van de VWVJ. De
opeenvolgende
leesopdrachten
en
overlegmomenten
leverden
de
eerste
ontwerpteksten op. Ondertussen startte ook volgend wetenschappelijk onderzoek onder het promotorschap van Prof. Dr. Karel Hoppenbrouwers, in het kader van het eindwerk voor de ManaMa Jeugdgezondheidszorg: 1. Vermeire Liesbeth. Audiometrie in het kader van de gehoorscreening in het CLB: mate van uniformiteit van huidige werkwijze en knelpunten. Een vooronderzoek. 2003. Een kwalitatief onderzoek gebaseerd op observaties. Hieraan namen 6 PMW werkzaam in het basisonderwijs deel. Resultaat: een oplijsting van knelpunten betreffende het materiaal, de onderzoeksruimte, de instructie aan het kind, de testafname, de registratie en de verwijscriteria. 2. Deleeck An. Audiometrie in het kader van gehoorscreening in het CLB: een onderzoek als aanzet tot het creëren van leeftijdsspecifieke audiometrische referentieprofielen. 2004. Audiometrie-onderzoek bij 1038 leerlingen verspreid over de 2de KK, 5de lj, 1ste SO en 3de SO. Resultaat: een aanzet tot referentieprofielen. 3. Van Doorslaer Karen. Gehoorscreening van kleuters in het CLB: een onderzoek naar doelstellingen en knelpunten. 2005. Uitbreiding van het kwalitatief onderzoek van 2003. Deelname door 16 PMW. Het opstellen van een vragenlijst voor kwantitatief onderzoek.
Enquête verstuurd naar alle CLB. Er werden 484 vragenlijsten teruggestuurd. Resultaat: vollediger zicht op bestaande knelpunten ervaren bij het gehooronderzoek in de CLB. 4. Neyrinck Marion. Audiometrie in de CLB-praktijk: een aanzet tot het opstellen van referentieprofielen in vergelijking met bestaande databanken. Grafische voorstelling voor praktisch gebruik. 2005. Uitbreiding van het databestand van 2004 met de audiometrieresultaten van 3121 leerlingen. Resultaat: referentieprofielen. 5. Desmidt Hilde. Een nieuwe aanbeveling voor audiometrisch onderzoek in de 2de kleuterklas. 2009. Audiometrie bij 2035 tweede kleuters. Doel: ontwikkelen van een audiometrieprotocol. In samenwerking met het VCLB Regio Gent en Prof. Bart Vinck van de dienst audiologie UZGent werd een screeningsprotocol voor het CLB uitgewerkt en uitgetest naar haalbaarheid en getoetst aan een gouden standaard. 6. Vandenbergh Amalia. Onderzoek van de tijdsduur en de uitvoerbaarheid van het korte audiometrie-protocol bij eerste kleuters. 2012 Audiometrie bij 60 1e kleuters. 7. Van Doorslaer Karen. Vergelijkend onderzoek van het korte en het lange audiometrieprotocol bij 2e kleuters. 2012 Audiometrie bij 63 2e kleuters De resultaten van dit wetenschappelijk onderzoek leverde inspiratie en noodzakelijke informatie voor de uitwerking van de aanbevelingen. Er werden universitaire experts betrokken. De VWVJ-medewerkers contacteerden met vaste regelmaat Prof. Bart Vinck (UZ Gent), Prof. Jan Wouters en Sofie Jansen (KU Leuven). Deze laatsten namen in overleg met de VWJ initiatief om de Spraak-in-Ruis-Test te valideren voor kinderen van het 5e leerjaar en het 1e secundair. Hierbij werkten intensief mee: het Vrij CLB Zoersel en het CLB-GO!-Leuven-Landen-Tienen, in het bijzonder Liesbeth Brasseur, MarieJeanne Vallons, Irma Kemper, Karen Van Doorslaer, Sofie Marynen, Ingrid De Donder en Sofie Claes. Bijzonder praktisch advies werd geboden door Melina Willems, Griet De Smet en Sabine Sinnaeve, audiologen en docenten aan de Arteveldehogeschool. Einde 2011 werd een ‘Resonatiegroep’ samengesteld. Hierin zetelen vertegenwoordigers van de stakeholders van de VWVJ, men name de Vlaamse overheden Onderwijs en Welzijn en vertegenwoordigers van de CLB-centrumnetten. De opdracht van de resonantiegroep was in de eerste plaats te waken over de goede balans tussen wenselijkheid en haalbaarheid van de aanbevelingen. Een belangrijke komende opdracht voor deze vergadering zal zijn
om de implementatie van de nieuwe standaard voor te bereiden. Wat staat en nog te gebeuren? In april wordt een adviesraad gepland. In deze vergadering zetelen wetenschappelijke experts en vertegenwoordigers uit de curatieve sector zoals, huisartsen, specialisten in de otorinolaryngologie, pediaters, audiologen, Kind en Gezin, CLB-inspectie, de Vlaamse Overheid en de CLB-centrumnetten. De resonatiegroep zal zich buigen over een haalbaar implementatieplan van de standaard. Op het einde van de rit wordt de standaard (deel gehooronderzoek voor kleuters) opgeleverd aan het Agentschap Zorg en Gezondheid. In een volgende cyclus zal het deel ‘detectie van lawaaischade’ worden afgewerkt.
EEN WAARSCHUWING BIJ HET ‘NUTTIGEN’ VAN DE STUDIEDAG! De presentaties over de doelstellingen van de standaard (Cécile Guérin) en het protocol voor audiometrie-afname (Karen Van Doorslaer) vertellen u hoe de aanbeveling er actueel uitziet. Het is geenzins de bedoeling dat CLB hiermee op eigen kracht aan de slag gaan! Hoe en onder welke vorm (proefcentra, gefaseerd, de timing, de evaluatie,…?...)
de
implementatie
concreet
wordt
aangepakt,
zal
onderwerp zijn van de komende vergaderingen van de resonantiegroep. In het besef dat ‘elke verandering pijn doet’ weten we ook dat ‘verandering van spijs doet eten’! Met respect voor ieders draagkracht in verandering engageert de VWVJ zich voor een haalbaar implementatieplan!
TRAININGEN SPELAUDIOMETRIE In de aanloop van een concreet implementatieplan
biedt
de
VWVJ
Arteveldehogeschool
met
hulp
trainingen
van
de
in
de
spelaudiometrie aan. Het aanleren van een correcte onderzoekstechniek is erg belangrijk en gaat de implementatie van de standaard vooraf. Ongeacht het gebruikte protocol (nu of later) worden hier nuttige adviezen gegeven voor het afnemen van een audiometrie bij kinderen. Deze trainingen worden volgend schooljaar hernomen. Dit geeft grotere centra de kans om verschillende medewerkers te laten opleiden. We houden u op de hoogte!
Tabel 1: Samenstelling werkgroep ‘Gehoor’
Naam
Net
Werkplaats
Dr. Boelaert Kristel
GO!
CLB Aalst
Coppens Anne
Vrije
CLB NW Brabant - Vestiging Vilvoorde
Dr. Deleeck An
Vrije
Voor- en Noorderkempen; vestiging WIJNEGEM
Dr. De Maere Els
Vrije
CLB AMI1 - Antwerpen
Dr. Dezeure Els
Vrije
CLB HASSELT
Dries Christel
OVSG
CLB Stad Antwerpen - Lange Gasthuisstraat 24 2000 ANTWERPEN
Dr. Guérin Cecile Haegemans Kaat
VWVJ-medewerker GO!
Dr. Hoppenbrouwers Karel
CLB van het GO!-Ridderstraat 7-9 -1800 VILVOORDE VWVJ-voorzitter
Kinoo Mia
Vrije
VCLB 3 – Antwerpen
Lavens Nele
Vrije
CLB Groeninge - Kasteelstraat 29 - 8500 KORTRIJK
Dr. Nys Maria
GO!
CLB 14
Dr. Rogie Chris
Vrije
CLB Groeninge - Kasteelstraat 29 -8500 KORTRIJK
Dr. Van Alsenoy Maria-
Vrije
VCLB 4 - Antwerpen
Vrije
VCLB Voor-en Noorderkempen - De Zwaan 28 -
Elisabeth Van Bogaert Nicole
2930 BRASSCHAAT Dr. Van Doorslaer Karen
VWVJ-medewerker
Vangrieken Eva
GO!
Zuid-Limburg Scholengroep 13
Dr. Van Hoye Katrien
K&G
Dr. Vanlimbergen Caroline
Vrije
CLB - Mgr. Donchelei 9 -2290 VORSELAAR
Van Rijsselberghe Peggy
Vrije
VCLB Waas en Dender - Kaaiplein 29 - 9220 HAMME
Dr. Vanvooren Karina
Vrije
CLB Noord-West Brabant - Spiegelstraat 1 - 1730 ASSE
Verhauwen Hilde
Vrije
VCLB Deinze
Verhulst Ellen
Vrije
VCLB Aarschot –Bekaflaan - 3200 AARSCHOT
Dr. Vermeire Elisabeth
Vrije
Dr. Vermoere Marijke
Vrije
Dr. Wylin Tom
/
CLB Brugge
Data van de bijeenkomsten: 02/06/2004 – 17/01/2005 – 04/10/2006
Tabel 2: Samenstelling Resonantiegroep
Naam
Organisatie
Monica Bulcke
Permanente Ondersteuningscel GO!
Belkacem Aggoune
Permanente Ondersteuningscel OVSG
Dries vandermeersch
Directeur RADI GO!
Evi Verduyckt (enkel kennisgeving)
Kabinet Onderwijs
Inge Van Trimpont
Directeur Permanente Ondersteuningscel GO!
Marijke Vermoere
Arts VCLB Brugge(n)
Marleen Dobbels
Inspectie CLB
M-Elisabeth Van Alsenoy
Arts VCLB Antwerpen
Hedwig Hellemans
Directeur VCLB Groeninge
Moniek De Keyser
Voorzitter VWVJ
Reinhilde Van Eeckhoudt
Agentschap Zorg en Gezondheid
Ruth Dufromont
Departement Onderwijs
Sofie Tollet
Arts Provinciaal CLB Limburg
An Wirix
Arts Provinciaal CLB Limburg
Trees Ameloot
VCLB-koepel
Stefan Grielens (enkel kennisgeving)
VCLB-koepel
Karen Van Doorslaer
VWVJ-medewerker
Cécile Guérin
VWVJ-medewerker
Katelijne Van Hoeck
VWVJ-medewerker
Data van de bijeenkomsten: 25/01/2012 - 05/03/2012 – 04/05/2012 – 18/10/2012
Tabel 3: Genodigden voor de adviesraad
Naam
Organisatie
Evi Verduyckt
Kabinet Onderwijs
Ruth Dufromont
Departement Onderwijs
Marleen Dobbels
CLB-inspectie
Belkacem Aggoune
Internetten samenwerkingscel (ISC)
Stefaan Grielens
Internetten samenwerkingscel (ISC)
Maaike Van Overloop
Domus Medica
Hilde Van Hauthem
Vlaamse Vereniging voor kinderartsen
Erwin Van Kerschaver
Kind en Gezin
Sabine Sinnaeve
Vlaamse Beroepsvereniging Audiologen
Paul Van de Heyning
Koninklijke Belgische Vereniging voor ORL, gelaat- en halschirurgie
Jan Wouters
Onderzoeksgroep experimentele oto-rino-laryngologie KU Leuven
